Czyste no¶niki ? nie podatek i nie od piractwa

Czyste nośniki ? nie podatek i nie od piractwa Opublikowano: 31-01-2014.
Ostatnio w mediach nasiliła się kampania, związana z opłatami od czystych nośników.
Przekazywane informacje zawierają wiele nieścisłości i przekłamań.
Po pierwsze ? nie podatek. Podatki nakłada Sejm i jest to powszechnie obowiązująca opłata na rzecz
Skarbu Państwa, pobierana od wszystkich obywateli. Opłata od czystych nośników pobierana jest od
producentów i importerów urządzeń umożliwiających pozyskanie kopii utworów oraz producentów i
importerów czystych nośników służących do utrwalana utworów lub przedmiotów praw pokrewnych
(artystycznych wykonań, fonogramów, wideogramów) przy użyciu w/w urządzeń. Opłaty te nie obciążają
konsumentów.
Po drugie ? to nie ZAiKS nakłada opłaty - Opłata od czystych nośników obowiązuje w Polsce od 1994r.,
została wprowadzona ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych(art.20 w/w ustawy).
Obowiązek zapewnienia rekompensaty za kopiowanie utworów w zakresie dozwolonego użytku
osobistego nakłada na Polskę, podobnie jak i na inne Państwa Członkowskie, prawo Unii
Europejskiej? dyrektywa 2001/29/WE o społeczeństwie informacyjnym.
Nałożenie i wysokość opłaty od poszczególnych urządzeń i nośników leży w gestii MKiDN (z
zastrzeżeniem, że nie może być wyższa niż 3% ceny sprzedaży producenta) i to Ministerstwo decyduje od
jakich nośników i urządzeń nakładana jest opłata i w jakiej wysokości. Obecnie (od 2003r., zmienione w
2008r.)obowiązuje Rozporządzenie MKiDN w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do
utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i
importerów. Rozporządzenie to ustaliło należne opłaty urządzeń i nośników w granicach od 0,05% do 3%.
Poprzednio (od 1995r.) opłata ta wynosiła 3% za wszystkie urządzenia i nośniki.
W czerwcu ub.r. w ramach zainicjowanych przez MKiDN konsultacji (w których brali udział także
przedstawiciele producentów i importerów tych urządzeń), mających na celu ewentualną zmianę przepisów
dot. opłat od czystych nośników, trzy spośród zainteresowanych organizacji tj. ZAiKS, ZPAV i SAWP,
przekazało Ministerstwu swoje stanowisko w sprawie, zawierające m.in. propozycję rozszerzenia listy
urządzeń i nośników o te, które przez ostatnie lata pojawiły się na rynku (m.in. telefony z funkcją nagrywania,
tablety, ipody), a zdjęcie z tej listy tych urządzeń, które straciły znaczenie na rynku (np. magnetowidy, płyty
VHS). Do w/w organizacji doszły kolejne tj. SFP i ZASP i w marcu br. w/w pięć organizacji przedstawiło
ministerstwu wspólne stanowisko w sprawie.
Po trzecie opłaty te nie są skierowane wyłącznie dla twórców reprezentowanych przez ZAiKS.
Uprawnionymi do inkasowania i podziału opłat są także:
Stowarzyszenie Artystów Wykonawców SAWP - na rzecz artystów wykonawców
Związek Producentów Audio-Video ZPAV na rzecz producentów
Związek Artystów Scen Polskich ZASP - na rzecz artystów wykonawców
1/4
Stowarzyszenie Filmowców Polskich ? na rzecz twórców
Stowarzyszenie KOPIPOL ? na rzecz twórców
Stowarzyszenie ,,Polska Książka'' na rzecz wydawców.
Po czwarte - opłata nie jest od ,,piractwa'' i ,,piractwa'' nie legitymizuje. Prawo autorskie dopuszcza
korzystanie z cudzych praw bez pytania uprawnionego o zgodę i bez płacenia tantiem, w zakresie własnego
użytku osobistego. Własny użytek osobisty obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów w
kręgu rodziny i przyjaciół. Opłata od czystych nośników stanowi rekompensatę dla uprawnionych tj.
twórców, artystów wykonawców , producentów i wydawców z tytułu wykorzystania ich praw w zakresie
własnego użytku osobistego (czyli legalnego korzystania z utworów).
Po piąte ceny urządzeń i nośników nie wzrosną.
Opłata ta obowiązuje od 1994r. i od tego czasu jest składnikiem ceny wielu urządzeń i nośników np. płyty
CD, MP3, radia z odtwarzaczem, komputerowego dysku twardego itd. Opłaty te jeżeli w ogóle to wpłynęły
nieznacznie na cenę produktu. Należy pamiętać, że najwyższa możliwa stawka to 3% od ceny sprzedaży
producenta ? obecnie ta najwyższa stawka obowiązuje tylko dla 13% urządzeń i nośników (w tym dla
nośników, które już nie są używane np. kaseta magnetofonowa czy kaseta VHS), pozostałe stawki (87%) są
niższe. Także doświadczenia innych krajów wskazują, że ,,opłata od czystych nośników'' nie wpływa na ich
cenę. Np. W Hiszpanii gdzie najpierw zniesiono opłatę od czystych nośników, a później płatności te przejął
budżet państwa (co spowodowało, że opłaty te są na bardzo niskim poziomie), ceny urządzeń nie zmieniły
się i są podobne jak we Francji, gdzie opłaty od czystych nośników są wysokie.
Należy także wziąć pod uwagę, że cena jest wynikiem nie tylko jej składników ale także warunków
rynkowych (popytu i podaży). Obecnie na rynku polskim jest wielka podaż urządzeń i nośników, które
ewentualnie zostaną objęte opłatami. Ceny ich są porównywalne z cenami w innych krajach europejskich, co
w porównaniu z pensjami czyni je bardzo wysokimi. Dla porównania poniższa tabelka:
Hiszpania
iPhone 5S 16GB 699 EUR
iPhone 5S 32GB 799 EUR
iPhone 5S 64GB 899 EUR
iPhone 5C 16GB 599 EUR
iPhone 5C 32GB 699 EUR
iPad Air 16GB
599 EUR
iPad Air 32GB
689 EUR
iPad Air 64GB
779 EUR
iPad Air 128GB
869 EUR
Niemcy
699 EUR
799 EUR
899 EUR
599 EUR
699 EUR
599 EUR
689 EUR
779 EUR
869 EUR
Francja
709 EUR
811 EUR
917 EUR
609 EUR
711 EUR
609 EUR
699 EUR
795 EUR
885 EUR
Polska
711 EUR
819 EUR
928 EUR
602 EUR
711 EUR
627 EUR
723 EUR
819 EUR
916 EUR
*Źródło: store.apple.com. Przeliczenie na EUR według średniego kursu NBP na dzień 18.07.2014 r.
W wypadku objęcia tych urządzeń opłatami od czystych nośników prawdopodobieństwo podniesienia ich
ceny jest znikome gdyż może to obniżyć popyt. Opłaty mogą wpłynąć co najwyżej na nieznaczne
zmniejszenie zysku producentów i importerów tych urządzeń. Głównie więc w ich interesie leży
niedopuszczenie do rozszerzenia listy urządzeń objętych opłatami. Zysk, a nie troska producentów i
importerów o kieszenie konsumentów jest podstawą kampanii prowadzonej przeciwko rozszerzeniu
listy urządzeń.
2/4
Konsultacje prowadzone przez MKiDN, w ramach których w/w ozz przekazały swoje stanowisko, stały się
pretekstem dla niektórych grup zobowiązanych do zapłaty (producentów i importerów urządzeń) do
rozpętania kampanii, i powtarzania nieprawdziwych, wprowadzających w błąd informacji, w celu uchylania się
od opłaty (nałożonej ustawą) na rzecz twórców, artystów wykonawców i producentów.
Trzeba przypomnieć, że opłata od czystych nośników pobierana jest w większości krajów europejskich (w
tym w krajach Unii Europejskiej) i w wielu innych krajach na świecie.
W większości krajów są to stawki kwotowe od każdego sprzedanego urządzenia i nośnika. W UE stawki
kwotowe występują we wszystkich krajach, z wyjątkiem Polski Rumunii i Słowacji. Naszym zdaniem
wprowadzenie stawek kwotowych byłoby racjonalne gdyż ich wysokość nie budzi wątpliwości. Rozwiązanie
to wykluczyłoby spory w zakresie definicji ,,ceny sprzedaży'' i ułatwiłoby weryfikację prawidłowości naliczania
opłat przez zobowiązane podmioty. Jednak obecnie na gruncie obowiązujących przepisów wprowadzenie
stawek kwotowych jest niemożliwe. W tym zakresie wymagałoby to zmiany prawa autorskiego. W/w ozz
postulowały takie zmiany.
Poniżej podajemy przykładowe opłaty od urządzeń i czystych nośników, pobierane w Europie:
Rumunia MP3 ? 0,5%, dysk twardy w nagrywarce ? 0,5%
Słowacja MP3, twardy dysk w nagrywarkach DVD - 3%
Holandia dysk twardy ? od 2,5 do 5 Euro (w zależności od pojemności giga), laptop ? 5 Euro
Niemcy komputer prywatny - 10,55 Euro, komputer służbowy 3,20 Euro, tablet 8,5 Euro, telefon od 16 do
36 Euro
Francja dysk twardy w odtwarzaczu i nagrywarce video, setboxie - od 6,3 Euro (pojemność do 8 giga) do
45 Euro (pojemność powyżej 320 giga), dysk twardy audio - od 1,0 do 1,5 Euro
Chorwacja MP3 ? 1,93 euro, dysk twardy ? 4,13 Euro
Rosja wszystkie urządzenia ? 1%
Opłaty od urządzeń reprograficznych i czystych nośników występują także w krajach pozaeuropejskich.
Przykładowe stawki:
Kanada płyty ? 0,22 euro,
Paragwaj wszystkie urządzenia ? 0,5%
Japonia nagrywarka DVD - 1%, płyty 3%
USA MP3 ? 2%, dyski twarde w urządzeniach - 2%
Burkina Faso MP3 ? 10%, twarde dyski ? 10%.
W Polsce opłaty te są na bardzo niskim poziomie. I tak dla porównania w 2012r. zebrano następujące kwoty:
3/4
Polska ok.1.676.590 EURO
Czechy ok.3.272.589 EURO
Węgry ok.12.105.551 EURO
Francja ok.173.877.725 EURO
Propozycja ozz, by urządzenia takie jak np. smartfony, tablety, telefony dopisać do listy urządzeń objętych
opłatami nie jest niczym nowym. Obecnie to te urządzenia są najbardziej popularne i przez większość
użytkowników wykorzystywane także do kopiowania utworów.
W praktyce krajów europejskich od wielu lat opłaty te występują.
I tak np.:
Holandia obowiązuje opłata od 2,5 do 5 euro od każdego sprzedanego telefonu.
Niemcy opłata za telefon wynosi od 12 do36 euro za urządzenie
Rumunia w 2012r. z tytułu sprzedaży telefonów komórkowych zainkasowano 1,5 mln. euro.
Włochy w 2012r. przychody z opłaty od sprzedaży telefonów komórkowych 18,05 mln. euro.
Belgia opłata za telefon komórkowy wynosi od 1-3 euro.
Litwa opłata za telefon komórkowy wynosi 4,34 euro.
Węgry opłata za telefon komórkowy wynosi od 10,65 do 15,98 euro z tego tytułu zainkasowano w 2012r.
3,9 mln. euro.
Reasumując: W Polsce inkasuje się ok 7-10 mln. zł. (w 2013r. 8,9 mln. zł.) z tytułu opłat od urządzeń i
czystych nośników rocznie (sfera audio wideo). To, że kwoty te są relatywnie bardzo niskie wynika z dwóch
powodów. Po pierwsze część zobowiązanych unika płacenia należnych opłat, po drugie opłatami tymi nie są
objęte tak popularne obecnie urządzenia takie jak tablety, smartfony, ipody, ipady itp.
Pieniądze z tytułu opłat od ,,czystych nośników'' te są przekazywane przez ozz-ty dziesiątkom tysięcy
twórców, artystów wykonawców i producentów, co sprawia, że dla każdego uprawnionego rekompensata jest
często symboliczna.
Mamy nadzieję, że ministerstwo rozszerzy listę urządzeń objętych opłatami z korzyścią dla polskich twórców,
którzy ponoszą ewidentne straty z tytułu wykorzystywania ich utworów za pośrednictwem coraz
nowocześniejszych urządzeń. Przykładem jest diametralny spadek sprzedaży płyt. Obecnie aby otrzymać
,,złotą płytę'' wystarczy sprzedać 10 tys. egz. ? jeszcze do niedawna było to liczba 150 tys. egz.
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 02.03.2017 18:33:30
PDF ze strony: http://www.zaiks.org.pl/745,0,czyste_nosniki_?_nie_podatek_i_nie_od_piractwa
4/4