Szkolnego Banku Pojęć Trudnych

SZKOLNY BANK TRUDNYCH POJĘĆ
POJĘCIA Z RELIGII
Tabernakulum (łac. tabernaculum: namiot) – w chrześcijaństwie, głównie w kościołach
katolickich mała, zamykana na klucz szafka, umieszczona najczęściej w tylnej części
prezbiterium. Jest ono miejscem przechowywania Przenajświętszego Sakramentu.
Liturgia – publiczna forma kultu religijnego, dotycząca całokształtu zrytualizowanych,
zbiorowych i ściśle określonych czynności sakralnych, ustalonych przez kapłanów danej religii.
Konfesjonał – (łac. confessio, - wyznawać) – mebel kościelny (znajdujący się w każdym
kościele katolickim) w kształcie zabudowanego krzesła z klęcznikami (bardzo często bogato
zdobionego) przy którym kapłan wysłuchuje spowiedzi. Penitent wyznaje swoje grzechy przed
kapłanem, czyni to na klęczniku. Zamontowane kraty (najczęściej zasłonięte tkaniną) mają
gwarantować zachowanie intymności.
Paruzja, Dzień Pański według Nowego Testamentu oznacza zapowiadany przez proroków
powrót Chrystusa na świat w chwale pod koniec dziejów, jako triumfatora nad złem,
wskrzesiciela umarłych i sędziego świata. Jej źródłami biblijnymi są słowa Jezusa z Ewangelii,
komentarze św. Pawła i Apokalipsa Świętego Jana.
Adwent (łac. Adventus – przyjście) – w kościołach chrześcijańskich okres trwający od
I nieszporów niedzieli poprzedzającej Święto Bożego Narodzenia do 24 grudnia, okres
przypominający oczekiwanie na powtórne przyjście Jezusa Chrystusa. Jednocześnie jest to czas
poprzedzający pamiątkę pierwszego przyjścia – wcielenia, znanego pod nazwą narodzin
Chrystusa.
Prefacja – w liturgii Mszy świętej modlitwa dziękczynna odmawiana na początku modlitwy
eucharystycznej.
Mariologia – dziedzina teologii podejmująca refleksję nad Maryją.
POJĘCIA Z JĘZYKA POLSKIEGO
Alegoria – motyw lub zestaw motywów, który poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze inne,
ukryte i domyślne. Jest ono stałe i jednoznaczne, tzn., że alegorii zawsze jest przypisane tylko
jedno znaczenie ukryte. Przykładowo kościotrup to alegoria śmierci, a mrówka pracowitości.
Symbol – znak, przedmiot, pojęcie mające poza znaczeniem dosłownym inne, ukryte. Symbol
jest w przeciwieństwie do alegorii wieloznaczny – istnieją różne możliwości odczytania symbolu,
odbiorca proponuje własną jego interpretację. Przykładowo w „Małym Księciu” Król jest
symbolem żądzy władzy, Róża miłości, kobiety, studnia – symbolem życia, ukrytego skarbu.
Środki stylistyczne (artystyczne) – elementy języka, które dzięki temu, że pozwalają w sposób
sugestywny i oryginalny wyrażać myśli i uczucia nadawcy – mają na celu pobudzenie wyobraźni
odbiorcy, wywołanie u niego określonych emocji. Rzadko używane są w języku codziennym,
charakteryzują przede wszystkim literaturę, głownie poezję. Wśród najważniejszych należy
wyróżnić:
o apostrofa – bezpośredni zwrot do osoby, bóstwa, zjawiska, idei;
o epitet – określenie rzeczownika wyrażone najczęściej za pomocą przymiotnika, imiesłowu
przymiotnikowego lub rzeczownika;
o metafora (przenośnia) – zestawienie dwu lub więcej wyrazów, które osobno znaczą co innego,
a w zestawieniu nabierają nowego znaczenia, zwanego znaczeniem metaforycznym;
o onomatopeja (dźwiękonaśladownictwo) - polega na wprowadzeniu do utworu wyrazów
dźwiękonaśladowczych bądź tworzenie dźwiękonaśladowczych układów głoskowych;
Paradoks to myśl, sformułowanie, w którym zostały zestawione ze sobą treści wzajemnie się
wykluczające. Funkcja paradoksu polega na zaskoczeniu i zadziwieniu odbiorcy.
Sielanka, zwana inaczej idyllą, obejmuje utwory tematycznie z życiem prostych ludzi, pasterzy
i rolników, ma postać lirycznego monologu lub dialogu, bardzo często o miłosnym charakterze.
Narracja (< łac. narratio) – wypowiedź monologowa (monolog) prezentująca ciąg zdarzeń
uszeregowanych w jakimś porządku czasowym, powiązanych z postaciami w nich
uczestniczącymi oraz ze środowiskiem, w którym się rozgrywają;
w zależności od tego, czy na plan pierwszy przedstawienia wysuwają się zjawiska dynamiczne,
rozwijające się w czasie, czy statyczne, rozmieszczone w przestrzeni, narracja przybiera formę
opowiadania bądź opisu.
Narracja stanowi zasadniczy sposób wypowiedzi stosowany w utworze epickim; towarzyszą jej
tu zazwyczaj, jako druga płaszczyzna językowa, wypowiedzi postaci, które są jednakże wobec
niej strukturalnie podrzędne (mowa niezależna, mowa pozornie zależna, mowa zależna);
istnieją dwie podstawowe formy narracji związane ze sposobem językowego przejawiania się
narratora:
narracja autorska (albo trzecioosobowa), w której opowiadacz umieszczony jest na zewnątrz
świata przedstawionego i rozwija o nim relację mniej lub bardziej zobiektywizowaną – narrator
abstrakcyjny;
narracja pamiętnikarska (albo pierwszoosobowa): narrator uzewnętrznia się tu jako „ja”,
opowiadając o zdarzeniach, których był świadkiem lub w których sam uczestniczył (występuje
wtedy równocześnie jako bohater utworu) – narrator konkretny.
Podmiot liryczny – podmiot wypowiedzi lirycznej, fikcyjna osoba wyrażająca swoje przeżycia,
refleksje i poglądy, stanowiąca zarazem ośrodek świata przedstawionego utworu. Jest to postać
wykreowana na użytek danej wypowiedzi, konstrukcja jedyna i niepowtarzalna, choć podlegająca
presji tradycyjnych ujęć; podmiot liryczny bywa często literackim ekwiwalentem osoby autora,
chociaż różne prądy literackie ustalały rozmaite związki między podmiotem lirycznym
a pisarzem, np. romantycy czy ekspresjoniści uznawali lirykę za bezpośredni wyraz przeżyć
twórcy, natomiast parnasiści czy symboliści kładli nacisk na autonomię wypowiedzi poetyckich;
wyrazistość podmiotu lirycznego jest stosunkowo największa w liryce bezpośredniej, gdzie jest
on ujawniony jako gramatyczne „ja”; w liryce pośredniej podmiot liryczny jest ukryty poza
okolicznościami ukazanymi w utworze, w liryce inwokacyjnej występuje jako partner drugiej
osoby, do której się zwraca – „ty”, w liryce chóralnej podmiot występuje jako zbiorowość ludzi –
„my”.
POJĘCIA Z HISTORII
Archeologia – nauka zajmująca się badaniem przeszłości na podstawie źródeł pozyskanych
w wyniku wykopalisk lub innych materialnych śladów opisujących wczesne okresy działalności
człowieka.
Era – okres dziejów ludzkości zapoczątkowany wydarzeniami o przełomowym charakterze
(od nich liczone są lata owej ery).
Rewolucja – gwałtowne przewroty powodujące zmiany w różnych dziedzinach życia
np. rewolucja przemysłowa, rewolucja obyczajowa, rewolucja polityczna.
Rycerz – osoba wchodząca w skład uprzywilejowanego stanu rycerstwa, zobowiązana do służby
wojskowej, za którą uzyskiwała od władcy ziemię.
Przywileje szlacheckie – akty prawne wydawane w Rzeczpospolitej przez króla w formie
przywilejów zwalniających szlachtę od świadczenia określonych obowiązków na rzecz państwa,
a także nadające jej znaczne uprawnienia polityczne, prawne, gospodarcze i społeczne.
Absolutyzm – system rządów, powstały w XVII wieku we Francji oddający pełnię niepodzielnej
władzy politycznej w ręce monarchy, utożsamianego z państwem w myśl zasady Ludwika XIV,
że ,,państwo to ja”; to zadań władcy należało m.in. stanowienie prawa, powoływanie urzędników,
dowodzenie armią.
Cech – (z niem.- stowarzyszenie) organizacja skupiająca rzemieślników średniowiecznego
miasta, zazwyczaj reprezentujących jedno rzemiosło (czasami kilka pokrewnych zawodów); ich
głównym celem była obrona własnych interesów gospodarczych oraz praw członków danego
cechu; ponadto organizował swoim członkom życie religijne, towarzysko – kulturalne, pomoc
socjalną.
Pospolite ruszenie – w dawnej, średniowiecznej Polsce zasada powoływania pod broń całej
ludności zdolnej do służby żołnierskiej na czas trwającej wojny; z czasem obowiązkowi temu
podlegała tylko szlachta
POJĘCIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE
Demokracja – dosłownie – władza ludu (z greckiego: demos – lud, kratos – władza). To typ
ustroju, w którym władzę sprawują wszyscy obywatele, a decyzje są podejmowane zgodnie
z wolą większości. Obecnie, mówiąc o demokracji, mamy na myśli nie tyle ustrój, ile złożony
system społeczno – polityczny, charakteryzujący się: udziałem obywateli w życiu publicznym,
wysokimi standardami moralnymi polityków, dbaniem o ochronę praw jednostki.
Polityka – dziedzina życia społecznego związana ze sprawowaniem władzy. Różne grupy
społeczne, partie polityczne i organizacje dążą do realizacji swojej wizji państwa i własnych
interesów przez sprawowanie władzy politycznej albo zdobycie na nią wpływu. Czyli, jeżeli ktoś
mówi, że nie interesuje się polityką, też uprawia politykę.
Prawa człowieka – prawa i wolności przysługujące każdej jednostce ludzkiej. Prawa te wynikają
z przyrodzonej godności ludzkiej, są niezbywalne, nienaruszalne i powszechne. Istnieją
niezależnie od jakiejkolwiek władzy – władza nie może ich nikomu nadać czy odebrać.
Specjalnym rodzajem tych praw są prawa dziecka.
Stereotyp – uproszczony i schematyczny pogląd lub zbiór przekonań na temat rzeczywistości
społecznej, oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy i uprzedzeniach. Stereotypy mają często
wartościujący charakter – np. jedną grupę oceniają jednoznacznie pozytywnie, innej przypisują
wyłącznie cechy negatywne.
Rynek – mechanizm umożliwiający nieustanną konfrontację konkurujących ze sobą
sprzedawców oraz nabywców rożnych towarów i usług, którzy deklarują, co i za jaką cenę
gotowi są sprzedawać bądź kupować. W efekcie „gry rynkowej” ustalane są ceny towarów
i usług, a pośrednio regulowana jest działalność gospodarcza.
Samorządność – zasada, która polega na decydowaniu o sobie lub grupie, samodzielne stawianie
sobie celów, zadań, samokontrola. Nie jest to, to samo, co samorząd.
Obowiązek – nakaz moralny, konieczność zrobienia czegoś. Obowiązki mogą być na nas
nakładane, ale sami też możemy przyjmować na siebie obowiązki. Z obowiązkami wiąże się
odpowiedzialność.
POJĘCIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO
● it’s not my cap of tea = not my type, taste (to nie w moim guście).
● it’s raining cats and dogs = it’s raining heavily (okropnie leje deszcz).
● to cost an arm a leg = be very expensive (coś kosztuje bardzo drogo).
● be a silly Billy = be foolish ( być głupcem).
● once in a blue moon = very rarely (bardzo rzadko).
POJĘCIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
die Eltern – der Vater und die Mutter (rodzice - tata i mama).
die Grundschule – hier lernen die Kinder im Alter 6 – 12 Jahre (szkoła podstawowa – tutaj
uczą się dzieci w wieku 6 – 12 lat).
Österreich – deutschsprachiges Land (Austria – kraj niemieckojęzyczny).
Eintopf – etwas zum Essen, Gemüsesuppe mit Fleisch oder Würstchen (danie jednogarnkowe
– coś do jedzenia, zupa warzywna z mięsem lub kiełbaską).
der Schüler – die Person, die die Schule besucht (uczeń – osoba, która uczęszcza do szkoły).
schwarz fahren – ohne Fahrkarte fahren (jechać na gapę – jechać bez biletu).
sich wie ein Fisch im Wasser fühlen – sich sehr gut fühlen (czuć się jak ryba w wodzie – czuć
się bardzo dobrze).
etwas durch die Blume sagen – etwas nicht direkt sagen (owijać coś w bawełnę – nie mówić
czegoś wprost).
POJĘCIA PLASTYCZNE
Collage – technika plastyczna polegająca na zestawianiu na płaszczyźnie wycinków różnych
materiałów w zamierzona całość kompozycyjną za pomocą rożnych technik montażu. Pierwsi
collage zastosowali kubiści – Pablo Picasso, Georges Braque.
Kicz – potoczna nazwa określająca przedmiot sztuki jako tandetny, bezwartościowy lub zbyt
łatwy w odbiorze.
Martwa natura – w malarstwie ukazanie grupy przedmiotów, ułożonych atrakcyjnie pod
względem kompozycyjnym, w ciekawej scenerii świetlnej i kolorystycznej. Jako samodzielny
temat zaczęła funkcjonować we Włoszech na początku XVI wieku. Jako odrębny gatunek
malarstwa rozwinęła się przede wszystkim we Flandrii i Holandii w XVII wieku.
Paleta – rodzaj płytki wykonanej z twardego drewna, porcelany, blachy lub kamienia służącej do
rozrabiania i mieszania farb.
Wernisaż – uroczyste otwarcie nowej wystawy obrazów.
Barwy czyste – barwy podstawowe (czerwona, żółta, niebieska) i pochodne (pomarańczowa,
zielona, fioletowa).
Perspektywa linearna – sposób uzyskiwania na obrazie wrażenia głębi przez podporządkowanie
kompozycji krzyżowaniu się wyobrażonych linii biegnących od oka do obrazu i zbiegających się
w wybranym punkcie na horyzoncie z liniami równoległymi do płaszczyzny obrazu. Daje to
efekt zmniejszania się przedstawionych postaci i przedmiotów w miarę ich oddalenia się od
naszych oczu.
POJĘCIA MUZYCZNE
A cappella (z wł.) = dosł.: jak w kaplicy, w dalszym znaczeniu – w stylu kościelnym) określenie
muzyki przeznaczonej na chór bez towarzyszenia instrumentalnego.
Allegro (z wł.) = oznacza wesoło, ruchliwie.
1. Jest to określenie szybkiego tempa.
2. Określenie tytułowe samodzielnego utworu instrumentalnego, np. pierwszej części sonaty,
symfonii, kwartetu, koncertu, utrzymywanych w tempie allegro.
Batuta (z wł. battuta = uderzenie, takt; zob. a battuta) – pałeczka dyrygencka; pod batutą - pod
kierownictwem danego dyrygenta.
Gama (z gr. gamma = trzecia litera alfabetu greckiego) – to osiem dźwięków następujących
kolejno po sobie. Gama może być durowa – majorowa lub molowa - minorowa.
Interwał (z łac. intervallum = odległość, ograniczona przestrzeń) – jest to odległość między
dwoma dźwiękami, współbrzmienie dwóch dźwięków. Interwały mogą być: czyste, wielkie,
małe, zmniejszone oraz zwiększone.
Glissando – oznaczenie „płynnego” przejścia od jednego dźwięku do drugiego po kolei poprzez
wszystkie możliwe do zagrania na danym instrumencie.
Oktawa – interwał zawarty między ośmioma kolejnymi stopniami skali muzycznej.
POJĘCIA MATEMATYCZNE
Suma – wynik dodawania (liczb, wektorów, funkcji itp.) Liczby, które dodajemy nazywają się
składnikami sumy.
Różnica – wynik odejmowania; dotyczy nie tylko liczb, lecz także funkcji, wektorów, zbiorów
i innych. Odjemna to element, od którego w działaniu odejmowania odejmuje się drugi element,
zwany odjemnikiem.
Iloraz – wynik dzielenia. W działaniu dzielenia obiekt, który podlega dzieleniu to dzielna,
obiekt, przez który dzielimy nazywamy dzielnikiem.
Iloczyn – wynik mnożenia. Wynik otrzymany przez mnożenie kilku liczb, wektorów, macierzy
itp. Mnożone elementy nazywamy czynnikami.
Procent – jeden procent (1%) to setna część całości (znak % po łacinie czyta się pro centum
i oznacza na sto). 1%=1:100=0,01, 100% = 1.
Jeden procent pewnej liczby a, to setna część tej liczby, oznaczamy 1%a.
Kwadrat – to czworokąt, którego wszystkie kąty są proste i wszystkie boki mają jednakową
długość.
Trójkąt równoramienny – to taki, w którym co najmniej dwa boki mają jednakowe długości,
a kąty przy podstawie mają równe miary.
POJĘCIA FIZYCZNE
Uziemienie – połączenie przewodnikiem elementu obwodu elektrycznego lub urządzenia
z ziemią w celu zapewnienia bezpieczeństwa.
Światłowód – przezroczysty pręt, włókno służące do przesyłania światła.
Echosonda – urządzenie stosowane do pomiaru głębokości dna zbiorników wodnych.
Dyfuzja – to samorzutne mieszanie się różnych substancji np. rozchodzenie się zapachów.
Ciężar ciała – siła z jaką Ziemia lub inna planeta przyciąga ciało.
Ciśnienie – siła działająca na jednostkę powierzchni.
Gęstość – masa jednostki objętości ciała.
POJĘCIA CHEMICZNE
Atom – najmniejsza cząstka pierwiastka chemicznego zachowująca jego
właściwości chemiczne.
Jon – cząstka złożona z jednego lub kilku połączonych atomów mająca ładunek dodatni lub
ujemny.
Cząsteczka – zbiór połączonych ze sobą co najmniej dwóch atomów.
Wartościowość – liczba wiązań jakie tworzy dany atom z innym atomem lub atomami.
Dysocjacja – rozpad cząsteczki związku chemicznego na jony pod wpływem wody.
Masa cząsteczkowa – pierwiastka lub związku chemicznego równa jest sumie mas atomowych
pierwiastków tworzących daną cząsteczkę.
Izotopy – to atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów w jądrze atomowym.
Tlenki – to połączenia pierwiastków z tlenem. Powstają w reakcji łączenia metali
i niemetali z tlenem.
POJĘCIA BIOLIGICZNE
Akomodacja – zjawisko dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się
w różnych odległościach.
Fermentacja – ( oddychanie beztlenowe ) beztlenowy rozkład glukozy w celu uzyskania energii,
który zachodzi w komórkach bakterii, grzybów i mięśniach po dużym wysiłku.
Owulacja – inaczej jajeczkowanie, uwolnienie komórek jajowych z jajnika.
Recykling – odzyskiwanie i powtórne wprowadzenie do użytku surowców, na przykład szkła,
papieru, metali, tworzyw sztucznych.
Destruent – organizm rozkładający związki organiczne, szczególnie szczątki obumarłych roślin
i zwierząt.
Zygota – komórka powstała po połączeniu się komórki jajowej i plemnika.
Przemiana pokoleń – następowanie po sobie pokolenia płciowego i bezpłciowego.
Plecha – ciało organizmu, w którym nie można wyróżnić organów.
Zmiennocieplne – organizmy, których temperatura ciała zależy od temperatury otoczenia.
POJĘCIA GEOGRAFICZNE
Wietrzenie, rozpad mechaniczny i rozkład chemiczny skał wskutek działania energii słonecznej,
powietrza, wody i organizmów. Zachodzi na powierzchni Ziemi i w jej przypowierzchniowej
strefie, zwanej strefą wietrzenia (głębokość od kilku do kilkudziesięciu metrów).
Erozja [łac.], zespół procesów powodujących żłobienie i rozcinanie powierzchni skorupy
ziemskiej przez wody, lodowce i wiatr, połączone z usuwaniem powstających produktów
niszczenia.
Migracja [łac.], proces przemieszczeń przestrzennych ludzi, zmiany miejsca zamieszkania
(pobytu) osób, które przenoszą się z miejsca pochodzenia (miejsca wyjazdu) do miejsca
przeznaczenia (miejsca przyjazdu).
Konurbacja [łac.], typ policentryczny – aglomeracji miejsko-przemysłowej, najczęściej silnie
zindustrializowanej, w której żadne miasto nie ma znaczenia dominującego (np. GOP na Górnym
Śląsku, Zagłębie Ruhry w Niemczach, Zagłębie Donieckie na Ukrainie).
Aglomeracja – zespół miejski, którego centrum stanowi jedno, duże miasto, otoczone
mniejszymi miastami, podporządkowanymi dominującemu centrum, np.: aglomeracje Warszawy,
Łodzi, Krakowa.
Gleba – zewnętrzna warstwa litosfery, która umożliwia rozwój roślin. W skład gleby wchodzą
cząsteczki wody zwane wilgocią glebową, cząsteczki mineralne i organiczne oraz powietrze.
Proces powstawania gleby trwa setki, a nawet tysiące lat. Jej określony typ jest kształtowany
przez czynniki glebotwórcze.
Gęstość zaludnienia – to liczba osób przypadających na jednostkę powierzchni, najczęściej
1km2. Obliczamy ją, dzieląc liczbę ludności przez zamieszkiwaną powierzchnię.
POJĘCIA INFORMATYCZNE
Bit – najmniejsza porcja informacji, reprezentowana przez cyfrę dwójkową, która przyjmuje
wartość 0 lub 1
Bajt – jednostka informacji złożona z ośmiu bitów, wykorzystywana w komputerze do
reprezentowania logicznej jednostki informacji, np. znaku lub kodu rozkazu. Bajt jest często
utożsamiany ze znakiem, gdyż wystarcza do zapamiętania każdego znaku kodu ASCII. Bajt jest
powszechnie stosowany jako jednostka pojemności pamięci komputera, zwłaszcza w swoich
wielokrotnościach.
Program komputerowy – Zestaw poleceń przeznaczonych do wykonania przez komputer,
powodujących jego działanie zgodnie z zamierzeniem użytkownika. Program może być zapisany
w jednym z języków programowania, ale przed wykonaniem go przez komputer musi zostać
przetłumaczony na kod maszynowy, czyli ciąg rozkazów dla procesora.
Spacja – pojedynczy odstęp w tekście. Uzyskuje się go za pomocą najdłuższego klawisza na
klawiaturze, jedynego klawisza naciskanego kciukami.
Akapit – wydzielony fragment tekstu, na ogół zawierający tematycznie wyodrębnioną i spójną
całość. Akapit wyróżnia się przez wcięcie jego pierwszego wiersza lub przez większe odstępy
przed pierwszym wierszem i po ostatnim wierszu. W edytorze tekstu to fragment tekstu
pomiędzy kolejnymi wciśnięciami klawisza [Enter].
System operacyjny – jest to program zarządzający pracą komputera i urządzeniami do niego
podłączonymi. Rodzaje systemów operacyjnych: Windows, Linux, MacOS.
Ikona – znak graficzny reprezentujący plik, program lub folder.
EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
Aseptyka – zasada postępowania mająca na celu niedopuszczenie do zakażenia rany
drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Zawał serca – nagłe odcięcie dopływu krwi do serca w wyniku zablokowania tętnicy wieńcowej.
Defibrylacja – zabieg medyczny polegający na zadziałaniu impulsem prądu elektrycznego na
włókna mięśnia sercowego przez powierzchnię klatki piersiowej.
Resuscytacja – przywrócenie za pomocą metod ratunkowych spontanicznego krążenia
i oddychania bez powrotu świadomości.
Krwotok – wypływ krwi poza naczynie krwionośne wskutek jego uszkodzenia.
Toksyczność – zdolność danej substancji do wywoływania zaburzeń fizjologicznych czynności
organizmu i powodowania śmierci.
Antidotum – substancja znosząca lub zmniejszająca toksyczność trucizny albo powodujące
zniesienie efektu biochemicznego spowodowanego działaniem trucizny.
Hipotermia – stan organizmu w którym temperatura ciała spada poniżej 35 stopni C, powodując
uszkodzenia ogólnoustrojowe.
Wstrząs – zespół zaburzeń w których dopływ krwi do wszystkich tkanek organizmu jest
niewystarczający.
Tonięcie – powolny proces umierania na skutek dostawania się wody do dróg oddechowych.