Przedszkole Samorzadowe nr 7 w Bialymstoku

Przedszkole Samorządowe nr 7 w
Białymstoku
PROGRAM
PROFILAKTYCZNY
„Bezpieczna siódemka”
w oparciu o:
1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( tekst jednolity Dz. U.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół ( Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz 17)
3. Rozporządzenie ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie
dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów
nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników ( Dz. U. Nr 89. poz. 730)
Białystok, 26.07.2013
PLAN PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO
„Bezpieczna siódemka”
I.
WSTĘP
II.
ZAŁOŻENIA PROGRAMU
III.
CELE PROGRAMU
IV.
METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU
V.
BLOKI TEMATYCZNE
VI.
CHARAKTERYSTYKA BLOKÓW TEMATYCZNYCH
VII. WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU
VIII. PROJEKT EWALUACJI PROGRAMU
IX.
BIBLIOGRAFIA
I. WSTĘP
2
Profilaktyka, to proces wspierania dziecka w radzeniu sobie
z trudnościami
zagrażającymi
rozwojowi
oraz
eliminowanie
czynników
zagrażających zdrowiu.
Program profilaktyczny przeznaczony jest dla dzieci w wieku
przedszkolnym. Ma on za zadanie tworzyć warunki do kształtowania postaw
i wartości, umożliwiać dzieciom dokonywanie wyborów, mających znaczenie
dla ich obecnego i przyszłego życia, uświadamiać dzieciom zagrożenia, które
mogą wystąpić w przedszkolu, domu, na drodze oraz ograniczyć liczbę
niebezpiecznych zdarzeń z udziałem dzieci. Przygotować dzieci do tego,
by potrafiły współżyć z innymi, poznawać zasady dbania o własne zdrowie
i bezpieczeństwo w sytuacjach, w których będą mogły się nauczyć jak radzić
sobie z trudnościami, a w okresie dorastania i dorosłości, lepiej radzić sobie
z problemami i kryzysami. Promować i kształtować zdrowy styl życia.
Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz
bardziej
liczyć
się
z
koniecznością
wyposażenia
go
w
umiejętność
przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już zaistnieją – w zdolność
radzenia sobie z trudną sytuacją.
Program
profilaktyczny
jest zgodny z podstawą programową
wychowania przedszkolnego i zawarty w następujących obszarach:

Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się
z dorosłymi
i
dziećmi,
zgodne
funkcjonowanie
w
zabawie
i w sytuacjach zadaniowych(1)

Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych
i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku (2)

Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci (5)

Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych (6)

Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych
i w unikaniu zagrożeń (11)
II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU
3
Podstawowym
założeniem
prawidłowej
realizacji
programu
profilaktyki jest znajomość psychofizycznej sylwetki dziecka w wieku
przedszkolnym oraz świadomość znaczenia systematycznych oddziaływań
w procesie kształtowania się właściwych i trwałych postaw.
Dziecko
w
wieku
przedszkolnym
charakteryzuje
słaba
spostrzegawczość, rozproszona i mimowolna uwaga, niski poziom myślenia
przyczynowo-skutkowego, słaba orientacja przestrzenno-czasowa, skłonność
do ryzykownych, nieprzemyślanych i żywiołowych decyzji. Mała sprawność
w wyobrażaniu
sobie
możliwych
skutków
podejmowanych
działań
w połączeniu z niewielkim doświadczeniem życiowym i wąskim zasobem
wypróbowanych technik radzenia sobie z różnego rodzaju problemami,
stawia dzieci w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia
znacznie częściej niż osoby dorosłe.
Wszystkie
te
cechy
wychowawczo-dydaktycznych,
określonych
umiejętności,
wskazują
na
na
konieczność
sprawności
i
kierunek
wyrobienia
nawyków
oddziaływań
u
dzieci
niezbędnych
w
przygotowaniu do dalszego życia. Naszym zadaniem jest ukształtowanie
takich postaw, które pomogą unikać, zapobiegać i możliwie sprawnie
pokonywać niebezpieczeństwa.
Program profilaktyczny jest dostosowany do potrzeb rozwojowych
wychowanków. W swych oddziaływaniach jest skierowany do dzieci,
nauczycieli i rodziców.
III. CELE PROGRAMU
Celem program jest kształtowanie pozytywnych i bezpiecznych
postaw, i zachowań dzieci w wieku przedszkolnym w sytuacjach trudnych,
zagrażających zdrowiu a nawet życiu.
Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo szybko i łatwo przyswajają
wiedzę. Nie mają problemów z opanowaniem prostych zasad dotyczących
bezpieczeństwa, higieny oraz zdrowego stylu życia. Jednocześnie dzieci w tym
wieku narażone swą na wiele niebezpieczeństw. Wiedza i umiejętności w
4
zakresie edukacji bezpieczeństwa winny być zatem nabywane przez dzieci już
na etapie edukacji przedszkolnej.
Wszystkie wymienione cechy wskazują na konieczność wyrobienia
u dzieci określonych umiejętności, sprawności i nawyków niezbędnych
w przygotowaniu do dalszego życia, by unikać, zapobiegać i możliwie
sprawnie pokonywać niebezpieczeństwa.
Cele szczegółowe:

Wyposażanie dzieci w niezbędne sprawności, umiejętności i
wiadomości dotyczące dbania o własne zdrowie.

Tworzenie warunków sprzyjających bezpieczeństwu dzieci i
zachowaniu ich zdrowia.

Kształtowanie nawyków higienicznych i zachowań prozdrowotnych.

Tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej i zorganizowanej
aktywności ruchowej dziecka, a przez to rozwijanie jego sprawności
fizycznej.

Promocja zdrowego stylu życia
IV. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU
W realizacji programu wykorzystuje się różnorodne metody i formy,
przede wszystkim aktywne, by umożliwić dzieciom czynne doświadczenie
i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć. Wskazane jest odwoływanie się do
różnych technik, dostosowanych do wieku dzieci, zainteresowania tematem,
umiejętności radzenia sobie z przedstawionymi problemami i poziomu
aktywności wychowanków.
Metody:
- metody podające: opowiadanie, pogadanka, historyjka obrazkowa,
wiersze, piosenki, praca z tekstem;
- metody problemowe: gry dydaktyczne, klasyczna metoda problemowa;
- metody aktywizujące: drama, wystawa (ekspozycja), pokaz, inscenizacja;
- metody praktyczne: ćwiczenia i działania oparte na konkrecie, spacery,
wycieczki, trening;
Formy:
5
- praca indywidualna;
- zabawa oraz inne rodzaje działalności dzieci pozwalające na rozwijanie
własnej inicjatywy (zabawy konstrukcyjne, manipulacyjne, ruchowe,
tematyczne – zabawy w role);
- czynności samoobsługowe dzieci oraz praca użyteczna;
- spacery i wycieczki;
- zajęcia organizowane przez nauczycielkę z całą grupą lub prowadzone
w mniejszych zespołach;
- udział w imprezach i uroczystościach organizowanych w przedszkolu i poza
nim;
- udział w konkursach;
V. BLOKI TEMATYCZNE PROGRAMU
1. Bezpieczeństwo na co dzień.
2. Piramida zdrowego żywienia.
3. Higieniczny tryb życia.
4. Ruch w życiu człowieka (poranki z gimnastyką).
5. Zagrożenia ze środowiska przyrodniczego.
6. Przedszkole bez nałogów.
7. Moje prawa- konwencja o prawach dziecka.
8. Agresja i przemoc.
9. Dziecko w świecie wirtualnym.
10.Profilaktyka logopedyczna (poranki logopedyczne).
VI. CHARAKTERYSTYKA BLOKÓW TEMATYCZNYCH
6
L.P Nazwa bloku tematycznego
Zamierzone cele operacyjne
Dziecko:
1.
Bezpieczeństwo na co dzień
2.
Piramida zdrowego żywienia
 rozumie poj. „bezpieczeństwo”
 reaguje na hasła „pali się”, „ewakuacja”, itp.
 wykazuje znajomość imienia, nazwiska oraz
własnego adresu zamieszkania
 wykazuje znajomość imion i nazwisk
rodziców / opiekunów
 zna zasady bezpiecznego poruszania się po
drodze
 rozróżnia podstawowe znaki drogowe
(informacyjne, ostrzegawcze)
 stosuje się do sygnalizacji świetlnej
 wie, jakie są numery telefonów alarmowych
(997, 998, 999, 112)
 orientuje się, do kogo może zwrócić się o
pomoc (np. do policjanta)
 zna in. ważniejsze instytucje i role społeczne
 przestrzega zasad ustalonych w grupie
przedszkolnej (kontrakt grupowy)
 stosuje się do zasad bezpiecznego
korzystania z placu zabaw/ sprzętu/
zabawek
 porusza się w miejscach dozwolonych
 nie oddala się samo od grupy przedszkolnej
 nie korzysta z urządzeń elektrycznych, nie
bawi się przedmiotami niebezpiecznymi, np.
zapałkami, szkłem i in.
 przewiduje sytuacje zagrażające
bezpieczeństwu/ życiu oraz ich
konsekwencje
 wykazuje nieufność w stosunku do osób
nieznajomych,
 samodzielnie i bezpiecznie organizuje sobie
czas wolny
 gości w przedszkolu, np. policjanta, strażaka
(w miarę możliwości)
 wie, że opiekę nad nim sprawuje osoba
dorosła
 poznaje schemat piramidy zdrowego
żywienia (jej piętra)
 orientuje się w zasadach zdrowego stylu
odżywania (wymienia zdrowe produkty, tj.
owoce, warzywa, mleko i jego przetwory,
7







3.
Higieniczny tryb życia
ryby, ciemne pieczywo, itd.)
dostrzega związek pomiędzy zdrowiem a
chorobą
wie, na czym polega profilaktyka zdrowotna
(np. szczepienia ochronne)
podaje przyczyny nieprawidłowego
odżywiania się (m. in.: otyłość, próchnica,
brak witamin, niska odporność organizmu =
przeziębianie się)
zna umiar w jedzeniu (nie objada się)
przezwycięża niechęć do spożywania
niektórych potraw
myje owoce i warzywa przed spożyciem
stosuje zasady savoir – vivr ‘u (poprawnie
posługuje się sztućcami, nie rozmawia
podczas posiłków, nie spieszy się podczas
jedzenia, dba o estetykę stołu, nie huśta się
na krzesełku, nie wygłupia się, itp.)
 rozumie poj. „higiena”, „higieniczny tryb
życia”
 wyróżnia przybory niezbędne do utrzymania
higieny
 stosuje higienę na co dzień:
 myje ręce przed / po posiłku, po
skorzystaniu z toalety, po kontakcie z
rożnymi przedmiotami, zwierzętami i in.
 dba o czystość własnego ciała (regularna
kąpiel, używanie kosmetyków)
 dba o czystość ubrania / bielizny
 używa wyłącznie swoich przyborów
toaletowych
 utrzymuje porządek otoczenia wokół (np.
sprząta po sobie)
 zdaje sobie sprawę z konieczności
chodzenia do snu o tej samej porze
(higiena snu)
 rozumie istotę wypoczynku
 wykazuje wrażliwości na nadmierny hałas
 podkreśla rolę codziennych ćwiczeń
fizycznych
 uczy się podstawowych umiejętności
relaksacji i odprężenia (higiena
psychiczna)
 wie, o konieczności umiejętnego
korzystania z chusteczek higienicznych
 zasłania usta podczas kaszlu / kichania
 unika bezpośredniego kontaktu z osobą
chorą
8
 wie, o potrzebie przebywania w
wywietrzonych pomieszczeniach
4.
Ruch w życiu człowieka
(poranki z gimnastyką)
 rozumie znaczenie aktywności ruchowej,
sportu w życiu
 posługuje się pojęciem „zdrowie”
 wie, o potrzebie częstego przebywania na
świeżym powietrzu
 bierze aktywny udział w zajęciach
ruchowych, gimnastykuje się (poranki
gimnastyką)
 uprawia sporty (gra w piłkę, jazda na
rowerze, bieganie, itp.)
 ubiera się odpowiednio do warunków
pogodowych
 uczestniczy w zajęciach gimnastyki
korekcyjnej
 dba o prawidłową postawę ciała
 chodzi na spacery
 wie, jak zapobiegać przemarznięciu/
przegrzaniu
5.
Zagrożenia ze środowiska
przyrodniczego
 wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w
różnych środowiskach przyrodniczych
 nie dotyka zwierząt, zwłaszcza dzikich
 wie, że nie należy karmić bez zgody/ drażnić
zwierząt
 zna pozycję obronną, by uniknąć, np.
pogryzienia
 orientuje się, jak wyglądają tabliczki
informujące, np. o terenie strzeżonym przez
psa
 zna wybrane rośliny i in. zagrażające życiu
(np. grzyby, owoce trujące)
 nie spożywa potraw niewiadomego
pochodzenia
 wie, jak trzeba zachować się w sytuacji
zagrożenia, gdzie można otrzymać pomoc,
umie o nią poprosić
6.
Przedszkole bez nałogów
 jest świadome niebezpieczeństw związanych
z uzależnieniami / nałogami
 prezentuje właściwą postawę „PRZECIW”
 orientuje się w procesie uzależnienia
człowieka od czegoś (zna ich niekorzystny
wpływ na organizm)
 wie, że nie może samodzielnie zażywać
lekarstw i stosować środków chemicznych
9
(np.. środków czystości)
 wie, co sprzyja uzależnieniu człowieka
(alkohol, papierosy (tytoń), leki, Internet,
telewizja)
 nabywa umiejętność odmawiania „NIE” bez
poczucia winy (asertywność)
 nie jest podatne na wpływ reklam (tzw.
ukryte programy) oraz osób mających złe
zamiary
7.
Moje prawa – konwencja o
prawach dziecka
 zna swoje prawa
 zna swoje obowiązki
 przestrzega reguł obowiązujących w
społeczności dziecięcej oraz w świecie
dorosłych
 obdarza uwagą inne dzieci i dorosłych
 szanuje zdanie innych ludzi
 jest odpowiedzialne za to, co robi (ponosi
konsekwencje)
 w zrozumiały sposób mówi o swoich
potrzebach i decyzjach
 nie wykazuje bierności wobec przejawów
złego traktowania go i innych
 wykazuje się tolerancją
 wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa
8.
Agresja i przemoc
 zna poj. „agresja” i „przemoc”
 umie nazwać swoje uczucia
 odgrywa i demonstruje wybrane uczucia
(scenki sytuacyjne)
 uczy się oswajać z własnym strachem
(„Strach ma wielkie oczy” Jak przestraszyć
swój strach?)„
 bierze udział w zajęciach odreagowywania
złości, np.:
 „ludzik złości”
 „skrzynia złości” (z gazetami)
 „rysunek złości”
 „tabliczka złości”, itp.
 potrafi utożsamić się z inną osobą
(kształtowanie umiejętności empatycznych)
 podaje sposoby na pokonywanie złości
 reaguje na rożne formy agresji i przemocy
 orientuje się, jakie są skutki agresji/
przemocy na świecie dla ludzi
 uczy się być asertywne
 rozumie znaczenie słowa „zgoda”,
„kompromis”
10
 wykazuje ostrożność i nieufność
w kontakcie z osobami obcymi, „zły dotyk”
 przestrzega zakazu przyjmowania różnych
rzeczy, np. słodyczy od osób nieznajomych
 stara się być przyjazne dla otoczenia
9.
Dziecko w świecie
wirtualnym
10. Profilaktyka logopedyczna
(poranki logopedyczne)
 zna zagrożenia związane z korzystaniem z
dostępu do sieci (np. wirtualny przyjaciel –
oszust, złe samopoczucie, niedotlenienie
organizmu, brak kolegów / koleżanek)
 korzysta z Internetu tylko za zgodą rodziców
/ osób dorosłych
 nie traktuje komputera jako największego
towarzysza zabaw
 zdaje sobie sprawę, że świat wirtualny to
świat iluzji (rozróżnienie rzeczywistości od
świata wirtualnego - nierzeczywistego)
 nie promuje zachowań agresywnych,
przemocy obecnej, np. w grach
komputerowych
 dostrzega także pozytywny wpływ świata
wirtualnego (np. rozwój myślenia,
kojarzenia, wyobraźni, pogłębienie wiedzy,
wzmocnienie poczucia własnej wartości, itp.)
 uczestniczy w podejmowanych
dyskusjach, np. podczas zajęć
 uczestniczy w zajęciach logopedycznych
(w miarę potrzeby)
 bierze aktywny udział w tzw. porankach
logopedycznych organizowanych przez
nauczyciela (ćwiczenia języka,
oddechowe, warg, usprawniające
podniebienie miękkie, z emisji głosu…)
 udziela swobodnych wypowiedzi ustnych
poprawnych pod względem
gramatycznym
 samodzielnie nawiązuje słowny kontakt
społeczny
 wyraża się w różnych formach ekspresji
słownej
 myśli, główkuje
 analizuje tekst czytany
 potrafi się skupić
 używa wyobraźni
11
VII. WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU
Realizacja programu wymaga:

wykorzystania różnorakich środków dydaktycznych wspomagających
proces rozwoju dziecka (ilustracje, historyjki obrazkowe, czasopisma,
gazetki, znaki drogowe, albumy, płytoteka);

zorganizowanie wycieczek i wyjazdów poza teren przedszkola;

wdrożenie wszystkich pracowników przedszkola do realizacji
programu;

współpracy z rodzicami, oraz pedagogizacji rodziców;

nawiązania współpracy z logopedą;

nawiązanie współpracy o ośrodkiem zdrowia;

nawiązanie współpracy z Komendą Policji w Białymstoku;

spotkania z lekarzem, pielęgniarką, stomatologiem;
VIII. PROJEKT EWALUACJI PROGRAMU
Oceny efektów realizacji Programu Profilaktycznego ”Bezpieczna
siódemka”, obok bieżącego monitorowania, dokonuje się na końcowej radzie
pedagogicznej. Podstawę do formułowania oceny realizacji będą stanowiły:

wnioski z obserwacji zachowań dzieci;

badania ankietowe;

osiągnięcia w konkursach;

analiza dokumentów - dziennik, plany miesięczne, wytwory dzieci;
IX. BIBLIOGRAFIA
1. Dudkiewicz K., Kamińska K.: Edukacja zdrowotna, NK Warszawa 2001
2. Frątczakowie E. i J.: Edukacja zdrowotna dzieci przedszkolnych,
WOM Toruń 1992
3. Mroczek J.: Bezpieczeństwo przedszkolaka, CES Warszawa 2002
4. Statut Przedszkola Samorządowego nr 7 w Białymstoku
12
ANKIETA EWALUACYJNA DLA RODZICÓW
dotycząca realizacji Programu profilaktyki
Szanowni Rodzice!
Ankieta ta jest anonimowa i ma na celu zebranie Państwa opinii na temat
wpływu realizacji w/w programu na podniesienie świadomości dzieci
w zakresie
profilaktyki
zdrowotnej,
przeciwpożarowej,
dbania
o bezpieczeństwo własne i innych osób, bezpiecznego zachowania się
w różnych sytuacjach i miejscach, w kontaktach z różnymi osobami,
przedmiotami, zjawiskami. Wybraną odpowiedź należy podkreślić.
1. Czy dziecko zna zasady ruchu drogowego, dotyczące pieszych?
tak
nie
częściowo
2. Czy
dziecko
zachowuje
bezpieczeństwo
podczas
zabaw
w pomieszczeniach i na placu zabaw?
tak
nie
czasami
3. Czy dziecko zna zasady prawidłowego odżywiania się ( wie co należy
jeść, a czego unikać )?
tak
nie
częściowo
4. Czy dziecko przywiązuje wagę do higieny własnego ciała ( codzienna
kąpiel, mycie zębów, codzienna zmiana bielizny, mycie rąk, dbanie o
czystość ubrań, obuwia itp. )?
tak
nie
czasami
5. Czy dziecko zna numery telefonów alarmowych – 997, 998,999,112?
tak
nie
nie
wiem
6. Czy dziecko zachowuje ostrożność podczas posługiwania się prostymi
narzędziami i urządzeniami?
tak
nie
nie
korzysta z nich
7. Czy dziecko wie jak powinno się zachować kontaktach z nieznajomymi
osobami?
tak
nie
nie
wiem
8. Czy dziecko zna zasady bezpiecznych zabaw zimowych i zachowania
się nad wodą?
tak
nie
nie
wiem
9. Czy dziecko zachowuje ostrożność w kontaktach ze zwierzętami?
tak
nie
czasami
10.
Czy dziecko zgłasza dorosłym zaistniałe zagrożenie lub zwraca
się do nich o pomoc?
tak
nie
czasami
13
11.
Czy dziecko zna przyczyny powstawania pożarów?
tak
nie
nie
wiem
12.
Czy wie co należy zrobić w przypadku zauważenia pożaru?
tak
nie
nie
wiem
13.
Czy dziecko wie jak należy zachować się podczas podróży
różnymi środkami komunikacji?
tak
nie
nie
wiem
14.
Czy dziecko wie, ze nie należy dotykać i zrywać roślin trujących
oraz nieznanych owoców?
tak
nie
nie
wiem
15.
Czy dziecko dostrzega różnicę między pożywieniem a lekami i
chemikaliami?
tak
nie
nie
wiem
14
QUIZ DLA DZIECI
Wybierz prawidłową odpowiedź .
1. Idąc na spacer z grupą przedszkolną, poruszamy się:
 środkiem chodnika
 stroną najdalszą od ulicy
 nieważne którą stroną
2. Przez ulicę przechodzimy:
 w dowolnym miejscu
 po pasach
 przez skrzyżowanie
3. Telefon na Policję to:
 999
 997
 998
4. Bawić się na powietrzu wolno:
 na ulicy
 w dowolnie wybranym miejscu, nawet nieznanym
 na placu zabaw
5. Bawiąc się zabawkami:
 rzucamy nimi po sali
 wyrywamy kolegom
 bawimy się zgodnie z ich przeznaczeniem, czekając na swoją kolej
6. Przebywając w pomieszczeniach:
 krzyczymy
 mówimy bardzo cicho
 nie podnosimy głosu ( mówimy normalnym głosem )
7. Warzywa i owoce:
 są źródłem witamin
 nie należy ich jeść
 są szkodliwe
8. Żeby być zdrowym należy:
 myć się czasami, bardzo ciepło ubierać
 chodzić często do lekarza
 kąpać się codziennie, odżywiać prawidłowo, ubierać się
odpowiednio do pogody
9. Telefon Pogotowia Ratunkowego to:
 997
 999
 998
10.
Lekarstwa:
 dzieci mogą przyjmować same
 podają dzieciom dorośli jako zalecenie lekarza
 są niepotrzebne
11.
Środki czystości powinny:
 być schowane w szafkach i dobrze oznakowane
 mogą stać w dowolnym miejscu
15

mogą się nimi bawić dzieci
12.
Urządzeniami elektrycznymi ( np. radio, telewizor, magnetofon,
video, lampka nocna, komputer, mikser itp. ):
 mogą posługiwać się dzieci bez nadzoru dorosłych
 nie mogą obsługiwać ich dzieci
 mogą posługiwać się dzieci pod nadzorem dorosłych
13.
Spotykając nieznajomą osobę, dziecko:
 może wsiąść z nią do samochodu
 opowiada jej o swojej rodzinie, przyjmuje prezenty
 nie rozmawia z nią
14.
Zimą dzieci mogą bawić się:
 z daleka od ulicy, pod opieką dorosłych
 na zamarzniętych rzekach, jeziorach
 bez opieki dorosłych, w pobliżu ulicy
15.
Podczas spaceru czy wycieczki:
 można zrywać wszystkie rośliny
 można jeść owoce z dowolnych roślin
 nie wolno zrywać i dotykać nieznanych roślin i owoców
16.
Jeśli dziecko zostanie ugryzione lub ukąszone przez zwierzę,
powinno:
 nie mówić o tym nikomu
 powiadomić o tym osobę dorosłą ( rodziców, nauczycieli,
opiekunów )
 posmarować wodą
17.
Zapobiegać pożarom można:
 bawiąc się zapałkami, urządzeniami z gazem
 rozpalając ognisko w lesie, zostawiając szkło w trawie
 utrzymując porządek w mieszkaniach, zabezpieczając przed
dziećmi urządzenia elektryczne
i gazowe, unikając
zabaw zapałkami, zapalniczką
18.
Telefon do Straży Pożarnej to:
 998
 999
 997
19.
Przebywając nad wodą:
 można bawić się bez opieki dorosłych
 kąpać się w dowolnym miejscu
 wchodzić do wody w wyznaczonych miejscach, w obecności
ratownika i opiekuna
16