Augustinus - Stichting In de Rechte Straat
Transkrypt
Augustinus - Stichting In de Rechte Straat
Rocznik VII • Numer 27 Czerwiec 2013 …to czyńcie na pamiątkę moją… 1 Koryntian 11,24 www.augustinus.pl Augustinus W bieżącym numerze Augustinus Wydawca Biuletyn „Augustinus” oraz inne publikacje wydawane są przez polskie dzieło holenderskiej fundacji „In de Rechte Straat” Redakcja: Tomasz Pieczko Pedro Snoeijer Adres do korespondencji „Augustinus” Skr. Pocztowa 28 59-902 Zgorzelec 4 E-mail [email protected] Internet www.augustinus.pl Blogi www.pedrosnoeijer.blogspot.com www.blogpastoratomaszpieczko.blogspot.com Fundacja „In de Rechte Straat” Laan van Westenenk 12 7336 AZ Apeldoorn HOLANDIA ISSN 1874-8996 Niniejsza publikacja jest przesyłana bezpłatnie i nie jest przeznaczona do sprzedaży 2 Spis treści Słowo od redakcji ..............................................3 Studium Biblijne: Koryntian 11,23-29....................... 4 Wieczerza Pańska w tradycji protestanckiej............... 7 Pytania - odpowiedzi ........................................ 10 Katechizm Heidelberski ..................................... 12 Etyka protestancka .......................................... 13 Modlitwa ...................................................... 16 Słowo do czytelnika Wielu Polaków jest chrześcijanami. Biuletyn Augustinus jest przede wszystkim przeznaczony dla nich. Zawierając ciekawe artykuły oraz materiały do studium Biblii jest on szczególnie godny polecenia tym, którzy są zainteresowani pogłębieniem znajomości zasad wiary i życia chrześcijańskiego. Jeśli jesteś nim zainteresowany: zamów bezpłatną prenumeratę biuletynu! Zamówienie można składać na podane w każdym biuletynie: adres do korespondencji, e-mail lub przez stronę internetową (www.augustinus.pl). Można także podać adres osoby znajomej, na adres której możemy wysłać bezpłatny egzemplarz próbny. Cele „Augustinusa” „Augustinus” jest dziełem, którego celem jest szerzenie Ewangelii Jezusa Chrystusa. Słowa Ewangelii są posłaniem niosącym wyzwolenie, dzięki którym ludzie błądzący i poszukujący mogą poznać Boga. Ewangelia wskazuje drogę do prawdziwej jedności z Bogiem, owocem której jest pokój serca. Prawdziwą Drogą, Prawdą i Życiem jest Jezus Chrystus. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przez Jezusa Chrystusa. Pragnieniem „Augustinusa” jest przybliżenie polskim czytelnikom klasycznego, biblijnego nauczania Kościołów Reformacji protestanckiej. Słowo od redakcji Katechizm Heidelberski w pytaniu 75, które otwiera rozważania przewidziane na 28 niedzielę roku, pyta: „W jaki sposób Wieczerza Pańska ma ci przypominać i jednocześnie upewniać cię, że masz swój udział w jedynej ofierze krzyżowej Jezusa Chrystusa i we wszystkich Jego darach?”. Pytanie to już samo w sobie zawiera godne uwagi zwiastowanie o pamiątce, o pewności i o udziale w tym, co nasz Pan Jezus Chrystus dla nas dokonał. W takim właśnie kierunku będziemy chcieli poprowadzić nasze rozważania. Oczywiście, tradycyjnie chcemy Was zaprosić do poszerzania znajomości tematów, które poruszamy w naszym piśmie. Stale podkreślamy, że nasze refleksje mają charakter wyłącznie wstępny, wprowadzający, a ci, którzy chcą pogłębić ich wiedzę, bez trudu znajdą obfitą literaturę dla tematów ich specyficznie interesujących. Nie zapominajmy jednak, że celem każdego poważnego dzielenia się tym, co stanowi nauczanie wiary, praktyki z niego wynikające (również te, które w naszych publikacjach opisujemy), nie jest jedynie zaspokajanie intelektualnej ciekawości. Celem nadrzędnym winno być zachęcenie do zintensyfikowania zaangażowania w chrześcijańskie życie wiary; życie, w którym Pan nasz daje nam różne pomocne nam środki – tu na przykład sakramenty. Chcemy także zaprosić Was do zapoznania się z zawartością naszej strony internetowej: www.augustinus.pl, gdzie z pewnością znajdziecie szereg interesujących Was artykułów, rozważań, informacji. Niech Pan Kościoła, Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, prowadzi Was w swym Duchu każdego dnia. Życzymy Wam dobrej lektury, Redakcja Augustinus Drodzy Siostro i Bracie w Jezusie Chrystusie. W kolejnym numerze naszego pisma mamy nadzieję przybliżyć wam nieco znaczenie Wieczerzy Pańskiej, która jest drugim obok Chrztu - sakramentem przyjętym w Kościołach Reformacji. 3 Studium Biblijne List do Koryntian 11,23-29 Albowiem ja przejąłem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, której był wydany, wziął chleb, 24 a podziękowawszy, złamał i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje za was wydane; to czyńcie na pamiątkę moją. 25 Podobnie i kielich po wieczerzy, mówiąc: Ten kielich to nowe przymierze we krwi mojej; to czyńcie, ilekroć pić będziecie, na pamiątkę moją. 26 Albowiem, ilekroć ten chleb jecie, a z kielicha tego pijecie, śmierć Pańską zwiastujecie, aż przyjdzie. 27 Przeto, ktokolwiek by jadł chleb i pił z kielicha Pańskiego niegodnie, winien będzie ciała i krwi Pańskiej. 28 Niechże więc człowiek samego siebie doświadcza i tak niech je z chleba tego i z kielicha tego pije. 29 Albowiem kto je i pije niegodnie, nie rozróżniając ciała Pańskiego, sąd własny je i pije. 23 W I wieku n.e. wspólne posiłki świąteczne były bardzo popularne, odbywały się często w kontekście kultu, ale nie tylko. Istniał zwyczaj, że uczestnicy takich uczt przynosili sami jedzenie i picie, które następnie zostawało wspólnie podzielone. Chrześcijanie spotykali się po pracy. Bogaci pracowali krócej, bądź mieli możliwość wcześniejszego zakończenia pracy, ale robotnicy i niewolnicy mogli przyjść dopiero wieczorem, po zakończeniu długiego dnia pracy. Z opisu Apostoła Pawła wynika, że kiedy oni przychodzili, bogaci byli już najedzeni, a nawet pijani. Nic do jedzenia nie pozostało dla nich, a jedność między nimi nie istniała. Augustinus Koryntianie kompletnie zapomnieli o znaczeniu Wieczerzy Pańskiej, za co Apostoł Paweł ostro ich potępia. Aby wyjaśnić i skorygować, wraca do początku, do momentu ustalenia Wieczerzy Pańskiej przez samego Jezusa. 4 Ostatnia Wieczerza Jezusa z uczniami była najprawdopodobniej wieczerzą święta Paschy. Święto Paschy przypomina zbawcze dzieło Boże, przejawiające się w wyzwoleniu Izraela z niewoli egipskiej. Na początku posiłku głowa rodziny łamie niekwaszony chleb i rozdaje go pozostałym. Ten chleb, który jedzą symbolizuje nędzę w Egipcie. Przy ostatniej Wieczerzy, Jezus nadaje łamaniu chleba całkiem nowe znaczenie. Jezus powiedział: To jest moje ciało za was wydane (w. 24). Chleb w tym momencie wyraża, symbolizuje Chrystusa. Jest to typowy semicki sposób wyrażania: coś oznacza, przedstawia coś innego. (Podobnie jak skałą był Chrystus, 1 Koryntian 10,4). Jest wykluczonym, że oznaczało to, że chleb jest w sensie dosłownym ciałem Chrystusa, gdyż On sam jeszcze był fizycznie obecny. Uczniowie zostają zobowiązani, aby też to czynić, czyli łamać chleb i razem jeść, na pamiątkę Jezusa Chrystusa. Pamiętanie w Biblii oznacza zawsze więcej, niż tylko intelektualne przypominanie dawnych dzieł; jest związane z osobistą postawą wdzięczności i uwielbienia Boga. Obchodząc co roku święto Paschy Żydzi przypominają o Wyjściu z Egiptu w taki sposób, jakby sami tego doświadczyli. Jest to żywa rzeczywistość dla nich i dowód na to, że Bóg zbawia. Jest to o wiele głębsze niż pamiętanie o faktach historycznych, tak jak my pamiętamy i świętujemy np. Powstanie warszawskie. Pedro Snoeijer Ruiny starożytnego Koryntu. Kielich krwi mojej W czasach Starego Testamentu, nie tylko wśród narodu Izraela, ale także wśród innych narodów na Bliskim Wschodzie przymierze zostawało potwierdzane przez krew. Obecnie umieszczamy nasz podpis, ewentualnie też pieczątkę pod umową, gwarantując, że zobowiązujemy się do czegoś. W czasach starotestamentowych krew była podobną gwarancją, podpisem. Widzimy to np. kiedy Pan zawiera przymierze z Izraelem: Wziął też Mojżesz krew i pokropił lud, mówiąc: Oto krew przymierza, które Pan zawarł z wami na podstawie wszystkich tych słów (Ks. Wyjścia 24,8). Czytamy tu identyczne słowa: krew przymierza. W Jezusie mamy przymierze z Bogiem. Jest to kontynuacja przymierza, które Bóg zawarł z Abrahamem i z Izraelem, ale posiada całkiem nowy wymiar. Już w Starym Testamencie czytamy o Nowym Przymierzu: Oto idą dni - mówi Pan - że zawrę z domem izraelskim i z domem judzkim nowe przymierze. 32 Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich ojcami w dniu, gdy ich ująłem za rękę, aby ich wyprowadzić z ziemi egipskiej, które to przymierze oni zerwali, chociaż Ja byłem ich Panem mówi Pan - 33 lecz takie przymierze zawrę z domem izraelskim po tych dniach, mówi Pan: Złożę mój zakon w ich wnętrzu i wypiszę go na ich sercu. Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem. 34 I już nie będą siebie nawzajem pouczać, mówiąc: Poznajcie Pana! Gdyż wszyscy oni znać mnie będą, od najmłodszego do najstarszego z nich - mówi Pan - odpuszczę bowiem ich winę, a ich grzechu nigdy nie wspomnę. (Jeremiasza 31,31-34). 31 Augustinus Wieczerza jest pamiątką, nie tylko w sensie pamięci o śmierci Jezusa. Znaczenie jest głębsze: pamiętamy w sposób aktywny o tym, co Jezus dokonał dla nas. Dzięki Jego śmierci i zmartwychwstaniu otrzymaliśmy życie. Jego śmierć jest ofiarą, zapłatą za nasze grzechy, dającą nam przebaczenie grzechów i pojednanie z Bogiem. Pamięć o śmierci Jezusa, oznacza, że jesteśmy w pełni świadomi znaczenia Jego śmierci i przyjmujemy to z wdzięcznością. To staje się dla nas żywą rzeczywistością, posiadającą znaczenie dla naszego życia. Przez wiarę mamy udział w śmierci Jezusa (Rzymian 8,17; Kolosan 2,10-13) 5 Nowe Przymierze Boga z Jego ludem zostało przypieczętowane krwią Jezusa Chrystusa. Oznacza to gwarancję przebaczenia grzechów i otwiera drogę dla Ducha Świętego, aby mógł On zapisać prawa Boże w naszych sercach i odnowić nasze życie. W Chrystusie wierzący stanowią lud Boży (1 Piotra 2,9). Śmierć Chrystusa jest zapłatą za nasze grzechy, jest wyzwoleniem od nich i od kary za nie. Wieczerza Pańska jest znakiem i pieczęcią Nowego Przymierza. Jeśli głosimy śmierć Pańską, czyli głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, to również nasze czyny, nasze słowa, nasze życie powinny być zgodne z tym co głosimy. W celu sprawdzenia, czy jestem godny, Paweł proponuje: Niech więc człowiek samego siebie doświadcza (bada). Z powodu tego wersetu wielu chrześcijan żyje w lęku, nie mając odwagi wzięcia udziału w Wieczerzy Pańskiej. Augustinus Wśród chrześcijan korynckich społeczne podziały były bardzo widoczne. Koryntianie obchodzili Wieczerzę Pańską w sposób poniżający biedniejszych i zachowywali się egoistycznie. Apostoł mówił, że w Chrystusie nie ma Żyda, ani Greka, nie ma niewolnika, ani wolnego, nie ma mężczyzny, ani kobiety (Gal. 3,28). W innych miejscach w tym liście Apostoł podkreśla jedność ciała Chrystusa, którym jest Kościół (1 Koryntian 10,16-17 i 12,1231). Jedności w Koryncie niestety nie było. Postępowanie Koryntian było podobne do zachowania kogoś, kto protestuje przeciwko wojnie i przemocy, a przy okazji bije niewinnego człowieka. Czyny zaprzeczały głoszeniu. 6 Tak naprawdę nikt nie jest godny, każdy człowiek żyje z łaski i z powodu łaski może brać udział w Wieczerzy Pańskiej. Dieric Bouts, Ostatnia wieczerza, ok. 1464 Ale aby móc wziąć udział w Wieczerzy Pańskiej, powinniśmy uznać Kościół, musimy przyjmować innych wierzących, zachowywać pokój z nimi, i powinniśmy żyć z przekonaniem, że w Chrystusie nie ma Żyda, ani Greka, nie ma Polaka, ani Niemca … Nie uznając Ciała Chrystusa, Kościół popełnia bardzo poważny grzech. Aż tak poważny, że Apostoł stwierdza, że właśnie z tego powodu jest wielu chorych i umarłych w zborze. Jaka nauka wypływa z powyższego dla nas? Wieczerza Pańska jest pamiątką śmierci Jezusa. Pamiętajmy, dostosujmy i głośmy śmierć Jezusa, jako ofiarę za nasze grzechy, przez którą mamy w Nim nowe życie. Ale pamiętajmy, że Wieczerza Pańska jest jednocześnie wyrazem jedności wierzących, którzy są w Jezusie Chrystusie. W Nim wszelkie podziały znikają i tylko wtedy jesteśmy w stanie godnie obchodzić Wieczerzę Pańską. Jedność wierzących z Panem Jezusem Chrystusem, Głową Kościoła, oznacza zarazem jedność z braćmi i siostrami, które są jednym z Chrystusem (por. 10,17). Dłuższa wersja artykułu i inne artykuły znajdują się na blogu autora: www.pedrosnoeijer.blogspot.com Rozważanie Tomasz Pieczko Wieczerza Pańska w tradycji protestanckiej Wieczerza w rozumieniu biblijnym jest posiłkiem wspólnotowym, ustanowionym przez Jezusa Chrystusa (por. Ewangelia Marka 14,22-25 i teksty paralelne), który jest celebrowany podczas nabożeństwa wspólnoty - społeczności chrześcijańskiej. Chleb i wino są rozdawane uczestniczącym w komunii, jako znak i wspomnienie jedynej ofiary Chrystusa na krzyżu. Przez Słowo - chleb i wino stają się, dzięki Duchowi Świętemu, symbolicznymi nośnikami (użyjmy tu pojęcia najszerszego, starającego się objąć także tradycję luterańską) obecności Pana ukrzyżowanego i zmartwychwstałego, źródłem zbawienia dla tego, który przyjmuje je w wierze. Jak uczy Katechizm Heidelberski, który nie jest księgą symboliczną ograniczoną wyłącznie do Kościołów reformowanych, prezbiteriańskich, ale jest po prostu zbiorem nauk opartych o solidną refleksję biblijną (każdorazowo zresztą odnosząc się do tekstów Pisma Świętego), przez Wieczerzą Pańską Bóg przypomina mi i zapewnia mnie, że uczestniczę w jedynej ofierze Jezusa Chrystusa, która dokonała się na Krzyżu, we wszelkich dobrach z tej ofiary płynących; w Wieczerzy Bóg pomaga mi „schwycić” owoce tej jedynej ofiary. A zatem, w sposób równie jednoznaczny, jak chleb Wieczerzy, który jest łamany i rozdawany oraz jak kielich wina, który jest mi dany do picia, w taki to pewny sposób ciało Chrystusa zostało ofiarowane i zostało „złamane” dla mnie na Krzyżu, a Jego krew została wylana na odpuszczenie moich grzechów. Podobnie zatem jak chleb, który w naturalny sposób (postrzegalny i zrozumiały dla wszystkich) ma moc żywić moje ciało, wspierać jego rozwój, oraz tak jak wino rozwesela moje serce, w podobny sposób – mówi Katechizm – ciało Chrystusa ma moc bycia dla mnie pożywieniem duchowym, a Jego krew jest radością i siłą mojej duszy. Kościoły protestanckie nie przyjmują jakiejkolwiek hierarchii, pozwalającej uważać Wieczerzę za bardziej lub mniej ważną od głoszenia Słowa lub od Chrztu. Słowo i sakrament są środkami (w sposób bezpośredni nie porównywalnymi między nimi), którymi Pan Bóg posługuje się, aby zbliżyć się do ludzi. Aby to mocniej podkreślić, protestantyzm woli zatem mówić o Wieczerzy Pańskiej, a nie o Eucharystii, ponieważ termin Eucharystia zawiera dla niektórych tradycji chrześcijańskich więcej treści niż posiłek wspólnotowy i termin ten określa czasem całe nabożeństwo wspólnoty. Jak większość Kościołów, protestantyzm uważa, zgodnie z Kościołem pierwszych wieków, że komunia wokół stołu komu- Augustinus Sakrament Wieczerzy Pańskiej, Komunia, bądź po prostu Wieczerza Pańska – to drugi z dwóch sakramentów, jakie są sprawowane w Kościołach Reformacji. Nie chcemy w poniższym artykule przypominać całej teologii sakramentów przyjętej w Kościołach protestanckich. Chcemy tym razem przede wszystkim skupić się na rozumieniu Sakramentu Wieczerzy w Kościołach, które w ich życiu wiary oraz w ich nauczaniu posługują się pojęciami wypracowanymi przez teologów protestanckich, w oparciu o Słowo Boże. 7 nijnego i społeczność (komunia) między różnymi wspólnotami lokalnymi są w ścisłej relacji. Wieczerza jest momentem, gdzie Chrystus ofiaruje indywidualnemu wierzącemu wybaczenie i życie, ale jest ona także świątecznym momentem zgromadzenia społeczności wierzących, widzialnym wyrazem rzeczywistości jedności Kościoła, Ciała Chrystusa. Spożywanie chleba i picie wina jednoczy uczestników Wieczerzy z ich Panem, który sam przewodniczy przy stole komunijnym i tworzy nową więź pomiędzy zaproszonymi. Augustinus Rozumienie Wieczerzy było często ważnym powodem wielu napięć pomiędzy różnymi tradycjami chrześcijańskimi, na tyle silnymi, że pojmowanie Wieczerzy pociągnęło za sobą podział (już od XVI wieku) między Kościołami. Różnice rozumienia Wieczerzy dotyczą przede wszystkim następujących zagadnień: 8 Duchowi - jest zjednoczeniem z Ciałem Chrystusa. Ulryk Zwingli odrzuca rozważanie rzeczywistej obecności Chrystusa w Wieczerzy, podkreślając bardziej jej wymiar symbolicznej pamiątki nauczania i dzieła Chrystusa. Współczesny dialog między Kościołami Reformacji historycznej (luterańskimi i reformowanymi), wyrażony w dokumencie z 1973 roku zwanym Konkordią Leuenberską, pozwolił przejść w części ponad tym, co dzieliło te dwie tradycje. W artykule 18 Konkordia ustanawia, że: „W Wieczerzy Pańskiej zmartwychwstały Jezus Chrystus przez Słowo obietnicy wraz z chlebem i winem udziela samego siebie w ciele i krwi, ofiarowanych za wszystkich. W taki sposób ofiarowuje siebie całkowicie tym wszystkim, którzy przyjmują chleb i wino. Wierząc przyjmuje się Wieczerzę Pańską na zbawienie, nie wierząc - na sąd”. 2. Kościoły protestanckie zawsze żywo 1. Rozumienie rzeczywistości i sposobu oponowały przeciw katolickiej koncepcji obecności Chrystusa w Wieczerzy. Jest to ofiary eucharystycznej, ofiary Mszy składakwestia obecna od początków protestantyzmu w ich dyskusji z Kościołem katolickim, ale także pomiędzy nimi samymi. Katolickie rozumienie przemiany chleba i wina w ciało i krew Chrystusa (transsubstancjacja) była żywo kontestowana przez Reformację luterańską, która uważa obecność Chrystusa in, cum i sub (z, w i pod) postaciami chleba, nie chcąc jednocześnie poszukiwać i precyzować tej tajemnicy. Jan Kalwin kładzie nacisk na duchowe uczestniczenie wierzącego w Chrystusie uwielbionym. To działanie Ducha Świętego jednoczy mnie, przez moją wiarę, z ciałem świętym Wieczerza Pańska w jednym z holenderskich Jezusa Chrystusa, który oddał się Kościołów reformowanych za mnie. Zjednoczenie to - dzięki 3. Ostatnia kwestia, to ministerium, umocowanie w posłudze kościelnej osoby przewodniczącej Wieczerzy. Dla Kościoła katolickiego i Kościołów prawosławnych, jedynie Eucharystia przewodniczona przez biskupa lub księdza, którego on (biskup) deleguje, jest ważna. Wynika z tego, że Kościoły, których duchowni nie są włączeni w tę tradycję (oczywiście myślimy tutaj o Kościołach protestanckich), nie są w oczach katolików czy prawosławnych zdolnymi do celebrowania „prawdziwej” Eucharystii w ich – katolickim i prawosławnym - rozumieniu. Takie rozumienie rzeczy ma swoje praktyczne konsekwencje. Kościoły katolickie i prawosławne zakazują ich wiernym uczestniczyć w Wieczerzy protestanckiej. Po stronie protestanckiej otwartość do uczestniczenia w Wieczerzy również jest zmienna w zależności od tradycji. Współczesny dialog między Kościołami protestanckimi skutkuje dużo większym niż w przeszłości otwarciem na uczestniczenie członków różnych Kościołów protestanckich w Wieczerzy. Współcześnie, praktyka Wieczerzy wśród protestantów staje się częstszą niż w przeszłości i podczas jej celebracji kładzie się szczególnie mocno nacisk na epiklezę (wezwanie Ducha Świętego), na dzieło Ducha Świętego, czyniącego - przez Słowo - Chrystusa obecnym i ofiarującym zbawienie temu, który w komunii uczestniczy. Tradycja zwingliańska (obecna także w wielu Kościołach typu ewangelikalnego) kładzie bardziej - niż na epiklezę - nacisk na wspólnotę przyjmującą Wieczerzę, bardziej niż na chleb i wino jako takie. Ważnym aspektem, współcześnie często podkreślanym w trakcie celebrowania Wieczerzy, jest świadomość wezwania, przez fakt przyjmowania Komunii, wszystkich Kościołów lokalnych oraz chrześcijan indywidualnie, do zaangażowania w dzieło pojednania ludzi z Bogiem, do budowania odnowionej społeczności w tym świecie. Poprzez tę orientację eschatologiczną, sprawowanie Wieczerzy jest także głoszeniem przyjścia Królestwa Bożego i nowego stworzenia, na które wszyscy wierzący czekamy. Dalsze artykuły na ten i inne tematy oraz rozważania biblijne na blogu autora: www.blogpastoratomaszpieczko. blogspot.com Augustinus nej przez Kościół. Protestanci kładą nacisk na jedyność i pełną wystarczalność ofiary Chrystusa na krzyżu. Podkreślają ponadto, że Wieczerza jest darem Boga, który – podobnie jak Słowo – jest dany ludziom w taki sposób, aby ani oni sami, ani jakikolwiek Kościół, nie czuli się autorami, czy współtwórcami, współpracownikami ofiary składanej Bogu. 9 Pytania - odpowiedzi Wieczerza Pańska – kwestie praktyczne Kto może uczestniczyć w Wieczerzy Pańskiej? W Nowym Testamencie nie znajdujemy dokładnych, wyraźnych wskazań, kto może uczestniczyć w Wieczerzy Pańskiej. Pewne wskazówki znajdujemy w 1 Koryntian 11. Tekst mówi o godnym uczestniczeniu, co często w historii Kościoła było źle rozumiane, powodując, że wielu chrześcijan nie uczestniczyło w Wieczerzy z obawy, że są tego niegodnymi (por. także Studium Biblijne na stronie 4) Augustinus Wieczerza Pańska oznacza głoszenie śmierci Jezusa Chrystusa, co implikuje, że uczestniczący powinien w to wierzyć. Konieczna jest więc wiara w Jezusa Chrystusa jako Zbawiciela, który umarł za nasze grzechy, dając nam pojednanie z Bogiem i przebaczenie grzechów. Wiara nie ogranicza się do wyznawania pewnych doktryn jako prawdy; nie ogranicza się tylko do faktu, że zostałem ochrzczony i jestem członkiem Kościoła. Wiara nie oznacza tylko intelektualnego przyjmowania Bożych prawd (choć jest to z pewnością częścią wiary). Wiara jest uznaniem za prawdę obietnic i głoszenia Pisma Świętego, ale podstawowym elementem wiary jest osobista relacja wierzącego z Bogiem w Chrystusie. 10 Wiele Kościołów wymaga, aby mający uczestniczyć w Wieczerzy wpierw był ochrzczony. Nie znajdujemy takiego wymagania bezpośrednio w Biblii, ale z drugiej strony Biblia zakłada, że każdy (nowy) członek Kościoła (lokalnego zboru) jest ochrzczony. Wieczerza Pańska nie jest powszechnie dostępna dla każdego, kto znajduje się na nabożeństwie. Jest ona dla wierzących, którzy należą do Chrystusa, a jeśli ktoś należy do Chrystusa, należy jednocześnie do Kościoła, który jest Jego Ciałem. Chrzest jest (między innymi) znakiem tej przynależności. Niewierzący więc nie może uczestniczyć w Wieczerzy Pańskiej. Dlatego zazwyczaj osoba uczestnicząca jest ochrzczona, ale na podstawie Słowa Bożego nie można stwierdzić, że wierzący, który jeszcze nie został ochrzczony, nie może uczestniczyć. Jest rzeczą ważną, aby podczas nabożeństwa nauczać o znaczeniu Wieczerzy Pańskiej i pozostawić wierzącemu decyzję o uczestniczeniu. Czy Kościół lub zbór może wykluczyć ludzi z uczestnictwa w Wieczerzy Pańskiej? Apostoł Paweł wspomina o pewnych członkach Kościoła, którzy zgrzeszyli i pozostawali w grzechu, nie chcąc się nawrócić. Apostoł nakazuje wykluczenie ich z Kościoła (1 Koryntian 5,1-5), ze wspólnoty Chrystusa, więc równocześnie z uczestnictwa w posiłku wspólnotowym, którym jest Wieczerza Pańska. Kościół powinien sprawować dyscyplinę kościelną, choć z wielką ostrożnością; zbyt często Kościoły w historii nadużywały dyscypliny i zbyt szybko i łatwo ekskomunikowały swoich członków. Od którego wieku życia można uczestniczyć w Wieczerzy Pańskiej? Biblia nie określa granicy wieku, od którego można uczestniczyć w Wieczerzy. Jednak w 1 Koryntian 11,29 Pedro Snoeijer Kto może udzielać wieczerzy Pańskiej? Także na ten temat Biblia nie wypowiada się w sposób bezpośredni. W Nowym Testamencie jasnym jest, że Wieczerza Pańska nie jest sprawą prywatną, Jeżeli masz pytania dotyczące problemów wiary, zachęcamy do przesłania ich na nasz adres, podany na stronie 2 biuletynu. Augustinus lecz wspólnotową (por. 1 Koryntian 10 i 11). Kościół jest odpowiedzialny za prawidłowe sprawowanie Wieczerzy Pańskiej. Starsi (i pastorzy, którzy też są starszymi) są duchowymi przywódcami lokalnego Kościoła, są odpowiedzialni za biblijne nauczanie i praktyki zboru, czyli też za sakramenty. Tradycja reformowana i luterańska czytamy, że uczestniczący powinien być w stanie rozróżnić Ciało Pańskie, czyli Kościół, uczy, że tylko pastorzy mogą sprawować Wieczerzę Pańską, podczas niedzielnego co zakłada posiadanie pewnej sprawności czy świątecznego nabożeństwa. Biblia intelektualnej (por. także Studium Biblijne jednak nie określa precyzyjnie, kto może na stronie 4). sprawować Wieczerzę. Dlatego można wnioskować, że Biblia daje w tej sprawie Czy w takim razie ludzie np. z upośledzepewną wolność. niem umysłowym mogą uczestniczyć w Wieczerzy ? Czy tacy ludzie mogą wierzyć ? Biblia nie określa także jasno jak często Są oni w stanie wierzyć, choć na pewno nie należy obchodzić Wieczerzę i czy można w taki sposób jak ludzie umysłowo sprawni, ją sprawować tylko podczas niedzielnego nabożeństwa. Można zatem sądzić, że ale nie mamy prawa umniejszać ich wiary. może to mieć miejsce także podczas Podobnie 5-letnie dziecko z pewnością innych spotkań wierzących chrześcijan. może wierzyć w Jezusa Chrystusa jako Zbawiciela. Oczywiście, jego wiara rozwija Czytając Nowy Testament mamy wrażenie, że wierzący mogli uczestniczyć się z wiekiem (przynajmniej powinna), ale w Wieczerzy tak często, jak chcieli i też nie możemy uznać jej za wiarę gorszej nie koniecznie tylko podczas niedzielnego jakości. nabożeństwa. Pierwsi chrześcijanie obchoKościół powinien być łaskawy i wykazać dzili wspólnie Wieczerzę Pańską, podczas się mądrością. Skoro samo Słowo Boże wspólnych spotkań (przed lub po pracy) w nie daje nam wyraźnych warunków wieku domach prywatnych, często podczas norlub intelektu, Kościół powinien zachować malnego posiłku. ostrożność. 11 Katechizm Heidelberski Wieczerza Pańska, cz. 1 Pytanie 75: W jaki sposób Wieczerza Pańska ma ci przypominać i jednocześnie upewniać cię, że masz swój udział w jedynej ofierze krzyżowej Jezusa Chrystusa i we wszystkich Jego darach? Dlatego, że sam Jezus Chrystus nakazał mi - podobnie jak wszystkim wierzącym jeść łamany chleb i pić z kielicha na Jego pamiątkę. Zapewnił przy tym, że: Po pierwsze, że Jego ciało było ofiarowane i łamane na krzyżu, a krew przelana za mnie w sposób tak rzeczywisty, jak rzeczywiście na moich oczach łamany jest dla mnie chleb i podawany Jego kielich. Po drugie, że On w sposób tak rzeczywisty karmi i poi moją duszę swoim ukrzyżowanym ciałem i przelaną krwią, abym żył wiecznie, jak rzeczywiście z rąk sługi Bożego otrzymuję i materialnie spożywam chleb i kielich Pański - dane mi jako niezawodne znaki ciała i krwi Chrystusa. Ew. Mateusza 26,26-28; 1 Koryntian 10,16; 1 Koryntian11,23-25; Ew. Jana 6,54-55. Augustinus Pytanie 76: Co to znaczy, że spożywamy ukrzyżowane ciało Chrystusa i pijemy Jego przelaną krew? 12 Znaczy to, że wierzącym sercem przyjmujemy całą mękę i śmierć Chrystusa, dzięki czemu otrzymujemy odpuszczenie grzechów i życie wieczne. Co więcej - za pośrednictwem Ducha Świętego, który jest w Jezusie Chrystusie i w nas, jednoczymy się w coraz większym stopniu z Jego świętym ciałem. Chociaż więc On jest w niebie, a my na ziemi, to jesteśmy ciałem Jego ciała i kością Jego kości, a żyjemy kierowani zawsze jednym Duchem, jak członki, które dzięki jednej duszy tworzą jedno ciało. Ew. Jana 6,51,56-57; 1 Koryntian 12,13; 1 Koryntian 6,15,17; 1 Jana 4,13; 1 Jana 3,24; Ew. Jana 15,5; Efezjan 4,15-16. Pytanie 77: Gdzie zawarta jest obietnica Chrystusa, że wiernych będzie karmił swoim ciałem i poił swoją krwią w sposób równie prawdziwy, jak realnie spożywają łamany chleb i piją z kielicha? Zawarto ją w następujących słowach ustanowienia sakramentu Wieczerzy Pańskiej (Komunii Świętej): „Albowiem ja przejąłem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, której był wydany, wziął chleb, a podziękowawszy, złamał i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje za was wydane; to czyńcie na pamiątkę moją. Podobnie i kielich po wieczerzy, mówiąc: Ten kielich to nowe przymierze we krwi mojej; to czyńcie, ilekroć pić będziecie, na pamiątkę moją. Albowiem, ilekroć ten chleb jecie, a z kielicha tego pijecie, śmierć Pańską zwiastujecie, aż przyjdzie.” (1 Koryntian 11,23-26) Obietnicę tę św. Paweł powtórzył jeszcze w słowach „Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czyż nie jest społecznością krwi Chrystusowej? Chleb, który łamiemy, czyż nie jest społecznością ciała Chrystusowego? Ponieważ jest jeden chleb, my, ilu nas jest, stanowimy jedno ciało, wszyscy bowiem jesteśmy uczestnikami jednego chleba..” (1 Koryntian 10,16-17; por. także Ew. Marka 22-24; Ew. Łukasza 22,19). Etyka protestancka Tomasz Pieczko Etyka protestancka Etyka protestancka, jako zaangażowanie ku dobru wspólnemu, dobru w tym świecie - zaangażowanie polityczne, a etyka protestancka. Dla właściwego rozumienia relacji człowiek-otaczający go świat, wyrażanego przez etykę protestancką, jest niezbędne przypomnienia protestanckiej (czy właściwie – bibljnej) zasady pierwszeństwa dawanego Bogu, który daje się poznać w swoim Słowie. W przypadku protestantyzmu pierwszeństwo to, które stara się on w sposób stały podkreślać (choćby przez klasyczne reformowane soli Deo gloria – tylko Bogu chwała) nie może prowadzić – zgodnie z nauczaniem Ojców Reformacji - do lekceważenia świata (rzeczywistości wokół nas). Wręcz odwrotnie – pierwszeństwo dawane każdorazowo przez chrześcijanina Bogu, we wszystkich jego życiowych wyborach, winno zawierać świadomość, że świat stworzony przez Boga cieszy się Jego opieką i stanowi część Przymierza, jakie Augustinus Polityka, to słowo, które nierzadko budzi nienajlepsze skojarzenia, podczas gdy w znaczeniu podstawowym oznacza ono to, co jest związane z zarządzeniem, czy szerzej – wszelkim zaangażowaniem ludzkim w grupie społecznej, zaangażowaniem z troską i ku dobru danej grupy ludzkiej. Można też powiedzieć, że słowo to oznacza zaangażowanie ku dobru świata nas otaczającego... W naszym artykule chcemy podzielić się kilkoma uwagami dotyczącymi etyki protestanckiej w odniesieniu do zaangażowania politycznego, w rozumieniu nakreślonym wyżej: w zaangażowaniu ku dobru świata nas otaczającego. Jeszcze jedna uwaga – słowo „świat” będziemy tu rozumieli w znaczeniu potocznym, jako rzeczywistość nas otaczającą, miejsce gdzie żyjemy, ludzi, którzy żyją wokół nas. 13 Bóg zawarł ze swoim ludem. Taka świadomość tłumaczy w pierwszym rzędzie etykę protestancką, jako pozytywną wobec świata (co nie oznacza oczywiście – bezkrytycznie wszystko akceptującą) i nie uważającą za istotną postawę odrzucania, czy ciągłego wyrażania nieufności wobec wszystkiego, co stanowi „ten świat” w jego najbardziej prostym, banalnym rozumieniu. Augustinus W etyce protestanckiej istnieje zatem zauważalne pozytywne postrzeganie świata. Podkreślmy bardzo mocno – to pozytywne postrzeganie świata nie wynika z pustego i bezkrytycznego zachwytu nad światem, ale wynika z postrzegania świata w perspektywie łaski, jaką nas Bóg obdarza, jaką obdarza ten świat (..”.abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebie, bo słońce jego wschodzi nad złymi i dobrymi i deszcz pada na sprawiedliwych i niesprawiedliwych” – Ewangelia według Mateusza 5,45). Jeśli pojawia się w protestantyzmie (a pojawia się, i to nierzadko) nurt „ascetyczny”, czyli swoista surowość, trzeźwość czy umiarkowanie (które tradycyjnike podkreślano jako charakterystyczne dla nurtu kalwińskiego), nie są to nigdy cele same w sobie (związane z odrzuceniem świata), a jedynie środki, mające za cel realizację nakazu braterskiego dzielenia się z innymi dobrami tego świata i troskę o sprawiedliwość na tym świecie. 14 Jako ciekawostkę warto podkreślić, że w teorii etyki protestantyzmu to Dietrich Bonhoeffer, znany teolog i pastor, a jednocześnie ofiara nazizmu hitlerowskiego, przyczynił się w wieku XX do podkreślenia wartości świata, dobra i życia, pomimo trudnych sytuacji, tak znanych przez każdego człowieka. Bonhoeffer, który doświadczył aż z naddatkiem cierpienia, zwłaszcza z ręki nazistów, ostatecznie będąc zamordowanym w obozie koncentracyjnym, nigdy nie zaprzestał podkreślać zasadę wartości dobra i życia; nigdy nie poddał tych wartości w wątpliwość... Protestantyzm i jego etyka zawiera zatem podkreślenie, a czasami przywrócenie właściwego postrzegania (jeszcze raz: nie pustego, nie bezkrytycznego) wartości tego świata, który nas otacza. Dzieje się to dzięki odnowionej teologii stworzenia, czyli stałemu podkreślaniu, że świat nie jest tylko (czy aż!...) dziełem Pańskim, któremu On sam nadał kształt, ale że Pan nasz o świat ten - w swojej Opatrzności - nadal i wciąż się troszczy. Tak określona i usytuowana etyka protestancka pozwala lepiej zrozumieć miejsce, w jakim przychodzi nam żyć i działać, oraz zachęca nas do większego zaangażowania, do życia odpowiedzialnego nie tylko za nas samych, indywidualnie, ale do życia zaangażowanego i odpowiedzialnego za otaczający nas świat. Oczywiście, jesteśmy świadomi, że świat jest ograniczony i przemijający, co pozwala nam mieć świadomość także naszej ograniczoności i naszej słabości (a jednocześnie oba te elementy przyjąć i zaakceptować). Niemniej, wiemy, że wszelka nasza odpowiedzialność w świecie i dla świata dzieje się przed Bogiem, co nadaje jej szczególnej wartości i motywacji. Oczywiście, nie przyjmujemy, zgodnie z tak postawionymi ograniczeniami, wyłącznej odpowiedzialności za świat, jak ów mityczny Atlas, który na swych barkach miał nieść cały świat. To Bóg jedyny, stworzyciel i działający w swojej Opatrzności, jest Panem świata. Ale mamy przekonanie, że jesteśmy powołani do jak najlepszego wykonywania w sposób świadomy „władzy” troski o świat, władzy-troski nad elementami tego świata (małymi bądź większymi), która została Zgodnie z etyką protestancką celem naszych działań, działań ludzkich, nie jest (bo i być nie może zgodnie z racjonalną oceną naszych możliwości) całkowite przetworzenie świata, ale jest i może być uczynienie go tam, gdzie przychodzi nam żyć, milszym, lepszym, bardziej przyjaznym dla życia nie tylko naszego, indywidualnego, ale i dla życia tych, którzy wraz z nami miejsce to zamieszkują, czy w miejscu tym wykonują swoje aktywności. Taka jest, jednocześnie mistyczna (bo świadoma odniesienia do Stwórcy i Opiekuna) ale i społeczna (bo związana z odpowiedzialnością wspólną, z potrzebą wspólnego wysiłku) wizja „politycznej” etyki protestanckiej. Tak usytuowana etyka protestancka stara się oddać właściwe miejsce Bogu, rozpoznać i uznać Jego prawo, ale też pokornie, ale konsekwentnie stara się oddać miejsce właściwie pojętym i podjętym wysiłkom ludzkim. Stara się ona podkreślić odpowiedzialności każdego człowieka wierzącego wobec świata go otaczającego. Ma to ścisły związek z pragnieniem stałego uzgadniania refleksji etycznej z nauczaniem Chrystusa, z jednej strony podkreślającego wolność i sprawiedliwość płynące z góry, od Ojca, a jednocześnie tak silnie osadzonego w rzeczywistości Go otaczającej. Wiara w rozumieniu protestanckim i w odniesieniu do etyki nie jest czymś demobilizującym, zachęcającym do praktyk ascetycznych (mniej lub bardziej absurdalnych, jak zdarzało się to w historii Kościoła, podczas wieków jego istnienia), nierzadko pełnych hipokryzji. Wiara w rozumieniu protestanckim nie prowadzi także do ucieczki przed światem w jakieś przekonania, czy struktury mające rzekomo chronić tych, którzy je uznają i oddzielają ich (chroniąc?) od świata. Wiara, będąc świadomą delikatności i wrażliwości każdego wierzącego, pozwala mu i pomaga mu znaleźć jego miejsce, miejsce mu wyznaczone w jego powołaniu go przez Pana życia, by każdy, dzięki łasce która jest mu dana, mógł realizować swoją misję w tym świecie, odpowiedzialnie realizować to, co stanowi o jego za ten świat odpowiedzialności. Dalsze artykuły na ten i inne tematy oraz rozważania biblijne – na blogu autora: www.blogpastoratomaszpieczko.blogspot. com Augustinus nam powierzona (por. Księga Rodzaju 1,28: „...Rozradzajcie się i rozmnażajcie się, i napełniajcie ziemię, i czyńcie ją sobie poddaną...”). 15 Augustinus Modlitwa za Kościół Panie, Boże wieków, Boże istot obdarzonych rozumem, Boże dusz czystych i tych, którzy wzywają Cię ze szczerością i w czystości; Ukazujesz się w niebie i pozwalasz się poznać duchom czystym; Na ziemi, jesteś uwielbiany przez nasze hymny i mieszkasz w Kościele Powszechnym; Święte anioły i dusze czyste głoszą Twoją chwałę; Ty uczyniłeś z nieba samego chór żywy, aby uwielbiał i chwalił prawdę. Pozwól Twemu Kościołowi być żywym i czystym, Mieć moce niebieskie i anioły święte na jego służbę, Aby mógł cię sławić przez swoje pieśni w czystości. Prosimy Cię za wszystkich członków tego Kościoła; Przydaj wszystkim pojednania, wybaczenia i odpuszczenia wszystkich grzechów; Daj im już nie grzeszyć; Bądź ich ostoją, oddal wszelką pokusę. Augustinus Miej miłosierdzie nad mężczyznami, kobietami i dziećmi; Ukaż się wszystkim; Niech poznanie Ciebie będzie zapisane w ich sercu, Prosimy Cię o to przez Twego Jedynego, Jezusa Chrystusa, Przez Niego niech będą Ci oddane chwała i moc, teraz i na wszystkie wieki wieków. Amen. Modlitwa ze zbioru 30 modlitw napisanych ok.350 r. przez Serapiona z Thmuis, przyjaciela Atanazego z Aleksandrii.