Głos Jedynki Zjawiska geograficzne

atury!
Dziwy n
Numer 7
Styczeń 2014
Głos Jedynki
Zjawiska geograficzne
Niesamowite zjawiska przyrody
Wszyscy lubimy tajemnice, zagadki i ciekawostki. A największym ich dostarczycielem jest nasza planeta. Zjawiska naturalne na Ziemi bywają przyjazne, ale też niszczycielskie. Jedne niosą strach, drugie - fascynację. Z niektórymi, choćby z deszczem, spotykamy się na co dzień;
z innymi w wyjątkowych okolicznościach. Trzęsienia ziemi, tsunami, tornada, erozja, zorza polarna… Z pewnością
nie są najbardziej zaskakujące. Zapraszamy w naszej gazetce na krótką wędrówkę w poszukiwaniu absolutnie niezwykłych dziwów natury, To niemożliwe… - sami zobaczcie!
http://podroze.onet.pl/przyroda/najdziwniejsze-zjawiska-przyrodnicze-naziemi/xnvsb
W tym numerze:
Wędrujące
kamienie
2
Błękitna
dziura
3
Chmury mam- 4
matus
Obłok soczewkowy
5
Wiatry ognia
6
Halo
7
Asfaltowe
jezioro
8
Świecące
grzyby
9
Ważne
tematy:

Ciekawe
zjawiska
na ziemi
Wędrujące kamienie
Na tych kamieniach naukowcy zgryzają
sobie zęby: Te do 350 kg ciężkie głazy
w Death Valley wędrują po pustynnej
ziemi. Dziwne rzeczy dzieją się w Dolinie śmierci. Tam, gdzie życie jest prawie niemożliwe, a warunki przypominają raczej powierzchnię Marsa niż
park narodowy na Ziemi, te ślady na
powierzchni pustyni stawiają naukowców przed zagadką. Ponad 160 kamieni
leży rozsianych na ośmiu kilometrach
kwadratowych w tzw. Racetrack Playa,
na dnie dawnego jeziora. Jak statki po
morzu poruszają się głazy o różnych
formach i wielkości niezauważalnie po
kruchym podłożu osadowym. Pomiędzy
nimi nie ma żadnych innych śladów ludzi ani zwierząt. Co sprawia, że do 350
kg ciężkie skały poruszane zostają po
równinie, czasem nawet pod górkę?
Bazalt kolumnowy
Kiedy gruba lawy chłodzi, kurczy się i przepływa z niezwykłą regularnością geometryczną, w większości przypadków tworzy
regularną siatkę sześciokątnych profili,
które wydają się jakby stworzone przez
człowieka. Jednym z przykładów najbardziej znanych jest Giant's Causeway na
wybrzeżu Irlandii (na zdjęciach), choć największym i najbardziej znanym jest Devil's
Tower w Wyoming.
Str. 2
Głos Jedynki
Błękitna dziura
Blue Hole - wielka rozpadlina (jaskinia morska) rafy koralowej w Morzu Karaibskim. Ma
postać morskiej studni o głębokości ponad
140 m i średnicy 300 m, w całości zalanej
przez wodę. Oddalona jest od Belize o około
80 km. Jest widoczna z kosmosu, stanowi
wielką atrakcję dla nurków. Objęta patronatem UNESCO. Okolona turkusowym morzem
i pierścieniem żywej rafy, ciemnogranatowa
Blue Hole jest wapiennym lejem krasowym.
Przed podniesieniem się poziomu morza była
jaskinią lądową, w której zawalił się strop.
Prawie pionowe ściany opadają na głębokość
około 35 m, gdzie studnia się rozszerza w
ogromną salę z wielkimi stalaktytami, niektóre mają długość aż 15 m. Dno sali znajduje się
na głębokości 145 m. Turyści nurkują zwykle
do stropu sali - na głębokość około 35 m. Podwodna widoczność przekracza 60 m.
Zwija
Zwija jest jednym z najbardziej przerażających zjawisk naturalnych.
Z biegiem czasu woda powoduje erozję gleby pod powierzchnią planety - w niektórych przypadkach ziemia nagle się zapada i powstają dziury do kilkuset metrów głębokości.
Zwija może też być wynikiem działalności człowieka
(np. pęknięcia rur).
Ta wyrwa powstała w Gwatemali na początku 2007 r,
pochłonęła kilka domów i spowodowała śmierć co najmniej trzech osób..
Numer 7
Str. 3
Chmury mammatus
Zdjęcia wykonane w czerwcu 2004 r w Heartwell Park w Hastings w stanie Nebraska. Taki układ chmur to zjawisko zwane mammatus,
tworzące regularne bąble w dolnej części
chmury. Normalne chmury są od spodu zazwyczaj płaskie, ponieważ wilgoć w gorącym powietrzu, które unosi się i schładza, kondensuje je do postaci kropel wody. Po uformowaniu
się kropelek wody, powietrze tworzy nieprzeźroczystą chmurę. W pewnych warunkach
mogą jednak rozwinąć się kieszenie chmur
zawierające wielkie krople wody czy lód, które opadają w klarowne powietrze w miarę parowania. Takie kieszenie mogą występować w
turbulentnym powietrzu w pobliżu burz, dostrzegalne na przykład na ich szczycie w formie kowadła. Chmury mammatus mogą sprawiać szczególnie niesamowite wrażenie przy
bocznym oświetleniu.
Red
Red znane są również jako glony- nagły napływ jednokomórkowych glonów w ogromnej ilości, mają
kolor oceanu lub na plaży
czerwone.
Niektóre z nich są stosunkowo nieszkodliwe, inne
mogą być nosicielami śmiertelnych toksyn, które
uśmiercają ryby, ptaki i ssaki morskie.
Nie są szkodliwe w małych ilościach.
Str. 4
Głos Jedynki
Obłok soczewkowy
UFO?
Żeby owe zjawisko mogło powstać, muszą być spełnione rygorystyczne kryteria. Chmura-widmo pojawia się najczęściej ponad szczytami górskimi i podwyższeniami terenu. Ma kształt soczewki lub migdała, a ponad górami wygląda niczym czapeczka przysłaniająca wierzchołki. Soczewkowe masy chmur o
wysokim wewnętrznym napędzie, zależnie od prędkości wiatru, mogą poruszyć bardzo duże obiekty.
Ich powstawanie wciąż nie zostało w pełni wyjaśnione. Wiadomo, że formują się przeważnie w bardzo
pogodne dni, gdy przy promieniach słonecznych i
temperaturze na pograniczu (-) i (+) zaczyna dochodzić do parowania pokrywy śnieżnej przykrywającej
szczyty górskie.
Tego typu chmura wisi na wysokościach średnich,
czyli około 5 kilometrów ponad ziemią i raczej jest
stabilna i nieruchoma. Nad Perth można było ją zaobserwować, ponieważ osada ta położona jest nad
zatoką Firth of Tay i otoczona wzgórzami.
Kręgi lodu
Naukowcy sugerują, że są one utworzone przez
zawirowania wody, która porusza się na dużym kawałku lodu ruchem kołowym. To powoduje, że kawałki lodu i skały powoli kształtują idealne koło.
Można spotkać pierścienie lodowe o ponad 500
metrów średnicy, a czasami można znaleźć kręgi
pogrupowane w różnych rozmiarach.
Numer 7
Str. 5
Wiatry ognia, ogniste tornado
Wygląda podobnie jak zwyczajne tornado z tą
różnicą, że zamiast tworzących lej skumulowanych chmur i unoszącego się pyłu, występuje
ogień. Ogniste tornado powstaje, gdy temperatura nagrzanej przez pożar powierzchni ziemi
jest skrajnie różna od temperatury powietrza.
Wówczas tworzą się silne prądy powietrzne,
które unoszą słup ognia ku górze. Czasem zdarza się, że słup ognia może sięgać wysokości
kilkunastu lub nawet kilkuset metrów, mieć kilka metrów średnicy i nieść wiatr o prędkości
ponad 150 km/h. Mogą z łatwością wyrywać
drzewa z korzeniami i rujnować domy, dodatkowo je paląc. Tym niecodziennym zjawiskiem
szczegółowo zainteresowano się w 1923 roku
po potężnym trzęsieniu ziemi. Powstało wtedy
bardzo wiele pożarów, które rozgrzały powierzchnię ziemi i zabudowę. Pojawiły się liczne ogniste tornada, które w ciągu 15 minut
spowodowały śmierć 38 tysięcy ludzi.
Kolumny światła
Słup słoneczny - zjawisko optyczne w atmosferze polegające na ukazaniu się kolumny świetlnej. Zjawisko powstaje w wyniku odbicia światła
nisko położonego Słońca lub innego źródła światła na powierzchni uporządkowanych swobodnym opadaniem kryształów płatkowych lodu. Jeśli powstanie to najłatwiej jest go zaobserwować tuż przed wschodem Słońca lub tuż po jego
zachodzie. Przybiera wtedy formę świetlnej
kolumny, na ogół zabarwionej czerwonawo,
przemieszczającej się wraz z ruchem Słońca
pod horyzontem. Gdy Słońce jest ponad horyzontem często mogą towarzyszyć mu parhelia.
Str. 6
Głos Jedynki
Fałszywe słońca, słońce poboczne, tzw. Parhelia
Jasna plama światła powstająca zazwyczaj na
przecięciu halo 220 oraz kręgu parhelicznego.
Występuje często po obu stronach słońca; szczególnie dobrze jest widoczne, gdy słońce jest nisko nad horyzontem. Im słońce jest wyżej, tym
większa jest odległość słońc pobocznych. Powstają one w wyniku załamania się promieni słonecznych na kryształach lodu występujących w formie
sześciokątnych płytek opadających w pozycji poziomej, podobnie jak opadające liście. W sprzyjających warunkach, gdy znajdujemy się ponad
chmurami możliwe jest niekiedy dostrzeżenie
podsłońca i towarzyszących mu parhelionów
(podsłońc pobocznych) poniżej horyzontu. Powstają one podobnie jak zwykłe parheliony, przy
większej liczbie odbić światła od płaskiej, poziomej powierzchni kryształków lodu. Zjawisko takie
było obserwowane także w halo powstającym wokół Księżyca.
Halo (załamanie w kryształku lodu)
Halo (od greckiego hálos – tarcza słoneczna) – zjawisko optyczne zachodzące w atmosferze ziemskiej obserwowane wokół tarczy słonecznej lub księżycowej.
Jest to świetlisty, biały lub zawierający kolory tęczy
(wewnątrz czerwony, fioletowy na zewnątrz), pierścień widoczny wokół słońca lub księżyca. Część nieba
wewnątrz kręgu jest tak samo ciemna jak na zewnątrz. Zjawisko wywołane jest załamaniem na kryształach lodu i odbiciem wewnątrz kryształów lodu znajdujących się w chmurach pierzastych lub we mgle lodowej.
Numer 7
Str. 7
Pomarańczowe księżyce
Jest to efekt rozproszenia światła niebieskiego przez cząstki powietrza.
Światło czerwone też jest rozpraszane,
ale kilkanaście razy słabiej niż niebieskie czy barwy pośrednie. Efekt ten
uwidacznia się wtedy, kiedy księżyc
(słońce) jest tuż nad horyzontem, bo
wtedy światło musi przejść najdłuższą
drogę przez atmosferę, żeby dotrzeć
do Twoich oczu. Wskutek tego wiązka
światła z księżyca jest pozbawiona dużej części światła o falach krótszych
niż czerwona i widzisz pomarańczowy
lub czerwony księżyc.
Przy okazji - rozproszone w ten sposób
światło słońca powoduje, że niebo jest
niebieskie.
Jeśli chodzi o duży obserwowany rozmiar księżyca (słońca) to jest on spowodowany innym zjawiskiem optycznym refrakcją, czyli załamaniem światła na
granicy ośrodków (tu: próżni i atmosfery). Jeśli obiekt astronomiczny jest nad horyzontem to światło musi przejść dłuższą drogę przez atmosferę - wtedy refrakcja jest największa. Powoduje to, że promienie od
dwóch dowolnych punktów tarczy słońca czy księżyca docierają do Ciebie bardziej oddalone niż wtedy,. gdy ciała te są wysoko nad horyzontem. Dlatego ich obserwowany rozmiar
jest tym większy, im bardziej zbliżają się do horyzontu.
Asfaltowe jezioro
Jezioro w Trynidadzie jest największym -jednym z trzech
na świecie miejscem powstawania naturalnego asfaltu (ang.
pitch - pol. smoła). Materiał jest oczywiście eksploatowany
(buduje m.in. lotnisko La Guardia w Nowym Jorku), ale zbiornik stanowi też atrakcję turystyczną wyjątkową w skali Trynidadu. Po 40-hektarowym jeziorze można chodzić oprócz
płynnego centrum, gdzie osiąga największą głębokość (ok. 90
m) - oraz kąpać się, gdy wypełnia się wodą (jej właściwości
uznawane są za lecznicze).
Str. 8
Głos Jedynki
Zorza uchwycona na Ziemi i przez
satelitę
Zorza polarna (Aurora borealis, aurora
australis) – występuje głównie za kołem
podbiegunowym,
chociaż w sprzyjających warunkach obserwowana jest nawet
w krajach śródziemnomorskich.
Zorze polarne powstają na skutek burz magnetycznych na Słońcu. Z powierzchni Słońca wyrzucane są wtedy ogromne ilości naładowanych cząstek (głównie protonów i elektronów) o wysokiej energii. Tworzą one tzw. wiatr słoneczny. Kiedy wiatr słoneczny dotrze w pobliże Ziemi, oddziaływuje z polem magnetycznym Ziemi. Na skutek tego elektrony poruszają się ruchem spiralnym wzdłuż linii ziemskiego pola magnetycznego i w końcu zderzają się w pobliżu
biegunów magnetycznych z cząsteczkami azotu i tlenu wzbudzając je.
Świecące grzyby
Połyskujące na zielono drzewa fascynowały ludzkość od dawna. Pisali o nich już
starożytni myśliciele, jak choćby Arystoteles czy Pliniusz Starszy. Dopiero
jednak w 1823 r. odkryto, że źródłem
tajemniczego światła nie są same drzewa, ale niektóre gatunki grzybów, które
rosną na gnijącej korze, i które obdarzone są cechą bioluminescencji, czyli
zdolnością do emitowania światła przez
żywe organizmy. Grzyby takie można
spotkać prawie na całej kuli ziemskiej,
a najliczniej występują w lasach tropikalnych, gdzie wilgotny klimat sprzyja ich rozmnażaniu. Choć przyczyna ich świecenia nie jest do końca rozpoznana, to dominuje hipoteza, że
grzyby przyciągają w ten sposób owady, aby te roznosiły ich zarodniki.
http://dziwowisko.pl/dziwne-zjawiska-przyrodnicze/
Numer 7
Str. 9
Gazetka tworzona jest
w pracowni
komputerowej
w gimnazjum
Jeśli chcesz coś ogłosić,
opublikować, napisz do nas:
[email protected]
Dewiza KOŁA:
Jest tylko jeden sposób
nauki
- poprzez działanie.
Paulo Coelho
Zespół redakcyjny gazetki szkolnej:
Redaktor naczelny:
Redaktor techniczny:
Elżbieta Żarów
Bartosz Juszczyk
Redaktorzy:
Martyna Lewek,
Maria Koc,
Alicja Podolak
Damian Buziewicz
Norbert Pająk
Bartosz Kuźmiński
Maciej Woch
Aleksandra Liptak
Klaudia Zawadowicz
Paulina Żarska
Opieka: Lucyna Lupa
stronie
Jesteśmy na
strzyki.pl
www.zsp1u
Morning Glory (Poranna Chwała).
Jest to jedno z najbardziej osobliwych zjawisk meteorologicznych.
Gazetkę wykonano na zajęciach dziennikarskich
w ramach projektu „Nasza szkoła - naszą szansą”