Artur Machlarz, Krytyka poznania jako krytyka języka. Tematyka zajęć

Krytyka poznania jako krytyka języka
Artur Machlarz, e­mail: [email protected]
www: http://www.uni.opole.pl/~machlarz
Krytyka poznania jako krytyka języka. Tematyka zajęć: Zajęcia poświęcone będą rekonstrukcji koncepcji filozoficznych dokonujących oceny języka jako elementu warunkującego możliwości poznawcze. Ocena ta w przypadku części teorii jest równoznaczna z podaniem „recepty” na zniwelowanie różnego rodzaju niepożądanych zniekształceń szeroko rozumianego „obrazu świata” wynikających z tego, że ów „obraz” ma charakter językowy (Mauthner, Wittgenstein, Carnap, Tannen, Marty, Barthes). W innych przypadkach analiza krytyczno­językowa dać ma podstawy pod sformułowanie ogólnych kryteriów racjonalności (Humboldt, Lorenzen, Kamlah). Cel zajęć:
Studenci potrafią zrekonstruować ideę krytyki języka jako krytyki poznania i potrafią pokazać historyczne i współczesne przykłady realizacji tej idei – zarówno na przykładzie tekstów omawianych na zajęciach jak i innej literatury – z uwzględnieniem odmienności celów oraz metodologicznych i programowych podstaw krytyki języka.
Praktycznym celem zajęć jest utrwalenie umiejętności przygotowywania prezentacji będących wprowadzeniem do kolejnych tematów zajęć. Zasady przygotowywania prezentacji zostaną podane na pierwszych zajęciach. Warunki zaliczenia: A. Obecność i aktywność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności, niezależnie od przyczyn). B. Ocena pozytywna z prezentacji wybranego tematu. C. Ocena pracy zaliczeniowej (warunek dodatkowy, nieobowiązkowy)
Zagadnienia i literatura:
1. Wilhelm von Humboldt – teza o paralelności myśli i mowy, jej rozwój i późniejsza Krytyka poznania jako krytyka języka
krytyka. ­ Wilhelm von Humboldt, O myśli i mowie
, w: W. Von Humboldt, O myśli i mowie.
Wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka , przeł. Elżbieta M.
Kowalska, Warszawa 2002, ss. 152­154.
­ Wilhelm von Humboldt, O językoznawstwie porównawczym w odniesieniu do różnych epok rozwoju języka, w: W. Von Humboldt, O myśli i mowie. Wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka, przeł. Elżbieta M. Kowalska, Warszawa 2002, ss. 201­225.
­ Fritz Mauthner, Beiträge zu einer Kritik der Sprache, Bd. 2., I „Was ist Sprachwissenschaft” (wydania różne). [w przekładzie dostarczonym przez prowadzącego zajęcia].
­ Benjamin Lee Whorf, Rozważania lingwistyczne nad myśleniem w społeczeństwach pierwotnych, w: Benjamin Lee Whorf, Język, myśl i rzeczywistość, przeł. Teresa Hołówka, Warszawa 1982, ss. 85­114.
­ Anton Marty, Podstawowe problemy filozofii języka, w: Krzysztof Rotter, Dwa paradygmaty gramatyki filozoficznej: Carl Prantl, Anton Marty (z wyborem tekstów Prantla i Martyego), Opole 2003.
2. Logiczna krytyka języka w pierwszej połowie XX wieku.
­ Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico­philosophicus, Warszawa 2000.
­ Rudolf Carnap, Logiczna składnia języka, Warszawa 1995, ss. 370­438.
3. Odrzucenie programu logicznej analizy języka. Językowe i komunikacyjne ugruntowanie pojęcia racjonalności. ­ Josef Schächter, Istota logiki, przeł. Krzysztof Rotter, w: „Studia Philosophica Wratislaviensia” V 1 2010, ss. 171­198.
­ Ludwig Wittgenstein, Niebieski zeszyt, w: Ludwig Wittgenstein, Niebieski i brązowy zeszyt, przeł. Adam Lipszyc, Warszawa 1998, ss. 21­122.
­ Wilhelm Kamlah, Paul Lorenzen, Logische Prop
ä
deutik. Vorschule des vern
ü
nftigen
Redens , Mannheim 1967, ss. 11­22, 45­53
(ewentualnie: Wilhelm Kamlah, Paul Lorenzen, Logical Propedeutic. Pre­school of reasonable discourse, Lanham 1984). ­ Paul Lorenzen, Myślenie metodyczne, w: Paul Lorenzen, Myślenie metodyczne, przeł. Seweryn Blandzi, Warszawa 1997, ss. 20­57.
4. Społeczna funkcja krytyki języka jako krytyki poznania. Krytyka poznania jako krytyka języka
­ Deborah Tannen, Rozmowy kobiet z mężczyznami: interakcyjne podejście socjolingwistyczne, w: Mary Roth Walsh (red.), Kobiety, mężczyźni i płeć. Debata w toku, Warszawa 2003, ss. 90­110. ­ Roland Barthes, Imperium znaków, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 1999.