1. Czym charakteryzuje się prawo cywilne jako gałąź prawa? Jest to

1. Czym charakteryzuje się prawo cywilne jako gałąź prawa?
Jest to gałąź prawa należąca do prawa prywatnego. Podstawową cechą prawa
prywatnego jest autonomiczność podmiotów stosunków prawnych (brak
podporządkowania jednej strony drugiej, nie występuje organ publiczny, który mógłby
kształtować pozycję stosunku prawnego).
PRAWO CYWILNE – reguluje stosunki pomiędzy osobami fizycznymi, osobami
prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nie będącymi osobami prawnymi, ale
wyposażonymi w zdolność prawną.
PC dotyczy zarówno stosunków o charakterze majątkowym (za przedmiot mają
interesy natury ekonomicznej), jaki i o charakterze niemajątkowym (przedmiotem są
dobra, które nie mają jako takie bezpośredniej wartości ekonomicznej).
PC charakteryzuje się swoistą metodą regulacji, która oparta jest na
autonomiczności podmiotów. Pozycja stron w stosunku cywilnoprawnym jest zrównana
(równorzędna) i nie występuje bezpośredni przymus za strony organów państwowych.
Stosunki społeczne, które są zbudowane według metody cywilistycznej, są stosunkami
cywilnoprawnymi.
2. Na czym polega cywilnoprawna metoda regulacji?
Charakterystycznymi cechami cywilnoprawnej metody regulacji jest
autonomiczność podmiotów oraz brak bezpośredniego przymusu ze strony
organów państwa. Między podmiotami stosunków cywilnoprawnych brak jest
elementu władczego. Wszystkie podmioty są równe (równorzędność podmiotów
występuje wówczas, gdy brak jest prawnego podporządkowania jednej stronie innej
strony stosunku cywilnoprawnego.
Równorzędność stron występuje także w przypadku tzw. umów adhezyjnych,
które określa się również mianem umów przystąpienia.
Przepisy dopuszczają możliwość zastosowania przymusu państwowego, ale
zwykle w sytuacji, gdy któraś ze stron stosunku cywilnoprawnego nie wykonuje
ciążących na niej obowiązków lub między stronami powstanie spór.
3. Jaki jest zakres prawa cywilnego?
PC nie może być utożsamiane z prawem prywatnym.
Prawo rodzinne jest jednym z działów prawa cywilnego. Kodeks rodzinny i
opiekuńczy nie zawiera regulacji o charakterze ogólnym i w tym zakresie mają
zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego.
Prawo handlowe można traktować jedynie jako wyspecjalizowany dział prawa
cywilnego.
Prawo pracy jest szczególną gałęzią prawa prywatnego odrębną od prawa cywilnego.
W sprawach które nie zostały uregulowane przepisami prawa pracy, należy stosować
odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeśli nie są one sprzeczne z zasadami prawa
pracy. Kodeks pracy jest regulacją o charakterze kompleksowym.
4. W jaki sposób można usystematyzować prawo cywilne?
Można usystematyzować, wyróżniając pięć działów:
 część ogólna – obejmuje instytucje oraz zasady, które są wspólne dla całego
prawa cywilnego,
 prawo rzeczowe – zawiera normy wyznaczające prawa podmiotowe
bezwzględne,
1



zobowiązania – obejmuje normy dotyczące praw o charakterze względnym,
prawo spadkowe – zawiera normy odnoszące się do przejścia praw
majątkowych osoby zmarłej na inne podmioty,
prawo rodzinne – reguluje stosunki między małżonkami, rodzicami i dziećmi,
innymi krewnymi oraz powinowatymi, a także instytucję opieki.
powyższa systematyka (tzw. system pandektowy) nie jest podziałem w sensie
logicznym, jest według różnych kryteriów.
5. Jakie akty prawne obowiązywały na terytorium Polski po pierwszej wojnie
światowej?
Obowiązywały różne systemy prawa cywilnego. Obowiązywały jako dzielnicowe
prawo polskie. Takie rozwiązanie miało charakter tymczasowy.
Akty prawne obowiązujące bezpośrednio po I wojnie światowej na ziemiach
polskich
6. Co składa się na system źródeł prawa cywilnego?
Źródłami prawa są zdarzenia uznawane w danym systemie prawnym za fakty
prawotwórcze. Wśród źródeł prawa cywilnego należy wyróżnić przede wszystkim
prawo stanowione.
Obowiązuje (na podstawie Konstytucji) zamknięty katalog źródeł prawa
stanowionego: akty prawne powszechnie obowiązujące i akty wewnętrznie
obowiązujące, które nie są źródłem prawa cywilnego. Konstytucja wymienia
następujące rodzaje aktów prawnych:
1. Konstytucja,
2. ustawa,
3. ratyfikowana umowa międzynarodowa,
4. rozporządzenie,
5. akty prawa miejscowego.
Od 1 maja 2004 UE > prawo wspólnotowe obowiązuje bezposrednio w
państwach członkowskich i jest bezpośrednio skuteczne. Na prawo europejskie składa
się tzw. prawo pierwotne: obejmuje normy zawarte w traktatach założycielskich,
protokołach i aneksach do nich, oraz tzw. prawo wtórne: rozporządzenia, dyrektywy.
Istotne znaczenie ma również orzecznictwo i nauka prawa cywilnego. Nie są
samodzielnymi źródłami prawa.
7. Co to jest stosunek cywilnoprawny?
Jest rodzajem stosunku prawnego, czyli stosunku społecznego (reguluje prawo).
Regulowany przepisami PC. Stosunki cywilnoprawne oparte są na formalnej równości
sytuacji prawnej obu stron. Cechą charakterystyczną jest to, że zazwyczaj są one
kształtowane przez same podmioty tych stosunków i często zależy od woli samych
stron i odbywa się bez udziału organów państwa.
8. Jakie elementy można wyróżnić w stosunku cywilnoprawnym i jakie są
podmioty stosunków cywilnoprawnych?
Można wyróżnić 3 elementy:
2
podmioty,
 przedmiot,
 treść (prawa i obowiązki).
Przedmiotami stosunków cywilnoprawnych są osoby fizyczne, osoby prawne oraz
jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznała zdolność prawną, czyli możliwość
bycia podmiotem praw, a także obowiązków.
Stosunek cywilnoprawny może być tak skonstruowany, że po jednej stronie jest jeden
podmiot, bądź wiele podmiotów.

Wielopodmiotowość występuje ona wtedy, gdy pojawia się:
 wspólność w częściach ułamkowych,
 wspólność łączna,
 zobowiązanie solidarne,
 wspólność rozłączna.
Przy wielopodmiotowości ważne jest odróżnienie stron stosunku cywilnoprawnego od
jego podmiotów.
Co to jest prawo podmiotowe?
Prawo podmiotowe stanowi możność postępowania w określony sposób, która
wynika ze stosunku prawnego i jest przyznana, z także zabezpieczona przez
normę prawną.
możność postępowania - dany podmiot nie musi z niej korzystać, niektóre przepisy
przewidują obowiązek z niej korzystania
wynika ze stosunku prawnego - treścią tego stosunku są prawa i obowiązki stron.
Obowiązki jednego podmiotu są skorelowane z prawami innej osoby. Prawo
podmiotowe jest zawsze treścią stosunku cywilnoprawnego
Źródłem prawa podmiotowego są normy prawne, które także zabezpieczają
możliwość postępowania w określony sposób.
Prawo podmiotowe chroni interesy podmiotów prawa cywilnego, które są uznane
przez prawo oraz określoną moralność. Wskazuje się, że interes podmiotu jest jedną z
cech konstytutywnych prawa podmiotowego.
9. Czym różnią się prawa podmiotowe względne od praw podmiotowych
bezwzględnych?
10. Jaka jest różnica między prawami podmiotowymi majątkowymi i prawami
podmiotowymi niemajątkowymi?
Przepisy prawa nie zwierają określenia, kiedy mamy do czynienia z prawami
majątkowymi, a kiedy z prawami niemajątkowymi, ale jednocześnie takie rozróżnienie
stanowi podstawę wielu przepisów obowiązującego prawa.
Podstawą jest kryterium związku prawa ze sferą ekonomiczną uprawnionego.
Oba prawa mogą być zarówno prawami względnymi, jak i bezwzględnymi.
11. Jakie prawa podmiotowe należą do praw zbywalnych i niezbywalnych?
*wyjątki ? (str43)
3
12. Co to jest zdolność prawna?
Zdolność prawna jest to właściwość, która polega na możliwości bycia podmiotem
praw lub obowiązków. Nie jest prawem podmiotowym. Przysługuje każdemu
człowiekowi w takim samym zakresie, każda osoba fizyczna może być podmiotem
praw i obowiązków. Nie można się jej zrzec.
Szczególną odmianą zdolności prawnej jest zdolność dziedziczenia (zdolność do
nabycia spadku i zapisu).
Ze zdolnością prawną wiąże się zdolność sądowa (możliwość bycia stroną lub
uczestnikiem postępowania sądowego w sprawie cywilnej)
13. Od kiedy człowiek ma zdolność prawną?
Zdolność prawną ma każdy człowiek, począwszy od chwili urodzenia. Dziecko musi
urodzić się żywe, wykazywać przejawy życia. Istnieje domniemanie, ze dziecko
urodziło się żywe. Jest to domniemanie wzruszalne, a wiec może zostać obalone.
Istnieją prawa chroniące dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone.
Dziecko poczęte, ale nienarodzone ma zdolność prawną warunkową.
Urodzenie się dziecka stanowi podstawę spisania aktu urodzenia przez urząd stanu
cywilnego. Urodzenie dziecka trzeba zgłosić w ciągu 14 dni.
14. Kiedy ustaje zdolność prawna człowieka?
Zdolność prawna osoby fizycznej ustaje z chwilą jej śmierci. Z chwilą śmierci prawa i
obowiązki, których podmiotem był zmarły albo gasną albo przechodzą na inne osoby.
Chwila śmierci jest tzw. śmierć mózgu, czyli trwałe i nieodwracalne ustanie czynności
mózgu. Dowodem śmierci jest akt zgonu.
Postanowienie o stwierdzeniu zgonu wydaje sąd wówczas, gdy nie sporządzono aktu
zgonu, a śmierć danej osoby jest niewątpliwa. Określa się chwilę śmierci, jeśli nie
można jej ustalić, podaje się chwilę najbardziej prawdopodobną. Postanowienie o
stwierdzeniu zgonu ma charakter deklaratywny.
Postanowienie o uznaniu za zmarłego jest wydawane przez sąd w sytuacji, gdy
człowiek zaginął i mimo upływu określonego w ustawie czasu oraz przeprowadzenia
postępowania wyjaśniającego nie można ustalić, czy dana osoba nadal żyje. Ma to
charakter konstytutywny, ponieważ orzeczenie sądu wywołuje skutki prawne.
15. Jakie są przesłanki uznania za zmarłego?
Za zmarłego można uznać osobę, która zaginęła. Jeżeli jest wątpliwe czy osoba żyje
czy nie - nie można stwierdzić zgonu. Uznanie za zmarłego może nastąpić po 10 latach
od końca roku kalendarzowego, w którym osoba zaginiona jeszcze żyła (czyli od 31
grudnia). Termin może być skrócony gdy zaginiony skończył 70 lat - uznanie za
zmarłego po 5 latach. Nie można uznać osoby za zmarłą przed końcem roku
kalendarzowego, w którym osoba ta ukończyła 23lata.
Szczególne okoliczności - osoba zaginęła w trakcie podróży morskiej albo powietrznej
w związku z katastrofą lub innym szczególnym zdarzeniem – po upływie 6 miesięcy
od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
Kiedy nie można stwierdzić katastrofy lub innego szczególnego zdarzenia – termin 6
miesięczny rozpoczyna bieg z upływem roku od dnia w którym statek miał przybić
do portu przeznaczenia. Jeżeli nie było portu przeznaczenia – termin 6 miesięczny
rozpoczyna bieg z upływem 2lat od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
Jeżeli osoba zaginęła w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia –
4
termin: po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało lub według
okoliczności powinno ustać.
Postanowienie o uznaniu za zmarłego wydaje sąd rejonowy. Określa się chwilę
śmierci, jeśli nie można jej ustalić, podaje się chwilę najbardziej prawdopodobną. Jeśli
nie można jej ustalić, będzie to 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym była
ostatnia wiadomość że zaginiony żyje. Od tego się liczy termin potrzebny do uznania
za zmarłego Jeżeli jest tylko data dnia, za chwilę domniemanej śmierci uznaje się
koniec dnia 24:00
16. Co indywidualizuje osobę fizyczną?
Indywidualizacji osoby fizycznej służą między innymi:
•
Imię i nazwisko (każda osoba musi mieć te dwa oznaczenia, nazwisko:
przynależność do rodziny, imię: od osoby która sprawuje władzę rodzicielską)
•
Data i miejsce urodzenia,
•
Imiona rodziców i nazwisko rodowe matki (lub ojca),
•
Stan rodzinny (dotyczy miejsca, które osoba fizyczna zajmuje w tzw. rodzinie
małej),
•
Płeć,
•
Wiek,
•
Stan cywilny.
17. Jak określić miejsce zamieszkania osoby fizycznej?
Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której dana osoba
przebywa z zamiarem stałego pobytu.
W celu określenia miejsca zamieszkania trzeba ustalić dwa elementy:
1.
element ZEWNĘTRZNY (corpus) – ustala się, stwierdzając, w jakiej
miejscowości dana osoba przebywa.
2.
element WEWNĘTRZNY (animus) – określa się poprzez stwierdzenie, czy
przebywa tam z zamiarem stałego pobytu.
Oba te elementy muszą być spełnione jednocześnie. Można mieć jedno miejsce
zamieszkania. Nieobecność w danej miejscowości przez określony czas bez
jednoczesnego zamiaru zmiany stałego pobytu nie powoduje utraty dotychczasowego
miejsca zamieszkania.
Zasadniczo miejsce zamieszkania każda osoba fizyczna może obrać dowolnie, ale w
przypadku niektórych osób swoboda ta została ograniczona, np. osoby pozostające pod
władzą rodzicielską oraz pod opieką – W stosunku do tych osób można mówić o tzw.
pochodnym (ustawowym, prawnym) miejscu zamieszkania.
18. Co to jest zdolność do czynności prawnych?
Zdolność do czynności prawnych jest to możliwość dokonywania czynności
prawnych, które prowadzą do nabycia praw i zaciągnięcia zobowiązań, albo możliwość
kreowania zmian w stosunkach cywilnoprawnych. Nie każdy podmiot prawa cywilnego
ma zdolność do czynności prawnych.
Zdolność do czynności prawnych nie jest prawem podmiotowym, ponieważ nie jest
elementem stosunku cywilnoprawnego.
Zakres zdolności do czynności prawnych:
•
osoby prawne – zbieżne ze zdolnością prawną;
•
osoby fizyczne – może nie mieć/ może mieć ograniczoną albo pełną zdolność
do czynności prawnych.
5
19. Kto ma pełną zdolność do czynności prawnych?
Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie, jeśli nie zostały
ubezwłasnowolnione i nie ustanowiono dla nich doradcy tymczasowego w toku
postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Pełnoletniość uzyskuje się z dniem ukończenia 18 lat. Małoletni może uzyskać
pełnoletność przez zawarcie związku małżeńskiego.
20. Kto nie ma zdolności do czynności prawnych i jakie są tego konsekwencje?
Nie mają zdolności do czynności prawnej osoby fizyczne, które nie ukończyły 13
roku życia, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
UBEZWŁASNOWOLNIENIE: 1. ukończone 13 lat; 2. istnienie choroby
psychicznej, niedorozwój umysłowy albo innego rodzaju zaburzenia psychicznego; 3.
osoba nie jest w stanie kierować własnym postępowaniem.
Konsekwencją braku zdolności do czynności prawnych jest to, że każda czynność
prawna dokonana przez osobę nie mającą zdolności do czynności prawnych jest
nieważna.
21. Kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych?
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają:
•
małoletni po ukończeniu 13 lat, jeżeli nie uzyskali pełnoletności poprzez
wystąpienie w związek małżeński;
•
osoby, które zostały ubezwłasnowolnione częściowo;
•
osoby, dla których sąd ustanowił doradcę tymczasowego.
22. Co rozumiemy przez pojęcie dóbr osobistych?
Dobra osobiste są wartościami związanymi z człowiekiem, dobrami o charakterze
niemajątkowym, które pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony
przewidzianej w innych przepisach. Nie można określić ich wartości w pieniądzu.
Dobra osobiste są atrybutem każdej osoby fizycznej.
Np. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek,
nietykalność mieszkania.
23. Jakie środki ochrony zostały przewidziane w razie naruszenia dóbr
osobistych?
Jeśli prawa osobiste zostaną naruszone lub są zagrożone, wówczas
uprawnionemu przysługują środki ochrony w postaci:
1) Powództwa o ustalenie
2) Roszczenia o zaniechanie działań zagrażających dobrom osobistym lub je
naruszających
3) Roszczenia o usunięcie skutków naruszenia
4) Roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne
5) Roszczenia o zapłatę określonej sumy na cele społeczne
6) Roszczenia o naprawienie szkody.
24. Jakie podmioty są osobami prawnymi?
6
Osobami prawnymi są jednostki organizacyjne, którym ustawodawca nadał
podmiotowość prawną. Są to twory o charakterze społecznym, zespalające aktywność
grupy ludzi dążących do określonego celu.
Osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz inne jednostki organizacyjne, którym
przepisy szczególne przyznały osobowość prawną. Każda osoba prawna jest jednostką
organizacyjną, natomiast nie każda jednostka organizacyjna jest osobą prawną.
25. Kiedy i w jaki sposób powstaje osoba prawna?
Sposób powstania osoby prawnej określają właściwe przepisy – nie ma ogólnych
reguł i konieczne jest każdorazowo ustalenie w aktach normatywnych dotyczących
konkretnej osoby prawnej przesłanek niezbędnych do nabycia osobowości prawnej
26. Jakie są cechy charakterystyczne osób prawnych?
Nazwa – (oznaczenie) osoby prawnej służy jej indywidualizacji w obrocie i ustala ją
akt założycielski.
Siedziba – odpowiednikiem jest miejsce zamieszkania w przypadku osoby fizycznej.
Siedzibę określa ustawa bądź statut.
Osoba prawna działa przez organy. Wolę osoby prawnej tworzą i urzeczywistniają
powołane do tego osoby fizyczne wchodzące w skład organów.
Podmiotem stosunków prawnych jest osoba prawna, a nie jej organ.
Jeżeli osoba fizyczna zawiera umowę, występując bezpodstawnie jako organ osoby
prawnej, to umowa nie wywołuje skutków prawnych. O bezpodstawnym działaniu
rzekomego organu można mówić, gdy osoba nie pełniąca funkcji organu podszywa się
pod organ osoby prawnej albo przekroczyła zakres jego kompetencji.
27. Jakie okoliczności prowadzą do ustania osoby prawnej?
Ustanie osób prawnych regulują właściwe przepisy. Kilka typowych przyczyn (jest ich
więcej):
akt odpowiedniego organu państwa – przestają istnieć przede
wszystkim osoby prawne powołane przez te organy,
okoliczności obiektywne – np. upływ czasu
decyzja o rozwiązaniu
Z ustaniem osoby prawnej łączy się likwidacja jej działalności.
28. Czym charakteryzują się jednostki organizacyjne nie będące osobami
prawnymi i jaki reżim ma zastosowanie do tych jednostek, jeżeli ustawa
przyznała im zdolność prawną?
Do tych jednostek stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Takie
jednostki są też nazywane jako „ułomne osoby prawne”, „osoba ustawowa”.
Do omawianych jednostek zalicza się jedynie jednostki wskazane w przepisach
szczególnych. Jednostki nie mają osobowości prawej, a jedynie zdolność prawną, mogą
być samodzielnym podmiotem praw i obowiązków.
Należy pamiętać, że przepisy regulują różnego rodzaju jednostki organizacyjne,
ale sam ten fakt nie przesądza jeszcze o nadaniu im zdolności prawnej.
Jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, są
podobne do osób prawnych – odpowiednio stosują przepisy dotyczące osób prawnych
( czyli albo wprost, albo po dokonaniu modyfikacji, albo rezygnuje się z ich
zastosowania).
7
Za zobowiązania jednostki organizacyjne odpowiadają subsydiarnie (całym
swoim majątkiem) jej członkowie
1.12
29. Kim jest konsument?
Konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli nabyty przedmiot
może nadawać się do użytku osobistego jak i profesjonalnego, trzeba przeanalizować
czy istnieje bezpośredni związek z działalnością gospodarczą/zawodową, jeżeli nie to
osoba fizyczne występowała w roli konsumenta.
30. Kim jest przedsiębiorca?
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna,
wskazana w art33 k.c., prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą
lub zawodową. Przedsiębiorcą może być każdy podmiot prawa cywilnego, ale musi
prowadzić we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
W celu uzyskania statusu przedsiębiorcy nie jest potrzebne dokonanie jakichkolwiek
formalności (np. wpis do rejestru), ani nie jest konieczne prowadzenie przedsiębiorstwa
w znaczeniu przedmiotowym. Za przedsiębiorców uznaje się również wspólników
spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
31. Co to jest firma?
Przedsiębiorca działa pod firmą. Firma jest zatem oznaczeniem każdego
przedsiębiorcy, pod którym występuje on w obrocie. Przedsiębiorca ma nie tylko
prawo, ale i obowiązek posługiwania się firmą.
Firma powinna mieć postać słowną.
Firma osoby fizycznej powinna się składać co najmniej z imienia i nazwiska tej osoby
fizycznej.
Firmą osoby prawnej (a także jednostki organizacyjne określone w art.) jest jej nazwą.
Może być dowolnie ukształtowana. Powinna zawsze zawierać określenie jej formy
prawnej.
Przedsiębiorca może posługiwać się tylko jedną firmą, która powinna dostatecznie
odróżniać się od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym
samym rynku. Nie może także wprowadzać w błąd. Firma jest ujawniana we
właściwym rejestrze, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.
Nie można zbyć firmy. Firma jest dobrem osobistym przedsiębiorcy i podlega
ochronie.
32. Jakie są cechy konstytutywne rzeczy?
Cechy konstytutywne rzeczy (muszą być jednocześnie spełnione):
materialny charakter,
wyodrębnienie z przyrody.
Należy jednak pamiętać, że możliwe jest, iż mimo posiadania tych cech wyodrębnione
przedmioty materialne są wyjęte z obrotu cywilnoprawnego, przez co tracą właściwości
rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego.
Można wymienić... rzeczami nie są: człowiek, zwierzę, dobra niematerialne, energia w
różnych postaciach, część składowa rzeczy, zbiory rzeczy, złoża mineralne, pewne
kompleksy majątkowe, res omnium communes, czyli powietrze, wody.
8
33. Czym różnią się rzeczy ruchome od nieruchomości?
Rzecz ruchoma każda rzecz która nie jest nieruchomością.
Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej, które stanowią odrębny przedmiot
własności (grunty), a także budynki trwale związane z gruntem lub części tych
budynków, jeśli na podstawie przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu
przedmiot własności.
Nieruchomości można podzielić na 3 rodzaje:
nieruchomość gruntowa – składa się z części powierzchni ziemskiej. Granice
wyznaczają linie na powierzchni ziemi, które zostały ustalone między właścicielami
gruntów sąsiednich albo w postępowaniu rozgraniczeniowym. Szczególnym rodzajem
są nieruchomości rolne.
nieruchomość budynkowa – budynek musi być trwale związany z gruntem i
musi istnieć przepis szczególny, który stanowi, że budynek jest odrębnym od gruntu
przedmiotem własności.
nieruchomości lokalowe – występują wyjątkowo, stanowi o tym przepis
szczególny.
Podział na ruchomości i nieruchomości ma duże znaczenie:
•
niektóre prawa rzeczowe mogą dotyczyć tylko nieruchomości bądź ruchomości,
•
niektóre umowy mogą dotyczyć tylko nieruchomości bądź ruchomości
•
tylko dla nieruchomości są księgi wieczyste
•
w inny sposób przeprowadza się egzekucje z nieruchomości i z rzeczy
ruchomych.
34. Co rozumiemy przez pojęcie części składowej rzeczy?
Częścią składową rzeczy jest to co należy do rzeczy jako całości i nie może być od
niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości lub przedmiotu
odłączonego.
Części składowe rzeczy tworzą pewną całość w sensie gospodarczym i
fizycznym,
Częścią składową rzeczy są zarówno jej naturalne składniki, jak i przedmiot,
które zostały do niej sztucznie przyłączone.
Rzecz oraz część składową łączy jednocześnie więź fizyczna i funkcjonalna.
O częściach składowych można mówić zarówno w odniesieniu do rzeczy ruchomych
jak i nieruchomości.
Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw
rzeczowych. Część składowa dzieli losy całości, do której należy. Może być natomiast
przedmiotem stosunków obligacyjnych.
Odłączenie części składowej od rzeczy jest równoznaczne ze zmianą jej charakteru
prawnego.
35. Co to jest przynależność?
Przynależnością jest rzecz ruchoma. Przynależność musi być rzeczą samoistną.
Rzecz główna i przynależność muszą należeć do tego samego właściciela. Właściciel
może jednak utracić prawo własności przynależności i wówczas staje się ona w pełni
samodzielną rzeczą
Przynależność jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej
przeznaczeniem albo ułatwia korzystanie z rzeczy głównej. W stosunku przynależności
zawsze jedna rzecz ma charakter rzeczy głównej, a druga jest rzeczą pomocniczą.
9
36. Czym są pożytki i jakie rodzaje pożytków można wyróżnić?
Pożytki można podzielić na pożytki rzeczy i pożytki prawa.
Pożytki rzeczy:
•
pożytki naturalne – są to płody rzeczy i inne odłączone od rzeczy części
składowe, jeżeli zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki stanowią normalny
dochód rzeczy,
•
pożytki cywilne – są to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku
prawnego.
Pożytki prawa są to dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swoim społecznogospodarczym przeznaczeniem (pożytkiem wierzytelności są odsetki)
Osoba uprawniona do pobierania pożytków nabywa ich własności poprzez
odłączenie ich od rzeczy. Jeśli przychody rzeczy nie są pożytkami, należą się
właścicielowi, a nie osobie, która jest uprawniona do pobierania pożytków. Treść
stosunku prawnego decyduje kto jest uprawniony do pobierania pożytków.
37. Czym jest przedsiębiorstwo?
Przedsiębiorstwo nie jest pojęciem jednoznacznym i można wymienić z co najmniej 3
znaczenia. Może on oznaczać podmiot prawa cywilnego (w znaczeniu
podmiotowym), działalność profesjonalną (w znaczeniu funkcjonalnym) albo
przedmiot czynności lub stosunku prawnego (w znaczeniu przedmiotowym).
Tym ostatnim znaczeniem posługuje się art. 55k.c. i zgodnie z tym przepisem
przedsiębiorstwo stanowi zespół składników materialnych i niematerialnych
przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w
szczególności:
•
oznaczenie
•
własność nieruchomości lub ruchomości
•
prawa
•
wierzytelności
•
koncesje, licencje i zezwolenia
•
tajemnice przedsiębiorstwa
•
księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności
W skład przedsiębiorstwa mogą wchodzić także inne składniki.
Przedsiębiorstwo jest przedmiotem prawa, nie zaś zbiorem odrębnych praw.
38. W jaki sposób dochodzi do zbycia przedsiębiorstwa?
Czynność zbycia jest czynnością rozporządzającą.
Zbycie, wydzierżawienie przedsiębiorstwa, a także ustanowienie na nim
użytkowania powinno zostać dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie
poświadczonymi. Nie zachowanie tej formy = nieważność czynności prawnej. Jeśli w
skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, wówczas do przeniesienia własności
przedsiębiorstwa konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.
Jeśli dochodzi do zbycia/wydzierżawienia przedsiębiorstwa przez osobę wpisaną do
rejestru, wówczas powinno to być ujawnione w odpowiednim rejestrze.
39. Jak kształtuje się odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem
zbytego przedsiębiorstwa?
Nabywca przedsiębiorstwa odpowiada solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania z
prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia przedsiębiorstwa mimo
10
zachowania należytej staranności nie wiedział o tych zobowiązaniach.
Odpowiedzialność nabywcy jest ograniczona do wartości przedsiębiorstwa według
stanu z chwili nabycia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
Skutkiem nabycia przedsiębiorstwa jest to, że wierzyciel zyskuje drugiego dłużnika,
którym jest nabywca przedsiębiorstwa. Nabywca odpowiada także całym swoim
majątkiem, przy czym jego odpowiedzialność jest ograniczona do wartości nabytego
przedsiębiorstwa zgodnie ze stanem z chwili nabycia, ale według cen z chwili
zaspokojenia wierzyciela.
Występuje kumulatywne (łączne) przystąpienie do długu z mocy ustawy. Dotyczy
jedynie nabycia translatywnego.
40. Czym jest gospodarstwo rolne?
W jego skład wchodzą grunty rolne, grunty leśne, budynki i ich części, urządzenia i
inwentarz oraz prawa związane z prowadzenia gospodarstw rolnego. Wszystkie
wymienione składniki stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą.
Całość nie musi stanowić własności jednej osoby. Brak jednego składnika nie pozbawia
zorganizowanego zespołu składników cech gospodarstwa, ale zawsze w skład muszą
wchodzić grunty rolne.
Gospodarstwo rolne może być przedmiotem samodzielnego obrotu i można je zbyć
na podstawie jednej czynności prawnej. Nabywca gospodarstwa odpowiada solidarnie
ze zbywcą za zobowiązania.
1.17
41. Co to jest czynność prawna?
Czynność prawna jest stanem faktycznym, którego elementem jest co najmniej
jedno oświadczenie woli uzewnętrzniające wolę podmiotu prawa cywilnego wywołania
określonych skutków prawnych, z którym to stanem ustawa wiąże konsekwencje
wyrażone w samym oświadczeniu. Czynność prawna jest zatem zdarzeniem prawnym
polegającym na świadomym na świadomym zachowaniu się osoby fizycznej (także
organu osoby prawnej), w którym przejawia się dążenie do osiągnięcia określonych
skutków cywilnoprawnych. Czynności prawne stanowią narzędzie, za pomocą którego
podmioty stosunków cywilnoprawnych mogą zgodnie ze swoją wolą kształtować
stosunki cywilnoprawne.
Czynność prawna jest stanem faktycznym, co oznacza, że do jej dokonania
koniecznie jest pojawienie się wszystkich elementów, które zostały określone dla niej w
ustawie. Jednym z tych elementów jest oświadczenie woli (1 lub więcej oświadczeń).
Zazwyczaj oprócz oświadczenia woli konieczna jest realizacja także innych elementów.
Nie są czynnościami prawnymi stany faktyczne, których składnikiem nie są
oświadczenia woli.
42. Czym jest oświadczenie woli?
Oświadczenie woli stanowi każde zachowanie się człowieka, które wyraża
dostatecznie zamiar wywołania określonych skutków prawnych. Zachowanie takie
musi być zrozumiałe w tym sensie, że przynajmniej w drodze wykładni możliwe jest
ustalenie jego znaczenie. Dodatkowo musi dotyczyć spraw, które nie są objęte z punktu
widzenia prawa cywilnego, a także nie może być skutkiem zastosowania przymusu i
11
musi być złożone na serio.
Między oświadczeniem woli, które jest jej przejawem, a wolą wewnętrzną mogą
wystąpić rozbieżności. Co do zasady decydujące znaczenie ma w takiej sytuacji treść
oświadczenie.
Oświadczenie woli może zostać złożone za pomocą zachowania, które możne przybrać
dowolną postać (postać elektroniczna, wypowiedź ustna, ustalone gesty, a nawet inne
zachowania). Mając na względzie rodzaj zachowania można podzielić oświadczenie
woli wyraźne i dorozumiane. Oświadczenie woli nie może zostać złożone poprzez
milczenie, ponieważ nie ujawnia ono woli danej osoby w sposób dostateczny.
1.18
43. Jaka jest różnica między czynnościami prawnymi jednostronnymi,
umowami i uchwałami?
Według kryterium liczby stron uczestniczących w dokonywaniu czynności prawnej,
można wyróżnić czynności prawne jednostronne, umowy i uchwały.
Cechą charakterystyczną czynności prawnych jednostronnych jest to, że są one
dokonywane przez złożenie oświadczenia woli jednej strony. Takie czynności
występują stosunkowo rzadko.
Czynności prawne dwustronne (wielostronne) to inaczej umowy. Charakteryzują się
one tym, że dochodzą one do skutku, jeżeli co najmniej dwie strony złożą zgodne
oświadczenia woli. (po jednej stronie może występować kilka osób).
Uchwały wymagają złożenia oświadczeń przez większą liczbę podmiotów, przy czym
oświadczenia tych podmiotów nie muszą być zgodne. Do podjęcia uchwały często jest
wymagana obecność określonej liczby podmiotów, czyli tzw. kworum.
Charakterystyczną cechą uchwały jest to, że wiążą one nie tylko te osoby, które
głosowały za ich przyjęciem, ale także te, które głosowały przeciw.
44. Czym różnią się czynności realne i konsensualne?
Różnica między czynnościami polega na tym, że do dokonania czynności prawnej
realnej niezbędne jest – oprócz oświadczenia woli – dokonanie zmiany stanu
faktycznego władztwa nad rzeczą (innym przedmiotem materialnym). Zmiana
władztwa nad rzeczą stanowi zewnętrzny wyraz oświadczeń woli stron.
Z czynnością prawną konsensualną mamy do czynienia, jeśli do jej dokonania nie
jest konieczne wydanie rzeczy. Elementami tej czynności prawnej są oświadczenia woli
stron, ale może ona zawierać także inne elementy.
W razie wątpliwości jaka to czynność jedynym koniecznym ustaleniem jest to, czy
do jej dokonania wymagane jest wydanie rzeczy. Pozytywne rozstrzygnięcie powyższej
kwestii przesądza o zakwalifikowaniu danej czynności prawnej do grupy czynności
prawnych realnych.
1.19
45. Jakie kryteria podziału na czynności prawne między żyjącymi i na
wypadek śmierci?
Kryterium – kiedy ma nastąpić skutek danej czynności prawnej.
Czynności prawne na wypadek śmierci wywołują skutki prawne z chwilą
śmierci osoby, która dokonała tego typu czynności prawnej (np. testament). Korzyści
mogą odnieść osoby, które w chwili śmierci istniały. Czynności na wypadek śmierci
12
mogą być dokonywane tylko przez osoby fizyczne.
Inne czynności prawne należy zaliczyć do grupy czynności prawnych między
żyjącymi. Czynności te wywołują skutki prawne w sferze osób, które istnieją w chwili
dokonywania czynności prawnej. Późniejsza śmierć osoby dokonującej tej czynności
prawnej nie ma wpływu na jej ważność. Czynności między żyjącymi mogą być
dokonywane zarówno przez osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki
organizacyjne nie będące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność
prawną.
46. W jaki sposób ustala się chwilę złożenia oświadczenia woli?
Przy oświadczeniach indywidualnie adresowanych duże znaczenie ma ustalenie, kiedy
należy uznać je za złożone. Za chwilę złożenia oświadczenia woli można uznać:
•
moment uzewnętrznienia (tzw. teoria oświadczenia)
•
moment wysłania oświadczenia woli (tzw. teoria wysłania)
•
moment doręczenia oświadczenia adresatowi (tzw. teoria doręczenia)
•
moment zapoznania się z treścią oświadczenia woli przez jego adresata (tzw.
teoria zapoznania się)
Oświadczenie woli zostaje złożone adresatowi w momencie, gdy doszło do niego w
taki sposób, ze mógł się zapoznać z jego treścią.
Oświadczenie woli w postaci elektronicznej zostaje złożone, gdy adresat mógł
zapoznać się z jego treścią.
W przypadku oświadczeń woli do nieokreślonego kręgu osób, chwilą złożenia
oświadczenia woli jest moment ich publicznego ogłoszenia.
Złożenie oświadczenia woli nie jest uzależnione od tego, czy adresat rzeczywiście
zapoznał się z treścią oświadczenia. Istotne jest tylko to, czy miał taką możliwość.
Osoba która składa oświadczenie woli, powinna mu ją stworzyć.
47. Jakie formy szczególne oświadczeń woli zostały wyróżnione w Kodeksie
cywilnym?
Do form szczególnych (szczególnych form uzewnętrzniania woli) zaliczamy:
1.
zwykła formę pisemną,
2.
poświadczenie daty,
3.
poświadczenie podpisu,
4.
akt notarialny,
5.
formę elektroniczną.
Pkt. 1-4 każda następna może zastąpić wymienioną na wcześniejszym miejscu.
Pkt. 2-4 są to tzw. kwalifikowane formy szczególne.
Oprócz wskazanych form niekiedy przepisy przewidują jeszcze inne formy szczególne
charakterystyczne dal danego typu czynności.
48. Czym charakteryzuje się forma pisemna?
Do zachowania formy pisemnej wystarczy własnoręczny podpis na dokumencie, który
obejmuje treść oświadczenia woli (dokument nie musi być sporządzony
własnoręcznym pismem).
Do zawarcia umowy w formie pisemnej wystarczy wiana pism, z których każde
obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisane.
Podpis jest językowym znakiem graficznym, który składający oświadczenie stawia
własnoręcznie i obejmuje jego imię i nazwisko. Podpis: pod tekstem, nie musi być
czytelny(ale musi mieć charakterystyczne cechy), to nie są inicjały, tekst poniżej
podpisu-nie jest objęty oświadczeniem woli.
13
Inicjały mają charakter parafy potwierdzające, że dokument jest gotowy do podpisu.
Od pojęcia podpisu należy odróżnić jego formy zastępcze, które zostały przewidziane
dla osób, które nie mogą pisać, ale mogą czytać, oraz dla osób, które nie mogą pisać ani
czytać.
1.20
49. Jaki skutek ma data pewna?
Przepisy szczególne czasem przewidują formę pisemną kwalifikowaną polegającą na
urzędowym poświadczeniu na dokumencie daty, która staje się tzw. datą pewną.
Poświadczenie daty jest także skuteczne w stosunku do osób, które nie uczestniczyły w
dokonywaniu określonej czynności prawnej.
Czynność prawna ma datę pewną również:
•
w razie stwierdzenia w jakimkolwiek dokumencie urzędowym, że czynność
została dokonana – od daty dokumentu urzędowego,
•
w razie umieszczenia jakiekolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ
jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza na obejmującym czynność
dokumencie – od daty wzmianki,
•
w razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie – datę złożenia przez
tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.
50. Co to jest urzędowe poświadczenie podpisu?
Urzędowe poświadczenie podpisu jest dokonywane przez notariusza lub powołany do
tego organ poprzez zamieszczanie na piśmie klauzuli potwierdzającej własnoręczność
podpisu osoby wymienionej w powyższej klauzuli. Poświadczenie podpisu wyklucza
ryzyko, że osoba, która oświadczenie podpisała, zaprzeczy, że na dokumencie widnieje
jej podpis. Zadaniem notariusza lub powołanego do tego organu jest stwierdzenie, że
podpis pochodzi od konkretnej osoby.
51. Na czym polega forma aktu notarialnego?
Przy sporządzaniu aktu notarialnego notariusz nie tylko spisuje oświadczenia woli
stron, ale nadto współuczestniczy w ich redagowaniu. Notariusz ma obowiązek
udzielenia stronom niezbędnych wyjaśnień, a także zbadać treść umowy i zgodność z
prawem.
Akt notarialny powinien zawierać podpisy osób biorących udział w akcie oraz osób
obecnych przy sporządzeniu aktu, a także podpis notariusza. Przed podpisaniem
powinien być odczytany przez notariusza albo inną osobę w jego obecności.
Oryginał aktu notarialnego pozostaje w kancelarii notariusza. Stronom mogą być
wydawane wypisy, które mają moc prawną oryginału.
Akt notarialny może być też sporządzony przez konsula.
1.21
52. Kiedy oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej jest równoważne
z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej?
Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Art.
14
78 § 2 k.c.
Oświadczenie złożone zgodnie z wymogami:
•
oświadczenie powinno być złożone w postaci elektronicznej,
•
opatrzone powinno być bezpiecznym podpisem elektronicznym,
•
podpis ten powinien być weryfikowany za pomocą ważnego kwalifikowanego
certyfikatu.
Oświadczenie w postaci elektronicznej może zostać złożone bez użycia podpisu
elektronicznego, ale wówczas nie będzie równoważne zwykłej formie pisemnej.
53. Jaki charakter ma pismo potwierdzające zawarcie umowy?
Pisma potwierdzające zwarcie umowy występują w obrocie obustronnie
profesjonalnym.
Omawiana regulacja ma na celu przyspieszenie obrotu. Nie stosuje się jej jedynie
wówczas, gdy zachowanie zwykłej formy pisemnej lub też innej formy szczególnej
było niezbędne dla ważności umowy.
Art. 771. W wypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez
zachowania formy pisemnej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie
skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy,
nie zmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie
potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła na piśmie.
54. Jakie są formy oświadczenia woli?
Oświadczenia woli mogą być składane w dowolnej formie. Wyjątkiem jest konieczność
zachowania określonej formy. Jej nie zachowanie może wywołać różne skutki prawne.
Zależnie od tych konsekwencji można wyróżnić trzy typy form:
•
formę zastrzeżoną pod rygorem nieważności
•
formę zastrzeżoną dla wywołania określonych skutków prawnych
•
formę zastrzeżoną dla celów dowodowych.
1.22
55. Jakie są skutki niedochowania formy czynności prawnej zastrzeżonej pod
rygorem nieważności i formy zastrzeżonej dla wywołania określonych
skutków prawnych?
Forma zastrzeżona pod rygorem nieważności to forma szczególna, której
niezachowanie skutkuje nieważnością czynności prawnej. Czynność prawna dokonana
bez zachowania takiej formy nie wywoła żadnych skutków prawnych. Skutki te mogą
zostać wywołane w razie dokonania czynności prawnej we właściwej formie.
Przez formę zastrzeżoną dla wywołania określonych skutków prawnych
rozumie się formę, od której zachowania ustawa uzależnia wywołanie niektórych
skutków. Jeśli forma ta nie zostanie zachowana, czynność prawna jest ważna i
wywołuje skutki prawne, ale nie wszystkie (tych, dla których konieczne było
zachowanie określonej formy czynności prawnej).
15
56. Jakie są skutki niedochowania formy czynności prawnej zastrzeżonej dla
celów dowodowych?
Formą zastrzeżoną dla celów dowodowych jest zwykła forma pisemna, jej
niedochowanie ogranicza możliwość skorzystania z niektórych środków dowodowych
(zeznania świadków, przesłuchania stron). Skutki występują na płaszczyźnie
procesowej. Czynność prawna jest zatem ważna i wywołuje skutki prawne.
Art. 74 § 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla
celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest
dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w
sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie
uprawdopodobniony za pomocą pisma.
57. Z czego wynika konieczność dochowania określonej formy dokonania
czynności prawnej?
Konieczność dochowania określonej formy dokonania czynności prawnej może
wynikać przede wszystkim z ustawy. Może to być zarówno Kodeks cywilny, jak i inne
ustawy oraz może być następstwem dokonania innej czynności prawnej, dla której
zastrzeżono formę szczególną (forma czynności prawnych następczych). Forma
szczególna może zostać zastrzeżona w umowie łączącej strony.
1.23
58. Jakie reguły obowiązują w przypadku zastrzeżenia formy szczególnej
dokonania czynności prawnej w ustawie?
Podstawową zasadą jest: formy szczególne, poza formą pisemną, mogą być
zastrzeżone jedynie pod rygorem nieważności albo dla wywołania określonych
skutków prawnych. W razie wątpliwości badamy czy przepis wskazuje, że zachowanie
formy jest niezbędne do wystąpienia określonego skutku.
Forma pisemna może zostać zastrzeżona zarówno pod rygorem nieważności, jak i dla
określonych skutków prawnych oraz dla celów dowodowych.
Przepisy ustawy mogą bezpośrednio określać, w jakiej formie powinna być dokonana
czynność prawna.
W wypadku gdy dla dokonania czynności prawnej zastrzeżono formę szczególną
pod rygorem nieważności, cała czynność powinna być dokonana w tej formie. Jeżeli
umowa powinna zostać zawarta w formie szczególnej, oświadczenie każdej ze stron
musi zostać złożone z zachowaniem tej formy. Powyższa reguła może jednak zostać
wyłączona przez przepis szczególny.
59. Na czym polega zasada swobody zawierania umów?
Zasada swobody umów oznacza, że podmioty stosunków cywilnoprawnych mogą
kształtować wiążące je stosunki prawne poprzez swoje oświadczenia woli.
Zasada swobody umów: Art. 3531. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek
prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
60. Co rozumiemy przez pojęcie „umowy adhezyjne”?
16
Umowy adhezyjne (umowy przystąpienia) są związane z masowym zawieraniem
umów przez dostawców pewnej kategorii towarów i usług (gaz, energia elektryczna).
Podmioty (dostawcy) opracowują treść umowy oraz warunki. Potrzebna jest wola stron.
Odbiorcy pozostaje wybór: czy tego typu umowę zawrzeć, czy nie, z kim chce taką
umowę zawrzeć. Odbiorca nie ma większego wpływu na treść umowy.
61. Jakie sposoby zawierania umów zostały przewidziane przez przepisy
Kodeksu cywilnego?
Każda umowa jest zawierania poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez każdą
ze stron.
W części ogólnej Kodeksu cywilnego znajduje się regulacja dotycząca czterech typów
zawierania umów, do których należą:
•
oferta,
•
negocjacje,
•
aukcja,
•
przetarg.
Powyższe tryby nie wykluczają się wzajemnie. Nie są także jedynymi sposobami
zawierania umów.
62. Co to jest oferta?
Oferta jest to oświadczenie woli złożone drugiej stronie, w którym osoba
składająca oświadczenie wyraża zamiar zawarcia umowy, określając jednocześnie
istotne postanowienia tej umowy. Osoba która składa ofertę = oferent, oferta
skierowana jest do oblata. Ofertą jest jedynie stanowcza propozycja zawarcia umowy,
a nie ogólny zamiar zawierania w przyszłości umów o bliżej nie określonej treści.
Oferta musi zawierać konieczne elementy umowy, jeżeli ich nie ma takie oświadczenie
jest traktowane jako zaproszenie do zawarcia umowy. Oferta może być złożona
wprost albo w sposób dorozumiany.
Oferta może zostać złożona w dowolnej formie, przy czym jeśli do zawarcia
umowy jest wymagane zachowanie formy szczególnej, wówczas oferta powinna być
złożona w tej formie.
63. Na czym polega stan związania ofertą?
Polega na tym, że oblat poprzez swoje oświadczenie woli o przyjęciu oferty może
doprowadzić do zawarcia umowy. Oferent natomiast nie ma już wpływu na samą ofertę
i nie może jej modyfikować, dlatego ustawodawca określił granicę czasową trwania
takiego stanu.
Stan związania ofertą powstaje od momentu wskazanego w samej ofercie, a jeśli
takiego nie wskazano:
•
od chwili jej ogłoszenia,
•
od dnia uprzystępnienia oferty adresatowi tak, aby mógł się z nią zapoznać,
•
od potwierdzenia jej otrzymania.
.25
64. Czym charakteryzuje się oferta złożona w postaci elektronicznej?
17
Art. 661. § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga
strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.
§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed
zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:
1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez
przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;
4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we
wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;
5) językach, w których umowa może być zawarta;
6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.
Niedopełnienie powyższych obowiązków nie wpływa jednak na ważność oferty, ale
może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą przedsiębiorcy, który ich nie dopełnił.
65. Kiedy dochodzi do zawarcia umowy w trybie ofertowym?
Przyjęcie oferty jest oświadczeniem, w którym adresat oferty akceptuje warunki
wskazane w ofercie. Przykład – umowy adhezyjne. Powinno ono zostać złożone
oferentowi. Jeżeli nie zostanie mu złożone, nie dochodzi do zawarcia umowy.
Wyjątkowo umowa może zostać zawarta bez złożenia oświadczenia woli o przyjęciu
oferty. Do zawarcia umowy może dojść poprzez przystąpienie do jej wykonania.
[ nie może być tak, ze milczenie = przyjęcie oferty.. to dotyczy tylko przedsiębiorców
pozostających w stałych stosunkach handlowych]
66. W jaki sposób określa się miejsce i czas zawarcia umowy?
Data i miejsce zawarcia umowy mogą zostać określone przez same strony umowy.
Jeśli strony nic nie postanowiły w tym zakresie, miejscem zawarcia umowy jest
miejsce otrzymania przez oferenta oświadczenia o przyjęciu oferty.
Jeśli do zawarcia umowy nie jest konieczne dojście oświadczenia o przyjęciu oferty
do oferenta albo oferta jest składana w postaci elektronicznej, wówczas umowa jest
zawarta w miejscu zamieszkania (siedzibie oferenta).
1.26
67. Kiedy dochodzi do zawarcia umowy w drodze negocjacji?
Do zawarcia umowy w toku negocjacji dochodzi dopiero wówczas, gdy strony
uzgodnią wszystkie postanowienia umowy. Strony mogą postanowić, że umowa
zostanie zawarta już wtedy, gdy dojdą do porozumienia co do jej istotnych elementów.
Art. 72. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy,
umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej
postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
Negocjacje są dialogiem potencjalnych kontrahentów, którzy zmierzają do zawarcia
określonej umowy. Strony wzajemnie „ucierają” swoje stanowiska, wymieniają
informacje niezbędne do zawarcia umowy. Wszystko powinno być prowadzone z
zgodnie z dobrymi obyczajami. Negocjacje mogą przebiegać w róży sposób.
68. Co rozumiemy przez pojęcia „aukcja” i „przetarg”? /wspólne elementy/
18
Aukcja i przetarg są postępowaniami wielostronnymi i eliminacyjnymi. Ich celem
jest wybór oferty, która będzie najkorzystniejsza spośród innych ofert. Osoby
uczestniczące – mają takie same prawa i obowiązki, a także obowiązują je te same
reguły postępowania = zaproszenie do aukcji albo przetargu, składanie ofert i
wybór najkorzystniejszej oferty.
Osoba, która zamierza zawrzeć umowę może samodzielnie ogłosić rozpoczęcie
postępowanie albo zlecić innej osobie – pełni funkcje organizatora. W ogłoszeniu
trzeba zaznaczyć, czy organizator ogłasza przetarg czy aukcje, ale nie trzeba zaznaczać
wszystkich warunków przystąpienia do aukcji/przetargu.
Jednym z warunków może być wpłata określonej sumy albo ustanowienie
odpowiedniego zabezpieczenia jej wpłaty, czyli wadium.
Od momentu ogłoszenia aukcji/przetargu organizator powinien postępować zgodnie z
zasadami wskazanymi w ogłoszeniu... zmiany/odwołanie możliwe jest, gdy zostało to
wcześniej zastrzeżone w treści.
Dalszy przebieg postępowania uzależniony jest od typu zawierania umów aukcja/przetarg.
1.27
69. W jaki sposób przebiega aukcja i kiedy dochodzi do zawarcia umowy?
Aukcja – do stosunkowo prostych umów. Wszyscy uczestnicy gromadzą się w
jednym miejscu albo komunikują się za pomocą środków bezpośredniego
porozumiewania się na odległość (zasada jedności czasu, miejsca, osób i aukcji).
Oferty składane są ustnie lub za pośrednictwem znaków (tabliczki). Uczestnicy aukcji,
zwani licytantami, zgłaszają kolejno oferty (kolejne postąpienia). Jeżeli nie
zastrzeżono inaczej, oferta złożona w toku aukcji wiąże do momentu złożenia
korzystniejszej oferty przez innego uczestnika.
Umowa zostaje zawarta z chwilą udzielenia przybicia (=zamknięcie aukcji). Następuje
przez uderzenie młotkiem lub ogłoszeniem zamknięcia licytacji i oświadczenie, że
przyjmuje się ofertę, która została złożona przez licytanta.
70. W jaki sposób przebiega przetarg i kiedy dochodzi do zawarcia umowy?
Przetarg – do bardziej skomplikowanych umów. Nie jest konieczna jednoczesna
obecność uczestników. Zasadą jest, że nie są obecni równocześnie. Składają oferty na
piśmie przez czas i na adres wskazane w ogłoszeniu przetargu. Oferta wybierana jest
bezpośredni przez organizatora, albo przez komisje przetargową.
Umowa zostaje zawarta z chwilą, gdy oświadczenie o przyjęciu oferty doszło do
uczestnika przetargu w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią, chyba że w
warunkach przetargu zaznaczono inaczej.
71. Co to jest wadium?
Stanowi ono gwarancje tego, że w przetargu będą brały udział osoby, które sa
rzeczywiście zainteresowane zawarciem umowy.
Stanowi ono pewnego rodzaju zabezpieczenie dla stron polegające na tym, że w razie
gdy uczestnik aukcji/przetargu, którego oferta została wybrana, uchyla się od zawarcia
umowy, dla ważności której konieczne jest spełnienie szczególnych wymagań
określonych w ustawie, organizator aukcji/przetargu może pobraną sumę zatrzymać
albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia.
19
72. Co to jest wada oświadczenia woli?
Pojęcie wada oświadczenia woli dotyczy instytucji prawa cywilnego, których wspólna
cechą jest to, że uwzględniają niektóre stany psychiczne towarzyszące podjęciu decyzji
lub złożeniu oświadczenia woli.
Do wad oświadczeń woli należą:
•
stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
•
pozorność,
•
błąd,
•
podstęp,
•
groźba.
73. Kiedy występuje stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie
decyzji i wyrażenie woli i jakie są tego konsekwencje?
Stan ten ocenia się na chwilę dokonywania czynności prawnej. Jeśli w tej chwili
osoba miała nawet przemijające zaburzenia czynności psychicznych, które wyłączały
świadome, albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, czynność prawna jest
nieważna – przyczyna tkwi w samym oświadczającym. Zaistnienie takiego stanu
powinno zostać udowodnione przez osobę, która powołuje się na nieważność
oświadczenia.
Skutkiem jest co do zasady nieważność czynności prawnej, ale przepisy mogą na
przykład stanowić, ze czynność prawna dotknięta tego typu wadą może zostać
unieważniona.
74. Na czym polega pozorność i jakie są jej skutki?
Pozorność polega na tym, że strony potajemnie porozumiewają się co do tego, że
złożone przez nich oświadczenia albo w ogóle nie wywołają skutków prawnych
(pozorność zwykła – wystąpi czynność prawna pozorna), albo wywołają inne skutki
prawne niż wynika to z pozornej czynności prawnej (pozorność kwalifikowana –
czynność pozorna i czynność ukryta).
Czynność pozorna jest bezwzględnie nieważna, natomiast ważność ukrytej
czynności prawnej ocenia się według właściwości tej czynności. Czynność ta będzie
ważna, jeżeli zostały spełnione przesłanki formalne i materialne jej ważności. Jeśli na
podstawie pozornego oświadczenia została dokonana czynność prawna, na podstawie
której osoba trzecia nabyła prawo/została zwolniona z obowiązku, pozorność nie
wpływa na skuteczność tej czynności prawnej, chyba że osoba trzecia działa w złej
wierze.
1.29
75. Jaki błąd ma doniosłość prawną i jakie są konsekwencje złożenia
oświadczenia pod wpływem błędu?
Błąd jako wada oświadczenia woli musi być istotny i dotyczyć treści czynności
prawnej. Musi zatem dotyczyć czynności uregulowanych w treści czynności prawnej.
Może to być każdy element treści czynności prawnej, zarówno przedmiotowo istotny,
jaki i podmiotowo istotny, a także nieistotny. Błąd może dotyczyć całej umowy bądź
poszczególnych jej postanowień. Błąd musi być subiektywnie i obiektywnie istotny.
Jeśli oświadczenie było składane innej osobie, można się uchylić od skutków
prawnych (musi być spełniona jedna przesłanka)-dotyczy to czynności odpłatnych, dla
20
nieodpłatnych błąd ma dotyczyć treści i być istotny. Adresat, który nie zrozumiał
oświadczenie, nie może powołać się na działanie pod wpływem błędu. Jeśli
oświadczenie woli zostało złożone pod wpływem błędu, można się uchylić od jego
skutków prawnych.
76. Czym charakteryzuje się podstęp?
Podstęp polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli jest świadomie
wyprowadzana w błąd przez inną osobę albo też osoba ta wzmacnia jej błędne
przekonanie, aby zostało złożone oświadczenie oznaczenie treści / lub osoba milczy
chociaż powinna ujawnić pewne informacje.
Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od
skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić
także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści
czynności prawnej. > w przypadku podstępnego wprowadzenia w błąd można powołać
się na błąd, nawet gdy nie jest istotny i nie dotyczy treści, ale musi wystąpić związek
między nieprawidłowym wyobrażeniem rzeczywistości złożonym oświadczeniem.....
Skutkiem zaistnienia podstępu jest powstanie możliwości uchylenia się od skutków
prawnych złożonego oświadczenia.
1.30
77. W jakich sytuacjach groźba ma doniosłość prawną?
Celem groźby musi być złożenie konkretnego oświadczenia woli. Groźba musi
wpłynąć na złożenie tego właśnie oświadczenia woli. System prawny zapewnia
ochronę przed groźbą bezprawną (ktoś grozi czynem zabronionym przez prawo, ale i
czynem zgodnym, ale wykorzystywany w złym celu) i poważną (stwarza poważne
niebezpieczeństwo dla dóbr bądź osobistych, bądź majątkowych jakiejkolwiek osoby).
Konsekwencją złożenia oświadczenia woli pod wpływem groźby jest możliwość
uchylenia się od skutków prawnych tego oświadczenia.
78. Na czym polega uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli
złożonego pod wpływem błędu, podstępu lub groźby?
Błąd, podstęp, groźba są wadami oświadczenia woli, które powodują względną
nieważność czynności prawnej. Czynność prawna jest niewzruszalna. Możliwość
uchylenia się od skutków jest prawem podmiotowym kształtującym. Jego realizacja
następuje przez złożenie innej osobie stosownego oświadczenia woli na piśmie.
Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych powinno zostać dokonane w
formie pisemnej – dla celów dowodowych. Oświadczenie to powinno być złożone
drugiej stronie czynności prawnej, lub osobie zainteresowanej w skutkach dokonanej
czynności prawnej. Konsekwencją uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia
woli jest to, że gasną wszelkie związane z nim skutki prawne od chwili złożenia tego
oświadczenia.
79. W jaki sposób można sklasyfikować elementy treści czynności prawnych?
Wśród elementów treści czynności prawnej można wyróżnić trzy ich typy:
•
elementy przedmiotowo istotne – wskazane w ustawie, które pozwalają
zakwalifikować dana czynność prawną do typu czynności prawnej wskazanego w
ustawie. Elementy indywidualizują daną czynność.
21
•
elementy nieistotne – elementami nieistotnymi są wskazane przez ustawę
skutki dokonania określonego typu czynności prawnej. Skutki te mogą zostać określone
w treści czynności prawnej.
•
elementy dodatkowe – takie elementy, które musza być zawarte w treści
czynności prawnej, jeśli strony chcą, aby wystąpiły wskazane w nich skutki, ale
elementy te nie służą zaklasyfikowaniu czynności prawnej do ustawowo określonego
jej typu.
Wśród elementów dodatkowych należy wyróżnić elementy dodatkowe samoistne oraz
elementy dodatkowe charakterystyczne dla określonego typu czynności prawnej.
80. Co to jest warunek?
Warunek jest elementem treści czynności prawnej. jest to zastrzeżenie umowne, które
uzależnia powstanie albo ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i nie
pewnego. Warunek może zostać zamieszczony w każdej czynności prawnej. warunkami
nie są tzw. warunki prawne. Wśród warunków podstawowe znaczenie ma podział na:
•
warunki zawieszające – to zastrzeżenie umowy, które uzależnia powstanie
skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego.
•
warunki rozwiązujące – to zastrzeżenie umowne, które uzależnia ustanie
skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego.
Konsekwencją wprowadzenia do czynności prawnej warunku jest powstanie stanu
niepewności co do tego, czy zdarzenie przyszłe i niepewne nastąpi.
81. Co to jest termin i jakie są zasady jego obliczania?
Termin jest elementem treści czynności prawnej. jest to zastrzeżenie, które uzależnia
powstanie albo ustanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i pewnego.
Termin może zostać zastrzeżony w zasadzie w każdej czynności prawnej.
Wśród terminów można wyróżnić terminy początkowe (skutek czynności prawnych
powstaje z nadejściem zdarzenia przyszłego i pewnego oraz stosuje się przepisy o
warunku zawieszającym) i terminy końcowe (skutek czynności prawnej ustaje z
wystąpieniem tego zdarzenia oraz stosuje się przepisy o warunku rozwiązującym).
ZASADY:
Najkrótszą jednostką jest doba, która liczy się od północy do północy.
Dla terminów oznaczonych w dniach termin rozpoczyna się w dniu następnym po
nastąpieniu zdarzenia i kończy się z upływem ostatniego dnia.
Jeśli termin został określony w tygodniach, miesiącach albo latach, kończy się z
upływem dnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, tj. dniowi, w
którym nastąpiło zdarzenie. Jeśli takiego dnia w ostatnim dniu tego miesiąca nie
byłoby, to termin kończy się w ostatnim dniu tego miesiąca. Przy obliczaniu wieku
osoby fizycznej termin nie upływa z końcem, ale z początkiem ostatniego dnia terminu.
Jeśli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca = 1, 15 i ostatni
dzień miesiąca.
Termin półmiesięczny = 15 dniom.
W przypadku gdy termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu
nie jest wymagana, miesiąc liczy się za 30 dni, a rok 365 dni. Jeśli koniec terminu do
wykorzystania przypada na dzień ustawowo wolny, termin upływa w dniu następnym.
1.32
82. Co to jest nieważność bezwzględna?
22
Nieważność bezwzględna czynności prawnej oznacza, że czynność ta nie wywołuje
żadnych skutków prawnych. Jest nieważna od samego początku z mocy prawa. Jest to
najostrzejsza z sankcji wadliwych czynności prawnych. Sąd uwzględnia ten stan z
urzędu, nawet jeśli żadna ze stron nie powołała się na nieważność. Ma ona charakter
definitywny i każdy może się na nią powołać.
83. Co rozumiemy przez pojęcia: „konwalidacja” i „konwersja”?
Niekiedy odnośnie do bezwzględnie nieważnych czynności prawnych ustawodawca
przewiduje możliwość konwalidacji albo konwersji, przy czym mają one charakter
wyjątkowy.
Konwalidacja bezwzględnie nieważnej czynności prawnej polega na tym, że na skutek
pewnych faktów, które nastąpiły po dokonaniu czynności prawnej, uznaje się ją za
ważną z mocą wsteczną tj. od jej dokonania. Konwalidacja występuje wyjątkowo, jeśli
dopuszcza ją przepis szczególny.
Konwersja polega na przemianie nieważnej czynności prawnej w inną ważną czynność
prawną. Jest to przekształcenie tej nieważnej czynności prawnej w inną czynność
prawną, której przesłanki prawne zostały spełnione.
84. Co to jest nieważność względna i unieważnialność?
Czynność prawna, która jest nieważna względnie, wywołuje wszystkie określone w
niej skutki prawne przy czym w okolicznościach wskazanych w ustawie i z inicjatywy
konkretnego podmiotu skutki te mogą zostać zmienione uchylne.
Unieważnialność – dla uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli
konieczne jest orzeczenie sądu. Wydane przez są orzeczenie ma charakter
konstytutywny.
85. Na czym polega bezskuteczność zawieszona?
Bezskuteczność zawieszona polega na tymczasowym wstrzymaniu skutków dokonanej
czynności prawnej do momentu wystąpienia określonego zdarzenia. Czynność prawna
wprawdzie nie wywołuje skutków prawnych, ale między stronami powstaje stan
związania, który polega na tym, że strony nie mogą w okresie oczekiwania „wyzwolić
się” z łączącej ich umowy, stwierdzając, iż jest ona nie ważna. Stan bezskuteczności
zawieszonej może wystąpić tylko wtedy, gdy przepis ustawy tak stanowi.
86. Na czym polega bezskuteczność względna?
Bezskuteczność względna powoduje, że czynność prawna nie wywołuje skutków
prawnych, ale tylko względem określonego podmiotu. Wprowadzona została przez
ustawodawcę w celu ochrony praw osób, które nie uczestniczyły w czynności prawnej,
a których prawa mogły zostać naruszone przez dokonanie czynności prawnej. w
stosunku do pozostałych podmiotów i między stronami czynność prawna jest skuteczna
i ważna. Bezskuteczność względna może wynikać bezpośrednio z przepisów ustawy (z
mocy prawa) albo konieczne jest wydanie konstytutywnego orzeczenia.
87. Czym jest przedstawicielstwo?
Przedstawicielstwo polega na działaniu jednej osoby zwanej przedstawicielem w
imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym na podstawie odpowiedniego
23
upoważnienia i ze skutkami bezpośrednio dla reprezentowanego. Można wyróżnić 2
postacie przedstawicielstwa: przedstawicielstwo czynne i bierne.
Podstawowe znaczenie przy omawianiu przedstawicielstwa ma tzw. umocowanie,
przez które należy rozumieć kompetencję przysługującą na podstawie ustawy albo
oświadczenia woli reprezentowanego do dokonywania ze stosunkiem dla
reprezentowanego określonych czynności prawnych.
88. Jakie są źródła umocowania do działania w cudzym imieniu?
Można wyróżnić 2 źródła:
•
ustawa, a dokładnie w stosunku prawnym wskazanym w ustawie lub
orzeczeniu, które zostało wydane na podstawie ustawy. Nazywa się to
przedstawicielstwo ustawowe np. rodzice.
•
Przedstawiciel może działać na mocy oświadczenia woli reprezentowanego. W
takiej sytuacji można mówić o pełnomocnictwie.
89. Komu można udzielić pełnomocnictwa i w jaki sposób dochodzi do jego
udzielenia?
Pełnomocnik dokonuje czynności prawnych, musi wiec mieć zdolność do czynności
prawnych(może być też ograniczona). Mocodawca sam dokonuje wyboru
pełnomocnika. Udzielenie pełnomocnictwa jest czynnością prawną jednostronną
upoważniającą. Do ustanowienia pełnomocnika nie jest konieczne przyjęcie
pełnomocnictwa.
Podstawą pełnomocnictwa jest zazwyczaj stosunek prawny między mocodawcą a
pełnomocnikiem (np. umowa zlecenia/o pracę), na podstawie którego pełnomocnik jest
zobowiązany do działania w imieniu mocodawcy. Jeśli pełnomocnictwo zostało
przydzielone kilku osobom mamy do czynienia z pełnomocnictwem łącznym.
90. W jakiej formie powinno zostać udzielone pełnomocnictwo?
Art. 99. § 1. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma,
pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej
formie. § 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone
na piśmie.
Pełnomocnictwo co do zasady może zostać udzielone w dowolnej formie. Może zostać
udzielone nawet w sposób konkludentny. Jeśli jednak pełnomocnictwo zawiera
umocowanie do dokonania czynności prawnej, która powinna zostać dokonana w
formie szczególnej pod rygorem nieważności, pełnomocnictwo powinno zostać
udzielone także w formie szczególnej – forma pochodna. Pełnomocnictwo ogólne
powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.
91. Co to jest substytucja?
Substytucja to dalsze pełnomocnictwo.
Art. 106. Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko
wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze
stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Substytut działa bezpośrednio w imieniu mocodawcy. Podobnie działają dalsi
substytuci. Substytut może ustanowić dalszego substytuta na tych samych zasadach, na
podstawie których możliwe jest ustanowienie substytuta przez pełnomocnika
24
głównego. Zakres pełnomocnictwa substytucyjnego może jednak być węższy niż
zakres pełnomocnictwa głównego.
1.35
92. Jaka jest treść i rodzaje pełnomocnictwa?
Pełnomocnictwo może zostać udzielone tylko do czynności prawnych, które nie muszą
być dokonane osobiście przez mocodawcę.
4 rodzaje pełnomocnictwa:
•
pełnomocnictwo ogólne – upoważnia pełnomocnika do podejmowania w
imieniu mocodawcy czynności zwykłego zarządu.
•
pełnomocnictwo rodzajowe – obejmuje umocowanie do dokonywania
określonej kategorii (rodzaju) czynności prawnych.
•
pełnomocnictwo szczególne – upoważnia do dokonywania przez pełnomocnika
indywidualnie oznaczonej czynności prawnej.
•
prokura.
Treść pełnomocnictwa jest ustalana przez mocodawcę, określającego zakres czynności,
których może dokonać pełnomocnik w jego imieniu. Oświadczenie mocodawcy
powinno być interpretowane z punktu widzenia osoby trzeciej oraz mocodawca
powinien uwzględnić możliwości percepcyjne przeciętnego uczestnika obrotu.
93. Czy pełnomocnik może dokonywać czynności „z samym sobą”?
Dokonywanie takiej czynności towarzyszy ryzyko naruszenia interesów mocodawcy. W
związku z tym zasadniczo nie jest dopuszczalne występowanie tej samej osoby w roli
pełnomocnika i strony czynności prawnej albo pełnomocnika obu stron. Od tej reguły
są wyjątki: gdy jest wyłączona możliwość naruszenia interesów mocodawcy, bądź
mocodawca sam wyrazi zgodę.
94. Kiedy wygasa pełnomocnictwo?
95. Czym jest prokura i jakie jej typy można wyróżnić?
96. Kto może udzielić prokury?
Prokura może zostać udzielona jedynie przez przedsiębiorcę prowadzącego we
własnym imieniu działalność gospodarczą/zawodową. Przedsiębiorca ten musi
podlegać obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Jeżeli przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, która ma ograniczoną zdolność do czynności
prawnych, wtedy na udzielenie prokury musi wyrazić zgodę jej przedstawiciel
ustawowy.
Jeżeli przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, która nie ma zdolności do czynności
prawnych, w jej imieniu prokury udziela przedstawiciel ustawowy.
1.36
100. Przedawnienie roszczeń – możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia
po upływie określonego prawem terminu; instytucja prawa cywilnego, jedna z postaci
dawności, służąca stabilizacji obrotu prawnego poprzez ograniczenie lub wyłączenie
możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej po upływie określonego czasu.
Poddanie roszczeń reżimowi przedawnienia stanowi rozwiązanie konfliktu pomiędzy
interesami bezczynnego wierzyciela, który nie ma obowiązku niezwłocznego
25
dochodzenia roszczenia, a interesem dłużnika, dla którego obowiązek zadośćuczynienia
roszczeniu staje się zbyt uciążliwy po pewnym czasie. Przedawnienie roszczeń
realizuje jedną z głównych zasad prawa cywilnego, iż ochrony sądowej należy udzielać
tylko tym uprawnieniom majątkowym, które są lub mogą być efektywnie wykonywane.
Ogólna regulacja przedawnienia w polskim prawie cywilnym umieszczona jest w
Tytule VI pierwszej księgi kodeksu cywilnego. Przedawnienie roszczeń jest obecnie
zarzutem[1], więc nie jest uwzględniane z urzędu, lecz jedynie "na zarzut. Szczegółowe
terminy przedawnienia poszczególnych rodzajów roszczeń zawierają dalsze księgi
kodeksu oraz liczne ustawy szczególne.
101. Zastaw a Hipoteka
Zastaw - ograniczone prawo rzeczowe, ustanawiane w celu zabezpieczenia
wierzytelności. Najważniejszą cechą zastawu jest to, że może być ustanowiony jedynie
na rzeczach ruchomych (oraz na niektórych prawach zbywalnych np: akcjach,
obligacjach). Ponadto, wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca go z
wierzytelnością, którą zabezpiecza. Wraz z zaspokojeniem wierzyciela zastaw upada
(jest więc prawem akcesoryjnym, a więc jego istnienie jest zależne od istnienia
wierzytelności). CEL: W razie niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika,
wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej
i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Ponadto, wierzyciel ma pierwszeństwo do
zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami.
Hipoteka – ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości oraz na wybranych
prawach (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczona
hipotecznie), służące zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z oznaczonego
stosunku prawnego, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z
nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego
właściciela nieruchomości. tzn. zbycie nieruchomości przez dłużnika nie narusza prawa
wierzyciela hipotecznego – może on dochodzić zaspokojenia od kogokolwiek, kto
stanie się właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Wierzyciel
rzeczowy może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami
osobistymi właściciela nieruchomości. Uprawniony z tytułu hipoteki to wierzyciel
hipoteczny, natomiast właściciela nieruchomości obciążonej określa się mianem
dłużnika hipotecznego
1.37
102. Zdolnosc prawna a zdolność do czynności pr. Scharakteryzuj roznice miedzy
osobami fiz o roznej zdolności prawnej.
Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych.
Zdolność prawna jest atrybutem następujących podmiotów prawa: 1. osób fizycznych
2.jednostek organizacyjnych, będących osobami prawnymi, w szczególności Skarbu
Państwa 3.jednostek organizacyjnych, niebędących osobami prawnymi, którym
zdolność prawną nadają przepisy szczególne. Zdolność prawna jest na gruncie
26
polskiego prawa niestopniowalna. Można ją mieć lub nie. Zakres, w jakim można z niej
korzystać, definiuje osobny atrybut podmiotu prawa - zdolność do czynności
prawnych– w prawie cywilnym zdolność do dokonywania we własnym imieniu
czynności prawnych, czyli do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na
celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Innymi słowy, jest
to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i
zaciągania zobowiązań). Zdolność do czynności prawnych może być pełna albo
ograniczona, można jej również nie mieć w ogóle.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają pełnoletnie osoby fizyczne[1] oraz
wszystkie osoby prawne. Przesłanką niezbędna do posiadania pełnej zdolności do
czynności prawnych przez osoby fizyczne jest pełnoletność, a nie wiek. Ograniczoną
zdolność do czynności prawnych mają osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat oraz
osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Zgodnie z polskim prawem zdolności do
czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby
ubezwłasnowolnione całkowicie
103. Uprawnienia które przysługują konsumentowi na wypadek niezgodności
towaru konsumpcyjnego z umowa
Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może w pierwszej
kolejności żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną
naprawę albo wymianę na nowy. Nie dotyczy to jednak sytuacji gdy naprawa albo
wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Jeśli powyższe żądanie
okaże się niemożliwe do zrealizowania konsument ma prawo domagać się albo
stosownego obniżenia ceny, albo odstąpienia od umowy, przy czym odstąpienie od
umowy jest możliwe tylko wtedy, gdy niezgodność towaru z umową jest istotna.
Należy zaznaczyć, iż sprzedawca ma 14 dni na ustosunkowanie się do złożonego przez
kupującego żądania, w przeciwnym razie uznaje się, że je przyznał jemu zasadność.
27