Artykuł zawiera 25040 znaków ze spacjami + grafika

ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO
ROZDZIAŁ XXIX
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Jan Kochanowski University, Kielce, Poland
¹Wydział Pedagogiczny i Artystyczny
²Wydział Nauk o Zdrowiu
Faculty of Health Sciences Kielce
MARIOLA WOJCIECHOWSKA1 MONIKA SZPRINGER2
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
Actions for senior citizens in the świętokrzyskie region
and their psychological and social situation
„Starzenie się to nie tylko pewien okres
w życiu człowieka, ale czas nacechowany
mądrością, którą przynoszą ze sobą lata
doświadczeń.”
Jan Paweł II
Słowa kluczowe: starość, aktywność w wieku senioralnym, kondycja psychospołeczna, klub seniora
Key words: old age, senior age activity, psychological and social situation, senior citizens’ club
Starość jest pojęciem obecnym na gruncie wielu dyscyplin naukowych, stanowi
przedmiot zainteresowania m. in. przedstawicieli nauk medycznych, społecznych [14,
8, 11, 4, 11,], którzy podejmują próby opisu istotnych warunków funkcjonowania
jednostek w podeszłym wieku w kontekście aktualnych uwarunkowań. Dokonywane
analizy jednoznacznie wskazują na fakt, iż zagadnienie starości nabiera dzisiaj szczególnego znaczenia. Wynika to głównie z faktu poszerzania się zakresu osób lokujących się w poszczególnych okresach życia seniorów i różnorodności problemów na
jakie seniorzy napotykają. Starość to okres życia człowieka, który nie omija nikogo,
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
lecz może przebiegać w różnorodny sposób. Tym samym, wymaga konkretnego zabezpieczenia i nieustannego wspierania w tym trudnym i szczególnym czasie życia
człowieka. Seniorzy zwykle traktowani są jako grupa społeczna o minimalnych potrzebach. Jedynie konieczność zabezpieczenia lekarskiego i pielęgniarskiego nie budzi większych zastrzeżeń. Mimo pewnych starań w pomocy seniorom w spędzaniu
przez nich czasu wolnego, dostęp do tych form jest w gruncie rzeczy ograniczony.
Należy jednak docenić starania środowisk lokalnych dla wsparcia seniorów w utrzymaniu optymalnego poziomu aktywności życiowej [13]. Jednak seniorzy odczuwają
coraz intensywniej trudności dnia codziennego, a szczególnie pogarszającą się sytuację ekonomiczną i stan zdrowia, przeżywają stan osamotnienia i samotności, różnego
rodzaju lęki. W zamyśle, końcowy etap życia człowieka powinien mieć pełnię satysfakcji, zadowolenia, tymczasem okazuje się czasem pełnym niepokoju, zagrożeń,
bólu.
W literaturze przedmiotu znajdujemy liczne definicje pojęć starości i starzenia się,
należy przy tym zaznaczyć, że tłumaczenie tych pojęć nie zostało w pełni ujednolicone. Starzenie się ujmowane jest jako proces dokonujący się w dość długim czasie,
z kolei pojęcie starość ujmowana jest jako okres w życiu, jego faza, nawet zjawisko
będące konsekwencją starzenia się człowieka. Na trudności definicyjne wymienionych pojęć wskazywał przed laty A. Kępiński: „Starość należy do tych pojęć, które,
choć dla każdego w pospolitym znaczeniu oczywiste, są trudne, a nawet niemożliwe
do naukowego zdefiniowania. Klasycznym przykładem takiego pojęcia, trudnego do
naukowego zdefiniowania jest życie, którego nikt jeszcze nie potrafi określić bez zastrzeżeń. Starość jest fazą końcową, po której przychodzi tylko śmierć, w konsekwencji
brak definicji życia przekreśla możliwość zdefiniowania jednego z jego okresów w
sposób bezdyskusyjny” [5]. Pojęcie „starzenia się” najczęściej odnosi się do wymiaru
/ kontekstu biologicznego, wyrazicielami tego stanowiska mogą być określenia proponowane przed laty przez J. Piotrowskiego. Autor pisze: „starzenie jest procesem
zmian zachodzących w ustroju w ciągu całego życia, doprowadzając – wraz z upływem lat – do osłabienia funkcji poszczególnych organów i ostatecznie do śmierci”.
[7] Z kolei A. Leszczyńska – Rejchert wskazuje na dwuaspektowość omawianego
pojęcia i twierdzi, ze starzenie się należy ujmować jako ”nieuchronny, powszechny,
długotrwały, zróżnicowany i wielopłaszczyznowy proces (zachodzący w wymiarze
biologicznym, psychologicznym i społecznym), który zależy od człowieka i od czynników społecznych, ekonomicznych, biologicznych, psychologicznych, ekologicznych,
historycznych i kulturowych” [6].
Współczesne próby ujęcia pojęcia „starość” jednoznacznie potwierdzają szerokoprofilowe rozumienie pojęcia. Dowodzą tego stanowiska M. B. Pecyny, B. Sielowy,
J. Staręgi – Piasek, czy A. Lisowskiego. Na przykład B. Sielowa wskazuje na starość
jako na „okres stopniowego pogarszania się biologicznych i społecznych funkcji człowieka, narastania upośledzenia sprawności oraz ograniczania kontaktów ze środowiskiem zewnętrznym, na co nakłada się szereg czynników środowiskowych i zdrowotnych” [9].
Z pojęciem „starość” bezpośrednio związane jest pojęcie „aktywność osób starszych”, którą W. Szewczuk tłumaczy jako warunek pomyślnego rozwoju, pisząc, że
404
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
„[…] do istoty samego życia należy aktywność. Organizm z natury swej jest ściśle
związany z otaczającym światem, jego istnienie opiera się na nieustannej regulacji
stosunku z tym światem. Ta regulacja jest aktywnością . Zmienia się tylko jej zakres i
poziom” [12]. Powszechnie uznaje się, że zakres aktywności uznanej przez jednostkę
stanowi wyraz jego zadowolenia z życia, oceny własnej wartości, oceny przydatności
własnej. Gerontolodzy dowodzą, że aktywność jednostki w późnym wieku przyczynia
się do lepszej sprawności psychofizycznej, wydłuża wiek życia, poprawia radzenie
sobie z problemami codziennego życia, rzadziej wskazują na osamotnienie i bezradność. Badania w tym zakresie jednoznacznie wskazują, że realizacja różnorodnych
zadań wzmacnia optymizm jednostki i poczucia kontroli nad własnym życiem oraz
powodowanie zmiany stylu życia (jako systemu przekonań, wartości, motywów działania, percepcji świata). Owe założenia należy jednak widzieć w kontekście potrzeb i
możliwości jednostki.
Biorąc za podstawę specyfikę omawianego okresu życia człowieka oraz uwarunkowania współczesnej rzeczywistości, nazywanej ponowoczesnością, późną nowoczesnością, nowoczesnością radykalną, zagadnienia starości i aktywności osób starszych nabiera szczególnego znaczenia. W aktualnej rzeczywistości należy zauważyć,
że poszerza się grupa osób w wieku senioralnym, co więcej, zmiany społeczno-kulturowe spowodowały zachwianie dotąd utrwalonej pozycji seniorów w społeczeństwie,
obniżono ich status społeczny i rolę, skazano na samotność. Dopełniają to znaczne
osłabienie funkcji zdrowotnych, intelektualnych, percepcyjnych, społecznych osób
starych. Wobec tych niedogodności zagadnienie wsparcia osób w wieku senioralnym
nabiera priorytetu, zasadnym wydaje się poszukiwać właściwych, tj. zgodnych z oczekiwaniami, preferencjami, możliwościami, działań w celu wzmocnienia seniorów w
codziennym życiu oraz nadawaniu mu satysfakcjonującej jakości.
CELE BADAŃ
Zasadniczym celem badań było poznanie zakresu działań klubów seniora wspierających osoby w wieku senioralnym w regionie świętokrzyskim, w odniesieniu do
oczekiwań oraz aktywności psychospołecznej badanych. Określenie zakresu korzystania przez badanych z istniejących ofert stanie się informacją zwrotną na temat
oczekiwań seniorów w tym względzie, a tym samym podstawą dla konstruowania
określonych oraz oczekiwanych form wsparcia dla osób w omawianym wieku.
MATERIAŁ I METODA
Materiał badawczy zebrano za pomocą metody sondażu diagnostycznego, z wykorzystaniem techniki ankiety, analizy dokumentów, technik statystycznych. Uzyskane dane poddano analizie ilościowej i jakościowej. Badania przeprowadzono
wśród uczestników zajęć w klubach seniora w regionie świętokrzyskim w latach 2013
– 2014, objęto nimi 120 seniorów korzystających z ofert klubów seniora. Głównym
założeniem funkcjonowania tego typu placówek jest dostarczenie osobom starszym
optymalnych warunków do aktywnego, produktywnego, satysfakcjonującego życia.
405
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
Pierwszoplanowym zadaniem jest więc pobudzanie zainteresowań, nawiązywanie nowych znajomości, kreowanie aktywności odbiorców oferty. Dokonuje się to poprzez
zajęcia terapeutyczne w kołach zainteresowań, które proponują seniorom działania w
zakresie rękodzieła artystycznego, gimnastyki indywidualnej i zbiorowej, kosmetyki,
informatyki, rozgrywek sportowych (brydż), rekreacji fizycznej (wycieczki piesze i
autokarowe), imprez okolicznościowych, itp. Do badań wybrano placówki legitymujące się wskazanym, czyli rozbudowanym zakresem ofert dla seniorów.
WYNIKI
Proces starzenia się przebiega z różną dynamiką i intensywnością, jest to uwarunkowane czynnikami indywidualnymi i społecznymi. Biorąc pod uwagę zasadniczy cel
przeprowadzonych badań, uzyskane dane (czynniki) pogrupowano i przedstawiono w
poniższych zestawieniach.
Najliczniejszą grupę stanowili respondenci w wieku 60 – 65 lat oraz 66 – 70 lat,
łącznie wskazani seniorzy stanowili 72,0% ogółu badanych. Ponadto w badaniach
uczestniczyły także osoby w przedziale wiekowym 71- 80 r. ż oraz osoby powyżej 81
r. ż. Łącznie grupa ta obejmowała blisko 1/3 badanych seniorów. Należy zaznaczyć,
że w grupie dominowały kobiety (90%), nieliczną grupą byli wśród badanych mężczyźni (10%). Mężczyźni znaleźli się w kategorii wieku 71 – 85 lat. Szczegółowe
dane ujmuje poniższy wykres.
kobiety
mężczyźni
Wykres 1. Badani seniorzy - ogółem
Wykształcenie respondentów zróżnicowano według przyjętych kategorii: wyższe
(42,5 badanych), średnie ogólnokształcące lub średnie zawodowe (52,5% respondentów), zasadnicze zawodowe oraz wykształcenie podstawowe (łączenie 5,0% badanych seniorów). Szczegółowych informacji omawianej kategorii z podziałem na płeć
oraz wiek badanych przedstawia poniższy wykres.
406
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
wykształcenie
wyższe
wykształcenie
średnie
wykształcenie
zawodowe
wykształcenie
podstawowe
Wykres 2. Procentowe zestawienie wykształcenia badanych seniorów
z uwzględnieniem płci
Dla uszczegółowienia charakterystyki kondycji psychospołecznej seniorów proponuje się wykorzystanie danych o podejmowanych przez badanych form aktywności, w tym aktywności fizycznej oraz aktywności edukacyjno-praktycznej. Z badań
wynika, ze seniorzy korzystając z oferty klubów seniora uczestniczą w różnorodnych
zakresach działań zarówno jednej, jak i drugiej grupie aktywności. Dane na ten temat
prezentują poniższe zestawienia.
kobiety
mężczyźni
Wykres 3. Aktywność fizyczna realizowana przez badanych w klubie seniora z
uwzględnieniem płci
407
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
kobiety
mężczyźni
Wykres 4. Rodzaje aktywności edukacyjno-praktycznej realizowane przez
seniorów w klubach seniora z uwzględnieniem płci
Jak wskazują dane, aktywność fizyczna jako dość wysoko ceniona aktywność,
chętniej jest realizowana podczas zajęć grupowych, niż indywidualnych. Wzmacnia
to możliwość budowania relacji miedzy uczestnikami zajęć, nawiązywania nowych
znajomości, wzajemnego motywowania się do realizacji przedsięwzięć. Dość szczególnym czynnikiem w wyborze aktywności okazała się płeć. Kobiet dokonywały wyboru działań „lżejszych” mniej wysiłkowych, z kolei w grupie mężczyzn dominują
działania tzw. „męskie”, (mieszczą się one w kategorii „inne”) np. siłownia. W drugiej
analizowanej grupie aktywności - edukacyjno-praktycznej w wyborach dominują takie, które umożliwiają dbałość o własny wygląd i zdrowie, także w odniesieniu do
kondycji psychicznej uczestników (brydż). Należy podkreślić, że i w tej grupie aktywności zauważa się zróżnicowanie na płeć, kobiety częściej niż mężczyźni angażują
się w zajęcia przyczyniające się do rozwoju umysłowego (zajęcia językowe, komputerowe).
Oprócz aktywności seniorów w korzystaniu z ofert klubów, badani podejmują
także uczestnictwo w innych instytucjach czy ofertach. Zgromadzone dane potwierdzają, że większość respondentów, oprócz uczestnictwa w zorganizowanych zajęciach, systematycznie zajmuje się uprawą ogródków działkowych, zauważa się, choć
w mniejszym stopniu, także deklarowanie uczestnictwa w zajęciach Uniwersytetu III
Wieku oraz działań na rzecz parafii. Znaczna liczba seniorów włącza się także w
czynności na rzecz dzieci i wnuków, pomocy w wypełnianiu codziennych obowiązków. Świadczy to o dość silnej więzi z rodziną, współmałżonkiem, a także o ich samodzielności i zaradności życiowej. Seniorzy wskazują także na uczestniczenie w
408
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
różnego rodzaju rekreacji (wycieczki), co wskazuje na dążenie badanych do samorealizacji, spełniania własnych marzeń, wpływa ponadto pozytywnie na jednostkę i pogłębia jej relacje z otoczeniem i środowiskiem lokalnym.
Oferty przygotowane przez charakteryzowane placówki oraz charakter aktywności podejmowanej przez badanych seniorów, pozwalają na ukazanie interesujących
korelacji między wyróżnionymi zmiennymi. W pierwszym rzędzie należy przeanalizować związki między zakresem aktywności seniorów, tj. aktywnością fizyczną i edukacyjno-praktyczną a sytuacją rodzinną. Ponadto, zamiarem badawczym było określenie związku między różnorodnością aktywności podejmowanych przez badanych
a wiekiem respondentów, ich poziomem wykształcenia.
60 - 65
66 - 70
71 - 80
81 i powyżej
Wykres 5. Realizacja różnych form aktywności fizycznej względem wieku
respondentów
409
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
60 - 65
66 - 70
71 - 80
81 i powyżej
Wykres 6. Realizacja różnych form aktywności edukacyjno – praktycznej
względem wieku respondentów
Dane wskazują na znaczące zróżnicowanie wyboru forma aktywności w
zależnosci od wieku badanych seniorów. Jak widać, osoby w młodszym wieku
uczestniczą we wszystkich przygotowanych ofertach zarówno w obszarze aktywnosci
edukacyjno-praktycznej, jak i fizycznej. Wraz z wiekim, zauważa się spadek
uczestnictwa w przygotowanych ofertach przez kluby seniora. Osoby legitymujace
się wiekiem 81 lat i powyżej uczestniczą jedynie w jednej formie aktywności. Jak
należy sądzić, wynika to z pojawiającej się w tym wieku niechęcią do wysiłku
fizycznego, słabnacą koordynacją wzrokowo-ruchową, ogólną nieporadnoscią.
Zakłada się, że zdrowie człowieka, zwłaszcza psychiczne, jest determinowane
zróżnicowanymi czynnikami, wśród nich szczególną rolę odgrywają nasze
całożyciowe doświadczenia. Badania wielu autorów jednozancznie potwierdzają, że
dbałość o sferę intelektualną zwykle się człowiekowi „opłaca”, procentuje bowiem w
wieku senioralnym, wówczas człowiek może wykorzystywać zgromadzone wcześniej
zasoby w postaci intelektu i zdolnosci twórczych. [17] Wśród „naszych” badanych
zauważa się korelacja miedzy poziomem wykształcenia a wyborem różnorodnych
form aktywności zarówno fizycznej jak i edukacyjno-praktycznej. Wraz ze wzrostem
poziomu wykształcenia zwiększa się realizacja wybieranych form aktywności.
410
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
wyższe
średnie
zawodowe
podstawowe
Wykres 7. Realizacja róznych form aktywności edukacyjno-praktycznych
względem wykształenia badanych
wyższe
średnie
zawodowe
podstawowe
Wykres Realizacja różnych form aktywności fizycznych względem wykształcenia badanych
Jak wynika z uzyskanych danych, wykształcenie badanych seniorów jest znaczącym czynnikiem różnicującym wybór form aktywności fizycznej oraz edukacyjnopraktycznej. Osoby legitymujące się wykształceniem na poziomie wyższym wybierają niemalże wszystkie oferowane formy, zarówno aktywności fizycznej jak też edukacyjno-praktycznej. Z kolei seniorzy, którzy uzyskali wykształcenie na niższym po-
411
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
ziomie wybierają tylko niektóre spośród oferowanych form aktywności. Warto zaznaczyć, że badani posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe i podstawowe
uczestniczą tylko w jednej przygotowanej ofercie.
Postrzeganie starości przez osoby w wieku senioralnym lub zbliżające się do tego
okresu życia jest złożone, starość jest coraz bardziej realna i bliska. Trudno więc
zakładać akceptowanie przez seniora jego jakości funkcjonowania w tym czasie, własnego wyglądu zewnętrznego, udziału w życiu jednostkowym i zbiorowym. [10] Istnieją dowody, iż utrzymanie kondycji psychicznej człowieka na optymalnym poziomie stanowi ważną podstawę funkcjonowania w dobrej kondycji psychospołecznej
do późnej starości. Zdarza się jednak, że przygnębienie wywołane wiekiem powodują
pesymizm i apatię, osoby te unikają kontaktów społecznych, zamykają się we własnych sprawach. Nie do przecenienia jest więc aktywizacja społeczna seniorów, która
czyni życie bardziej szczęśliwym i satysfakcjonującym. Pogląd ten wyraża m.in. M.
Dzięgielewska pisząc […]„na ogół charakterystyczna dla tych jednostek, które wcześniej wyróżniały się w tego typu działaniach i w związku z tym, ze znana jest im ich
specyfika, w dalszym ciągu oddają swój czas i doświadczenie na rzecz innych i jednocześnie dla ich wspólnego dobra”. [3]
W naszej rzeczywistości dość często zdarza się, że seniorzy włączają się w działania na rzecz najbliższej rodziny, podejmują czynności usługowe na rzecz środowiska lokalnego. Wykorzystanie takich możliwości przez seniora działa na jego korzyść,
podnosi bowiem rangę osoby w społeczeństwie, poprawia samopoczucie seniorów,
zabezpiecza przed izolacją, wykluczeniem. A. Zych wskazuje, że działania takie mają
zwykle charakter ukierunkowany na realizację konkretnego celu, lub ich celem jest
nawiązywanie kontaktów z innymi osobami bądź z grupami społecznymi [16]. Dotyczy to także „naszych” badanych, Blisko 54,0% jako powody uczestnictwa w zajęciach oferowanych przez kluby seniora wskazywało rozwijanie zainteresowań, pracę
nad sobą, 2/3 pragnęło w ten sposób zagospodarować własny czas wolny, a 49,0%
wskazywało na chęć poszerzenia grona znajomych.
WNIOSKI
Badania nad aktywnością psychospołeczną seniorów wpisują się w zakres badań
poświeconych diagnozie uwarunkowań funkcjonowania seniorów we współczesnych
społeczeństwach. Wskazują dostępne dla seniorów zakresy aktywności, osobiste preferencje w tym względzie, z drugiej strony ukazują bariery niechęci, stereotypowego
myślenia. Aktualnie długość ludzkiego życia ulega wydłużeniu, jednak społeczeństwa, w tym także polskie, nie są przygotowane na objęciem opieką coraz większej
populacji seniorów. Szczególnie wskazane jest podjecie działań nad modernizacją
placówek służby zdrowia, tworzenie miejsc pracy dla osób w późniejszym etapie życia, stworzenie właściwego zabezpieczenia ekonomicznego [1]. W przygotowaniu
nowoczesnych społeczeństw do współpracy z osobami w wieku senioralnym nie należy pomijać także ageizmu, jako wyrażanie niechęci wobec osób starszych, dyskryminowanie ich udziału w życiu społecznym i zawodowym. Taka postawa negowania
przydatności osób w jesieni życia dla tworzenia jakości życia społecznego jest nie
412
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
tylko wyrazem zakłóceń aksjologicznych społeczeństwa, ale także bazowania na niesłusznych założeniach o braku przydatności osób starszych dla społeczeństwa. Podobne stereotypy uniemożliwiają pogłębioną, rzeczywistą integrację seniorów. Propagowanie międzypokoleniowej zależności, z wykorzystaniem dostępnych możliwości przekazu i edukacji wydaje się koniecznością.
Na podstawie przeprowadzonych badań nasuwają się następujące konstatacje:
1. Badani seniorzy korzystają z szerokiej oferty klubów seniora, uczestniczą w różnorodnych formach aktywności: fizycznej i edukacyjno-praktycznej. W zakresie
aktywności fizycznej najczęściej wybieranymi okazały się basen i gimnastyka.
Zajęcia te charakteryzują się umiarkowanym wysiłkiem fizycznym, pomagają jednak w utrzymaniu odpowiedniej kondycji fizycznej i psychicznej. Z kolei wśród
zajęć edukacyjno-praktycznych największą popularnością cieszyły się zajęcia poprawiające urodę (zajęcia kosmetyczne), lektorat języka obcego oraz brydż.
2. Należy stwierdzić, że badani charakteryzują się zadawalającym poziomem aktywności psychospołecznej, podejmują różnorodne działania na rzecz własnych rodzin oraz środowiska lokalnego. Koniecznym podkreślenia jest fakt aktywizowania się w obszary dotąd nierealizowane, nowe dla seniorów.
3. Między analizowanymi zmiennymi zaznacza się zależność między wyborem
liczby zajęć (aktywności) a wiekiem i wykształceniem seniorów. Osoby usytuowane w młodszym wieku wybierają szerszy zakres aktywności fizycznej i edukacyjno-praktycznej. Podobne spostrzeżenie dotyczą związku z poziomem wykształcenia. Osoby legitymujące się wyższym poziomem wykształcenia wykazują
szerszy zakres aktywność, niż osoby posiadające niższy poziomem wykształcenia.
4. Zauważa się słabnącą aktywność fizyczną wśród osób powyżej 81 roku życia. Co
jak dowodzą przedstawiciele nauk medycznych, nieuchronnie prowadzić może do
obniżenia się sprawności fizycznej np. w zakresie działań samoobsługowych. Koniecznym wydaje się motywowanie seniorów do działań ruchowych, ukazywanie
konsekwencji zaniedbań ruchu oraz poszerzenie i uatrakcyjnienie oferty związanej z aktywnością ruchową. [2] Między innymi uświadamianie, że systematycznie
realizowana aktywność ruchowa pomaga minimalizować powszechne w tym
wieku stany i choroby, stres, otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporozę, cukrzycę,
zachorowania na chorobę wieńcową, występowania różnych infekcji.
5. Głównymi powodami uczestniczenia w zajęciach klubów seniorów są: rozwijanie
własnych zainteresowań, praca nad zdobywaniem nowej wiedzy, nawiązywanie
nowych kontaktów społecznych.
PIŚMIENNICTWO
1. Biedrzycka A., Wsparcie i aktywizacja – edukacja i dialog a problem adaptacji
starzejącego się człowieka [w:] N. Stanik, A. Zduniak (red.) Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa w Poznaniu. Poznań 2012, s. 356.
413
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
2. Deja A., Szawłowski K.: Zapobieganie następstwom unieruchomienia u obłożnie
chorych. Katedra i Zakład Rehabilitacji Akademii Medycznej w Gdańsku 1995,
s.17
3. Dzięgielewska M., Społeczna aktywność osób starszych i jej główne uwarunkowania [w:] Materiały z konferencji Psychologiczne uwarunkowania satysfakcji z
życia w okresie starzenia się, Lublin 2005 s. 26.
4. Erikson E., Dopełniony cykl życia. Wyd. Rebis , Poznań 2002, s. 80.
5. Kępiński A., Rytm życia. WL, Kraków 1973, s. 318.
6. Leszczyńska – Rejchert A., Człowiek starszy i jego wspomnienia – w stronę pedagogiki starości. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2010,
s. 16.
7. Piotrowski J., Gerontologia i geriatria (w:) Encyklopedia seniora. WP Warszawa
1986, s. 15.
8. Rembowski J.: Psychologiczne problemy starzenia się człowieka. Wyd. PWN
Warszawa – Poznań 1984, s.24;
9. Sielowa B., Osteoporoza jako czynnik pogarszający jakość życia w starości, W:
Refleksje nad starością – aspekty społeczne, edukacyjne i etyczne. Łódź 1992, s.
183.
10. Steuden S., Marczuk M.: Starzenie się a satysfakcja z życia Wyd. KUL, Lublin
2006, s. 23.
11. Szatur-Jaworska B., i wsp. Podstawy gerontologii społecznej, ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 23.
12. Szewczuk W., Psychologia ogólna WSiP, Warszawa 1990, s. 25.
13. Szpringer M., Wojciechowska M., Potrzeby osób starszych i realne możliwości
ich zaspokajania w wybranych gminach województwa świętokrzyskiego [w:]
Ubóstwo jako globalna kwestia społeczna. Wyd. Apla, Kielce 2014, s. 191.
14. Trafiałek E., Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej.
Kielce 2006
15. Wiśniewska –Roszkowska K.: Pochwała starości, Wyd. PZWL, Warszawa 1994,
s.7;
16. Zych A.: Słownik gerontologii społecznej. Wyd. Żak , Warszawa2001, s. 20
17. Zych A.: Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej. Wyd. PWN,
Warszawa 1995, s. 99.
414
Mariola Wojciechowska, Monika Szpringer
Działania na rzecz seniorów w regionie świętokrzyskim
a ich kondycja psychospołeczna
STRESZCZENIE
Zagadnienie starości nabiera dzisiaj szczególnego znaczenia, wzrasta bowiem rzesza osób lokujących się w obszarze starości, wzrasta także ilość problemów dotykających osoby w wieku senioralnym. Mimo dużego zainteresowania zagadnieniem
przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych wciąż istnieje potrzeba rozpoznawania jakości życia seniorów, a poprzez to dostosowania działań w celu poprawy
funkcjonowania wspomnianych osób. Artykuł podejmuje próbę określenia zależności
miedzy ofertą budowaną na rzecz seniorów przez kluby seniora w województwie
świętokrzyskim względem ich oczekiwań oraz rezultatów tych działań, tj. kondycji
psychospołecznej seniorów. Wnioski i końcowe konstatacje oparto na wynikach badań z udziałem 120 seniorów lokujących się w różnym wieku, poziomie wykształcenia, sytuacji rodzinnej i jakości zdrowia. Mimo szerokiego profilu działań podejmowanych przez wspomniane placówki, badani seniorzy korzystają z nich wybiórczo
często ograniczając się jednej lub dwóch propozycji. Należy jednak zaznaczyć, że
obserwuje się zadawalający poziom kondycji psychofizycznej seniorów.
ABSTRACT
Nowadays, the problem of senior age is of special importance because the number
of elderly people is increasing, the number of problems related to senior citizens is
increasing as well. Despite considerable interest in this issue among representatives
of various scientific disciplines there is still the need to recognize senior life quality
and by means of that to adjust actions in order to improve everyday life of the abovementioned group of people. The author of this article attempts to define the relationship between an offer created by senior citizens’ clubs in the Świętokrzyskie Province
directed towards the elderly individuals with regard to their expectations and results
of these actions, i.e. psychological and social situation of senior citizens. Conclusions
and final observations have been based on the results of the research with the participation of 120 senior citizens of various age, education level, family situation and
health condition quality. In spite of the fact that the above-mentioned institutions provide wide range of actions subject senior citizens benefit from these offers selectively,
quite often limiting themselves to one or two suggestions. However, it should be emphasized that the satisfying level of psychological and social senior situation can be
observed.
Artykuł zawiera 25040 znaków ze spacjami + grafika
415