plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy goniądz na lata 2016-2022
Transkrypt
plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy goniądz na lata 2016-2022
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 Białystok, wrzesień 2016 rok ekoexpert.com.pl PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Tytuł: Zamawiający: Wykonawca: Zespół autorski: Zatwierdził: DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 Urząd Miejski w Goniądzu ul. Plac 11 Listopada 28 19-110 Goniądz EkoExpert Doradztwo Ekologiczne i Gospodarcze Sp. z o.o. biuro: ul. Młynowa 17/1 | 15-404 Białystok tel./fax. 85 744 44 60 www.ekoexpert.com.pl Małgorzata Michalewicz Halina Brulińska Magdalena Wigda Eliza Hawrylik Stanisław Paniczko ekoexpert.com.pl Strona | 2 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Spis treści 1. STRESZCZENIE .........................................................................................................................8 2. WPROWADZENIE ...................................................................................................................13 2.1 Podstawa prawna i formalna opracowania .......................................................................................13 2.2 Cel i zakres opracowania ..................................................................................................................13 2.3 Powiązania z innymi dokumentami..................................................................................................15 Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki 3. niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. ...............................................33 CHARAKTERYSTYKA GMINY GONIĄDZ .........................................................................36 4. 4.1 Położenie administracyjne gminy.....................................................................................................36 4.2 Warunki klimatyczne .......................................................................................................................37 4.3 Warunki demograficzne i zasoby mieszkaniowe .............................................................................37 4.4 Rolnictwo i struktura użytkowania gruntów ....................................................................................42 5. OBECNY STAN JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE GMINY GONIĄDZ ....................50 6. METODOLOGIA OPRACOWANIA PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ............52 6.1 Podstawowe założenia przyjęte w "Planie" ......................................................................................54 6.2 Wskaźniki emisji ..............................................................................................................................56 6.3 Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej .................................................58 CHARAKTERYSTYKA NOŚNIKÓW ENERGEYCZNYCH I GŁÓWNYCH ODBIORCÓW 7. ENERGII ............................................................................................................................................60 7.1 System ciepłowniczy ........................................................................................................................60 7.2 System gazowniczy ..........................................................................................................................69 7.3 System energetyczny ........................................................................................................................71 7.4 Transport lokalny .............................................................................................................................79 7.5 Odnawialne źródła energii................................................................................................................83 WYNIKI BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI DWUTLENKU WĘGLA ......................85 8. 8.1 Emisja związana z procesem spalania paliw do celów grzewczych.................................................85 8.2 Działalność przedsiębiorców ............................................................................................................87 8.3 Emisja związana z transportem ........................................................................................................88 8.4 Emisja CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej ........................................................95 9. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji ......................................................................................99 Identyfikacja obszarów problemowych ..........................................................................................104 9.1 10. PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI .................................106 ekoexpert.com.pl Strona | 3 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 10.1 Metodologia doboru działań ...........................................................................................................106 10.2 Potencjał redukcji zużycia energii i emisji CO2 .............................................................................107 10.3 Planowanie długoterminowe i średnioterminowe – metodologia ..................................................108 10.4 Cele planu .......................................................................................................................................109 Cele strategiczne, efekt ekologiczny i wskaźniki osiągnięć ....................................................109 11. PROGNOZA REDUKCJI ZUŻYCIA ENERGII I EMISJI DO 2020 ROKU .....................111 11.1 Opis metodologii i wyjaśnienia ......................................................................................................111 11.2 Lista projektów ...............................................................................................................................122 12. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA...............................................................................................127 13. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ ...........................................................................................154 14. CZYNNIKI POTENCJALNE ODDZIAŁUJĄCE NA REALIZACJĘ PLANU ..................158 15. ZARZĄDZANIE PLANEM, MONITORING I EWALUACJA .........................................161 16. LITERATURA ......................................................................................................................166 SPIS TABEL: Tabela 1. Zestawienie dokumentów strategiczno-planistycznych spójnych z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Goniądz .........................................................................................................16 Tabela 2. Wykaz prac termomodernizacyjnych w obiektach użyteczności publicznej .....................33 Tabela 3. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz ........35 Tabela 4. Stan liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Goniądz .......................38 Tabela 5. Prognoza liczby mieszkańców gminy Goniądz na lata 2015-2025 ....................................39 Tabela 6. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Goniądz ..........................................................40 Tabela 7. Zasoby mieszkaniowe w gminie Goniądz ..........................................................................40 Tabela 8. Mieszkania oddane do użytkowania na terenie gminy Goniądz ........................................40 Tabela 9. Rejestr budynków użyteczności publicznej będących w zarządzie gminy Goniądz ..........40 Tabela 10. Struktura użytkowania gruntów w gminie Goniądz, stan na 2005 rok ............................43 Tabela 11. Bonitacja gruntów ornych (łącznie z sadami) ..................................................................43 Tabela 12. Klasy bonitacyjne użytków zielonych ..............................................................................43 Tabela 13. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Goniądz ................................................44 Tabela 14. Główne podmioty gospodarcze na terenie gminy Goniądz..............................................45 Tabela 15. Podmioty wg grup rodzajów działalności PKD wpisane do rejestru REGON na terenie gminy Goniądz ...................................................................................................................................47 Tabela 16. Wykaz podmiotów gospodarczych na terenie gminy Goniądz wg sekcji PKD 2007 ......47 Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie monieckim ..........................................................................................................................................51 Tabela 18. Wykaz interesariuszy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Goniądz ......................54 Tabela 19. Wskaźniki emisji gazów cieplarnianych ..........................................................................56 Tabela 20. Wskaźniki emisji dla lokalnej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych ..57 Tabela 21. Zapotrzebowanie na energię cieplną dla obiektów publicznych z obszaru gminy Goniądz wraz ze sposobem ich ogrzewania .....................................................................................................61 ekoexpert.com.pl Strona | 4 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 22. Zużycie poszczególnych paliw oraz ilość wytwarzanej energii w budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej (dla próby z inwentaryzacji ok 15,17%) ......................66 Tabela 23. Wykaz nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz ................................67 Tabela 24. Zużycie poszczególnych paliw w budynkach wielorodzinnych z zarządcami w gminie Goniądz – dane za rok 2015 ...............................................................................................................68 Tabela 25. Stan zaopatrzenia w ciepło przedsiębiorców....................................................................69 Tabela 26. Struktura sieci elektroenergetycznych na terenie miasta i gminy Goniądz ......................71 Tabela 27. Zużycie energii elektrycznej w poszczególnych budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Goniądz w roku 2015 ..................................................................................................72 Tabela 28. Zestawienie zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w gminie Goniądz ......75 Tabela 29. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz ..............................................................................................................................................77 Tabela 30. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych – rok 2015 na podstawie danych statystycznych ..................................................................................................77 Tabela 31. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych na terenie gminy Goniądz ...................................................................................................................................78 Tabela 32. Charakterystyka dróg przebiegających w gminie Goniądz ..............................................80 Tabela 33. Stan dróg gminnych na terenie gminy Goniądz ...............................................................83 Tabela 33. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz ......84 Tabela 34. Roczna emisja CO2 związana z wykorzystaniem nośników energii w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się w zarządzie gminy ...........................................................85 Tabela 35. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynków wielorodzinnych ...............................................................86 Tabela 36. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynkach wielorodzinnych uśrednione dla obszaru całej gminy .....86 Tabela 37. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w przedsiębiorstwach ........87 Tabela 38. Emisja CO2 z transportu zbiorowego na terenie gminy Goniądz w 2015 roku ...............89 Tabela 39. Wartość emisji CO2 z transportu publicznego komunikacyjnego ....................................90 Tabela 40. Zużycie paliw przez środki transportu znajdujące się pod zarządem gminy Goniądz w roku 2015............................................................................................................................................90 Tabela 41. Wielkość emisji CO2 z transportu gminnego znajdującego się pod zarządem gminy Goniądz w roku 2015 .........................................................................................................................91 Tabela 42. Wielkość zużycia paliw wykorzystywanych do samochodów osobowych i przez ankietowanych mieszkańców gminy Goniądz w 2015 roku ..............................................................92 Tabela 43. Wartość emisji CO2 z środków transportu mieszkańców na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku............................................................................................................................................93 Tabela 44. Wartość emisji CO2 z paliw wykorzystywanych przez zinwentaryzowanych przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku ..........................................93 Tabela 45. Całkowita emisja CO2 związana z transportem w gminie Goniądz w 2015 roku ............94 Tabela 46. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej w gminie Goniądz w obiektach znajdujących się pod zarządem gminy ...............................................................................................95 Tabela 47. Całkowita emisja CO2 z oświetlenia publicznego na obszarze gminy Goniądz ..............95 Tabela 48. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby gospodarstw domowych ......................................................................................................96 Tabela 49. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby przedsiębiorców ..................................................................................................................97 Tabela 50. Całkowita emisja CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz ..............................................................................................................................................97 Tabela 51. Wyniki inwentaryzacji emisji za 2014 rok na obszarze gminy Goniądz .......................100 ekoexpert.com.pl Strona | 5 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 52. Łączna wielkość emisji CO2 dla obszaru gminy Goniądz w ujęciu sektorowym w roku 2015 ..................................................................................................................................................101 Tabela 53. Łączna wielkość emisji CO2 dla obszaru gminy Goniądz wg rodzajów nośników energii w roku 2015 ......................................................................................................................................102 Tabela 54. Lokalne wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej za 2015 rok na obszarze gminy Goniądz ............................................................................................................................................104 Tabela 55. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 ...............................................................................................................................109 Tabela 56. Macierz prezentująca podjęte działania w określonych obszarach inwentaryzacji .......113 Tabela 57. Macierz prezentująca prognozowany spadek emisji CO2 [Mg CO2] do roku 2022 poprzez realizację wskazanych działań w określonych obszarach inwentaryzacji .......................................115 Tabela 58. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz – rok 2022 .......................116 Tabela 59. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz – zmiana: rok 2022 - rok bazowy 2015 ....................................................................................................................................117 Tabela 60. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz – rok 2022 .................................................118 Tabela 61. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz – zmiana: rok 2022 - rok bazowy 2015....119 Tabela 62. Prognoza BAU - emisja na terenie gminy Goniądz bez podejmowanych działań ........121 Tabela 63. Lista inwestycji planowanych do przeprowadzenia na obszarze gminy Goniądz .........123 Tabela 64. Harmonogram działań ze wskazaniem potencjalnego źródła finansowania ..................154 Tabela 65. Analiza SWOT gminy Goniądz .....................................................................................158 Tabela 66. Proponowane wskaźniki monitoringu wdrażania PGN..................................................163 Tabela 67. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 ...............................................................................................................................164 SPIS ILUSTRACJI: Rysunek 1. Położenie gminy Goniądz na tle województwa podlaskiego oraz powiatu białostockiego ............................................................................................................................................................36 Rysunek 2. Lokalizacja terenów objętych prawną ochroną względem granic administracyjnych gminy Goniądz ...................................................................................................................................45 Rysunek 3. Mapa Systemu Dystrybucyjnego Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie ..........................................................................................................................................70 Rysunek 4. Sieć komunikacyjna na obszarze gminy Goniądz ...........................................................80 SPIS WYKRESÓW: Wykres 1. Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym dla gminy Goniądz........................................9 Wykres 2. Wielkość emisji CO2 w roku 2015 w ujęciu na rodzaj nośnika energii ...........................10 Wykres 3. Prognozowany trend liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz w latach 20122025 ....................................................................................................................................................39 Wykres 4. Udział poszczególnych paliw wykorzystywanych do ogrzewania budynków gminnych w roku 2015 ........................................................................................................................................64 Wykres 5. Struktura indywidualnych źródeł ciepła budynków jednorodzinnych .............................65 Wykres 6. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy Goniądz ..............................................................................................................................................66 Wykres 7. Wielkość emisji CO2 związana ze spalaniem paliw do celów energetycznych [MgCO2/rok] ......................................................................................................................................88 Wykres 8. Całkowita emisja CO2 z transportu w gminie Goniądz w 2015 roku ...............................94 ekoexpert.com.pl Strona | 6 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wykres 9. Wielkość emisji CO2 w roku 2015 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej przez poszczególne grupy odbiorców na terenie gminy Goniądz ......................................................98 Wykres 10. Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym w 2015 roku ............................................101 Wykres 11. Łączna wielkość emisji CO2 wg rodzajów nośnika energii dla obszaru gminy Goniądz w roku 2015 ......................................................................................................................................103 Słownik NPRGN- Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej PGN – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Prognoza BAU – biznes jak zwykle (business as usual) KOBiZE – Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami LPG – gaz ciekły EGC – gazy cieplarniane Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U.2012.1059 j.t.), zwana dalej ustawą prawo energetyczne. Ustawa z dnia 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. 2016 poz 831), zwana dalej ustawą o efektywności energetycznej (wejście w życie od dnia 1 października 2016 roku) ekoexpert.com.pl Strona | 7 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 1. STRESZCZENIE Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, który koncentruje się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Istotą Planu jest osiągniecie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych wynikających z działań zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Konieczność opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wiązała się z ratyfikowanym przez Polskę Protokołem z Kioto oraz przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku pakietem klimatyczno-energetycznym, które skutkują szeregiem obowiązków, w tym w szczególności koniecznością redukcji emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii, a także zwiększenia udziału wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Ponadto potrzeba opracowania i realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz wpisuje się w politykę Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Niniejszy dokument umożliwi również spełnienie obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, wynikające z ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. 2016 poz 831), która wejdzie w życie od dnia 1 października 2016 roku. Gmina Goniądz poprzez opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zobowiązuje się do podejmowania wszelkich działań zmierzających do poprawy jakości powietrza na jej obszarze, a w szczególności do: redukcji emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcji zużycia energii finalnej poprzez podniesienie poziomu efektywności energetycznej. Powyższe cele będą przyświecać gminie Goniądz nie tylko do 2020 roku, ale i w dalszej perspektywie czasowej. Realizacja założeń długoterminowych będzie możliwa dzięki podejmowaniu konkretnych działań ukierunkowanych na poprawę jakości powietrza. Stan jakości powietrza na terenie gminy Goniądz kształtowany jest głównie przez: źródła ciepła: lokalne kotłownie dla usług publicznych i indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, komunikację samochodową, wzmożony ruch turystyczny, produkcję rolniczą. Wyjściowa inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych do powietrza jest warunkiem wstępnym opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Objęła ona poziom zużycia energii oraz związaną z nim emisję CO2 w sektorze budynków użyteczności publicznej, ekoexpert.com.pl Strona | 8 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 budynków mieszkalnych, sektorze przemysłowym poza EU ETS oraz sektorze transportu publicznego i prywatnego i oświetlenia gminnego. Całkowita emisja pochodząca z poszczególnych nośników energii na terenie gminy w roku bazowym (2015) wyniosła 16 435,90 Mg CO2/rok. Na podstawie wyników inwentaryzacji wyznaczono obszary oraz sektory o największej emisji zanieczyszczeń. W gminie Goniądz największym emitentem zanieczyszczenia powietrza jest sektor mieszkaniowy - budynki jednorodzinne i wielorodzinne (62,50% całkowitej emisji). Znaczna emisja jest również z sektora transportu zsumowanego ogółem, która stanowi blisko 22,08% całkowitej emisji oraz emisja związana z użytkowaniem energii elektrycznej w przemyśle. Wykres 1. Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym dla gminy Goniądz Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym [Mg CO2/rok] w 2015 roku 18000 16000 14000 12000 3629,59 Transport razem 282,36 1002,21 Oświetlenie publiczne 10000 Budynki wielorodzinne 8000 Budynki jednorodzinne 9269,45 6000 Przemysł (emisja z energii elektrycznej) 4000 Budynki gminne i w zarządzie Gminy 2000 0 1257,23 995,07 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji Z uwagi na duży odsetek paliw węglowych używanych na potrzeby grzewcze sektora budynków mieszkalnych (jednorodzinnych i wielorodzinnych bez zarządców) działania gminy w celu ograniczenia niskiej emisji powinny skupić się w sektorze mieszkalnictwa. Ponadto ważną rolę powinny odgrywać wszelkie działania inwestycyjne i nieinwestycyjne w zakresie edukacji ekologicznej mieszkańców gminy. ekoexpert.com.pl Strona | 9 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wykres 2. Wielkość emisji CO2 w roku 2015 w ujęciu na rodzaj nośnika energii [Mg CO2/rok] 18000,00 18000,00 Gaz LPG 16000,00 14000,00 16000,00 3629,59 186,78 0 2048,56 Olej opałowy 14000,00 12000,00 12000,00 10000,00 7095,37 Paliwa transportowe 1131,22 0 Benzyna 10000,00 6585,68 8000,00 Paliwa opałowe 8000,00 6000,00 Energia elektryczna 6000,00 0 322,91 4000,00 5710,94 2000,00 Gaz ziemny Węgiel kamienny Biomasa/Dre wno 4000,00 5710,94 Olej napędowy Gaz w butli 2000,00 0,00 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] 0,00 Energia elektryczna Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji W przypadku gminy Goniądz na kształtowanie się wielkości emisji CO2 duży wpływ ma zużycie węgla kamiennego oraz energii elektrycznej. Tak wysokie zużycie węgla kamiennego jako źródła energii cieplnej związane jest z jego dużą wartością opałową, dostępnością oraz stosunkowo niskimi cenami. Spośród paliw opałowych największą wielkością emisji CO2 charakteryzuje się węgiel kamienny (41,20 %).Wielu mieszkańców z uwagi na znacznie niższą cenę jako opał stosuje węgiel zanieczyszczony, niskiej jakości co wpływa na wzrost poziomu zanieczyszczeń do powietrza. Wielkość emisji w wyniku wykorzystania energii elektrycznej pokrywa ponad 35% całościowej wielkości emisji CO2 w gminie. Znaczna emisja towarzyszy również wykorzystywaniu paliw transportowych w wyniku spalania oleju napędowego (12,8% całkowitej emisji). W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji źródeł emisji zidentyfikowano aspekty i obszary problemowe, występujące na terenie gminy Goniądz, należą do nich m.in.: na terenie gminy brak jest centralnego systemu ogrzewania, zaopatrzenie gminy w ciepło w blisko 78% oparte jest na indywidualnych kotłowniach, jedynie budynki wielorodzinne w mieście Goniądz zasilane są lokalnymi kotłowniami, za pomocą lokalnej sieci cieplnej, gmina nie posiada zbiorczej sieci gazowej, z uwagi na stosunkowo rozproszoną zabudowę na obszarze gminy nie jest ekonomicznie opłacalne stosowanie zbiorczych sieci ciepłowniczych (ciepło i gaz). Jedynie zabudowa miasta Goniądz umożliwia podjęcie tego typu działań, ekoexpert.com.pl Strona | 10 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 w dalszym ciągu duża część domostw ogrzewana jest z wykorzystaniem węgla kamiennego i miału węglowego, co powoduje wysokie wartości emisji CO2 do powietrza, na terenie gminy energia wytwarzana z odnawialnych źródeł energii obecnie stanowi 0,56% ogółu energii wytwarzanej z innych nośników energii, co stanowi niewielki odsetek energii, gospodarstwa domowe stanowią sektor charakteryzujący się największą emisją CO2, rozpowszechnienie technologii OZE wśród przedsiębiorców i mieszkańców jest niskie, W odniesieniu do celu strategicznego oraz celów szczegółowych zaplanowano pakiet działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych. Efekty działań przyczyniają się do ograniczenia emisji dwutlenku węgla na terenie gminy w stosunku do poziomu prognozowanego oraz zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy. Cele strategiczne wynikające z PGN dla gminy to: Cel. 1 - Redukcja emisji gazów cieplarnianych CO2 dla gminy Goniądz w roku 2022 o 8,41% w stosunku do roku bazowego 2015. Cel. 2 - Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych dla obszaru gminy Goniądz o 1,59% w stosunku do roku bazowego 2015. Cel. 3 - Redukcja zużycia energii finalnej (z energią elektryczną) o 3,46 % w stosunku do roku bazowego 2015. Wśród zaplanowanych na terenie gminy przedsięwzięć do realizacji do 2024 roku znajdują się działania przyczyniające się do racjonalizacji wykorzystania źródeł energii oraz do poprawy efektywności energetycznej m.in. będą to działania: 1. Termomodernizacja budynku Urzędu Miejskiego w Goniądzu (wymiana sieci C.O. oraz ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji OZE), 2. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Goniądzu (zmiana sposobu podgrzewania c.w.u., ocieplenie ścian zewnętrznych piwnic szkoły, wymiana okien i drzwi zewnętrznych, montaż wentylacji mechanicznej nawiewowo-wywiewnej współpracująca z instalacją fotowoltaiczną 5 kW, ocieplenie ścian Sali gimnastycznej i ławy fundamentowe, ocieplenie stropodachu sali gimnastycznej wraz z pomieszczeniami, 3. Przebudowa drogi gminnej we wsi Szafranki na długości od drogi gminnej będącej przedłużeniem ul. Demokratycznej w Goniądzu do drogi wojewódzkiej nr 670 OsowiecSuchowola o długości ok 2 945,8m. Inwestycja obejmować ma przebudowę istniejących odcinków drogi o nawierzchni żwirowej na nawierzchnię betonu asfaltowego, z wykonaniem we wsi Szafranki krawężników i obrzeży betonowych, 4. Wymiana opraw oświetleniowych na LED-owe i wymiana źródeł energii elektrycznej na OZE w oświetleniu ulicznym na obszarze miasta i gminy Goniądz, ekoexpert.com.pl Strona | 11 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 5. Wymiana źródeł ciepła z węglowych na OZE w co najmniej 50 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych (instalacja kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych bądź wymiana pieców grzewczych na niskoemisyjne np. olejowe bądź gazowe), 6. Wymiana źródeł ciepła z węglowego na OZE w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się pod zarządem gminy, 7. Przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (wymiana źródeł ciepła z węglowego na niskoemisyjne, instalacja OZE, ocieplenie ścian zewnętrznych budynków, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej) w budynkach wielorodzinnych Spółdzielni mieszkaniowej oraz Wspólnot mieszkaniowych na terenie gminy Goniądz, 8. Budowa MTW (małych turbin wiatrowych) do 3,5 kW na co najmniej 10 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz do 40 kW w 1 budynku gminnym, 9. Montaż OZE (ogniw fotowoltaicznych, MTW) na budynkach Stacji Uzdatniania Wód, budynkach Hydroforni oraz Oczyszczalni Ścieków w celu poprawy efektywności zarządzania energią w systemie wodno-kanalizacyjnym gminy Goniądz, 10. Szkolenia i działania edukacyjne w celu poprawy świadomości ekologicznej mieszkańców, 11. Zakup autobusu szkolnego spełniającego nowe normy emisyjne (minimum euro V), 12. Przebudowa dróg gminnych o łącznej długości ok 36,31 km, 13. Wprowadzenie systemu zielonych zamówień do procedur przetargowych, 14. Efektywne energetycznie planowanie przestrzenne ukierunkowane na inwestycje w OZE; Zadania, których realizatorem jest gmina Goniądz finansowane (lub współfinansowane) przez gminę, które przyczyniają się do ww. celów powinny być wpisane do Wieloletniego Planu Finansowego Gminy (WPF). Harmonogram oraz opis działań planowanych do realizacji zawarto w rozdziale 13. ekoexpert.com.pl Strona | 12 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 2. WPROWADZENIE 2.1 Podstawa prawna i formalna opracowania Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to strategiczny dokument tworzony na poziomie gminy, który ma na celu przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020 (m.in. redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych) oraz zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole w Kioto. Ponadto zgodnie z obowiązującym w Unii Europejskiej dokumentem Strategia Europa 2020 oraz przyjętym w Pakietem Klimatyczno-Energetycznym państwa członkowskie zobowiązane są do podjęcia działań zmierzających do budowy gospodarki niskoemisyjnej, wspierania efektywności wykorzystywania zasobów oraz promowania zrównoważonego transportu. Oprócz korzyści w skali makro docelowo Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ma służyć wszystkim mieszkańcom gminy poprzez poprawę jakości powietrza oraz zmniejszenie kosztów energii. Opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz jest dokumentem określającym obowiązki nałożone na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określone w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. 2016 poz 831) wejście w życie od dnia 1 października 2016 roku. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej będzie stanowił również formalną podstawą do uzyskania dotacji na zadania z zakresu gospodarki niskoemisyjnej takie jak, np. termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, współfinansowanie OZE oraz wielu innych przedsięwzięć mających swe energetyczne uzasadnienie z budżetu Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014 - 2020. Treść i zakres Planu wynika z dokumentu zatytułowanego „Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej”, opracowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wskaźniki emisji wykorzystane w dokumencie, wynikają natomiast z opracowań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Podstawą formalną opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz jest Uchwała Nr XXIII/185/16 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 10 sierpnia 2016 roku w sprawie wyrażenia woli przystąpienia do opracowania i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata 2016-2021. 2.2 Cel i zakres opracowania Celem niniejszego opracowania jest analiza możliwych do zrealizowania przedsięwzięć inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, których wdrożenie będzie skutkować ekoexpert.com.pl Strona | 13 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 zmniejszeniem zużycia energii pierwotnej (finalnej) oraz zmniejszeniem zanieczyszczeń gazowych, w tym gazów cieplarnianych do atmosfery. emisji Główne cele opracowania dokumentu wpisują się w zadania określone w pakiecie klimatyczno-energetycznym, należą do nich m.in.: poprawa jakości powietrza atmosferycznego, poprzez redukcję lokalnej emisji zanieczyszczeń gazowych, pochodzących ze spalania paliw stałych i ciekłych na terenie gminy, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (OZE), zmniejszenie poziomu zużycia energii finalnej na terenie gminy Goniądz. W ramach realizacji celów szczegółowych możliwe będzie osiągniecie celów głównych, należą do nich m.in.: zmniejszenie zużycia energii w poszczególnych sektorach odbiorców energii, obniżenie energochłonności w poszczególnych sektorach odbiorców energii, rozwój planowania energetycznego w gminie Goniądz, identyfikacja obszarów problemowych na terenie gminy Goniądz, podniesienie świadomości społecznej w zakresie efektywnego zarządzania energią, aktywizacja lokalnej społeczności oraz poszczególnych uczestników lokalnego rynku energii (producentów i konsumentów) w działania ograniczające emisję gazów cieplarnianych. Treść i zakres Planu wynika z dokumentu zatytułowanego „Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej”, opracowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wskaźniki emisji wykorzystane w dokumencie, wynikają natomiast z opracowań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Zgodnie z wytycznymi, przy opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz uwzględniono następujące założenia: w planie objęto całość obszaru geograficznego gminy, skoncentrowano się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działań mających na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz emisji dwutlenku węgla, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń w powietrzu, uwzględniono współuczestnictwo podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii (z wyjątkiem instalacji objętych systemem EU ETS) ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym, uwzględniono w planie obszary, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej, ekoexpert.com.pl Strona | 14 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 w planie ujęto działania mające na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), w planie uwzględniono działania mające wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), uwzględniono spójność z nowotworzonymi założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe i programami ochrony powietrza. Wymagania wobec planu: przyjęcie do realizacji planu poprzez uchwałę Rady Miejskiej w Goniądzu, wskazanie mierników osiągnięcia celów, określenie źródeł finansowania, plan wdrażania, monitorowania i weryfikacji, spójność z innymi planami/programami (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, założenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program ochrony powietrza), zgodność z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, kompleksowość planu, tj.: wskazanie zadań nieinwestycyjnych, takich jak planowanie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej oraz inwestycyjnych, w następujących obszarach1: zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS – fakultatywnie), dystrybucja ciepła, zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów organizacji ruchu, gospodarka odpadami – w zakresie emisji nie związanej z zużyciem energii (CH4 ze składowisk) – fakultatywnie, produkcja energii – zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wyłączeniem instalacji objętej EU ETS. 2.3 Powiązania z innymi dokumentami Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 opiera się na analizie spójności treści opracowywanego dokumentu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi obejmującymi administracyjny obszar gminy Goniądz. Cele Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz jego zadania są spójne z dokumentami strategicznymi 1 Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013, Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej ekoexpert.com.pl Strona | 15 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 powiatu monieckiego oraz województwa podlaskiego, są również kontynuacją zadań zawartych we wcześniejszych wersjach tych dokumentów. Tabela 1. Zestawienie dokumentów strategiczno-planistycznych spójnych z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Goniądz Zasięg i szczebel Tytuł dokumentu strategicznego opracowania Program Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata 2011-2014 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata 2007 – 2017 Dokumenty lokalne Dokumenty regionalne Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata 2009-2018 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Goniądz Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Miasta Goniądz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Goniądz Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 roku” Dokumenty krajowe Ustawa o efektywność energetycznej Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych Polityka Klimatyczna Polski Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Pakiet Dokumenty międzynarodowe klimatyczno-energetyczny (przyjęty przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku) Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami lokalnymi Program Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata 2011-2014 Program zawiera wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w gminie Goniądz. Analizie podlega najbardziej aktualny dokument określający stan środowiska naturalnego na obszarze gminy. Głównym celem Programu Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata 2011-2014 jest określenie polityki zrównoważonego rozwoju gminy poprzez działania spójne z zapisami polityki ekologicznej państwa, województwa, powiatu i gminy w skali regionu. Dokument ten w pełni odzwierciedla tendencje europejskiej polityki ekologicznej, której główne cele to: zasada zrównoważonego rozwoju, ekoexpert.com.pl Strona | 16 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 zasada zrównoważonego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach: - sprawiedliwości międzypokoleniowej, - sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej, - równoważenia szans miedzy człowiekiem i przyrodą, zasada przezorności, zasada uspołecznienia i subsydiarności, zasada prewencji, zasada „zanieczyszczający płaci”, zasada skuteczności efektywności ekologicznej i ekonomicznej; Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata 2007 – 2017 Plan Rozwoju Lokalnego jest opracowaniem, które w sposób kompleksowy diagnozuje aktualną sytuację gminy, pokazuje słabe i mocne strony regionu oraz wskazuje możliwości i zagrożenia. Nadrzędnym celem Planu jest pokazanie kilkuletniej perspektywy priorytetów rozwoju gminy oraz wskazanie instrumentów pozwalających te priorytety zrealizować. Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje lata 2007-2017. Przyjęcie takiego horyzontu czasowego wiąże się z realizacją szeregu planowanych zadań inwestycyjnych w tym okresie. Plan obejmuje siedem podstawowych obszarów: gospodarka i rynek pracy, infrastruktura komunikacyjna, infrastruktura sportowa i turystyczna, infrastruktura społeczna, infrastruktura ochrony środowiska, środowisko kulturowe, sfera społeczna; Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz określa cele strategiczne i szczegółowe rozwoju gminy, przede wszystkim przedstawia konkretne zadania do realizacji, terminy ich wykonania oraz szacunkowe koszty z źródłami finansowania. Stwarza możliwości decyzyjne w sprawach dotyczących podejmowania przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie rzeczowym i finansowym w dłuższej perspektywie czasu. Decyzje te pozwolą na wcześniejsze podjęcie prac przygotowawczych dla planowanych procesów inwestycyjnych (np.: przygotowanie dokumentacji projektowej). Umożliwia także pozyskiwanie środków finansowych dla planowanych zadań z odpowiednim wyprzedzeniem. Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata 2009-2018 Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata 2009-2018 jest jednym z najważniejszych elementów odnowy miejscowości, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek ekoexpert.com.pl Strona | 17 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak również stanowić będzie wytyczne dla władz gminy Goniądz przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Goniądz. Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności miasta Goniądz jako miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny, oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy większe miasta oferują konkurencyjną alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi i małych miasteczek. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goniądz Uchwalony dnia 21 grudnia 2003 roku (z późniejszymi zmianami) uchwałą Rady Miejskiej w Goniądzu miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goniądz w swej treści posiada zapisy o zaleceniu stosowania ekologicznych nośników energii cieplnej. Należy przez to rozumieć: gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy niskosiarkowy, energię elektryczną, biomasę. Ponadto zapisy planu chronią obszary leśne przed wyłączeniem ich z produkcji leśnej i przekształceniem na cele nieleśne. W przypadku budowy nowych budynków wielorodzinnych na terenach z dostępną siecią cieplna zaleca się korzystanie z istniejącego źródła ciepła centralnego. Ustala się możliwość lokalizacji nowych źródeł ciepła według rozwiązań własnych przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowych, energia elektryczna, biomasa, geotermia), z zachowaniem przepisów szczególnych obowiązujących w tym zakresie. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Goniądz Zapisy traktują o ekologicznych nośnikach energii cieplnej rozumiane przez gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy niskosiarkowy, energię elektryczną, biomasę. Plan swymi zapisami chroni tereny leśne i grunty leśne na cele nierolnicze. Zaopatrzenie w ciepło powinno być realizowane według własnych rozwiązań przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowy, energia elektryczna, biomasa); w przyszłości możliwe jest też korzystanie z gazu z sieci gazowej po jej wybudowaniu – dopuszcza się także ogrzewanie węglowe z kotłowni lokalnych, z zastosowaniem urządzeń odpylających. W zakresie gazownictwa ustala się możliwość realizacji gazociągów średniego i niskiego ciśnienia na obszarze całego miasta, bez przedstawienia trasy przebiegu. Dodatkowo ustala się możliwość lokalizacji nowych źródeł ciepła według rozwiązań własnych przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowych, energia elektryczna, biomasa). ekoexpert.com.pl Strona | 18 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Goniądz Studium określa swym zapisem kształt i zasady planowania przestrzennego na terenie gminy. Dokument ten jest podstawowym zapisem kreującym politykę przestrzenną gminy. Studium ma na celu ukazanie gospodarczych i przestrzennych perspektyw rozwoju gminy Goniądz. Studium gminy Goniądz w sposób ogólny ukazuje kierunki rozwoju społecznogospodarczego oraz przestrzennego gminy. Zapisy studium zostały uszczegółowione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Określone obszary do zabudowy przeznaczone są pod zabudowę nieuciążliwą dla środowiska, głównie zabudowa jednorodzinna i zagrodowa z dopuszczeniem usług i rzemiosła nieuciążliwego. Zapisy Studium pokrywają się z ustaleniami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami regionalnymi Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego określa misję rozwoju województwa, wyznacza cele i przyporządkowuje im priorytety. Realizacja Strategii pozwoli na zwiększenie spójności społeczno-ekonomicznej i konkurencyjności regionu poprzez stworzenie warunków do pełniejszego wykorzystania jego potencjału. W Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego wyznaczono następujące cele strategiczne: Cel 1: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej województwa. Cel 2: Rozwój zasobów ludzkich zgodnie z potrzebami rynku pracy. Cel 3: Podniesienie konkurencyjności podlaskich firm w aspekcie krajowym i międzynarodowym. Cel 4: Ochrona środowiska naturalnego. Cel 5: Rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego. Cel 6: Wykorzystanie przygranicznego i transgranicznego położenia województwa. Cel 7: Rozwój rolnictwa i tworzenie warunków wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Strategia zakłada ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z energetyki i transportu drogowego, w tym gazów cieplarnianych i pyłów oraz rozpowszechnienia technologii zwiększających efektywność produkcji i wykorzystania energii. Istotnym kierunkiem działań będzie wspieranie efektywności energetycznej, m.in. poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym oraz zwiększanie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastruktury publicznej, takiej jak np. oświetlenie. ekoexpert.com.pl Strona | 19 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Inwestycje przewidziane do realizacji w ramach niniejszego dokumentu, zmierzające do racjonalnego wykorzystania energii wpisują się w zapisy Strategii Zrównoważonego Rozwoju dla Województwa Podlaskiego. Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Uchwała Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 20 grudnia 2013 roku określono „Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej”. Obszar gminy Goniądz znajduje się na terenie „strefy podlaskiej”, która zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012, poz.914) zgodnie z którym strefa podlaska obejmuje całe województwo podlaskie z wyłączeniem obszaru aglomeracji białostockiej. Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej został opracowany w związku z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu w 2011 i 2012 roku. Głównym celem sporządzenia i wdrożenia Programu Ochrony Powietrza jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa warunków życia mieszkańców, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz lepsza jakość życia w aglomeracji. Realizacja zadań wynikających z Programu Ochrony Powietrza ma na celu zmniejszenie stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu w danej strefie do poziomów dopuszczalnych/docelowych i utrzymywania ich na takim poziomie. Z listy obszarów, dla których wykazano przekroczenie poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 oraz PM2,5 w strefie podlaskiej w 2012 roku brak jest odniesienia dla obszaru gminy Goniądz. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami krajowymi Rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest realizacją zasady zrównoważonego rozwoju, zapisanej w Konstytucji RP w art.5 (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483 ze zmianami), stanowiącym, iż RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się właśnie tą zasadą. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE. Z założeń programowych NPRGN wynikają również szczegółowe zadania dla gmin: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, ekoexpert.com.pl Strona | 20 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami; Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku została uchwalona przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku. Dokument ten określa podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej, są to: 1. Poprawa efektywności energetycznej. 2. Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii. 3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej. 4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw. 5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii. 6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. W zakresie poprawy efektywności energetycznej szczegółowymi celami są: 1. Zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych. 2. Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 roku. 3. Zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej. 4. Wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii. 5. Zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną. Polityka energetyczna w zakresie wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz ciepła określa, iż głównym celem jest zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Szczegółowymi celami w tym obszarze są m. in.: 1. Budowa nowych źródeł energii w celu zrównoważenia krajowego popytu na energię elektryczną i utrzymania nadwyżki dostępnej operacyjnie w szczycie mocy osiągalnej z krajowych konwencjonalnych i jądrowych źródeł wytwórczych na poziomie minimum 15% maksymalnego krajowego zapotrzebowania na moc elektryczną. 2. Budowa interwencyjnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej, wymaganych ze względu na bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego. ekoexpert.com.pl Strona | 21 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 3. Rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwiająca zrównoważony wzrost gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400kV oraz pierścieni wokół głównych miast Polski), jak również odbiór energii elektrycznej z obszarów o dużym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych. 4. Rozwój połączeń transgranicznych skoordynowany z rozbudową krajowego systemu przesyłowego i z rozbudową systemów krajów sąsiednich, pozwalający na wymianę co najmniej 15% energii elektrycznej zużywanej w kraju do roku 2015, 20% do roku 2020 oraz 25% do roku 2030. 5. Modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę niezawodności zasilania oraz rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii. 6. Modernizacja sieci przesyłowych i sieci dystrybucyjnych, pozwalająca obniżyć do 2030 roku czas awaryjnych przerw w dostawach do 50% czasu trwania przerw w roku 2005. 7. Dążenie do zastąpienia do roku 2030 ciepłowni zasilających scentralizowane systemy ciepłownicze polskich miast źródłami kogeneracyjnymi. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw ma na celu zwiększenie stopnia uniezależnienia się od dostaw energii z importu, podniesienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat przesyłowych, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń oraz rozwój słabiej rozwiniętych regionów, bogatych w zasoby energii odnawialnej. Główne cele polityki energetycznej w tym obszarze to: 1. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych. 2. Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie udziału biopaliw II generacji. 3. Ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem. W zakresie rozwoju konkurencyjnych rynków głównym celem polityki energetycznej w tym obszarze jest zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Szczegółowymi celami w tym obszarze są: 1. Zwiększenie dywersyfikacji źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych oraz dostawców, dróg przesyłu oraz metod transportu, w tym również poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 2. Zniesienie barier przy zmianie sprzedawcy energii elektrycznej i gazu. 3. Rozwój mechanizmów konkurencji jako głównego środka do racjonalizacji cen energii. ekoexpert.com.pl Strona | 22 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 4. Regulacja rynków paliw i energii w obszarach noszących cechy monopolu naturalnego w sposób zapewniający równoważenie interesów wszystkich uczestników tych rynków. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko- jako główne cele polityki energetycznej państwa w tym obszarze określono: 1. Ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego. 2. Ograniczenie emisji SO2 i NOx do poziomów ustalonych w Traktacie Akcesyjnym. 3. Minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce. 4. Zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 roku” Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 roku” uchwalona 16 czerwca 2014 roku przez Radę Ministrów wytycza kierunki rozwoju branży energetycznej. Wskazuje także priorytety w ochronie środowiska oraz kluczowe działania, które powinny zostać podjęte w ramach długofalowych planów rozwoju sektora energetycznego. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Cel główny Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko realizowany będzie przez cele szczegółowe: Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska. 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin. 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody. 1.3. Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna. 1.4. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię. 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii. 2.2. Poprawa efektywności energetycznej. 2.3. Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw importowanych surowców energetycznych. 2.4. Modernizacja sektora elektroenergetyki zawodowej, w tym przygotowanie do wprowadzenia energetyki jądrowej. 2.5. Rozwój konkurencji na rynkach paliw i energii oraz umacnianie pozycji odbiorcy. ekoexpert.com.pl Strona | 23 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych odnawialnych źródeł energii. 2.7. Rozwój energetyki na obszarach podmiejskich i wiejskich. Cel 3. Poprawa stanu środowiska. 3.1. Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki. 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne. 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki. 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych. 3.5. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko określa kierunki rozwoju sektorów energetyki i środowiska, przez wskazanie konkretnych działań, które należy podjąć, aby urzeczywistnić cel główny strategii. Wśród szczególnie ważnych wyzwań, które stoją przed sektorem energetycznym wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki poprzez modernizację energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikację struktury wytwarzania energii poprzez wdrożenie i rozwijanie energetyki jądrowej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej, polskie prawodawstwo zostało dostosowane do prawodawstwa europejskiego, w tym przede wszystkim Dyrektywy UE o zasadach wspólnego rynku energii elektrycznej. Dyrektywy unijne stały się podstawą do tworzenia krajowych uregulowań prawnych dotyczących rynku energii. Wdrożone zostały m.in. następujących dyrektyw Wspólnoty Europejskiej: 1. Dyrektywy 90/547/EWG z dnia 29 października 1990 roku w sprawie przesyłu energii elektrycznej przez sieci przesyłowe (Dz. Urz. WE L 313 z 13 listopada 1990 roku z poźn. zm.), 2. Dyrektywy 91/296/EWG z dnia 31 maja 1991 roku w sprawie przesyłu gazu ziemnego poprzez sieci (Dz. Urz. WE L 147 z 12 czerwca 1991 roku z poźn. zm.), 3. Dyrektywy 96/92/WE z dnia 19 grudnia 1996 roku dotyczącej wspólnych zasad dla rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz. Urz. WE L 27 z 30 stycznia 1997 roku), 4. Dyrektywy 98/30/WE z dnia 22 czerwca 1998 roku dotyczącej wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego (Dz. Urz. WE L 204 z 21 lipca 1998 roku z poźn. zm.), 5. Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz.Urz.WE L 140/16 z 5 czerwca 2009 roku). Ustawa o efektywność energetycznej Zgodnie z ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 roku (Dz. U. 2016 poz 831) o efektywności energetycznej, która wejdzie w życie od dnia 1 października 2016 roku ekoexpert.com.pl Strona | 24 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 określenie efektywność energetyczna oznacza stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu. Zgodnie z projektem art. 8 ustawy o efektywności energetycznej środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja, 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. z 2014, poz 712 ze zm), 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (Dz. U. 2016, poz 290 ze zm.), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. W artykule 17 niniejszej ustawy mowa jest o przedsięwzięciach służących poprawie efektywności energetycznej, należą do nich: 1) izolacja instalacji przemysłowych; 2) przebudowa lub remont budynków; 3) modernizacja: a) urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, b) oświetlenia, c) urządzeń potrzeb własnych, d) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła. 4) odzysk energii w procesach przemysłowych; 5) ograniczenie: a) przepływów mocy biernej, b) strat sieciowych w ciągach liniowych, c) strat w transformatorach; 6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne, ciepła użytkowego w kogeneracji, ekoexpert.com.pl Strona | 25 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne, lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Ustawa o efektywności energetycznej ma poprawić wykorzystanie energii oraz promować innowacyjne technologie, które zmniejszają szkodliwe oddziaływanie sektora energetycznego na środowisko. Określa też zasady sporządzania audytów efektywności energetycznej. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych W dniu 7 grudnia 2010 roku Rada Ministrów przyjęła dokument pt. „Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”. Określa on krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej. Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. Zgodnie z założeniami Polska do 2020 roku powinna osiągnąć poziom 15,5% udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, w zużyciu energii końcowej brutto. Polityka Klimatyczna Polski Polityka Klimatyczna Polski powstała w związku z obowiązkiem podjęcia działań zabezpieczających przed trwałymi zmianami klimatu globalnego, wynikającym z Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu, a przede wszystkim z obowiązkiem wynikającym z Protokołu z Kioto. Polityka Klimatyczna Polski została przyjęta przez Radę Ministrów 4 listopada 2003 roku. Dokument ten objaśnia podstawowe problemy i uwarunkowania polityki klimatycznej Polski. Przedstawia międzynarodowe zobowiązania Polski w zakresie klimatu oraz działań jakie należy podjąć, aby tym zmianom przeciwdziałać, w każdym sektorze gospodarczym, czyli: energetyce, przemyśle, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, gospodarce odpadami i ściekami oraz w sektorze użyteczności publicznej, usług oraz gospodarstw domowych. Polityka Klimatyczna Polski zawiera wykaz instrumentów politycznych, mających pomóc w ochronie klimatu, wśród nich znajdują się mechanizmy redukcji emisji sformułowane w Protokole z Kioto. Strategicznym celem Polityki Klimatycznej Polski jest: "włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększenia zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania ekoexpert.com.pl Strona | 26 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych” (Ministerstwo Środowiska, 2003). Cel główny realizowany będzie za pomocą celów i działań krótko-, średnio- i długookresowych. W strategii zostały określone krótkookresowe cele polityki, należą do nich między innymi: 1) 2) 3) 4) 5) redukcja gazów cieplarnianych poprzez działania w zakresie energetyki; realizacja postanowień Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto; integracja polityki klimatycznej z innymi politykami państwa; opracowanie krajowego programu redukcji emisji gazów cieplarnianych; poprawa systemu informacji i edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony klimatu Cele i działania średnio- i długookresowe obejmują między innymi: 1) zintegrowanie polskiej polityki ochrony klimatu z polityką Unii Europejskiej; 2) promowanie zrównoważonych form rolnictwa; 3) promocję i rozwój oraz wzrost wykorzystania nowych i odnawialnych źródeł energii. W sektorze użyteczności publicznej, usług i gospodarstw domowych należy uwzględnić m.in. poprawę sprawności wytwarzania i przesyłania ciepła sieciowego i energii elektrycznej oraz zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego do produkcji energii, implementację działań takich jak: termomodernizacja budynków mieszkalnych, wymiana i doszczelnianie okien, zmiana obowiązujących norm ochrony cieplnej nowych budynków, wprowadzenie certyfikatów energetycznych dla budynków, czy rozbudowa odnawialnych źródeł energii (ograniczenie emisji gazów cieplarnianych CO2 i N2O). Polityka Klimatyczna Polski pozwoli na wywiązanie się ze zobowiązań wynikających z Konwencji. Wymaganą 6% redukcję emisji gazów cieplarnianych w stosunku do roku bazowego 1988 Polska może osiągnąć bez poniesienia dodatkowych kosztów. Możliwe jest jednak osiągnięcie aż 40% redukcji do 2020 roku. W tym wypadku niezbędne jest jednak prowadzenie polityki energetycznej, przemysłowej i leśnej, a także zwiększenie zastosowania odnawialnych źródeł energii. Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Narodowy Program jest dokumentem definiującym całościowy obraz gospodarki niskoemisyjnej w Polsce. W dokumencie poddano identyfikacji najważniejsze obszary, mające potencjał w zakresie transformacji niskoemisyjnej. Klasyfikacja obszarów opierała się na szczegółowej analizie wpływu obszarów na rozwój gospodarczy oraz na stopień redukcji emisji w Polsce. Na tej podstawie opracowano szereg działań rekomendowanych do podjęcia zarówno przez sektor publiczny, jak również przez przedstawicieli biznesu oraz organizacji pozarządowych. ekoexpert.com.pl Strona | 27 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Cel szczegółowy A: Niskoemisyjne wytwarzanie energii 6.1. Priorytet A.1. Modernizacja infrastruktury krajowego systemu elektroenergetycznego 6.1.1. Działanie A.1.1. Modernizacja i rozbudowa krajowego systemu elektroenergetycznego dopasowana do wymagań rozwijającego się rynku OZE 6.1.2. Działanie A.1.2. Modernizacja i rozbudowa krajowego systemu elektroenergetycznego przyczyniająca się do ograniczenia strat przesyłowych 6.1.3. Działanie A.1.3. Rozwój wysokosprawnej poligeneracji i kogeneracji 6.2. Priorytet A.2. Rozwój wykorzystania OZE 6.2.1. Działanie A.2.1. Rozwój energetyki prosumenckiej 6.2.2. Działanie A.2.2. Rozwój biogazowni 6.2.3. Działanie A.2.3. Rozwój energetyki wiatrowej na polskich obszarach morskich 6.2.4. Działanie A.2.4. Zrównoważone wykorzystanie biomasy 6.2.5. Działanie A.2.5. Wykorzystanie kolektorów słonecznych do ogrzewania wody 6.2.6. Działanie A.2.6. Upowszechnienie wykorzystania pomp ciepła i gruntowych wymienników ciepła do celów grzewczych 6.3. Priorytet A.3 Upowszechnienie alternatywnych, innych niż odnawialne, metod pozyskiwania energii 6.3.1.Działanie A.3.1. Upowszechnienie spalania i współspalania odpadów 6.3.2. Działanie A.3.2. Wzrost wykorzystania metanu na cele energetyczne 6.3.3. Działanie A.3.3. Efektywniejsze gospodarowanie ciepłem odpadowym 6.3.4. Działanie A.3.4. Zwiększenie stopnia wykorzystania paliw alternatywnych 7.Cel szczegółowy B: Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, w tym odpadami 7.1.Priorytet B.1 Promocja optymalnego wykorzystywania surowców 7.1.1. Działanie B.1.1. Doskonalenie technologii pozyskiwania i wstępnej obróbki surowców 7.1.2. Działanie B.1.2. Poprawa efektywności wykorzystywania surowców 7.2. Priorytet B.2 Rozwój niskoemisyjnej gospodarki odpadami 7.2.1. Działanie B.2.1. Rozwój odzysku odpadów w celu pozyskiwania jak największej ilości surowców nieenergetycznych 8. Cel szczegółowy C: Rozwój zrównoważonej produkcji (przemysł, budownictwo, rolnictwo) 8.1. Priorytet C.1 Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju niskoemisyjnej gospodarki w sektorze przemysłu 8.1.1.Działanie C.1.1. Rozwój produktów niskoemisyjnych 8.1.2. Działanie C.1.2. Tworzenie kadr dla gospodarki niskoemisyjnej 8.2. Priorytet C.2 Rozpowszechnienie istniejących technologii niskoemisyjnych w procesach produkcyjnych 8.2.1. Działanie C.2.1. Zmniejszenie emisyjności sektora cementowego 8.2.2. Działanie C.2.2. Obniżenie emisyjności przemysłu chemicznego 8.2.3. Działanie C.2.3. Obniżenie emisyjności przemysłu hutniczego 8.3. Priorytet C.3 Poprawa standardu energetycznego istniejących budynków 8.3.1. Działanie C.3.1. Kontynuacja procesu termomodernizacji na nowych zasadach 8.3.2. Działanie C.3.2. Inne działania zmniejszające zużycie energii w istniejących budynkach 8.4. Priorytet C.4 Poprawa standardu energetycznego nowobudowanych budynków ekoexpert.com.pl Strona | 28 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 8.4.1. Działanie C.4.1. Poprawa warunków horyzontalnych dla rozwoju budynków o niskim zużyciu energii 8.4.2. Działanie C.4.2. Przegląd warunków technicznych stawianych nowym budynkom 8.5. Priorytet C.5 Rozwój zrównoważonej produkcji w rolnictwie 8.5.1. Działanie C.5.1. Zrównoważone zarządzanie gospodarstwem rolnym 8.5.2. Działanie C.5.2. Wdrażanie nowoczesnych metod upraw 8.5.3. Działanie C.5.3.Wdrażanie nowoczesnych metod chowu zwierząt 9.Cel szczegółowy D: Transformacja niskoemisyjna w dystrybucji i mobilności 9.1. Priorytet D.1 Zwiększenie efektywności wybranych elementów łańcucha logistycznego 9.1.1. Działanie D.1.1. Wprowadzenie regulacji prawno-finansowych wpływających na integrację poszczególnych gałęzi transportu towarowego 9.1.2. Działanie D.1.2. Rozwój transportu intermodalnego 9.2. Priorytet D.2 Transformacja niskoemisyjna w sektorze handlu 9.2.1. Działanie D.2.1. Rozwój krótkich łańcuchów dostaw oraz rynkóww lokalnych 9.2.2. Działanie D.2.2. Tworzenie warunków sprzyjających promocji produktów ekologicznych 9.3. Priorytet D.3 Modernizacja pojazdów oraz infrastruktury w celu upowszechnienia niskoemisyjnych form transportu 9.3.1. Działanie D.3.1. Modernizacja i rozwój niskoemisyjnej infrastruktury transportowej 9.3.2. Działanie D.3.2. Modernizacja i rozwój niskoemisyjnych środków transportu 9.4. Priorytet D.4 Poprawa efektywności zarządzania transportem oraz wspieranie rozwoju transportu publicznego 9.4.1. Działanie D.4.1. Rozwój niskoemisyjnych systemów zarządzania ruchem 9.4.2. Działanie D.4.2. Rozwój niskoemisyjnego transportu publicznego (zarządzanie transportem) 9.5. Priorytet D.5 Rozwój i zastosowanie niskoemisyjnych paliw w transporcie oraz magazynowania energii w środkach transportu 9.5.1. Działanie D.5.1. Wspieranie zastosowania paliw metanowych, biopaliw i biogazu 9.5.2. Działanie D.5.2. Efektywne magazynowanie energii elektrycznej w pojazdach 10. Cel szczegółowy E: Promocja wzorców w zrównoważonej konsumpcji 10.1. Priorytet E.1 Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w edukacji 10.1.1. Działanie E.1.1. Większe uwzględnienie zasad zrównoważonego rozwoju w edukacji 10.1.2. Działanie E.1.2. Promocja edukacji na odległość oraz wykorzystania Internetu w procesach edukacyjnych 10.2. Priorytet E.2 Wspieranie dostępności oraz wiarygodności informacji na temat wpływu konsumpcji poszczególnych produktów i usług na emisyjności gospodarki. 10.2.1. Działanie E.2.1. Gromadzenie przez sektor prywatny informacji na temat emisyjności produktów całym cyklu życia 10.2.2. Działanie E.2.2. Upowszechnienie metod oceny cyklu życia w komunikacji biznesowej oraz konsumenckiej 10.2.3. Działanie E.2.3. Dostosowanie systemu sprawozdawczości oraz statystyki publicznej do potrzeb związanych z oceną emisyjności głównych grup produktów i organizacji ekoexpert.com.pl Strona | 29 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 10.2.4. Działanie E.2.4. Rozwój jednolitego systemu standardów oraz testów konsumenckich w zakresie oceny emisyjności produktów 10.3. Priorytet E.3 Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w gospodarstwach domowych 10.3.1. Działanie E.3.1. Zmiana prostych nawyków konsumentów w obrębie gospodarstwa domowego sprzyjająca oszczędności energii 10.3.2. Działanie E.3.2. Promocja zrównoważonego gospodarowania odpadami w gospodarstwie domowym 10.3.3. Działanie E.3.3. Przeciwdziałanie marnotrawstwu żywności 10.3.4. Działanie E.3.4. Kształtowanie zachowań społecznych w dziedzinie zrównoważonego transportu 10.4. Priorytet E.4 Promocja transformacji niskoemisyjnej w sektorze publicznym 10.4.1. Działanie E.4.1. Promocja oszczędności energii w sektorze publicznym 10.4.2. Działanie E.4.2. Upowszechnienie zasad zielonych zamówień publicznych 10.4.3. Działanie E.4.3. Uwzględnienie potrzeb transformacji niskoemisyjnej w gospodarce leśnej oraz zarządzaniu obszarami zieleni miejskiej 10.4.4. Działanie E.4.4. Przegląd prawa zagospodarowania przestrzennego pod kątem potrzeb niskoemisyjnej gospodarki Zadaniami przewidzianymi do realizacji są m.in. zwiększenie ilości działających na terenie gminy instalacji OZE oraz szereg procesów termomodernizacyjnych (ocieplenie budynków, wymiana okien, drzwi oraz wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne) służących zmniejszeniu zapotrzebowania na ciepło budynków, a tym samym zmniejszeniu niskiej emisji. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami międzynarodowymi Pakiet klimatyczno-energetyczny Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE2 oraz strategii „Europa 2020”3. Są to: − zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w porównaniu z poziomem z roku 1990, 2 Pakiet klimatyczno – energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów pranych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych m.in.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 roku, zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku. 3 „Europa 2020” jest strategią rozwoju społeczno – gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno – gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Przez rozwój zrównoważony należy rozumieć taki wzrost gospodarczy w którym zachowana jest wszelka równowaga pomiędzy środowiskiem naturalnym a człowiekiem. Jak podaje serwis internetowy europa.eu, W strategii Europa 2020 „ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem ekoexpert.com.pl Strona | 30 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 − zwiększenie do 20 % udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, − zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariusz Business As Usual4. Realizacja ww. zobowiązań wymaga ujęcia ich w Planie gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu lokalnym, w którym zaplanowano podjęcie szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz będzie spójny z celami pakietu klimatyczno-energetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa 2020. Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC, ratyfikowana przez 192 państwa, stanowi podstawę prac nad światową redukcją emisji gazów cieplarnianych. Na mocy postanowień Protokołu z Kioto kraje, które zdecydowały się na jego ratyfikację, zobowiązały się do redukcji emisji gazów cieplarnianych średnio o 5,2% do 2012 roku. Od 2020 roku globalna emisja powinna spadać w tempie 1–5% rocznie, tak aby w 2050 roku osiągnąć poziom o 25–70% niższy niż obecnie. Ponieważ sektor energetyczny odpowiada za największą ilość emitowanych przez człowieka do atmosfery gazów cieplarnianych (EGC) w tym obszarze musimy intensywnie ograniczać emisję CO2. Takie ograniczenie można osiągnąć poprzez: poprawę efektywności energetycznej, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz czystych technologii energetycznych w bilansie energetycznym, ograniczenie bezpośredniej emisji z sektorów przemysłu emitujących najwięcej CO2 (w tym energetyki). Z końcem 2006 roku Unia Europejska zobowiązała się do ograniczenia zużycia energii o 20% w stosunku do prognozy na rok 2020. Potrzeba wzmocnienia europejskiej polityki w zakresie racjonalizacji zużycia energii została zaakcentowana w wydanej w 2000 roku. „Zielonej Księdze w kierunku europejskiej strategii na rzecz zabezpieczenia dostaw energii”. Natomiast w 2005 roku elementy tej polityki zostały zebrane w „Zielonej Księdze w sprawie racjonalizacji zużycia energii czyli jak uzyskać więcej mniejszym nakładem środków”. W dokumencie tym wskazano potencjał ograniczenia zużycia energii do 2020 roku. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej skupia się na wdrożeniu tzw. pakietu klimatycznoenergetycznego. 4 Termin Business as Usual określany jest jako scenariusz referencyjny, oznacza on perspektywę rozwoju gospodarczego w dotychczasowym, najbardziej standardowym kształcie – bez wpływu zdarzeń nadzwyczajnych, czy wydatków na dedykowane działania inwestycyjne. ekoexpert.com.pl Strona | 31 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Założenia tego pakietu są następujące: UE liderem i wzorem dla reszty świata w spawie ochrony klimatu ziemi – niedopuszczenia do większego niż 20°C wzrostu średniej temperatury Ziemi, Cele pakietu „3 x 20%” (redukcja gazów cieplarnianych, wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost efektywności energetycznej) współrealizują politykę energetyczną UE. Cele szczegółowe pakietu klimatycznego: zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 roku w stosunku do 1990 roku przez każdy kraj członkowski, zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20% w 2020 roku, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw, zwiększyć efektywność energetyczną wykorzystania energii o 20% do roku 2020. ekoexpert.com.pl Strona | 32 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 3. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA GMINY W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ, GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ORAZ WYKORZYSTANIA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Gmina Goniądz sukcesywnie realizuje szereg działań mających na celu poprawę efektywnego wykorzystania energii. Działania te w dużej mierze mają charakter inwestycyjny bezpośrednio wpływający na obniżenie kosztów energii i paliw w obiektach użyteczności publicznej. W zakresie poprawy efektywności energetycznej na terenie gminy dotychczas przeprowadzono następujące działania: Dostawa i montaż kolektorów słonecznych służących do przygotowania ciepłej wody użytkowej w 179 budynkach mieszkalnych oraz 3 budynkach użyteczności publicznej, położonych na terenie gminy Goniądz wraz z wpięciem ich do istniejących na poszczególnych obiektach instalacji podgrzewu ciepłej wody użytkowej wraz z ich rozruchem technologicznym i instruktarzem docelowych użytkowników w zakresie obsługi, eksploatacji, korzystania z dostarczonego i zamontowanego układu oraz warunków gwarancyjnych. Przedsięwzięcie było finansowane w 80% w ramach projektu „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz” projekt nr WNDRPPD.05.02.00-20-040/12, który został dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 Osi Priorytetowej V. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska, Działanie 5.2 Rozwój lokalnej infrastruktury ochrony środowiska. Tabela 2. Wykaz prac termomodernizacyjnych w obiektach użyteczności publicznej Uzyskana moc Rok Lp. Nazwa działania Nieruchomości energii cieplnej działania [MW]5 Gminny Wykorzystanie Ośrodek odnawialnych źródeł 1. 2015 Kultury w 0,003164 energii poprzez Goniądzu ul. montaż kolektorów Stary Rynek 23 słonecznych w Zespół Szkolnogminie Goniądz Przedszkolny w projekt nr WND2. 2015 Goniądzu ul. 0,009492 RPPD.05.02.00-20Konstytucji 3 040/12 Maja 18 5 Dane uzyskane na podstawie Sumarycznego zestawienia osiągniętego efektu ekologicznego –Moc zainstalowanej energii cieplnej, wykonanego przez firmę Hoven Inwestycje Sp . z o.o. z Krakowa ekoexpert.com.pl Strona | 33 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 3. 2015 Zespół SzkolnoPrzedszkolnyInternat w Goniądzu ul. Różana 2 0,14238 Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Poza inwestycjami w OZE nie przeprowadzono żadnych prac termomodernizacyjnych w budynkach znajdujących się w zarządzie gminy. W zakresie oświetlenia gminnego: W gminie Goniądz w ciągu ostatnich 15 lat nie przeprowadzano prac modernizacyjnych oświetlenia ulicznego. Użytkowane na terenie gminy oświetlenie uliczne wyposażone jest w rtęciowe oprawy oświetleniowe charakteryzujące się wysokim stopniem zużycia. W zakresie inwestycji Odnawialnych Źródeł Energii: W zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, na terenie gminy Goniądz funkcjonują obecnie instalacje wytwarzające energię elektryczną cieplną z odnawialnych źródeł energii są to m.in.: kolektory słoneczne w 179 domach jednorodzinnych i 3 budynkach użyteczności publicznej, farma fotowoltaiczna o mocy 39,75 kW na potrzeby hotelu „Zbyszko” w Goniądzu działająca od 2015 roku, oraz inne mniejsze farmy fotowoltaiczne produkujące energię na potrzeby własne odbiorców, Zgodnie z pismem otrzymanym od PGE Dystrybucja S.A. Oddział w Białymstoku dnia 02 czerwca 2016 roku, do chwili obecnej zostały wydane warunki przyłączenia na planowane źródła energii, trzy elektrownie fotowoltaiczne w Osowcu w łącznej mocy 2,48 MW i w Klewiance o mocy 0,82 MW. Na dzień opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniadz na lata 2016-2022 nie jest znana data uruchomienia wyżej wymienionych instalacji. Poniższa tabela zawiera sumaryczne zestawienie pracujących obecnie na terenie gminy instalacji OZE. ekoexpert.com.pl Strona | 34 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 3. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz Ilość Rodzaj Moc Ilość wyprodukowanej Lp. Rodzaj instalacji wytwarzanej instalacji [szt.] energii energii [MW] [MWh/rok]* 179 energia cieplna 0,712691 677,056 1. Kolektory słoneczne 3 energia cieplna 0,026894 25,549 Farma fotowoltaiczna 2. 1 energia elektryczna 0,03975 37,763 „Zbyszko” Systemy 3. 1 energia elektryczna 0,04 38,000 fotowoltaiczne Źródło: opracowanie własne wartości obliczone na podstawie średnich danych dla obszaru powiatu monieckiego tj. czasu pełnego nasłonecznienia, kąta padania promieni słonecznych oraz średniego czasu bezchmurnego nieba ekoexpert.com.pl Strona | 35 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY GONIĄDZ 4.1 Położenie administracyjne gminy Gmina Goniądz jest gminą miejsko-wiejską położoną na terenie powiatu monieckiego, w północnej części województwa podlaskiego. Powierzchnia gminy wynosi 377 km2, w tym miasto Goniądz zajmuje 4 km2. Powierzchnia gminy stanowi 27,2% powierzchni powiatu monieckiego i 1,9% powierzchni województwa podlaskiego. Gmina sąsiaduje z następującymi gminami: Mońki, Rajgród, Grajewo, Suchowola, Jaświły, Sztabin, Trzciane, Radziłów, Bargłów Kościelny. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym gmina Goniądz położona jest w prowincji Niżu Wschodnioeuropejskiego, makroregionu Niziny Północnopodlaskiej, podprowincji Wysoczyzn Podlasko – Białoruskich, mezoregionów Kotliny Biebrzańskiej i Wysoczyzny Białostockiej. System osadniczy tworzy 28 sołectw, w których skład wchodzi 26 miejscowości. Rysunek 1. Położenie gminy Goniądz na tle województwa podlaskiego oraz powiatu białostockiego Źródło: www.zpp.pl Teren gminy pokryty jest głównie przez użytki rolne w ok. 35,2 %, wśród których użytki zielone stanowią 17,5 %. Lasy i grunty leśne stanowią 30,1 % całkowitej powierzchni ekoexpert.com.pl Strona | 36 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 gminy. Wskaźnik lesistości gminy jest niemal identyczny jak wskaźnik lesistości województwa podlaskiego oraz niższy o blisko 10% w porównaniu do powiatu monieckiego. Według danych GUS powierzchnia lasów prywatnych na koniec 2014 roku wynosiła 3 320,00 ha, co stanowi 27,6 % powierzchni lasów ogółem w gminie. Grunty leśne publiczne w gminie stanowią 72,4 % całej powierzchni leśnej. Lasy w zarządzie Lasów Państwowych stanowią zaledwie 4,9 %. Lasy gminy Goniądz według podziału Polski na krainy przyrodniczo-leśne znajdują się w obrębie IV Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, dzielnicy Niziny Podlaskiej. W podziale administracyjnym lasy należą do Nadleśnictwa Knyszyn i Rajgród. W dużej części lasy gminy Goniądz wchodzą w skład Puszczy Knyszyńskiej oraz otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego. Dominującym typem siedliskowym jest bór mieszany świeży. Na infrastrukturę drogową gminy Goniądz składają się drogi: - krajowe, - wojewódzkie, - powiatowe, - gminne. Przez obszar gminy Goniądz przebiega droga krajowa nr 65 o długości 9,5 km i droga wojewódzka nr 670 Osowiec - Dąbrowa Białostocka - Nowy Dwór - Granica Państwa o długości 17,0 km. 4.2 Warunki klimatyczne Gmina Goniądz leży na terenie Kotliny Biebrzańskiej. Klimat Kotliny Biebrzańskiej odznacza się skróconym okresem wegetacyjnym, który trwa tu średnio 192 dni, a okres bez przymrozków tylko 72 dni. Późnowiosenne i wczesnojesienne przymrozki gruntowe są charakterystyczne dla terenu gminy, jak i całej Kotliny Biebrzańskiej. Średnia roczna temperatura wynosi tu ok. 6°C, a średnia roczna suma opadów 566 mm. Charakterystyczne jest częste występowanie mgieł pojawiających się w pogodne wieczory i utrzymujących się do rana zanikając w kilka godzin po wschodzie słońca.6 4.3 Warunki demograficzne i zasoby mieszkaniowe System demograficzny jest jednym z głównych czynników wpływających na rozwój jednostek samorządu terytorialnego. We współczesnym społeczeństwie najbardziej aktywną grupą konsumentów są osoby w wieku produkcyjnym. Osoby te zazwyczaj osiągają wyższe dochody niż inne grupy ludności w społeczeństwie. Wzrost dochodów konsumenckich pociąga za sobą głównie wzrost wydatków na zakup różnych dóbr trwałych np. wysokiej jakości sprzętu radiowo telewizyjnego, zamrażarek, zmywarek, itp. Wzrasta ogólny poziom 6 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata 2007 - 2017 ekoexpert.com.pl Strona | 37 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 życia, co wiąże się ze wzrostem kosztów utrzymania mieszkania, zapotrzebowania na energię i jej nośniki. Teren gminy Goniądz zamieszkuje obecnie (dane na koniec 2015 roku) 5080 mieszkańców. Według danych GUS gęstość zaludnienia wynosi ok. 13 osób/km2 i jest najniższa wśród gmin w powiecie monieckim. Stan liczby ludności w latach 2010 - 2015 w gminie Goniądz z podziałem na miejscowości został przedstawiony w tabeli nr 4. Według danych z GUS struktura ludności gminy Goniądz pokazuje, iż dominująca grupą jest ludność w wieku produkcyjnym, stanowi ona około 61,8 % ogółu. Ludność w wieku poprodukcyjnym około 18,3 %, a osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowią około 19,9 % ogółu społeczeństwa, z roku na rok jednak liczba tych osób spada. Zarówno ujemny przyrost naturalny, jak też większy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym przypadającym na ludność w wieku przedprodukcyjnym, wskazuje na proces starzenia się społeczeństwa, co jest obecnie tendencją ogólnokrajową. Jako podaje GUS saldo migracji dla gminy Goniądz w roku 2015 było ujemne i wynosiło - 16. Tabela 4. Stan liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Goniądz Lp. Miejscowość 1. 2. Rok Goniądz Białosuknia 2010 1910 350 2011 1902 354 2012 1900 356 2013 1883 345 2014 1864 333 2015 1840 331 3. Budne 43 45 45 45 46 46 4. Dawidowizna 121 122 119 121 121 113 5. 6. Doły Downary 82 140 82 141 80 141 78 137 81 134 81 143 7. Downary Plac 47 51 54 55 50 49 8. Klewianka 370 370 358 356 346 334 9. 208 211 214 214 212 217 10. Kramkówka Duża Kramkówka Mała 140 139 136 132 131 132 11. Krzecze 128 128 124 124 121 118 12. Łazy 107 104 103 103 105 104 13. 85 83 81 80 84 83 14. Mierkienniki Olszowa Droga 32 31 30 28 30 29 15. Osowiec 317 310 303 295 288 287 16. Osowiec - Twierdza 120 122 118 120 133 142 17. 125 120 122 116 117 121 18. Owieczki Piwowary 141 142 146 143 140 139 19. Płochowo 48 48 47 47 45 45 20. Smogorówka Dolistowska 108 108 110 111 111 106 21. Smogorówka Goniądzka 162 161 156 154 153 154 ekoexpert.com.pl Strona | 38 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 22. Szafranki 112 106 106 104 100 95 23. Uścianek 24 20 20 19 19 19 24. Wojtówstwo 58 62 65 65 65 67 25. Wroceń 182 182 183 183 180 184 26. Wólka Piaseczna 90 92 94 99 98 101 5250 5236 5211 5157 5107 5080 RAZEM: Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu W celu oszacowania prognozy liczby mieszkańców gminy Goniądz, posłużono się wyliczonym przez Urząd Statystyczny trendem zmian liczby ludności na obszarze powiatu monieckiego. Na podstawie przyjętych założeń i danych prognozy liczby mieszkańców dla powiatu monieckiego, trend w zakresie liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz jest ujemy. Szacuje się, iż liczba ludności w gminie w 2025 roku. będzie wynosiła 4 748 osób. Tabela 5. Prognoza liczby mieszkańców gminy Goniądz na lata 2015-2025 Lata 2015* 2016* 2017* 2018* 2019* 2020* 2021* 2022* 2023* 2024* 2025* Trend dla powiatu monieckiego Liczba ludności 5080 5046 5012 4978 4945 4912 4879 4846 4813 4781 4748 0,993304 0,993211 0,993335 0,993291 0,993319 0,993324 0,993254 0,993234 0,993188 0,993090 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Wykres 3. Prognozowany trend liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz w latach 2012-2025 Prognozowana liczba mieszkańców w Gminie Goniądz Liczba ludności 5200 y = -140,4ln(x) + 5136,1 R² = 0,9045 5000 4800 4600 4400 2015 2016 2017 2018 2019 2020 ROK 2021 2022 2023 2024 2025 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Goniądzu ekoexpert.com.pl Strona | 39 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Zasoby mieszkaniowe gminy: Zasoby mieszkaniowe ogółem w gminie Goniądz na koniec roku 2014 wynosiły 1 809 mieszkań. Zgodnie z danymi liczba mieszkań na terenie gminy stale rośnie. Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w gminie wynosi 87,42 m2 i jest mniejszy o 2,3 m2 niż w powiecie monieckim i większa niż w województwie podlaskim o 11,5 m2. Wskaźnik powierzchni użytkowej mieszkania na 1 osobę wynosi 31,18 m2 i jest wyższy od wskaźnika przypadającego w powiecie i województwie podlaskim. Tabela 6. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Goniądz Budynki mieszkalne w gminie Goniądz Wyszczególnienie Ogółem 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1467 1433 1436 1436 1443 1452 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Tabela 7. Zasoby mieszkaniowe w gminie Goniądz Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 277 277 277 277 277 Mieszkania ogółem 277 Źródło: dane Urzędu Miejskiego w Goniądzu Tabela 8. Mieszkania oddane do użytkowania na terenie gminy Goniądz Mieszkania oddane do użytkowania Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Ogółem 6 12 5 3 8 W tym: indywidualne 6 9 5 3 8 Przeznaczone na 3 sprzedaż lub wynajem 2015 9 9 - Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Obiekty użyteczności publicznej będące w zarządzenie gminy Goniądz Zgodnie z danymi otrzymanymi z Urzędu Miejskiego w Goniądzu w zarządzie gminy znajduje się 54 budynków. Tabela 9. Rejestr budynków użyteczności publicznej będących w zarządzie gminy Goniądz Lp. Nazwa Budynku Adres Rodzaj źródła ciepła 1. Budynek szkolny SP Wroceń Nieużytkowany 2. Budynek mieszkalny nr 29 Białosuknie Szlachta Piec kaflowy 3. Budynek gospodarczy Białosuknie Szlachta Nieużytkowany 4. Budynek szkolny Białosuknia Nieużytkowany ekoexpert.com.pl Strona | 40 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 5. Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany 6. Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany 7. Garaż Białosuknia Nieużytkowany 8. Świetlica Downary Ogrzewanie elektryczne 9. Świetlica Kramówka Mała Ogrzewanie elektryczne 10. Świetlica Wólka Piaseczna Nieogrzewany 11. Budynek gospodarczy przy świetlicy Klewianka Nieogrzewany 12. Świetlica Osowiec Ogrzewanie elektryczne 13. Świetlica Klewianka Ogrzewanie elektryczne 14. Świetlica Płochowo Nieogrzewany 15. Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne 16. Budynek szkolny Osowiec Nieużytkowany 17. Budynek mieszkalny Osowiec Nieużytkowany 18. Budynek gospodarczy Osowiec Nieużytkowany 19. Budynek OSP Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny 20. Garaż OSP Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny 21. Budynek gospodarczy (od ZRB dla OSP) Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny 22. Budynek OSP Białosuknia Nieogrzewany 23. Szkoła Podstawowa Klewianka Nieużytkowany 24. Budynek mieszkalny przy szkole Klewianka Nieużytkowany 25. Dom mieszkalny przy szkole Klewianka Nieużytkowany 26. Budynek gospodarczy przy szkole Klewianka Nieużytkowany 27. Szkoła podstawowa Downary 52 Kocioł na pellet 28. 2 Budynki gospodarcze przy szkole Miejski Ośrodek Wypoczynki i Rekreacji w Goniądzu Zespół Szkolno-Preszkolny w Goniądzu Gminny Ośrodek Kultury w Goniądzu Downary Nieogrzewany 29. 30. 31. ul. Demokratyczna 10, Goniądz ul. Konstytucji 3 Maja 18 ul. Stary Rynek 23, Goniądz ul. Demokratyczna, Goniądz Piecyk elektryczny, grzejnik elektryczny Nieogrzewany Kocioł na węgiel Kocioł olejowy 32. Oczyszczalnia ścieków 33. Stacja Uzdatniania Wody Goniądz Kocioł na paliwo stałe CO 34. Stacja Uzdatniania Wody Wroceń Nagrzewnica elektryczna 35. Stacja Uzdatniania Wody Białosuknia Kocioł na paliwo stałe CO ekoexpert.com.pl Strona | 41 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 36. Stacja Uzdatniania Wody Downary Kocioł na paliwo stałe CO 37. Stacja Uzdatniania Wody Osowiec Kocioł na paliwo stałe CO 38. Przepompownia wody Płochowo Grzejnik elektryczny 39. Budynek wysypiska śmieci Łazy Grzejnik elektryczny 40. Budynek biura ZUK ul. Majora Węgielnego Kocioł na węgiel 41. Budynek gospodarczy +WC ul. Majora Węgielnego Nieogrzewany 42. Budynek gospodarczy przy ADM 36 ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Nieogrzewany 43. Magazyn gazowniczy ul.Wojska Polskiego Nieogrzewany 44. Garaż ul. Majora Węgielnego Nieogrzewany 45. ADM 52 (budynek wielorodzinny) Budynek gospodarczy (przy Agronom) Budynek garażowy (przy Agronom) Budynek ubikacja (przy Agronom) ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Kocioł na węgiel ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 46. 47. 48. 49. Budynek chorych zwierząt ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 50. Budynek gospodarczy ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 51. Urząd Miejski 52. Urząd Miejski ul. Kościuszki 21, Goniądz Plac 11 listopada 38 Goniądz Kocioł na węgiel Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac Plac 11 Listopada 34 Kocioł na węgiel 11 Listopada 34 Wspólnota Mieszkaniowa w 54. Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac Plac 11 Listopada 36 11 Listopada 36 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Zakładu Usług Komunalnych oraz Urzędu Miejskiego w Goniądzu 53. 4.4 Rolnictwo i struktura użytkowania gruntów Gmina dysponuje znacznymi zasobami użytków rolnych. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 13 277 ha, co stanowi 35,2 % całkowitej powierzchni gminy. W użytkach rolnych dominują grunty orne o powierzchni 6 662 ha tj. 50,18 %, 33,28 % stanowiły łąki, pastwiska 16,39 % oraz w niewielkim stopniu sady 0,16 %. W województwie podlaskim istnieją jedne z najtrudniejszych warunków przyrodniczo-klimatycznych, jak też glebowych w Polsce. Wiąże się to z krótkim okresem wegetacji, dużym spadkiem temperatur i niską klasą bonitacji gleb. W gminie Goniądz przeważają gleby o bonitacji gleby klasy IV i V, czyli gleby średniej i słabej jakości. Zaliczamy tu takie gleby jak: gleby brunatne, rdzawe, płowe, bielicowe wytworzone z piasków i żwirów gliniastych, płytkie mady, rędziny i gleby kamieniste. ekoexpert.com.pl Strona | 42 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (uwzględniając jakość gleb, agroklimat, warunki wodne oraz rzeźbę terenu) dla gminy Goniądz wynosi 49,2 natomiast w województwie podlaskim 55,0. 7 Tabela 10. Struktura użytkowania gruntów w gminie Goniądz, stan na 2005 rok % udział w Powierzchnia Udział gruntów Użytki powierzchni użytków [ha] [%] ogólnej gminy Grunty ogółem 37668 100 100 Powierzchnia użytków rolnych 13277 35,3 w tym: grunty orne 6662 17,7 35,3 sady 21 0,1 łąki 4418 11,7 pastwiska 2176 5,8 Lasy i grunty leśne 11354 30,1 30,1 Pozostałe grunty i nieużytki 13037 34,6 34,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Tabela 11. Bonitacja gruntów ornych (łącznie z sadami) Klasy bonitacyjne gruntów ornych [ha] Wyszczególnienie II IIIA IIIB IVA IVB V VI Goniądz 0 4 145 1047 2146 2119 1269 VIZ 161 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata 2007 - 2017 Tabela 12. Klasy bonitacyjne użytków zielonych Wyszczególnienie Goniądz Klasy bonitacyjne użytków zielonych [ha] II 1 III 68 IV 1228 V 1829 VI 3089 VIZ 186 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata 2007 – 2017 Zgodnie z przeprowadzonym w 2010 roku Powszechnym Spisem Rolnym, na terenie gminy Goniądz zarejestrowanych było 773 gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. Na terenie gminy przeważają gospodarstwa o wielkości powyżej 10 ha, które stanowią ok. 55% wszystkich gospodarstw. Od lat obserwuje się scalanie gruntów i powiększanie areału indywidualnych gospodarstw. Od spisu powszechnego w 2002 roku można zauważyć w gminie ogólny spadek liczby gospodarstw, liczba gospodarstw zmniejszyła się o 69. 7 Biesiacki A., Kuś J., Madej A., Ocena warunków przyrodniczych do produkcji rolnej, IUNG, Puławy 2004). ekoexpert.com.pl Strona | 43 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 w% powierzc powierzchnia w ha hni ogólnej Goniądz 29194,25 77,5 21787,0 1241,0 29194,25 Źródło: opracowanie własne na podstawie opracowania: Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2014 roku, Urząd Statystyczny w Białymstoku, 2014 powierzch nia (ha) Jak wynika z powyższej tabeli obszary chronione na ternie gminy Goniądz na koniec roku 2014 zajmowały 23 028 ha co stanowi 61,2 % powierzchni całej gminy (oprócz obszarów Natrura 2000). Największa powierzchnię zajmuje Biebrzański Park Narodowy – 21 787 ha. Udział procentowy powierzchni obszarów Natura 2000 w powierzchni całkowitej gminy Goniądz wynosi 77,5 % i w większości pokrywa się z pozostałymi obszarami prawnie chronionymi. W granicach administracyjnych gminy znajdują się następujące formy ochrony przyrody: - Obszar Specjalnej Ochrony Ostoja Biebrzańska PLB 200006, - Specjalne Obszary Ochrony Dolina Biebrzy PLH 200008, - Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Biebrzy, - Biebrzański Park Narodowy, - Otulina Biebrzańskiego Parku Narodowego; Przy północnych granicach gminy znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Rajgrodzkie. Obszary chronione wyróżniają się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi oraz wypoczynkowymi. Z uwagi na znaczne zagęszczenie powierzchniowych form ochrony przyrody oraz ich wzajemne pokrywanie się przedstawiona poniżej mapa ukazuje najwięszke powierzchniowo obszary chronione. ekoexpert.com.pl Strona | 44 Pomniki przyrody Natura 2000 Użytki ekologiczne Obszary chronionego krajobrazu Parki krajobrazowe Rezerwaty przyrody Parki narodowe Wyszczególnienie Obszary chronione ogółem Tabela 13. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Goniądz szt. 3 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Rysunek 2. Lokalizacja terenów objętych prawną ochroną względem granic administracyjnych gminy Goniądz Źródło: http://www.geoportal.gov.pl Na terenie gminy według danych GUS na koniec roku 2015 zarejestrowanych było 277 podmiotów gospodarczych. Sektor prywatny stanowi 87% wszystkich podmiotów gospodarczych. Dominującą formą prawną w sektorze prywatnym są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które stanową 77,2%. W poniższej tabeli przedstawiono głównych przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie gminy Goniądz. Tabela 14. Główne podmioty gospodarcze na terenie gminy Goniądz Lp. Nazwa i adres Adres 1. Bartłowizna Centrum Szkoleniowo – Wypoczynkowe w Goniądzu 2. Firma Budowlana Marian Chmielewski 3. Goniądz Serwis Artur Cywiński & Karol Jankowski 4. Usługi Hydrauliczne Andrzej Dzierżanowski, 5. VOLTRANS s.c. Usługi Handlowo – Transportowe Piotr Uścinowicz i Adam Horczak, ul. Nadbiebrzańska 32 Goniądz ul. Ogrodowa 19, 19-110 Goniądz Plac 11 Listopada 44, 19-110 Goniądz ul. Kościuszki 33, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 70, 19-110 Goniądz ekoexpert.com.pl Strona | 45 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 6. Usługi Transportowo – Handlowe Adam Jędrys ul. Kościuszki 30/16, 19-110 Goniądz 7. Zakład Instalatorstwa Elektrycznego i Pomiarów Wiesław Kulikowski ul. Mickiewicza 1, 19-110 Goniądz 8. P.H.U. EMKA Mirosław Kryński 9. Tartak Usługowo – Handlowy Stanisław Konaszewski Łukasz Kramkowski 10. Pogotowie Drzewne Robert Kraszewski 11. ABKW Transport Adam Karpiej 12. Biuro Rachunkowe „ATENA” Aneta Kulikowska 13. Skład Budowlany Dawid Paweł Kulikowski 14. 15. Montaż Instalacji Sanitarnych i Centralnego Ogrzewania Roman Konopko Sklep Spożywczo –Przemysłowy Jadwiga Lenczewska 16. Kamieniarstwo Budowlane Dariusz Łabanowski 17. Firma "WOOLTEX" n/Biebrzą spółka cywilna 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. Tartak Usługowo - Handlowy "Tar" Snarski Tadeusz "PYSIO" Sklep Spożywczo przemysłowy Joanna Pawełkowska Sklep Spożywczo-Przemysłowy Franciszek Lewandowski Sklep Spożywczo - Przemysłowy "MARTEX" Sklep Spożywczo - Przemysłowy "NINA" Barbara Man, Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Dariusz Mikucki, Projektowanie i montaż sanitarny Zbigniew Nowicki Sklep SEZAM Marek Obrządkiewicz Sklep Wielobranżowy 26. Zakład Murarski Janusz Rutkowski 27. Studio urody Paola Paulina Olkowska 28. Sklep wielobranżowy MARTA 29. 30. 31. 32. Szar – Bud Roboty ogólnobudowlane Szczepan Sawicki, Gospodarstwo Agroturystyczne Joanna i Robert Dembowscy Gospodarstwo Agroturystyczne Arkadiusz Sosnowski Usługi Dekarskie Adam Wojtach Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe. Stacja Kontroli Pojazdów Celina Wołyńska, Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu 33. ul. Wojska Polskiego 18/2, 19-110 Goniądz Dawidowizna 28, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 29, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 23, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 88, 19-10 Goniądz ul. Wojska Polskiego 61a, 19-110 Goniądz ul. Piotra z Goniądza 20, 19-110 Goniądz ul. Kościuszki 43, 19-110 Goniądz Białosuknia 87, 19-110 Goniądz Klewianka 114, 19-110 Goniądz Kramkówka Duża 51a, 19-110 Goniądz Plac 11 Listopada 21/2, 19-110 Goniądz Smogorówka Dolistowska 12/1 19-110 Goniądz Plac 11 Listopada 41/1, Goniądz ul. Kościuszki 43A, 19-110 Goniądz Downary Plac 27, 19-110 Goniądz ul. Św. Rozalii 2, 19-110 Goniądz Pl. 11 Listopada 20, 19-110 Goniądz ul. Ogrodowa 6, 19-110 Goniądz Pl. 11 listopada 29, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 1, 19-110 Goniądz Pl. 11 Listopada 24/1, 19-110 Goniądz Wroceń 44, 19-110 Goniądz ul. Bednarska 6, 19-110 Goniądz Białosuknia 9, 19-110 Goniądz ul. Wojska Polskiego 86, 19-110 Goniądz ekoexpert.com.pl Strona | 46 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 W tabelach poniżej przedstawiono zestawienie podmiotów zarejestrowanych na terenie gminy Goniądz w podziale na sekcje. Tabela 15. Podmioty wg grup rodzajów działalności PKD wpisane do rejestru REGON na terenie gminy Goniądz Lata Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Ogółem 242 250 257 267 277 rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 16 15 17 18 13 rybactwo przemysł i budownictwo 56 54 53 57 63 pozostała działalność 170 181 187 192 201 Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS Tabela 16. Wykaz podmiotów gospodarczych na terenie gminy Goniądz wg sekcji PKD 2007 Lata Wyszczególnienie 2013 2014 2015 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 18 13 15 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Górnictwo i wydobywanie 0 0 0 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Przetwórstwo przemysłowe 17 18 16 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 2 2 2 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0 0 0 Sektor prywatny 1 1 1 Sektor publiczny Budownictwo 40 45 47 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 49 50 50 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Transport i gospodarka magazynowa ekoexpert.com.pl Strona | 47 2015 267 15 63 189 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Sektor prywatny Sektor publiczny 19 0 20 0 18 0 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 15 15 4 3 Informacja i komunikacja 2 2 4 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 9 9 8 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 8 9 9 Sektor prywatny 1 1 1 Sektor publiczny Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 9 8 8 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 10 11 11 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Sektor prywatny Sektor publiczny 11 4 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sektor prywatny Sektor publiczny 6 3 6 3 6 3 Edukacja 1 2 4 19 20 11 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 4 3 3 Sektor prywatny 3 3 3 Sektor publiczny Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 7 7 7 Sektor prywatny 4 4 4 Sektor publiczny Pozostała działalność usługowa, Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 20 21 18 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0 0 Sektor prywatny 0 0 0 Sektor publiczny Sektor prywatny Sektor publiczny Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS ekoexpert.com.pl Strona | 48 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Zgodnie z danymi przedstawionymi w powyższej tabeli działalność mieszkańców gminy koncentruje się głównie na handlu detalicznym i hurtowym, budownictwie, transporcie. Z uwagi na występowanie znacznych walorów turystycznych działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi jest reprezentowana przez wiele podmiotów. ekoexpert.com.pl Strona | 49 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 5. OBECNY STAN JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE GMINY GONIĄDZ O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast o poziomie zanieczyszczeń w znacznym stopniu występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji – zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania zanieczyszczeń z atmosfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku: sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych. Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO2), dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO-NO2) i benzen (C6H6). Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w 2011 roku emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem z terenu powiatu monieckiego wynosiła 20 295 ton. W latach 2009 - 2011 obserwuje się trend malejący. Gmina Goniądz położona jest na terenie strefy podlaskiej, dla której w 2013 roku opracowano Program Ochrony Powietrza. „Strefa Podlaska” obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty województwa podlaskiego. Zgodnie z prowadzonymi pomiarami z 2013 roku w publikacji WIOŚ „Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego w 2013 roku” w strefie podlaskiej stwierdzono przekroczenia normy pyłu zawieszonego PM2,5 ze względu na kryterium – ochrona zdrowia (obszarem stwierdzonych pomiarami przekroczeń jest miasto Łomża). W klasyfikacji ze względu na ochronę roślin nie wystąpiły na terenie województwa strefy z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych. Na podstawie w/w publikacji WIOŚ stwierdza się, iż teren gminy Goniądz nie należy do obszarów, gdzie wystąpiło przekroczenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, stąd też planowane do realizacji działania w PGN nie wynikają bezpośrednio z działań naprawczych wskazanych w Programie Ochrony Powietrza dla Strefy Podlaskiej. Stan jakości powietrza na terenie gminy Goniądz kształtowany jest głównie przez: źródła ciepła: lokalne kotłownie dla usług publicznych i indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, komunikację samochodową, produkcję rolniczą. ekoexpert.com.pl Strona | 50 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela poniżej przedstawia wielkość emisji z powiatu monieckiego w latach 20122013 na tle województwa podlaskiego. Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie monieckim EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH J.m. 2012 2013 Emisja zanieczyszczeń pyłowych woj. podlaskie ogółem Mg/rok 1 096 977 Powiat moniecki ogółem Mg/rok 18 15 ze spalania paliw Mg/rok 17 15 Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem Mg/rok 1 616 560 1 646 078 Powiat moniecki ogółem Mg/rok 25 564 20 295 ogółem (bez CO2) Mg/rok 101 100 dwutlenek siarki Mg/rok 20 22 tlenki azotu Mg/rok 27 22 tlenek węgla Mg/rok 54 56 dwutlenek węgla Mg/rok 25 463 20 195 Źródło: Dane WIOŚ Białystok Wielkości dopuszczalnych poziomów stężeń niektórych substancji zanieczyszczających w powietrzu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku (Dz. U. 2012 poz. 1031) w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. ekoexpert.com.pl Strona | 51 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 6. METODOLOGIA OPRACOWANIA PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury Planu gospodarki niskoemisyjnej, ma on przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: - redukcja emisji gazów cieplarnianych; zwiększenie udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych; redukcja zużycia energii finalnej. Powyższe cele mają zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Wyznaczona w PGN redukcja gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału OZE, redukcja zużycia energii finalnej i lokalna poprawa jakości powietrza powinna odzwierciedlać realne możliwości ekonomiczne, techniczne i organizacyjne (brak np. konieczności redukcji gazów cieplarnianych do zobowiązań krajowych - o 15% czy unijnych – o 20%). Wszelkie działania finansowane (lub współfinansowane) przez gminę, które przyczyniają się do ww. celów powinny być wpisane do Wieloletniego Planu Finansowego Gminy Goniądz (WPF). Na tej podstawie gminy będą mogły aplikować o środki Unii Europejskiej w ramach perspektywy finansowej na lata 2014 -2020. Etapy określania wielkości emisji CO2 w gminie przedstawiają się następująco: 1. Zebranie danych dla poszczególnych grup źródeł podległych gminie: faktury za zakup energii elektrycznej, cieplnej, paliw do ogrzewania, paliw transportowych, 2. Zebranie danych o dostarczonej energii i paliwach od dystrybutorów ciepła, energii elektrycznej, gazu dla obszaru gminy, 3. Oszacowanie zapotrzebowania na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców, 4. Oszacowanie zużycie paliw transportowych, 5. Oszacowanie zużycie paliw w produkcji ciepła, 6. Przeliczenie pozyskanych wartości za pomocą wskaźników emisji na emisję CO2, 7. Określenie wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych; Pierwszym etapem inwentaryzacji emisji na terenie gminy jest identyfikacja okoliczności i cech charakterystycznych mający wpływ na wielkość emisji. Wyróżniamy następujące czynniki: 1. Determinujące aktualny poziom emisji, 2. Determinujące wzrost emisyjności, 3. Determinujące spadek emisyjności; Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą: Gęstość zaludnienia, ekoexpert.com.pl Strona | 52 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Ilość gospodarstw domowych, Ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Stopień urbanizacji, Szlaki tranzytowe przebiegające przez teren gminy, Ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy; Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO2 z obszaru gminy w roku obliczeniowym. Do czynników determinujących wzrost emisyjności należą: Wzrost ilości mieszkańców, Wzrost ilości gospodarstw domowych, Wzrost ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Budowa nowych szlaków drogowych, Wzrost ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy; Do czynników determinujących spadek emisyjności należą: Spadek ilości mieszkańców, Spadek ilości gospodarstw domowych, Spadek ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Spadek ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, Termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych, Poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych, Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Czynniki determinujące wzrost lub spadek emisyjności wpływać będą na wielkość emisji w roku docelowym. Celem inwentaryzacji jest zatem dokonanie charakterystyki gminy w oparciu o wymienione wyżej kryteria, co pozwoli oszacować aktualny poziom emisji gazów cieplarnianych w roku obliczeniowym oraz ustalić prognozowany trend zmian emisji do roku 2020. Proces sporządzania inwentaryzacji emisji może być ogólnie opisany, jako proces zbierania odpowiednich danych, a następnie wprowadzania tych danych do narzędzia inwentaryzacji emisji PGN. W tym celu wykorzystano dwie metody zbierania danych emisji: 1. Metodologia „bottom-up” polega na zbieraniu danych u źródła. Każda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane, które później agreguje się w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru. Metodologia ta zwiększa prawdopodobieństwo popełnienia błędu przy analizie i obróbce danych oraz niepewność, czy cała docelowa populacja została ujęta w zestawieniu. ekoexpert.com.pl Strona | 53 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 2. Metodologia „top-down” polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki obszaru lub populacji. Jakość danych jest wtedy generalnie lepsza, ponieważ jest mała ilość źródeł danych. Jeżeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, należy tak je przekształcić, aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację. Głównym defektem tej metody jest mała rozdzielczość danych, która może ukryć trendy, mogące pojawić się przy większej rozdzielczości. Większość danych związanych z aktywnością samorządu lokalnego można uzyskać z faktur za dostawy energii, zakupu paliw. Dla grupy społeczeństwa, źródła danych są bardziej zdywersyfikowane i obejmują dane uzyskane od dostawców prądu, stosowanych ankietach oraz szacunkach eksperckich. 6.1 Podstawowe założenia przyjęte w "Planie" Podstawą merytoryczną niniejszego „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata 2016 – 2022” jest inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Dokument opracowano zgodnie z proponowaną przez NFOŚiGW metodologią monitorowania wskaźników opracowaną przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Energii (DG ENER) i Biuro Porozumienia Burmistrzów, zawartą w poradniku „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”. Tabela 18. Wykaz interesariuszy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Goniądz Zobowiązania wobec Wykaz interesariuszy Zakres uczestnictwa w PGN realizacji PGN Wdrażanie działań PGN; Udział w opracowaniu Planu; Opracowanie raportów dostarczenie niezbędnych z realizacji Planu; Lokalna administracja informacji na temat obiektów Zachęcanie innych administracji publicznej; interesiariuszy do realizacji działań określonych w PGN Brak zobowiązania; Dostarczenie informacji na Dostarczenie informacji na Dostawcy energii temat zużycia energii temat zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz Brak zobowiązania; Dostarczenie informacji na Dostarczenie informacji na temat zużycia paliw Podmioty działające w temat zużycia paliw transportowych, planowanej sektorze transportu transportowych, planowanej długości tras długości tras Biznes i przemysł Dostarczenie informacji na Uczestnictwo w realizacji ekoexpert.com.pl Strona | 54 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 temat zużycia paliw kopalnych i energii Społeczność lokalna Dostarczenie informacji na temat zużycia paliw kopalnych i energii działań PGN; Informowanie Urzędu Miejskiego o wykonywanych działaniach w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń (typu: termomodernizacja, wykorzystanie OZE, wymiana rodzaju kotła) Uczestnictwo w realizacji działań PGN; Informowanie Urzędu Miejskiego o wykonywanych działaniach w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń (typu: termomodernizacja, wykorzystanie OZE, wymiana rodzaju kotła) Założenia inwentaryzacji: − inwentaryzacja obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy miejsko-wiejskiej Goniądz, − wszelkie pozyskane informacje odnosiły się do roku 2015, zwanego dalej rokiem inwentaryzacji /(rokiem bazowym, − przeprowadzenie inwentaryzacji zostało poprzedzone społeczną kampanią informacyjną w formie ogłoszeń na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Goniądzu, − informacje o przystąpieniu do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz planowanej inwentaryzacji przedstawiono podczas spotkania Rady Miejskiej w Goniadzu dla zebranych sołtysów w celu poinformowania pozostałych mieszkańców swoich sołectw o przeprowadzonej inwentaryzacji, − w przeprowadzeniu inwentaryzacji brali czynny udział pracownicy Urzędu Miejskiego w Goniądzu poprzez informowanie mieszkańców oraz przeprowadzanie badań ankietowych, − badanie ankietowe skierowano do odbiorców następujących sektorów: - sektor obiektów/instalacji użyteczności publicznej, - sektor mieszkalny, - oświetlenie uliczne, - sektor przemysłowy poza EU ETS - transport (publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny) − wykorzystane kwestionariusze zawierały pytania odnośnie zużycia i zapotrzebowania na energię elektryczną, energię cieplną, paliwa gazowe oraz pozostałe paliwa kopalne np. ropa, węgiel, olej opałowy użytkowane na cele transportowe oraz cele socjalno-bytowe. ekoexpert.com.pl Strona | 55 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Ponadto ankieta zawierała szereg pytań dotyczących przeprowadzonych prac termomodernizacyjnych oraz planowanego udziału mieszkańców i przedsiębiorców w działaniach gminy na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. − za rok bazowy, przyjęto rok 2015. Wybór roku 2015 jako roku bazowego wynika z możliwości pozyskania najbardziej wiarygodnych i kompletnych danych na temat zużycia paliw kopalnych oraz zużycia energii elektrycznej za ten rok. − inwentaryzacja nie objęła sektora rolnictwa, zgodnie z założeniami Poradnika SEAP. − mimo, iż wykorzystywana w procesach energetycznego spalania biomasa (w tym drewno) traktowana jest jako odnawialne źródło energii, w bazie emisyjnej źródło to, nie zostało uwzględniono w bilansie produkcji energii odnawialnej. Założenie takie ma na celu wspieranie innych źródeł energii odnawialnej, aby ograniczyć nadmierną i niekontrolowaną wycinkę drzew. Chodzi o ograniczenie współspalania drewna z węglem, i w ten sposób zwiększanie udziału energii odnawialnej w ogólnym bilansie wykorzystywanej energii. 6.2 Wskaźniki emisji W poniższym dokumencie, w celu obliczenia wielkości emisji CO2 wynikłej z końcowego zużycie energii na terenie gminy, posłużono się „standardowymi” wskaźnikami emisji zgodnymi z zasadami IPPC. Dla obliczenia emisji z poszczególnych źródeł zastosowano wskaźniki emisji CO2 opracowane w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE): „Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015, KOBiZE, Warszawa, 2014”. Wielkość wskaźnika referencyjnego jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej przyjęto na poziomie WE=0,812 Mg CO2/MWh, opracowany w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami i opublikowany w czerwcu 2011 roku. Tabela 19. Wskaźniki emisji gazów cieplarnianych Lp. Rodzaj nośnika energii Wartość opałowa [MJ/kg] Wskaźnik emisji CO2 [kg/GJ] Drewno opałowe i odpady 15,60 0* pochodzenia drzewnego 2. Biogaz 50,40 54,33 3. Gaz ciekły 47,31 62,44 4. Benzyny silnikowe 44,80 68,61 Olej napędowy (w tym olej opałowy 5. 43,33 73,33 lekki) 6. Oleje opałowe 40,19 76,59 7. Węgiel kamienny 22,63 94,73 8. Energia elektryczna 0,812 MWh Źródło: wskaźniki na podstawie: „Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015, KOBIZE, Warszawa, 2014 1. ekoexpert.com.pl Strona | 56 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 * biomasę i biopaliwa traktuje się jako odnawialne źródła energii, których wykorzystanie nie wpływa na zawartość CO2 w atmosferze. W efekcie spalania węgla zawartego w materii organicznej w drewnie, tworzy się CO2. Emisji tych nie bierze się jednak pod uwagę podczas sporządzania inwentaryzacji emisji CO2, zakładając, że ilość węgla uwalnianego w procesie spalania jest równa ilości węgla pobranego przez biomasę w trakcie procesu fotosyntezy. W takim przypadku standardowy wskaźnik emisji CO2 dla biomasy wynosi zero. Tabela 20. Wskaźniki emisji dla lokalnej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Źródło energii elektrycznej Standardowy wskaźnik emisji [t CO2/MWhe] 0 0 0 Wskaźnik emisji LCA [t CO2eq/MWhe] 0,020-0,050 * 0,007 ** 0,02 Ogniwa fotowoltaiczne Elektrownia wiatrowa Elektrownia wodna *Źródło: Vasilis i inni, 2008 **wyznaczono w oparciu o wyniki pochodzące z wybranej elektrowni wiatrowej, zlokalizowanej na wybrzeżu, w miejscy charakteryzującym się dobrymi warunkami wiatrowymi Do określania wielkości emisji w roku bazowym 2014 oraz w latach 2015 – 2020 zastosowano metodologię i narzędzia wypracowane w ramach własnych doświadczeń. Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą programu własnego opartego na prostym w użyciu arkuszu kalkulacyjnym, który przelicza dane wejściowe (ilość zużytych paliw i energii) na wielkości emisji gazów cieplarnianych za pomocą krajowych wskaźników emisji. Wielkość emisji określana jest w tonach CO2 (Mg CO2), z uwzględnieniem iż znaczenie pozostałych gazów cieplarnianych jest niewielkie. Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą arkuszy kalkulacyjnych. Do obliczeń wykorzystano następujący wzór obliczeniowy: ECO2 = C x WO x WE gdzie: ECO2 - oznacza wielkość emisji CO2 [MgCO2] C - oznacza zużycie energii (elektrycznej, paliwa) [kg/rok] WO – oznacza wartość opałową paliwa [MJ/kg] WE - oznacza wskaźnik emisji CO2 [MgCO2/GJ]/ [MgCO2/MWh] Inwentaryzacja została podzielona na dwa sektory: - sektor pierwszy związany z aktywnością samorządu lokalnego, - sektor drugi związany z aktywnością społeczeństwa. Każdy sektor został podzielony na grupy źródeł, odpowiadające działaniom władz lokalnych i społeczeństwa, w celu ułatwienia zbiórki danych oraz wprowadzania danych do PGN. ekoexpert.com.pl Strona | 57 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Grupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością samorządu lokalnego: - budynki administracji publicznej (w tym budownictwo społeczne), - transport, - oświetlenie publiczne. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do emisji, za którą Samorząd jest bezpośrednio odpowiedzialny (np. Urząd Miejski, gminne jednostki organizacyjne, spółki z udziałem gminy). Podgrupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością społeczeństwa: - mieszkalnictwo, - transport, - lokalna produkcja energii. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do pozostałych emisji gazów cieplarnianych, których źródłem jest działalność społeczeństwa i przedsiębiorstw znajdujących w granicach administracyjnych gminy. 6.3 Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej W inwentaryzacji uwzględniono dane źródłowe za 2015 rok w zakresie: - zużycia energii elektrycznej, - zużycia paliw kopalnych (węgiel kamienny, gaz ziemny i olej opałowy), - zużycia paliw przeznaczonych do transportu, - wykonanych prac termomodernizacyjnych budynków, w tym wymiana okien, ocieplenie ścian, stropodachu; W celu zebrania danych posłużono się metodologią „bottom-up” oraz „top-down”. Dane o zużyciach pozyskano z materiałów udostępnionych przez Urząd Miejski w Goniądzu, danych statystycznych GUS, dokumentów strategicznych i planistycznych gminy, danych pozyskanych od zakładów energetycznych i ankiet pozyskanych od społeczności lokalnej. Dane pozyskane od samorządu lokalnego (metodologią „bottom-up”): - - - zużycie energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej (w tym budynki, oświetlenie publiczne itp.), określono na podstawie faktur oraz danych z Zakładu energetycznego, zużycie ciepła sieciowego – w opracowaniu uwzględniano jedynie lokalne sieci ciepłownicze. Na terenie gminy Goniądz ogrzewanie realizowane jest przy pomocy indywidualnych źródeł ciepła – nie występuje zbiorczy system centralnego ogrzewania - ciepłownia zawodowa. Występują jedynie lokalne sieci ciepłownicze ogrzewające budynki wielorodzinne poszczególnych wspólnot czy spółdzielni mieszkaniowych, zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy, oleju napędowego) określono na podstawie faktur, zużycie paliw samochodowych (pojazdy osobowe, dostawcze, autobusy i inne) przez pojazdy należące do gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych, spółek z ekoexpert.com.pl Strona | 58 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 udziałem gminy itp.) określono na podstawie informacji pochodzących z Urzędu Miejskiego w Goniądzu; Dane pozyskane od społeczeństwa (metodologią „top-down” i „bottom-up”): - - zużycie energii elektrycznej określono na podstawie danych otrzymanych od Zakładu energetycznego oraz na podstawie wypełnionych ankiet, zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy oleju napędowego) określono na podstawie danych pozyskanych na podstawie ankiet, zużycie ciepła sieciowego –uwzględniano jedynie lokalne sieci ciepłownicze, zużycia paliw w transporcie oszacowano na podstawie danych dotyczących struktury pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, struktury pojazdów zarejestrowanych w Polsce (GUS) oraz średnich długości pokonywanych przez pojazdy na terenie gminy i średniego spalania paliw (szacunki na podstawie danych Instytutu Transportu Samochodowego), W inwentaryzacji bazowej nie uwzględniono zużycia paliw na cele rolnicze (jako transport odbywający się poza wyznaczonymi drogami). W Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 nie uwzględniono działań w tym sektorze, dlatego też nie został on ujęty w bazie emisyjnej, zużycie ciepła przez budynki wielorodzinne określono na podstawie wielkości zużycia paliw, dane uzyskano od zarządców budynków wielorodzinnych znajdujących się terenie gminy Goniądz; ekoexpert.com.pl Strona | 59 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 7. CHARAKTERYSTYKA NOŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH I GŁÓWNYCH ODBIORCÓW ENERGII 7.1 System ciepłowniczy Na terenie gminy Goniądz nie występuje ogólna sieć ciepłownicza. Lokalne sieci ciepłownicze występują przy istniejących na terenie gminy Spółdzielniach Mieszkaniowych. Pierwsza sieć znajduje się w Spółdzielni Mieszkaniowej „Nadbiebrzańskie Wzgórza” w Goniądzu. Spółdzielnia posiada lokalną sieć ciepłowniczą dostarczającą ciepło do 7 budynków mieszkalnych oraz jednego budynku kotłowni. Kolejna sieć ciepłownicza występuje we Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości Osowiec-Twierdza w miejscowości Osowiec-Twierdza. Wspólna sieć ciepłownicza zasila 2 budynki mieszkalne oraz 1 budynek kotłowni. Zakład Usług Komunalnych w Goniądzu również posiada lokalną sieć ciepłowniczą ogrzewającą 3 budynki (2 budynki mieszkalne i 1 budynek gminny, którym jest Urząd Miejski). W strukturze wykorzystywanych paliw w poszczególnych obszarach gminy Goniądz występuje zarówno olej opałowy, węgiel kamienny, drewno oraz gaz propan-butan, głównie do przygotowania posiłków. Największy udział jako nośnik energii ma drewno oraz węgiel kamienny. Powszechność wykorzystywania paliw stałych, w tym drewna i węgla kamiennego, wynika z ich atrakcyjnej ceny w stosunku do innych paliw oferowanych na rynku oraz z wysoką dostępnością na rynku. Budynki wielorodzinne oraz użyteczności publicznej ogrzewane są przez kotłownie, które wykorzystują do celów grzewczych zarówno paliwa stałe jak i płynne. Ciepło z kotłowni wykorzystywane jest na potrzeby własne obiektów. Stan zaopatrzenia w ciepło w obiektach będących własnością gminy Bieżące zużycie energii cieplnej dla obiektów będących w zarządzie gminy Goniądz opracowano na podstawie, przekazanych przez Urząd Miejski w Goniądzu, informacji o zużyciu paliw za rok 2015. Do przeliczeń przyjęto średnie wartości opałowe określone w poradniku „Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw w kotłach o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW”, styczeń 2014 rok, KOBiZE. Do przeliczeń przyjęto średnie wartości opałowe na poziomie: - olej opałowy lekki 0,04019 GJ/kg - miał węglowy 0,02263 GJ/kg - drewno 0,01560 GJ/kg - gaz propan-butan 0,04731 GJ/kg - gaz ziemny 0,04800 GJ/kg ekoexpert.com.pl Strona | 60 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 21. Zapotrzebowanie na energię cieplną dla obiektów publicznych z obszaru gminy Goniądz wraz ze sposobem ich ogrzewania Lp. Nazwa Budynku Adres Rodzaj źródła ciepła Rodzaj paliwa [kg] Średnie roczne zapotrzebowanie na energię cieplną [GJ/rok] Roczne zużycie Budynek szkolny SP Budynek mieszkalny nr 29 Budynek gospodarczy Wroceń Nieużytkowany - - - Białosuknie Szlachta Piec kaflowy drewno 4000 62,40 Białosuknie Szlachta Nieużytkowany - - - 4. Budynek szkolny Białosuknia Nieużytkowany - - - 5. Budynek gospodarczy Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany - - - Białosuknia Nieużytkowany - - - 7. Garaż Białosuknia Nieużytkowany - - - 8. Świetlica Downary - Świetlica Kramówka Mała Energia elektryczna Energia elektryczna - 9. Ogrzewanie elektryczne Ogrzewanie elektryczne - - 10. Świetlica Wólka Piaseczna Nieogrzewany - - - 11. Budynek gospodarczy przy świetlicy Klewianka Nieogrzewany - - - 12. Świetlica Osowiec - Świetlica Klewianka Energia elektryczna Energia elektryczna - 13. Ogrzewanie elektryczne Ogrzewanie elektryczne - - 14. Świetlica Płochowo Nieogrzewany - - - 15. Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne Energia elektryczna - - 16. Budynek szkolny Osowiec Nieużytkowany - - - 17. Budynek mieszkalny Budynek gospodarczy Osowiec Nieużytkowany - - - Osowiec Nieużytkowany - - - Węgiel 7500 169,725 Węgiel 500 11,315 Węgiel 1000 22,63 1. 2. 3. 6. 18. Kocioł węglowy/ drzewny Kocioł węglowy/ drzewny Kocioł węglowy/ drzewny 19. Budynek OSP Goniądz 20. Garaż OSP Goniądz 21. Budynek gospodarczy (od ZRB dla OSP) Goniądz 22. Budynek OSP Białosuknia Nieogrzewany - - - 23. Szkoła Podstawowa Budynek mieszkalny przy Klewianka Nieużytkowany - - - Klewianka Nieużytkowany - - - 24. ekoexpert.com.pl Strona | 61 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 szkole 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. Dom mieszkalny przy szkole Budynek gospodarczy przy szkole Szkoła podstawowa 2 Budynki gospodarcze przy szkole Miejski Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Goniądzu Zespół SzkolnoPrzedszkolny w Goniądzu Gminny Ośrodek Kultury w Goniądzu Oczyszczalnia ścieków Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Przepompownia wody Budynek wysypiska śmieci Klewianka Nieużytkowany - - - Klewianka Nieużytkowany - - - Downary 52 Kocioł na pellet Pellet 5000 113,15 Downary Nieogrzewany - - - ul. Demokratyczna 10, Goniądz Nieogrzewany - - - ul. Konstytucji 3 Maja 18, Goniądz Kocioł na węgiel Węgiel 180000, 00 4073,40 ul. Stary Rynek 23, Goniądz Kocioł olejowy Olej opałowy lekki 10373,4 416,91 ul. Demokratyczna, Goniądz Piecyk elektryczny, grzejnik elektryczny - - - Goniądz Kocioł na paliwo stałe CO - - Wroceń Nagrzewnica elektryczna - - Białosuknia Kocioł na paliwo stałe CO - - Downary Kocioł na paliwo stałe CO - - Osowiec Kocioł na paliwo stałe CO - - - - - - - - - - Grzejnik elektryczny Grzejnik elektryczny Płochowo Łazy węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, Budynek biura ZUK ul. Majora Węgielnego, Goniądz Kocioł na węgiel drewno Budynek gospodarczy +WC Budynek gospodarczy przy ADM 36 Magazyn gazowniczy ul. Majora Węgielnego, Goniądz Nieogrzewany - - - Plac 11 Listopada 36, Goniądz Nieogrzewany - - - Nieogrzewany - - - Nieogrzewany - - - Kocioł na węgiel Węgiel 14820 335,38 44. Garaż 45. ADM 52 (budynek ul.Wojska Polskiego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ekoexpert.com.pl Strona | 62 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 wielorodzinny) 46. 47. 48. Budynek gospodarczy (przy Agronom) Budynek garażowy (przy Agronom) Budynek ubikacja (przy Agronom) 49. Budynek chorych zwierząt 50. Budynek gospodarczy 51. Urząd Miejski 52. Urząd Miejski 53. 54. Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac 11 Listopada 34 Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac 11 Listopada 36 ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Nieogrzewany - - - ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Nieogrzewany - - - Nieogrzewany - - - Nieogrzewany - - - 52, Goniądz Nieogrzewany - - - ul. Kościuszki 21, Goniądz Plac 11 listopada 38 Goniądz Kocioł na węgiel Węgiel 7580 171,54 Kocioł na węgiel Węgiel 61880 1400,34 ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego Plac 11 Listopada 34, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz Razem 6776,79 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu oraz Zakładu Usług Komunalnych w Goniądzu, dane za rok 2015 W większości, publicznych budynków ciepło pozyskiwane jest ze spalania paliw stałych tj. węgla kamiennego i drewna. Zaledwie jeden budynek ogrzewany jest poprzez spalanie oleju opałowego. Trzy budynki użyteczności publicznej wyposażone są w kolektory słoneczne do podgrzania ciepłej wody. Roczne zapotrzebowanie na energię cieplną w obiektach użyteczności publicznej w gminie Goniądz w roku 2015 wynosiło 6 776,79 GJ. Udział wykorzystywanych paliw do ogrzewania w obiektach gminnych został przedstawiony na poniższym wykresie. ekoexpert.com.pl Strona | 63 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wykres 4. Udział poszczególnych paliw wykorzystywanych do ogrzewania budynków gminnych w roku 2015 Wykorzystanie źródeł ciepła w budynkach znajdujących się w zarządzie Gminy 2% [WARTOŚĆ]% 37% 22% 2% piec olejowy piec węglowy (ekogroszek) piec na drewno (biomasa) ogrzewanie elektryczne Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Stan zaopatrzenia w ciepło w gospodarstwach domowych Na terenie gminy Goniądz nie występuje centralna sieć ciepłownicza. Za pomocą lokalnych sieci ogrzewane są niektóre z budynków Zakładu Usług Komunalnych w Goniądzu, Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nadbiebrzańskie Wzgórza” oraz Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości Osowiec-Twierdza”. Struktura budynków mieszkalnych na terenie gminy przedstawia się następująco: - 9 budynków mieszkalnych zarządzanych przez ZUK w Goniądzu (60 mieszkań, z czego 14 mieszkań zaopatrywanych jest w ciepło za pomocą sieci, 46 mieszkań opalanych jest indywidualnie przez ich mieszkańców), - 2 budynki mieszkalne zarządzane przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości OsowiecTwierdza (79 mieszkań), - budynków mieszkalnych zarządzane przez Spółdzielnie Mieszkaniową „Nadbiebrzańskie Wzgórza” (138 mieszkań); Zabudowa jednorodzinna Zaopatrzenie w ciepło dla obiektów mieszkalnych jednorodzinnych oparte jest na indywidualnych systemach grzewczych, w którym wykorzystywane są głównie paliwa stałe. Powszechność wykorzystywania paliw stałych, w tym węgla kamiennego i drewna, wynika z ich atrakcyjnej ceny w stosunku do innych paliw oferowanych na rynku oraz z wysoką dostępnością na rynku. Ponadto wielu mieszkańców gminy przyznaje, iż na cele opałowe pozyskuje drewno ze swojego lasu co nie wiąże się z kosztami zakupu opału. Do produkcji ciepła niemożliwe jest wykorzystanie gazu, gdyż gmina Goniądz nie jest zgazyfikowana. ekoexpert.com.pl Strona | 64 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej w 2015 roku otrzymano informacje dotyczące struktury ciepłowniczej budynków mieszkalnych na terenie gminy oraz aktualnego zużycia paliw energetycznych. W wyniku inwentaryzacji pozyskano 189 ankiet (dla budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej), co stanowi 15,17 % ogólnej wartości wszystkich nieruchomości znajdujących się na terenie gminy. Wykres poniżej przedstawia podział na rodzaje źródeł ciepła występuje na obszarze gminy Goniądz w sektorze zabudowy jednorodzinnej. Wykres 5. Struktura indywidualnych źródeł ciepła budynków jednorodzinnych Struktura indywidualnych źródeł ciepła mieszkańców Gminy 0% 1% centralne ogrzewanie ogrzewanie elektryczne piece kaflowe 15% 84% Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji Dominującym źródłem ciepła w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych jest centralne ogrzewanie, do którego zaliczyć można również ogrzewanie indywidualne stanowiące kocioł + grzejniki stanowi ono 84% wszystkich urządzeń grzewczych. Blisko 15% budynków ogrzewanych jest za pomocą pieców kaflowych. Zaledwie 1% nieruchomości do celów grzewczych wykorzystuje energię elektryczną. Tabela poniżej przedstawia zgormadzone dane odnośnie rodzaju i ilości wykorzystywanych paliw do celów grzewczych dla budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej, wyznaczone na podstawie danych ankietowych w odniesieniu do obszaru całej gminy. ekoexpert.com.pl Strona | 65 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 22. Zużycie poszczególnych paliw oraz ilość wytwarzanej energii w budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej (dla próby z inwentaryzacji ok 15,17%) Ilość energii pochodzącej Roczna wielkość zużycia Rodzaj paliwa z danego nośnika [Mg/rok] [GJ/rok] Drewno 1349,712 138810,381 Węgiel 362,1 54021,8331 Olej opałowy 1,7 450,425704 Gaz ciekły (do ogrzewania + 4,55535 1420,79342 przygotowanie posiłków) Gaz ziemny 0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z inwentaryzacji (dane dla grupy inwentaryzowanej) Inwentaryzacji poddano również określenie stanu termomodernizacyjnego budynków mieszkalnych. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy przedstawia poniższy wykres. Wykres 6. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy Goniądz Stan termomodernizacyjny w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych Ocieplenie ścian zewnętrznych Ocieplenie 87 69 63 24 Nie wykonano Tak, wykonano brak odpowiedzi Planowane w ciagu najbliższych 5 lat Nie widzę potrzeby Planowane w ciagu najbliższych 5 lat 4 11 brak odpowiedzi 36 3 Nie wykonano 3 Tak, wykonano 7 brak odpowiedzi 23 Nie widzę potrzeby 58 PCV/drewniane PCV drewnaine powyżej 12 lat do 12 lat Liczba udzielonych odpowiedzi 180 Rodzaj okien 161 160 140 120 100 80 60 40 29 11 18 20 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z ankietyzacji (dane dla grupy inwentaryzowanej) Rozkład odpowiedzi dla wykonanej próby ankiet przedstawia się następująco: w ok. 15,34% ankietowanych budynkach mieszkalnych przeprowadzono w ciągu ostatnich 12 lat prace termomodernizacyjne polegające na wymianie okien. Z uwagi na duży odsetek budynków z oknami których wiek przekracza 12 lat (ok 84%) zleca się przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych związanych z wymianą okien na okna odpowiadające wymaganiom ekoexpert.com.pl Strona | 66 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 niskoemisyjnym z niskim współczynnikiem przenikania ciepła. W ok. 42,86% obiektach przeprowadzono lub planuje się w najbliższym czasie przeprowadzić termomodernizacje ścian zewnętrznych oraz dachu, zaś w 58,20% obiektów ocieplono lub planuje się w najbliższych latach ocieplić strop. Zabudowa wielorodzinna pod zarządem Budynki wielorodzinne znajdujące się pod zarządem spółdzielni bądź wspólnoty mieszkaniowej ogrzewane są z wykorzystaniem kotłowni lokalnej. W tabeli poniżej przedstawiono wykaz nieruchomości wielorodzinnych z zarządcami oraz sposób ich ogrzewania. W budynkach tych do ogrzewania wykorzystywane są kotły węglowe oraz olejowe. Tabela 23. Wykaz nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Zarządca Spółdzielnia Mieszkaniowa „Nadbiebrzańskie Wzgórza“ 9. Sposób ogrzewania ul. Kościuszki 26, Goniądz ul. Kościuszki 28, Goniądz ul. Kościuszki 30, Goniądz ul. Kościuszki 32, Goniądz ul. Kościuszki 34, Goniądz ul. Kościuszki 34A, Goniądz 3 kotły węglowe o mocy 300 kW rozprowadzenie ciepła za pomocą lokalnej sieci cieplnej Piec olejowy rozprowadzenie ciepła za pomocą lokalnej sieci cieplnej Kocioł na węgiel/drewno Kocioł na węgiel Kocioł na węgiel/drewno Kocioł na węgiel ogrzewający dodatkowo budynek ul. Kościuszki 34B, Goniądz 7. 8. Adres nieruchomości wielorodzinnej Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości OsowiecTwierdza Osowiec Twierdza 58 Osowiec Twierdza 31 10. ul. Kościuszki 3, Goniądz 11. ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz 12. 13. 14. Zakład Usług Komunalnych w Goniądzu Plac 11 Listopada 31, Goniądz Plac 11 Listopada 34, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz Wielkość zużycia paliwa [kg/rok] 350 000,00 39 104,00 Brak danych 14820 Brak danych 41253,33 (założono 2/3 całkowitego zużycia ekoexpert.com.pl Strona | 67 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 15. Plac 11 Listopada 18, Goniądz 16. ul.Słowackiego 8, Goniądz 17. Downary 53 Urzędu Miejskiego Kocioł/ pieckaflowy na węgiel/drewno Kocioł na węgiel/drewno w budynku szkolnym * Kocioł na węgiel/drewno Brak danych Brak danych Brak danych Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu oraz od zarządców nieruchomości wielorodzinnych W 2016 roku trwają prace majće na celu odłączenie nieruchomości od źródła ciepła znajdującego się w Zespole Szkolno-Przedszkolnym * W tabeli poniżej zostało przedstawione zapotrzebowanie na energię cieplną dla budynków wielorodzinnych. Obliczeń dokonano na podstawie danych o wielkości rocznego zużycia paliw do ogrzewania w budynkach, które zostały przekazane od zarządców nieruchomości. Tabela 24. Zużycie poszczególnych paliw w budynkach wielorodzinnych z zarządcami w gminie Goniądz – dane za rok 2015 Wielkość zużycia paliwa – Zapotrzebowanie na Rodzaj nośnika energii rok 2015 energię cieplną [Mg/rok] [GJ/rok] Olej opałowy 39,104 1571,59 Węgiel 406,073 9189,44 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji od zarządców nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz Według pozyskanych danych budynki wielorodzinne ogrzewane są głównie za pomocą węgla oraz oleju opałowego. Stan zaopatrzenia w ciepło w budynkach przedsiębiorstw Stan zaopatrzenia w ciepło w budynkach przedsiębiorstw oceniono na podstawie ankiet zwrotnych jakie zostały uzyskane od przedsiębiorców. Grupę dwóch przedsiębiorców, z których pozyskano informacje, przyjęto jako grupę wskazaną jako „przemysł” w wyniku inwentaryzacji. Z uwagi na niewielką liczbę przedsiębiorców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wielkość emisji w grupie przedsiębiorców nie będzie brana pod uwagę przy opracowaniu bazy emisyjnej. ekoexpert.com.pl Strona | 68 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 25. Stan zaopatrzenia w ciepło przedsiębiorców Adres Rodzaj paliwa Zużycie paliwa w roku 2014 [Mg/rok] ul. Wojska Polskiego 70, Goniądz ekogroszek 5 ul. Kościuszki 43A, Goniądz ekogroszek 3,5 Nazwa przedsiębiorstwa Voltrans Piotr Uścinowicz, Adam Horczak Usług Handlowo-Transportowe Sp. J. Man Barbara Sklep Spożywczo-Przemysłowy Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z inwentaryzacji W analizowanych przedsiębiorstwach paliwem wykorzystywanym do celów grzewczych i produkcyjnych jest węgiel kamienny. Węgiel kamienny pod postacią ekogroszku charakteryzuje się stosunkowo dużą energetycznością. Energetyczność tego paliwa decyduje o jego powszechnym użyciu, gdyż osiąga on większe parametry grzewcze i energetyczne w procesach produkcyjnych jak i przy wykorzystaniu na cele grzewcze. 7.2 System gazowniczy W gminie Goniądz na chwilę obecną nie występuje system zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna ilość gospodarstw korzysta z gazu ciekłego, zaopatrując się indywidualnie w funkcjonujących na terenie gminy, punktach sprzedaży gazu ciekłego. Firmą zajmującą się dystrybucją gazu oraz będąca operatorem sieci gazowej w regionie jest Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie. W najbliższych latach nie przewiduje się realizacji inwestycji związanych z gazyfikacją gminy.8 8 Krajowy Dziesięcioletni Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej Gazu na lata 2016-2025, Warszawa lipiec 2015 ekoexpert.com.pl Strona | 69 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Rysunek 3. Mapa Systemu Dystrybucyjnego Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie Źródło: http://mapa.msgaz.pl Znaczna większość mieszkańców użytkuje paliwa gazowe wyłącznie jako źródło energii do przygotowywania posiłków. Blisko 90% mieszkańców korzysta ze standardowych butli 11 kg wypełnionych gazem propan-butan. Pozostała cześć stosuje energię elektryczną bądź drewno (płyta grzewcza, lub piece kaflowe). Na podstawie przeprowadzonych ankiet szacuje się, iż średnio w gospodarstwie domowym na terenie gminy Goniądz do celów przygotowania posiłków zużywa się ok 55,38 m3 gazu propan-butan na rok. Jest to ok 10 butli gazu rocznie (o standardowej wadze 11 kg i pojemności 5,3 m3) Z uwagi na brak w chwili obecnej sieci gazowej na terenie gminy nie przeprowadza się analizy prognozy zużycia paliw gazowych. Zakłada się, iż w roku bazowym oraz w latach następujących zapotrzebowanie na gaz propan-butan nie ulegnie znacznym zmianom. ekoexpert.com.pl Strona | 70 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 7.3 System energetyczny Oszacowanie stanu aktualnego zapotrzebowania na energię elektryczną w gminie opracowano na podstawie informacji zebranych bezpośrednio z zakładu energetycznego oraz na podstawie faktur zużycia energii elektrycznej oraz na podstawie danych zebranych podczas inwentaryzacji. Operatorem Systemu Dystrybucyjnego w gminie Goniądz jest PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok. W skład systemu elektroenergetycznego (SEE) gminy wchodzą sieci średniego i niskiego napięcia. Tabela 26. Struktura sieci elektroenergetycznych na terenie miasta i gminy Goniądz Wyszczególnienie Długość [km] Linie napowietrzne 110 kV 11,6 Linie napowietrzne SN-15kV 97,138 Linie kablowe SN- 15kV 4,806 Linie napowietrzne nN 117,368 Linie kablowe nN 5,503 Przyłącza napowietrzne 42,038 Przyłącza kablowe 4,011 Wyszczególnienie Liczba [szt.] Napowietrzne stacje transf. SN/nN 77 Wnętrzowe stacje SN/nN 3 Oprawy oświetlenia drogowego 922 Źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok Obszar miasta i gminy Goniądz zasilany jest liniami 15kV ze stacji 110/15kV Osowiec, zasilanej linią 110 kV Mońki - Osowiec - Grajewo. Na stacji Osowiec pracują dwa transformatory 110/15 kV o mocy 6,3 MVA każdy. Obciążenie stacji wynosi od 1,0 MW do 4,0 MW. Sieć elektroenergetyczna na terenie gminy Goniądz obejmuje swym zakresem napowietrzne stacje SN/n w ilości 77 sztuk oraz wnętrzowe w ilości 3 sztuki. Przez obszar gminy przebiegają linie średniego napięcia: kablowe 4,806 km oraz napowietrzne 97,138 km oraz linie niskiego napięcia: kablowe 5,803 km oraz napowietrzne 117,368 km. Użytkowana na terenie gminy sieć elektroenergetyczna posiada 4,011 km przyłączy kablowych oraz 42,038 km przyłączy napowietrznych. ekoexpert.com.pl Strona | 71 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 W zakresie planowanych na latach 2014 - 2019 zadań modernizacyjnych przewidziano do realizacji: - budowa sieci SN i nN na potrzeby przyłączenia nowych odbiorców, budowa przyłączy wraz układami pomiarowymi w ilości 60 szt. kablowych oraz 60 szt. napowietrznych. W zakresie modernizacji istniejącej sieci 110 kV, SN i nN wskazano do realizacji: - Wymianę izolacji na linii 110 kV Osowiec - Grajewo 2 – 747 szt. izolatorów, modernizacja linii napowietrznych SN – 5,05 km, modernizacja linii kablowych SN – 2,6 km, modernizacja stacji transformatorowych 15/04 kV wnętrzowych 6 szt., słupowych 5 szt. modernizacja linii kablowych nN – 2,5 km, napowietrznych nN 14,7 km, przyłącza napowietrzne - 415 szt., przyłącza kablowe 81 szt., Na terenie miasta i gminy Goniądz funkcjonują odnawialne źródła energii m.in. 181 kolektorów słonecznych zakupionych i zainstalowanych w ramach dofinansowania projektu „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz” oraz 2 prywatne farmy fotowoltaiczne każda o mocy ok 40 kW. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną w obiektach administracji publicznej Stan zaopatrzenia w energię elektryczną w obiektach znajdujących się pod zarządem gminy Goniądz prezentowany jest na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych oraz informacji uzyskanych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu. Tabela 27. Zużycie energii elektrycznej w poszczególnych budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Goniądz w roku 2015 Zużycie energii Lp. Nazwa Budynku Adres Źródło poboru energii elektrycznej kWh/rok Budynek szkolny SP Budynek mieszkalny nr 29 Budynek gospodarczy Wroceń - Nieużytkowany Białosuknie Szlachta Oświetlenie Brak Białosuknie Szlachta - Nieużytkowany Budynek szkolny Białosuknia - Nieużytkowany Budynek gospodarczy Budynek gospodarczy Białosuknia - Nieużytkowany Białosuknia - Nieużytkowany 7. Garaż Białosuknia - Brak 8. Świetlica Downary Ogrzewanie elektryczne, 400 1. 2. 3. 4. 5. 6. ekoexpert.com.pl Strona | 72 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Oświetlenie 9. Świetlica Kramówka Mała Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie 300 10. Świetlica Wólka Piaseczna brak Brak 11. Budynek gospodarczy przy świetlicy Klewianka brak Brak 12. Świetlica Osowiec 13. Świetlica Klewianka 14. Świetlica Płochowo brak Brak 15. Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie 1300 16. Budynek szkolny Osowiec - Nieużytkowany Osowiec - Niużytkowany Osowiec - Nieużytkowany Budynek OSP Garaż OSP Goniądz Oświetlenie 21. Budynek gospodarczy (od ZRB dla OSP) Goniądz Oświetlenie Brak 22. Budynek OSP Białosuknia Oświetlenie Brak Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Downary Oświetlenie 14600 Downary brak Brak ul. Demokratyczna 10, Goniądz Oświetlenie 7274,5 ul. Konstytucji 3 Maja 18, Goniądz Oświetlenie 56546,00 17. 18. 19. 20. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Budynek mieszkalny Budynek gospodarczy Szkoła Podstawowa Budynek mieszkalny przy szkole Dom mieszkalny przy szkole Budynek gospodarczy przy szkole Szkoła podstawowa 2 Budynki gospodarcze przy szkole Miejski Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Goniądzu Zespół SzkolnoPrzeszkolny w Goniądzu Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie 25500 1400 5300 6500 ekoexpert.com.pl Strona | 73 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 31. Gminny Ośrodek Kultury w Goniądzu ul. Stary Rynek 23, Goniądz Oświetlenie 14987,00 32. Oczyszczalnia ścieków ul Demokratyczna, Goniądz Piecyk elektryczny, grzejnik elektryczny 123114,00 Goniądz Oświetlenie 55445,00 Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Wroceń Nagrzewnica elektryczna, Oświetlenie 22077,00 Białosuknia Oświetlenie 27828,00 Downary Oświetlenie 16464,00 Osowiec Oświetlenie 17908,00 38. Przepompownia wody Płochowo 39. Budynek wysypiska śmieci Łazy Budynek biura ZUK Budynek gospodarczy +WC Budynek gospodarczy przy ADM 36 Magazyn gazowniczy ul. Majora Węgielnego, Goniądz Oświetlenie ul. Majora Węgielnego, Goniądz - Plac 11 Listopada 36, Goniądz - brak - brak - brak 33. 34. 35. 36. 37. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. Garaż ADM 52 (budynek wielorodzinny) Budynek gospodarczy (przy Agronom) Budynek garażowy (przy Agronom) Budynek ubikacja (przy Agronom) Budynek chorych zwierząt Budynek gospodarczy Urząd Miejski oraz Biuro Zakładu Usług ul.Wojska Polskiego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz Grzejnik elektryczny, Oświetlenie Grzejnik elektryczny, Oświetlenie 2928,00 544,00 ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Oświetlenie ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Oświetlenie ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz - ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Oświetlenie ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Oświetlenie ul. Kościuszki 21, Goniądz 13000,00 4075,00 Oświetlenie Oświetlenie 3813,00 ekoexpert.com.pl Strona | 74 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Komunalnych 52. 53. 54. Urząd Miejski Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac 11 Listopada 34 Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu 19-110 Goniądz, Plac 11 Listopada 36 Plac 11 listopada 38 Goniądz Oświetlenie 28800,00 Plac 11 Listopada 34, Goniądz Oświetlenie brak Plac 11 Listopada 36, Goniądz Oświetlenie brak RAZEM 450 103,50 Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu i opracowań własnych Wśród budynków użyteczności publicznej znajdujących się w zarządzie gminy Goniądz zużycie energii elektrycznej w 2015 roku wynosiło ok 450 103,50 kWh/rok. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną oświetlenia ulicznego gminy Goniądz Według przekazanych przez Urząd Miejski w Goniądzu danych na terenie gminy w ciągu ostatnich kilkunastu lat nie były przeprowadzane prace modernizacyjne oświetlenia. Powodem takiego stanu rzeczy może być fakt, iż sieć energetyczna i same oprawy oświetleniowe nie należą do gminy Goniądz, lecz do PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Tabela poniżej przedstawia wielkość zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne po dokonanej modernizacji. Tabela 28. Zestawienie zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w gminie Goniądz Zużycie energii Liczba punktów Lp. Miejscowość Rodzaj lamp elektrycznej oświetleniowych [kWh/rok] 1. Goniądz 480 Oprawy rtęciowe 74 Oprawy sodowe 191910 2. Białosuknia 30 Oprawy rtęciowe 12082 3. Budne 17 Oprawy rtęciowe 3702 4. Dawidowizna 27 Oprawy rtęciowe 8427 5. Doły 20 Oprawy sodowe 2701 6. Downary 31 Oprawy rtęciowe Downary Plac 15 Oprawy rtęciowe 7. 23 Oprawy sodowe 8. Klewianka 25 Oprawy rtęciowe 52933 4651 ekoexpert.com.pl Strona | 75 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 11. Kramkówka Duża Kramkówka Mała Krzecze 12. Łazy 13. 14. Mierkienniki Wojtówstwo Olszowa Droga Osowiec 9. 10. 15. 16. 33 Oprawy rtęciowe 5246 17 Oprawy rtęciowe 5333 12 Oprawy rtęciowe 3927 26 Oprawy rtęciowe 12587 10 Oprawy sodowe 1346 Brak oświetlenia ulicznego 20 - - Oprawy rtęciowe 15888 Osowiec Twierdza 27 Oprawy rtęciowe 17. 3 Oprawy sodowe 18. Owieczki 17 Oprawy rtęciowe 1980 19. Piwowary 13 Oprawy rtęciowe 3561 20. 16 Oprawy rtęciowe 2373 21 Oprawy rtęciowe 6850 18 Oprawy rtęciowe 6760 23. Płochowo Smogorówka Dolistowska Smogorówka Goniądzka Szafranki Oprawy rtęciowe 4690 24. Uścianek - - 25. Wroceń Wólka Piaseczna 28 Brak oświetlenia ulicznego 33 Oprawy rtęciowe 10421 16 Oprawy rtęciowe 1838 21. 22. 26. RAZEM 780 347 727 Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Na potrzeby oświetlenia ulic na terenie gminy w 2015 roku zużytkowano 347 727 kWh/rok. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną przedsiębiorców Z uwagi na granicznie małą grupę reprezentatywną przedsiębiorców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym w celu oszacowania zużycia energii elektrycznej przez przedsiębiorców posłużono się danymi uzyskanymi z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. W poniższej tabeli zostały przedstawione dane o zużyciu energii elektrycznej przez odbiorców w grupie taryfowej C oraz odbiorców SN uzyskane od PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Zgodnie z informacjami odbiorcy grupy taryfowej C są to głównie małe przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne, budynki użyteczności publicznej oraz oświetlenie uliczne. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców stanowi różnica ogólnej wartości ekoexpert.com.pl Strona | 76 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 zużycia w taryfie C, a zużyciem energii na oświetlenie uliczne i budynki użyteczności publicznej. Tabela 29. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców na terenie gminy Ilość odbiorców Rok 2012 2013 2014 2015 Zużycie [kWh] 2 223 388 2 258 953 2 279 351 2 346 144 179 173 165 170 Źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok Jak wynika z powyższej tabeli na terenie gminy Goniądz zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców w roku 2015 wynosiło 1 548 313,50 kWh w ciągu roku. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną na potrzeby gospodarstwach domowych Stan zaopatrzenia na energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych oszacowano na podstawie danych otrzymanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok oraz w celach porównawczych zestawiono z danymi uzyskanymi z Banku Danych Lokalnych. Według danych GUS wskaźnik zużycia energii elektrycznej na niskim napięciu na 1 mieszkańca w powiecie monieckim w 2014 roku wynosił 785,4 kWh/rok. Taki sam wskaźnik przyjęto dla roku 2015. Tabela 30. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych – rok 2015 - na podstawie danych statystycznych Ilość Zużycie mieszkańców energii w 2015 r elektrycznej [kWh/rok] Lp. Miejscowość 1. Goniądz 1840 2. Białosuknia 331 1445136 259967,4 3. Budne 46 36128,4 4. Dawidowizna 113 88750,2 5. Doły 81 63617,4 6. Downary 143 112312,2 7. Downary Plac 49 38484,6 8. Klewianka 334 262323,6 ekoexpert.com.pl Strona | 77 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 9. Kramkówka Duża 217 170431,8 10. Kramkówka Mała 132 103672,8 11. Krzecze 118 92677,2 12. Łazy 104 81681,6 13. Mierkienniki 83 65188,2 14. Olszowa Droga 29 22776,6 15. Osowiec 287 225409,8 16. Osowiec - Twierdza 142 111526,8 17. Owieczki 121 95033,4 18. Piwowary 139 109170,6 19. Płochowo 45 35343 20. Smogorówka Dolistowska 106 83252,4 21. Smogorówka Goniądzka 154 120951,6 22. Szafranki 95 74613 23. Uścianek 19 14922,6 24. Wojtówstwo 67 52621,8 25. Wroceń 184 144513,6 26. Wólka Piaseczna 101 79325,4 5080 3 989 832 RAZEM: Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych oraz danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu W poniższej tabeli zostały przedstawione całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz przez gospodarstwa domowe uzyskane z PGE Dystrybucja S.A., Oddział Białystok. Tabela 31. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych na terenie gminy Goniądz Obszar gminy Goniądz Zużycie energii w kWh – Rok Ilość Odbiorców taryfa G 2012 2 436 4 820 358 2013 2 427 4 751 376 2014 2 424 4 793 118 2015 2 398 4 673 081 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z PGE Dystrybucja S.A. ekoexpert.com.pl Strona | 78 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Z danych przedstawionych przez PGE Dystrybucja S.A., Oddział Białystok odnośnie zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, zużycie energii elektrycznej w 2015 roku wyniosło 4 673 081 kWh wśród odbiorców indywidualnych. Analizując zużycie w latach 2012 – 2015, można zaobserwować spadek jego poziomu w porównaniu do roku 2012. Zależność ta może być spowodowana zmniejszeniem liczby odbiorców energii elektrycznej o 38 użytkowników, większą świadomością społeczeństwa, dotyczącą racjonalnego zarządzania energią elektryczną oraz bardziej energooszczędnymi urządzeniami wykorzystywanymi przez gospodarstwa domowe. Wyniki całkowitego zużycia energii elektrycznej dla gospodarstw domowych obliczone na podstawie danych statystycznych oraz uzyskanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok są zbieżne. Wyliczenia wartości emisji CO2 oparto na danych pozyskanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok, jako dane odzwierciedlające aktualne zużycie energii elektrycznej przez odbiorców obszaru gminy Goniądz. W zakresie planowanych na latach 2014 - 2019 zadań modernizacyjnych na terenie gminy Goniądz przewidziano do realizacji: - budowa sieci SN i nN na potrzeby przyłączenia nowych odbiorców, budowa przyłączy wraz układami pomiarowymi w ilości 60 szt. kablowych oraz 60 szt. napowietrznych. W zakresie modernizacji istniejącej sieci 110 kV, SN i nN wskazano do realizacji: - Wymianę izolacji na linii 110 kV Osowiec - Grajewo 2 – 747 szt. izolatorów, modernizacja linii napowietrznych SN – 5,05 km, modernizacja linii kablowych SN – 2,6 km, modernizacja stacji transformatorowych 15/04 kV wnętrzowych 6 szt., słupowych 5 szt., modernizacja linii kablowych nN – 2,5 km, napowietrznych nn 14,7 km, przyłącza napowietrzne - 415 szt., przyłącza kablowe 81 szt., Powyższe przedsięwzięcia służyć mają poprawie stanu jakości sieci energetycznej, zwiększeniu dostępności do energii elektrycznej dla mieszkańców gminy oraz zmniejszeniu jej awaryjności. 7.4 Transport lokalny W gminie Goniądz infrastruktura komunikacyjna obejmuje transport drogowy, kolej, połączenia PKS oraz transport publiczny realizowany przez osoby prywatne. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 65 relacji Gołdap – Bobrowniki o przebiegu ok 9 km na terenie gminy Goniądz oraz droga wojewódzka nr 670 łącząca osadę Osowiec-Twierdza z granicą państwa o przebiegu ok 16,22 km przez teren gminy. ekoexpert.com.pl Strona | 79 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Ponadto przez teren gminy Goniądz przebiega linia kolejowa nr 38 relacji Białystok – Ełk. Stacja kolejowa Osowiec umożliwia obsługę ruchu pasażerskiego i towarowego, w szczególności jako bocznica dla wojsk stacjonujących w twierdzy. Rysunek 4. Sieć komunikacyjna na obszarze gminy Goniądz Źródło: https://www.google.pl/maps/ Charakterystyka i długość przebiegu dróg przez obszar gminy Goniądz zawiera się w poniższej tabeli. Tabela 32. Charakterystyka dróg przebiegających w gminie Goniądz Rodzaj drogi Numer drogi Krajowa Wojewódzka nr 65 nr 670 Przebieg drogi Długość przebiegu na obszarze gminy [km] 9,00 16,22 Rodzaj nawierzchni bitumiczna bitumiczna ekoexpert.com.pl Strona | 80 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 2620B od drogi 65 – Białogrądy Osowiec -Wólka Piaseczna -Goniądz Budne - Żarnowo-do drogi 1799B (od drogi 64- Strękowa Góra - Laskowiec – Gugny) -Osowiec Krypno-Bajki StareTrzcianne - Downary do drogi 65 droga 1838B-Wilamówka Goniądz – Downary - Plac (Hornostaje) - granica gminy - Goniądz (Kosiorki) - granica gminy - Goniądz do drogi 670-Klewianka – Białosuknia – dr. Nr 1412B Klewianka – Piwowary granica gminy (Kosiorki) droga 1849B - granica gminy- (Gurbicze) od drogi 670Smogorówka Dolistowska - granica gminy-(Radzie) od droga 670-Wroceń droga 1851BSmogorówka Goniądzka Grodzieńska bitumiczna 2621 Kościuszki bitumiczna 2622B Konstytucji 3-go Maja bitumiczna 2623B Mickiewicza bitumiczna 2624B Rybacka bitumiczna 2626B Stary Rynek bitumiczna 2627B Szpitalna bitumiczna 2628B Jagiellońska bitumiczna 2629B Plaz 11-go listopada bitumiczna 2625B 125508B Słowackiego Wojska Polskiego bitumiczna 1,35 103363B Dolistowska 1,11 103397B Nadbiebrzańska 0,88 103398B 103399B Nowy Świat Ogrodowa 0,53 0,23 103390B Demokratyczna 1,10 103391B 103393B 125400B Mjr. Węgielnego Jadźwingowska Polna 0,25 0,26 0,86 103396B Mostowa 0,40 125505B Społeczna 0,14 125500B Piotra z Goniądza 0,17 Powiatowe 1799B 1800B 1838B 1841B 1840B 1847B 1417B 1848B 1849B 1848B 1850B 1851B 1852B 1853B Drogi powiatowe przebiegające przez miasto Goniądz Drogi gminne na terenie miasta Goniądz bitumiczna bitumiczna, gruntowa wzmocniona żwirem gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem bitumiczna bitumiczna bitumiczna gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem bitumiczna bitumiczna gruntowa naturalna gruntowa wzmocniona żwirem gruntowa wzmocniona żwirem gruntowa wzmocniona ekoexpert.com.pl Strona | 81 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Drogi gminne znajdujące się na terenach wiejskich żwirem gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem bitumiczna, trylinka, gruntowa wzmocniona żwirem bitumiczna bitumiczna gruntowa naturalna gruntowa naturalna brukowa, gruntowa naturalna gruntowa naturalna gruntowa wzmocniona żwirem gruntowa naturalna gruntowa naturalna gruntowa naturalna gruntowa, wzmocniona żwirem 125509B Witosa 0,17 125502B Św. Rozalii 0,33 103395B 125501B 125507B 125503B Kwiatowa Różana Szkolna Sadowa 0,20 0,22 0,20 0,17 103394B Kąpielowa 0,13 103392B Gęsia 0,14 103389B Bednarska 0,12 125504B 125506B Słoneczna Spółdzielcza Podgórna 0,06 0,12 0,19 103361B Goniądz -Białosuknia 6,77 103362B Kramówka Mała – Downary do drogi Mężenin - Osowiec 5,28 bitumiczna, gruntowa naturalna 103363B Goniądz-Dawidowizna 3,37 gruntowa wzmocniona żwirem 4,89 bitumiczna, gruntowa naturalna 1,27 asfaltowa i gruntowa wzmocniona żwirem 1,67 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 1,76 gruntowa naturalna 6,31 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 2,64 bitumiczna, gruntowa naturalna 2,93 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 2,18 bitumiczna,brukowcowa, gruntowa wzmocniona żwirem 3,46 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 4,78 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 1,63 gruntowa naturalna 1,81 gruntowa naturalna 0,96 gruntowa naturalna 6,57 gruntowa naturalna 0,79 gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 103364B 103365B 103366B 103367B 103368B 103369B 103370B 103371B 103372B 103373B 103374B 103375B 103376B 103377B 103378B Od drogi Osowiec Suchowola-KrzeczeSmogorówka Gon.I-do granicy gminy Downary - Owieczki do drogi Białystok-Ełk Goniądz - Szafranki do drogi Osowiec Suchowola Białosuknia-granica gminy Wroceń-KrzeczeBiałosuknia Białosuknie kol. Białosuknie granica gminy Samogorówka Gon. I Samogorówka Gon. II do drogi KrzeczeBiałosuknia Kramkówka MałaSobieski Od drogi OsowiecSuchowola- Łazy do drogi Białystok Ełk Goniądz-Wojtówstwokol. Owieczki- Żodzie od drogi GoniądzBiałosuknie do drogi Klewianka-Białosuknia Od drogi Osowiec Mężenin- Uścianek Od drogi OsowiecMężenin - Olszowa Droga od drogi OsowiecMężenin-Olszowa Drogado drogi Osowiec Mężenin Od drogi OsowiecMężenin-Downary do ekoexpert.com.pl Strona | 82 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 103379B 103380B 103381B 103382B 103383B 103384B 103385B 103386B drogi Downary -Trzcianne Od drogi Downary – Trzcianne -Kramkówka Duża do drogi nr 8 Kramkówka Mała do kol. Mejły Wojtówstwo Mierkienniki Piwowary do drogi Goniądz-Białosuknia Białosuknia-granica gminy w kier. Krzeczkowo Od drogi Wroceń do drogi Osowiec - Suchowola Dolistowo Od drogi Smogorówka Gon. Kol -Smogorówka Gon. - granica gminy Smogorówka Dolistowska- do drogi Osowiec - Suchowola 1,95 brukowcowa, gruntowa naturalna i wzmocniona żwirem 1,97 gruntowa naturalna 3,11 gruntowa naturalna 2,14 gruntowa naturalna 2,15 gruntowa naturalna 1,38 gruntowa wzmocniona żwirem 2,16 gruntowa wzmocniona żwirem 1,22 gruntowa wzmocniona żwirem Źródło: na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Goniądzu oraz opracowań własnych na podstawie dostępnych map Całkowita długość dróg gminnych wynosi około 84,48 km. Drogi gminne w większości pokryte są nawierzchnią naturalną tupu żwir i piasek. W większości ulice miasta Goniądz są wyasfaltowane lub pokryte polbrukiem względnie kostką granitową. Tabela 33. Stan dróg gminnych na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie Długość [km] % o nawierzchni bitumicznej 3,04 3,6 o nawierzchni gruntowej i żwirowej 35,84 42,4 o nawierzchni naturalnej 23,84 28,2 o różnych nawierzchniach 21,76 25,8 84,48 100,0 Suma: Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Goniądzu Na ternie gminy Goniądz usługi w zakresie publicznego transportu świadczą: - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Białymstoku Sp. z o. o., - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Łomży Sp. z o.o., - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Suwałkach Sp. z o.o., - TRANS-KOM PKS Sp. z o.o. Pisz, - Zbigniew Jankowski „Kurier” s.c. Jankowscy, ul. Goniądzka 20, Knyszyn. 7.5 Odnawialne źródła energii Pogarszający się stan środowiska naturalnego oraz szybko rosnące zapotrzebowanie na energię, przy wyczerpujących się zapasach paliw kopalnych, wymuszają konieczność stopniowego ich zastępowania paliwami ze źródeł odnawialnych. ekoexpert.com.pl Strona | 83 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Do odnawialnych źródeł energii zaliczyć można: − energię wiatrową, − energię cieków wodnych, − energię geotermalną, − energię słoneczną, − energię pochodzącą z odnawialnych nośników energii tj. biomasa, produkty pochodzenia zwierzęcego, odpady komunalne palne pochodzące z wykorzystania ich składników biodegradowalnych. Na terenie gminy Goniądz od sierpnia 2014 roku funkcjonują instalacje wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii. Na podstawie projektu pt. „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz” założono 182 instalacje w tym 179 na budynkach osób fizycznych będących mieszkańcami gminy. Farma fotowoltaiczna Dom Piotra działa od czerwca 2015 roku. Farma jest zaprojektowana do produkcji 30-40 tys. kWh/rocznie. Z uwagi na to, iż farma została uruchomiona w czerwcu 2015 roku jej produkcja wynosiła zaledwie 12 000 kWh/rocznie. Farma fotowoltaiczna na potrzeby hotelu Zbyszko działa od początku sezonu letniego 2015 roku w związku z czym podano jej całkowitą wielkość produkcji. Tabela 34. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz Ilość Rodzaj Moc Ilość wyprodukowanej Lp. Rodzaj instalacji wytwarzanej instalacji [szt.] energii energii [MW] [MWh/rok] 179 energia cieplna 0,712691 394,60 1. Kolektory słoneczne * 3 energia cieplna 0,026894 12,29 Farma fotowoltaiczna 2. 1 energia elektryczna 0,03975 36,00 „Zbyszko” Farma fotowoltaiczna 3. 1 energia elektryczna 0,04 12,00 Dom Piotra Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu *założenia: - uzysk słoneczny powierzchni czynnej (efektywnej) kolektora - 434 kWh/m2 dla położenia geograficznego woj. podlaskiego. ekoexpert.com.pl Strona | 84 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 8. WYNIKI BAZOWEJ DWUTLENKU WĘGLA 8.1 INWENTARYZACJI EMISJI Emisja związana z procesem spalania paliw do celów grzewczych Działalność gminna Na podstawie danych uzyskach z Urzędu Miejskiego w Goniądzu, w jej zarządzie znajdują się 54 obiekty, z czego 13 budynków jest nieużytkowanych. Wśród budynków użytkowanych 15 nie jest ogrzewana. Analizując zużycie paliw energetycznych do celów grzewczych na podstawie udzielonych informacji określono, iż 9 budynków ogrzewanych jest elektrycznie, 15 ogrzewanych jest za pomocą węgla, za pomocą drewna oraz 1 za pomocą oleju opałowego. Pozostałe 4 budynki ogrzewane są bezpośrednio przez ich mieszkańców (brak danych o zużyciu). Pozyskane w wyniku inwentaryzacji informacje pozwoliły opracować wielkość emisji z procesów spalania nośników energetycznych na potrzeby grzewcze. W tabeli poniżej przedstawiono zużycie poszczególnych nośników energii w sektorze użyteczności publicznej w roku 2015 (rok inwentaryzacji) wraz z określeniem wielkości emisji CO2 ze stosowanych w obiektach publicznych nośników energii. Tabela 35. Roczna emisja CO2 związana z wykorzystaniem nośników w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się w zarządzie gminy Rodzaj nośnika Wielkość zużycia Całkowita emisja energii [Mg/rok] [Mg CO2/rok] Olej opałowy 10,37 31,92 Drewno 4,00 0,00 Węgiel 278,28 596,56 Gaz ciekły 0,00 0,00 Gaz ziemny 0,00 0,00 Razem: 628,48 energii Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu W gminie Goniądz wykorzystywane są następujące rodzaje nośników energii: olej opałowy, drewno oraz węgiel. Jak wynika z przeprowadzonej inwentaryzacji największe zużycie paliwa obserwuje się dla węgla kamiennego. Następny w kolejności wielkości użytkowania jest olej opałowy oraz w niewielkim stopniu drewno. Działalność społeczeństwa Emisję zanieczyszczeń z procesu spalania paliw do celów energetycznych w sektorze działalności społeczeństwa wyznaczono na podstawie pozyskanych danych w wyniku inwentaryzacji terenowej. Zaopatrzenie w ciepło w indywidualnych gospodarstwach domowych, znajdujących się na terenie gminy, głównie jest prowadzone za pomocą indywidualnych źródeł ciepła. ekoexpert.com.pl Strona | 85 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 W dużej mierze są to kotły opalane drewnem oraz węglem. Część budynków wielorodzinnych będących w zarządzie Spółdzielni Mieszkaniowych czy Wspólnot ogrzewana jest z wykorzystaniem lokalnych kotłowni i sieci ciepłowniczych. W tabeli poniżej przedstawiono wielkość zużycia poszczególnych nośników energii oraz związaną z tym emisję CO2 w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynkach wielorodzinnych bez zarządców w oparciu o dane z inwentaryzacji dla próby 15,17 %. Tabela 36. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynków wielorodzinnych Indywidulane gospodarstwa domowe – próba 15,17 % Wielkość zużycia Całkowita emisja Rodzaj nośnika energii [Mg/rok] [Mg CO2/rok] Drewno 2 590,04 0,00 776,2482 Węgiel 215,15 Olej opałowy 47,64 5,232859 Gaz ciekły 32,44 13,45564 Gaz ziemny 0,00 0,00 794,94 Razem: Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji W celu wyznaczenia wielkości emisji CO2 dla obszaru całej gminy w wyniku funkcjonowania społeczeństwa posłużono się założeniami, iż otrzymane wyniki stanowią próbę reprezentatywną do wyznaczania wartości średniej arytmetycznej dla obszaru całej gminy Goniądz dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej. Informacje o wielkości zużycia paliw energetycznych otrzymane od zarządców Spółdzielni, Wspólnoty oraz Zakładu Usług Komunalnych w Goniądzu stanowią 100% wielkości emisji z budynków wielorodzinnych. Poniżej zaprezentowano wyniki wielkości emisji CO2 uśrednione dla obszaru całej gminy Goniądz przyjmując emisję proporcjonalną dla całości zabudowy mieszkalnej gminy dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej. Tabela 37. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynkach wielorodzinnych uśrednione dla obszaru całej gminy Budynki jednorodzinne – próba 100% Wielkość zużycia Całkowita emisja Rodzaj nośnika energii [Mg/rok] [Mg CO2/rok] Drewno 8898,10 0,00 2387,18 5117,49 Węgiel Olej opałowy 11,21 34,51 Gaz ciekły 109,31 322,91 Gaz ziemny 0,00 Budynki wielorodzinne 406,07 0,00 Węgiel 870,51 ekoexpert.com.pl Strona | 86 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Olej opałowy 39,10 Razem: 120,36 6 465,78 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji 8.2 Działalność przedsiębiorców Na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata 2016 - 2022 przeprowadzono inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych m.in. również wśród przedsiębiorców. Z uwagi na niską stopę zwrotu ankiet w obliczeniach nie uwzględnia się emisji gazów cieplarnianych pochodzących z przemysłu na obszarze gminy Goniądz. Wielkość emisji CO2 została określona na podstawie wyników ankietyzacji. Pozyskano dane od dwóch przedsiębiorstw. Z uwagi na to, iż stanowią one mniej niż 1% działających na terenie gminy przedsiębiorstw nie mogą być uznane jako grupa reprezentatywna dla przedsiębiorstw. Tabela 38. Wielkość emisji CO2 w wyniku spalania nośników energii w przedsiębiorstwach Przedsiębiorstwa Rodzaj Wielkość zużycia Całkowita emisja Nazwa nośnika przedsiębiorstwa [Mg/rok] [Mg CO2/rok] energii Man Barbara sklep spożywczoprzemysłowy Voltrans Piotr Uścinowicz, Adam Horczak Usługi handlowotransportowe Sp. J. Eko-groszek 3,50 7,50 Eko-groszek 5,00 10,72 RAZEM: 8,50 18,22 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z inwentaryzacji Podsumowanie Strukturę wielkości emisji CO2 związaną z procesem spalania paliw do celów grzewczych w rozbiciu na poszczególne obszary inwentaryzacji przedstawiono na wykresie poniżej. ekoexpert.com.pl Strona | 87 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wykres 7. Wielkość emisji CO2 związana ze spalaniem paliw do celów energetycznych [MgCO2/rok] Wielkość całkowitej emisji związanej ze spalaniem paliw na cele energetyczne [Mg CO2/rok] 8000,00 7000,00 6000,00 Budynki przedsiębiorstw 5000,00 Budynki wielorodzinne 4000,00 Budynki mieszkaniowe 100% Budynki gminne 3000,00 2000,00 1000,00 0,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego Na terenie gminy Goniądz emisja CO2 z procesu spalania paliw do celów grzewczych związana jest z wykorzystywaniem następujących rodzajów paliw: węgiel kamienny, olej opałowy oraz drewno. Do celów przygotowania posiłków wykorzystuje się gaz ciekły propanbutan w wymiennych butlach. W strukturze wielkości emisji z procesu spalania paliw największym udziałem charakteryzuje się obszar działalności społeczeństwa w zabudowie jednorodzinnej. Z uwagi na brak grupy respondentów z działu „Przemysł” w opisie wielkości emisji uwzględniono jedynie przedsiębiorstwa, które wzięły udział w inwentaryzacji. Wielkość emisji pochodząca ze spalania paliw energetycznych w dziale przemysł nie zostanie uwzględniona w końcowej bazie emisyjnej. 8.3 Emisja związana z transportem Emisja związana z transportem, to emisja związana ze zużyciem paliw silnikowych w pojazdach poruszających się w obrębie gminy Goniądz. Transport drogowy dzieli się na gminny transport drogowy oraz na transport tranzytowy. Transport drogowy obejmuje transport po drogach zlokalizowanych na terenie gminy tzw. transport lokalny mieszkańców gminy, transport lokalny gminny, czyli pojazdów będących pod zarządem gminnym oraz transport środkami transportu komunikacyjnego. Transport tranzytowy obejmuje transport po drogach zlokalizowanych na terenie gminy, lecz nieznajdujących się w kompetencjach samorządu lokalnego. ekoexpert.com.pl Strona | 88 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Przez teren gminy Goniądz przebiega droga krajowa nr 65. Jej długość to zaledwie 9 km, dlatego też w wyliczaniu emisji związanej z transportem, nie uwzględniono emisji z transportu tranzytowego, a jedynie ruch lokalny. Transport publiczny Na ternie gminy Goniądz usługi w zakresie publicznego transportu świadczą: - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Białymstoku Sp. z o. o., - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Łomży Sp. z o.o., - Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Suwałkach Sp. z o.o., - TRANS-KOM PKS Sp. z o.o. Pisz, - Zbigniew Jankowski „Kurier” s.c. Jankowscy, ul. Goniądzka 20, Knyszyn. Do obliczeń przyjęto sumę przejechanych kilometrów przez firmy przewozowe na obszarze gminy Goniądz. Szacowania dokonano na podstawie aktualnego na 2016 rok rozkładu jazdy. W celu oszacowania emisji CO2 dla transportu zbiorowego przyjęto średnie spalanie na poziomie: 40 l/100 km dla autobusu Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Białymstoku, Suwałkach, Łomży oraz TRANS-KOM PKS Sp. z o.o. Pisz, 10 l/100 km dla busów przedsiębiorców prywatnych świadczących usługi przewozu osób. Przyjęte średnie spalanie pozwoliło na obliczenie zużycia paliwa dla autobusu w ciągu roku. Przyjęto wartość opałową oraz wskaźnik emisji CO2 (WE) dla oleju napędowego. Wartość całkowitej emisji CO2 stanowi iloczyn całkowitego zużycia paliwa oraz wskaźnik emisji CO2 dla oleju napędowego. Przy opracowaniu analizy wielkości emisji CO2 z transportu założono, iż ruch pojazdów przewożących pasażerów w roku 2015 i 2016 (źródło rozkładu jazdy) kształtuje się na tym samym poziomie. Tabela 39. Emisja CO2 z transportu zbiorowego na terenie gminy Goniądz w 2015 roku Emisja CO2 przez autobusy PKS (Białystok, Suwałki i Łomża) Suma przejechanych kilometrów przez firmy przewozowe na terenie gminy w ciągu roku [km] Średnie spalanie [l/100 km] 62 954,00 40,00 olej napędowy Rodzaj paliwa Zużycie paliwa [kg] 21 152,54 WE CO2 [kg/GJ]* 73,33 Wartość emisji CO2 [Mg/rok] 67,21 Emisja CO2 przez autobusy przewoźników prywatnych Suma przejechanych kilometrów przez firmy przewozowe na terenie gminy ciągu roku [km] 14 400 ekoexpert.com.pl Strona | 89 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Średnie spalanie [l/100 km] 10,00 olej napędowy Rodzaj paliwa Zużycie paliwa [kg] 1 209,6 WE CO2 [kg/GJ]* 73,33 Wartość emisji CO2 [Mg/rok] 3,84 Źródło: opracowanie własne *CE2 Centrum Edukacji M. Dziewa, E Tarnas-Szwed Spółka Jawna Tabela 40. Wartość emisji CO2 z transportu publicznego komunikacyjnego Wartość emisji CO2 z paliw Zużycie paliw wykorzystywanych w transporcie Rok Rodzaj paliwa [Mg/rok] publicznym komunikacyjnym [Mg CO2 /rok] 2015 Olej napędowy 22,36 71,05 Razem: 71,05 Źródło: opracowanie własne Przez obszar gminy Goniądz przebiega linia kolejowa. W ramach niniejszego dokumentu nie przewidziano działań ukierunkowanych na zmniejszenie emisji CO2 w sektorze transportu szynowego. Według informacji zawartych w Poradniku „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)” w takiej sytuacji sektor ten nie musi zostać uwzględniony w Bazie emisyjnej. Transport gminny Wartości zużycia paliw uzyskano na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji gminnych środków transportu. Rokiem z którego pozyskano informacje jest pełny rok kalendarzowy 2015. Na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu o posiadanych pojazdach oraz zużyciu paliw na cele transportowe została obliczona całkowita roczna emisja CO2 z gminnych środków transportu. W celu obliczenia przyjęto wskaźniki emisji ze względu na rodzaj używanego paliwa w środkach transportu. Wszystkie pojazdy gminne napędzane są za pomocą oleju napędowego. Wartość całkowitej emisji CO2 stanowi iloczyn całkowitego zużycia paliwa oraz wskaźnik emisji CO2 dla oleju napędowego. Tabela 41. Zużycie paliw przez środki transportu znajdujące się pod zarządem gminy Goniądz w roku 2015 Lp. Marka pojazdu 1. Autobus JELCZ Samochód ciężarowy IVECO Autobus AUTOSAN Autobus AUTOSAN Koparka 2. 3. 4. 5. Rok produkcji 1999 Olej napędowy Zużycie paliwa [l/rok] 6109,00 2008 Olej napędowy 647,00 2003 Olej napędowy 4358,00 1992 Olej napędowy 3361,00 1995 Olej napędowy 2848,00 Rodzaj paliwa ekoexpert.com.pl Strona | 90 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Ciągnik rolniczy Ciągnik rolniczy Samochód ciężarowy MAN Samochód osobowy PEUGEOT Ciągnik rolniczy Zamiatarka ICC 1D Samochód osobowy Volkswagen Transporter Caravelle Samochód OSP Jelcz 005 Samochód OSP FS - Lublin 3314 Samochód OSP Star 244 Samochód OSP Jelcz 004 Samochód OSP Renault Maskot 130.65 Samochód OSP Jelcz 010R Samochód OSP Star 266 1987 1988 Olej napędowy Olej napędowy 919,00 1386,00 1993 Olej napędowy 1521,00 2003 Olej napędowy 1637,00 1985 Olej napędowy 174,00 1999 Olej napędowy 139,00 2008 Olej napędowy 3038,00 1991 Olej napędowy 461,24 1997 Olej napędowy 95,60 1995 Olej napędowy 1176,17 1980 Olej napędowy 493,67 2002 Olej napędowy 171,63 1995 Olej napędowy 2023,63 1983 Olej napędowy 776,97 Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Tabela 42. Wielkość emisji CO2 z transportu gminnego znajdującego się pod zarządem gminy Goniądz w roku 2015 Rodzaj paliwa Zużycie paliwa [Mg/rok] Wartość emisji CO2 [Mg CO2/rok] Olej napędowy 26,32 Razem: 83,63 83,63 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Transport lokalny mieszkańców gminy Goniądz Wielkość emisji CO2 została określona na podstawie informacji otrzymanych z inwentaryzacji przeprowadzanej wśród mieszkańców gminy. Jako dane pomocnicze uwzględniono informacje pochodzące z Banku Danych Lokalnych GUS. W inwentaryzacji emisji uwzględniono tylko dane dotyczące samochodów osobowych. Zużycie paliw na cele rolnicze (jako transport odbywający się poza wyznaczonymi drogami) nie zostało ujęte w bazie emisyjnej ponieważ działania w tym sektorze nie zostały uwzględnione w Planie. Na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że dla próby 189 gospodarstw domowych, średnio na jedno gospodarstwo domowe przypada jeden (1,14) ekoexpert.com.pl Strona | 91 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 samochód osobowy. Ponadto wyniki z ankiet wskazują, że większość samochodów osobowych, którymi poruszają się mieszkańcy, zasilana jest benzyną (46,73 %), 40,20 % olejem napędowym, oraz 13,07 % posiada instalację LPG. Do wyliczeń posłużono się wskaźnikiem liczby samochodów osobowych przypadających na 1000 ludności w powiecie monieckim w roku 2014 z Banku Danych Lokalnych, który wynosił 426,2 szt. Z uwagi na brak aktualnych danych w bazie GUS przyjęto, iż dane z roku 2014 są aktualne i odnoszą się również do roku bazowego 2015. Na podstawie liczby ludności i powyższych wskaźników obliczono ile samochodów osobowych statystycznie było w roku 2015 w gminie Goniądz. Na podstawie danych otrzymanych z ankiet, wyliczono proporcje zużycia paliw do ilości pojazdów. Następnie proporcjonalnie do całkowitej liczby środków transportu statystycznie występujących na obszarze gminy Goniądz wyliczono zużycie poszczególnych paliw. Tabela 43. Wielkość zużycia paliw wykorzystywanych do samochodów osobowych i przez ankietowanych mieszkańców gminy Goniądz w 2015 roku Liczba Rodzaj paliwa samochodów Benzyna Olej napędowy Gaz [Mg] osobowych [szt.] silnikowa [Mg] [Mg] Próba reprezentatywna 215 55,83 90,42 23,1 mieszkańców 15,17% 100 % mieszkańców 1417 368,03 596,05 152,27 gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego oraz danych z Banku Danych Lokalnych Do obliczeń przyjęto następującą gęstość paliw: - benzyna silnikowa 0,755 kg/l - olej napędowy 0,84 kg/l - gaz płynny propan-butan 0,50 kg/l Wartość opałową oraz wskaźniki emisji CO2 (WE) przyjęto ze względu na rodzaj używanego paliwa. Wartość całkowitą emisji CO2 stanowi iloczyn całkowitego zużycia paliwa oraz wskaźnik emisji CO2. ekoexpert.com.pl Strona | 92 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 44. Wartość emisji CO2 z środków transportu mieszkańców na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku Zużycie Wartość emisji CO2 z paliw Rok Rodzaj paliwa paliw wykorzystywanych w samochodach [Mg/rok] osobowych [Mg CO2/rok] Benzyna silnikowa 368,03 1 131,22 Olej napędowy 596,05 1 893,88 2015 Gaz 152,27 449,81 Razem: 3 474,91 Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji oraz danych z GUS Transport prywatny przedsiębiorców Informacje do analizy pozyskane zostały na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji. W wyniku ankietyzacji pozyskano dane wyłącznie od 2 przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz, które przedstawiono w tabeli poniżej. Ze względu na niewystarczające informacje przedstawione przez przedsiębiorców emisje z środków transportu wykorzystywanych w przemyśle nie mogą stanowić próby reprezentatywnej dla sektora przedsiębiorstw i nie zostały ujęte w bazie emisyjnej. Firma VOLTRANS świadczy usługi transportowe również poza granicami gminy Goniądz. W uwagi na brak możliwości rozdzielenia ilości spalonego oleju napędowego na terenie gminy do opisu uwzględnione jest całkowite zużycie oleju napędowego. Z uwagi na brak odpowiedniej grupy reprezentatywnej transport przedsiębiorców nie będzie brany pod uwagę przy tworzeniu bazy emisyjnej. Tabela 45. Wartość emisji CO2 z paliw wykorzystywanych przez zinwentaryzowanych przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku Nazwa firmy Adres Zużycie paliw [litry/rok] ON Pb Pb + LPG MAN BARBARA Sklep Spożywczo Przemysłowy ul. Kościuszki 43 A 19-110 Goniądz 3 500 - - VOLTRANS Usługi Handlowo-Transportowe ul. Wojska Polskiego 70, 19110 Goniądz 338 747 - - Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Podsumowanie Na podstawie zebranych i przeanalizowanych danych określono całkowitą emisję CO 2 dla transportu z obszaru gminy Goniądz w roku bazowym 2015. ekoexpert.com.pl Strona | 93 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 46. Całkowita emisja CO2 związana z transportem w gminie Goniądz w 2015 roku Całkowita emisja CO2 związana z transportem Emisja CO2 [Mg CO2 /rok] Transport lokalny 3 474,91 Transport publiczny 71,05 Transport gminny 83,63 Transport przedsiębiorców 913,46 RAZEM 4543,05 RAZEM (bez przemysłu) 3629,59 Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji oraz danych z GUS Wykres 8. Całkowita emisja CO2 z transportu w gminie Goniądz w 2015 roku Całkowita emisja CO2 z transportu na obszarze gminy Goniądz 5 000,00 4 500,00 4 000,00 3 500,00 913,46 83,63 71,05 3 000,00 Transport przedsiębiorców Transport gminny 2 500,00 Transport publiczny Transport lokalny 2 000,00 3 474,91 1 500,00 1 000,00 500,00 0,00 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji ekoexpert.com.pl Strona | 94 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 8.4 Emisja CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej Informacje o zużyciu energii elektrycznej z obszaru gminy Goniądz pochodzą z Zakładu Energetycznego PGE Dystrybucja S.A, Oddział Białystok, oraz podanej wielkości zużycia energii elektrycznej przez ankietowanych mieszkańców gminy, przedsiębiorców działających na terenie gminy jak również informacji dotyczących budynków znajdujących się pod zarządem gminy. W niniejszym opracowaniu przyjęto, iż dane pochodzące z PGE Dystrybucja S.A. oraz Urzędu Miejskiego w Goniądzu są najbardziej wiarygodne i na nich oparte zostały obliczenia. Zużycie energii elektrycznej i emisja CO2 związana z użytkowaniem budynków znajdujących się pod zarządem gminy Wielkość zużycia energii elektrycznej oraz wielkość emisji CO2 związana z funkcjonowaniem obiektów gminnych została oznaczona na podstawie pozyskanych danych o wielkości zużycia energii elektrycznej na podstawie danych pochodzących z Urzędu Miejskiego w Goniądzu. Według uzyskanych danych zużycie energii w 2015 roku wyniosło 450 103,50 kWh. Tabela 47. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej w gminie Goniądz w obiektach znajdujących się pod zarządem gminy Budynki użyteczności publicznej będące w Rok zarządzie gminy Goniądz 2015 Zużycie energii elektrycznej [MWh/rok] 450,10 Emisja CO2 [Mg CO2/rok] 365,48 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Zgodnie z obowiązującym trendem zużycie energii na przestrzeni lat rośnie, rośnie tym samym również wielkość emisji CO2. Widoczny wzrosy wielkości emisji związany jest z wykorzystaniem energii elektrycznej. Zużycie energii i emisja CO2 związana z oświetleniem publicznym na obszarze gminy Goniądz Podczas obliczeń wielkości zużycia energii elektrycznej zużytej przez oświetlenie uliczne korzystano z informacji uzyskanych od Urzędu Miejskiego w Goniądzu. Na podstawie inwentaryzacji zużycia elektrycznej na oświetlenie publiczne w gminie Goniądz, wielkość zużycia energii w roku bazowym 2015 wynosi 347 727 kWh/rok. Tabela 48. Całkowita emisja CO2 z oświetlenia publicznego na obszarze gminy Goniądz Oświetlenie uliczne Rok 2015 Zużycie energii elektrycznej w ciągu roku [MWh/rok] 347,73 Emisja CO2 [Mg CO2/rok] 282,36 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu ekoexpert.com.pl Strona | 95 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Emisja CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia publicznego sięga ok 282,36 Mg CO2/rok. W skutek planowanych przez gminę działań polegających na wymianie opraw oświetleniowych na energooszczędne przewiduje się, iż zużycie energii elektrycznej, i co za tym idzie wielkość emisji gazów cieplarnianych będzie stopniowo się zmniejszać. Zużycie energii i emisja CO2 związana z działalnością mieszkańców gminy Wielkość emisji CO2 związaną z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych oszacowano na podstawie uzyskanych danych od PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Ustalono, iż zużycie energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe w roku 2015 wyniosło 4 673,081 MWh/rok. Tabela poniżej przedstawia wyliczoną wielkość emisji CO2 związaną z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych, zarówno w wolnostojących budynkach jednorodzinnych jak i w mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych w roku bazowym. Tabela 49. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby gospodarstw domowych Gmina Goniądz Rok 2015 Liczba odbiorców indywidualnych 2398 Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach 4673,08 domowych [MWh/rok] Emisja CO2 [Mg CO2/rok] 3794,54 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z PGE Dystrybucja S. A. Oddział Białystok Zużycie energii elektrycznej i emisja CO2 związana z działalności przedsiębiorców Wielkość emisji CO2 związaną z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby działalności przedsiębiorców oszacowano na podstawie uzyskanych danych od PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Zgodnie z informacjami odbiorcy grupy taryfowej C są to głównie małe przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa rolne. Na podstawie danych z Zakładu Energetycznego zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców w roku 2015 wynosiło 1 548 313,50 kWh w ciągu roku. Tabela poniżej przedstawia wyliczoną wielkość emisji CO2 związaną z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby przedsiębiorców w roku bazowym 2015. ekoexpert.com.pl Strona | 96 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Tabela 50. Wielkość emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby przedsiębiorców Gmina Goniądz Rok 2015 Zużycie energii elektrycznej w przedsiębiorstwach 1548,31 [MWh/rok] Emisja CO2 [Mg CO2/rok] 1257,23 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z PGE Dystrybucja S. A. Oddział Białystok Podsumowanie Na całkowitą emisję CO2 z wykorzystania energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz składa się: wykorzystanie energii elektrycznej przez obiekty gminne, wykorzystanie energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego, wykorzystanie energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych, wykorzystanie energii elektrycznej przez podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa). W poniższej tabeli przedstawiono dane dotyczące łącznej emisji CO2 z wykorzystania energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz. Tabela 51. Całkowita emisja CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie Obiekty gminne Oświetlenie uliczne Gospodarstwa domowe Budynki mieszkaniowe wielorodzinne Podmioty gospodarcze RAZEM Wielkość emisji CO2 z wykorzystania energii elektrycznej [Mg CO2 /rok] 365,48 282,36 3794,54 11,34 1257,23 5710,94 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok ekoexpert.com.pl Strona | 97 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 Wykres 9. Wielkość emisji CO2 w roku 2015 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej przez poszczególne grupy odbiorców na terenie gminy Goniądz Wielkość emisji CO2 z wykorzystania energii elektrycznej [Mg CO2 /rok] 6000,00 11,34 5000,00 4000,00 3794,54 Budynki mieszklane wielorodzinne Gospodarstwa domowe Oświetlenie uliczne 3000,00 Podmioty gospodarcze 2000,00 Obiekty gminne 282,36 1000,00 1257,23 365,48 0,00 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok i Urzędu Miejskiego w Goniądzu ekoexpert.com.pl Strona | 98 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 - 2022 9. WYNIKI BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI Na podstawie danych zebranych podczas inwentaryzacji oraz założonej metodyce obliczeniowej wyznaczono wielkość emisji CO2 dla obszaru całej gminy Goniądz dla przyjętego roku bazowego (2015). Wielkość emisji CO2 w roku 2015 dla gminy Goniądz wyniosła 16 435,91 Mg CO2/rok. Największy wpływ na wynik emisji ogólnej ma emisja związana ze spalaniem węgla kamiennego w kotłach grzewczych oraz emisja związana z użytkowaniem energii elektrycznej. Wyniki wielkości emisji CO2 dla obszaru gminy Goniądz w podziale na poszczególne obszary zostały przedstawione w tabeli poniżej. ekoexpert.com.pl Strona | 99 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 INWENTARYZACJA EMISJI – ROK BAZOWY 2015 Tabela 52. Wyniki inwentaryzacji emisji za 2014 rok na obszarze gminy Goniądz 597,67 0,00 995,07 Przemysł 1257,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1257,23 Budynki jednorodzinne 3794,54 322,91 34,51 0,00 5117,49 0,00 9269,45 Budynki wielorodzinne 11,34 282,36 0,00 0,00 120,36 0,00 0,00 0,00 870,51 0,00 0,00 0,00 1002,21 282,36 5710,95 322,91 186,79 0,00 6585,67 0,00 RAZEM Biomasa/ Drewno 0,00 Energia odnawialna Węgiel kamienny 31,92 Benzyna 0,00 Olej napędowy 365,48 Kategoria Gaz ciekły (propan butan) Budynki gminne i w zarządzie gminy Energia elektryczna Gaz ziemny Olej opałowy Wielkość emisji CO2 [Mg CO2/rok] BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Oświetlenie publiczne Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 0,00 0,00 0,00 12806,32 TRANSPORT: Tabor gminny 0,00 83,63 0,00 83,63 Transport publiczny 0,00 71,05 0,00 71,05 449,81 1893,88 1131,22 3474,91 0,00 0,00 0,00 0,00 Transport lokalny Transport przemysłowy Transport razem RAZEM 0,00 449,81 0,00 2048,56 1131,22 0,00 0,00 0,00 5710,95 772,72 186,79 2048,56 1131,22 0,00 6585,67 0,00 Źródło: opracowanie własne na podst. danych w inwentaryzacji 3629,59 0,00 16435,91 ekoexpert.com.pl Strona | 100 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Tabela 53. Łączna wielkość emisji CO2 dla obszaru gminy Goniądz w ujęciu sektorowym w roku 2015 Kategoria Emisja CO2 [Mg CO2/rok] Udział w ogólnej wielkości emisji [%] 2015 2015 BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki gminne i w zarządzie gminy 995,07 6,05 Przemysł Budynki jednorodzinne Budynki wielorodzinne 1257,23 9269,45 1002,21 7,65 56,40 6,10 Oświetlenie publiczne 282,36 1,72 Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 12806,32 77,92 TRANSPORT: 83,63 0,51 Transport publiczny 71,05 0,43 Transport lokalny 3474,91 21,14 Transport przemysłowy 0,00 0,00 Transport razem 3629,59 22,08 RAZEM 16435,91 100 Tabor gminny Źródło: Obliczenia własne Wykres 10. Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym w 2015 roku Wielkość emisji CO2 w ujęciu sektorowym [Mg CO2/rok] w 2015 roku 18000 16000 14000 12000 3629,59 Transport razem 282,36 1002,21 Oświetlenie publiczne Budynki wielorodzinne 10000 8000 Budynki jednorodzinne 9269,45 6000 4000 Przemysł (emisja z energii elektrycznej) 2000 Budynki gminne i w zarządzie Gminy 0 1257,23 995,07 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne www.ekoexpert.com.pl Strona | 101 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 Z analizy powyższych danych wynika, iż największy udział w kształtowaniu wielkości emisji gazów cieplarnianych wywiera sektor jednorodzinnych gospodarstw domowych. Emisja z tego sektora zawiera emiesję ze spalania paliw na cele energetyczne oraz emisję z wykorzystania energii elektrycznej. Drugim pod względem wielkości misji sektorem jest Transport, w którym ujęto zarówno transport gminny, publiczny oraz indywidualny mieszkańców. Z uwagi na niską stopę zwrotu ankiet od przedsiębiorców nie brano pod uwagę wielości emisji gazów cieplarnianych z transportu oraz ze spalania paliw na cele energetyczne z sekora Przemysłu. Z uwagi na duże dysporoporcje między wielkością emisji Mg CO2 z sektora zabudowy jednorodzinnej, a pozostałych analizowanych sektorów działania gminy w celu ograniczenia niskiej emisji powinny skupić się głównie w sektorze budownictwa jednorodzinnego. Ponadto ważną rolę powinny odgrywać wszelkie działania inwestycyjne i nieinwestycyjne w zakresie edukacji ekologicznej mieszkańców gminy. W tabeli poniżej przedstawiono zestawienie wielkości emisji w podziale na rodzaje nośników energii wykorzystywanych na terenie gminy. Tabela 54. Łączna wielkość emisji CO2 dla obszaru gminy Goniądz wg rodzajów nośników energii w roku 2015 Rodzaj paliwa Emisja CO2 [Mg CO2/rok] Udział w ogólnej wielkości emisji [%] Energia elektryczna Paliwa opałowe Paliwa transportowe RAZEM 5710,95 7095,37 3629,59 16435,91 34,75 43,17 22,08 100 Źródło: Obliczenia własne ekoexpert.com.pl Strona | 102 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Wykres 11. Łączna wielkość emisji CO2 wg rodzajów nośnika energii dla obszaru gminy Goniądz w roku 2015 18000,00 18000,00 Gaz LPG 16000,00 14000,00 16000,00 3629,59 0 186,78 2048,56 Olej opałowy 14000,00 12000,00 12000,00 10000,00 7095,37 Paliwa transportowe 1131,22 0 Benzyna 10000,00 6585,68 8000,00 Paliwa opałowe 8000,00 6000,00 Energia elektryczna 6000,00 0 322,91 4000,00 5710,95 2000,00 Gaz ziemny Węgiel kamienny Biomasa/Dre wno 4000,00 5710,95 Olej napędowy Gaz w butli 2000,00 0,00 Wielkość emisji [Mg CO2/rok] 0,00 Energia elektryczna Wielkość emisji [Mg CO2/rok] Źródło: opracowanie własne W przypadku gminy Goniadz na kształtowanie się wielkości emisji CO2 największy wpływ ma spalanie paliw energetycznych (z uwagi na ilość ankiet zwrotnych analizie poddano sektor budynków jednorodzinnych, budynków wielorodzinnych oraz budynków gminnych i znajdujących się pod zarządem gminy). Wśród paliw opałowych przeważa zużycie węgla kamiennego 41% wielkości emisji. Emisja ze spalania biomasy (drewna) zgodnie z wyżej zawartymi założeniami kształtuje się na poziomie 0,00 Mg CO 2. Wielkość emisji w wyniku wykorzystania energii elektrycznej wynosi ponad 35% całkowitej emisji. Należy przy tym pamiętać iż analizie nie poddano wielkość zużycia paliw spalanych na cele energetyczne i paliw transportowych w przemyśle. www.ekoexpert.com.pl Strona | 103 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 LOKALNE WYTWARZANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ– ROK BAZOWY 2015 Tabela 55. Lokalne wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej za 2015 rok na obszarze gminy Goniądz Energia Odnośne współczynniki Energia elektryczna Emisje elektryczna emisji CO2 dla wytwarzana lokalnie CO2 [Mg wytwarzana wytwarzania energii [MWh] CO2/rok] lokalnie elektrycznej [t/MWh] Energia wiatru Energia hydroelektryczna Standardowy wskaźnik Fotowoltaiczna 48 0 emisji = 0 Kolektory Standardowy wskaźnik słoneczne na 406,89 0 emisji = 0 potrzeby c.w.u. RAZEM 454,89 MWh 0 RAZEM 1 637,60 GJ Źródło: obliczenia własne na podstawie danych pozyskanych w wyniku inwentaryzacji Na terenie gminy Goniądz od sierpnia 2014 roku funkcjonują instalacje wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii. Na podstawie projektu pt. „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz” założono 182 instalacje w tym 179 na budynkach osób fizycznych będących mieszkańcami gminy. Pozostałe 3 instalacje działają na budynkach gminnych. Farma fotowoltaiczna Dom Piotra działa od czerwca 2015 roku. Farma jest zaprojektowana do produkcji 30-40 tys. kWh/rocznie. Kolejna farma fotowoltaiczna działająca na potrzeby hotelu Zbyszko działa od początku sezonu letniego 2015 roku. Rocznie produkuje ok 36 tys. kWh energii. Do analizy przyjęto ilość energii wyprodukowanej przez farmy fotowoltaiczne w 2015 roku z uwzgledniem czasu ich rzeczywistego działania. 9.1 Identyfikacja obszarów problemowych Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji źródeł emisji zidentyfikowano aspekty i obszary problemowe, występujące na terenie gminy Goniądz: na terenie gminy brak jest centralnego systemu ogrzewania, zaopatrzenie gmin w ciepło oparte jest na indywidualnych kotłowniach, jedynie budynki wielorodzinne w mieście Goniądz zasilane są lokalnymi kotłowniami przez przyłaćza do sieci ciepłowniczej, gmina nie posiada zbiorczej sieci gazowej, z uwagi na stosunkowo luźną zabudowę na obszarze gminy nie jest ekonomicznie opłacalne stosowanie zbiorczych sieci ciepłowniczych (ciepło i gaz). Jedynie zabudowa miasta Goniądz umożliwia podjęcie tego typu działań, ekoexpert.com.pl Strona | 104 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 w dalszym ciągu duża część domostw ogrzewana jest z wykorzystaniem węgla kamiennego, miału węglowego oraz oleju opałowego (blisko 100% gospodarstw) co powoduje wysokie wartości emisji CO2 i innych zanieczyszczeń do powietrza, rozpowszechnienie technologii OZE wśród przedsiębiorców i mieszkańców jest granicznie niskie, na terenie gminy energia wytwarzana z odnawialnych źródeł energii stanowi 0,56 % całkowietej energii, gospodarstwa domowe stanowią sektor charakteryzujący się największą emisją CO2, mimo położenia gminy w większości na obszarach chronionych oraz na terenach tzw. Zielonych Płuc Polski odnotowuje się pogarszający się stan jakości powietrza atmosferycznego, niedostosowanie gminy Goniądz do wymagań polityki uninej w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budownictwie jednorodzinnym i publicznym; www.ekoexpert.com.pl Strona | 105 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 10. PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI 10.1 Metodologia doboru działań Celem doboru działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej jest przedstawienie planu prac i uwarunkowań, sprzyjających redukcji emisji CO2. Działania dzielą się na kilka nierozłącznych zbiorów, z podziałem wg różnych kryteriów. Kryterium celu: działania służące redukcji zużycia energii finalnej na terenie gminy; redukcja emisji gazów cieplarnianych, ma w tym przypadku charakter pośredni (np. termomodernizacja obiektów publicznych), działania bezpośrednio przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych – są to działania związane ze zmianą stosowanych źródeł pozyskiwania energii (np.: modernizacja kotłowni, budowa instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii). Kryterium realizatora projektu: działania realizowane przez administrację rządową/samorządową, realizowane przez mieszkańców i podmioty gospodarcze – działania te nie są uzależnione bezpośrednio od aktywności gminy, aczkolwiek istotna jest rola samorządu w promocji i upowszechnianiu tychże działań. Kryterium charakteru projektu: działania inwestycyjne związane z zakupem lub modernizacją środków trwałych, działania promocyjno-szkoleniowe. Kryterium trudności realizacyjnych: działania stosunkowo łatwe w realizacji (ze względu na potencjał budżetowy gminy, doświadczenie, aspekty prawne i organizacyjne, możliwość pozyskania dofinansowania zewnętrznego), działania skomplikowane. Kryterium skali redukcji zużycia energii i emisji CO2: działania o relatywnie dużej skali redukcji zużycia energii i emisji CO2, działania o małej skali redukcji zużycia energii i emisji CO2, ekoexpert.com.pl Strona | 106 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Kryterium efektywności ekologiczno-ekonomicznej: działania o relatywnie wysokiej efektywności, działania o relatywnie niższej efektywności. W ramach Planu zostały przeanalizowane uwarunkowania i możliwości realizacyjne działań, których celem jest zmniejszenie emisji CO2 do roku 2022 w stosunku do emisji wyznaczonej dla roku bazowego 2015. Jako podstawę doboru działań Plan wykorzystuje wyniki Raportu z inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych dla gminy Goniądz (w zakresie potencjału ekologicznego), możliwości budżetowe wynikające z wieloletniej prognozy finansowej (zakres i możliwości finansowania inwestycji) oraz kompromis pomiędzy wymienionymi wyżej kryteriami. Dla wybranych działań opracowano harmonogram realizacji z określeniem odpowiedzialności określonych struktur administracyjnych. Wskazano również możliwe źródła finansowania zewnętrznego zaplanowanych działań. Mając na uwadze zmienność warunków otoczenia, a także fakt, iż każde z podejmowanych działań niesie ze sobą określone rezultaty i doświadczenia, niniejszy plan powinien być systematycznie korygowany, wraz ze zmianami w postępie technicznym i możliwościami finansowymi gminy. 10.2 Potencjał redukcji zużycia energii i emisji CO2 Możliwości ograniczania emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy związane są przede wszystkim z: 1. Termomodernizacją obiektów użyteczności publicznej będących pod zarządem gminy oraz jednostek jej podległych, w zakresie: zwiększenia izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych, zwiększenia szczelności przegród zewnętrznych, modernizacji systemu grzewczego i wentylacyjnego, modernizacji systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej, modernizacji systemu oświetlenia i innych urządzeń wykorzystujących energię elektryczną. Jest to obszar istotny ze względu na łatwość implementacji działań oraz znaczenie w propagowaniu działań i postaw wśród mieszkańców gminy (Urząd i jednostki podległe powinny być przykładem i wzorem do naśladowania). Europejskie dyrektywy dotyczące efektywności energetycznej podkreślają wzorcową rolę sektora publicznego w tym zakresie. 2. Zmianą konwencjonalnych źródeł ciepła na źródła niekonwencjonalne obiektów użyteczności publicznej będących w posiadaniu gminy (energia wiatru, geotermalna, słoneczna, biomasa itp.). 3. Zmianą konwencjonalnych źródeł ciepła na źródła niekonwencjonalne obiektów prywatnych (energia wiatru, geotermalna, słoneczna itp.). Mieszkalnictwo jest obszarem, na który władze gminy mają istotny wpływ, szczególnie poprzez www.ekoexpert.com.pl Strona | 107 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 prowadzenie działań podnoszących świadomość korzystania z energii, a także wprowadzanie systemów zachęt finansowych. Mieszkalnictwo cechuje się bardzo dużym potencjałem redukcji emisji. 4. Wzrostem efektywności energetycznej w sektorze przemysłu, który na obszarze gminy Goniądz cechuje się znacznym poborem energii elektrycznej. 5. Wymianą taboru maszyn i urządzeń rolniczych na bardziej nowoczesny oraz ograniczeniem liczby pojazdów i maszyn rolniczych (proces naturalny związany z likwidacją gospodarstw rolnych, agregacją gospodarstw i wyludnianiem się wsi oraz wzrostem nierolniczej działalności). Intensywny, dotychczasowy i prognozowany, wzrost liczby pojazdów i natężenia ruchu wymaga od władz gminy działań w celu minimalizacji jego wpływu na środowisko i klimat, np. poprzez poprawienie stanu technicznego dróg i działania edukacyjne oraz szkoleniowe. 10.3 Planowanie długoterminowe i średnioterminowe – metodologia Przygotowanie planów gospodarki niskoemisyjnej napotyka szereg problemów definicyjnych związanych z pojęciem planowania i podejścia strategicznego. Wiąże się to z tym, iż różnorodne wytyczne i zalecenia dotyczące przygotowania planów gospodarki niskoemisyjnej są opracowywane przez różne podmioty, a wiele podmiotów publicznych i komercyjnych nie ma jeszcze odpowiednio bogatej praktyki w tym zakresie. W związku z tym wymaga krótkiego wyjaśnienia sposób podejścia zastosowany w niniejszym dokumencie. Z uwagi na czas realizacji rodzaje planowania można podzielić na strategiczne (długoterminowe co najmniej do roku 2025), średnio- i krótkoterminowe (co najmniej okres 3-4 lat). Istnieje jednak problem planowania i harmonogramowania działań oraz wywiązywania się z określonych wskaźników w określonym czasie. Inwestycje i działania wynikające z Planu są istotnie uzależnione od możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania, a te są określone unijnym okresem programowania (2014 – 2020) i w rzeczywistości oznacza to dostępność środków od 2015/2016 roku i realizację projektów do 2022 roku. Oznacza to, że zadania krótko- i średnioterminowe oraz długoterminowe mogą pokrywać się czasowo. Dodatkowo długoterminowe planowanie uwzględniające kluczowe elementy: dofinansowanie oraz możliwość weryfikacji wskaźników, powinno objąć co najmniej rok 2024, aby mogło być faktycznym narzędziem planowania. Mimo tego w niniejszym dokumencie przyjęto rok 2022 jako końcowy rok realizacji planu i określono dla tego właśnie roku wskaźniki osiągnięć (wskaźniki strategiczne). Plany gospodarki niskoemisyjnej są narzędziem realizacji polityki państwa w zakresie osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 20209, tj.: 9 Zgodnie z przyjętym w 2009 roku pakietem energetyczno-klimatycznym do 2020 roku Unia Europejska: 20% zredukuje emisje gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu emisji z 1990 roku; o 20% zwiększy udział energii odnawialnej w finalnej konsumpcji energii (dla Polski 15 %); ekoexpert.com.pl Strona | 108 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 redukcji emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych; redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Naturalnym jest zatem, iż plan gospodarki niskoemisyjnej jako cele strategiczne powinien właśnie stawiać wspomniane zobowiązania. 10.4 Cele planu Cele strategiczne, efekt ekologiczny i wskaźniki osiągnięć Cele strategiczne są bezpośrednio związane z zobowiązaniami krajowymi: redukcja emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcja zużycia energii finalnej. Cele strategiczne wynikające z PGN założone dla gminy Goniądz: Cel. 1 - Redukcja emisji gazów cieplarnianych CO2 dla gminy Goniądz w roku 2022 o 8,41% w stosunku do roku bazowego 2015. Cel. 2 - Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych dla obszaru gminy Goniądz o 1,59% w stosunku do roku bazowego 2015. Cel. 3 - Redukcja zużycia energii finalnej (z energią elektryczną) o 3,46 % w stosunku do roku bazowego 2015. Dobór określonych wskaźników celów przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 56. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 Wartość bazowa Poziom Cel Wskaźnik Jednostka Rok 2022 rok 2015 zmian Redukcja emisji gazów cieplarnianych Poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do lat poprzednich 16435,91 Mg CO2 15052,84 -8,41% o 20% zwiększy efektywność energetyczną, w stosunku do prognoz BAU (ang. business as usual ) na rok 2020. www.ekoexpert.com.pl Strona | 109 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 Zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Udział zużytej energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Redukcja zużycia energii finalnej Poziom redukcji zużycia energii finalnej w stosunku do przyjętego roku bazowego. 1637,60 GJ 6096,46 +1,59% 0,53 % 2,14 294588,27 GJ (z elektryczną) 284382,72 -3,46% Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń i analiz ekoexpert.com.pl Strona | 110 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 11. PROGNOZA REDUKCJI ZUŻYCIA ENERGII I EMISJI DO 2020 ROKU 11.1 Opis metodologii i wyjaśnienia Prognozowane wartości zużycia paliw i energii oraz emisji CO2 dotyczą roku 2020 – roku osiągnięcia zamierzonych wskaźników realizacji planu. Prognozy wykonano w oparciu o prognozowanie metodą szeregów czasowych, metodą ekstrapolacji trendu, metodą heurystyczną zarówno pośrednio jak i bezpośrednio, a także z wykorzystaniem prognozowania analogowego i metody delfickiej. W uzasadnieniu prognozowanych wartości odniesiono się do danych i metod zastosowanych przy określaniu zużycia i emisji w roku bazowym oraz tych pochodzących z inwentaryzacji. Przeprowadzając konsultacje społeczne wytypowano szereg przewidzianych do realizacji inwestycji służących poprawie stanu jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Planowane inwestycje obejmują: 1. Termomodernizacja budynku Urzędu Miejskiego w Goniądzu (wymiana sieci C.O. oraz ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji OZE), 2. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkolno- Przedszkolnego w Goniądzu (zmiana sposobu podgrzewania c.w.u., ocieplenie ścian zewnętrznych piwnic szkoły, wymiana okien i drzwi zewnętrznych, montaż wentylacji mechanicznej nawiewowo-wywiewnej współpracująca z instalacją fotowoltaiczną 5 kW, ocieplenie ścian Sali gimnastycznej i ławy fundamentowe, ocieplenie stropodachu sali gimnastycznej wraz z pomieszczeniami, 3. Przebudowa drogi gminnej we wsi Szafranki na długości od drogi gminnej będącej przedłużeniem ul. Demokratycznej w Goniądzu do drogi wojewódzkiej nr 670 OsowiecSuchowola o długości ok 2 945,8m. Inwestycja obejmować ma przebudowę istniejących odcinków drogi o nawierzchni żwirowej na nawierzchnię betonu asfaltowego, z wykonaniem we wsi Szafranki krawężników i obrzeży betonowych. 4. Wymiana opraw oświetleniowych na LED-owe i wymiana źródeł energii elektrycznej na OZE w oświetleniu ulicznym na obszarze miasta i gminy Goniądz, 5. Wymiana źródeł ciepła z węglowych na OZE w co najmniej 50 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych (instalacja kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych bądź wymiana pieców grzewczych na niskoemisyjne np. olejowe bądź gazowe), 6. Wymiana źródeł ciepła z węglowego na OZE w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się pod zarządem gminy, 7. Przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (wymiana źródeł ciepła z węglowego na niskoemisyjne, instalacja OZE, ocieplenie ścian zewnętrznych budynków, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej) w budynkach wielorodzinnych Spółdzielni Mieszkaniowej oraz Wspólnot mieszkaniowych na terenie gminy Goniądz, www.ekoexpert.com.pl Strona | 111 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 8. Budowa MTW (małych turbin wiatrowych) do 3,5kW na co najmniej 10 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz do 40 kW w 1 budynku gminnym, 9. Montaż OZE (ogniw fotowoltaicznych, MTW) na budynkach Stacji Uzdatniania Wód, budynkach Hydroforni oraz Oczyszczalni Ścieków w celu poprawy efektywności zarządzania energią w systemie wodno-kanalizacyjnym gminy Goniądz, 10. Szkolenia i działania edukacyjne w celu poprawy świadomości ekologicznej mieszkańców, 11. Zakup autobusu szkolnego spełniającego nowe normy emisyjne (minimum euro V); Emisja związana z procesem spalania paliw do celów grzewczych - działalność gminna Poziom redukcji zapotrzebowania na energię finalną oraz emisji CO 2 oszacowano na podstawie zaplanowanych projektów inwestycyjnych (nr 1-9, 11,12). Emisja związana z procesem spalania paliw do celów grzewczych - działalność społeczeństwa W prognozie przyjęto stały spadek zużycia węgla w gospodarstwach domowych do roku 2020 na poziomie 1,2%. Zużycie pozostałych paliw pozostawiono bez zmian. Dodatkowo zaplanowano projekty inwestycyjne polegające na wymianie źródeł ciepła na OZE wraz z instalacją fotowoltaiczną i MTW (projekty 5, 7, 8) Emisja związana z transportem W obszarze transportu publicznego, założono do realizacja przedsięwzięcie związane z zakupem ekologicznego samochodu na potrzeby przewozu dzieci i młodzieży szkolnej (projekt 11). Transport lokalny jest źródłem dość istotnych emisji CO2 w skali całej gminy. Prognozowanie zużycia paliw oraz emisji jest utrudnione ze względu na kilka jednocześnie znoszących się zjawisk: wzrost efektywności i wydajności systemów paliwowych oraz wzrost liczby pojazdów. Emisja związana z wykorzystaniem energii elektrycznej Działalność związana z funkcjonowaniem obiektów gminnych W latach 2001 – 2015 wzrost zużycia energii elektrycznej wynosił średniorocznie ok. 1%. W prognozie zużycia energii na lata 2016-2022 przyjęto to samo tempo wzrostu. Dodatkowo zaplanowano szereg projektów inwestycyjnych, których celem jest pozyskanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (projekty 1, 2, 4, 6, 8, 9), które pozwolą na redukcję zużycia energii z sieci energetycznej. ekoexpert.com.pl Strona | 112 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Oświetlenie uliczne W latach 2001 – 2015 odnotowano spadek zużycia energii. W prognozie na rok 2022 przyjęto zużycie energii na poziomie z roku inwentaryzacji pomniejszone o efekt ekologiczny inwestycji w zakresie modernizacji oświetlenia gminnego (projekt nr 4). Działalność społeczeństwa W latach 2001 – 2015 wzrost zużycia energii elektrycznej wynosił średniorocznie 1% (rozdz. 8.3). W prognozie zużycia energii na lata 2016-2022 przyjęto to samo tempo wzrostu. Zaplanowano szereg projektów inwestycyjnych, których celem jest pozyskanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (projekty 5, 7, 8), które pozwolą na redukcję zużycia energii z sieci energetycznej i redukcję emisji CO2. Dodatkowo przyjęto założenie, że działania szkoleniowe i edukacyjne dotyczące eksploatacji urządzeń elektrycznych umożliwią redukcję zużycia energii w stosunku do 2015 roku (projekt 10). Ponadto przedsięwzięto wdrożenie działań polegających na wspieraniu produktów i usług efektywnych energetycznie w ramach zamówień publicznych poprze wprowadzenie systemu zielonych zamówień do procedur przetargowych (przyjęcie kryteriów wyboru wykonawcy usługi obejmujących np. energooszczędność, efektywność energetyczną, zastosowanie surowców odnawialnych itp.) oraz efektywne energetycznie planowanie przestrzenne ukierunkowane na inwestycje w OZE ( np. umożliwiający ograniczenie niskiej emisji) (projekt 13 i 14). Tabela 57. Macierz prezentująca podjęte działania w określonych obszarach inwentaryzacji Nr działania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Obszar DZAIAŁANIA INWESTYCYJNE Budynki gminne i pod zarządem + + + + + gminy Budynki Zużycie + + + mieszkalne energii Przemysł Brak działań Oświetlenie + uliczne Zużycie Transport energii w publiczny Brak działań transporcie komunikacyjny www.ekoexpert.com.pl Strona | 113 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016-2022 Tabor gminny Transport prywatny (lokalny) Transport przemysłowy Transport szynowy + Brak działań Brak działań Brak działań - obszar nie ujęty w bazie Brak działań. Gmina nie planuje działań inwestycyjnych związanych z gospodarką odpadami. Produkcja energii Brak działań DZIAŁANIA NIEINWESTYCYJNE Planowanie miejskie + Zamówienia publiczne + Promowanie gospodarki + + niskoemisyjnej Gospodarka odpadami Uzasadnienie braku działań w danym obszarze: - przemysł – w wyniku inwentaryzacji uzyskano znikome informacje na temat wykorzystywania energii przez przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie gminy. W otrzymanych ankietach nie pojawiły się informacje na temat planowanych, przez przedsiębiorców, działań w zakresie poprawy efektywności energetycznej, dlatego też w obszarze tym nie zostały wskazane żadne działania. - transport publiczny komunikacyjny- Na ternie gminy Goniądz usługi w zakresie publicznego transportu świadczą: Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Białymstoku Sp. z o. o., Zbigniew Jankowski „Kurier” s.c. Jankowscy, ul. Goniądzka 20, Knyszyn, Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Łomży Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Suwałkach Sp. z o.o., TRANS-KOM PKS Sp. z o.o. Pisz. Władze gminy nie mają wpływu na rodzaj i stan infrastruktury samochodowej w przedsiębiorstwach transportowych, stąd też nie podjęto działań w tym obszarze. - transport prywatny (lokalny) oraz transport przemysłowy – w gminie Goniądz, ze względu na niski stopień obciążenia dróg, nie podejmuje się działań w zakresie systemów organizacji ruchu, takie działania w gminie nie są wymagane. - transport szynowy – przez obszar gminy Goniądz linia kolejowa nr 38. Połączenie kolejowe obsługuje zarówno przewóz osobowy jak i towarowy. Władze gminy nie planują żadnych działań w tym sektorze, gdyż gmina nie jest właścicielem taboru kolejowego ani infrastruktury, stąd też obszar ten nie został uwzględniony w bazie emisyjnej. ekoexpert.com.pl Strona | 114 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 - gospodarka odpadami - w gminie Goniądz nie podjęto działań w obszarze gdyż na terenie gminy nie funkcjonuje składowisko odpadów. Teren dawniej funkcjonującego składowiska odpadów w Łazach podlega rekultywacji. Tabela 58. Macierz prezentująca prognozowany spadek emisji CO2 [Mg CO2] do roku 2022 poprzez realizację wskazanych działań w określonych obszarach inwentaryzacji Nr działania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Obszar DZAIAŁANIA INWESTYCYJNE Budynki gminne i 17,79 139,83 189,78 16,24 111,99 pod zarządem gminy Zużycie Budynki energii 20,95 514,23 30,45 mieszkalne Przemysł Brak działań Oświetleni 126,77 e uliczne Transport publiczny Brak działań komunikac yjny 4,87 Tabor gminny Zużycie Transport energii w prywatny Brak działań transporcie (lokalny) Transport przemysło Brak działań wy Transport Brak działań - obszar nie ujęty w bazie szynowy Gospodarka odpadami Brak działań. Gmina nie planuje działań inwestycyjnych związanych z gospodarką odpadami. Produkcja energii Brak działań Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń www.ekoexpert.com.pl Strona | 115 14 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PROGNOZA ZUŻYCIA PALIW I ENERGII – ROK 2022 Węgiel kamienny Biomasa/ Drewno 312,83 0,00 10,37 0,00 0,00 0,0000 117,57 4,00 Przemysł 1627,29 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Budynki jednorodzinne 4873,95 109,31 11,21 0,00 0,00 0,00 2183,96 8898,10 0,00 11202,58 Budynki wielorodzinne 12,25 0,00 23,46 0,00 0,00 0,00 156,59 0,00 0,00 180,05 Oświetlenie publiczne Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem TRANSPORT: 191,61 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 7017,93 109,31 45,04 0,00 0,00 0,00 2458,12 8902,10 0,00 11514,57 Tabor gminny 0,00 0,00 24,79 0,00 0,00 0,00 0,00 Transport publiczny 0,00 0,00 22,36 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 22,36 152,27 0,00 595,56 368,03 0,00 0,00 0,00 0,00 1115,86 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 152,27 0,00 642,71 368,03 0,00 0,00 0,00 0,00 1163,01 261,58 45,04 642,71 368,03 0 2458,12 8902,10 0 12677,58 RAZEM ga ziemny Energia odnawialna Benzyna Budynki gminne i w zarządzie gminy Kategoria Olej opałowy Olej napędowy Gaz propan - butan Energia elektryczna [MWh/rok] Tabela 59. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz – rok 2022 Wielkość zużycia paliw [Mg/rok] BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Transport lokalny Transport przemysłowy Transport razem 0,00 RAZEM 7017,928 131,94 24,79 Źródło: obliczenia własne ekoexpert.com.pl Strona | 116 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 ZUŻYCIE PALIW I ENERGII – ZMIANA: ROK 2022 - ROK BAZOWY 2015 Węgiel brunatny Węgiel kamienny Biomasa/ Drewno 0,00 0,00 0,00 -161,23 0,00 -161,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Budynki jednorodzinne 200,87 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -203,22 0,00 -203,22 Budynki wielorodzinne Oświetlenie publiczne Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem TRANSPORT: Tabor gminny Transport pubiczny Transport lokalny -1,71 -156,12 0,00 0,00 -15,64 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -249,48 0,00 0,00 0,00 -265,12 0,00 -15,25 0,00 -15,64 0,00 0,00 0,00 -613,93 0,00 -629,57 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -1,53 0,00 -0,49 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -1,53 0,00 -0,49 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -2,02 0,00 0,00 0,00 0,00 -2,02 -15,25 0 -15,64 -2,02 0,00 0,00 -613,93 0,00 -631,59 Transport przemysłowy Transport razem RAZEM RAZEM Benzyna Energia odnawialna Olej napędowy BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki gminne i w zarządzie -137,27 0,00 0,00 gminy Przemysł 78,98 0,00 0,00 Kategoria Gaz propan butan Olej opałowy Energia elektryczna [MWh/rok] Tabela 60. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz – zmiana: rok 2022 - rok bazowy 2015 Wielkość zużycia paliw [Mg/rok] Źródło: obliczenia własne www.ekoexpert.com.pl Strona | 117 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PROGNOZA EMISJI – ROK 2022 Tabela 61. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz – rok 2022 ga ziemny Węgiel kamienny Biomasa/ Drewno 31,92 0,00 0,00 0,00 252,04 0,00 537,98 Przemysł 1321,36 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1321,36 Budynki jednorodzinne 3957,65 322,91 34,51 0,00 0,00 0,00 4681,98 0,00 8999,05 Budynki wielorodzinne 9,94 0,00 83,32 0,00 0,00 0,00 398,19 0,00 491,46 Oświetlenie publiczne 155,59 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 155,59 5698,56 322,91 149,75 0,00 0,00 0,00 5334,22 0,00 11505,43 0,00 0,00 449,81 78,76 71,05 1892,32 0,00 0,00 1131,14 78,76 71,05 3473,11 0,00 0,00 0,00 0,00 RAZEM Benzyna 0,00 Energia odnawialna Olej napędowy 254,02 Kategoria Gaz ciekły Budynki gminne i w zarządzie gminy Energia elektryczna Olej opałowy Emisja CO2 [Mg CO2/rok] BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem TRANSPORT: Tabor gminny Transport publiczny Transport lokalny Transport przemysłowy Transport razem RAZEM 0,00 449,81 0,00 2041,97 1131,14 0,00 0,00 0,00 3622,92 5698,56 772,72 149,75 2041,97 1131,14 0,00 5334,22 0,00 15128,35 Źródło: obliczenia własne ekoexpert.com.pl Strona | 118 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PROGNOZA EMISJI – ZMIANA: ROK 2022 - ROK BAZOWY Tabela 62. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz – zmiana: rok 2022 - rok bazowy 2015 Węgiel brunatny Węgiel kamienny Biomasa/ Drewno 0,00 0,00 0,00 0,00 -345,63 0,00 -457,10 Przemysł 64,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 64,13 Budynki jednorodzinne 163,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -433,51 0,00 -270,40 Budynki wielorodzinne -1,39 0,00 -37,03 0,00 0,00 0,00 -472,32 0,00 -510,74 Oświetlenie publiczne -126,77 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -126,77 -12,38 0,00 -37,03 0,00 0,00 0,00 -1251,46 0,00 -1300,88 RAZEM Benzyna 0,00 Kategoria Energia odnawialna Olej napędowy -111,46 Energia elektryczna Olej opałowy Gaz propan butan Emisja CO2 [Mg CO2/rok] BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki gminne i w zarządzie gminy Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem TRANSPORT: Tabor gminny Transport publiczny Transport lokalny 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -4,87 0,00 -1,72 0,00 0,00 -0,09 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -4,87 0,00 -1,80 Transport przemysłowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -6,59 -0,09 0,00 0,00 0,00 -6,68 -12,38 0,00 -37,03 -6,59 -0,09 0,00 -1251,46 0,00 -1307,55 Transport razem RAZEM Źródło: obliczenia własne www.ekoexpert.com.pl Strona | 119 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Na potrzeby Planu, przy zachowania założeń prognozy, wyznaczono także emisję w 2022 roku jako emisję (BAU – bez działań - tabela poniżej), która osiągnęłaby poziom 16 241,97 Mg CO2, który byłby wyższy o 193,94 Mg (1,18 %) w stosunku do roku bazowego (2015). Oznacza to, że gdyby zachować status quo i nie realizować żadnych działań nakierowanych na ograniczenie zużycia energii i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, a także nie wdrażać w skali kraju nowego prawa nakierowanego na te efekty, to emisja CO2 w gminie ze względu na wskaźniki ekonomiczne (zastępowanie starych pojazdów nowymi o podwyższonych normach emisji, wymiana starych źródeł ciepła na nowe mniej emisyjne, przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych użytkowanych oraz zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy) miałaby tendencję wzrostową. ekoexpert.com.pl Strona | 120 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 BAU – PROGNOZA EMISJI –ROK 2022 Tabela 63. Prognoza BAU - emisja na terenie gminy Goniądz bez podejmowanych działań Węgiel brunatny Węgiel kamienny Biomasa/ Drewno 31,92 0,00 0,00 0,00 597,67 0,00 1013,71 Przemysł 1321,36 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1321,36 Budynki jednorodzinne RAZEM Benzyna 0,00 Energia odnawialna Olej napędowy 384,12 Kategoria Gaz propan – butan Budynki gminne i w zarządzie gminy Energia elektryczna Olej opałowy Emisja CO2 [Mg CO2/rok] BUDYNKI , WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: 3988,10 322,91 34,51 0,00 0,00 0,00 4702,79 0,00 9048,31 Budynki wielorodzinne 11,91 0,00 120,36 0,00 0,00 0,00 799,97 0,00 932,24 Oświetlenie publiczne 296,76 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 296,76 6002,25 322,91 186,79 0,00 0,00 0,00 6100,43 0,00 Tabor gminny 0,00 0,00 83,63 0,00 0,00 0,00 0,00 83,63 Transport publiczny komunikacyjny 0,00 0,00 71,05 0,00 0,00 0,00 0,00 71,05 449,81 0,00 1893,88 1131,22 0,00 0,00 0,00 3474,91 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 449,81 0,00 2048,56 1131,22 0,00 0,00 0,00 0,00 3629,59 6002,26 772,72 186,78 2048,56 1131,22 0,00 6100,43 0,00 0,00 16241,97 Budynki , wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 0,00 12612,38 TRANSPORT: Transport lokalny Transport przemysłowy Transport razem RAZEM Źródło: obliczenia własne www.ekoexpert.com.pl Strona | 121 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 11.2 Lista projektów Lista planowanych inwestycji składa się z dwóch części: inwestycji priorytetowych oraz inwestycji dodatkowych, których realizacja uzależniona jest od zasobów finansowych gminy (Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Goniądz). Lista inwestycji zawiera głównie działania planowane do realizacji przez władze gminy, które odnoszą się zarówno do budynków i obiektów pod zarządem gminy jak i do gospodarstw mieszkalnych. Ze względu na niski stopień zinwentaryzowanych danych w sektorze przedsiębiorstw, lista projektów nie zawiera działań proponowanych dla tego sektora. ekoexpert.com.pl Strona | 122 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Aktualna emisja [Mg CO2] z en. elektrycznej Zużycie energii elektr. Po realizacji projektu [MWh] Emisja po realizacji projektu [Mg CO2] Poziom redukcji emisji [%] Redukcja zużycia energii finalnej [GJ] Redukcja emisji [Mg CO2] Wzrost energii z OZE [GJ] 11138 23,87 40% 3,81 3,10 1,50 1,22 61% 176,37 17,79 71,34 węgiel kamienny 180000 4073,40 385,75 15% 2597 114750 245,92 36% 56,55 45,92 56,55 45,92 0% 1476,59 139,83 458,24 Poziom redukcji emisji [%] 252 Emisja po realizacji projektu [Mg/CO2] 20% Zużycie paliwa po realizacji [kg] 39,78 Udział OZE 420,10 Aktualna emisja [Mg CO2] Aktualne zużycie energii elektrycznej [MWh] Średnie roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną po realizacji [GJ/rok] Średnie roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną [GJ/rok] 18564 Aktualne zużycie paliwa [kg] węgiel kamienny Sposób ogrzewania (paliwo) Zadanie Lp. Tabela 64. Lista inwestycji planowanych do przeprowadzenia na obszarze gminy Goniądz DZIAŁANIA INWESTYCYJNE INWESTYCJE PRIORYTETOWE 1. 2. Termomodernizacja budynku Urzędu Miejskiego w Goniądzu (wymiana sieci C.O. oraz ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji OZE) Termomodernizacja budynku Zespołu SzkolnoPrzedszkolnego w Goniądzu (ocieplenie ścian, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, rekuperacja, np.) www.ekoexpert.com.pl Strona | 123 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 3. Wymiana opraw oświetleniowych na LED-owe i wymiana źródeł energii elektrycznej na OZE w oświetleniu ulicznym na obszarze miasta i gminy Goniądz, - - - - 50% - DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 - 0,00 - 347,73 282,36 173,87 141,18 50% 625,90 141,17 625,90 INWESTYCJE DODATKOWE 4. 5. 6. Przebudowa drogi gminnej we wsi Szafranki na długości od drogi gminnej będącej przedłużeniem ul. Demokratycznej w Goniądzu do drogi wojewódzkiej nr 670 Osowiec-Suchowola o długości ok 2 945,8m Wymiana źródeł ciepła z węglowych na OZE w co najmniej 50 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych (instalacja kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych bądź wymiana pieców grzewczych na niskoemisyjne np. olejowe bądź gazowe) Wymiana źródeł ciepła z węglowego na OZE w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się pod zarządem gminy olej napędowy 6382 276,53 20,28 węgiel kamienny 16295 368,76 34,92 węgiel kamienny 287800 6512,91 616,77 0% 255 5891 18,72 8% - 0,00 - 0,00 - 21,27 1,56 0,00 50% 148 6518 13,97 60% - - - - - - - 147,50 10% 4509 199246 427,00 31% 450,10 365,48 450,10 365,48 0% 2003,97 189,78 500,99 ekoexpert.com.pl Strona | 124 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 7. 8. 9. Przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (wymiana źródeł ciepła z węglowego na niskoemisyjne, instalacja OZE, ocieplenie ścian zewnętrznych budynków, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej) w budynkach wielorodzinnych Spółdzielni Mieszkaniowej oraz Wspólnot mieszkaniowych na terenie gminy Goniądz Budowa MTW (małych turbin wiatrowych) do 3,5kW na co najmniej 10 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz do 40 kW w 1 budynku gminnym) Montaż OZE (ogniw fotowoltaicznych, MTW) na budynkach Stacji Uzdatniania Wód, budynkach Hydroforni oraz Oczyszczalni Ścieków w celu poprawy efektywności zarządzania energią w systemie wodnokanalizacyjnym gminy Goniądz węgiel kamienny 406070 9189,36 870,23 Budynki mieszkalne - - - Budynek publiczny - - - - - - - DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 4288 189499 406,11 53% 12,13 9,85 9,70 7,88 20% 4909,73 466,09 1846,61 - - - - 37,50 30,45 0,00 0,00 100% 135,00 30,45 135,00 100% - - - - 20,00 16,24 0,00 0,00 100% 72,00 16,24 72,00 50% - - - - 275,84 223,98 137,92 111,99 50% 496,51 111,99 496,51 30% 100% www.ekoexpert.com.pl Strona | 125 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Zakup autobusu szkolnego spełniającego 11. nowe normy emisyjne (minimum euro V) 12. Przebudowa dróg gminnych o łącznej długości ok 36,31 km DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 olej napędowy 2823 63,88 4,68 0% 56 1290 4,10 13% olej napędowy 644,73 27,94 2,05 0% 26 595 1,89 8% benzyna 368,03 16,49 1,13 0% 15 340 1,04 8% - - - - - - - - - - - - - - - 7,99 0,59 2,15 0,16 1,27 0,09 0,00 - DZIAŁANIA NIEINWESTYCYJNE Szkolenia i działania edukacyjne Wprowadzenie systemu 13. zielonych zamówień do procedur przetargowych Efektywne energetycznie planowanie 14. przestrzenne ukierunkowane na inwestycje w OZE 10. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Źródło: opracowanie własne ekoexpert.com.pl Strona | 126 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 12. DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA W poniższych tabelach przedstawiono możliwości finansowania działań ujętych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz. W chwili opracowywania dokumentu nie są znane wszystkie szczegółowe zasady, w tym poziom dofinansowania dla wszystkich projektów inwestycyjnych. W związku z tym należy weryfikować potencjalne źródła finansowania oraz uzupełniać je o nowe w miarę pojawiających się szczegółowych wytycznych i kolejnych programów wsparcia. 1) Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014 – 202010 Działanie/ priorytet Działanie 1.3. Wspieranie inwestycji w przedsiębiorstwach Projekty ekoinnowacyjne związane z efektywnym wykorzystanie Przedsięwzięcia możliwe do zasobów, w tym energii i surowców, inwestycje ograniczające materiało- i energochłonność oraz inne związane z ograniczaniem lub dofinansowania odzyskiem energii. Beneficjenci Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Schemat dotacyjny: maksymalny poziom dofinansowania – 85%. Projekty objęte pomocą publiczną – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Minimalny wkład własny beneficjenta – 15%. Schemat pożyczkowy: maksymalna kwota pożyczki: 1 mln zł, maksymalny okres finansowania: 60 miesięcy, oprocentowanie: 0%, pożyczka udzielana na zasadach de minimis, okres karencji: brak. Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 5.1. Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii 1. Inwestycje z zakresu budowy nowych lub zwiększenia mocy Przedsięwzięcia możliwe do jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z OZE (biomasy, biogazu, energii wiatru, słońca, wody oraz Ziemi) wraz z dofinansowania podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/ przesyłowej. 2. Przedsięwzięcia z zakresu rozwoju infrastruktury wytwórczej biokomponentów i biopaliw produkowanych w dużej mierze z surowców odpadowych i pozostałości z produkcji rolniczej oraz przemysłu rolno-spożywczego. Wytworzone biopaliwa muszą być wykorzystywane na własne potrzeby (produkcja rolna) w gospodarstwach rolnych. 10 Na podstawie Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014 – 2020 (projekt), UMWP w Białymstoku, marzec 2015. ekoexpert.com.pl Strona | 127 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 3. Budowa oraz modernizacja sieci umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej przy pomocy OZE do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, w tym również przebudowę lub rozbudowę sieci w zakresie prawidłowego funkcjonowania przyłącza. Beneficjenci Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, producenci rolni, grupy producenckie, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyżej), podmioty działające w ramach partnerstw publicznoprywatnych, operatorzy systemu dystrybucyjnego (OSD). Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Schemat dotacyjny: maksymalny poziom dofinansowania: projekty objęte pomocą publiczną – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami, ostateczny poziom dofinansowania – podany w ogłoszeniu o konkursie. Minimalna i maksymalna wartość wydatków kwalifikowalnych projektu: 20 tys. zł, 12 mln zł. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 5.2. Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach Przedsięwzięcia 1. Kompleksowe inwestycje na rzecz efektywności energetycznej MŚP możliwe do służące zmniejszeniu strat energii, ciepła. dofinansowania 2. Budowa urządzeń do produkcji energii na własne potrzeby w oparciu o OZE lub zmiana systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii. Instalacje OZE muszą stanowić integralną część systemu produkcji czy funkcjonowania przedsiębiorstwa a konieczność ich instalacji będzie wynikała z audytu energetycznego. 3. Audyty energetyczne. 4. Działania upowszechniające efektywność energetyczną. Beneficjenci Fundusze pożyczkowe (wyłącznie jako operatorzy) oraz podmioty posiadające doświadczenie w zakresie kampanii upowszechniających na rzecz gospodarki niskoemisyjnej oraz ochrony środowiska i racjonalnego gospodarowania jego zasobami. Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Pożyczka na max. kwotę 1 mln zł. Okres finansowania 72 miesiące. Oprocentowanie poniżej rynkowego na zasadzie pomocy de minimis. ekoexpert.com.pl Strona | 128 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Okres karencji do 6 miesięcy. Możliwość umorzenia po osiągnięciu założonych wskaźników efektywnościowych. Projekty objęte pomocą publiczną – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 5.3. Efektywność energetyczna w mieszkaniowym i budynkach użyteczności publicznej Poddziałanie 5.3.1 Efektywność energetyczna publicznych w tym budownictwo komunalne w sektorze budynkach 1. Kompleksowa (tzw. głęboka modernizacja wykraczająca poza Przedsięwzięcia możliwe do minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej oparta o system monitorowania i zarządzania energią) modernizacja dofinansowania energetyczna budynków użyteczności publicznej. 2. Audyty energetyczne dla sektora publicznego. 3. Działania upowszechniające efektywność energetyczną. 1. Podmioty sprawujące zarząd nieruchomościami, których właścicielem jest samorząd terytorialny oraz podległe mu organy i jednostki organizacyjne, 2. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, 3. Jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, 4. Podmioty, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki i stowarzyszenia, 5. Towarzystwa budownictwa społecznego, 6. Podmioty działające w ramach partnerstw publicznoprywatnych, 7. Jednostki naukowe, szkoły wyższe, 8. Kościoły i związki wyznaniowe. Beneficjenci Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Projekty nie objęte pomocą publiczną – maks. 85%. Projekty objęte pomocą publiczną – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Ostateczny poziom dofinansowania – podany w ogłoszeniu o konkursie. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Działanie 5.3. Efektywność energetyczna w mieszkaniowym i budynkach użyteczności publicznej sektorze Poddziałanie 5.3.2 mieszkaniowym sektorze Efektywność energetyczna w www.ekoexpert.com.pl Strona | 129 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Przedsięwzięcia 1. Kompleksowa (tzw. głęboka modernizacja wykraczająca poza możliwe do minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej oparta dofinansowania o system monitorowania i zarządzania energią) modernizacja energetyczna budynków mieszkalnych wielorodzinnych. 2. Audyty energetyczne dla sektora mieszkaniowego. 3. Działania upowszechniające efektywność energetyczną. Beneficjenci Fundusze pożyczkowe (wyłącznie jako operatorzy). Ostateczni odbiorcy (spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe). Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Projekty nie objęte pomocą publiczną – maks. 85% Projekty objęte pomocą publiczną – zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Ostateczny poziom dofinansowania – podany w ogłoszeniu o konkursie. Inne uwagi - 2) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Działanie/ priorytet LEMUR – Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Przedsięwzięcia Celem programu jest zmniejszenie zużycia energii, a w konsekwencji możliwe do ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2, w związku z projektowaniem i dofinansowania budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Beneficjenci - Podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych; - Samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji i które powołane są do realizacji zadań własnych jst wskazanych w ustawach; - PGL Lasy Państwowe i Parki Narodowe; - Organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, Kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne, które realizują zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów. Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Pożyczka, dotacja. Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia, ustalony na podstawie kosztorysu inwestorskiego musi wynosić 1 mln zł. Wnioskodawca może ubiegać się o udzielenie łącznie dotacji i ekoexpert.com.pl Strona | 130 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 pożyczki lub tylko samej pożyczki. Oprocentowanie na poziomie WIBOR 3M, lecz nie mniej niż 2 % w skali roku. Pożyczka może być udzielona na okres nie dłuższy niż 15 lat. Pożyczka podlega umorzeniu odpowiednio w wysokości do 60% dla klasy A, do 40% dla klasy B i do 20% dla klasy C Inne uwagi Działanie/ priorytet RYŚ-termomodernizacja budynków jednorodzinnych Prace termoizolacyjne - ocieplenie ścian zewnętrznych, dachu/ Przedsięwzięcia możliwe do stropodachu nad ogrzewanymi pomieszczeniami, podłogi na gruncie/ stropu nad nieogrzewaną piwnicą, wymiana okien, drzwi zewnętrznych, dofinansowania bramy garażowej. Instalacje wewnętrzne - wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła, ogrzewanie i ciepła woda użytkowa. Wymiana źródła ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii cieplnej - instalacja kotła kondensacyjnego, węzła cieplnego, kotła na biomasę, pompy ciepła typu solanka/woda, woda/woda lub bezpośrednie odparowanie w gruncie/woda, pompy ciepła typu powietrze/woda, kolektorów słonecznych. Beneficjenci - Osoby fizyczne, Jednostki samorządu terytorialnego, Organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, Kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne posiadające prawo własności (w tym: współwłasność, spółdzielcze własnościowe prawo) do jednorodzinnego budynku mieszkalnego dopuszczonego do użytkowania. Tryb naboru Nabór wniosków o kredyt wraz z dotacją prowadzony jest w trybie ciągłym przez banki, które zawarły umowę o współpracy z NFOŚiGW projektów Warunki finansowania Dofinansowanie w formie kredytu wraz z dotacją łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych. Oprocentowanie stałe kredytu 1% w skali roku. Okres finansowania: maks. 15 lat - Inne uwagi Działanie/ priorytet BOCIAN – Rozproszone, odnawialne źródła energii Przedsięwzięcia możliwe do dofinansowania Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji OZE o mocy: - elektrownie wiatrowe od 40kWe do 3 MWe; - systemy fotowoltaiczne od 40 kWp do 1 MWp; - pozyskiwanie energii z wód geotermalnych, od 5 MWt do 20 MWt; - małe elektrownie wodne od 300 kWt do 5 MW; www.ekoexpert.com.pl Strona | 131 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 - źródła ciepła opalane biomasą od 300 kWt do 20 MWt; - wielkoformatowe kolektory słoneczne od 300 kWt do 2MWt wraz z akumulatorem ciepła o mocy od 3 MWt do 20 MWt; - biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, z wykorzystaniem biogazu rolniczego o mocy od 40 kWe do 2 MWe; - instalacje wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej; - wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę o mocy od 40kWe do 5 MWe. Dodatkowo w ramach programu mogą być wspierane: - instalacje hybrydowe, przy czym moc każdego rodzaju źródła energii musi mieścić się w przedziałach mocy określonych w pkt. 1; systemy magazynowania energii towarzyszące inwestycjom OZE o mocach nie większych niż 10-krotność mocy zainstalowanej dla każdego ze źródeł OZE, w szczególności magazyny ciepła, magazyny energii elektrycznej. Przedsiębiorcy Beneficjenci Tryb naboru Ciągły projektów Dofinansowanie w formie pożyczki do 85 % kosztów kwalifikowanych, kwota pożyczki: do 40 mln zł, z zastrzeżeniem poziomu intensywności dofinansowania określonego w programie. Oprocentowanie WIBOR 3M, nie mniej niż 2 % (w skali roku) lub oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej. Warunki finansowania - Inne uwagi Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Wspieranie rozproszonych, (PROSUMENT) odnawialnych źródeł energii Wsparciem finansowym objęte jest przedsięwzięcie polegające na zakupie i montażu małych instalacji lub mikroinstalacji OZE do do produkcji energii elektrycznej lub ciepła przeznaczone dla budynków mieszkalnych. Finansowane będą następujące instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła: - źródła ciepła opalane biomasą - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt; - pompy ciepła - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt; - kolektory słoneczne - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt; - systemy fotowoltaiczne - o zainstalowanej mocy elektrycznej do ekoexpert.com.pl Strona | 132 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ - DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 40kWp; małe elektrownie wiatrowe - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40kWe; mikrokogeneracja o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe; Dopuszcza się zakup i montaż instalacji równolegle wykorzystującej więcej niż jedno odnawialne źródło energii elektrycznej lub więcej niż jedno odnawialne źródło ciepła w połączeniu ze źródłem (źródłami) energii elektrycznej. Beneficjenci Tryb projektów Warunki finansowania - Osoby fizyczne, Spółdzielnie mieszkaniowe, Wspólnoty mieszkaniowe, Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. naboru Ciągły Kredyt wraz z dotacją na realizację przedsięwzięcia udzielany jest przez bank, ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW. Dofinansowanie w formie pożyczki z dotacją łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych instalacji wchodzących w skład przedsięwzięcia. Dotacja: - do 15% dofinansowania dla instalacji źródeł do produkcji ciepła, a w okresie lat 2014-2016 do 20% dofinansowania; - do 30% dofinansowania do instalacji źródeł do produkcji energii elektrycznej, a w okresie lat 2014-2016 do 40%; - w przypadku instalacji wykorzystującej równolegle więcej niż jedno źródło energii elektrycznej lub więcej niż jedno źródło ciepła w połączeniu ze źródłem energii elektrycznej, udział procentowy dofinansowania w formie dotacji ustalany jest jako średnia ważona udziałów procentowych określonych powyżej. Pożyczka: - oprocentowanie stałe kredytu 1% w skali roku; - okres finansowania: nie dłuższy niż 15 lat; - pożyczka udzielana jest łącznie z dotacją; - okres realizacji przedsięwzięcia do 18 miesięcy od daty zawarcia umowy kredytu. Maksymalna wysokość kosztów kwalifikowanych 100.000 zł – 500.000 zł, w zależności od dysponenta budynku mieszkalnego i www.ekoexpert.com.pl Strona | 133 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 przedsięwzięcia. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe do dofinansowania Beneficjenci Edukacja ekologiczna 1. Kompleksowe projekty wykorzystujące media tradycyjne i internet: telewizja, w tym idea placement, radio, prasa, outdoor, itp. oraz elektroniczne tj. internet, aplikacje mobilne. 2. Warsztaty, konkursy, imprezy edukacyjne. 3. Konferencje, szkolenia, seminaria, e- learning, profesjonalizacja animatorów edukacji ekologicznej, produkcja interaktywnych pomocy dydaktycznych. 4. Tworzenie, wyposażenie i doposażenie centrów edukacyjnych. - Tryb naboru Warunki finansowania Osoby prawne lub jednostki organizacyjne z osobowością prawną, Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, Państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Tryb konkursowy – dla wniosków o dotację, co najmniej raz w roku. Tryb ciągły – dla wniosków o pożyczkę. Dotacja, pożyczka. Dofinansowanie w formie dotacji: do 100% kosztów kwalifikowanych dla parków narodowych; do 90% kosztów kwalifikowanych dla podmiotów posiadających status organizacji pozarządowej, do 70% kosztów kwalifikowanych dla pozostałych podmiotów. Koszty zarządzania przedsięwzięciem nie mogą przekroczyć 20% kosztów kwalifikowalnych oraz nie mogą przekroczyć 90 000 zł. Gdy dofinansowanie stanowi pomoc publiczną rozliczane jest zgodnie z regulacjami dotyczącymi pomocy de minimis. W przypadku dofinansowania w formie dotacji, minimalna, wnioskowana kwota dofinansowania ze środków NFOŚiGW wynosi 200 tys. zł. Minimalna kwota pożyczki 50 tys. zł, na maksymalnie 5 lat, oprocentowanie 1% w skali rocznej. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Program LIFE Program podzielony jest na dwa podprogramy dedykowane: na rzecz Przedsięwzięcia możliwe do ekoexpert.com.pl Strona | 134 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ dofinansowania DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 środowiska i na rzecz zmian klimatu. Program na rzecz środowiska będzie wspierać działania w dziedzinach: środowiska i efektywności wykorzystania zasobów, natury i różnorodności biologicznej, zarządzaniu w zakresie ochrony środowiska i informacji. Program na rzecz klimatu będzie wspierać działania w dziedzinach: łagodzenie zmian klimatu, przystosowania do zmian klimatu, zarządzanie działaniami w zakresie zmiany klimatu i informacji. Beneficjenci Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne. Tryb naboru Ciągły Warunki finansowania Dotacja maksymalnie do 40% kosztów kwalifikowanych, przy czym łączna wartość dofinansowania NFOŚiGW i KE w formie dotacji nie może przekroczyć 100% kosztów kwalifikowanych. Poziom dotacji jest uzależniony od rodzaju projektów i beneficjentów. Pożyczka na zapewnienie wkładu własnego wnioskodawcy. Minimalna kwota pożyczki: 200 000 zł. Oprocentowanie stałe 1% w skali roku. Okres finansowania: maks. 10 lat. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Program E-KUMULATOR Celem programu jest zmniejszenie Przedsięwzięcia możliwe do przedsiębiorstw na środowisko. dofinansowania Beneficjenci Przedsiębiorcy Tryb naboru Ciągły Warunki finansowania osoby prawne, negatywnego oddziaływania Pożyczka do 75% kosztów kwalifikowanych. Kwota pożyczki: 0,5-90 mln zł. Oprocentowanie: na warunkach rynkowych (pożyczka nie stanowi wtedy pomocy publicznej) na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych lub na warunkach preferencyjnych (stanowi pomoc publiczną) WIBOR 3M, nie mniej niż 2 % w skali roku. Okres finansowania nie dłużej niż 15 lat. Podlega częściowemu umorzeniu na warunkach wskazanych w umowie pożyczki. - Inne uwagi www.ekoexpert.com.pl Strona | 135 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Działanie/ priorytet DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 GAZELA BIS - Niskoemisyjny zbiorowy publiczny transport miejski Zakup nowych tramwajów lub trolejbusów lub autobusów o napędzie hybrydowym, elektrycznym lub gazowym; Informacja i promocja, związane z rozpowszechnianiem rozwiązań niskoemisyjnych; - Modernizacja lub budowa stacji obsługi tankowania paliwami gazowymi lub ładowania energią elektryczną; - Zakup i montaż systemów sterowania ruchem drogowym; - Wyznaczanie wydzielonych pasów ruchu dla komunikacji miejskiej, w tym wykonanie projektu zmiany organizacji ruchu drogowego; - Budowa parkingów Park&Ride; - Budowa systemu informacji pasażerskiej oraz systemów ułatwiających sprzedaż biletów; - Zakup i montaż parkometrów; - Budowa dróg rowerowych, stojaków i parkingów dla rowerów oraz publicznych wypożyczalni rowerów; - Budowa układów zasilania trakcyjnego trolejbusów; Miasta regionalne lub subregionalne wskazane w obszarze niskoemisyjnego transportu publicznego w Kontraktach Terytorialnych zawartych z województwami - jako organizatorzy publicznego transportu zbiorowego. Przedsięwzięcia możliwe do dofinansowania Beneficjenci Tryb naboru Ciągły Warunki finansowania Pożyczka: do 100% kosztów kwalifikowanych, jeżeli Wnioskodawca nie ma możliwości uzyskania dofinansowania z budżetu UE. Kwota pożyczki do 50 mln zł. Oprocentowanie: WIBOR 3M, nie mniej niż 2% w skali roku. Okres finansowania: nie dłuższy niż 15 lat. Inne uwagi 3) Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku Działanie/ priorytet Pomoc finansowa Częściowa dopłata do oprocentowania lub częściowa spłata kapitału Przedsięwzięcia możliwe do kredytów bankowych skierowanych na zadania z ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie woj. podlaskiego. dofinansowania Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki samorządu terytorialnego. Beneficjenci Tryb projektów naboru Ciągły Warunki finansowania Dopłata do 80% kosztów kredytu (ale nie więcej niż 100 tys. zł dla osoby fizycznej, 300 tys. zł dla osoby prawnej, 500 tys. dla samorządu na zadania związane z zapobieganiem klęskom żywiołowym oraz ekoexpert.com.pl Strona | 136 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 usuwaniem ich skutków). Oprocentowanie WIBOR 3M+ 2%. Maksymalny czas kredytowania nie dłuższy niż 60 miesięcy. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Edukacja ekologiczna lub ekspertyzy i prace naukowo-badawcze Projekty z zakresu Edukacji Ekologicznej obejmują działania mające na Przedsięwzięcia możliwe do celu kształtowanie świadomości ekologicznej, propagowanie działań proekologicznych i podnoszenie poziomu wiedzy przyrodniczej zgodnie dofinansowania z zasadą zrównoważonego rozwoju. Dofinansowane mogą być m.in.: - organizacja olimpiad, konkursów, imprez upowszechniających wiedzę ekologiczną i przyrodniczą, - programy i kampanie edukacyjne i informacyjne z zakresu ochrony środowiska skierowane do mieszkańców woj. podlaskiego, - konferencje, seminaria, warsztaty ekologiczne, - wydawnictwa propagujące ochronę środowiska, - tworzenie ścieżek edukacyjno-przyrodniczych, - ekspertyzy i prace naukowo badawcze. Organizacje pozarządowe, parki narodowe i krajobrazowe, placówki oświatowe, ośrodki edukacji ekologicznej, organy administracji publicznej, przedsiębiorcy oraz inne osoby prawne i inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Beneficjenci Tryb projektów naboru Konkursowy Dotacja do 100% – jednostki samorządu terytorialnego, parki narodowe, parki krajobrazowe, jednostki organizacyjne systemu oświaty: przedszkola i szkoły, szkoły wyższe, organizacje pozarządowe. Do 60 % – pozostali. W przypadku ekspertyz i prac naukowo badawczych poziom dofinansowania wynosi 60% dla wszystkich Wnioskodawców. Warunki finansowania - Inne uwagi 4) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (NFOŚiGW) Działanie/ priorytet Działanie 1.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Poddziałanie 1.1.1 Wspieranie inwestycji dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucji/przesyłowej Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Wsparcie skierowane będzie na realizację projektów inwestycyjnych do dotyczących: budowy lub przebudowy jednostek wytwórczych skutkujących zwiększeniem wytwarzania energii z odnawialnych www.ekoexpert.com.pl Strona | 137 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/ przesyłowej. Elementem projektu będzie przyłącze do sieci elektroenergetycznej lub sieci ciepłowniczej należące do beneficjenta projektu (wytwórcy energii). Przedsiębiorcy – wytwórcy energii z odnawialnych źródeł energii. Beneficjenci Tryb naboru Konkursowy projektów Maksymalny poziom dofinansowania zgodnie z zasadami Warunki określonymi w programie pomocowym lub notyfikacji finansowania indywidualnej, jednak nie więcej niż 85%. Inne uwagi Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Działanie 1.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach Wsparcie skierowane będzie do dużych przedsiębiorstw w zakresie zastosowania rozwiązań przyczyniających się do optymalizacji do gospodarowania energią oraz zwiększenia efektywności energetycznej, w tym wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Typy projektów: - przebudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie; - głęboka, kompleksowa modernizacja energetyczna budynków w przedsiębiorstwach; - zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwach, poprzez przebudowę lub wymianę na energooszczędne urządzeń i instalacji technologicznych, oświetlenia, oraz ciągów transportowych linii produkcyjnych; - budowa lub przebudowa lokalnych źródeł ciepła (w tym wymiana źródła na instalację OZE); - zastosowanie technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa. Beneficjenci Przedsiębiorcy (duże przedsiębiorstwa) lub podmioty będące dostawcami usług energetycznych w rozumieniu dyrektywy 2012/27/UE działające na rzecz dużych przedsiębiorstw (forma prawna – kod 019, kod 023, kod 115, kod 116, kod 117, kod 118, kod 120, kod 121, kod 124). Tryb naboru Konkursowy projektów Zgodnie z zasadami udzielania pomocy publicznej, nie więcej niż Warunki 85%. finansowania Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 1.3 Wspieranie efektywności budynkach użyteczności publicznej energetycznej w Poddziałanie 1.3.1 Wspieranie efektywności w budynkach ekoexpert.com.pl Strona | 138 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 użyteczności publicznej Wsparcie projektów inwestycyjnych dotyczących głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej budynków użyteczności do publicznej obejmującej takie elementy jak: - ocieplenie, przegród zewnętrznych obiektu, w tym ścian zewnętrznych, podłóg, dachów i stropodachów wymiana okien, drzwi zewnętrznych; - wymiana oświetlenia na energooszczędne; - przebudowa systemów grzewczych (lub podłączenie bardziej energetycznie i ekologicznie efektywnego źródła ciepła); - instalacja/przebudowa systemów chłodzących, w tym również z zastosowaniem OZE; - budowa i przebudowa systemów wentylacji i klimatyzacji, - zastosowanie automatyki pogodowej; - zastosowanie systemów zarządzania energią w budynku; - budowa lub przebudowa wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych nieefektywnych źródeł ciepła; - instalacja mikrokogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne; - instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, jeśli to wynika z przeprowadzonego audytu energetycznego; - opracowanie projektów modernizacji energetycznej - stanowiących element projektu inwestycyjnego; - instalacja indywidualnych liczników ciepła, chłodu oraz ciepłej wody użytkowej; - instalacja zaworów podpionowych i termostatów, - tworzenie zielonych dachów i „żyjących, zielonych ścian”, - przeprowadzenie audytów energetycznych jako elementu projektu inwestycyjnego; - modernizacja instalacji wewnętrznych ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. 2. wsparcie projektu dotyczącego tzw. Głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej publicznych szkół artystycznych w Polsce(zakres projektów zgodny z pkt. 1 powyżej) . - Państwowe jednostki budżetowe (forma prawna – kod 428) Beneficjenci - Szkoły wyższe (forma prawna – kod 044), - Administracja rządowa oraz nadzorowane lub podległe jej organy i jednostki organizacyjne (forma prawna – kod 401, kod 402, kod 406, kod 428, kod 132, kod 165), - Podmioty będące dostawcami usług energetycznych w rozumieniu dyrektywy 2012/27/UE, działające na rzecz państwowych jednostek budżetowych, szkół wyższych i organów władzy publicznej, (forma prawna – kod 019, kod 023, kod 115, kod 116, kod 117, kod 118, kod 120, kod 121, kod 124), - Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych (forma prawna –kod 428). Tryb naboru Tryb konkursowy projekty dotyczące kompleksowej głębokiej Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania www.ekoexpert.com.pl Strona | 139 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 modernizacji energetycznej budynków będących własnością lub zajmowanych przez instytucje rządowe realizowane przez: - państwowe jednostki budżetowe, - szkoły wyższe, - administrację rządową, oraz nadzorowane lub podległe jej organy i jednostki organizacyjne Maksymalny poziom dofinansowania 85%. projektów Warunki finansowania Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 1.3 Wspieranie efektywności budynkach użyteczności publicznej energetycznej w Poddziałanie 1.3.2 Wspieranie efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Beneficjenci Wsparcie projektów inwestycyjnych dotyczących głębokiej do kompleksowej modernizacji energetycznej wielorodzinnych budynków mieszkaniowych obejmującej takie elementy jak: - ocieplenie przegród zewnętrznych obiektu, w tym ścian zewnętrznych, podłóg, dachów i stropodachów, wymiana okien, drzwi zewnętrznych; - wymiana oświetlenia na energooszczędne (w częściach wspólnych budynków); - przebudowa systemów grzewczych lub podłączenie bardziej efektywnego energetycznie i ekologicznie źródła ciepła; - instalacja/przebudowa systemów chłodzących, w tym również z zastosowaniem OZE; - budowa lub przebudowa systemów wentylacji i klimatyzacji; - zastosowanie automatyki pogodowej; - zastosowanie systemów zarządzania energią w budynku; - budowa lub przebudowa wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych nieefektywnych źródeł ciepła; - instalacja mikrokogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne; - instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, jeśli to wynika z przeprowadzonego audytu energetycznego; - opracowanie projektów modernizacji energetycznej stanowiących element projektu inwestycyjnego; - instalacja indywidualnych liczników ciepła, chłodu oraz ciepłej wody użytkowej; - modernizacja instalacji wewnętrznych ogrzewania - i ciepłej wody użytkowej; - instalacja zaworów podpionowych i termostatów, - tworzenie zielonych dachów i „żyjących, zielonych ścian; - przeprowadzenie audytów energetycznych jako elementu - projektu inwestycyjnego. Spółdzielnie mieszkaniowe ze wskazanych obszarów w Strategiach ZIT miast wojewódzkich (forma prawna – kod 140) oraz miasta subregionalne (wskazane w kontraktach terytorialnych), wspólnoty ekoexpert.com.pl Strona | 140 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 mieszkaniowe ze wskazanych obszarów w Strategiach ZIT miast wojewódzkich (forma prawna – kod 085) oraz miasta subregionalne (wskazane w kontraktach terytorialnych),podmioty będące dostawcami usług energetycznych Tryb projektów naboru Konkursowy Warunki finansowania Maksymalny poziom dofinansowania 85%. Inne uwagi Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Działanie 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu W ramach niniejszego działania wspierana jest poprawa do efektywności przesyłu i dystrybucji ciepła do istniejących odbiorców w szczególności poprzez modernizację i przebudowę sieci ciepłowniczych oraz likwidacja zbiorowych i indywidualnych źródeł tzw. niskiej emisji, w tym w budynkach mieszkalnych poprzez podłączenie ich do efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych. Typy projektów: - przebudowa istniejących systemów ciepłowniczych i sieci chłodu, celem zmniejszenia strat na przesyle i dystrybucji; - budową przyłączy do istniejących budynków i instalacja węzłów indywidualnych skutkująca likwidacją węzłów grupowych; - budowa nowych odcinków sieci cieplnej wraz z przyłączam i węzłami ciepłowniczymi w celu likwidacji istniejących lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym; - podłączenia budynków do sieci ciepłowniczej mające na celu likwidację indywidualnych i zbiorowych źródeł niskiej emisji. Beneficjenci - - Tryb projektów Warunki finansowania Przedsiębiorcy (forma prawna – kod 019, kod 023, kod 115, kod 116, kod 117, kod 118, kod 120, kod 121, kod 124), Jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne (forma prawna – kod 403, kod 429, kod 430, kod 431), Spółdzielnie mieszkaniowe (forma prawna – kod 140), Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami naboru Konkursowy Maksymalny poziom dofinansowania 85%. www.ekoexpert.com.pl Strona | 141 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Inne uwagi Działanie 1.6 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. Poddziałanie 1.6.1 Źródła wysokosprawnej kogeneracji Wsparcie skierowane będzie na budowę nowych lub zwiększenie mocy (w wyniku rozbudowy lub przebudowy) istniejących do jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w technologii wysokosprawnej kogeneracji w jednostkach kogeneracji o całkowitej nominalnej mocy elektrycznej powyżej 1 MW. Typy projektów: - w przypadku instalacji spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej powyżej 20 MW: budowa, przebudowa jednostek wysokosprawnej kogeneracji oraz przebudowa istniejących jednostek na jednostki wysokosprawnej kogeneracji wykorzystujące biomasę jako paliwo; - w przypadku instalacji spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej mniejsze lub równej 20 MW: budowa, uzasadnionych pod względem ekonomicznym, nowych jednostek wysokosprawnej kogeneracji o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza. Przebudowa istniejących instalacji na instalacje wykorzystujące jednostki wysokosprawnej kogeneracji skutkująca redukcją CO2 o co najmniej 30% w porównaniu do strumienia ciepła w istniejącej instalacji. - Przedsiębiorcy (forma prawna – kod 019, kod 023, kod 115, kod 116, kod 117, kod 118, kod 120, kod 121, kod 124), - Jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne(forma prawna – kod 403, kod 429, kod 430, kod 431), - Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami (forma prawna – kod 115), - Sspółdzielnie mieszkaniowe (forma prawna – kod 140), podmioty będące dostawcami usług energetycznych działające na rzecz jednostek samorządu terytorialnego Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Beneficjenci Tryb projektów naboru Konkursowy Warunki finansowania Maksymalny poziom dofinansowania 85%. Inne uwagi Działanie/ priorytet Działanie 1.6 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. Poddziałanie 1.6.2 Sieci ciepłownicze i chłodnicze dla źródeł ekoexpert.com.pl Strona | 142 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Przedsięwzięcia możliwe dofinansowania Beneficjenci Tryb projektów Warunki finansowania DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 wysokosprawnej kogeneracji W ramach tego poddziałania wsparcie zostanie skierowane na budowę sieci ciepłowniczej lub sieci chłodu (oraz przyłączeń) do głównie na cele komunalno-bytowe. Typy projektów: - budowa sieci ciepłowniczych lub sieci chłodu (w tym przyłączy) umożliwiająca wykorzystanie energii cieplnej wytworzonej w źródłach wysokosprawnej kogeneracji; - wykorzystanie ciepła odpadowego wyprodukowanego w układach wysokosprawnej kogeneracji w ramach projektów rozbudowy/budowy sieci ciepłowniczych; - budowa sieci cieplnych lub sieci chłodu umożliwiająca - Przedsiębiorcy (forma prawna – kod 019, kod 023, kod 115, kod 116, kod 117, kod 118, kod 120, kod 121, kod 124), - Jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne(forma prawna – kod 403, kod 429, kod 430, kod 431), - Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami (forma prawna – kod 115), - Spółdzielnie mieszkaniowe (forma prawna – kod 140), - Podmioty będące dostawcami usług energetycznych działające na rzecz jednostek samorządu terytorialnego. naboru Konkursowy Maksymalny poziom dofinansowania 85%. Inne uwagi 5) Bank Gospodarstwa Krajowego Działanie/ priorytet Fundusz termomodernizacji i remontów Premia termomodernizacyjna przysługuje w przypadku realizacji Przedsięwzięcia przedsięwzięć termomodernizacyjnych, których celem jest: możliwe do dofinansowania zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej w budynkach, zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków – w wyniku wykonania przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła www.ekoexpert.com.pl Strona | 143 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji z obowiązkiem uzyskania określonych w ustawie oszczędności w zużyciu energii. Beneficjenci Osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne. Tryb naboru Ciągły Warunki finansowania Wartość przyznawanej bezzwrotnej premii termomodernizacyjnej wynosi 20% wykorzystanego kredytu, nie więcej jednak niż 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego. Wysokość premii remontowej stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu, nie więcej jednak niż 15% kosztów przedsięwzięcia remontowego. Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania się o premię jest przedstawienie audytu energetycznego - Inne uwagi 6) Bank Ochrony Środowiska Działanie/ priorytet Przedsięwzięcia możliwe do dofinansowania Beneficjenci Ekokredyt PV Kredyt na budowę instalacji fotowoltaicznej Osoby fizyczne Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Rabat 20% na zakup urządzenia i montaż instalacji fotowoltaicznej, który jest udzielany przez partnerów BOŚ. Kredyt może być udzielony na nie więcej niż 255 tys. zł. Stopa referencyjna WIBOR 6M. Okres kredytowania do 15 lat. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Poprawa efektywności energetycznej Budowa energooszczędnego Przedsięwzięcia energetyczny. możliwe do domu, posiadającego certyfikat ekoexpert.com.pl Strona | 144 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 dofinansowania Beneficjenci Osoby fizyczne Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Dofinansowanie do kredytu zależnie od osiągniętego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji. Dla budynków jednorodzinnych (30 tys. zł lub 50 tys. zł zależnie od osiągniętego wskaźnika) dla lokali mieszkalnych/budynków jednorodzinnych (11 tys. lub 16 tys. zł zależnie od osiągniętego wskaźnika). - Inne uwagi Działanie/ priorytet Kredyt z linii międzynarodowych instytucji finansowych Inwestycje mające na celu poprawę jakości życia mieszkańców oraz Przedsięwzięcia możliwe do ochronę środowiska. dofinansowania Beneficjenci Jednostki samorządu terytorialnego Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Okres finansowania min. 4 lata, kwota kredytu – do 50% wartości kredytowanego przedsięwzięcia, karencja w spłacie kapitału: do 2 lat. Wysokość oprocentowania oraz opłat i prowizji negocjowana jest indywidualnie. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Kredyty inwestycyjne ze środków EBI (Europejski Bank Inwestycyjny) Finansowanie projektów inwestycyjnych w następujących sektorach: Przedsięwzięcia możliwe do ochrona środowiska, infrastruktura, racjonalne użycie energii zdrowie, edukacja. dofinansowania Beneficjenci Jednostki samorządu terytorialnego Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Okres finansowania min. 4 lata, kwota kredytu – do 50% wartości kredytowanego przedsięwzięcia, minimalna wartość projektu 40 tys. EUR, maksymalna wartość projektu 25 mln EUR, karencja w spłacie kapitału: do 2 lat. Wysokość oprocentowania oraz opłat i prowizji www.ekoexpert.com.pl Strona | 145 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 negocjowana jest indywidualnie. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Kredytowi Energia na Plus Inwestycje, które zredukują emisję CO2 lub zmniejszą Przedsięwzięcia zapotrzebowanie na energię w następujących obszarach: budynki możliwe do przemysłowe, infrastruktura przemysłowa i odnawialne źródła energii. dofinansowania Beneficjenci Przedsiębiorstwa Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Wartość przedsięwzięcia do 25 mln EUR, kwota kredytu do 12,5 mln EUR, do 85% wartości inwestycji netto, wsparcie finansowe do 12% wartości inwestycji lub do 120 tys. EUR na częściową spłatę kredytu. Okres finansowania 10 lat (15 lat w przypadku OZE). Wysokość oprocentowania oraz opłat i prowizji negocjowana jest indywidualnie. - Inne uwagi Działanie/ priorytet Kredyt z dobrą energią Kredyt z dobrą energią to długoterminowe finansowanie inwestycji w Przedsięwzięcia budowę odnawialnych źródeł energii tj.: biogazownie, elektrownie, możliwe do wiatrowe, elektrownie fotowoltaiczne, instalacje energetycznego, dofinansowania wykorzystania biomasy oraz inne projekty z zakresu energetyki odnawialnej. Beneficjenci Przedsiębiorstwa Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Do 90% kosztu netto inwestycji, w przypadku jednostek samorządu terytorialnego do 100% wartości inwestycji. Do okres kredytowania do 20 lat. Oprocentowanie zgodnie z tabelą prowizji i opłat. Inne uwagi Dodatkowo darmowe doradztwo dotyczące projektów ekologicznych. Działanie/ priorytet Kredyt Ekomontaż Daje szansę na sfinansowanie do 100% kosztów netto zakupu i/lub Przedsięwzięcia możliwe do montażu urządzeń tj.: kolektory słoneczne, pompy ciepła, rekuperatory, systemu dociepleń budynków i wiele innych. dofinansowania ekoexpert.com.pl Strona | 146 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Beneficjenci DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Przedsiębiorstwa Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Do 100% kosztu netto inwestycji. Do okres kredytowania do 10 lat. Oprocentowanie zgodnie z tabelą prowizji i opłat. Inne uwagi Dodatkowo darmowe doradztwo dotyczące projektów ekologicznych. Działanie/ priorytet Kredyt EKOodnowa Daje szansę na sfinansowanie do 100% kosztów netto zakupu i/lub Przedsięwzięcia możliwe do montażu urządzeń tj.: kolektory słoneczne, pompy ciepła, rekuperatory, systemu dociepleń budynków i wiele innych. dofinansowania Beneficjenci Przedsiębiorstwa Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Kredytowanie do 85% wartości kredytowanego przedsięwzięcia, jednak nie więcej niż 250.000 EUR lub równowartość w PLN. do 10 lat, ustalany w zależności od planowanego okresu realizacji inwestycji oraz oceny zdolności kredytowej Klienta. Wysokość oprocentowania oraz opłat i prowizji negocjowana jest indywidualnie. Inne uwagi Dodatkowo darmowe doradztwo dotyczące projektów ekologicznych. 7) Polseff Działanie/ priorytet Kredyt dla małych i średnich firm Projekty inwestycyjne w poprawę efektywności energetycznej Przedsięwzięcia możliwe do przedsiębiorstw. dofinansowania Beneficjenci Przedsiębiorstwa Tryb naboru Ciągły projektów Warunki finansowania Kredytowanie do 100% inwestycji do 1 mln. EURO (250 tys. EURO dla urządzeń z listy LEME. Możliwe dofinansowanie do kredytu w wysokości 10 % lub 15%. Inne uwagi Dodatkowo firma oferuje darmowe doradztwo dotyczące projektów ekologicznych. www.ekoexpert.com.pl Strona | 147 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 źródło: http://www.polseff.org/pl/dla-malych-i-srednich-firm 8) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 - 2020 Działanie/ priorytet Wsparcie dla działań w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności Przedsięwzięcia Działania szkoleniowe prowadzone są w formie kursów, szkoleń lub możliwe do warsztatów, które służą rozwojowi umiejętności zawodowych dofinansowania rolników i właścicieli lasów i mogą obejmować w szczególności tematykę związaną z: zarządzaniem, technologią i organizacją produkcji w gospodarstwie, w tym produkcji ekologicznej, bezpieczeństwem pracy, marketingiem, rachunkowością, ubezpieczeniami w gospodarstwie, korzystaniem z instrumentów finansowych, ochroną środowiska i klimatem (w tym wykorzystanie OZE), wykorzystaniem TIK, spółdzielczością, tworzeniem i funkcjonowaniem grup producentów, skróceniem łańcucha żywnościowego. Beneficjenci Jednostki naukowe i uczelnie, publiczne podmioty doradcze, tj. wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego, Centrum Doradztwa Rolniczego, izby rolnicze, JST lub organy administracji rządowej prowadzące szkoły rolnicze lub szkoły leśne, lub centra kształcenia ustawicznego, lub centra kształcenia praktycznego, inne podmioty prowadzące działalność szkoleniową, konsorcja tworzone przez wyżej wymienione podmioty. Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Koszty kwalifikowalne obejmują: koszty bezpośrednio związane z organizacją i przeprowadzeniem działań szkoleniowych, koszty ogólne związane z realizacją operacji. Poziom pomocy finansowej wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych operacji. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Wsparcie dla informacyjnych projektów demonstracyjnych i działań W ramach tego poddziałania realizowane są operacje służące Przedsięwzięcia upowszechnianiu innowacyjnych rozwiązań i dobrych praktyk poprzez możliwe do umożliwienie ostatecznym odbiorcom praktycznego zapoznania się z dofinansowania rozwiązaniami, które zostały już przetestowane i są możliwe do stosowania w sektorach produkcji rolnej, leśnej lub w przetwórstwie rolno-spożywczym. Projekty mogą dotyczyć w szczególności technologii i organizacji produkcji, przetwarzania produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie oraz rozwiązań związanych z ochroną środowiska i klimatem, w tym OZE. Poddziałanie realizowane jest ekoexpert.com.pl Strona | 148 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 poprzez demonstracje, tj. praktyczne sesje szkoleniowe. Elementem demonstracji mogą być inwestycje dzięki którym możliwe będzie dostosowanie obiektów demonstracyjnych do prowadzenia zajęć praktycznych. Beneficjenci Jednostki naukowe i uczelnie, publiczne podmioty doradcze, tj. wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego, Centrum Doradztwa Rolniczego, izby rolnicze, JST, lub organy administracji rządowej prowadzące szkoły rolnicze lub szkoły leśne, lub centra kształcenia ustawicznego, lub centra kształcenia praktycznego, inne podmioty prowadzące działalność szkoleniową; konsorcja tworzone przez wyżej wymienione podmioty. Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Koszty bezpośrednio związane z organizacją i przeprowadzeniem demonstracji, koszty przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych, koszty zakupu lub leasingu nowych maszyn, urządzeń, wyposażenia do wartości rynkowej majątku, koszty zakupu lub rozwoju oprogramowania komputerowego i zakupu patentów, licencji, praw autorskich, koszty ogólne związane z organizacją i przeprowadzeniem demonstracji. Poziom pomocy finansowej wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych operacji. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych. Pomoc jest udzielana na materialne lub niematerialne inwestycje Przedsięwzięcia poprawiające ogólne wyniki (ogólną wydajność) gospodarstw rolnych możliwe do prowadzących zarobkową działalność rolniczą. W ramach tego dofinansowania instrumentu wsparcia mogą być realizowane wyłącznie takie rodzaje operacji, które będą przyczyniały się do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa. Poprzez poprawę ogólnych wyników gospodarstwa rolnego rozumie się poprawę konkurencyjności i zwiększenie rentowności gospodarstwa rolnego w wyniku jego restrukturyzacji. Poprawa ogólnych wyników gospodarstwa rolnego fakultatywnie może dotyczyć: poprawy efektywności korzystania z zasobów wodnych w gospodarstwie, poprawy efektywności wykorzystania energii w gospodarstwie, zwiększenia wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwie, redukcji emisji gazów cieplarnianych i amoniaku z rolnictwa w gospodarstwie. Beneficjenci Rolnik prowadzący działalność rolniczą w celach zarobkowych lub www.ekoexpert.com.pl Strona | 149 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 grupa takich rolników. Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Pomoc przyznaje się na operację o planowanej wysokości kosztów kwalifikowalnych powyżej 50 tys. zł. Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji. Refundowane jest: 60% kosztów kwalifikowalnych operacji w przypadku młodych rolników i inwestycji zbiorowych albo 50% kosztów kwalifikowalnych w przypadku pozostałych operacji i nie mniej niż 30% kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne, w tym na realizację projektów zbiorowych, w ramach poddziałania, w okresie realizacji PROW 20142020, nie może przekroczyć: 900 000 zł – w przypadku operacji realizowanej w ramach celu – rozwój produkcji prosiąt, 500 000 zł – w przypadku pozostałych celów, przy czym na inwestycje niezwiązane bezpośrednio z budową, modernizacją budynków inwentarskich lub adaptacją innych istniejących w gospodarstwie budynków na budynki inwentarskie, lub budową lub modernizacją magazynów paszowych w gospodarstwach, w których prowadzona jest produkcja zwierzęca, nie może przekroczyć 200 tys. zł. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii. Wsparcie w ramach tego typu operacji obejmuje budowę lub Przedsięwzięcia modernizację dróg lokalnych i związanych z nimi urządzeń. możliwe do dofinansowania Beneficjenci Gmina, powiat lub ich związki Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Wysokość pomocy ze środków EFRROW nie może przekroczyć 3 000 000 zł na beneficjenta w okresie realizacji Programu. ekoexpert.com.pl Strona | 150 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi 63,63% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości 36,37% kosztów kwalifikowalnych projektu, pochodzi ze środków własnych beneficjenta. W ramach operacji wartość całkowitego kwalifikowalnego kosztu nie może przekroczyć 1 000 000 EURO. Inne uwagi - Działanie/ priorytet Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii Wsparcie w ramach tego typu operacji obejmuje budowę, przebudowę, Przedsięwzięcia modernizację lub wyposażenie obiektów budowlanych służących do możliwe do zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków oraz zakup i montaż dofinansowania urządzeń kanalizacyjnych oraz urządzeń wodociągowych. Beneficjenci Gmina, powiat lub ich związki Tryb naboru Konkursowy projektów Warunki finansowania Wysokość pomocy ze środków EFRROW nie może przekroczyć 2 000 000 zł na beneficjenta w okresie realizacji Programu. Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi 63,63% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości 36,37% kosztów kwalifikowalnych projektu, pochodzi ze środków własnych beneficjenta. W ramach operacji wartość całkowitego kwalifikowalnego kosztu nie może przekroczyć 1 000 000 EUR. Inne uwagi - 9) Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej Działanie/ priorytet Region Morza Bałtyckiego – Priotytet 2 W ramach priorytetu wspiera się proces rozwoju i badania modeli Przedsięwzięcia zarządzania i finansowania oraz rozwiązań technologicznych w możliwe do www.ekoexpert.com.pl Strona | 151 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ dofinansowania Beneficjenci Tryb naboru projektów Warunki finansowania Inne uwagi Działanie/ priorytet DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 zakresie wytwarzania i dystrybucji energii odnawialnej oraz zwiększania efektywności energetycznej. Co więcej celem priorytetu jest wzmocnienie zrównoważonego i zasobooszczędnego niebieskiego wzrostu w regionie Morza Bałtyckiego. Władze/instytucje publiczne na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, przedsiębiorstwa, służby ratownicze, przedsiębiorstwa działające w sektorze niebieskiego wzrostu, krajowe i regionalne organizacje energetyczne, agencje ds. gospodarki odpadami, podmioty zajmujące się doradztwem w zakresie leśnictwa i rolnictwa, organizacje międzyrządowe i międzynarodowe (np. HELCOM, VASAB), agencje na rzecz ochrony środowiska i stowarzyszenia ekologiczne, oczyszczalnie ścieków, instytucje z określonych sektorów mających wpływ na jakość wód (np. rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, itd.), organizacje pozarządowe związane z ekologią, ochroną wód, rolnictwem, sektorem farmaceutycznym itd., organizacje będące operatorami istniejącej infrastruktury badawczej i innowacyjnej oraz potencjalni operatorzy planowanej infrastruktury, organy zarządzające programami finansowania inwestycji w infrastrukturę badawczą i innowacyjną, użytkownicy infrastruktury badawczej i innowacyjnej reprezentujący sektor naukowy i biznesowy ze szczególnym naciskiem na MŚP, w tym przedsiębiorstwa z sektora usług, instytucje akademickie, naukowe i badawcze, sieci i klastry wspierające innowacje, ośrodki transferu technologii, stowarzyszenia biznesowe i rzemieślnicy i inni pośrednicy, regionalne agencje/instytucje ds. rozwoju i planowania, organizacje pozarządowe. Według ogłaszanych konkursów Według ogłaszanych konkursów Europa Środkowa Tematyka programu obejmuje innowacje i zwiększenie Przedsięwzięcia konkurencyjności, strategie niskoemisyjne, zasoby naturalne i możliwe do kulturowe oraz powiązania transportowe. Najwięcej pieniędzy dofinansowania przeznaczono na priorytet 1 (Współpraca w dziedzinie innowacyjności dla podniesienia konkurencyjności) oraz priorytet 3 (Współpraca w dziedzinie zasobów naturalnych i kulturowych). ekoexpert.com.pl Strona | 152 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Publiczne organy krajowe, regionalne i lokalne, w tym europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej, instytucje prywatne, w tym prywatne przedsiębiorstwa, posiadające osobowość prawną, organizacje międzynarodowe działające na mocy prawa krajowego lub, z pewnymi zastrzeżeniami, na mocy prawa międzynarodowego. naboru Według ogłaszanych konkursów Beneficjenci Tryb projektów Warunki finansowania Według ogłaszanych konkursów Inne uwagi - Działanie/ priorytet URBACT III URBACT III będzie się skupiać na pięciu celach tematycznych Przedsięwzięcia polityki spójności 2014-2020: Wzmocnieniu badań, rozwoju możliwe do technologicznego i innowacji; Wspieraniu przejścia na gospodarkę dofinansowania nisko-emisyjną we wszystkich sektorach; Zachowaniu i ochronie środowiska naturalnego oraz wspieraniu efektywnego gospodarowania zasobami; Promowaniu trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz mobilności pracowników; Promowaniu włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją. Beneficjenci Projekt skierowany jest do wszystkich kluczowych podmiotów zrównoważonego rozwoju miejskiego na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym oraz lokalnym: polityków, decydentów, praktyków miejskich, wybieranych przedstawicieli i interesariuszy innych organów publicznych, sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego. Tryb naboru Według ogłaszanych konkursów projektów Warunki finansowania Inne uwagi Budżet każdego partnera sieci URBACT wynosić będzie powyżej 60 tys. euro na okres trwania projektu.. Maksymalnie 85% środków EFRR dla partnerów znajdujących się w regionach słabiej rozwiniętych i w okresie przejściowym (w tym Polska); - www.ekoexpert.com.pl Strona | 153 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 13. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ Harmonogram działań obejmuje lata 2016 – 2024. Tabela 65. Harmonogram działań ze wskazaniem potencjalnego źródła finansowania Nakłady finansowe Okres realizacji Lp. Zadanie Podmiot realizujący Źródło finansowania działania budżet państwa Wartość [PLN] dotacje inne Wartość [PLN] budżet gminy Wartość [PLN] Wartość [PLN] Wartość [PLN] Udział [%] Udział [%] Udział [%] Udział [%] Udział [%] 225 000,00 - 1275000,00 225 000,00 15,0% - 85,0% 15,0% 2 347 715,00 408 675,00 - - 1 883 690,00 97,6% 17,4% - - 80,2% razem 20162018 20192024 INWESTYCJE PRIORYTETOWE 1. 2. Termomodernizacja budynku Urzędu Miejskiego w Goniądzu (wymiana sieci C.O. oraz ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji OZE) Termomodernizacja budynku Zespołu SzkolnoPrzedszkolnego w Goniądzu (ocieplenie ścian, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, rekuperacja, itp.) 1 500 000,00 Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu RPO WP 5.3.1 do 85% X 100,0% RPO WP 5.3.1 do 85% X ekoexpert.com.pl Strona | 154 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 3. Wymiana opraw oświetleniowych na LEDowe i wymiana źródeł energii elektrycznej na OZE w oświetleniu ulicznym na obszarze miasta i gminy Goniądz, Urząd Miejski w Goniądzu DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 80 000,00 8 000,00 - 72 000,00 - 100,0% 10,0% - 90,0% - 1 279 134,00 424 427,00 - 787531,00 67 176 100% 33,2% - 61,6% 5,2% 250 000,00 25 000,00 - 225 000,00 - 100,0% 10,0% - 90,0% - 500 000,00 100 000,00 - 400 000,00 - 100,0% 20,0% - 80,0% - X INWESTYCJE DODATKOWE 4. Przebudowa drogi gminnej we wsi Szafranki na długości od drogi gminnej będącej przedłużeniem ul. Demokratycznej w Goniądzu do drogi wojewódzkiej nr 670 Osowiec-Suchowola o długości ok 2 945,8m 5. Wymiana źródeł ciepła z węglowych na OZE w co najmniej 50 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych (instalacja kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych bądź wymiana pieców grzewczych na niskoemisyjne np. olejowe bądź gazowe) 6. Wymiana źródeł ciepła z węglowego na OZE w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się pod zarządem gminy Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu Program Rozwoju Obszarów Wiejskich X ProsumentNFOŚiGW do100% RPO WP 5.3.1 do 85% X X www.ekoexpert.com.pl Strona | 155 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 7. 8. Przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (wymiana źródeł ciepła z węglowego na niskoemisyjne, instalacja OZE, ocieplenie ścian zewnętrznych budynków, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej) w budynkach wielorodzinnych Spółdzielni mieszkaniowej oraz Wspólnot mieszkaniowych na terenie gminy Goniądz Budowa MTW (małych turbin wiatrowych) do 3,5kW na co najmniej 10 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz do 40 kW w 1 budynku gminnym) 9. Montaż OZE (ogniw fotowoltaicznych, MTW) na budynkach Stacji Uzdatniania Wód, budynkach Hydroforni oraz Oczyszczalni Ścieków w celu poprawy efektywności zarządzania energią w systemie wodnokanalizacyjnym gminy Goniądz 10. Szkolenia i działania edukacyjne Spółdzielnia Mieszkaniowa "Nadbiebrzańskie Wzgórza", Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomosci OsowiecTwierdza, Wspólnoty Mieszkaniowe zarządzane przez ZUK w Goniądzu Prywatni właściciele, Urząd Miejski w Goniądzu DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 RPO WP 5.3.1 do 85% BOCIANNFOŚiGW do 85% 2 750 000,00 - - 2 000 000,00 750 000,00 100,0% 0,0% - 72,7% 27,3% 30 000,00 4 500,00 - 25 500,00 - 100% 15,0% - 85,0% - 700 000,00 105 000,00 - 595 000,00 100,0% 15,0% - 85,0% 250 000,00 25 000,00 - 225 000,00 100,0% 10,0% - 90,0% X ProsumentNFOŚiGW do 100% BOCIANNFOŚiGW do 85% X ProsumentNFOŚiGW do 100% - RPO WP 5.3.1 do 85% Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu LEMURNFOŚiGW (NFOŚ, WFOŚ) Środki własne X X - ekoexpert.com.pl Strona | 156 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 (NFOŚ, WFOŚ) 11. Zakup autobusu szkolnego spełniającego nowe normy emisyjne (minimum euro V) 12. Przebudowa dróg gminnych o łącznej długości ok 36,31 km 13. Wprowadzenie systemu zielonych zamówień do procedur przetargowych 14. Efektywne energetycznie planowanie przestrzenne ukierunkowane na inwestycje w OZE Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu Urząd Miejski w Goniądzu X 400 000,00 100 000,00 - 100% 20% - Środki własne Środki własne X X X - X 34000000,00 10200000,00 (NFOŚ, WFOŚ, środki własne) 300 000,00 X X X - 80% - 13600000,00 10200000,00 100,0% 30,0% - 40,0% 30,0% - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Miejski w Goniądzu www.ekoexpert.com.pl Strona | 157 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 14. CZYNNIKI POTENCJALNE REALIZACJĘ PLANU ODDZIAŁUJĄCE NA W celu jak najkorzystniejszego wypełnienia Planu przeprowadzono analizę SWOT związaną z realizacją PGN. Do wykonania zadania przeanalizowano silne i słabe strony gminy oraz jej możliwości i zagrożenia mogące mieć znaczący wpływ na realizację zadań. Tabela 66. Analiza SWOT gminy Goniądz Słabe strony Mocne strony Dotychczasowe doświadczenie w zakresie projektów z zakresu oszczędnego gospodarowania energią Zdeterminowanie władz gminy do wprowadzenia zmian proponowanych przez Plan gospodarki niskoemisyjnej Stosunkowo dobry stan powietrza na terenie gminy Wewnętrzne Wzrastająca ilość osób wymagających od przedsiębiorstw społecznej odpowiedzialności biznesu Niskie stężenie zanieczyszczeń powietrza Ograniczenia budżetowe ograniczające podejmowanie zaplanowanych działań Wciąż niewielka świadomość społeczeństwa dotycząca sposobów oszczędzania energii oraz jej pozyskiwania przez OZE Przywiązanie społeczeństwa do opalania budynków węglem/drewnem oraz olejem opałowym Spalanie odpadów w piecach grzewczych przez mieszkańców gminy Niewielkie zasoby kadrowe umożliwiające efektywne i sprawne wdrażanie założeń PGN Duża ilość budynków wymagających termomodernizacji i rewitalizacji Niewystarczające środki finansowe w stosunku do potrzeb na infrastrukturę służącą ochronie środowiska Niskie zainteresowanie przedsiębiorców działaniami na rzecz uczestnictwa w opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działaniami na rzecz redukcji wielkości emisji Zbyt duża ilość gospodarstw domowych ogrzewanych węglem kamiennym ekoexpert.com.pl Strona | 158 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Zagrożenia Szanse Rozwój rolnictwa ekologicznego jako jeden z kierunków rozwoju województwa zawartej w „Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego”. Wciąż słaba efektywność energetyczna czerpana z OZE Wysokie koszty związane z wdrożeniem technologii czerpiącej energię z OZE Chęć społeczeństwa Gminy do Ciągły wzrost zapotrzebowania na energię wdrażania działań zgodnych z PGN Rosnąca ilość prywatnych środków transportu Wsparcie zarówno z UE jak i ze środków państwowych na finansowanie działań zmierzających do większej efektywności energetycznej oraz czerpania energii z OZE Utrudnienia proceduralne w dostępie do źródeł i sposobów finansowania OZE Opór społeczeństwa przed zmianami Brak jednolitej światowej polityki środowiskowej Zewnętrzne Ciągły rozwój efektywności technologii OZE Rosnące zainteresowanie przedsiębiorstw OZE oraz efektywnością energetyczną Duży nacisk ze strony UE na większe wykorzystywanie OZE oraz redukcję CO2 Coraz większa dostępność technologii energooszczędnych (energooszczędne żarówki, pojazdy hybrydowe, baterie słoneczne) Rosnące ceny energii Wzrost zaintresowania Samorządu działaniami na rzecz rozpowszechnienia OZE w budownictwie jednorodzinnym i wielorodzinnym oraz w budynkach użyteczności publicznej Zapowiedź finansowania przez www.ekoexpert.com.pl Strona | 159 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 fundusze unijne działań pormujacych OZE oraz działań skierowanych na redukcję emisji zaniecyzsczeń do powietrza Źródło: opracowanie własne ekoexpert.com.pl Strona | 160 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 15. ZARZĄDZANIE I EWALUACJA DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 PLANEM, MONITORING Struktura organizacyjna wdrażania planu Kluczowa rola w realizacji Planu spoczywa na władzach gminy. Jest to związane zarówno z zaplanowanymi inwestycjami dotyczącymi infrastruktury gminnej, jak też z rolą organizatora i koordynatora działań. Obowiązkiem władz gminy jest nie tylko realizacja określonych projektów dotyczących bezpośrednio infrastruktury gminnej, ale także koordynacja i działania pobudzające, wspierające inne podmioty w tym przedsiębiorców oraz mieszkańców gminy. Istotnym elementem są działania wstępne doraźne: szkolenia, zbieranie danych, zebrania, organizacja seminariów ze specjalistami, przeprowadzanie audytów energetycznych i nakłanianie do ich opracowania przez inne podmioty. Ważne są także działania długoterminowe, uświadamiające poprzez wydawanie broszur, lekcje w szkołach, inne aktywności. Burmistrz gminy powinien wyznaczyć spośród pracowników osobę odpowiedzialną za realizację Planu, która koordynowała by realizację prac i monitorowała przebieg realizacji działań. W ramach koordynacji planuje się organizowanie i dostarczanie informacji w postaci szkoleń, zajęć dla dzieci, zebrań dla osób chętnych o sposobach oszczędności energii, jednostkach do których można się zgłosić do realizacji projektu, typach i rodzajach prowadzonych inwestycji, źródłach finansowania projektów. Gmina ma również za zadanie udostępnianie własnych zasobów oraz pomaganie instytucjom prywatnym w prowadzeniu działań sprzyjających osiąganiu zadań określonych w PGN. www.ekoexpert.com.pl Strona | 161 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Procedura monitorowania i oceny postępów we wdrażaniu planu Poprawność realizacji Planu będzie monitorowana przez ciągłą analizę danych uzyskanych od pracowników Urzędu Miejskiego w Goniądzu, przedsiębiorstw energetycznych lub informacji czerpanych z przeprowadzonych ankiet oraz zlecanie audytów energetycznych. Owocem pracy mają być raporty okresowe, które przekazywane będą do Burmistrza Goniądza/Rady Miejskiej w Goniądzu. Koordynator ma opracowywać dwa rodzaje raportów. „Raport z realizacji zadań” składany do końca lutego za poprzedni rok, „Raport strategiczny” składany pod koniec kluczowych lat (2022), uwzględniający w sobie analizę przebiegu projektu w ostatnich latach oraz stopień osiągnięcia wskaźników strategicznych, a także określenie kluczowych zadań jakie należy podjąć dla sprawnego wykonania założeń określonych PGN. Realizacja wyznaczonych w PGN celów strategicznych w roku 2022 są uzależnione od realizacji działań (projektów) inwestycyjnych i nie inwestycyjnych wskazanych we wcześniejszych rozdziałach. ekoexpert.com.pl Strona | 162 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Raport z realizacji zadań powinny obejmować następujące informacje: opis realizacji każdego z działań, z uzasadnieniem, gdy działanie nie jest realizowane i z informacją, co będzie zrobione w kolejnym roku, opis zmian w bazie danych (roczne zestawienia dotyczące osiągniętych wartości wskaźników dla inwestycji gminnych i innych ujętych w Planie), rekomendacje do zmian Planu, jeśli zajdą nowe okoliczności dotychczas nieuwzględnione w Planie (np. nowe audyty, badania, brak możliwości realizacji wybranych działań, inne). Raport strategiczny należy przygotować w roku 2022 (do końca roku). Raport powinien być poprzedzony inwentaryzacją metodologicznie analogiczną do tej realizowanej w roku 2015/2016, tak aby osiągnąć porównywalność wyników. Raport powinien zawierać ocenę realizacji Planu, przyczyny niezrealizowania działań. W Raporcie powinny się znaleźć oceny osiągnięcia wskaźników strategicznych oraz ich składowych dla poszczególnych sektorów w gminie (mieszkalnictwo, budynki użyteczności publicznej, transport, oświetlenie publiczne). Tabela 67. Proponowane wskaźniki monitoringu wdrażania PGN Sektor Wskaźnik Jednostka Długość ścieżek rowerowych km Całkowite zużycie energii przez pojazdy wchodzące w skład taboru gminnego Transport Ilość zarejestrowanych pojazdów z obszaru gminy Całkowite zużycie energii przez pojazdy wchodzące w skład taboru prywatnego (komunikacyjnego) Całkowite zużycie energii w budynkach publicznych Budynki Lokalna produkcja energii Całkowite zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych całkowite zużycie energii w budynkach przedsiębiorstw Całkowicie zużycie paliw kopalnych Całkowita powiechnia zainstalowanych kolektorów słonecznych Całkowita powiechnia zainstalowanych kolektorów fotowoltaicznych Moc zainstalowanych turbin wiatrowych GJ/rok szt. GJ/rok [kWh/rok] Źródło danych Urząd Miejski Urząd Miejski faktury zakupowe paliw Starostwo powiatowe Dane przedsiębiorstwa transportowego Urząd Miejski Faktury za energię elektryczną Zakład energetyczny [kWh/rok] Zakład energetyczny [kWh/rok] Zakład energetyczny Mg/rok Badanie ankietowe Urząd Miejski, badania ankietowe Urząd Miejski, badania ankietowe Urząd Miejski, m2 m2 MW www.ekoexpert.com.pl Strona | 163 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 Moc zainstalowanych biogazowni MW badania ankietowe, Zakład energetyczny, inwestor Urząd Miejski, badania ankietowe, PGE Dystrybucja S.A. Oddział w Białymstoku, inwestor Źródło: opracowanie własne Procedura ewaluacji osiąganych celów oraz wprowadzania zmian w Planie W procesie monitorowania stopnia ewaluacji osiąganych celów Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata 2016 – 2022. wykorzystane zostaną wskaźniki z Poradnika „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Za monitoring ewaluacji działań odpowiada jednostka koordynująca. Monitoring ten będzie polegał na zbieraniu informacji o postępach w realizacji zadań oraz ich efektach. Szacowanie redukcji emisji w wyniku realizacji zadań PGN musi być prowadzone zgodnie z metodyką szacowania emisji bazowej, w tym celu przygotowano arkusz kalkulacyjny excel: „Wielkość aktualnej emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz jej zmiany w wyniku realizacji zadań zawartych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej” za pomocą, którego wyznacza się poziom zmian w kształtowaniu wielkości emisji CO2 w wyniku realizacji poszczególnych działań PGN. W tym celu należy ustalić stan przedinwestycyjny w zakresie zużycia paliw opałowych, paliw transportowych oraz zużycia energii elektrycznej, a następnie w wyniku realizacji określonej inwestycji określić stan poinwestycyjny. Tabela 68. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata 2016 – 2022 Cel Wskaźnik Wartość bazowa rok 2014 Jednostka Redukcja emisji gazów cieplarnianych Poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do lat poprzednich 16435,91 Mg CO2 1637,60 GJ Zwiększenia Udział zużytej udziału energii energii pochodzącej pochodzącej ze ze źródeł źródeł odnawialnych. odnawialnych 0,56 % Rok 2020 Poziom zmian 15128,35 -7,96% 7343,57 +2,56% 3,12 ekoexpert.com.pl Strona | 164 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Poziom redukcji zużycia energii Redukcja zużycia energii finalnej w stosunku do przyjętego roku finalnej bazowego. DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 294588,27 GJ (z elektryczną) 288091,51 -2,21% Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń i analiz www.ekoexpert.com.pl Strona | 165 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA 2016 – 2022 16. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Warsztaty „Sporządzanie planów gospodarki niskoemisyjnej w gminach w teorii i praktyce”, Warszawa, 19-20.01.2015 rok – materiały informacyjne. Paolo Bertoldi, Damian Bornás Cayuela, Suvi Monni, Ronald Piers de Ravechoot PORADNIK „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)?” „Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015”, KOBiZE, Warszawa, październik 2014 rok. Termomodernizacja budynku, M. Robakiewicz, A. Panek, Narodowa Agencja Poszanowania Energii. Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu białostockiego, wrzesień 2014 rok. Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014 – 2020 (projekt), UMWP w Białymstoku, marzec 2015 rok. Ogólnodostępne strony internetowe. ekoexpert.com.pl Strona | 166