Najważniejsze zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz w ustawie
Transkrypt
Najważniejsze zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz w ustawie
Najważniejsze zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz w ustawie – Karta Nauczyciela wprowadzone ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich Katarzyna Szłyk Ustawa z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy - Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, dalej „ustawa nowelizująca”, została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 8 sierpnia 2008 r. Nr 145, poz. 917 i weszła w życie z dniem 23 sierpnia 2008 r. I. Zmiany w ustawie z dnia ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) 1) definicje pojęć „szkoła rolnicza”, „placówka rolnicza”, „szkoła leśna”; przekazywanie prowadzenia publicznych szkół rolniczych i placówek rolniczych (art. 3 pkt 2e, 2f, 3a; art. 5 ust. 5f ustawy o systemie oświaty); wejście w życie 1 września 2009 r. Ustawa o systemie oświaty nie definiowała dotychczas takich pojęć, jak szkoła rolnicza, placówka rolnicza i szkoła leśna, pomimo, że np. w art. 5 ust. 5e ustawy umożliwiono jednostkom samorządu terytorialnego przekazywanie, w drodze porozumienia, ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa szkół i placówek rolniczych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, a ministrowi właściwemu do spraw środowiska – szkół leśnych. W art. 3 ustawy o systemie oświaty ustawa nowelizująca wprowadziła zatem definicji pojęć: „szkoła rolnicza” i „placówka rolnicza”, „szkoła leśna”. I tak, zgodnie z art. 3 pkt 2e, ilekroć w ustawie o systemie oświaty jest mowa o szkole rolniczej - należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną kształcącą wyłącznie w zawodach dla rolnictwa, dla których, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw rolnictwa, minister właściwy do spraw rozwoju wsi lub minister właściwy do spraw rynków rolnych; szkole leśnej - należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną kształcącą wyłącznie w zawodach dla leśnictwa, dla których, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw środowiska (art. 3 pkt 2f ustawy o systemie oświaty); placówce rolniczej - należy przez to rozumieć placówki i ośrodki (wymienione w art. 2 pkt 3a ustawy, tj. placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych), umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych wyłącznie w zawodach, dla których, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw rolnictwa, minister właściwy do spraw rozwoju wsi lub minister właściwy do spraw rynków rolnych (art. 3 pkt 3a ustawy o systemie oświaty). Wprowadzenie definicji pojęć szkoła rolnicza, placówka rolnicza i szkoła leśna ma znaczenie szczególnie dla późniejszych przepisów ustawy dotyczących zakładania i likwidowania szkół 1. W dodawanym w art. 5 ustawy o systemie oświaty ust. 5f określono przedmiot porozumienia zawieranego między właściwym ministrem a jednostką samorządu terytorialnego oraz sprawy związane z przekazywaniem mienia będącego w zarządzie szkoły lub placówki. W przepisie tym wskazuje się na możliwość uwzględnienia w treści porozumienia postanowień dotyczących trybu przejęcia mienia przekazywanej szkoły lub placówki, niezbędnego do prawidłowego wykonywania zadań szkoły lub placówki, zapewnienia warunków działania szkoły lub placówki, itd. (tj. zadań, o których mowa w art. 5 ust. 7 ustawy). 2) inspirowanie i organizowanie badań przez Centralną Komisję Egzaminacyjną (art. 9a ust. 2 pkt 4 ustawy o systemie oświaty) Do zadań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej należy kontrolowanie jakości systemu egzaminów zewnętrznych oraz przygotowywanie propozycji standardów wymagań egzaminacyjnych. W dotychczasowym stanie prawym do zadań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej należało inspirowanie badań naukowych i innowacji w dziedzinie oceniania i egzaminowania. Zmiana przepisu art. 9a ust. 2 pkt 4 ustawy o systemie oświaty, umożliwia Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, obok dotychczasowej działalności polegającej na inicjowaniu badań naukowych i innowacji w dziedzinie oceniania i egzaminowania, również organizowanie badań, analiz i innowacji w dziedzinie oceniania i egzaminowania. 3) wynagradzanie egzaminatorów i nauczycieli za udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów, w tym części ustnej egzaminu maturalnego (art. 9c ust. 9 – 12 i art. 22 ust. 2 pkt 13 ustawy o systemie oświaty); wejście w życie 1 stycznia 2009 r. Zmiany zawarte w art. 9c i art. 22 ust. 2 ustawy o systemie oświaty regulują kwestie wynagradzania egzaminatorów i nauczycieli oraz nauczycieli akademickich biorących udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów organizowanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne, w tym w części ustnej egzaminu maturalnego. Zgodnie z art. 9c ust. 9 ustawy o systemie oświaty, w przeprowadzaniu sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego, w zakresie ustalonym w przepisach w sprawie warunków i sposobu ocenienia, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (tj. przepisów wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy o systemie oświaty), biorą udział egzaminatorzy i nauczyciele; w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego mogą również brać udział nauczyciele akademiccy. Zgodnie z art. 9c ust. 10 ustawy o systemie oświaty, dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej będzie zawierał z egzaminatorami sprawdzającymi i oceniającymi prace pisemne zdających oraz z nauczycielami akademickimi biorącymi udział w części ustnej egzaminu maturalnego umowy określające zakres ich obowiązków oraz wysokość wynagrodzenia. Natomiast nauczyciele, których udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów polega wyłącznie na nadzorowaniu przebiegu sprawdzianu lub egzaminu, będą wykonywać to zadanie w ramach czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły, tj. zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), oraz ustalonego wynagrodzenia. Z kolei nauczyciele, w tym nauczyciele będący egzaminatorami, biorący udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego, będą wykonywać czynności związane z przeprowadzaniem tego egzaminu w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, tj. w ramach zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy – Karta Nauczyciela. Przepisy dotyczące zasad przeprowadzania egzaminu maturalnego określają czas trwania części ustnej egzaminu maturalnego w zależności od przedmiotu i poziomu egzaminu. W sytuacji, gdy przeprowadzanie powyższych czynności przekroczy tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć tych nauczycieli, nauczycielom przysługiwać będzie, na zasadach ogólnych, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe (na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy – Karta Nauczyciela). Dodanie w art. 42 ustawy – Karta Nauczyciela nowego ust. 2b jest konsekwencją powyższych zmian. W myśl nowego przepisu upoważniającego określonego w art. 22 ust. 2 pkt 13 ustawy o systemie oświaty, rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej określi warunki wynagradzania egzaminatorów i nauczycieli akademickich, z którymi będą zawierane umowy, uwzględniając zasadę, że wysokość wynagrodzenia określa się w relacji do minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplomowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym, ustalonej na podstawie art. 30 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, oraz uwzględniając konieczność potwierdzenia przez dyrektora szkoły udziału nauczyciela akademickiego w części ustnej egzaminu maturalnego. 4) zmiana upoważnienia dotyczącego zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania duplikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności (art. 11 ust. 2 i art. 32a ust. 4 ustawy o systemie oświaty) Zmiana upoważnienia zawartego w art. 11 ust. 2 ustawy o systemie oświaty przewiduje, że tylko takie czynności jak wydawanie duplikatów druków szkolnych oraz dokonywanie legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą będą odpłatne, przy czym wysokość odpłatności za te czynności nie będzie mogła przekroczyć kwoty opłaty skarbowej od legalizacji dokumentu (obecnie 26 zł) określonej w ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.). Natomiast zmiana art. 32a ust. 4 ustawy o systemie oświaty polega na uchyleniu upoważnienia dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do odrębnego określania (na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o systemie oświaty), w odniesieniu do szkół artystycznych, warunków i tryb wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych wydawanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne, a także przepisów określających sposób dokonywania sprostowań ich treści i wydawania duplikatów oraz wysokość odpłatności za wydawanie duplikatów tych świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, a także tryb i sposób dokonywania legalizacji wydawanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz wysokość odpłatności za wykonywanie tych czynności. Kwestie te będą jednolicie uregulowane dla wszystkich szkół systemu oświaty przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. 5) warunki realizowania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki a) obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne (art. 14b ust. 1 ustawy o systemie oświaty) W dotychczasowym stanie prawnym na rodziców dziecka sześcioletniego, podlegającego obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, nałożony był obowiązek polegający na zgłoszeniem dziecka do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, a także zapewnieniu regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 14b ust. 1 ustawy o systemie oświaty zakres obowiązków rodziców został rozszerzony. Rodzice dziecka sześcioletniego, oprócz dotychczasowych obowiązków dotyczących zgłoszenia i dbania o to, aby dziecko regularnie uczęszczało na zajęcia, zostają obowiązani do informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji tego obowiązku przez uczęszczanie do przedszkola lub szkoły za granicą (tj. w sposób określony w art. 16 ust. 5b ustawy o systemie oświaty), a ponadto - w przypadku dziecka realizującego obowiązek poza przedszkolem lub oddziałem przedszkolnym - do zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu dyrektora szkoły (wydanym na podstawie art. 16 ust. 7a ustawy o systemie oświaty). Bez zmian pozostaje regulacja art. 14b ust. 2 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którą kontrolowanie spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego należy do zadań dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka. b) spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki za granicą (art. 16 ust. 6b ustawy o systemie oświaty) W art. 16 ustawy o systemie oświaty, w którym reguluje się sposób spełniania obowiązku szkolnego (przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum) i obowiązku nauki (przez uczęszczanie do szkoły ponadgimnazjalnej, na zajęcia w formach pozaszkolnych, przez realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy) dodano ust. 5b, zgodnie z którym dopuszcza się, aby obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, obowiązek szkolny i obowiązek nauki mogły być spełniane również przez uczęszczanie do przedszkola lub szkoły za granicą lub do szkoły przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce (tj. w szkołach polskich przy ambasadach czy urzędach konsularnych utworzonych i prowadzonych przez Ministra Edukacji Narodowej w celu kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą). Spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki w szkołach za granicą będzie obejmowało nie tylko sytuacje, w których rodzice wraz z dziećmi migrują po krajach Unii Europejskiej, ale również sytuacje, gdy dzieci wyjeżdżają do szkół za granicą na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej (od roku 2008 w projektach „Comenius” i „Comenius Regio” programu edukacyjnego Unii Europejskiej „Uczenie się przez całe życie” przewiduje się organizowane długoterminowych pobytów dzieci i młodzieży za granicą, w ramach których dzieci i młodzież będą kontynuować naukę w szkołach za granicą). Z powyższym koresponduje nałożony na rodziców dzieci podlegających obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego obowiązek informowania dyrektora szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu danego obowiązku w przedszkolu lub szkole za granicą lub w szkole funkcjonującej przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce (art. 14b ust. 1 pkt 3 i art. 18 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie oświaty). Rodzice będą obowiązani składać taką informację corocznie, do końca września. Jednocześnie w art. 18 ustawy o systemie oświaty dodano ust. 2, w którym określono obowiązek rodziców, w związku ze spełnianiem przez dziecko obowiązku nauki, polegający na informowaniu wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), na jego żądanie, na terenie której dziecko mieszka, o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmianach w tym zakresie. c) kontrolowanie spełniania obowiązku nauki przez absolwenta gimnazjum, który nie ukończył 18 lat (art. 16 ust. 6b ustawy o systemie oświaty) Regulacja dodana w art. 16 ust. 6b ustawy o systemie oświaty dotycząca kontrolowania spełniania obowiązku nauki przez absolwenta gimnazjum, który nie ukończył 18 lat, jest konsekwencją normy zawartej w art. 15 ust. 1 ustawy stanowiącej, iż nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. W myśl art. 16 ust. 6b ustawy dyrektorzy publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych, dyrektorzy placówek prowadzących kształcenie w formach pozaszkolnych, osoby prawne lub fizyczne prowadzące działalność oświatową, oraz pracodawcy realizujący przygotowanie zawodowe, są obowiązani powiadomić wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której mieszka absolwent gimnazjum, który nie ukończył 18 lat, o przyjęciu go do szkoły, placówki, czy na zajęcia, albo w celu przygotowania zawodowego, w terminie 14 dni od dnia przyjęcia absolwenta, oraz informować tego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zmianach w spełnianiu obowiązku nauki przez absolwenta gimnazjum, w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian. d) obowiązki rodziców (art. 18 ustawy o systemie oświaty) Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu zostali obowiązani (oprócz tak jak dotychczas do: dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły; zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne; zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowywanie się do zajęć) również do informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie których dziecko mieszka, o realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą (spełnianego w sposób określony w art. 16 ust. 5b ustawy o systemie oświaty). W art. 18 ustawy o systemie oświaty dodano ust. 2, w którym określono obowiązek rodziców, w związku z spełnianiem przez dziecko obowiązku nauki, polegający na informowaniu wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta) (na jego żądanie), na terenie której dziecko mieszka, o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmianach w tym zakresie. Ponadto w art. 18 ustawy o systemie oświaty dodano ust. 3, na podstawie którego rodzice dziecka realizującego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą na podstawie zezwolenia dyrektora (o którym mowa w art. 16 ust. 8 ustawy o systemie oświaty) są obowiązani do zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w tym zezwoleniu. e) kontrolowanie spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki (art. 19 ustawy o systemie oświaty) W art. 19 ustawy o systemie oświaty, w związku ze zmianami w art. 18 ustawy, doprecyzowano zakres kontrolowania spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki przez odpowiednio dyrektorów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz gminę. Kontrola taka obejmuje wykonywanie przez rodziców obowiązków określonych w art. 18 ustawy o systemie oświata oraz prowadzenie ewidencji spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki. Na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o systemie oświaty wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany przekazywać dyrektorom publicznych szkół podstawowych i gimnazjów na obszarze gminy informacje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat. f) definicja pojęcia „niespełnienie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki” (art. 20 ust. 2 ustawy o systemie oświaty) W art. 20 ust. 2 ustawy o systemie oświaty dodano definicję, zgodnie z którą przez niespełnienie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w przedszkolu (oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej), szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej lub placówce, lub na najmniej 50% zajęć w przypadku spełniania obowiązku nauki przez uczęszczanie na zajęcia w formach pozaszkolnych lub w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy. 6) wspomaganie nauczania języka polskiego wśród dzieci pracowników migrujących (art. 22 ust. 1 pkt 3a ustawy o systemie oświaty) Zmiana upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 1 pkt 3a ustawy o systemie oświaty polega na rozszerzeniu zakresu upoważnienia do wydania przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania przepisów regulujących warunki wspomagania nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą o nową grupę adresatów, tj. o dzieci pracowników migrujących. Nowelizacja powyższego upoważnienia uwzględnia ponadto możliwość wspomagania organizacji społecznych zarejestrowanych za granicą (stowarzyszeń i innych organizacji Polaków przebywających za granicą itp.) prowadzących nauczanie języka polskiego, historii i geografii Polski oraz kultury polskiej. 7) podręczniki (art. 22a ustawy o systemie oświaty) Dotychczasowe przepisy art. 22a ust. 2c i 2d ustawy o systemie oświaty dotyczące szkolnych podręczników przewidywały, że ustalony uchwałą rady pedagogicznej szkolny zestaw podręczników składa się z nie więcej niż trzech podręczników dla danych zajęć edukacyjnych, przy czym w szkołach ponadgimnazjalnych, w których realizuje się rozszerzone zakresy kształcenia z poszczególnych zajęć edukacyjnych, szkolny zestaw podręczników składa się z nie więcej niż trzech podręczników do każdego zakresu kształcenia z danych zajęć edukacyjnych. Przepisy te zostały uchylone, co oznacza, że decyzji rady pedagogicznej pozostawia się ustalenie zakresu szkolnego zestawu podręczników w danej szkole. Ponadto w art. 22a ust. 2e ustawy o systemie oświaty zmieniono termin, w jakim dyrektor szkoły podaje do publicznej wiadomości, odpowiednio zestaw programów wychowania przedszkolnego lub szkolny zestaw programów nauczania i szkolny zestaw podręczników, które będą obowiązywać od początku następnego roku szkolnego. Dotychczasowy termin określony był na dzień dnia 31 marca, co zmieniono na dzień 15 czerwca. Przepisy stanowiące o tym, że szkolny zestaw programów nauczania i szkolny zestaw podręczników obowiązuje przez trzy lata szkolne (art. 22a ust. 2f) oraz ograniczenia dotyczące dokonywania zmian w zestawie podręczników przez radę pedagogiczną jedynie w uzasadnionych przypadkach, z początkiem roku szkolnego, oraz na wniosek nauczyciela lub rady rodziców (art. 22a ust. 2g) – zostały zniesione. 8) nadzór pedagogiczny sprawowany nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz nad szkołami w tych zakładach i schroniskach (art. 35 ust. 2a i ust. 6 ustawy o systemie oświaty) Zmiana art. 35 ust. 2a ustawy o systemie oświaty, tj. przepisu określającego sposób sprawowania nadzoru pedagogicznego nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz nad szkołami w tych zakładach i schroniskach, a także nad szkołami przy zakładach karnych ma na celu objęcie zakresem tego przepisu również szkół przy aresztach śledczych oraz placówek przy zakładach karnych i aresztach śledczych. Zmiana ta wynika z konieczności zapewnienia możliwości realizacji obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki nieletnim, którzy ukończyli 15 lat i zostali tymczasowo aresztowani. Natomiast zmiana art. 35 ust. 6 polega na zrezygnowaniu użytego w tym przepisie wyrażenie „z zainteresowanymi ministrami” poprzez wskazanie ministrów, w porozumieniu z którymi ma być wydawane rozporządzenie przewidziane w art. 35 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, przyjmując, że będą to ministrowie prowadzący szkoły. 9) zmiany dotyczące zarządzania szkołami i placówkami publicznymi a) dyrektor szkoły (art. 36a ust. 2 ustawy o systemie oświaty) Zmiany w przepisach dotyczących dyrektora szkoły i placówki polegają na przekazaniu w art. 36a ust. 2 ustawy o systemie oświaty ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego kompetencji do wyrażania zgody na powołanie osoby niebędącej nauczycielem na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki artystycznej. Dotychczas zgodę taką wyrażał kurator oświaty. W myśl znowelizowanego przepisu szkołą lub placówką artystyczną może kierować osoba niebędąca nauczycielem powołana na stanowisko dyrektora za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny wobec szkół i placówek artystycznych, tj. ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Podobnie jak kurator oświaty w odniesieniu do kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki ogólnej, tak też minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przy wyrażaniu zgody uwzględniają w szczególności posiadanie przez tę osobę wykształcenie i przygotowanie zawodowe odpowiadające kierunkowi kształcenia w szkole lub zakresowi zadań placówki. W art. 39 ustawy o systemie oświaty, tj. w przepisie określającym zakres kompetencji dyrektora szkoły, dodano przepis na podstawie którego, dyrektor szkoły lub placówki będzie odpowiedzialny za zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę. 2 b) rada pedagogiczna (art. 40 ust. 3 i ust. 5, art. 43 ust. 3 ustawy o systemie oświaty) Zmiana art. 40 ust. 3 ustawy o systemie oświaty polega na uwzględnieniu sytuacji, w której dyrektorem szkoły lub placówki jest osoba niebędąca nauczycielem (taką możliwość dopuszcza art. 36 ust. 2 ustawy o systemie oświaty). Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 40 ust. 3 w skład rady pedagogicznej wchodzili wyłącznie nauczyciele. Powstawała zatem niespójność z przepisem art. 40 ust. 4, zgodnie z którym dyrektor szkoły lub placówki jest przewodniczącym rady pedagogicznej. W konsekwencji w art. 40 ust. 5 uwzględniono, że zebrania mogą być organizowane m.in. z inicjatywy dyrektora szkoły lub placówki (dotychczas „z inicjatywy przewodniczącego”). Jeżeli chodzi o regulacje ustawy o systemie oświaty dotyczące zasad funkcjonowania rady pedagogicznej, w art. 43 ust. 3 wprowadzono zmianę, zgodnie z którą wszystkie osoby biorące udział w zebraniu rady pedagogicznej są obowiązane do nieujawniania spraw poruszanych na zebraniu rady pedagogicznej, które mogą naruszać dobra osobiste uczniów lub ich rodziców, a także nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki. Dotychczas przepis ten adresowany był wyłącznie do nauczycieli biorących udział w posiedzeniu rady pedagogicznej, jednak ponieważ zgodnie z art. 40 ust. 3 w zebraniach rady pedagogicznej mogą również brać udział, z głosem doradczym, osoby zapraszane przez jej przewodniczącego za zgodą lub na wniosek rady pedagogicznej, w tym przedstawiciele stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki – obowiązkiem nieujawniania spraw poruszanych na zebraniu rady pedagogicznej objęto wszystkie osoby biorące w nim udział. c) rada szkoły (art. 51 ust. 1, 1a, 1b i 1c, art. 52 ust. 1 ustawy o systemie oświaty) W dotychczasowym stanie prawnym typy szkół i placówek, w których w skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą rodzice lub uczniowie, a także typy szkół i placówek, w których nie powołuje się rady szkoły lub placówki, ze względu na specyficzną organizację pracy i zadania szkoły lub placówki bądź ze względu na brak możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów – były określane w akcie wykonawczym do ustawy (rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej). Istotą zmiany dotyczącej rady szkoły wprowadzonej ustawą nowelizującą jest przeniesienie regulacji dotyczących rady szkoły - z poziomu regulacji aktu rangi podstawowej – na poziom regulacji ustawy. Znowelizowany art. 52 ust. 1 ustawy o systemie oświaty stanowi, że rady szkoły lub placówki nie powołuje się w szkołach i placówkach, w których ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów. Ponadto, w ust. 1 art. 51 ustawy określa się, że w skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą uczniowie przedszkoli, szkół podstawowych, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, a także uczniowie szkół specjalnych i placówek dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim oraz uczniowie szkół i placówek określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 55 ust. 6 ustawy o systemie oświaty. W świetle wydanego na podstawie art. 55 ust. 6 ustawy o systemie oświaty rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 lutego 2007 r. w sprawie typów szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego (Dz. U. Nr 52, poz. 347) w skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą wychowankowie, uczniowie i słuchacze: szkolnych schronisk młodzieżowych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradnia specjalistycznych, placówek kształcenia praktycznego oraz ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego, bibliotek pedagogicznych, zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, szkół przy zakładach karnych. Ponadto, w myśl dodanych w art. 51 ustawy o systemie oświaty przepisów ust. 1b i 1c, udział uczniów w radzie szkoły nie jest obowiązkowy w gimnazjach dla dzieci i młodzieży, zaś udział rodziców w radzie szkoły lub placówki - w szkołach i placówkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 53 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, tj. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2007 r. w sprawie rodzajów szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców (Dz. U. Nr 157, poz. 1101) w szkołach dla dorosłych, szkołach policealnych dla młodzieży, szkołach przy zakładach opieki zdrowotnej, szkołach przy zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, szkołach przy zakładach karnych, szkolnych schroniskach młodzieżowych, placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego oraz ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, bursach i domach wczasów dziecięcych, bibliotekach pedagogicznych. Przepisy dotyczące składu rady szkoły (składu rady szkoły) stosuje się odpowiednio w szkołach artystycznych 10) warunki zakładania publicznych szkół i placówek przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne (art. 58 ust. 3 ustawy o systemie oświaty) Zmiana przepisu art. 58 ust. 3 ustawy o systemie oświaty polega na wprowadzeniu obowiązku uzyskania pozytywnej opinii ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz ministra właściwego do spraw środowiska w celu uzyskania zezwolenia na założenie odpowiednio publicznej szkoły i placówki rolniczej oraz publicznej szkoły leśnej przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną. W dotychczasowym stanie prawnym ministrowie ci posiadają kompetencje do wydawania opinii w sprawie likwidacji szkoły czy zawodu (art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty), nie posiadają natomiast kompetencji do wydawania opinii w sprawie zakładania publicznej szkoły rolniczej i placówki rolniczej oraz szkoły leśnej. 11) likwidacja szkoły lub placówki (art. 59 ust. 1, 2, 2a i 7 ustawy o systemie oświaty); wejście w życie 1 września 2009 r. Zmiana art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty polega na wprowadzeniu regulacji dotyczącej likwidacji szkoły dla dorosłych. O zamiarze likwidacji takiej szkoły powiadamiani będą bezpośrednio uczniowie. Natomiast zmiana art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty polega na wprowadzeniu obowiązku uzyskiwania przez organ prowadzący odpowiednio szkołę leśną lub szkołę prowadzącą kształcenie w zawodach dla żeglugi morskiej, w przypadku zamiaru likwidacji szkoły, pozytywnej opinii odpowiednio ministra właściwego do spraw środowiska lub ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej. Rozwiązanie to jest analogiczne do obowiązującego dotychczas rozwiązania dotyczącego likwidacji szkół rolniczych (pozytywna opinia ministra właściwego do spraw rolnictwa). W nowym brzmieniu art. 59 ust. 2a ustawy o systemie oświaty zobowiązano kuratora oświaty, aby w toku postępowania w sprawie likwidacji szkoły lub zawodu, dla których zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw zdrowia, oraz szkoły prowadzącej kształcenie w zawodach dla żeglugi śródlądowej, zasięgał opinii odpowiednio ministra właściwego do spraw zdrowia i ministra właściwego do spraw transportu. Dodanie w art. 59 ustawy o systemie oświaty nowego przepisu ust. 7 umożliwia organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę przeniesienie kształcenia w określonym zawodzie z tej szkoły lub placówki do innej szkoły tego samego typu lub innej placówki tego samego rodzaju prowadzonej przez ten organ. Przeniesienie kształcenia wymaga zawiadomienia, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem przeniesienia, kuratora oświaty i rodziców uczniów, a w przypadku szkoły dla dorosłych - uczniów. Jednocześnie ustawodawca wyłączył stosowanie przepisu art. 59 ust. 2 ustawy, co oznacza, że przeniesienie kształcenia nie będzie się wiązało z koniecznością zlikwidowania szkoły lub placówki (czy też uzyskiwania opinii określonych organów). 12) jednolity strój (art. 64a ustawy o systemie oświaty); wejście w życie 1 września 2008 r. Zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym, na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum obowiązkowe jest noszenie przez uczniów jednolitego stroju. Natomiast dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej może, po zasięgnięciu opinii rady rodziców, wprowadzić obowiązek noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju. Wzór jednolitego stroju określa dyrektor szkoły w porozumieniu z radą rodziców. Nowelizacja przepisu art. 64a ustawy o systemie oświaty zakłada zrezygnowanie z obowiązku noszenia na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum jednolitego stroju, natomiast przyjmuje rozwiązanie, w myśl którego noszenie na terenie szkoły jednolitego stroju jest fakultatywnie i zależy od decyzji detektora szkoły. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem ust. 1 art. 64a ustawy o systemie oświaty, dyrektor szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej oraz szkoły artystycznej może wprowadzić obowiązek noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju. a) tryb wprowadzenie obowiązku noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju Dyrektor szkoły może wprowadzić obowiązek noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju z własnej inicjatywy lub na wniosek rady szkoły, rady rodziców, rady pedagogicznej lub samorządu uczniowskiego, za zgodą odpowiednio rady rodziców i rady pedagogicznej oraz w przypadku, gdy z inicjatywą wystąpił dyrektor szkoły lub wniosku złożonego przez inny podmiot niż samorząd uczniowski - także po uzyskaniu opinii samorządu uczniowskiego. Wniosek pochodzący od rady szkoły, rady rodziców, rady pedagogicznej lub samorządu uczniowskiego dyrektor szkoły rozpatruje w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące (art. 64a ust. 2 ustawy o systemie oświaty). b) wzór jednolitego stroju Wzór jednolitego stroju, tak jako dotychczas, ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z radą rodziców, jednak uzupełnia się dotychczasowe rozwiązanie o przepis nakazujący zasięgnięcie opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego (art. 64a ust. 3 ustawy o systemie oświaty). c) zasady noszenia jednolitego stroju Podobnie jak dotychczas, dyrektor szkoły, w której wprowadzono obowiązek noszenia przez uczniów jednolitego stroju, może w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej określić sytuacje, w których przebywanie ucznia na terenie szkoły nie wymaga noszenia przez niego jednolitego stroju (art. 64a ust. 4 ustawy o systemie oświaty). d) strój w szkołach, w których nie wprowadzono obowiązkowego jednolitego stroju Ustawa nowelizująca wprowadziła także rozwiązanie adresowane do tych szkół, w których nie wprowadzono obowiązku noszenia przez uczniów jednolitego stroju, oraz w szkołach, w których nie tworzy się rad rodziców. Otóż w tych szkołach zasady ubierania się uczniów na terenie szkoły określa statut szkoły (art. 64a ust. 6 ustawy o systemie oświaty). e) rezygnacja z obowiązkowego jednolitego stroju W sytuacji, gdy wolą społeczności szkolnej będzie odejście od obowiązku noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju, wówczas przepis ust. 7 art. 64a ustawy o systemie oświaty przewiduje, że powinno się to odbyć w trybie właściwym dla wprowadzenia tego obowiązku, tj. określonym w ust. 1 i 2 art. 64a ustawy. 13) indywidualny program lub tok nauki w szkołach artystycznych (art. 66 ust. 1a i ust. 3 ustawy o systemie oświaty) W art. 66 ustawy o systemie oświaty dodano regulacje wprowadzające możliwość organizowania indywidualnego programu lub toku nauki w szkołach artystycznych. Przepis ten zawiera analogiczne regulacje jak przepisy ustawy o systemie oświaty dotyczące indywidualnego programu lub toku nauki w szkołach ogólnych. Zgodnie z nowododanym ust. 1a w art. 66 ustawy, na wniosek lub za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły artystycznej nierealizującej kształcenia ogólnego, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, może zezwolić uczniowi na indywidualny program lub tok nauki realizowany pod opieką nauczyciela przedmiotu głównego tego ucznia. Odmowa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Warunki i tryb udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizację indywidualnego programu lub toku nauki określi rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydane na podstawie art. 66 ust. 3 ustawy o systemie oświaty. 14) stołówki (art. 67a ustawy o systemie oświaty) W świetle dotychczasowego stanu prawnego, zasady korzystania ze stołówki, w tym wysokość opłat, ustalał organ prowadzący szkołę, z tym, że do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej nie wliczało się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki. W znowelizowanym brzmieniu ust. 1 art. 67a ustawy o systemie oświaty doprecyzowano, że szkoła może zorganizować stołówkę w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów. Najistotniejsza zmiana w art. 67a polega na tym, że w ust. 3 postanowiono odejść od rozwiązania, iż to organ prowadzący ustala zasady korzystania ze stołówki, w tym wysokość opłat, natomiast przyjęto, iż w tę kompetencję będzie wyposażony dyrektor szkoły, który decyzję odnośnie wysokości opłat za posiłki w szkole będzie podejmował w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki. Tak jak dotychczas organ prowadzący szkołę może zwolnić rodziców albo ucznia z całości lub części opłat za posiłki w stołówce szkolnej w przypadku szczególnie trudnej sytuacji materialnej rodziny oraz w szczególnie uzasadnionych przypadkach losowych, jednak w myśl dodanego w art. 67a ust. 6, organ prowadzący szkołę może upoważnić do udzielania powyższych zwolnień dyrektora szkoły, w której zorganizowano stołówkę. Na podstawie art. 84a ustawy o systemie oświaty przepisy dotyczące stołówek stosuje się odpowiednio do szkół niepublicznych. 15) akredytacja placówek doskonalenia nauczycieli (art. 77a ust. 5 i art. 78 ust. 2 ustawy o systemie oświaty) W dotychczasowym stanie prawnym przepisy art. 77a ust. 5 i art. 78 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, wyłączające stosowanie przepisów w sprawie akredytacji, dotyczyły tylko placówek doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym prowadzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Proponowana zmiana powoduje rozciągnięcie tego wyłączenia również na placówki, które są zakładane i prowadzone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa, tak aby placówki doskonalenia nauczycieli prowadzone przez ministrów były traktowane z punktu widzenia przepisów dotyczących akredytacji w jednakowy sposób. 16) dotowanie szkół publicznych prowadzonych przez inne niż jednostki samorządu terytorialnego osoby prawne oraz osoby fizyczne; dotowanie zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (art. 80 ust. 2c i ust. 3, art. 90 ust. 1 ustawy o systemie oświaty); wejście w życie 1 stycznia 2009 r. Przepisy art. 80 ust. 2c i art. 90 ust. 1a ustawy o systemie oświaty uzupełniają ustawę w zakresie dotyczącym udzielania dotacji: publicznym i niepublicznym przedszkolom, szkołom, poradniom psychologiczno-pedagogicznym, specjalnym ośrodkom szkolno-wychowawczym oraz specjalnym ośrodkom wychowawczym dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodkom umożliwiającym dzieciom i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu głębokim oraz dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację odpowiednio obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki - na każde dziecko uczestniczące w zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju organizowanego w tych jednostkach. Z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2007 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2008 (Dz. U. Nr 247, poz. 1825) wynika, że część oświatowa subwencji ogólnej jest dzielona między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem zakresu realizowanych przez te jednostki zadań oświatowych, m.in. wymienionego w § 2 pkt 9 tego rozporządzenia finansowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, o których mowa w art. 71b ust. 2a ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z algorytmem podziału części oświatowej subwencji ogólnej, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, dla każdej jednostki samorządu terytorialnego będącej organem prowadzącym lub dotującym szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne i szkoły ponadpodstawowe oraz placówki funkcjonujące w systemie oświaty ustalono wagę P38 = 0,840 dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, szkołach podstawowych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjnowychowawczych, poradniach psychologiczno-pedagogicznych (na podstawie opinii, o których mowa w art. 71b ust. 3 i 3a ustawy o systemie oświaty). W myśl art. 80 ust. 2c ustawy o systemie oświaty, prowadzone przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne publiczne przedszkola, szkoły podstawowe oraz ośrodki, a także publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, otrzymują dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, pod warunkiem że osoba prowadząca przedszkole, szkołę, ośrodek lub poradnię przedstawi organowi właściwemu do udzielenia dotacji planowaną liczbę dzieci, które mają być objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. W odniesieniu do niepublicznych szkół, placówek i ośrodków, art. 90 ust. 1a ustawy o systemie oświaty przewiduje, że niepubliczne przedszkola, szkoły podstawowe oraz ośrodki, a także niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, otrzymują dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, pod warunkiem że osoba prowadząca przedszkole, szkołę, ośrodek lub poradnię poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę dzieci, które mają być objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji. Natomiast zmiana brzmienia art. 80 ust. 3 ustawy o systemie oświaty ma na celu doprecyzowanie przepisów regulujących kwestię dotowania szkół publicznych prowadzonych przez inne niż jednostki samorządu terytorialnego osoby prawne oraz osoby fizyczne poprzez dodanie w tym przepisie zdania, zgodnie z którym szkoły te będą otrzymywały dotację w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego, nie niższej jednak niż kwota przewidziana na jednego ucznia szkoły danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. 17) prowadzenie innej formy wychowania przedszkolnego nie jest działalnością gospodarcza (art. 83a ust. 1 ustawy o systemie oświaty) Zmieniony art. 83a ust. 1 ustawy o systemie oświaty uwzględnia, że również prowadzenie innej formy wychowania przedszkolnego (tj. formy działalności edukacyjnej wprowadzonej do polskiego systemu edukacji na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty) – podobnie jak prowadzenie szkoły czy placówki – nie jest działalnością gospodarczą. Prowadzenie szkoły, placówki czy innej formy wychowania przedszkolnego jest działalnością niemającą charakteru ekonomicznego, komercyjnego. 18) zakładanie szkół niepublicznych – opinia ministra właściwego do spraw zdrowia (art. 82 ust. 2a oraz art. 85 ust. 3 ustawy o systemie oświaty) W nowym brzmieniu art. 82 ust. 2a oraz art. 85 ust. 3 ustawy o systemie oświaty określenie „szkoła medyczna” (pojecie niezdefiniowane w ustawie) zastępuje się określeniem „szkoła prowadząca kształcenie w zawodach, dla których zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw zdrowia”. 19) pomoc materialna dla uczniów; wejście w życie 1 września 2008 r. a) okres przyznawania stypendium szkolnego (art. 90d ust. 10 ustawy o systemie oświaty) Zmiana art. 90d ust. 10 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którą stypendium szkolne będzie przyznawane uczniowi na okres nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 10 miesięcy, jednoznacznie usunie dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne dotyczące okresu, na jaki może być przyznawane stypendium szkolne (dotychczas przepis ten brzmiał: „na okres nie dłuższy niż od września do czerwca w danym roku szkolnym”). b) warunki przyznawania stypendium za wyniki w nauce i stypendium za osiągnięcia sportowe (art. 90g ust. 2 i 2a ustawy o systemie oświaty) Zmiana przepisów art. 90g ust. 2 i 2a ustawy o systemie oświaty dotyczących stypendium za wyniki w nauce i stypendium za osiągnięcia sportowe polega na wprowadzeniu, jako warunku uzyskania tych stypendiów, otrzymania co najmniej dobrej oceny zachowania. c) tryb przyznawania świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym (art. 90n ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty) Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem przepisu art. 90n ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym były przyznawane na wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia, po zasięgnięciu opinii odpowiednio dyrektora szkoły, kolegium nauczycielskiego, nauczycielskiego kolegium języków obcych, kolegium pracowników służb społecznych lub ośrodka. Przepis ten budził wątpliwości interpretacyjne odnośnie formy, w jakiej dyrektor szkoły wyraża opinię o potrzebie przyznania uczniowi pomocy materialnej. W związku z powyższym przepis ten zmieniono w ten sposób, że zrezygnowano z opinii dyrektora, a zatem świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym będą przyznawane na wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia. d) upoważnienie ośrodka pomocy społecznej do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej dla uczniów (art. 90m ust. 2 ustawy o systemie oświaty) W świetle dotychczasowego stanu prawnego, na podstawie art. 90m ust. 2 ustawy o systemie oświaty do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów rada gminy nie mogła upoważnić ośrodka pomocy społecznej. Zakaz upoważnienia ośrodka pomocy społecznej do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej dla uczniów został uchylony. 20) kształcenie uczniów za granicą i doskonalenie nauczyli za granicą (art. 94 ust. 1 ustawy o systemie oświaty) W art. 94 ust. 1 ustawy o systemie oświaty rozszerzono podstawy kierowania uczniów za granicę w celu kształcenia i nauczycieli celu doskonalenia zawodowego. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, kształcenie uczniów oraz doskonalenie nauczycieli może odbywać się za granicą, na podstawie umów międzynarodowych, porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, organy prowadzące szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, organy administracji rządowej, zakłady kształcenia nauczycieli i placówki doskonalenia, programów edukacyjnych Unii Europejskiej lub na zaproszenie podmiotów zagranicznych. 21) wprowadzenie możliwości przyjmowania do szkół niepublicznych dla dorosłych osób, które ukończyły 16 lat (art. 15a ustawy o systemie oświaty) W następstwie zmiany upoważnienia zawartego dotychczas w art. 22 ust. 2a ustawy o systemie oświaty (obecnie art. 15a ustawy) dotyczącego określenia przypadków, w jakich do szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 lat, objęto zakresem tego upoważnienia również niepubliczne szkół dla dorosłych. W konsekwencji zniesiono istniejące dotychczas zróżnicowanie w sytuacji szkół niepublicznych i szkół publicznych w zakresie braku możliwości przyjmowania przez te pierwsze szkoły kandydatów w wieku poniżej 18 lat. 22) przepisy określające kompetencje organów (art. 5c i 5e ustawy o systemie oświaty) Zmiany w art. 5c ustawy o systemie oświaty oraz dodanie w ustawie art. 5e – mają charakter porządkujący. Po pierwsze, w art. 5c w miejsce dotychczasowej redakcji „wójt, burmistrz (prezydent miasta)” przyjmuje się redakcję jednolitą z redakcją właściwą dla ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001. r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.). Zgodnie z art. 11a ustawy o samorządzie gminnym, organami gminy są – obok rady gminy - wójt (burmistrz, prezydent miasta). Zmiana w art. 17 ustawy o systemie oświaty w ust. 3a pkt 3 (dowożenie uczniów) ma analogiczny charakter. Ponadto, w art. 5c pkt 3 ustawy o systemie oświaty uwzględnia się, że kompetencje organu prowadzącego szkołę, o którym mowa w art. 67a ust. 3, 5 i 6 ustawy (tj. kompetencje dot. ustalania wysokości opłat z posiłki w stołówce szkolnej, zwolnienia z opłat za posiłki) wykonuje odpowiednio: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa. Wreszcie, zmiana polegająca na dodaniu w ustawie o systemie oświaty art. 5e skutkuje tym, że ilekroć w ustawie jest mowa o zadaniach i kompetencjach jednostek samorządu terytorialnego (art. 82 ust. 1 i 3-5 – zakładanie szkół i placówek niepublicznych) lub zadaniach i kompetencjach organu jednostki samorządu terytorialnego (art. 85 ust. 3 – nadawanie szkole niepublicznej uprawnień szkoły publicznej) – oznacza to, że zadania te i kompetencje wykonuje odpowiednio: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa. Należy zwrócić uwagę, że art. 5c ustawy o systemie oświaty zawiera przepisy kompetencyjne adresowane do organu prowadzącego, zaś art. 5e – adresowane do jednostek samorządu terytorialnego (organów jednostek samorządu terytorialnego). II. Najważniejsze zmiany w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) 1) obowiązki nauczycieli w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniów (art. 6, art. 7 ust. 2 pkt 6, art. 49 ust. 2 i 3 ustawy – Karta Nauczyciela) Zmiana w art. 6 ustawy polega na uzupełnieniu katalogu obowiązków nauczycieli o uwzględnienie realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Podobnie, w art. 7 ust. 2 pkt 6 ustawy – Karta Nauczyciela zadania dyrektora szkoły rozszerza się o zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Aspekt bezpieczeństwa uczniów został ponadto uwzględniony w art. 49 ust. 2 i 3 ustawy – Karta Nauczyciela, tj. w przepisach dotyczących ustalania przez organy prowadzące szkoły oraz ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania trybu i kryteriów przyznawania nagród dla nauczycieli. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 49 ust. 2 ustawy, organy prowadzące szkoły ustalają kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli uwzględniając w szczególności osiągnięcia w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej, pracy opiekuńczo-wychowawczej oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, sposób podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, tryb zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 49 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym za ich osiągnięcia w zakresie realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły. 2) Informacja z Krajowego Rejestru Karnego (art. 10 ust. 8 ustawy – Karta Nauczyciela) Na podstawie art. 10 ust. 8 ustawy – Karta Nauczyciela nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia w szczególności warunku określonego w art. 10 ust. 5 pkt 4 ustawy, tj. z nauczycielem, który był karany za przestępstwo popełnione umyślnie. Zmiana w art. 10 ustawy polegająca na dodaniu ust. 8a wprowadza obowiązek przedstawiania przez nauczyciela dyrektorowi szkoły, przed nawiązaniem stosunku pracy, informacji z Krajowego Rejestru Karnego w celu potwierdzenia spełniania warunku niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie. 3) czas pracy nauczycieli (art. 42 ust. 2b ustawy – Karta Nauczyciela); wejście w życie 1 stycznia 2009 r. Zmiana w art. 42 ustawy – Karta Nauczyciela polegająca na dodaniu ust. 2b koresponduje z zawartymi w ustawie o systemie oświaty nowymi regulacjami dotyczącymi wynagradzania egzaminatorów i nauczycieli za udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów, w tym części ustnej egzaminu maturalnego 3. Zgodnie z art. 42 ust. 2b ustawy, w ramach zajęć dydaktycznych, nauczyciel jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego, natomiast w ramach czynności wynikających z innych zadań statutowych szkoły, nauczyciel jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu maturalnego - z wyjątkiem części ustnej. 4) postępowanie dyscyplinarne (art. 75 ust. 1 – wejście w życie 9 sierpnia 2009 r., art. 76 ust. 5, art. 82 ust. 1, art. 83a ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela) Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem przepisu art. 75 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegali jedynie nauczyciele mianowani i dyplomowani. Zmiana tego przepisu polega na rozszerzeniu odpowiedzialności za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub naruszenie obowiązków nauczyciela, określonych w art. 6 ustawy – Karta Nauczyciela, na wszystkich nauczycieli (także na nauczycieli stażystów oraz nauczycieli kontraktowych), a nie tylko, jak dotychczas, nauczycieli mianowanych i dyplomowanych. W art. 76 ust. 5 ustawy – Karta Nauczyciela dodano, że do akt osobowych nauczyciela włącza się odpis prawomocnego orzeczenia o ukaraniu karą dyscyplinarną wraz z uzasadnieniem. W obowiązującym dotychczas przepisie była mowa jedynie o odpisie orzeczenia wraz z uzasadnieniem, co było nieprecyzyjne. W art. 82 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela określono okres, po upływie którego ulega zatarciu kara dyscyplinarna określona w art. 76 ust. 1 pkt 3a tej ustawy, tj. kara zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim. Zgodnie z nowym przepisem, w przypadku kary określonej w art. 76 ust. 1 pkt 3a okres zatarcia wynosi 6 lat od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu. Z dotychczasowego brzmienia art. 82 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela wynikało bowiem, że kara określona w art. 76 ust. 1 pkt 3a nigdy nie podlega zatarciu. Jednocześnie w art. 82 ust. 2 określa się sposób liczenia terminu, po upływie którego kary dyscyplinarne podlegają zatarciu, w przypadku gdy przed zatarciem kary dyscyplinarnej nauczyciel będzie ponownie ukarany dyscyplinarnie. Zatem, terminy zatarcia (6 lat dla kary zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim oraz 3 lata dla pozostałych kar) liczy się od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ponownym ukaraniu. W art. 83a ust. 3 wyrażenie postępowanie wyjaśniające” zastąpiono wyrazami „postępowanie dyscyplinarne lub postępowanie karne”. III. Zmiany w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109, z późn. zm.) Zmiany w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich polegają na wykreśleniu z przepisów ustawy określających rodzaje placówek systemu oświaty, w których małoletni może zostać umieszczony przez sąd, ośrodka szkolno-wychowawczego. Zmiany powyższe mają charakter porządkujący (ośrodki szkolno-wychowawcze są placówkami nieistniejącymi w systemie oświaty, ani w systemie pomocy społecznej). 1 Por. pkt I. 10) i 11) niniejszego opracowania. 2 Por. pkt II. 1) niniejszego opracowania. 3 Por. pkt I. 3) niniejszego opracowania.