Kompendium wiedzy z dziedziny chorób pasożytniczych

Transkrypt

SPIS TREŚCI
AKTUALNOŚCI
4
Cormay przejął kolejną spółkę,
tym razem z Irlandii
5
5
Dni Chemii
Udział firmy w konferencji Clinical Lab
Expo 2011 w Atlancie
DIAGNOSTYKA NA ŚWIECIE
Ocena krytyczna komercyjnych systemów
do zagęszczania kału
6–10
DIAGNOSTYKA POD LUPĄ
Ocena systemu do zagęszczania kału
Parasep® Faecal Parasite Concentrator
Metody tradycyjne i Parasep® – porównanie
11–14
15
DBAJ O ZDROWIE
Niechciane pamiątki z wakacji
WIEDZIEĆ WIĘCEJ
Miniatlas parazytologiczny
Wydawca: PZ Cormay SA
ul. Wiosenna 22
05-092 Łomianki
tel.: 22 751 79 10
faks: 22 751 79 11
e-mail: [email protected]
www.cormay.pl
2
16–17
18–19
Redakcja: Redaktor naczelna
– Monika Dziachan – PZ Cormay SA
Redakcja i korekta – Agape
Cała prawda w jednej kropli
Przygotowanie i produkcja:
Agape. Agencja doradcza i wydawnicza
ul. Rękodzielnicza 11, 02-267 Warszawa
tel./faks: 22 886 62 26
e-mail: [email protected], www.agape.com.pl
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania publikowanych tekstów
Numer zamknięto 29.08.2011
Biuletyn Informacyjny PZ CORMAY
NA WSTĘPIE
Wakacje i infekcje dzieciêce
kres wakacji to b³ogi, letni czas dla ca³ej rodziny. Ale
paso¿yty nie pró¿nuj¹ i tak¿e lubi¹ ¿ycie rodzinne. Tylko czekaj¹ na brak czujnoœci rodziców, aby rozwin¹æ
w³asn¹ wielotysiêczn¹, paso¿ytnicz¹ rodzinê. Ju¿ nie w górach
ani nad morzem, ale w naszym organizmie. Najbardziej nara¿one na atak s¹ nasze dzieci – które, jeœli nawet znaj¹ zasady higieny, to nie zawsze ich przestrzegaj¹. Nie zdaj¹c sobie sprawy
z zagro¿enia, g³aszcz¹ napotkanego pieska i kotka, bawi¹ siê
w piasku, z ochot¹ k¹pi¹ siê w basenie czy w jeziorze. Owoce
jedz¹ prosto z drzewa, a warzywa z grz¹dki. W zwi¹zku z tym
nieustannie nara¿one s¹ na inwazjê takich paso¿ytów, jak: lamblia, toksoplazma, owsiki, toksokara czy glista ludzka.
O
Choæ potwierdziæ obecnoœæ cyst mo¿na w prostym nieinwazyjnym badaniu ka³u, to leczenie chorób paso¿ytniczych wci¹¿
Statystyki są zatrważające, ponad
50 proc. przedszkolaków jest
zarażonych pasożytami. Badanie
jest nieinwazyjne, wynik w postaci
szczegółowego opisu, może być
gotowy po kilku godzinach
przysparza problemów. Badanie to pozwala na wyjaœnienie
przyczyn dolegliwoœci „brzusznych”, np. ci¹g³ych skarg na bóle
brzuszka, nudnoœci i z³e samopoczucie. Analiza ka³u u³atwia
tak¿e wykrycie zaburzeñ trawienia i wch³aniania pokarmu. Pamiêtajmy, ¿e nawet je¿eli jedna osoba z rodziny jest chora, to
ca³a rodzina musi siê poddaæ badaniom
Czego zatem potrzeba do uzyskania wiarygodnego wyniku?
„Szkie³ka” i oka sprawnego diagnosty, odpowiednich probówek transportowych z ³opatk¹ do pobrania i wbudowanym
filtrem.
W aktualnym biuletynie znajd¹ Pañstwo porównanie i ocenê komercyjnych systemów do transportu i zagêszczania ka³u.
Dziêki zastosowaniu systemu Parasep® praca z materia³em bêdzie ³atwa i przyjemna. Zestaw pozwala wyeliminowaæ ekspozy-
Nr 2 (22), lato 2011
cjê na badany materia³, a efektywny system filtracji daje wysokiej jakoœci preparat.
Dlaczego warto wykonaæ badanie ka³u?
Statystyki s¹ zatrwa¿aj¹ce, ponad 50 proc. przedszkolaków
jest zara¿onych paso¿ytami. Badanie jest nieinwazyjne, wynik
w postaci szczegó³owego opisu, mo¿e byæ gotowy po kilku
godzinach. Leczenie jest proste i skuteczne, natomiast powik³ania przy nieleczonych zaka¿eniach paso¿ytniczych mog¹ mieæ
przykre skutki. Dlaczego wiêc tak siê dzieje?
Zachêcamy do lektury „Naszego Laboratorium” i zdobycia
w³asnych doœwiadczeñ w pracy z systemem Parasep®.
Ewa Stawicka
Dyrektor Sprzeda¿y Krajowej
3
AKTUALNOŚCI
Cormay przejął kolejną spółkę,
tym razem z Irlandii
Rozmowa z Prezesem Zarządu
PZ Cormay SA Tomaszem Tuorą.
Spó³ka rozwija siê bardzo szybko. Co siê sta³o, ¿e to wszystko tak
nabra³o tempa?
Tomasz Tuora: Z³o¿y³o siê na to wiele czynników. Przede wszystkim by³o to wsparcie finansowe zarówno ze strony inwestorów, jak
i Unii Europejskiej. Dodatkowo spotkaliœmy na naszej drodze odpowiednich ludzi w odpowiednim czasie – naukowców, którzy chcieli
zrealizowaæ swoje pomys³y, a my postanowiliœmy im w tym pomóc.
To mo¿e po kolei. Zacznijmy od inwestorów, bo dziêki ich wsparciu
uda³o siê dokonaæ ostatniej transakcji – zakupu irlandzkiej firmy
Innovation Enterprise.
T.T.: Tak, to bardzo œwie¿a sprawa, sfinalizowana 19 lipca. Spó³ka
znalaz³a siê w krêgu naszych zainteresowañ, poniewa¿ posiada barTOMASZ TUORA – SYLWETKA
dzo wiele technologii produkcji testów, których my nie mamy. £¹cznie jest to ponad 220 testów w ró¿nych metodykach. Ma te¿ doTomasz Tuora ma 34 lata, jest absolwentem Wydziału Ekonomii Uniwersytetu
œwiadczenie w testach przy³ó¿kowych. Uzupe³nienie portfolio by³o
Warszawskiego i University of Miami. Od 10 lat związany z firmą PZ CORMAY SA.
jednym z czynników, który zadecydowa³ o przeprowadzeniu transakOd 2006 roku pełni funkcję Prezesa Zarządu. Pomysłodawca i realizator debiutu
cji. Poza tym spó³ka zapewnia nam dywersyfikacjê geograficzn¹ sprzeSpółki na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i przejęcia szwajcarda¿y. Innovation Enterprise ma firmê w Chinach i realizuje 40 proc.
skiej firmy Orphée SA. Od lutego 2010 roku również Prezes Spółki Orphée SA.
sprzeda¿y w Chinach i Indiach. Jest to dla nas o tyle wa¿ne, ¿e
do 2018 r. Chiny mog¹ staæ siê naszym najwiêkszym rynkiem. Ponadto dziêki przejêciu
staniemy siê dostawcami najwiêkszych spó³ek.
Innovation Enterprise realizuje 40 proc.
Do klientów Innovation Enterpise nale¿y miêdzy innymi Beckman.
sprzedaży w Chinach i Indiach. Jest to dla nas
Ponadto za tak du¿o liczb¹ technologii stoi
wyj¹tkowo utalentowany zespó³ naukowo-bao tyle ważne, że do 2018 r. Chiny mogą stać się
dawczy. To ostatnie ma szczególne znaczenie
naszym największym rynkiem
w kontekœcie komercjalizacji rewolucyjnej na skalê œwiatow¹ technologii badañ diagnostycznych.
W ten sposób przeszliœmy do kolejnego czynnika – naukowców.
T.T.: Wspólnie pracujemy nad technologi¹ i urz¹dzeniem przeznaczonym do badañ krwi, które mo¿e doprowadziæ do zmian na rynku
diagnostyki medycznej w skali globalnej. Produkt bêdzie gotowy
w 2012 roku. Na pocz¹tku przysz³ego roku bêdziemy mieæ ju¿ prototyp urz¹dzenia. Na razie jesteœmy na etapie badañ przemys³owych.
Potem czeka nas komercjalizacja i industrializacja.
Nowy produkt Cormay pos³u¿y do analizy krwi w szczególnoœci
w zakresie biochemii, immunologii i badañ molekularnych. Bêdzie
w stanie wykonaæ trzy testy na sekundê, co oznacza do 10 tys. testów
na godzinê. Dla porównania, dostêpne na rynku analizatory s¹ w stanie wykonaæ do 2 tys. testów w ci¹gu godziny. Z jednej kropli krwi
mo¿liwe bêdzie wykonanie stu testów. Poza tym pewn¹ nowoœci¹ bêd¹ kompaktowe rozmiary urz¹dzenia.
I to wszystko za spraw¹ polskich naukowców?
T.T.: A¿ strach pomyœleæ co kryje siê w ich szufladach, czekaj¹c
na realizacjê, która mo¿e nigdy nie nadejdzie z powodu np. braku
pieniêdzy. Ale nie b¹dŸmy tacy pesymistyczni, dziêki takim firmom jak
nasza mog¹ wdra¿aæ w³asne pomys³y – oby ich by³o jak najwiêcej.
4
Trzecim wspomnianym czynnikiem by³o wsparcie z Unii Europejskiej.
T.T.: Obecnie realizujemy 5 projektów wspó³finansowanych ze œrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, m.in. opracowanie
w³asnych analizatorów wraz z odczynnikami.
Otrzymane pieni¹dze znacznie przyspieszy³y realizacjê naszych
planów, jak siê kiedyœ wydawa³o dalekosiê¿nych. Tymczasem wszystko staje siê rzeczywistoœci¹.
Przy tak prê¿nie rozwijaj¹cej siê firmie niezbêdna jest inwestycja
w rozwój naszych kadr. Przygotowany dla pracowników cykl szkoleniowy ma na celu rozwój i doskonalenie ich umiejêtnoœci mened¿erskich, komunikacyjnych oraz sprzeda¿owych. To równie¿ projekt
wsparty przez Uniê.
Wszystkie nasze dzia³ania s¹ wynikiem konsekwentnej realizacji
przyjêtych w strategii dzia³añ, zorientowanych na rozwój, poszerzanie oferty i doskonalenie poziomu œwiadczonych us³ug. Jesteœmy
dumni, ¿e jako polska firma rozwijamy siê na œwiatowym poziomie.
Dziêkujê za rozmowê.
Rozmawia³a: Monika Dziachan
AKTUALNOŚCI
Dni Chemii
„Urzeczywistnimy Twój pomysł” – pod takim hasłem firma PZ Cormay S.A.
promowała swoje stoisko podczas obchodów „Dni Chemii” 2–3 czerwca
w Warszawie.
elem udzia³u firmy w tym wydarzeniu
by³o nawi¹zanie wspó³pracy z kadr¹ naC
ukow¹ oraz absolwentami ró¿nych Wydzia³ów Chemii. Wydarzenie to zaliczamy
do udanych, zdobyliœmy kilka cennych kontaktów, które w przysz³oœci mog¹ zdecydowanie wp³yn¹æ na rozwój nowych technologii
w medycynie – mówi Dr Renata Filipek, Specjalista Dzia³u Badañ i Rozwoju PZ Cormay S.A. Rok 2011 to Miêdzynarodowy Rok
Chemii, a w Polsce tak¿e Rok Marii Sk³odowskiej-Curie. Ustanowiony trzy lata temu
przez Organizacjê Narodów Zjednoczonych,
na wniosek UNESCO i Miêdzynarodowej
Unii Chemii Czystej i Stosowanej, ma na celu zwrócenie uwagi opinii publicznej na œwiecie na wk³ad chemii w rozwój ludzkoœci. Bez
reakcji chemicznych nie istnia³oby ludzkie ¿ycie. Poznanie zjawisk chemicznych ma wiêc
ogromne znaczenie, a ich zastosowanie
w praktyce determinuje poziom ¿ycia wspó³czesnego cz³owieka, równie¿ w kontekœcie
rozwoju medycyny – dodaje Renata Filipek.
Podczas dwóch dni prowadziliœmy rozmowy nie tylko ze studentami i absolwentami. Nasze stoisko odwiedzi³ równie¿ m.in.
prof. dr hab. Maciej ¯ylicz, Prezes Fundacji
na Rzecz Nauki Polskiej, z którym mieliœmy
okazjê wymieniæ pogl¹dy na temat wspó³czesnych metod leczenia nowotworów.
Obchody Miêdzynarodowego Roku Chemii 2011 objête s¹ honorowym patronatem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronis³awa Komorowskiego.
Podczas dwóch dni prowadziliśmy rozmowy nie tylko ze studentami
i absolwentami
Wydarzenie to zaliczamy do udanych, zdobyliśmy kilka cennych
kontaktów
Udział firmy w konferencji Clinical
Lab Expo 2011 w Atlancie
W związku z dynamicznym rozwojem firmy, inwestycjami w nowoczesne technologie oraz rozwojem
wyspecjalizowanej kadry naukowej 26 lipca nie mogło nas zabraknąć na tegorocznej, organizowanej przez Amercian
Association of Clinical Chemistry konferencji połączonej z wystawą – Clinical Lab Expo Atlanta 2011.
onad 160 nowych produktów zadebiutowa³o w zesz³ym tygodniu w Atlancie
P
na „parkiecie” diagnostycznym, a wœród nich
nowe parametry biochemiczne Cormaya.
Pozostaj¹c przy jêzyku gie³dowym, podczas kilku dni targowych zajmowaliœmy siê
szukaniem odpowiednich inwestorów w nasze produkty, czyli wiarygodnych i efektywnych w swoim dzia³aniu partnerów na rynkach zagranicznych. Proœciej mówi¹c: dys-
trybutorów – mówi Pawe³ Mirosz, Export
Manager PZ Cormay S.A.
Ale nie tylko. Na konferencjê uda³ siê
równie¿ zespó³ naukowy pracuj¹cy przy
komercjalizacji innowacyjnego wynalazku.
Zgodnie z zapowiedziami Prezesa Zarz¹du,
ten rok chcemy poœwiêciæ na promowanie
i zaprezentowanie naszej technologii na konferencjach i wystawach. Ponadto, nie ma chyba lepszego miejsca jak Stany Zjednoczone
Podczas kilku dni targowych zajmowaliśmy się szukaniem odpowiednich inwestorów w nasze produkty
Nr 2 (22), lato 2011
i wystawa Clinical Lab Expo, ¿eby zapoznaæ
siê najnowszymi trendami rozwi¹zañ technologicznych na œwiecie – dodaje Miros³aw
Ostrowski, jeden z cz³onków zespo³u.
W przysz³ym roku wystawa bêdzie mia³a
miejsce w Los Angeles, a jedn¹ z „gwiazd”,
któr¹ bêdzie mo¿na tam spotkaæ, bêdzie
prototyp naszego nowego analizatora. Serdecznie zapraszamy ju¿ dziœ!
Na konferencję udał się również zespół naukowy pracujący przy komercjalizacji innowacyjnego wynalazku
5
Ocena krytyczna
komercyjnych systemów
Sześć dostępnych na rynku systemów do zagęszczania kału
zostało poddanych krytycznej ocenie. Porównano je
z konwencjonalną metodą sitową Ridley-Allena w takich samych
warunkach. Elementy poddane ocenie to przede wszystkim
opakowanie, czytelna instrukcja obsługi, łatwość użytkowania oraz
jakość separacji próbki w procesie filtrowania. Celem badania
większości ocenianych produktów jest łatwość obsługi
i wyeliminowanie ekspozycji operatora na badany materiał.
W trzech przypadkach zaobserwowano nieszczelność filtra
po rozpoczęciu procesu filtracji oraz w czasie, kiedy system
nie był połączony. Mechanizm uszczelniający w systemach
Parasep® zapobiegał powstawaniu wycieków. W trzech ocenianych
systemach doszło do zablokowania filtra w wyniku złej filtracji
i separacji. W przypadku Parasep® problem ten nie występował.
Allison Baxendine BSc., MS.c
Parazytologia stosowana
i entomologia medyczna
adaniem niniejszego porównania by³a
obiektywna ocena dostêpnych na rynku
systemów do zagêszczania ka³u, w tym
równie¿ Maxi Parasep® – nowego produktu
firmy DiaSys Europe Ltd. bez odwirowania.
Oceniono szeœæ komercyjnych systemów
do zagêszczania ka³u pod k¹tem opakowa-
Z
6
nia, protoko³u, parametrów fizycznych, ³atwoœci u¿ytkowania oraz jakoœci separacji.
Próbki poddano ocenie pod k¹tem odzysku
w próbkach, do których dodano jaja paso¿ytów (glisty ludzkiej).
Ocenie poddano nastêpuj¹ce systemy dostêpne na rynku: FPC® Faecal Parasite Concentrator oraz FPC® Jumbo™ Faecal Parasite
Concentrator (Evergreen Scientific, USA),
Para-Pak® Macro-Con® Stool Concentration
System (Meridian Diagnostics, USA), Mini
Parasep® (DiaSys Europe), Midi Parasep®
(DiaSys Europe) oraz Maxi Parasep® Concentrator (DiaSys Europe).
METODOLOGIA
W ka¿dym przypadku procedurê wykonywano zgodnie z instrukcjami producenta, w odpowiednim materiale. Wykonywana procedura obejmowa³a etap filtrowania i koñczy³a siê przed etapem odwirowania.
FPC® FAECAL PARASITE CONCENTRATOR, EVERGREEN SCIENTIFIC, USA
szystkie systemy porównano z zalecon¹ metod¹ sitow¹ Ridley-Allena (Ritchie). Przetestowano po 12 zestawów z ka¿dego z 6
systemów. Wszystkie oznaczenia wykonano w takich samych warunkach
i wyeliminowano czynniki zewnêtrzne, mog¹ce mieæ wp³yw na procedurê.
Opakowanie jest proste i estetyczne. Zawiera wszystkie elementy
niezbêdne do przeprowadzenia ca³ej procedury. Ka¿de opakowanie
zawiera zestawy do wykonania 100 testów.
Instrukcja obs³ugi jest czytelna i zawiera dok³adne wyjaœnienia,
dotycz¹ce systemu, metodologii i specyfikacji. Dokument wygl¹da
profesjonalnie, lecz w miarê czytania procedura staje siê niejasna
– pomylono wymagania dla próbek œwie¿ego i zakonserwowanego
ka³u oraz podano trudne do zrozumienia informacje dodatkowe.
Ca³a procedura sk³ada siê z 16 czynnoœci.
Po przeczytaniu dodatkowych informacji, dotycz¹cych próbek
œwie¿ego ka³u, czynnoœci 1–10 s¹ jasne i ³atwe do wykonania. Trudnoœci nastrêcza przeniesienie próbki z probówki transportowej
do p³askodennej probówki zawieraj¹cej formalinê – ze wzglêdu na jej
bardzo w¹ski otwór materia³ osiada na jej brzegu i œciankach.
W
Czynnoœci 7 i 8 – po po³¹czeniu dochodzi do wycieku. Po przechyleniu probówki do góry dnem wyciek pojawia siê po obu stronach sitka.
Po odwróceniu zestawu do góry dnem dochodzi do natychmiastowego zablokowania filtra. Nawet po delikatnym postukaniu w œciankê
probówki przefiltrowana zostaje jedynie niewielka iloœæ materia³u. W 8
z 12 przetestowanych zestawów trzy czwarte materia³u nie zosta³o
przefiltrowane. W pozosta³ych 4 zestawach znaczna czêœæ zosta³a
przefiltrowana w czasie 15–20 sekund. Filtr blokowa³ siê bardzo szybko i niezbêdne by³o czêste stukanie w œciankê probówki, aby usun¹æ zator i umo¿liwiæ przefiltrowanie satysfakcjonuj¹cej iloœci materia³u.
Gdyby nie otwór wentylacyjny filtracja próbki by³aby prawie niemo¿liwa ze wzglêdu na ca³kowite zablokowanie sitka i brak mo¿liwoœci uzyskania równowagi ciœnieñ po obu stronach filtra.
Czynnoœæ 9 wymaga odkrêcenia sitka FPC, podczas gdy probówka
o p³askim dnie pozostaje po³¹czona z probówk¹ do wirowania. W 11
z 12 testowanych zestawów podczas wykonywania tej czynnoœci dosz³o do zachlapania r¹k materia³em z probówki.
Na filtrze powstaje dodatkowa warstwa, co powoduje filtracjê wtórn¹, w wyniku której przez filtr przechodzi mniej paso¿ytów. Odzwierciedleniem tego jest porównywalnie niski odzysk.
MAXI PARASEP® CONCENTRATOR:
Większość probówek transportowych jest kompatybilna
z nasadką filtra. To sprawia, że system doskonale nadaje się
do oznaczania próbek pobieranych w innych lokalizacjach
FPC® JUMBO™ FAECAL PARASITE CONCENTRATOR, EVERGREEN
SCIENTIFIC, USA
pakowanie produktu: proste, lecz estetyczne, zawiera wszystkie
elementy niezbêdne do wykonania ca³ej procedury. Ka¿de opakowanie zawiera zestawy do wykonania 120 testów.
Instrukcja obs³ugi jest czytelna i zawiera dok³adne wyjaœnienia dotycz¹ce systemu, metodologii i specyfikacji. Dokument wygl¹da profesjonalnie, lecz w miarê czytania procedura staje siê niejasna – pomylono
procesy wymagane przy oznaczeniu próbek œwie¿ego i zakonserwowanego ka³u. Nie podano, jaka iloœæ próbki zakonserwowanego ka³u jest
niezbêdna do wykonania testu. Niejasne s¹ równie¿ instrukcje, dotycz¹ce próbek œwie¿ego ka³u.
Do próbek œwie¿ego p³ynnego ka³u przeznaczono dodatkowe probówki 30 ml, takie, jakich u¿ywa siê do konserwacji próbki. System ma
na celu ograniczenie ryzyka ekspozycji operatora na substancje niebezpieczne, jednak wstêpna procedura zwiêksza takie ryzyko.
Czy w celu konserwacji mikroorganizmów naprawdê konieczne jest
pozostawienie próbki œwie¿ego ka³u w formalinie na 30 minut? Nie wyjaœniono tego przedzia³u czasowego.
Procedura podaje jedynie wymagan¹ iloœæ œwie¿ego ka³u (2 ³y¿ki
ka³u w postaci sta³ej lub 3 ³y¿ki ka³u p³ynnego).
Je¿eli laboratorium wysy³a probówki na materia³, umo¿liwiaj¹ce odes³anie próbek w postaci zakonserwowanej, musi im towarzyszyæ informacja,
dotycz¹ca wymaganej iloœci ka³u, poniewa¿ nie mo¿na oczekiwaæ, ¿e ka¿dy
pacjent prawid³owo nape³ni pojemnik. Brakuje równie¿ wyjaœnienia, co dzieje siê z próbkami, zawieraj¹cymi prawid³owo zakonserwowan¹ próbkê ka³u.
Czynnoœci 1–4 s¹ proste w wykonaniu, lecz, podobnie jak w przypadku FPC® Faecal Parasite Concentrator, Evergreen Scientific, USA,
brakuje jasnej informacji, od którego momentu oznacza siê miejsce
wyci¹gniêcia rurki wentylacyjnej.
Czynnoœci 6 i 7 s¹ zrozumia³e. Podczas wykonywania czynnoœci
nr 8 sitko blokuje siê po przefiltrowaniu kilku milimetrów próbki. We-
O
Nr 2 (22), lato 2011
d³ug instrukcji w takim przypadku nale¿y delikatnie postukaæ w œciankê probówki do wirowania, lecz nie przynosi to efektu. Filtrowanie zostaje wznowione dopiero po postukaniu probówki transportowej.
Po oko³o 40–50 sekundach delikatnego stukania i nieznacznego
przechylenia probówek ca³y materia³ zosta³ przefiltrowany. We wszystkich 12 testowanych zestawach dosz³o do zablokowania du¿ego sitka, ale po delikatnym postukaniu próbka zosta³a przefiltrowana w sposób satysfakcjonuj¹cy.
Czynnoœæ 9 – odkrêcenie du¿ego sitka z probówk¹ transportow¹
od probówki do wirowania powoduje wyciek zarówno z sitka, jak
i z probówki od wirowania (w 9 na 12 testowanych zestawów).
Wykonanie czynnoœci 1–10 zajê³o oko³o 8,5–9 minut.
W ogólnej ocenie produkt prezentuje siê dobrze i zawiera wszystkie niezbêdne elementy, pomimo ¿e nie ma obowi¹zku za³¹czenia
aplikatorów, toreb na odpady aktywne biologicznie, ³y¿eczek do nak³adania ani dodatkowych probówek transportowych.
U¿ycie wiêkszego zestawu u³atwi³o umieszczanie materia³u
w probówkach transportowych, ograniczy³o wyciek w procesie filtrowania oraz u³atwi³o roz³o¿enie zestawu na czêœci po zakoñczeniu
filtrowania.
Czy, wysy³aj¹c probówki transportowe do pacjentów, nale¿y wysy³aæ probówki z opakowania, czy te¿ inne dostêpne w laboratorium, a nastêpnie przenosiæ materia³ do w³aœciwych probówek
transportowych? Je¿eli wysy³a siê probówki wype³nione œrodkami
konserwuj¹cymi, nale¿y za³¹czyæ do nich odpowiednie instrukcje,
w których pominiêta bêdzie koniecznoœæ dodania formaliny, octanu
etylu i tritonu X-100. Spowodowa³o to pewne niejasnoœci, poniewa¿ celem systemu jest uproszczenie procedury, pozwalaj¹cej
oszczêdziæ czas i zminimalizowaæ ekspozycjê operatora na oznaczany materia³.
Procedura nie jest prosta, gdy¿ sk³ada siê ze zbyt wielu czynnoœci
przed i po odwirowaniu.
7
PARA-PAK® MACRO-CON® STOOL CONCENTRATION SYSTEM,
MERIDIAN DIAGNOSTICS, USA
zynnoœci przygotowuj¹ce próbkê do odfiltrowania i odwirowania
wykonano zgodnie z instrukcj¹ producenta (dalsze czynnoœci wymaga³y u¿ycia wirówki).
Ze wzglêdu na rozmiar opakowania jego przechowywanie mo¿e
byæ k³opotliwe. Nie za³¹czono statywu, a pude³ko jest zbyt du¿e, aby
przechowywaæ je na blacie roboczym.
W nied³ugiej instrukcji zawarto zbyt wiele informacji. Procedurê
dla próbek œwie¿ego ka³u opisano po akapicie poœwiêconym postêpowaniu z materia³em do oznaczeñ. System przeznaczony jest przede
wszystkim do próbek ka³u, które trafiaj¹ do laboratorium ju¿ po zakonserwowaniu, co skraca czas pracy i minimalizuje ekspozycje
na materia³.
W sekcji A (pobieranie próbek) nie zawarto istotnej informacji
o tym, jaka iloœæ próbki powinna zostaæ przefiltrowana, podano jedynie odnoœnik do ulotki produktowej Para-Pak.
Uszczelka pomiêdzy probówk¹ na materia³ a filtrem sprawia wra¿enie nieszczelnej, powoduj¹cej znaczny wyciek.
W instrukcji podano zbyt wiele niejasnych informacji pomiêdzy etapem po³¹czenia filtra z probówk¹ na materia³ a procesem filtrowania
próbki.
Podczas procesu filtrowania dochodzi do istotnego zatoru. Jego
usuniêcie i umo¿liwienie przefiltrowania próbki wymaga wielokrotnego
stukania probówk¹ do wirowania o blat roboczy. W 8 na 12 testowanych zestawów przefiltrowane zosta³o tylko trzy czwarte materia³u.
Czynnoœæ 5 – poluzowanie po³¹czenia filtra i probówki do wirowania – jest niejasna i powoduje znaczny wyciek materia³u spowodowany ciœnieniem powsta³ym w procesie filtrowania. Trudno jest równie¿ poluzowaæ po³¹czenie, nie doprowadzaj¹c do rozmontowania
zestawu.
Nie zosta³o wyraŸnie wyjaœnione, dlaczego nale¿y dodaæ formalinê
i octan etylu przed rozpoczêciem wirowania. Czy próbka, która dotar³a do laboratorium ju¿ po zakonserwowaniu, nie zawiera iloœci cieczy
wystarczaj¹cej do wykonania ca³ej procedury i konieczne jest ponowne wykonanie zawiesiny?
Zalet¹ systemu jest skrócony czas przygotowania próbki, poniewa¿
materia³ trafia do laboratorium w formie zakonserwowanej, w probówce Para-Pak. Powoduje to uproszczenie procesu, jednak od momentu, kiedy próbka trafia do laboratorium, procedura komplikuje siê.
Probówk¹ z materia³em nale¿y potrz¹saæ przez 60 sekund, po³¹czyæ j¹ z filtrem i przekrêciæ do góry dnem (tak, aby probówka
do wirowania by³a skierowana dnem w dó³). W tym czasie próbka
przywiera do dna probówki na materia³ i przefiltrowana zostaje tylko ciecz. Przed przefiltrowaniem nale¿y znaleŸæ sposób na przemieszczenie próbki wewn¹trz probówki ju¿ po z³o¿eniu zestawu
(czynnoœci 1–3).
Wykonanie procedury (czynnoœci 1–8) zajê³o oko³o 6,5 minuty.
MINI PARASEP® CONCENTRATOR, DIASYS EUROPE
ystem jest starannie opakowany i zawiera kompletne zestawy do wykonania (10 testów, opcjonalnie 50 testów). Opakowanie nie zajmuje du¿o miejsca. Instrukcje przedstawiono schematycznie na czterech
zwiêz³ych i czytelnych wykresach. Protokó³ dopuszcza u¿ycie ró¿nych
utrwalaczy i rozpuszczalników.
Dziêki integralnoœci systemu nie wystêpuj¹ problemy z przeniesieniem próbki. Trójwymiarowe sitko zapobiega powstawaniu niedro¿noœci, wiêc pod wp³ywem ciê¿aru lub ciœnienia odœrodkowego przefiltrowany zostaje ca³y materia³. Hermetyczne zamkniêcie pozwala unikn¹æ
wycieków materia³u.
Dziêki odpowiedniej konstrukcji, po odwirowaniu mo¿na wyj¹æ
doln¹ czêœæ zestawu i usun¹æ ca³y odrzucony materia³ pozosta³y
w górnej czêœci zestawu bez ekspozycji operatora. Supernatant
mo¿na w prosty sposób wydobyæ z dolnej czêœci zestawu, a niewielki rozmiar porów i wielkoœæ filtra umo¿liwiaj¹ uzyskanie osadu
o wysokiej przejrzystoœci i zawartoœci paso¿ytów. Inne zestawy z tej
serii zawieraj¹ odczynniki, co pozwala na zaoszczêdzenie czasu
operatora. Opcjonalny 220-mikronowy dodatkowy filtr umo¿liwia
uzyskanie osadu o wysokiej przejrzystoœci, dziêki czemu zastosowanie rozpuszczalnika (octan etylu/eter) nie musi byæ konieczne.
System jest prosty w u¿yciu, a oznaczenia wykonuje siê szybko,
jednoczeœnie zwiêkszaj¹c bezpieczeñstwo pracy dziêki zapobieganiu
ekspozycji operatora na materia³. Wykonanie badania zajmuje 2–2,5
minuty.
MIDI PARASEP® CONCENTRATOR, DIASYS EUROPE
ystem jest starannie opakowany i zawiera zestawy do wykonania
50 testów. Opakowanie nie zajmuje du¿o miejsca. Instrukcje przedstawiono schematycznie na czterech zwiêz³ych i czytelnych wykresach.
Protokó³ dopuszcza u¿ycie ró¿nych utrwalaczy i rozpuszczalników.
Dziêki integralnoœci systemu nie wystêpuj¹ problemy z przeniesieniem próbki. Trójwymiarowe sitko zapobiega powstawaniu niedro¿noœci, wiêc pod wp³ywem ciê¿aru lub ciœnienia odœrodkowego przefiltro-
wany zostaje ca³y materia³. Hermetyczne zamkniêcie pozwala unikn¹æ
wycieków materia³u.
Dziêki odpowiedniej konstrukcji, po odwirowaniu mo¿na wyj¹æ
doln¹ czêœæ zestawu i usun¹æ ca³y odrzucony materia³ pozosta³y
w górnej czêœci zestawu bez ekspozycji operatora.
Supernatant mo¿na w prosty sposób wydobyæ z dolnej czêœci zestawu, a niewielki rozmiar porów i wielkoœæ filtra umo¿liwiaj¹ uzyskanie
osadu o wysokiej przejrzystoœci i zawartoœci paso¿ytów.
Inne zestawy z tej serii zawieraj¹ odczynniki, co pozwala na zaoszczêdzenie czasu operatora. Opcjonalny 220-mikronowy dodatkowy filtr
umo¿liwia uzyskanie osadu o wysokiej przejrzystoœci, dziêki czemu zastosowanie rozpuszczalnika (octan etylu/eter) nie musi byæ konieczne.
System jest prosty w u¿yciu, a oznaczenia wykonuje siê szybko,
jednoczeœnie zwiêkszaj¹c bezpieczeñstwo pracy. Wykonanie badania
(nie licz¹c czasu wirowania) zajmuje 2–2,5 min.
C
S
S
8
MAXI PARASEP® CONCENTRATOR, DIASYS EUROPE
pakowanie sprawia wra¿enie ubogiego, poniewa¿ zawiera tylko nasadki do filtrowania.
System zosta³ zaprojektowany w taki sposób, ¿e
zawiera wszystkie probówki do wirowania oraz
probówki transportowe.
Instrukcja jest przystêpna i czytelna. Zawiera
przejrzysty opis alternatywnych czynnoœci, które
nale¿y wykonaæ w przypadku, gdy do laboratorium dostarczono próbki zakonserwowanego ka³u.
Przy oznaczaniu próbek œwie¿ego ka³u przed odwirowaniem nale¿y wykonaæ 4 jasno opisane czynnoœci. Oznaczenie próbek ka³u zakonserwowanego wymaga wykonania 2 czynnoœci przed rozpoczêciem procesu filtrowania. Aby rozpocz¹æ filtrowanie, nale¿y po prostu
po³¹czyæ probówkê transportow¹ z nasadk¹ filtra, odwirowaæ i przekrêciæ zestaw do góry dnem.
Po rozpoczêciu procesu filtr nie blokowa³ siê, dziêki czemu nie by³o konieczne stukanie w zestaw ani potrz¹sanie nim.
Przy zastosowaniu mniejszej (15 ml) probówki do wirowania proces filtrowania trwa³ od 13 do 15 sekund, a w przypadku probówki
50 ml – do 2 do 3 sekund. Przefiltrowany zosta³ ca³y materia³ i nie
O
dosz³o do zablokowania filtra ani do wycieków materia³u. W 3 z 12 testowanych zestawów w probówce transportowej pozosta³o oko³o 0,5–1 ml
p³ynu, co by³o spowodowane lokalizacj¹ materia³u
poni¿ej poziomu filtra na platformie do filtrowania.
Wiêkszoœæ probówek transportowych o pojemnoœci 30 ml jest kompatybilna z nasadk¹ filtra,
dziêki czemu probówkê z zakonserwowanym ka³em
mo¿na pod³¹czyæ bezpoœrednio. Zmniejsza to ryzyko ekspozycji operatora oraz skraca czas przygotowania. W ¿adnym przypadku nie dosz³o do wycieku materia³u, jednak uzyskanie szczelnego po³¹czenia pomiêdzy nasadk¹ do filtrowania a probówkami wymaga³o sporej si³y.
Mo¿liwoœæ po³¹czenia wiêkszoœci probówek transferowych bezpoœrednio z filtrem sprawia, ¿e system doskonale nadaje siê do oznaczania próbek pobieranych w innych lokalizacjach. Mo¿liwoœæ u¿ycia probówki do wirowania o pojemnoœci 50 ml jest bardzo przydatna, je¿eli konieczne jest zagêszczenie wiêkszej iloœci ka³u, umo¿liwiaj¹ce wykonanie kilku testów z jednej próbki.
Ca³a procedura trwa³a oko³o 2–3 minut.
Ryc. 5. Porównanie metod
Cecha
Gęstość filtra (μm)
Liczba oczek
Powierzchnia filtra (mm2)
Odzysk
Liczba czynności
Całkowity czas trwania testu (min)
Proces
Emulsyfikacja
Odwirowanie
Odczynniki (ml) Formalina/octan
etylu lub eter
Mycie
Metoda (Ritchie/Ridley-Allen)
Maxi Parasep®
Midi Parasep®
Mini Parasep®
>90%
9
10
Otwarty
Osobna probówka
Osobna probówka
7/3
425
350
1500
89%
4
3
Zamknięty
Ta sama probówka
Ta sama probówka
6/2
425
440
1000
99,2%
4
3
Zamknięty
Ta sama probówka
Ta sama probówka
6/2
425
252
480
94%
4
3
Zamknięty
Ta sama probówka
Ta sama probówka
6/2
Ręczne
Produkt jednorazowy
Produkt jednorazowy
Produkt jednorazowy
Evergreen
Meridian Macrocon
Biosepar
425
1000 używanych
Około 500 mm2 używana
Ryc. 5. Porównanie metod
Cecha
Metoda (Ritchie/Ridley-Allen)
Gęstość filtra (μm)
425
Liczba oczek
1000 używanych
Powierzchnia filtra (mm2)
Około 500 mm2 używana
Odzysk
>90%
Liczba czynności
Całkowity czas trwania testu (min)
Proces
9
10
Otwarty
Emulsyfikacja
Odwirowanie
Odczynniki (ml) formalina/octan
etylu lub eter
Mycie
Osobna probówka
Osobna probówka
7/3
Nr 2 (22), lato 2011
Ręczne
600 – Standard
600 – Jumbo
104 – Standard
360 – Jumbo
110 – Standard
480 – Jumbo
82% – Standard
87% – Jumbo
16
8
Otwierany do przelania
zawiesiny
Osobna probówka
Osobna probówka
9/3 – Standard
12/4 – Jumbo
Produkt jednorazowy
600
250
166
800
283
118
86%
62%
12
7
Otwierany do
przeniesienia
Osobna probówka
Osobna probówka
12/4
9
6
Otwierany podczas
emulsyfikacji
Ta sama probówka
Ta sama probówka
3,5/1,2
Produkt jednorazowy
Produkt jednorazowy
9
WNIOSKI
W ocenie ka¿dego systemu zastosowano
cztery kryteria: opakowanie, przejrzystoœæ
i zwiêz³oœæ instrukcji, ³atwoœæ u¿ycia oraz jakoœæ separacji próbki podczas filtrowania.
Na podstawie tych w³aœnie kryteriów laboratoria najczêœciej decyduj¹ siê na zakup danego produktu.
Cztery systemy do zagêszczania ka³u by³y dobrze przemyœlane, zawiera³y przejrzyste
instrukcje i elementy niezbêdne do sprawnego wykonania procedury.
Do systemów FPC® Faecal Parasite Concentrator i FPC® Jumbo™ Faecal Parasite
Concentrator (Evergreen Scientific, USA)
niepotrzebnie do³¹czono przyrz¹dy, które s¹
dostêpne w ka¿dym laboratorium. W dobrze
wyposa¿onym laboratorium generuje to
zbêdne koszty.
Opakowanie systemu Para-Pak® Macro-Con® Stool Concentration (Meridian Diagnostics, USA) jest bardzo du¿e. Po umieszczeniu go na blacie roboczym nie pozostaje
wiele miejsca na inne przyrz¹dy niezbêdne
do wykonania testów. Mo¿e to stanowiæ problem w przypadku oznaczania du¿ej liczby
próbek lub wykonywania oznaczeñ w pomieszczeniu, w którym pracuje wiele osób.
System Maxi Parasep® Faecal Parasite
Concentrator (DiaSys Europe) wygl¹da
na bardzo ubogi, poniewa¿ zawiera tylko
jednorazowe nasadki do filtrowania, jednak
wystarcza to do szybkiego uzyskania du¿ego
stê¿enia paso¿ytów przewodu pokarmowego. Nasadkê do filtrowania mo¿na po³¹czyæ
Laboratoria najczęściej decydują się na zakup
danego produktu na podstawie kryteriów:
opakowanie, przejrzystość i zwięzłość instrukcji,
łatwość użycia oraz jakość separacji
podczas filtrowania
z wiêkszoœci¹ probówek transportowych
o pojemnoœci 30 ml, a próbki pobraæ
do probówek do wirowania o pojemnoœci 15
i 50 ml. Du¿¹ zalet¹ systemu jest niewielkie
opakowanie i prosty projekt.
Systemy Mini Parasep® i Midi Parasep®
opakowane s¹ w niewielkie pude³ka, które
nie zajmuj¹ du¿o miejsca w laboratorium.
Dzia³anie podobne jest do dzia³ania systemu
Maxi Parasep®, lecz dodatkowo zawieraj¹
one wszystkie przyrz¹dy niezbêdne do zagêszczenia ka³u.
Celem instrukcji za³¹czonych do wszystkich systemów by³a zwiêz³oœæ i przejrzystoœæ, lecz, niestety, wiêkszoœæ z nich jest
niejasna, dotyczy to szczególnie systemu
Para-Pak® Macro-Con® Stool Concentration. Instrukcje do systemów FPC® Faecal
Parasite Concentrator i FPC® Jumbo™
Faecal Parasite Concentrator s¹ czytelne
i zawieraj¹ zdjêcia ilustruj¹ce ka¿d¹ wykonywan¹ czynnoœæ.
Cztery systemy do zagęszczania kału były dobrze
przemyślane, zawierały przejrzyste instrukcje i elementy
niezbędne do sprawnego wykonania procedury
10
W porównaniu z pozosta³ymi systemami
instrukcje do systemów Parasep® s¹ przejrzyste, zwiêz³e i proste do wykonania. Napisano je z myœl¹ o uproszczeniu procesu
– sk³adaj¹ siê z 4 krótkich i ³atwych czynnoœci, podczas gdy pozosta³e systemy wymagaj¹ wykonania znacznie wiêkszej liczby
czynnoœci.
Systemy zosta³y zaprojektowane z myœl¹
o uproszczeniu procedury zagêszczania
ka³u i zapobieganiu ryzyku ekspozycji operatora na badany materia³. Niestety,
w trzech pierwszych systemach po po³¹czeniu filtra z probówk¹ transportow¹ dochodzi³o do wycieków. Wyciek z filtra zaobserwowano po rozpoczêciu filtrowania
oraz podczas rozmontowywania zestawu.
Z uwagi na to, ¿e wszystkie zastosowane
elementy s¹ zaprojektowane dla potrzeb
danego systemu, nie powinno dochodziæ
do takich sytuacji. Wyciek mo¿e stanowiæ
zagro¿enie dla operatora i zak³óciæ procedurê zagêszczania ka³u.
Mechanizm uszczelniaj¹cy w systemach
Parasep® zapobiega powstawaniu wycieków.
Nawet w systemie Maxi Parasep®, z którym
mo¿na stosowaæ probówki o objêtoœci 15 ml
i 50 ml, nie zaobserwowano wycieku. Systemy Mini i Midi Parasep® zawieraj¹ zintegrowane probówki do pobrania materia³u
z mechanizmem zapewniaj¹cym szczelne
zamkniêcie i ³atwoœæ wyjêcia po zagêszczeniu ka³u.
W trzech testowanych systemach dochodzi³o do znacznego blokowania filtra, co powodowa³o z³e filtrowanie i separacjê.
Systemy FPC® i FPC® Jumbo™ Faecal Parasite Concentrator oraz Para-Pak® Macro-Con® Stool Concentration System nie spe³niaj¹ oczekiwañ, poniewa¿ brak im podstawowej zdolnoœci skutecznego filtrowania
i zagêszczania próbek ka³u.
Dziêki unikalnemu systemowi filtrowania
w systemach Parasep® nie dochodzi³o
do blokowania filtra. Dwustopniowa matryca filtrowania nie przepuszcza³a du¿ych
cz¹stek, nie powoduj¹c jednoczeœnie zatkania porów.
Komercyjny zestaw do zagęszczania kału Parasep®, w porównaniu ze
skutecznością standardowej metody badania, minimalizuje liczbę użytych
przyrządów do badania, a przy tym wykazuje taką samą skuteczność.
Ocena systemu
Parasep® Faecal Parasite Concentrator
M. Kettelhut, A. Moody, H. Edwards i P. L. Chiodini
Hospital for Tropical Deseases, Londyn
astosowanie metody zagêszczania
ka³u w laboratoriach klinicznych jest
niezbêdne w celu zwiêkszenia czu³oœci wykrywania jaj, cyst i larw paso¿ytów
w próbkach ka³u, poniewa¿ ich nagromadzenie mo¿e byæ zbyt ma³e, aby wykryæ je
bezpoœrednio w badaniu mikroskopowym.
W wiêkszoœci laboratoriów klinicznych
w tym celu rutynowo stosuje siê zmodyfikowan¹ metodê sedymentacji Ridley-Allen
z formalin¹ i eterem. Procedura wykorzystuje proces filtrowania zawiesiny ka³owej,
a nastêpnie ekstrakcjê rozpuszczalnika
i odwirowanie. Wymaga to u¿ycia kilku
przyrz¹dów i stanowi potencjalne Ÿród³o
problemów z zakresu COSHH (kontrola
substancji szkodliwych dla zdrowia).
Parasep® to komercyjny zestaw do zagêszczania ka³u opracowany przez firmê
DiaSys Europe Limited (wczeœniej Intersep
Ltd). Jest to zamkniêty system jednorazowego u¿ytku, który minimalizuje liczbê
u¿ytych przyrz¹dów i wykorzystuje procedurê, która jest mniej ryzykowna, zachowuj¹c jednoczeœnie skutecznoœæ porównywaln¹ z metod¹ standardow¹.
Porównanie systemu otwartego i zamkniêtego przy zastosowaniu eteru lub
octanu etylu z Triton-X jako ekstraktora wykaza³o podobny odzysk i nieistotn¹ interferencjê z iloœci¹ zanieczyszczeñ w materiale. Odnotowano jednak znaczny wzrost odzysku dla niektórych paso¿ytów, takich jak
tasiemce (Taenia) oraz tasiemiec kar³owaty
(Hymenolepis nana), jak równie¿ w niektórych próbkach przechowywanych w 10-proc.
roztworze formaliny w temperaturze 4°C,
zawieraj¹cych jaja glisty ludzkiej (Ascaris
lumbricoides) i glisty psiej (Toxocara canis), przy zastosowaniu octanu etylu.
Z
Nr 2 (22), lato 2011
CELE
BADANIA
Mikroskopowa ocena ka³u jest konieczna do rozpoznania i identyfikacji paso¿ytów
przewodu pokarmowego. Bezpoœrednie
badanie mikroskopowe jest wprawdzie
przydatne w obserwacji trofozoitów (ruchomych postaci pierwotniaków) oraz badaniu eksudatu, jednak nie zaleca siê wykonywania go wy³¹cznie w rutynowych badaniach ka³u w przypadku podejrzenia zaka¿enia paso¿ytami. Metoda zagêszczania
ka³u jest bardzo istotnym czynnikiem
zwiêkszaj¹cym prawdopodobieñstwo wykrycia jaj, cyst i larw, których nagromadzenie jest zbyt ma³e, aby by³y one widoczne
w badaniu mikroskopowym.
Zmodyfikowana metoda Ridley-Allena
(RA) z formalin¹ i eterem jest zalecana
w laboratoriach klinicznych do rutynowego
rozpoznania zaka¿eñ paso¿ytniczych. Metodê tê stosuje siê rutynowo w zak³adzie
parazytologii klinicznej w Hospital for Tropical Diseases w Londynie. Wykorzystuje
ona eter lub octan etylu jako ekstraktor
t³uszczu i zanieczyszczeñ z ka³u po przefiltrowaniu, a po odwirowaniu paso¿yty pozostaj¹ w osadzie na dnie probówki. Zalet¹ tej metody jest wykrywanie wiêkszoœci
jaj, cyst i larw przy jednoczesnym zachowaniu ich morfologii, co u³atwia ich identyfikacjê.
T¹ metod¹ mo¿na równie¿ oznaczaæ materia³ zakonserwowany w formalinie, utrwalaczu SAF (octan sodowy + kwas octowy +
formalina) i alkoholu poliwinylowym, lecz jej
wad¹ jest niszczenie stadium trofozoitu
i powodowanie zmian w eksudacie komórkowym. Zagêszczenie ka³u p³ynnego jest
trudne i dlatego w takich przypadkach konieczne jest badanie próbki bezpoœrednio
metod¹ mikroskopow¹.
W niniejszym badaniu porównano konwencjonaln¹ metodê otwart¹ dla zmodyfiCała prawda w jednej kropli
kowanej techniki zagêszczania Ridley-Allena, stosowan¹ w Hospital for Tropical Diseases oraz komercyjny zestaw opracowany
przez DiaSys Europe Limited (wczeœniej Intersep ltd), Unit 5, The Sapphire Centre,
Fishponds Road, Wokingham, Berkshire,
RG41 2QL, England, o nazwie Parasep®,
bêd¹cy zamkniêtym systemem jednorazowego u¿ytku dla zmodyfikowanej metody
sedymentacji RA.
MATERIA£Y
I METODY
W zestawie Parasep® Faecal Parasite
Concentrator wykorzystano metodê sedymentacji Ridley-Allena z formalin¹ i eterem
w systemie zamkniêtym.
Zestaw sk³ada siê z komory mieszania,
w której ka³ zostaje zmieszany z 10-proc.
roztworem formaliny. Nastêpnie dodaje siê
eter lub octan etylu (przy zastosowaniu
octanu etylu do mieszaniny dodaje siê
1 kroplê Tritonu-X, który wspomaga rozk³ad ka³u) i uszczelnia siê zestaw poprzez
zakrêcenie filtra/nak³adki na komorze mieszania. Uszczelka powietrze/ciecz zapobiega wyciekom materia³u aktywnego biologicznie. Dodatkowa blokada sprawia, ¿e
komorê mieszania wyjmuje siê razem z nak³adk¹ filtruj¹c¹, co umo¿liwia ich bezpieczne wyrzucenie.
Mieszanina zostaje zmieszana poprzez
wytrz¹sanie. Nastêpnie zestaw Parasep®
odwraca siê do góry dnem w celu jej przefiltrowania. Nak³adka filtruj¹ca jest wykonana z polietylenu o wysokiej gêstoœci i zawiera dwustopniow¹ macierz filtruj¹c¹,
dziêki czemu du¿e cz¹stki s¹ odrzucane,
nie zatykaj¹c porów o wielkoœci 425 μm.
Du¿e cz¹stki trafiaj¹ do pojemnika na zanieczyszczenia, dziêki czemu nie przedostaj¹ siê do pojemnika, w którym dochodzi do sedymentacji (patrz rysunek
obok). Nastêpnie próbkê odwirowuje siê
11
Opatentowany filtr przesiewowy
(Wysokiej gęstości polietylen) – I stopnia
Siatka z włókien ułożonych dwukierunkowo. Duże cząstki są nieprzepuszczalne przez oczka siatki z porami 425 μm (odpowiednik 350 mm2
tradycyjnie stosowanej siatki). Parasep® eliminuje skutecznie >99%
zanieczyszczeń, metoda z tradycyjna siatką Ridley-Allen tylko >90%.
Komora
mieszania
(Polipropylen
wysokiej
klarowności)
Szczegóły siatki
Pułapka na resztki
Odrzucane cząstki są wyłapywane,
aby zabezpieczyć preparat podczas
procesu wirowania.
Filtr tłuszczowy – II stopnia
Stożek sedymentacyjny (Klarowny polipropylen)
Powstający po wirowaniu zagęszczony materiał w stożku
Parasepa SF® podlega dalszemu badaniu na obecność
pasożytów, larw, cyst lub jaj.
Zintegrowana łyżeczka na próbki
Kompatybilność z wirówkami
Mini Parasep SF® przeznaczony jest do wszystkich wirówek
z rotorami na próbowki 15 ml.
Standardowa metoda zagęszczania
kału Ridley-Allena z formaliną i eterem
stosowana przez HTD następuje po metodzie
opisanej w Piśmiennictwie, pkt 1
Grupa I: Materiał zawierający jaja i larwy
1a Wykrywalność w zakażeniach pojedyńczych
Średnia liczba jaj w osadzie
Otwarta metoda zagęszczania
Ridley-Allen
przez 1 minutê przy 3000 obr./min. Komorê mieszania i nak³adkê filtruj¹c¹ odkrêca siê i wyrzuca.
Podobnie jak w tradycyjnej metodzie sedymentacji Ridley-Allena obecne s¹: warstwa eteru/octanu etylu, korek t³uszczowy,
formalina i osad. Korek t³uszczowy zostaje
poluzowany, a supernatant wylewa siê. Pozosta³y materia³ bada siê pod k¹tem obecnoœci jaj, cyst i larw.
100 próbek ka³u, w których uprzednio
wykryto jaja, cysty lub larwy paso¿ytów
poddano badaniu metod¹ sedymentacji
Ridley-Allena stosowan¹ w Hospital for
Tropical Diseases oraz przy pomocy systemu Parasep®. Równolegle obiema metodami wykonano oznaczenia z zastosowaniem
eteru i octanu etylu z 1 kropl¹ Triton-X
do ekstrakcji t³uszczu. Próbki podzielono
na nastêpuj¹ce kategorie:
1. 26 próbek ka³u zawieraj¹cych jaja paso¿ytów, z czego 21 próbek zawiera³o tylko jeden gatunek paso¿ytów, a 5 próbek
zawiera³o 2 lub 3 gatunki.
2. 24 próbki ka³u zawieraj¹ce cysty lub
oocysty pierwotniaków, z czego 15 próbek zawiera³o tylko jeden gatunek pierwotniaków, a 9 próbek zawiera³o 2 lub
wiêcej gatunków.
3. 50 próbek niezawieraj¹cych jaj, cyst ani
larw.
Niektóre próbki by³y zakonserwowane
w formalinie i przechowywane w temperaturze 4°C w porcjach 1 ml. Pozosta³e próbki
pochodzi³y ze œwie¿ego materia³u i oznaczane by³y bezpoœrednio.
12
Gatunek pasożytów
Glista ludzka x2
Gatunki tęgoryjca x4
Włosogłówka ludzka x3
Rabditopodobne larwy
Węgorka jelitowego x1
Filariopodobne larwy
Węgorka jelitowego x3
Glista psia x1
Gatunki Trichostrongylus x1
Gatunki tasiemca x2
Tasiemiec karłowaty x4
Zamknięty zestaw do zagęszczania
kału Parasep®
114
95
11
20
Octan etylu
108
123
6
20
Eter
116
121
22
18
Octan etylu
148
132
15
16
28
18
40
27
8
4
26
13
183
2
62
96
12
4
17
14
198
2
60
75
Eter
5 pasożytniczych zakażeń mieszanych (Tabela 2)
1b Wykrywalność w zakażeniach mieszanych
Liczba jaj w osadzie
Ridley-Allen
Gatunek pasożytów
Glista ludzka
i włosogłówka ludzka
Gatunki tęgoryjca
i Schistosoma mansoni
Glista ludzka, włosogłówka
ludzka i gatunki tęgoryjca
Glista ludzka, włosogłówka
ludzka i tasiemiec karłowaty
Glista ludzka, gatunki
tęgoryjca i Schistosoma
mansoni
Eter
185
11
6
9
100
17
12
34
16
3
0
4
8
Octan etylu
130
3
10
10
300
23
70
160
6
4
4
6
8
kału Parasep®
Eter
145
9
6
12
186
16
50
38
10
2
0
5
10
Octan etylu
115
1
7
10
273
36
60
148
16
2
2
4
17
WYNIKI
100 próbek ka³u oznaczono równolegle
otwart¹ metod¹ Ridley-Allen i przy pomocy
zamkniêtego systemu Parasep® przy u¿yciu
eteru i octanu etylu. Policzono liczbê jaj
i larw dla ca³ego osadu, a liczbê cyst liczono w polu widzenia przy 40-krotnym powiêkszeniu. W przypadku oznaczania wiêkszej liczby próbek zawieraj¹cych te same
paso¿yty wyliczano œredni¹.
W obydwu metodach odnotowano porównywalny odzysk. Odnotowano jednak
znaczny wzrost odzysku w oznaczeniach
jaj tasiemców, tasiemca kar³owatego,
glisty ludzkiej i glisty psiej po dodaniu
octanu etylu i Tritonu-X, w porównaniu
z eterem.
Przy porównaniu metod wzięto
pod uwagę przede wszystkim odzysk, gęstość
osadu, łatwość obsługi, aspekty bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz koszty
Jaja glisty psiej i glisty ludzkiej, szczególnie te uwzglêdnione w tabeli 2, przechowywano w formalinie przez d³ugi czas,
co mog³o mieæ wp³yw na ich gêstoœæ.
W obu metodach odnotowano porównywalny odzysk. Jednak przy zastosowaniu
Grupa 2: Materiał zawierający cysty
2a. 17 próbek zawierających cysty lub oocysty 1 gatunku
pierwotniaków (Tabela 3)
Średnia liczba cyst/oocyst w polu widzenia (powiększenie ×40)
Ridley-Allen
Gatunek pierwotniaków
Endolimax nana x2
Entamoeba histolytica x1
Entamoeba coli x3
Chilomastix mesnili x1
Giardia lamblia x3
Cyclospora cayetanensis x3
Isospora belli x4
Eter
++
+/-+/+++
+/+/+
kału Parasep®
Eter
++
+/-+/+++
+/+/+
Octan etylu
+
+/-+/+++
+/+/+
Octan etylu
+
+/-+/+++
+/+/+
2b. Mieszane zakażenia pierwotniakami (Tabela 4)
Średnia liczba cyst/oocyst w polu widzenia (powiększenie ×40)
Ridley-Allen
Gatunek pierwotniaków
Entamoeba coli
Endolimax nana
Entamoeba coli
Entamoeba histolytica
lodamoeba bütschlii
Cyclospora cayetanensis
Endolimax nana
Endolimax nana
Entamoeba hartmanni
Chilomastix mesnili
Endolimax nana
Entamoeba coli
lodamoeba bütschlii
Entamoeba Hartmanni
Entamoeba coli
Nr 2 (22), lato 2011
Eter
+/+/+/+/+/+/+
+
++
+
+
+++
+
+
+/+
+
+/+/-
Octan etylu
+/+/+/+/-+/-+/-+
+/++
+/+/++
+
+
+/+
+
+/+/--
kału Parasep®
Eter
+/+/+/+/+/+/+
+/++
+
+
++
+
+
+/+
+
+/+/-Cała prawda w jednej kropli
Octan etylu
+/+/+/+/+/-+/-+
+
++
+/+/+
+
+
+/+
+
+/+/--
octanu etylu osad by³ znacznie wiêkszy,
przez co cysty by³y mniej widoczne bez
rozcieñczenia.
Sposób podawania liczby cyst
Niepraktyczne jest podawanie liczby cyst/oocyst
dla każdego osadu, więc zastosowano następujące symbole:
• +++ >10 cyst w polu widzenia
(powiększenie ×40)
• ++ 5–10 cyst w polu widzenia
• + 1–5 cyst w polu widzenia
• +/- 1 cysta na 2–10 pól
• +/- - - < 1 cysta na 10 pól
GRUPA 3: 50 NIEZAKA¯ONYCH PRÓBEK KA£U
W oznaczeniu zmodyfikowan¹, otwart¹
metod¹ Ridley-Allena, stosowan¹ rutynowo
w Zak³adzie Parazytologii Klinicznej Hospital for Tropical Diseases oraz zamkniêtym
zestawem Parasep® do jednorazowego
u¿ytku, przy zastosowaniu zarówno eteru,
jak i octanu etylu, w 50 próbkach ka³u nie
wykryto jaj, cyst ani larw.
DYSKUSJA
Dokonano porównania zmodyfikowanej
otwartej metody zagêszczania ka³u Ridley-Allena stosowanej rutynowo w Zak³adzie
Parazytologii Klinicznej, Hospital for Tropical Diseases i zamkniêtego systemu Parasep® do jednorazowego u¿ytku.
W celu porównania tych procedur sto
próbek ka³u zagêszczono obiema metodami w duplikatach przy zastosowaniu eteru
lub octanu etylu w celu ekstrakcji t³uszczu.
W badaniu ujêto próbki ka³u zró¿nicowane
pod k¹tem rodzaju jaj, larw, cyst i oocyst.
Przy porównaniu metod wziêto pod uwagê
przede wszystkim odzysk, gêstoœæ osadu,
³atwoœæ obs³ugi, aspekty bezpieczeñstwa
i higieny pracy oraz koszty.
Istotnym kryterium wyboru techniki zagêszczania ka³u jest odzysk. W badaniu
okreœlono liczbê jaj i larw w ka¿dym osadzie oraz œredni¹ liczbê cyst i oocyst
w polu widzenia (podawanie liczby cyst
w osadzie jest niepraktyczne). W przypadku oznaczania wiêkszej liczby próbek, za-
13
wieraj¹cych te same paso¿yty, wyliczano
œredni¹. Oznaczano materia³ œwie¿y i zakonserwowany.
Odzysk by³ porównywalny dla obu metod. W obu procedurach wykryto wszystkie
paso¿yty w podobnej liczbie (Tabele 1–4).
Zaobserwowano jednak znaczny wzrost
liczby jaj tasiemca oraz tasiemca kar³owatego po dodaniu octanu etylu wraz z Tritonem-X w celu ekstrakcji t³uszczu. W badaniu stwierdzono równie¿, ¿e po zastosowaniu eteru jaja tych paso¿ytów uwiêz³y
w korku t³uszczowym, który usuwa siê wraz
z supernatantem. Mo¿e to byæ spowodowane niewielkim rozmiarem i nisk¹ wag¹ jaj
tasiemca kar³owatego.
Dodanie Tritonu-X i octanu etylu w celu ekstrakcji t³uszczu powoduje wiêcej zanieczyszczeñ w osadzie. Zaobserwowano
równie¿ znaczny wzrost liczby paso¿ytów
w próbkach zakonserwowanego ka³u, zawieraj¹cych jaja glisty ludzkiej i glisty psiej
po dodaniu octanu etylu. Przyk³adem na to
jest próbka w tabeli 2, zawieraj¹ca jaja
Schistosoma mansoni i têgoryjca, w której
wykryto œladowe iloœci jaj glisty ludzkiej tylko w procedurze z octanem etylu. Mog³o
to byæ spowodowane zmian¹ gêstoœci niektórych jaj po zakonserwowaniu w formalinie i przechowywaniu przez d³ugi okres,
przez co mia³y one wiêksz¹ tendencjê
do wyp³ywania na powierzchniê, uwiêz³y
w korku t³uszczowym, a nastêpnie zosta³y
usuniête.
Wprawdzie zagêszczanie metod¹ sedymentacji maksymalizuje odzysk dla wiêkszoœci jaj, cyst i larw, jednak osad mo¿e
zawieraæ zanieczyszczenia, których nadmierna iloœæ mo¿e maskowaæ obecnoœæ
niewielkich paso¿ytów, szczególnie cyst.
Zaobserwowano znaczn¹ ró¿nicê pomiêdzy ostatecznymi osadami przy zastosowaniu eteru i octanu etylu. W drugim przypadku osad by³ znacznie gêstszy, co mo¿e
utrudniæ wykrycie cyst.
Podczas wyboru odpowiedniej techniki
zagêszczania bierze siê pod uwagê szybkoœæ i bezpieczeñstwo wykonania oznaczeñ. Standardowa otwarta metoda sedymentacji Ridley-Allena wymaga kilku przyrz¹dów laboratoryjnych (probówki do wirowania, probówki do gotowania, sito mosiê¿ne i zbiornik do pobrania próbki), których u¿ycie a nastêpnie umycie wymaga
wiele pracy.
Parasep® to zamkniêty system jednorazowego u¿ytku, który ogranicza liczbê niezbêdnych przyrz¹dów laboratoryjnych.
Pozwala to na skrócenie czasu trwania procedury i u³atwia pracê operatora. Zastosowanie 10 proc. roztworu formaliny jako
utrwalacza zmniejsza ryzyko zaka¿enia
bakteryjnego i wirusowego.
Parasep® jest zamkniêtym systemem wyposa¿onym w uszczelkê powietrze/ciecz
14
Parasep® to zamknięty system jednorazowego
użytku, który ogranicza liczbę niezbędnych
przyrządów laboratoryjnych. Pozwala to na
skrócenie czasu trwania procedury i ułatwia
pracę operatora. Może wydawać się droższy, lecz
pozwala na zaoszczędzenie czasu i kosztu mycia
z dodatkow¹ blokad¹. Uszczelka zapobiega
wyciekom materia³u aktywnego biologicznie. Dodatkowa blokada sprawia, ¿e komora mieszania i nak³adka filtruj¹ca usuwane
s¹ razem, co umo¿liwia ich bezpieczne wyrzucenie. Zestaw s³u¿y do jednorazowego
u¿ytku, dziêki czemu zminimalizowane jest
ryzyko kontaminacji próbek.
ZARYS
KOSZTÓW
Kolejnym istotnym kryterium wyboru
metody jest koszt. Standardowa metoda sedymentacji Ridley-Allena wymaga zakupienia mosiê¿nego filtra, poliwêglanowych
probówek do wirowania oraz probówek
do gotowania – koszt zakupu jest wysoki,
lecz wyposa¿enie to mo¿na myæ i u¿ywaæ
go wielokrotnie. Parasep® to zestaw jednoCała prawda w jednej kropli
razowego u¿ytku, który mo¿e wydawaæ siê
dro¿szy, lecz pozwala na zaoszczêdzenie
czasu i kosztu mycia. W zwi¹zku z powy¿szym koszty obu metod s¹ porównywalne.
Podsumowuj¹c, odzysk w otwartej metodzie sedymentacji Ridley-Allena i komercyjnym zestawie do zagêszczania ka³u Parasep®, jest porównywalna. Pierwsza procedura jest mniej kosztowna, lecz wymaga
wiêcej nak³adów pracy i niesie za sob¹ ryzyko zaka¿enia. Parasep® to zamkniêty system jednorazowego u¿ytku, przez co jest
bezpieczniejszy i ³atwiejszy w obs³udze.
Stwierdzamy, ¿e Parasep® przy zastosowaniu octanu etylu jest bezpieczniejsz¹
i ³atwiejsz¹ metod¹ zagêszczania ka³u
w porównaniu z metod¹ sedymentacji
Ridley-Allen z formalin¹ i eterem.
Metody tradycyjne i Parasep®
– porównanie
Porównano procedury zagęszczania kału metodą tradycyjną i Parasep®. Poniższa tabela prezentuje
wyniki, które wskazują na skrócenie czasu wykonania badania oraz znacznego obnizenia jego kosztów.
Parasep®
Metody tradycyjne
czas (min)
1. Umieścić w probówce 1g kału.
2. Wlać 2 ml formaliny do probówki.
3. Szczelnie zamknąć probówkę
i emulsyfikować kał poprzez
wytrząsanie lub potrząsanie.
4. Przefiltrować przez sito.
5. Umyć filtr i usunąć resztki.
6. Przenieść do probówki do gotowania,
dodać 3 ml eteru i zmieszać
poprzez wytrząsanie.
czas (min)
(0,15)
1. Umieścić w probówce 1g kału.
(0,25)
2. Szczelnie zamknąć probówkę
i emulsyfikować kał przez 30 sekund. (0,30)
3. Włożyć filtr Parasep .
4. Wirować przy 1000 g przez minutę.
5. Poluzować korek
®
(0,30)
(0,20)
(1,30)
i wylać supernatant.
(1,00)
(0,25)
mikroskopowe.
(0,45)
(0,05)
7. Szczelnie zamknąć i wyrzucić
Parasep®.
(0,05)
10. Umyć wszystkie probówki.
Czas łączny:
Nr 2 (22), lato 2011
(0,20)
6. Przenieść próbkę na szkiełko
7. Wirować przy 3000 obr./min przez minutę. (1,00)
8. Poluzować korek i wylać supernatant. (0,25)
9. Przenieść próbkę na szkiełko
mikroskopowe.
(0,15)
(1,00)
6,15
Czas łączny:
2,35
15
DBAJ O ZDROWIE
Niechciane
pamiątki
Entamoeba Coli
W czasie wakacji najważniejsze są dla nas wypoczynek, relaks i dobre samopoczucie. Odwiedzamy
inne kontynenty, wybieramy egzotyczne kraje. Pamiętajmy jednak, że ucieczka od europejskich
chorób cywilizacyjnych nie musi oznaczać braku zagrożenia dla naszego organizmu. Co nam może
grozić podczas zagranicznych wojaży i jak się chronić przed tropikalnym zakażeniem?
Katarzyna Woźniak
statnie wydarzenia zwi¹zane ze
ska¿eniem ¿ywnoœci bakteriami
E.Coli s¹ dowodem na to, jak szybko rozprzestrzeniaj¹ siê zatrucia pokarmowe. Bakterie s¹ niezmiennie odporne na antybiotyki, a do tego zaskakuj¹ nas nowymi
mechanizmami swojej zjadliwoœci. Os³abiaj¹ca biegunka, zaatakowane nerki i w konsekwencji rozpad krwinek kosztowa³y w Europie ¿ycie ponad 30 osób.
O
FARAON
SIÊ MŒCI
Naukowcy zaznaczaj¹, ¿e bakterie mutuj¹ w zastraszaj¹cym tempie, ale czêsto sami
u³atwiamy naszemu organizmowi zaka¿enie.
Brak podstawowej higieny, szczególnie podczas urlopu, mo¿e doprowadziæ do wyj¹tko-
16
wo uprzykrzaj¹cej urlop dolegliwoœci – biegunki podró¿nych, zwanej kl¹tw¹ faraona albo zemst¹ Montezumy. Jesteœmy zagro¿eni
t¹ przypad³oœci¹ szczególnie w rejonach
miêdzyzwrotnikowych: a¿ w 75 proc. przypadków przyczyn¹ s¹ drobnoustroje, które
dostaj¹ siê do organizmu drog¹ pokarmow¹.
Czêœæ szczepów bakterii wchodzi w sk³ad
naszej naturalnej flory bakteryjnej i z nimi jesteœmy bezpieczni. Zmiana klimatu, wody
i temperatury to okazja do spotkania z flor¹
dot¹d nam nieznan¹.
Zatrucie powoduj¹ najczêœciej wspomniane ju¿ bakterie E.Coli, ale tak¿e Shigella, Canpylobacter jejuni, E.histolytica i Salmonella. Biegunkê mog¹ wywo³aæ równie¿
wirusy i pierwotniaki. Wówczas chorobie towarzysz¹ wymioty, zawroty g³owy, a tak¿e
wysoka gor¹czka. Przed wirusami chroni¹
nas szczepionki, przed zaka¿eniami bakteryjnymi musimy chroniæ siê sami, rygorystycznie przestrzegaj¹c zasad higieny osobistej. Po ka¿dym wyjœciu z toalety i przed
posi³kiem myjemy rêce, nie k¹piemy siê
w otwartych zbiornikach po silnych wiatrach
i intensywnych opadach. Pijemy tylko przegotowan¹ albo mineraln¹ wodê, takiej te¿
u¿ywamy do mycia zêbów. Biegunki s¹ wyj¹tkowo niebezpieczne, bo mog¹ prowadziæ
do odwodnienia, które szczególnie czêsto
zdarza siê w wysokich temperaturach i przy
du¿ej wilgotnoœci.
NIE
TYLKO ZATRUCIE
Biegunka mo¿e byæ jednak bardzo myl¹ca. Nie zawsze oznacza tylko zwyk³e zaka¿enie bakteryjne. Niektóre powodowane s¹
na przyk³ad przez paso¿yty Entamoeba
DBAJ O ZDROWIE
histolytica i zwiastuj¹ powa¿n¹ chorobê
– czerwonkê pe³zakow¹, amebiozê albo
pe³zakowicê. Najwiêksze zagro¿enie tymi
chorobami istnieje w pasie tropikalnym
i subtropikalnym (jedzenie i woda ska¿one
cystami pe³zaka). Do zaka¿enia dochodzi
przez spo¿ycie zanieczyszczonego po¿ywienia lub przez kontakt z chorym na drodze fekalnej. Kiedy cysty pe³zaka dostaj¹ siê
do ¿o³¹dka, nie rozpuszczaj¹ siê pod wp³ywem kwasu, ale przedostaj¹ siê do jelita
cienkiego i grubego. Choroba mo¿e rozwijaæ siê stopniowo: pe³zaki mog¹ zagnieŸdziæ siê w œwietle i œciankach jelita grubego,
a aktywizowaæ w czasie os³abienia organizmu. Owrzodzenia, niedokrwistoœæ i amebowe ropnie w¹troby mog¹ byæ nawet
po kilku miesi¹cach przykr¹ konsekwencj¹
nieuwagi na wakacjach.
Cholera kojarzy nam siê z chorobami XIX wieku. Wywo³ywana przez przecinkowiec Vibrio cholerae nadal szczególnie
niebezpieczna jest w Afryce. Charakterystyczne s¹ dla niej gwa³towne wymioty
i wodnista biegunka, które doprowadzaj¹
do b³yskawicznego odwodnienia organizmu.
Nale¿y zatem unikaæ spo¿ycia surowych
produktów i zanieczyszczonej wody.
(NIECH) KOMAR
NIE SIADA
Wed³ug Œwiatowej Organizacji Zdrowia
w Afryce ka¿dego dnia umiera z powodu
malarii 3000 dzieci, a na ca³ym œwiecie
rocznie – 3 mln ludzi. Chorobê wywo³uj¹
pierwotniaki: zarodŸce (Plasmodium), które
dostaj¹ siê do organizmu przez uk³ucie samicy komara widliszka. Pierwsze objawy
choroby mog¹ pojawiæ siê nawet po 14
dniach, dlatego wysoka temperatura i dreszcze s¹ czêsto mylone ze zwyk³ym przeziêbieniem. Gor¹czka pojawia siê œrednio co 4
dni, ale malaria mo¿e doprowadziæ do niedokrwistoœci, obrzêku p³uc, a nawet zaburzenia pracy nerek. Przeciwko malarii nie ma
odpowiedniej szczepionki, a diagnozê mo¿na postawiæ na podstawie badañ na obecnoœæ paso¿ytów w krwinkach czerwonych.
Nie ka¿dy jest jednakowo „atrakcyjny” dla
komarów ze wzglêdu na sk³ad chemiczny
potu, ale wskazane jest zakrywanie jak najwiêkszej powierzchni cia³a, szczególnie wieczorami i w pobli¿u zbiorników wodnych.
Skuteczne mog¹ byæ te¿ œrodki odstraszaj¹ce i moskitiery.
Malaria to jednak nie jedyna choroba
wywo³ana przez owady. Jeszcze powa¿niejszym schorzeniem jest leiszmanioza,
wywo³ana przez paso¿yt Leishmania donovani, który powoduje rozleg³e owrzodzenia w okolicy twarzy, dodatkowo wtórnie zaka¿ane przez bakterie. Choroba
mo¿e doprowadziæ do trwa³ego oszpecenia twarzy rozleg³ymi bliznami po owrzodzeniach.
GOR¥CZKI
W TROPIKACH
Na gor¹czki krwotoczne nie ma lekarstwa, ale istniej¹ odpowiednie szczepionki.
¯ó³ta gor¹czka, gor¹czka denga i Ebola s¹
najbardziej niebezpieczne: wywo³ane przez
Obszary zagrożenia zarażenia malarią
wirusy przebiegaj¹ z wysok¹ gor¹czk¹
i krwawieniami z przewodu pokarmowego.
¯ó³ta febra zagra¿a nam w Ameryce Po³udniowej i Afryce: brak apetytu, krwawe wymioty, i ¿ó³te zabarwienie skóry pod wp³ywem uszkodzenia w¹troby mog¹ doprowadziæ do trwa³ego uszkodzenia innych narz¹dów. Gor¹czkê denga roznosi samica
komara Aëdes i choroba przebiega z bólami kostno-stawowymi i drobnoplamist¹ wysypk¹. O ile przeciwko ¿ó³tej febrze i dendze istniej¹ szczepionki, o tyle w przypadku Eboli stosuje siê tylko leczenie objawowe. Mo¿na siê ni¹ zaraziæ drog¹ kropelkow¹ i przez kontakt z p³ynami ustrojowymi
chorego.
WYPOCZYNEK
Z G£OW¥
Aby urlop zakoñczyæ w dobrym zdrowiu
i ze wspomnieniami dobrych chwil, warto
przed wyjazdem dowiedzieæ siê jak najwiêcej o miejscach, do których siê wybieramy. Jeœli w danym kraju obowi¹zuj¹ szczepienia ochronne, szczepmy siê wczeœniej –
w przeciwnym wypadku mo¿emy nie zostaæ
wpuszczeni do kraju. Biuro podró¿y powinno informowaæ nas o ewentualnych zagro¿eniach, a, jeœli mamy jakiekolwiek w¹tpliwoœci co do zawartoœci naszej apteczki, niezw³ocznie zapytajmy o radê lekarza. Higiena osobista i umiar w korzystaniu z dobrodziejstw dzikiej natury to wyposa¿enie
apteczki, o które ka¿dy z nas musi siê zatroszczyæ osobiœcie.
Mapa pełni funkcję orientacyjną i nie jest źródłem
szczegółowej wiedzy o endemiczności malarii
Źródło: ©WHO 2011. Wszelkie prawa zastrzeżone
Obszary o wysokim stopniu ryzyka zarażenia malarią
Obszary, na których udało się zmniejszyć stopień zarażenia
Nr 2 (22), lato 2011
17
WIEDZIEĆ WIĘCEJ
Miniatlas
Wskazówki diagnostyczne:*
E. histolytica
( 10–20 μm)
E. histolytica
( 12–60 μm)
E. histolytica/dispar
( 9.5–15 μm)
E. coli
( 15–30 μm)
E. coli
( 12–22 μm)
E. coli
( 12–22 μm)
E hartmanni
( 7,5–9 μm)
Chilomastix mesnili
( 4,5–6 μm)
W jądrze E. histolytica (Pełzak czerwonki) kariosom może
być nieraz położony ekscentrycznie, trofozoit może zostać
pomylony z trofozoitem E. coli.
W młodych cystach E. histolytica znaleźć można skupiska glikogenu podobnie do występujących w cystach
Iodamoeba.
Najczęstsza pomyłka w diagnostyce Entamoeba coli (pełzak okrężnicy) ma miejsce wówczas, gdy kariosom zajmuje centralne położenie w jądrze i chromatyna obwodowa,
w postaci jednakowej wielkości grudek, jest równomiernie
rozmieszczona po wewnętrznej stronie błony jądrowej jak
u E. histolytica.
E. hartmanii – pełzak określany jako „mała odmiana” pełzaka okrężnicy. Brak w jego trofozoitach erytrocytów
w przeciwieństwie do E. histolytica.
Chilomastix mesnili może być mylony z E. histolytica
i E. hartmanii, zróżnicować te pierwotniaki można poprzez
znalezienie cystosomu u Ch. mesnili.
Wskazówki diagnostyczne:
E. nana
( 6–12 μm)
Endolimax nana
( 7–9 μm)
Iodamoeba butschlii
Giardia lamblia
( 12–15 μm)
Giardia lamblia
( 6–10 μm)
Giardia laublie
( 12–15 μm)
Giardia lamblia
( 12–15 μm)
Cyclospora cayetanensis
( 8–10 μm)
W trofozoicie E. nana kariosom jest bardziej nieregularnego kształtu i nie ma dookoła niego achromatycznych ziarnistości, które występują u Iodamoeba.
Różnicowanie cyst jest łatwiejsze, dojrzała cysta E. nana
ma cztery jądra, podczas gdy Iodamoeba jedno. W cyście
E. nana nie ma wakuoli jodofilnej charakterystycznej dla
Iodamoeba.
Gardia lamblia – w kale uformowanym znajdują się cysty,
zaś w kale biegunkowym trofozoity.
W świeżym materiale na występowanie cyst G. lamblia wskazuje ich owalny kształt i liczne załamujące światło wtręty komórkowe. Po wybarwieniu płynem Lugola w cystach można
nieraz zobaczyć ciałka przypodstawne i jądra. W barwionym
preparacie w pobliżu otoczki widać jasną obrączkę, co sprawia wrażenie odstawania jej od cytoplazmy.
Trichuris trichiura
Trichuris trichiura
Trichuris trichiura
Ascaris
Ascaris lumbricoide
Ascaris unfertile
18
Ascaris lumbricoides
Rozpoznanie jaj Trichuris trichura (włosogłówka) nie stwarza na ogół problemów diagnostycznych, pomyłkowo
może być rozpoznana jako włosogłówka ludzka, włosogłówka psia T. vulpis, jaja tego gatunku są większe i bardziej wypukłe.
Najwięcej trudności diagnostycznych w przypadku Ascaris
lumbricoides (glista ludzka) sprawiają jaj o nietypowej budowie na skutek zmiany kształtu jaj, niewyraźnej warstwy
białkowej, odpadnięcia warstwy białkowej, czy jaj niezapłodnionych, w których nie ma otoczki białkowej.
WIEDZIEĆ WIĘCEJ
parazytologiczny
Toxocara cati
Toxocara canis
Taenia solium
( 31–43 μm)
Taenia saginata
( 31–43 μm)
Taenia spp.
Fasciola hepatica
Fasciola hepatica
Fasciola hepatica
Jaja Toxocara canis (glisty psiej) przypominają jaja Ascaris,
są jednak większe i dużo mniej owalne. Jaja T. cati (glisty
psiej) są praktycznie okrągłe, z drobnymi wgłębieniami na
powierzchni. W kale człowieka nie występują jaja T. cati.
Jaja Taenia saginata (tasiemiec nieuzbrojony) są podobne
do jaj T. salium (tasiemiec uzbrojony) i Echinococcus spp
(tasiemiec bąblowcowy).
Diphyllobothrium latum
Enterobius vermicularis
Schistosoma mansoni
( 45–68 μm)
Schistosoma
haematobium
( 40–70 μm)
Strongyloides stercoralis
Hymenolepis nana
Jaja Diphyllobathrium latum (bruzdogłowiec szeroki) są
owalne z niewyraźnym wieczkiem na jednym biegunie, zaś
na przeciwległym mały guzek.
Jaja Enterobious vermicularis (owsik) mogą być mylone
z pyłkami niektórych roślin.
W przypadku Strongyloides stercoralis (węgorek jelitowy)
ze świeżego kału izoluje się larwy rabditopodobne, zaś
z kału przy zaparciach i z kału przechowywanego w cieple
i w odpowiedniej wilgotności – larwy filariopodobne.
Jaja Hymenolepis nana z nitkowatymi filamentami położonymi między onkosferą i otoczką mogą być mylone z jajami H. diminuta, które są większe i nie mają filamentów.
Rozpoznanie diagnostyczne jaj Schistosoma mansoni zwykle nie stwarza trudności.
Jaja Schistosoma haematobium są podobnej wielkości jak
jaja S. mansoni.
Jaja Hookworm = Ancylostoma duodenale (tęgoryjec) kilka
godzin po wydaleniu z kałem w środowisku zewnętrznym.
Oocysty Cryptosporidium odróżnia się od oocyst Cyclospora
głównie na podstawie wielkości. Szansa wykrycia tego pasożyta zwiększa się po zastosowaniu metod zagęszczających.
Ancylostoma
duodenale
Ancylostoma
duodenale
Isospora belli
( 25–30 μm)
Blastocystis hominis
Wskazówki diagnostyczne opracowane na podstawie
„Atlasu pasożytów człowieka” prof. Alicji Buczek
*
Cryptosporidium
Nr 2 (22), lato 2011
19
Kompendium wiedzy z dziedziny
chorób pasożytniczych
Atlas paso¿ytów cz³owieka
prof. Alicja Buczek
• 1 92 strony tekstu
• 800 kolorowych, unikalnych fotografii
• Przegląd systematyczny pasożytów w 5 rozdziałach
• Pasożyty: przewodu pokarmowego, krwi, układu oddechowego
i nerwowego, tkanek i narządów oraz układu moczowo-płciowego
• Bezcenny rozdział demaskujący pomyłki diagnostyczne

Kompendium wiedzy z dziedziny chorób pasożytniczych

Transkrypt

Podobne dokumenty