nr 2(42)/2007 - Uniwersytet Technologiczno

Transkrypt

BIULETYN
Informacyjny UTP
Kwartalnik Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy • Nr 2(42), Rok XII, 2007 r. • ISSN 1429-5490
BIULETYN 1
2 BIULETYN
W numerze
Œwiêto Uczelni ...................................... 4
Drugie Regionalne Targi Innowacji ....... 6
Kronika Wydzia³ów .......................... 6-18
Nagroda Prezydenta Bydgoszczy
dla zespo³u z Wydzia³u Rolniczego ...... 9
Rolnik - Farmer Roku .......................... 10
Air Fair 2007 ........................................ 12
Wspó³czesne standardy na budowie ... 13
Doktoranci przedsiêbiorcom .............. 15
Wizyta chiñskiej delegacji na UTP ...... 16
Co nowego w projekcie EQUAL? ....... 16
Nowy zawód animator gospodarczy .. 18
O piêkno przedmiotów ....................... 19
Pikantna chemia ................................. 22
Fizyka pod wod¹ ................................ 27
Biotechnologia dziœ na UTP
jutro w regionie kujawsko-pomorskim . 29
Juwenalia na WTIiCh .......................... 30
Absolutorium studentów WTIiCh ........ 30
Pierwsza konferencja SKN
Agro-Ekoturystyki ............................... 32
Ogólnopolska Sesja SKN w Krakowie .. 32
Studenci KN TECH-PLAST na targach
PLASTPOL w Kielcach ........................ 33
Relacje: cz³owiek-zwierzê
w Bieszczadach .................................. 34
Z ¿a³obnej karty .................................. 35
SAATR ................................................. 36
Ze sportu ............................................. 37
z 19 kwietnia br. Prezydent RP postanowieniem nr 115-3-07 nada³ tytu³
profesora nauk technicznych dr. hab.
Jerzemu Gacy, prof. UTP, dziekanowi
WTiICh.
z 19 kwietnia br. zespó³ profesorów
UTP z Wydzia³u Rolniczego: dr hab.
in¿. Gra¿yna Harasimowicz-Hermann
i dr hab. in¿. Janusz Hermann otrzyma³ Nagrodê Prezydenta Bydgoszczy za wybitne osi¹gniêcia naukowe.
Informacyjny UTP
Adres redakcji
ul. Kordeckiego 20, 85-225 Bydgoszcz
tel./fax 052 3749427, tel. 052 3749426
e-mail: [email protected]
Rada programowa
Lucyna Drozdowska, Tomasz Topoliñski,
Henryka Bernacka, Bogdan Landowski,
Adam Lipski, Maria Olejniczak,
Ewa Spychaj-Fabisiak, Stefan Stró¿ecki,
Wojciech Weiner
Wspó³pracownicy z wydzia³ów
Zenon Bernacki, Katarzyna Jurek,
Piotr Kiedrowski, Mieczys³aw Paw³owski,
Dariusz Sykutera, Jacek ¯arski
Projekt graficzny
Daniel Morzyñski
z Prof. dr hab. in¿. Franciszek Rudnicki z Wydzia³u Rolniczego zosta³
przewodnicz¹cym Komitetu Uprawy
Roœlin Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2007-2010.
z 13 czerwca br. w budynku g³ównym UTP w Fordonie nast¹pi³o ods³oniêcie tablicy upamiêtniaj¹cej
cierpienia Polaków z Kresów
Wschodnich i województwa kujawsko-pomorskiego deportowanych
i zamêczonych na Syberii przez totalitaryzm stalinowski w latach
1939-1956.
2(42) 2007 r., ISSN 1429-5490
Redaktor techniczny
Daniel Morzyñski
z 25 maja br. zosta³o zawarte porozumienie o wspó³pracy miêdzy uczelni¹ a przedsiêbiorstwami regionu
kujawsko-pomorskiego skupionymi
w Kujawsko-Pomorskim Zwi¹zku
Pracodawców i Przedsiêbiorców.
z 4 czerwca br. rektor UTP odebra³
dla uczelni Z³ot¹ Odznakê Naczelnej Rady Zrzeszeñ Handlu i Us³ug
w Warszawie za docenianie roli
kupiectwa w ¿yciu i rozwoju Bydgoszczy.
BIULETYN
Redaktor naczelny
El¿bieta Rudziñska
dza – Innowacyjnoœæ – Rozwój
WIPRO'2007.
z 24 kwietnia br. odby³a siê druga edycja Regionalnych Targów W³asnoœci
Przemys³owej i Intelektualnej: Wie-
z 18 czerwca br. prezydent Bydgoszczy ratyfikowa³ podpisane wczeœniej
porozumienie pomiêdzy UTP a VI
Liceum Ogólnokszta³c¹cym o utworzeniu Liceum Akademickiego.
z Projekt Inicjatywy Wspólnotowej
Equal "Wstañ, unieœ g³owê" realizowany przez Partnerstwo na rzecz
Rozwoju znalaz³ siê na liœcie laureatów konkursu "Dobre praktyki EFS",
organizowanego przez Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego.
Fotoreporter
Jerzy Ciechalski
Druk
ARGONEX, Bydgoszcz, tel. 052 348-93-11
Ok³adka - fot. Jerzy Ciechalski
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji
i skracania tekstów.
Autorzy numeru: dr hab. in¿. Zenon Bernacki, prof. UTP; dr hab. in¿. Antoni Bukaluk, prof. UTP; mgr Wioletta Dobosiewicz; dr hab. in¿.
Janusz Hermann, prof. UTP; dr in¿. Piotr Kiedrowski; mgr Ma³gorzata Jaroszewska; dr in¿. Lucyna Korona; dr Andrzej Kostencki; dr in¿. Teresa
Kucharska, dr in¿. Adam Lipski; dr in¿. Marek Macko; dr in¿. Ewa Maækowska; dr in¿. Jan Muæko; Micha³ Nowak; dr in¿. Adam Oler; mgr in¿.
Mieczys³aw Paw³owski; dr Jerzy Radomski; mgr El¿bieta Rudziñska; mgr in¿. Aleksandra Rudzka; dr in¿. Dariusz Sykutera; dr hab. in¿. Elwira
Œliwiñska, prof. UTP, mgr Ewa Urbañska; dr hab. W³odzimierz Urbaniak, prof. UTP; dr in¿. Ma³gorzata Zajdel; prof. dr hab.BIULETYN
in¿. Jacek ¯arski3
darczej Unii Europejskiej znacz¹ce miejsce, sta³a siê równie¿ podstawowym
motywem wielu naszych dzia³añ. Od
czerwca 2005 roku kierujemy realizacj¹
projektu KUJPOMRIS, którego celem jest
wdra¿anie celów Regionalnej Strategii
Innowacji w najbli¿szych trzech latach.
Projekt finansowany jest z funduszy 6.
Programu Ramowego. W ramach programu Leonardo da Vinci opracowujemy
model kszta³cenia specjalistów z zakresu animacji rozwoju przedsiêbiorczoœci,
rozwoju regionalnego i technologicznego. W oparciu o œrodki Europejskiego
Funduszu Spo³ecznego realizowaliœmy
osiem projektów, zorientowanych na
kszta³towanie postaw proinnowacyjnych u
pracowników uczelni, studentów, doktorantów i przedsiêbiorców. Przygotowaliœmy równie¿ projekt w ostatnim konkursie
7. Programu Ramowego w ramach akcji
Regiony Wiedzy, którego celem jest opracowanie Regionalnej Strategii w zakresie
badañ i rozwoju technologicznego w ob-
Pierwsze w uniwersyteckiej historii UTP Œwiêto Uczelni
przypad³o w bie¿¹cym roku w dniach 20 i 21 czerwca i, jak
nakazuje tradycja, by³o uczczeniem dokonañ naukowych,
które wydarzy³y siê od ostatniego œwiêta – w czerwcu 2006
roku. Scenariusz uroczystego otwartego posiedzenia
Senatu UTP w Auditorium Novum w asyœcie dostojnych
goœci tego wydarzenia przewidywa³ jako g³ówny punkt programu promocjê doktorów i doktorów habilitowanych.
R
ozpoczynaj¹c uroczystoœæ,
JM Rektor przypomnia³, ¿e
zdobywanie stopni i tytu³ów
naukowych jest obowi¹zkiem nauczyciela akademickiego, lecz ka¿dy awans naukowy to dla uczelni równie¿ powód
do satysfakcji, gwarantuj¹cy rozwój
wydzia³ów, uzyskiwanie nowych uprawnieñ, dalszy rozwój badañ naukowych
i doskonalenie procesu dydaktycznego.
Dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹
i innowacyjn¹ uczelni scharakteryzowa³
w swoim wyst¹pieniu prorektor ds.
nauki, prof. UTP Antoni Bukaluk. Wspomnia³, i¿ uniwersytet znalaz³ siê w gronie uczelni, które najefektywniej wykorzysta³y mo¿liwoœæ aplikowania o fundusze strukturalne przeznaczone na naukê
i szkolnictwo wy¿sze. W ostatnich
dwóch latach koordynowaliœmy trzynaœcie projektów finansowanych z fundu-
4 BIULETYN
szy Unii Europejskiej. Do najbardziej
spektakularnych nale¿a³a realizacja Regionalnego Centrum Innowacyjnoœci inwestycji, na któr¹ uczelnia pozyska³a
œrodki w wysokoœci ponad 22 mln z³ ze
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Budynek ju¿
wkrótce pomieœci instytucje, które bêd¹
w znacz¹cy sposób wspomaga³y dzia³alnoœæ innowacyjn¹ regionu. RCI bêdzie mia³o zadanie monitorowania
przedsiêwziêæ o charakterze innowacyjnym w regionie, a tak¿e koordynowanie dzia³añ prowadzonych przez administracjê samorz¹dow¹ i terytorialn¹,
organizacje naukowo-techniczne, uczelnie wy¿sze, jednostki badawczo-rozwojowe, agencje rozwoju regionalnego
i parki przemys³owo-technologiczne.
"Innowacyjnoœæ, zajmuj¹ca w ostatnich latach w polityce naukowej i gospo-
szarze nauk technicznych i rolniczych.
Dzia³ania uczelni w zakresie innowacyjnoœci znacznie wykraczaj¹ poza przeciêtnoœæ" – stwierdzi³ prorektor Bukaluk.
Jako przyk³ady wymieni³ m.in. powo³anie wspólnie z miastem Bydgoszcz
i Zak³adami Chemicznymi "Zachem"
Bydgoskiego Parku Przemys³owego
i Bydgoskiego Klastra Przemys³owego;
wspólnie z Urzêdem Marsza³kowskim
w Toruniu i z Uniwersytetem Miko³aja
Kopernika – Kujawsko-Pomorskiej Sieci Informacyjnej – pierwszej szerokopasmowej sieci regionalnej w Polsce.
Do proinnowacyjnych sukcesów zaliczy³
tak¿e dwie kolejne edycje Regionalnych
Targów Innowacji "Wiedza-Innowacyjnoœæ-Rozwój" WIPRO'2006 i WIPRO'2007,
stanowi¹ce okazjê do prezentacji przez
firmy województwa kujawsko-pomorskiego swoich najlepszych rozwi¹zañ.
"Firma "Twerd" z Torunia za swoje rozwi¹zanie w dziedzinie nowej konstrukcji
silnika elektrycznego, prezentowane na
Targach WIPRO, uzyska³a jako jedyna firma polska Z³oty Medal na Miêdzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji w Genewie. Wspó³autorem sukcesu
by³ pracownik Instytutu Elektrotechniki
naszego uniwersytetu - dr Piotr Boniewicz. Z³oty Medal na Targach Innowacji
w Brukseli uzyska³ zespó³ pod kierunkiem prof. Janusza Hermanna z Wydzia-
³u Rolniczego. Regionalny Oœrodek
Informacji Patentowej na konferencji
PATLIB'2006 Europejskiego Urzêdu Patentowego w Pradze uzyska³ status akredytowanego oœrodka sieci europejskiej
PATLIB" – kontynuowa³ rektor Bukaluk
wymienianie spektakularnych osi¹gniêæ
uczelni na arenie miêdzynarodowej. Dope³nia je lista indywidualnych dokonañ
pracowników w zakresie rozwoju naukowego. Do najbardziej znacz¹cych prof.
Bukaluk zaliczy³ nagrody Polskiej Akademii Nauk za dzia³alnoœæ naukow¹ dla
prof. Józefa Szali i dr. hab. Dariusza Boroñskiego z Wydzia³u Mechanicznego;
stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla dr. Borysa Oœmia³owskiego
z Wydzia³u Technologii i In¿ynierii Chemicznej; nagrodê naukow¹ Prezydenta
Bydgoszczy dla zespo³u prof. Janusza
Hermanna; wyró¿nienie Marsza³ka Województwa Kujawsko-Pomorskiego za
dzia³alnoœæ naukowo-edytorsk¹ dla prof.
Ryszarda Chorasia.
szym miejscu wœród uczelni naszego
województwa.
Realizowana na uczelni koncepcja
dzia³ania opieraj¹ca siê na œcis³ej
wspó³pracy z przemys³em przynios³a
efekty w postaci podpisania kilkadziesiêciu umów dwustronnych. Sta³y siê
one podstaw¹ do opracowania projektu Kujawsko-Pomorskiego Klastra Badawczo-Przemys³owego, którego podstawowym celem jest stworzenie
warunków do powstania sieci akredytowanych laboratoriów badawczo-rozwojowo-przemys³owych, zlokalizowanych zarówno w uczelniach, jak te¿
w zak³adach przemys³owych regionu.
Ten element statystycznych zestawieñ
i planów na przysz³oœæ stanowi³ dope³nienie charakterystyki osi¹gniêæ œrodowiska akademic-kiego UTP.
Od dwóch lat jest zwyczajem, ¿e
honory gospodarza Œwiêta Uczelni pe³ni jeden z wydzia³ów. W bie¿¹cym roku
zaszczyt ten przypad³ w udziale Wydzia-
Nowo promowani
- doktorzy
WBiIŒ
Dr in¿. Paula Ho³ownia
Dr in¿. Jaros³aw Zieliñski
WHiBZ
Dr in¿. Sylwia Figat
Dr in¿. Hanna Jankowiak
Dr in¿. Karolina Stasiak
Dr in¿. Przemys³aw Dariusz Wasilewski
Dr in¿. Jacek Zieliñski
WM
Dr in¿. Bogdan Ligaj
Dr in¿. Adam Mazurkiewicz
Dr in¿. Robert Sosnowicz
Dr in¿. Karol Kwiatkowski
Dr in¿. Piotr Kolber
Dr in¿. Andrzej Wdziêczny
WR
Dr in¿. Magdalena Banach-Szott
Dr in¿. Beata Donarska-Schreiber
Dr in¿. Lech Ga³êzewski
Dr in¿. Renata Kuœmierek
Dr in¿. Tomasz Olach
Dr in¿. Zbigniew Pa³ka
Dr in¿. Szymon Ró¿añski
Dr in¿. Józef Sadkiewicz
Dr in¿. Beata Szala
Dr in¿. Ewa Koreleska
WTiE
Dr in¿. Miros³aw Maszewski
Dr in¿. Marcin Drechny
W minionym roku pracownicy uczelni opublikowali 1174 prace naukowe
w renomowanych czasopismach krajowych i zagranicznych oraz 92 ksi¹¿ki
i monografie. Zg³oszono tak¿e 13 wynalazków oraz uzyskano 6 patentów.
Jednostki organizacyjne uczelni zorganizowa³y w 2006 roku 17 konferencji
i sympozjów naukowych, a pracownicy
UTP uczestniczyli w 174 zagranicznych
konferencjach, sympozjach oraz w 41
sta¿ach naukowych realizowanych w 32
krajach œwiata.
Pomimo wyraŸnej w ostatnich latach
tendencji zmniejszania siê œrodków na
badania naukowe z bud¿etu pañstwa,
w zakresie pozyskiwania tych œrodków
w przeliczeniu na jednego nauczyciela
akademickiego znajdujemy siê na pierw-
³owi Budownictwa i In¿ynierii Œrodowiska. Prof. UTP Janusz Kwiecieñ kieruj¹cy Katedr¹ Ekonomiki Zasobów i Informacji Przestrzennej tego wydzia³u wyg³osi³ wyk³ad o znaczeniu geoinformacji w ¿yciu cz³owieka, po czym nast¹pi³a zasadnicza czêœæ uroczystoœci - promocja doktorów i doktorów habilitowanych oraz wrêczenie nagród studentom
wyró¿niaj¹cym siê aktywnoœci¹ w ko³ach
naukowych i osi¹gniêciami sportowymi.
Dalszy ci¹g pierwszego dnia Œwiêta
Uczelni up³yn¹³ w atmosferze koncertu
i pikniku, natomiast drugi dzieñ – pod
znakiem zmagañ sportowych: rozgrywek
otwartych, potyczek kadra-studenci i wieczornego odpoczynku przy ognisku.
WTiICh
Dr in¿. ¯aneta Czy¿nikowska-Balcerak
Dr in¿. Alicja Gackowska
Dr in¿. Anna Kosobucka
Dr in¿. Joanna Kowalik
Dr in¿. Jan Lamkiewicz
Dr in¿. Anna Zakrzewska
Dr in¿. Anna Zalewska
Dr in¿. Jacek Siódmiak
Dr in¿. Marek Trzcinski
- doktorzy habilitowani
Dr hab. in¿. Dariusz Boroñski
Dr hab. in¿. Janusz Kozak
Dr hab. in¿. Roman Szymeczko
Dr hab. in¿. Halina Katarzyna Olszewska
Dr hab. in¿. Bo¿ena Szejniuk
Dr hab. in¿. Felicja Wysocka-Schillak
- profesor
Prof. dr hab. Jerzy Gaca
BIULETYN 5
Kronika
Wydzia³ów
Wydzia³ Budownictwa
i In¿ynierii Œrodowiska
z 23.03. 0dby³a siê w obiektach UTP w Fordonie IV Konferencja Naukowo-Techniczna pt.
"Organizacja przedsiêwziêæ budownictwa drogowego", w której uczestniczy³o oko³o 60 specjalistów - pracowników nauki, praktyków oraz
studentów. G³ównym organizatorem konferencji by³ Bydgoski Oddzia³ Stowarzyszenia In¿ynierów i Techników Komunikacji RP, zaœ wspó³organizatorami: Bedrijfsleiding BAM Wegen
Regio Zuidoost (Netherlands), Kujawsko-Pomorska Okrêgowa Izba In¿ynierów Budownictwa w Bydgoszczy, Bydgoska Rada Stowarzyszeñ Naukowo-Technicznych NOT, Uniwersytet
Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy
i Bia³oruski Narodowy Uniwersytet Techniczny
w Miñsku (Republic of Belarus).
z 30.03. Podczas posiedzenia nadzwyczajnego Rady Wydzia³u odby³a siê publiczna obrona
rozprawy doktorskiej mgr. in¿. Jaros³awa Zieliñskiego z SGGW w Warszawie, której promotorem by³ dr hab. Wies³aw Nagórko, prof.
SGGW, zaœ recenzentami byli prof. dr hab. in¿.
Mykhaylo Delyavskyy i prof. dr hab. Stanis³aw
Jan Matysiak. Rada Wydzia³u podjê³a uchwa³ê
o nadaniu z wyró¿nieniem stopnia doktora nauk
technicznych w dyscyplinie budownictwo.
z 11.04. Odby³o siê spotkanie w³adz wydzia³u
z przedstawicielami Kujawsko-Pomorskiego
Zwi¹zku Pracodawców i Przedsiêbiorców
w Bydgoszczy, Pomorsko-Kujawskiej Izby Budownictwa w Bydgoszczy oraz najwiêkszych
firm budowlanych z regionu, które by³o poœwiêcone uzgodnieniom dotycz¹cym zakresu i form
wspó³pracy.
z 20.04. W ramach dorocznych warsztatów firmy "VELUX" specjalizuj¹cej siê w produkcji stolarki okiennej odby³ siê wyk³ad oraz æwiczenia
praktyczne dotycz¹ce sposobu monta¿u okien
systemu "Velux". W warsztatach uczestniczyli
studenci II roku kierunku budownictwo.
Tego samego dnia odby³o siê seminarium naukowo - promocyjne nt. "Zarz¹dzanie procesem
budowlanym wed³ug standardów BOVIS LEND
LEASE" zorganizowane przez Zak³ad Technologii i Organizacji Budownictwa. W seminarium
wziê³o udzia³ oko³o 90 osób – pracowników
i studentów.
z 24.04. Podczas II Targów Innowacji "WIPRO
2007" na stoisku WBiIŒ swoje oferty przedstawia³y Katedra Budownictwa Drogowego i Katedra Ekonomiki Zasobów i Informacji Przestrzennej.
z 25.05. Prof. Jean Paul Viguier – absolwent
Beaux – Arts w Pary¿u oraz Arthur Sachs Fellowship w Harwardzie – w Auditorium Novum
wyg³osi³ wyk³ad pt. "Architektura nowoczesna".
Prof. Viguier (www.viguier.com) znany jest jako
twórca szeregu realizacji (budynki u¿ytecznoœci publicznej, za³o¿enia urbanistyczne) oraz
wyk³adowca na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych, Francji, W³oszech. Wyk³ad zorganizowa³a Katedra Architektury i Urbanistyki.
z W dniach 31.05.-2.06. w Tleniu (Bory Tuchol-
6 BIULETYN
Geneza Wipro
Pomys³ zorganizowania Targów Innowacji powsta³ w Dziale Nauki i Wspó³pracy z Gospodark¹ UTP. Wzorem by³y
podobne imprezy organizowane w wielu regionach europejskich, a w ostatnich
latach tak¿e w Polsce (m.in. Targi Innowacji organizowane przez Politechnikê
Gdañsk¹). W trakcie realizacji kilku innych projektów finansowanych ze œrodków Europejskiego Funduszu Spo³ecznego (EFS) stwierdziliœmy, ¿e w celu jak
najlepszego przygotowania dzia³añ
zwi¹zanych ze wspó³prac¹ uczelni
z przedsiêbiorstwami konieczne jest
znalezienie nowych form wzajemnych
kontaktów. Formu³a targów, tak efektywna w przypadku wielu innych oœrodków
akademickich, wyda³a nam siê odpowiednia równie¿ dla naszej uczelni.
nych imprez w Europie i w Polsce. Pierwszym miejscem by³a Bruksela, gdzie podczas "Otwartych Dni Unii Europejskiej"
w dniach 10-12 paŸdziernika 2005 r.
i 11-13 paŸdziernika 2006 r. mieliœmy okazjê poznaæ mechanizmy organizacji du¿ej konferencji po³¹czonej z cyklem wystaw, prezentacji i warsztatów. W Polsce
staraliœmy zapoznaæ siê z organizacj¹
Krajowego Sympozjum Telekomunikacji
oraz Targów Innowacji w Gdañsku. Doœwiadczenie organizacyjne zebraliœmy
tak¿e podczas wizyty studyjnej w Instituto Andaluz de Tecnologia (IAT), a tak¿e
w Œwiatowej Organizacji Ochrony W³asnoœci Intelektualnej (WIPO) w Genewie
(30-31.05.2006 r.)
Kolejnym etapem przygotowañ by³o
powo³anie komitetu organizacyjnego
i rady programowej. W sk³ad pierwszego
weszli pracownicy Dzia³u Nauki i Wspó³-
24 kwietnia br. na terenie
obiektów Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego
w Bydgoszczy odby³y siê
Drugie Regionalne Targi W³asnoœci Przemys³owej i Intelektualnej WIPRO'2007: Wiedza –
Innowacyjnoœæ – Rozwój.
W celu jak najlepszego powi¹zania
ró¿nych form dzia³alnoœci UTP z potrzebami firm regionalnych powo³aliœmy do
¿ycia Biuro Wspó³pracy z Gospodark¹
Regionaln¹. Biuro, w œcis³ej wspó³pracy
z Regionalnym Oœrodkiem Informacji Patentowej oraz Biurem Obs³ugi Badañ rozpoczê³o przygotowanie do targów w ramach projektu EFS "Utworzenie i dzia³alnoœæ Biura Wspó³pracy z Gospodark¹
Regionaln¹ przy ATR w Bydgoszczy"
w paŸdzierniku 2005 roku. Zaczêto od
poszukiwania informacji na temat podob-
pracy z Gospodark¹. Radê programow¹
utworzyli: prof. Józef Szala – przewodnicz¹cy, prof. Antoni Bukaluk, prof. Zdzis³aw Drzycimski, mgr Wioletta Dobosiewicz i in¿. Bogdan Jankowski – cz³onkowie. Obydwa zespo³y konsekwentnie
przygotowywa³y program targów i konferencji.
Bie¿¹ca edycja
24. kwietnia o godz. 900 rozpoczê³a
siê uroczysta inauguracja WIPRO'2007.
Zebranych powita³ kierownik projektu –
i Mjärdevi Science Park z Okrêgu Õstergotland, a tak¿e Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy,
Uniwersytet Miko³aja Kopernika w Toruniu, Kujawsko-Pomorski Zwi¹zek
Pracodawców i Przedsiêbiorców w Bydgoszczy oraz Toruñska Agencja Rozwoju Regionalnego.
Warunkiem realizacji projektu by³o
zawi¹zanie w ka¿dym regionie konsorcjum w sk³adzie: przedstawiciele
administracji regionalnej, uniwersytety,
instytucje reprezentuj¹ce zwi¹zki przedsiêbiorców i firmy. St¹d w programie uroczystoœci otwarcia Targów WIPRO'2007
znalaz³ siê punkt zwi¹zany z podpisaniem deklaracji utworzenia "KujawskoPomorskiego Klastra Badawczo-Przemys³owego". Dokument z ramienia
w³adz samorz¹dowych i administracyjnych województwa i miasta sygnowali:
prof. Antoni Bukaluk, przedstawiaj¹c
cele i korzyœci zwi¹zane z Targami WIPRO'2007. Poinformowa³ równie¿ o tym,
¿e tego samego dnia Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy sk³ada wniosek do Komisji Europejskiej o realizacjê
projektu "Development of Bask, KujawyPomorze, Õstergotland research-driven
clusters on the basis of close collaboration within the innovation triangle: universities – regional authorities – companies" w ramach programu "Regiony
Wiedzy" w oparciu o œrodki 7. Progra-
mu Ramowego Unii Europejskiej. Celem
projektu jest opracowanie strategii rozwoju sektora badawczo-rozwojowego
w regionach Euskadi (Kraj Basków –
Hiszpania), Õstergotland (Szwecja)
i w województwie kujawsko-pomorskim.
UTP pe³ni rolê koordynatora projektu,
a partnerami tworz¹cymi konsorcjum
wykonawców s¹: Unibertsitatea Mondragon, Euskadi Ministerio del Industrio,
Comercio y Turismo oraz Fundacjo
LABEIN z Kraju Basków, Linköpings Universitat, Õstergotland Regionförbundet
wicemarsza³ek Maciej Eckardt, wicewojewoda kujawsko-pomorski Marzenna
Drab, prezydent Bydgoszczy Konstanty Dombrowicz. Z ramienia uczelni deklaracjê podpisali: rektor Uniwersytetu
Kazimierza Wielkiego prof. Józef Kubik
i rektor Uniwersytetu TechnologicznoPrzyrodniczego prof. Zbigniew Skinder, z ramienia firm regionu podpisali
m.in. prezesi i dyrektorzy takich firm,
jak PESA, Wojskowe Zak³ady Lotnicze
nr 2, Budopol, TOWIMOR, Staler
i inne.
BIULETYN 7
Kronika
Kronika Wydzia³ów
Wydzia³ów
skie) odby³o siê V Sympozjum "Budownictwo
ogólne", którego g³ównym organizatorem by³a
Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, a wspó³organizatorem – po raz pierwszy –
Kujawsko-Pomorska Okrêgowa Izba In¿ynierów
Budownictwa w Bydgoszczy. W szkoleniu udzia³
wziê³o 65 osób, w tym pracownicy naukowi, studenci, przedstawiciele firm projektowych i wykonawczych. W ramach sympozjum omawiane by³y zagadnienia konstrukcyjne, materia³owe i cieplno-wilgotnoœciowe w budownictwie.
z W dniach 1-2.06. na Wydziale Budownictwa
i In¿ynierii Œrodowiska Politechniki Poznañskiej
w odby³ siê zjazd dziekanów wydzia³ów kszta³c¹cych na kierunku budownictwo. Spotkanie
poœwiêcone by³o g³ównie: sprawom nauki, standardom nauczania na kierunku budownictwo,
oczekiwaniom ze strony Polskiej Izby In¿ynierów Budownictwa, PZITB i wymogom prawa
budowlanego w stosunku do standardów nauczania. W zjeŸdzie udzia³ wziêli: dziekan - prof.
dr hab. in¿. Tomasz Szczuraszek i prodziekan
ds. dydaktycznych i studenckich – dr in¿. Marzenna Wiœniewska.
z Trwaj¹ przygotowania do obchodów 40-lecia
wydzia³u, które zaplanowano na 19 paŸdziernika br.
Mieczys³aw Paw³owski
Wydzia³ Hodowli
i Biologii Zwierz¹t
z Przewody doktorskie
– 16.04. Rada Wydzia³u podjê³a uchwa³ê
o nadaniu stopnia naukowego doktora
nauk rolniczych w dyscyplinie zootechnika mgr. in¿. Przemys³awowi Dariuszowi Wasilewskiemu na podstawie rozprawy pt:
"Profil kwasów t³uszczowych w tkance miêœniowej i t³uszczowej oraz jakoœæ miêsa
œwiñ ¿ywionych pasz¹ z dodatkiem sprzê¿onego kwasu linolowego". Promotorem
pracy by³ dr hab. Jerzy Nowachowicz, prof.
UTP. Praca doktorska zosta³a wyró¿niona
przez Radê Wydzia³u. Dr in¿. Przemys³aw
Dariusz Wasilewski jest pracownikiem Zak³adu Oceny Surowców Zwierzêcych
WHiBZ.
nauk rolniczych w dyscyplinie zootechnika mgr. in¿. Markowi Dereziñskiemu na
podstawie rozprawy pt: "Wykorzystanie
wys³odków buraczanych t³uszczowych
w zastêpstwie zrzynków buraczanych
t³uszczowych w ¿ywieniu byd³a mlecznego". Promotorem pracy by³ prof. dr hab.
Jan Miko³ajczak kierownik Katedry ¯ywienia Zwierz¹t i Paszoznawstwa. Praca
doktorska zosta³a wyró¿niona przez Radê
Wydzia³u.
nauk rolniczych w dyscyplinie zootechnika mgr. in¿. Jaros³awowi Strzy¿ewskiemu
na podstawie rozprawy pt: "Wp³yw wczesnoœci odmiany kukurydzy na strukturê plonu, sk³ad chemiczny i wartoœæ pokarmow¹".
Promotorem pracy by³ dr hab. Zbigniew
Podkówka, prof. UTP.
8 BIULETYN
Tegorocznym targom towarzyszy³a
konferencja, w trakcie której pracownicy naukowi UTP o du¿ym doœwiadczeniu w zakresie wspó³pracy z jednostkami gospodarki narodowej, przedstawiciele Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, Urzêdu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej i Toruñskiej Agencji
Rozwoju Regionalnego prezentowali
najwa¿niejsze informacje, dotycz¹ce
dzia³alnoœci innowacyjnej w poszczególnych dziedzinach ¿ycia gospodarczoekonomicznego, ochrony praw w³asnoœci intelektualnej, informacji naukowotechnicznej, informacji patentowej i normalizacyjnej, mo¿liwoœci pozyskiwania
œrodków z funduszy strukturalnych na
poziomie krajowym i lokalnym, a tak¿e
wielu innych zwi¹zanych z praktycznym
wykorzystaniem najnowszych rozwi¹zañ technologicznych.
Prof. Hubert Latoœ wyg³osi³ referat
"Uwarunkowania tworzenia procesów
innowacji", dyrektor Joanna Podgórska
z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci "Innowacyjna gospodarka - nowe
perspektywy". Dyrektor Podgórska przy
okazji swojej prezentacji wspomnia³a, ¿e
przed dwoma dniami uczestniczy³a
w Targach Wynalazczoœci w Genewie,
gdzie Z³oty Medal (jedyny uzyskany
przez firmê polsk¹) otrzyma³ Zak³ad Energoelektroniki TWERD z Torunia za nowe
rozwi¹zanie w konstrukcji silnika elektrycznego. Do sukcesu firmy TWEERD
przyczyni³ siê dr in¿. Piotr Boniewicz
z Wydzia³u Telekomunikacji i Elektrotechniki UTP, który uczestniczy³ w pracach
nad konstrukcj¹ silnika.
Nastepnym punktem uroczystoœci
otwarcia Targów WIPRO'2007 by³o wrêczenie dyplomów ukoñczenia kursów
"Animatora rozwoju regionalnego", "Animatora przedsiêbiorczoœci" i "Animato-
ra rozwoju technologicznego", prowadzonych w ramach programu Leonardo da Vinci "Economic Animator in the
Enlarging Europe", 60 uczestnikom
z przemys³u, administracji rz¹dowej i samorz¹dowej oraz z innych instytucji.
Nastêpnie uczestnicy przeszli do holu,
w którym znajdowa³y siê stoiska firm.
Wystawa osi¹gniêæ innowacyjnych
firm z województwa kujawsko-pomorskiego spotka³a siê z du¿ym zainteresowaniem przedstawicieli firm, pracowników uczelni, studentów oraz pozosta³ych
uczestników. Zaprezentowano szerok¹
gamê produktów innowacyjnych, pocz¹wszy od narzêdzi ergonomicznych,
poprzez sprzêt elektroniczny, specjalistyczne oprogramowanie komputerowe, inteligentne automaty biletowe, a¿
po najnowszy fotel do katapultowania
produkcji Wojskowych Zak³adów Lotniczych nr 2. Na sesjach specjalnych
przedstawiciele Urzêdu Patentowego
RP przedstawili informacje dotycz¹ce
ochrony patentowej produktów. Ponadto kierownicy studiów doktoranckich UTP zaprezentowali prace s³u¿¹ce gospodarce regionalnej, a uczestnicy studiów doktoranckich na sesji
plakatowej przedstawili wyniki badañ
prowadzonych na rzecz gospodarki
regionalnej.
Wystawa i konferencja WIPRO'2007
w przekonaniu uczestników by³a imprez¹ bardzo udan¹. Stworzono rzeczywist¹ platformê dla dyskusji o produkcji
wyrobów innowacyjnych pomiêdzy reprezentantami firm i jednostek naukowo-badawczych. Wysoko oceniono tak¿e przygotowane materia³y konferencyjne oraz katalog prezentowanych firm.
Antoni Bukaluk
19 kwietnia br. prof., prof. UTP Gra¿yna HarasimowiczHerman i Janusz Hermann z Wydzia³u Rolniczego otrzymali
zespo³ow¹ Nagrodê Prezydenta Bydgoszczy za wybitne osi¹gniêcia naukowe.
P
rof. Janusz Hermann jest kierownikiem Katedry Chemii Œrodowiska Wydzia³u Rolniczego, prof. Gra¿yna
Harasimowicz-Hermann pracuje w kierowanej przez rektora UTP Katedrze
Szczegó³owej Uprawy Roœlin. Pañstwo
Hermannowie od lat zajmuj¹ siê badaniami nad gospodark¹ odpadami, równie¿ odpadami organicznymi, osadami
œciekowymi, kompostami. Znaj¹ siê na
procesach fermentacji metanowej, biogazowej, odnawialnych Ÿród³ach energii, produkcji biomasy. Prof. Harasimo-
wicz-Hermann zajmuje siê plantacj¹
wierzby energetycznej. Uzyskane przez
ni¹ nowe odmiany wierzby stanowi¹
ogromn¹ kolekcjê. S¹ uprawiane ró¿nymi metodami w integracji z gospodark¹
odpadami i osadami, których ide¹ wykorzystania polega na w³¹czeniu w naturalny cykl biologiczny, bez strat dla
œrodowiska. Prof., prof., Hermann czêsto bywaj¹ ekspertami w przedsiêwziêciach o charakterze gospodarczym. Ich
wiedza pozwala na wprowadzanie do
przemys³u rozwi¹zañ korzystnych dla
œrodowiska. Maj¹ na koncie 14 patentów, od 2005 roku – a¿ dziewiêæ. Niektóre z rozwi¹zañ zosta³y docenione w skali
miêdzynarodowej. Od 2001 roku datuje siê pasmo sukcesów europejskich.
Wynalazek urz¹dzenia do biodegradacji klejów formaldehydowo-mocznikowych zosta³ nagrodzony srebrnym medalem w 2001 roku w Brukseli, sposób
produkcji pieczywa zawieraj¹cego prebiotyki (opatentowany wspólnie z dr.
Józefem Sadkiewiczem z Zak³adu Badawczego Przemys³u Piekarskiego) –
z³otym medalem w roku 2005, preparat
do biodegradacji mykotoksyn w ziarnach zbó¿ – srebrnym medalem w kolejnym roku. Wszystkie te wynalazki,
oparte na dzia³aniu naturalnych substancji, np. oddzia³ywaniu mikroorganizmów, okaza³y siê unikatowym rozwi¹zaniem w skali europejskiej. Te nagrody s¹ najlepsz¹ wizytówk¹ i naszych naukowców, i jakoœci naukowej uczelni.
BIULETYN 9
Kronika
Kronika Wydzia³ów
Wydzia³ów
z 17.05. Odby³o siê seminarium naukowe nt:
"Wykorzystanie loszek jednorazówek jako metoda pozyskiwania miêsa wieprzowego" zorganizowane przez Katedrê Hodowli Trzody Chlewnej, Zak³ady Miêsne Bydgoszcz i Kujawsko-Pomorski Zwi¹zek Hodowców Trzody Chlewnej w
Bydgoszczy. W seminarium licznie uczestniczyli
hodowcy i producenci trzody chlewnej z regionu kujawsko-pomorskiego, a referaty plenarne
wyg³osili: prof. dr hab. Wojciech Kapelañski dziekan wydzia³u, prof. dr hab. Edward Poœpiech
i prof. dr hab. Andrzej £yczyñski z Akademii Rolniczej w Poznaniu, prof. dr hab. Stanis³aw Wajda z Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego
w Olsztynie i dr in¿. Salomea Grajewska z UTP.
z 14.06. Z inicjatywy dziekana prof. dr. hab.
Wojciecha Kapelañskiego w Auditorium Novum
odby³o siê spotkanie w³adz uczelni reprezentowanych przez JM Rektora UTP prof. dr hab. in¿.
Zbigniewa Skindera, przedstawicieli Zarz¹du
Województwa Kujawsko-Pomorskiego reprezentowanego m.in. przez p. Bartosza Nowackiego
z przedstawicielami Ministerstwa Rozwoju Wsi,
Ochrony Œrodowiska i Ochrony Konsumenta landu Brandenburgii reprezentowanymi przez podsekretarza stanu Ditmara Schulze. Celem spotkania by³o omówienie wspó³pracy w zakresie
wymiany studentów specjalnoœci agroturystyka
miêdzy Wydzia³em Hodowli i Biologii Zwierz¹t
UTP a uczelniami o profilu rolniczym zlokalizowanymi w landzie Brandenburgia.
z W dniach 14-15.06. dziekan wydzia³u prof. dr
hab. Wojciech Kapelañski oraz prodziekani: dr
hab. Zenon Bernacki i dr in¿. Witold Brudnicki
wziêli udzia³ w corocznej konferencji dziekanów
wydzia³ów zajmuj¹cych siê produkcj¹ zwierzêc¹.
Konferencja odby³a siê w Racocie, a organizatorem by³a Akademia Rolnicza w Poznaniu.
Uczestnicz¹cy w konferencji przedstawiciele
Rady Nauki przy MNiSW omówili zasady kategoryzacji jednostek naukowych w latach 2005 2008, a tak¿e przewidywane standardy nauczania na kierunku zootechnika.
z W dniach 18-22.06. dr in¿. Henryka Bernacka
z Katedry Biologii Ma³ych Prze¿uwaczy i Biochemii Œrodowiska i dr in¿. Wojciech Neja z Katedry
Hodowli Byd³a, w ramach programu Sokrates
Erasmus, przebywali na Uniwersytecie Rolniczym w Nitrze (S³owacja). Celem wyjazdu by³a
m.in. wzajemna wymiana ofert kszta³cenia oraz
realizacja wspólnych tematów badawczych.
z 23.06. W Auditorium Novum odby³o siê absolutorium studentów wydzia³u z kierunku zootechnika. Dyplomy absolutoryjne otrzyma³o 55 studentów specjalnoœci hodowla zwierz¹t i gospodarka paszowa, 81 studentów specjalnoœci agroturystyka i 44 studentów specjalnoœci hodowla
zwierz¹t wolno ¿yj¹cych i gospodarka ³owiecka.
Oprócz cz³onków Rady Wydzia³u w uroczystoœci licznie uczestniczyli promotorzy prac i rodzice absolwentów.
z W dniach 30.06.-01.07. w ODR Miniowo odby³a siê VII Regionalna Kujawsko-Pomorska
Wystawa Zwierz¹t Hodowlanych, której wspó³organizatorem by³ Wydzia³ Hodowli i Biologii
Zwierz¹t UTP. W wystawie aktywnie uczestniczy³o wielu pracowników wydzia³u. Przewodnicz¹cym komisji oceny trzody chlewnej by³ prof.
dr hab. Wojciech Kapelañski kierownik Katedry
Hodowli Trzody Chlewnej, a komisji oceny owiec
10 BIULETYN
13 kwietnia 2007 roku w Auditorium Novum odby³o siê
uroczyste zakoñczenie ogólnopolskiego konkursu Rolnik Farmer Roku, który ju¿ po raz trzynasty mobilizowa³ producentów rolnych do wspó³zawodnictwa o tytu³ najlepszego.
O
rganizatorem konkursu jest Stowarzyszenie "Polski Klub Rolnik
Farmer Roku", a honorowy patronat od
lat sprawuj¹: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezes Agencji Nieruchomoœci
Rolnych oraz Rektor Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Celem konkursu jest promowanie nowoczesnego rolnictwa i tych producentów rolnych, którzy dziêki pomys³owoœci,
inicjatywie i rozumnemu dzia³aniu potrafi¹ dostosowaæ swój warsztat pracy do
zmieniaj¹cego rynku i nowych realiów.
Laureatów tej edycji konkursu wy³oniono spoœród 197 æwieræfinalistów zg³oszonych przez Oœrodki Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze i Agencjê Nieruchomoœci Rolnych. Do pó³fina³u zakwalifikowano 64 rolników, a w finale znalaz³o siê 23.
Wyselekcjonowanie najlepszych rolników zmusi³o kapitu³ê konkursu do
bardzo trudnej i wytê¿onej pracy. Jak co
roku odwiedzano gospodarstwa finalistów. Po wizytacji gospodarstw zakwalifikowanych do fina³u stwierdzono ich
wysoki poziom niezale¿nie od regionu,
potencja³u produkcyjnego, powierzchni i kierunku produkcji. Wœród polskich
rolników nie brakuje ludzi przedsiêbiorczych, aktywnych i chêtnych do zmierzenia siê z wyzwaniami, potrafi¹cych
wykorzystaæ szansê rozwoju w rolnictwie, które stworzy³a obecnoœæ Polski
w Unii Europejskiej. Konkurs i zg³aszane do niego gospodarstwa ukazuj¹ pozytywne zmiany zachodz¹ce w rolnictwie i jego otoczeniu, jak równie¿ zaskakuj¹ce ich tempo. WyraŸnie dziœ ju¿
widaæ, ¿e wy³oni³a siê grupa polskich
farmerów, czyli rolników, którzy podejmuj¹ trafne decyzje, bior¹c pod uwagê
potrzeby rynku. Rolnicy ci, maj¹c dobre
pomys³y, talent organizacyjny, postêpuj¹c racjonalnie i wykorzystuj¹c narzêdzia
wspólnej polityki rolnej dobrze funkcjonuj¹ w trudnych warunkach konkurencyjnego rynku Unii Europejskiej. Gospodarstwa tych rolników dzisiaj nie ró¿ni¹
siê od gospodarstw farmerów innych
pañstw Unii, dla których s¹ równorzêdnymi partnerami. Prezentacja osi¹gniêæ tych rolników staje siê inspiracj¹
dla innych mieszkañców polskiej wsi oraz
mobilizuje do lepszego gospodarowania.
Na podstawie nades³anych ankiet
oraz informacji zebranych podczas wizytowania gospodarstw kapitu³a konkursu
wy³oni³a szeœciu laureatów oraz spoœród
pozosta³ych finalistów wyró¿ni³a piêciu za
szczególne osi¹gniêcia w rolnictwie.
Laureatami XIII edycji konkursu
i zdobywcami tytu³u "Rolnik- Farmer
Roku 2006" zostali:
- w kategorii gospodarstwa rodzinne do 100 ha - Pawe³ Klose z woj. opolskiego. Gospodarstwo specjalizuje siê
w hodowli byd³a mlecznego, której podporz¹dkowana jest produkcja roœlinna.
75 krów mlecznych o wydajnoœæ siêgaj¹cej 9 tys. kg mleka w laktacji utrzymywanych jest oborze wolnostanowiskowej na g³êbokiej œció³ce. W gospodarstwie utrzymuje siê równie¿ niewielk¹
iloœæ trzody chlewnej,
- w kategorii gospodarstw rodzinnych powy¿ej 100 ha - Maria i Adam
Guzel z woj. podlaskiego, zajmuj¹cy siê
hodowl¹ byd³a. Œrednia wydajnoœæ 106
krów wynosi 8500 kg mleka w laktacji.
O wysokim stanie hodowli w gospodarstwie œwiadczy fakt, ¿e 14 krów jest
matkami buhajów, a z buhajków wyhodowanych w gospodarstwie 3 uzyska³y
pozytywn¹ ocenê,
– w kategorii rolnicze przedsiêbiorstwa hodowlane – Jerzy Smolewski
z woj. ³ódzkiego. Pan Smolewski kieruje gospodarstwem specjalizuj¹cym siê
w hodowli zarodowej kur, w którym
utrzymuje siê ponad 32 tys. kur i blisko
4 tys. kogutów. Roczna sprzeda¿ jednodniowych piskl¹t wynosi oko³o 2 mln
szt. Gospodarstwo posiada jedyn¹
w Polsce fermê, w której selekcjonuje
siê kury rasy Sussex,
– w kategorii rolnicze przedsiêbiorstwa produkcyjne – Ryszard Mytych
z województwa podkarpackiego, prezes
Przedsiêbiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Us³ugowego KARP Sp. z o.o.
W sk³ad gospodarstwa kierowanego
przez pana Ryszarda wchodz¹ niewielkie kompleksy stawów po³o¿one w pó³nocnej czêœci Podkarpacia, o ³¹cznej
powierzchni 134 ha lustra wody. W stawach hoduje siê g³ównie karpie w trzyletnim cyklu zamkniêtym oraz inne towarzysz¹ce ryby s³odkowodne (amur,
to³pyga, lin, szczupak, sum). Rocznie do
sprzeda¿y przeznacza siê 120 ton ryb,
a tak¿e kroczek karpia pozyskiwany
w sposób tradycyjny na naturalnych tarliskach,
– w kategorii ogrodnictwo i szkó³karstwo – Danuta i Mieczys³aw Ostapowicz
z woj. mazowieckiego. W gospodarstwie
o powierzchni 24 ha uprawiana jest aronia i pieczarki. Uprawa pieczarek prowadzona jest na kostce w 6 klimatyzowanych halach o ³¹cznej powierzchni 1450
m2. Taki system uprawy pozwala na osi¹gniêcie wydajnoœci 30 kg z m2 przy 8 cyklach produkcyjnych w ci¹gu roku,
– w kategorii gospodarstwa o alternatywnych Ÿród³ach dochodu – Emilia
Nowak z woj. ma³opolskiego. W sk³ad
gospodarstwa pani Emilii wchodz¹ dwie
pasieki licz¹ce ponad 100 pni ka¿da,
w których pozyskuje siê produkty pszczele (miód, wosk, py³ek kwiatowy,
mleczko pszczele, jad pszczeli), wykorzystywane w prowadzonej apiterapii.
Realizowane od wielu lat w gospodarstwie praca hodowlana zaowocowa³a wyprowadzeniem w obrêbie rasy Kraiñskiej
nowej linii pszczó³ bardzo dobrze przystosowanych do specyficznych, lokalnych
warunków, nazwanej "Kamiank¹". Gospodarstwo jest oœrodkiem praktycznego
szkolenia pszczelarzy oraz m³odzie¿y
szkó³ œrednich i wy¿szych.
Spoœród finalistów konkursu kapitu³a postanowi³a wyró¿niæ:
Alicjê i Lecha Zalewskich (woj. kujawsko-pomorskie) za hodowlê byd³a
i produkcjê mleka, Ma³gorzatê i Edwarda Tuczyñskich (woj. kujawsko-pomorskie) za intensywn¹ produkcjê szkó³karsk¹, Konrada Gilowskiego (woj. podkarpackie) za dynamiczny rozwój
gospodarstwa, Bo¿enê i Zbigniewa Grabowskich (woj. mazowieckie) za hodowlê trzody chlewnej oraz Marka Mazurka,
(Burco Polska Sp. z o.o., woj. kujawskopomorskie) za wielostronn¹ produkcjê
roln¹ i aktywnoœæ œrodowiskow¹.
Wrêczenie laureatom statuetek "Z³otego Jab³ka" poprzedzi³a konferencja,
któr¹ otworzy³ JM Rektor UTP prof. dr
hab. Zbigniew Skinder, a nastêpnie g³os
zabra³ Jan Krzysztof Ardanowski, wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi.
Oprócz kilkuset rolników z ca³ej Polski w uroczystoœci udzia³ wziêli: Andrzej
Lepper – wiceprezes Rady Ministrów,
minister rolnictwa i rozwoju wsi, Lech
Kuropatwiñski – pose³ na Sejm RP
Danuta Wawrzynkiewicz – doradca prezydenta RP, Jan Krzysztof Ardanowski wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi, Sebastian Filipek-KaŸmierczak - wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi, Wac³aw
Szarliñski – prezes Agencji Nieruchomoœci Rolnych, Marcin Wroñski – wiceprezes Agencji Rynku Rolnego, Grzegorz
Piêta – wiceprezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Zbigniew
Hoffman – wojewoda kujawsko-pomorski, Piotr Ca³becki – marsza³ek województwa kujawsko-pomorskiego, Boles³aw Grygorewicz – wiceprezydent
Bydgoszczy, dr Jochen Kokler – dyrektor Niemieckiego Towarzystwa Rolniczego (DLG), dr Georg Mosch – prezes zarz¹du Niemieckiego Towarzystwa
Rolniczego (DLG).
Listy z gratulacjami dla organizatorów i uczestnicz¹cych w konkursie rolników przes³ali premier RP – Jaros³aw
Kaczyñski, marsza³ek Sejmu – Marek
Jurek, wicemarsza³ek Sejmu – Wojciech
Olejniczak, senator RP – Józef £yczak,
pos³owie na Sejm RP: Wojciech Mojzesowicz, Pawe³ Olszewski, Teresa Piotrowska i Maciej Œwi¹tkowski oraz Jaros³aw Zdrojkowski – marsza³ek województwa lubelskiego.
Podnios³y charakter uroczystoœci
nada³a po raz kolejny Orkiestra Zespo³u
Szkó³ Leœnych i Agrotechnicznych w Tucholi, bêd¹ca jednoczeœnie Orkiestr¹ Reprezentacyjn¹ Lasów Pañstwowych, sygnaliœci z Ko³a Naukowego Sygnalistów
£owieckich "Gamrat", dzia³aj¹cego przy
Wydziale Hodowli i Biologii Zwierz¹t UTP
oraz soliœci Opery Nova z Bydgoszczy.
Teresa Kucharska
Adam Oler
BIULETYN 11
Kronika
Kronika Wydzia³ów
Wydzia³ów
i kóz dr in¿. Henryka Bernacka, adiunkt w Katedrze Biologii Ma³ych Prze¿uwaczy i Biochemii
Œrodowiska. Ofertê wspó³pracy wydzia³u z produkcj¹ prezentowali: dr in¿. Marek Adamski
z Katedry Hodowli Drobiu, dr in¿. Mariusz
Bogucki z Katedry Hodowli Byd³a, dr in¿. Jan
Dyba³a z Katedry Hodowli Trzody Chlewnej i dr
in¿. Jaros³aw Pi³at z Katedry ¯ywienia Zwierz¹t
i Gospodarki Paszowej.
Zenon Bernacki
Wydzia³ Mechaniczny
z Przewody habilitacyjne
– 5.06. Rada Wydzia³u jednog³oœnie podjê³a
uchwa³ê w sprawie nadania dr. in¿. Januszowi Kozakowi (zatrudnionemu na Wydziale Oceanotechniki i Okrêtownictwa Politechniki Gdañskiej) stopnia naukowego
doktora habilitowanego nauk technicznych
w dyscyplinie budowa i eksploatacja
maszyn w zakresie podstaw konstrukcji
maszyn.
nauk technicznych w dyscyplinie budowa
i eksploatacja maszyn mgr. in¿. Adamowi
Mazurkiewiczowi z Katedry Podstaw In¿ynierii Mechanicznej i Mechatroniki. Obowi¹zki promotora w przewodzie pe³ni³ prof.
UTP Tomasz Topoliñski.
i eksploatacja maszyn mgr. in¿. Robertowi
Sosnowiczowi z Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku. Obowi¹zki promotora w przewodzie
pe³ni³ prof. dr hab. in¿. Stanis³aw Niziñski;
i eksploatacja maszyn mgr. in¿. Karolowi
Kwiatkowskiemu. Obowi¹zki promotora
w przewodzie pe³ni³ prof. dr hab. in¿. Bogdan ¯ó³towski.
i eksploatacja maszyn mgr. in¿. Robertowi
Polasikowi z Katedry In¿ynierii Materia³owej. Obowi¹zki promotora w przewodzie
pe³ni³ prof. dr hab. in¿. Hubert Latoœ.
– 5.06. Rada Naukowa Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie podjê³a
uchwa³ê o nadaniu stopnia naukowego
doktora nauk technicznych w dyscyplinie:
budowa i eksploatacja maszyn mgr. in¿.
Andrzejowi Wdziêcznemu z Katedry Eksploatacji Maszyn. Obowi¹zki promotora w
przewodzie pe³ni³ prof. dr hab. in¿. Maciej
Woropay.
z 16.01. Rada Wydzia³u Mechanicznego podjê³a uchwa³ê w sprawê poparcia wniosku
o nadanie tytu³u naukowego profesora nauk
technicznych dr. hab. in¿. Piotrowi Bielawskiemu z Akademii Morskiej w Szczecinie.
z 28.03. Dziekan, prof. UTP Henryk Holka oraz
prodziekan ds. dydaktycznych i studenckich dr
12 BIULETYN
I MIÊDZYNARODOWA WYSTAWA "WSZYSTKO DLA LOTNICTWA"
W dniach 11-12 maja 2007 r. odby³a siê w Bydgoszczy
I Miêdzynarodowa Wystawa AIR FAIR 2007 pod has³em "Wszystko dla Lotnictwa". Zorganizowana ona zosta³a na terenie Wojskowych Zak³adów Lotniczych Nr 2 w Bydgoszczy pod patronatem Ministra Obrony Narodowej przy wspó³pracy V Miêdzynarodowych Targów Samolotów Lekkich i Ultralekkich i udziale
Grupy KAMA-eko SA. Pierwszy dzieñ wystawy przewidziany
by³ dla przedsiêbiorców, specjalistów i zaproszonych goœci.
Drugi by³ dniem otwartym dla wszystkich sympatyków i mi³oœników lotnictwa.
C
elem wystawy by³a popularyzacja lotnictwa cywilnego i wojskowego w Polsce. Ponadto wystawa
mia³a umo¿liwiæ nawi¹zanie kontaktów
i wymianê doœwiadczeñ pomiêdzy
przedsiêbiorcami, producentami i u¿ytkownikami samolotów oraz sprzêtu lotniczego, dla których przewidziano 50
miejsc wystawowych oraz ekspozycjê na
terenie otwartym. W wystawie wziêli udzia³
czo³owi producenci z Polski oraz wystawcy zagraniczni m.in. z W³och, Czech, S³owacji, Ukrainy, Rosji, Bia³orusi.
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy reprezentowa³a Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn
z Wydzia³u Mechanicznego. Udzia³ pra-
cowników w³aœnie tej katedry w spotkaniu czo³owych producentów bran¿y lotniczej zwi¹zany jest szerok¹ ofert¹ badawcz¹ Laboratorium Katedry PKM
akredytowanego przez Polskie Centrum
Akredytacji, które ju¿ od lat wspó³pracuje m.in. z Instytutem Lotnictwa w Warszawie, jak równie¿ wieloma firmami krajowymi.
Ponadto w Katedrze Podstaw Konstrukcji Maszyn UTP prowadzone s¹
prace w ramach miêdzynarodowego
projektu E!3496 IMPERJA "Poprawa
trwa³oœci zmêczeniowej po³¹czeñ nitowych stosowanych w konstrukcjach
lotniczych" realizowanego w ramach
europejskiej inicjatywy Eureka. W sk³ad
20 kwietnia br. Wydziale Budownictwa i In¿ynierii Œrodowiska
w Bydgoszczy odby³o siê seminarium naukowo-promocyjne dotycz¹ce aktualnych problemów z dziedziny nauk ergologicznych
pod tytu³em "ZARZ¥DZANIE PROCESEM BUDOWLANYM
WED£UG STANDARDÓW BOVIS LEND LEASE" zorganizowane
przez Zak³ad Technologii i Organizacji Budownictwa.
S
eminarium mia³o charakter otwarty. Skierowane by³o zarówno do
pracowników, jak i studentów. Wziêli
w nim udzia³ m.in. przedstawiciele w³adz
Wydzia³u Budownictwa i In¿ynierii Œrodowiska – prodziekan ds. nauki dr in¿.
Maria Gadomska, prof. UTP Zdzis³aw
Hejducki – kierownik Zak³adu Technologii
konsorcjum utworzonego dla realizacji
projektu, oprócz Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, wchodzi czterech partnerów polskich (Instytut Lotnictwa w Warszawie - koordynator projektu, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Polskie Zak³ady Lotnicze w Mielcu nale¿¹ce do amerykañskiego koncernu Sikorsky Aircraft Corp.)
oraz partnerzy zagraniczni Stresstech
Oy (Finlandia) i Evektor, spol. s r.o. (Czechy). Nawi¹zano tak¿e wspó³pracê
z zespo³ami badawczymi z Delft Univer-
sity of Technology (Holandia) oraz FAM
Institute of Applied Mechanics - University of Paderborn (Niemcy).
W ramach projektu IMPERJA prowadzone s¹ w Katedrze PKM UTP unikalne
w skali œwiatowej badania z³¹czy nitowych, jak i fragmentów struktury samolotu klasy Commuter (do klasy tej nale¿y
prezentowany na zdjêciu samolot Bryza
M-28B) z wykorzystaniem zaawansowanych nowoczesnych technik eksperymentalnych w oparciu przede wszystkim
o laserowy ekstensometr siatkowy, kamerê termowizyjn¹ wysokiej czu³oœci
oraz analizator emisji akustycznej.
Oprócz badañ eksperymentalnych realizowany jest szeroki program symulacji
numerycznych prowadzonych w oparciu
o komercyjn¹ wersjê programu ABAQUS. Nowoczesna aparatura badawcza
w po³¹czeniu z oprogramowaniem do
obliczeñ metod¹ elementów skoñczonych u¿yta zostanie równie¿ w hybrydowych doœwiadczalno-numerycznych metodach obliczeniowych zastosowanych
do analizy z³¹czy nitowych.
O znaczeniu prowadzonych badañ
œwiadczy fakt, ¿e g³ówne elementy (ka-
i Organizacji Budownictwa wraz z pracownikami zak³adu, pracownicy Zak³adu
Technologii i Organizacji Budownictwa
oraz Katedry Budownictwa Ogólnego
i Fizyki Budowli, a tak¿e grupa studentów
– oko³o 90 osób – ró¿nych lat studiów stacjonarnych jak i niestacjonarnych.
Seminarium otworzy³a dr in¿. Lucyna Korona, a nastêpnie wyst¹pili przedstawiciele firmy Bovis Lend Lease (BLL)
i Business Development Manager BLL
Polska.
Artur Dziubak przedstawi³ rozwój
firmy oraz ró¿ne obiekty budowlane, któ-
rych realizacj¹ zarz¹dza³a firma. Z budów zrealizowanych w œwiecie by³y to
m.in.: Petronas Towers (Malezja); Bluewater (Wielka Brytania); Sapporo Dome
(Japonia); Disneyland (Francja); Korea
WTC (Korea); zaœ w Polsce: Philip Moris (Kraków); Pilkington (Sandomierz);
BIULETYN 13
Kronika
Kronika Wydzia³ów
Wydzia³ów
in¿. Dariusz Skibicki uczestniczyli w uroczystoœci podpisania porozumienia o uruchomieniu
Licem Akademickiego.
z 14.04. Studenci Wydzia³u Mechanicznego
uczestniczyli w IV Zawodach Robotów Sumo
w Politechnice Poznañskiej.
z W dniach 29-30.06. cz³onkowie Ko³a Naukowego Tech-Plast uczestniczyli w Targach Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych Plastpol w Kielcach (szersza relacja w odrêbnym materiale).
z 18.06. Odby³o siê na wydziale spotkaniu
prorektora ds. nauki prof. UTP Antoniego Bukaluka, dziekana prof. UTP Henryka Holki
z przedsiêbiorcami zrzeszonymi w KujawskoPomorskim Zwi¹zku Pracodawców i Przedsiêbiorców.
z W dniach 26-27.06. odby³a siê IV Miêdzynarodowa Konferencja Procesów Energii ECOEURO-ENERGIA "Inteligentna energia dla Europy i Polski 2007-2013". Wspó³organizatorem
konferencji jest Katedra Maszyn Specjalnych
i Œrodowiska (kierownik katedry prof. dr hab.
in¿. Józef Flizikowski).
z 26.06. Odby³o siê kolejne posiedzenie Oddzia³u Bydgoskiego Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, podczas którego referat nt.: "Wybrane zagadnienia niskocyklowego zmêczenia metali" wyg³osi³ dr in¿.
Stanis³aw Mroziñski z Katedry Podstaw Konstrukcji Maszyn (kierownik katedry prof. dr hab.
in¿. Józef Szala).
Dariusz Sykutera
Wydzia³ Rolniczy
o nadaniu stopnia doktora nauk rolniczych
w dyscyplinie agronomia mgr. in¿. Zbigniewowi Pa³ce, absolwentowi niestacjonarnych studiów doktoranckich. Obowi¹zki
promotora w przewodzie pe³ni³ dr hab. S³awomir Zawisza, prof. UTP. Publiczna obrona rozprawy odby³a siê 11 maja.
z 12.03. Wojewoda kujawsko-pomorski wrêczy³
prof. dr hab. Franciszkowi Rudnickiemu odznakê resortow¹ "Zas³u¿ony dla rolnictwa".
z 13.04. W Auditorium Novum odby³ siê fina³
XIII edycji ogólnopolskiego konkursu "Rolnik Farmer Roku". W organizacji konkursu i gali aktywnie uczestniczy³o wielu pracowników wydzia³u, na czele z przewodnicz¹c¹ kapitu³y konkursu dr Teres¹ Kucharsk¹.
z 18.04. Na posiedzeniu Senatu prof. dr hab.
Zbigniew Paluszak z Katedry Mikrobiologii odebra³ z r¹k JM Rektora awans na stanowisko profesora zwyczajnego UTP.
z 19.04. Dr hab. Gra¿yna Harasimowicz-Hermann, prof. UTP z Katedry Szczegó³owej Uprawy Roœlin oraz dr hab. Janusz Hermann, prof.
UTP – kierownik Katedry Chemii Œrodowiska,
otrzymali Nagrodê Prezydenta Bydgoszczy za
dzia³alnoœæ naukow¹ w 2006 roku.
z W dniach 22-24.05. z udzia³em naukowców
ze wszystkich oœrodków akademickich z dziedziny nauk rolniczych w Polsce odby³a siê konferencja dydaktyczna pn. "Chemia rolna – dziœ
i jutro", zorganizowana przez Katedrê Chemii
Rolnej UTP pod przewodnictwem dr hab. Ewy
Spychaj-Fabisiak, prof. UTP.
14 BIULETYN
d³uby, skrzyd³a itp.) typowych konstrukcji lotniczych (samolotów i œmig³owców)
budowane s¹ jako struktury cienkoœcienne, przy czym poszczególne blachy pokrycia najczêœciej ³¹czy siê ze
sob¹ oraz elementami usztywniaj¹cymi
za pomoc¹ nitów i wkrêtów. Przyk³adowo skrzyd³o samolotu Airbus A380
o rozpiêtoœci 79,8 m sk³ada siê z ok. 32
tys. czêœci po³¹czonych ze sob¹ za pomoc¹ 750 tys. nitów i wkrêtów, przy
czym dominuj¹ te pierwsze. Dziesi¹tki
tysiêcy, a nawet miliony otworów z nitami (jak w przypadku Boeinga 747) s¹
miejscami koncentracji naprê¿eñ stanowi¹cych potencjalne obszary inicjacji
pêkniêæ zmêczeniowych, przez co istot-
nie rzutuj¹ na trwa³oœæ zmêczeniow¹
ca³ej konstrukcji, a w konsekwencji na
bezpieczeñstwo lotu. WyraŸnie to ukaza³ przypadek samolotu Boeing 747-200
linii "Aloha Airlines", kiedy to 28 kwietnia 1988 r. w trakcie lotu na wysokoœci
24 tys. stóp, na skutek gwa³townego
po³¹czenia ma³ych pêkniêæ zmêczeniowych powsta³ych w obrêbie otworów na
nity, oderwaniu uleg³ fragment poszycia
sekcji pasa¿erskiej samolotu o d³ugoœci 18 stóp przyczyniaj¹c siê do œmierci
jednej osoby i powa¿nych uszkodzeñ
cia³a u kilku innych.
Cargill (Wroc³aw, Gdañsk); Nestle/Goplana (Kargowa) i PepsiCo (Pniewy, ¯nin).
Zarz¹dzanie projektem w strukturze organizacyjnej Project Management i Construction Management Firma BLL, która ma specyficzny model struktur organizacyjnych, zakoñczy³o to wyst¹pienie.
Nastêpnie zabra³ g³os Zbigniew
Œmietanko (Regional Safety Manager
z Warszawy), który przedstawi³ system
zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹
pracy w BLL. Omówi³, na tle wypadków
przy pracy w budownictwie, filozofiê "Incident and Injury Free" – podejœcie BLL
do bezpieczeñstwa pracy, jak równie¿
"bovisowskie" standardy bezpieczeñstwa
pracy na budowie. Standardy te obejmuj¹: zapisy kontraktowe gwarantuj¹ce
zapewnienie wymaganego przez BLL
poziomu bhp na budowie, ROAD (Risk
and Opportunities at Design Stage) –
wspó³praca z projektantami, system oceny stanu bhp na budowie, raportowanie
i wymianê informacji dotycz¹cych BHP
oraz wspó³pracê z Pañstwow¹ Inspekcj¹
Pracy.
Marek Skwarski (Projekt Manager)
oraz Leszek Owczarski (kierownik budowy) zreferowali zagadnienia dotycz¹ce realizacji obiektu Focus Park w Bydgoszczy (do wgl¹du uczestników seminarium by³a wy³o¿ona wielotomowa
dokumentacja budowy). Na wstêpie
zaprezentowali dane architektonicznobudowlane obiektu, a nastêpnie – za pomoc¹ prezentacji multimedialnej –
przedstawili: roboty poprzedzaj¹ce rozpoczêcie budowy, w tym m.in. wyburzenie komina, zakres ochrony istniej¹cych
obiektów zabytkowych, przebudowê
dróg komunikacyjnych, wymogi ochrony œrodowiska, g³ówne etapy realizacji
inwestycji oraz system zapewnienia jakoœci na budowie.
Na zakoñczenie seminarium uczestnicy otrzymali opracowany przez Bovis
Lend Lease "Przewodnik Dobrych Praktyk w Zakresie Zapobiegania Upadkom
z Wysokoœci" (na CD).
Adam Lipski
Lucyna Korona
fot. Mieczys³aw Paw³owski
24 kwietnia 2007 r. podczas
Targów Innowacji WIEDZAINNOWACYJNOŒÆ-ROZWÓJ
WIPRO 2007 r. organizowanych
w ramach ZPORR w kompleksie obiektów Uniwersytetu
Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy odby³o
siê seminarium naukowe
uczestników studiów doktoranckich UTP "Doktoranci
przedsiêbiorcom".
D
oktoranci prezentowali swoje
osi¹gniêcia naukowe w formie
sesji plakatowej, która spotka³a siê
z du¿ym zainteresowaniem ze strony
przedsiêbiorców MSP i innych osób odwiedzaj¹cych targi.
Stoisko doktorantów zosta³o wyposa¿one w atrybuty unijne, na co zwróci³
uwagê goœæ specjalny wizytuj¹cy targi
i seminarium mgr Micha³ Organiœciak –
naczelnik Wydzia³u Zarz¹dzania Programem Operacyjnym – KAPITA£ LUDZKI.
W trakcie seminarium odby³a siê
sesja nagraniowa dla TVP – 3 Bydgoszcz. Redaktor Janina S³omiñska
zadawa³a doktorantom pytania: Jak planuj¹ swoj¹ karierê zawodow¹, na uczelni, w przedsiêbiorstwach regionu, czy
poza regionem, za granic¹... dlaczego?
Natomiast kierownicy studiów doktoranckich prof. Janusz Sempruch i prof.
Franciszek Rudnicki odpowiadali na
pytania: Jak uczelnia wp³ywa na wybór
kariery zawodowej swoich doktorantów
m.in. poprzez propozycje tematów prac
doktoranckich, na ile zwi¹zane s¹ z potrzebami gospodarki regionu.
W trakcie sesji plenarnej kierownicy
studiów doktoranckich przedstawili koncepcjê realizacji postulatów w³adz samorz¹dowych województwa kujawsko-pomorskiego, by prace doktorskie w wiêkszym stopniu nawi¹zywa³y do potrzeb
gospodarczych regionu.
Zgodnie z §2 pkt.1 porozumienia
w sprawie wspó³pracy przy realizacji
Projektu W³asnego Samorz¹du Województwa Kujawsko-Pomorskiego "Krok
w przysz³oœæ – stypendia dla doktorantów" w ramach dzia³ania 2.6 ZPORR zaprosiliœmy wszystkich uczestników studiów doktoranckich – beneficjentów projektu: Uniwersytetu Miko³aja Kopernika
w Toruniu, Uniwersytetu Kazimierza
Wielkiego w Bydgoszczy, z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego
w Bydgoszczy do udzia³u w wystawie
plakatowej zorganizowanej podczas Tar-
gów Innowacji-Wiedza-Innowacyjnoœæ,
gdzie by³a doskona³a okazja do spotkañ z przedsiêbiorcami MSP, prezentacji wyników, a mo¿e znalezienia zatrudnienia...
Wioletta Dobosiewicz
Stypendia dla doktorantów ATR
w formie grantów indywidualnych
umowa nr WP.V.3040-UE/20/2005 w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
priorytet 2 - wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach dzia³anie 2.6:
Regionalne Strategie Innowacyjne
i transfer wiedzy fundusz - Europejski
Fundusz Spo³eczny. Kierownik projektu
- mgr Wioletta Dobosiewicz
BIULETYN 15
Kronika
Kronika Wydzia³ów
Wydzia³ów
z 25.05. Rada Wydzia³u podjê³a uchwa³ê
w sprawie uruchomienia specjalnoœci biotechnologia w produkcji zwierzêcej na kierunku biotechnologia.
z 25.05. Odby³a siê uroczystoœæ ods³oniêcia tablicy pami¹tkowej oraz nadania sali wyk³adowej B-1 imienia Profesora Stanis³awa Grabarczyka – wybitnego uczonego, przyjaciela m³odzie¿y akademickiej, pierwszego doktora honoris causa w Bydgoszczy, pierwszego demokratycznie wybranego rektora ATR.
z 1.06. W Auditorium Novum odby³a siê V
Konferencja "Biotechnologia - dziœ na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym, jutro
w regionie kujawsko-pomorskim". Podczas
obrad studenci V roku biotechnologii przedstawili prezentacje multimedialne i posterowe
prac magisterskich. Komitetowi organizacyjnemu przewodniczy³a dr hab. Elwira Œliwiñska, prof. UTP.
z 2.06. Z udzia³em Jego Magnificencji Rektora
UTP odby³o siê absolutorium studentów Wydzia³u Rolniczego. Dyplomy absolutoryjne z r¹k
dziekana i promotorów otrzyma³o 259 studentów koñcz¹cych studia magisterskie na kierunkach rolnictwo i biotechnologia, a tak¿e studia
in¿ynierskie na kierunkach rolnictwo oraz zarz¹dzanie i marketing. W uroczystoœci uczestniczy³o ponad 800 osób.
z 6.06. Odby³o siê seminarium naukowe Polskiego Towarzystwa Geofizycznego z udzia³em
pracowników naukowych UMK w Toruniu, bydgoskiego oddzia³u IMUZ oraz Katedry Melioracji i Agrometeorologii, podczas którego wyk³ad
wyg³osi³a dr in¿. Renata Kuœmierek.
z 18.06. Prof. dr hab. Franciszek Rudnicki zosta³ przewodnicz¹cym Komitetu Uprawy Roœlin
Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2007-2010,
a prof. dr hab. Janusz Prusiñski – sekretarzem
tego komitetu.
z 19.06. Odby³o siê seminarium naukowe zorganizowane przez Wydzia³ Rolniczy i Stowarzyszenie Naukowe In¿ynierów i Techników Rolnictwa, podczas którego wyk³ad nt. "Zasoby
wodne w Polsce i ich wykorzystywanie" wyg³osi³ prof. dr hab. Czes³aw Rzekanowski.
z 25.06. Prof. dr hab. Halina D¹bkowska-Naskrêt zosta³a cz³onkiem Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej Polskiej Akademii Nauk
w kadencji 2007-2010.
Jacek ¯arski
Wydzia³ Technologii
i In¿ynierii Chemicznej
z Profesor Jerzy P¹czkowski uzyska³ nagrodê
presti¿owej Fundacji Gordon Research Conference w postaci zaproszenia i pokrycia kosztów udzia³u w obradach sekcji fotochemii GRC,
które odbêd¹ siê w lipcu 2007 roku. Gordon
Research Conference jest organizacj¹ typu nonprofit, która zajmuje siê organizowaniem spotkañ miêdzynarodowej spo³ecznoœci naukowej
w celu prezentowania i dyskusji na temat najnowszych badañ w zakresie biologii, chemii, fizyki i zwi¹zanych z tymi naukami technologii.
Corocznie odbywa siê prawie 100 konferencji
o bardzo szerokiej tematyce, poczynaj¹c od
Adverse Drug Reactions, poprzez Photochemistry czy Plant Metabolic Engineering a¿ do
X-Ray Physics.
16 BIULETYN
Wspólnie z Kujawsko-Pomorskim Zwi¹zkiem Pracodawców
i Przedsiêbiorców goœciliœmy delegacjê z Chin – miasta Ningbo.
Przedstawiciele miasta i biznesu przyjechali do Bydgoszczy na
zaproszenie prezydenta Bydgoszczy Konstantego Dombrowicza.
G
³ównym celem projektu "Wstañ,
unieœ g³owê" by³o wypracowanie
nowej metody aktywizacji zawodowo-spo³ecznej osób zagro¿onych wykluczeniem
spo³ecznym. Efektem przetestowania
opracowanej metody ma byæ usamodzielnienie gospodarcze, spo³eczne i zawodowe osób zagro¿onych marginalizacj¹.
Jednym ze realizowanych zadañ
przez Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jêdrzeja Œniadeckich w Bydgoszczy jest promocja Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, w której
m.in. prezentuje siê istotê projektu,
powsta³e produkty, a tak¿e osi¹gniête
rezultaty. W ramach promocji przygotowano publikacjê pt.: "Dobre praktyki
w realizacji szkoleñ komputerowych dla
osób o niskich kwalifikacjach zawodo-
W
izyta 7-osobowej delegacji
chiñskiej rozpoczê³a siê w bydgoskim ratuszu. Tam te¿ podpisano porozumienie o rozszerzeniu wspó³pracy
pomiêdzy miastami. Z ratusza, po krótkiej wycieczce po Bydgoszczy, goœcie
przybyli do nas. Uczelniê reprezentowa³
prorektor ds. nauki prof. UTP, Antoni
Bukaluk oraz prorektor ds. dydaktycznych i studenckich prof. UTP, Zdzis³aw
Drzycimski.
Wizytê rozpoczêliœmy od przedstawienia profilu naszej uczelni, a Miros³aw
Œlachciak prezes Kujawsko-Pomorskiego Zwi¹zku Pracodawców i Przedsiêbiorców opowiedzia³ o dzia³alnoœci
zwi¹zku. Sprawn¹ komunikacjê umo¿liwi³ nam t³umacz – Chiñczyk z pochodzenia, dziêki temu rozmowy przebiega³y sprawnie i pomyœlnie. Nastepnie
odwiedziliœmy laboratoria biotechnologiczne i telekomunikacyjne. Chiñczycy
z zadowoleniem wszystko ogl¹dali
i robili mnóstwo zdjêæ. Po zwiedzeniu
laboratoriów i pracowni udaliœmy siê
wspólnie na obiad z polskimi przysmakami, by omówiæ dalsz¹ wspó³pracê.
Ze strony uczelni jesteœmy zainteresowani wspó³prac¹ z Uniwersytetem
w Ningbo. Nasi studenci w ramach
wymiany miêdzynarodowej bêd¹ mieli
mo¿liwoœæ kontynuowania studiów
w Chinach, a do nas przyjad¹ Chiñczycy. Planujemy te¿ prowadziæ projekty
badawcze z chiñskimi naukowcami. Na
wspó³pracy z Chinami skorzystaj¹ równie¿ regionalni przedsiêbiorcy. Prawdopodobnie niektóre lokalne firmy dziêki
wspó³pracy z Ningbo bêd¹ mog³y
otwieraæ przedstawicielstwa w Chinach.
W ten sposób firmy stan¹ siê bardziej
konkurencyjne.
Przewodnicz¹cy delegacji Bayin
Chaolu – przedstawiciel w³adz Ningbo
– chce zorganizowaæ i pomóc w nawi¹zaniu kontaktów z Uniwersytetem
w Ningbo i lokalnymi przedsiêbiorstwami.
Po kilkugodzinnej wizycie na uczelni delegacjê czeka³a wizyta w Telefonika Kable S.A. oraz otwarcie wystawy
fotografii z Ningbo w BWA.
Ningbo – miasto przemys³owe, po³o¿one nad Morzem Wschodniochiñskim, w prowincji Zhejiang, która nale-
¿y do jednej z najmniejszych, ale najlepiej rozwiniêtych w Chinach. Prowincjê zamieszkuje oko³o 45 mln osób
– z czego samo Ningbo – 5,43 mln.
Ningbo s³ynie z portu morskiego, drugiego co do wielkoœci w kraju. W mieœcie znajduj¹ siê trzy strefy ekonomiczne o znaczeniu ogólnokrajowym, tzw.
State-level Economic Development
Zones, dziêki czemu Ningbo jest nie
tylko prê¿nym oœrodkiem przemys³u
stoczniowego, ale równie¿ silnym
oœrodkiem przemys³u tekstylnego oraz
przemys³u chemicznego. Ningbo to
tak¿e piêkne krajobrazy i bogate dziedzictwo kulturowe. Ka¿dy znajdzie tu
coœ dla siebie – tak¿e dlatego, ¿e prowincjê Zhejiang zamieszkuje 47 ró¿nych mniejszoœci narodowych, a ka¿da z nich odciska swoje piêtno. Wystêpuje tu typowo monsunowy klimat.
Miasto najlepiej odwiedziæ w okresie od
marca do listopada – szansa na ³adn¹
pogodê jest wtedy najwiêksza.
wych”, artyku³y prasowe, a tak¿e zorganizowano konferencjê pod patronatem JM Rektora UTP.
Partnerstwo na Rzecz Rozwoju wziê³o udzia³ w konkursie pt.: "Dobre praktyki EFS", zorganizowanym przez minister rozwoju regionalnego – Gra¿ynê
Gêsick¹, w którym uczestniczy³o 329
osób, a ocenie merytorycznej podlega³o 316 projektów. Zgodnie z regulaminem konkursu wy³oniono 60 projektów,
które uzyska³y tytu³ "Najlepsza inwestycja w cz³owieka 2007". W grupie laureatów znalaz³o siê partnerstwo naszego
projektu "Wstañ, unieœ g³owê".
W ramach dzia³añ mainstreamingo-
wych UTP skierowa³ ofertê informacyjn¹
na temat wypracowanego programu
szkoleñ komputerowych do Gminnych
Oœrodków Pomocy Spo³ecznej, niepublicznych szkó³ wy¿szych, Powiatowych
Urzêdów Pracy oraz do bibliotek uniwersyteckich.
Jako realizatorzy projektu IW Equal
zachêcamy przysz³ych projektodawców
do wykorzystania opracowanej metodyki szkoleñ oraz materia³ów szkoleniowych dla osób o niskich kwalifikacjach
zawodowych. Mamy nadziejê, ¿e opracowany program komputerowy mo¿e
byæ skutecznym narzêdziem wspomagaj¹cym proces szkoleñ.
W chwili obecnej Partnerstwo na
rzecz Rozwoju "Wstañ unieœ g³owê" z³o¿y³o wniosek o przed³u¿enie Dzia³ania
2, które koñczy siê w sierpniu 2007 r.
Bior¹c pod uwagê, ¿e Inicjatywa Wspólnotowa Equal jest instrumentem badawczym i testuj¹cym innowacyjne podejœcia do problemu, przed³u¿enie tego
dzia³ania w jednej dwunastoosobowej
grupie pozwoli nam na przetestowanie
wypracowanego modelu.
Aleksandra Rudzka
Ma³gorzata Zajdel
BIULETYN 17
z W dniach 21-25.05. dr hab. W³odzimierz Urbaniak i dr in¿. Ewa Maækowska uczestniczyli
w konferencji – 34th International Conference
of Slovak Society of Chemical Engineering; Tatranske Matliare, S³owacja.
z 25.05. Profesor Jerzy P¹czkowski uczestniczy³ w spotkaniu w Ambasadzie USA koñcz¹cym kolejn¹ sesjê aplikacyjn¹ Fundacji Fulbright. Profesor by³ jednym z recenzentów, którzy ostatecznie opiniowali wnioski o bardzo presti¿owe stypendia tej fundacji.
z Profesor Jerzy P¹czkowski zosta³ wybrany na
cz³onka Rady Naukowej Instytutu Chemii i Techniki J¹drowej w Warszawie. Instytut Chemii
i Techniki J¹drowej (ICHTJ) jest interdyscyplinarn¹ jednostk¹ badawczo-rozwojow¹ prowadz¹c¹ badania podstawowe w zakresie chemii
j¹drowej i radiobiologii oraz prac aplikacyjnych
nad wykorzystaniem technik j¹drowych w przemyœle, medycynie i ochronie œrodowiska.
z Dr in¿. Borys Oœmia³owski zosta³ wybrany na
prezesa zarz¹du Klubu Stypendystów Zagranicznych Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Klub ten
zrzesza osoby, które otrzyma³y zagraniczne stypendia na wyjazdy typu post-doc fundowane
w ca³oœci przez Fundacjê na rzecz Nauki Polskiej. KSZ-FNP przyznaje corocznie nagrodê im.
Artura Rojszczaka m³odym doktorom wyró¿niaj¹cym siê osobowoœci¹, humanizmem, pasj¹
naukow¹ oraz dorobkiem badawczym.
z 13.06. Rada Wydzia³u podjê³a uchwa³ê
o nadaniu mgr in¿. Annie Kosobuckiej stopnia
naukowego doktora nauk chemicznych w dyscyplinie chemia. Publiczna obrona rozprawy
doktorskiej na temat: "Barwniki zawieraj¹ce
ugrupowanie diazynowe jako fotoinicjatory polimeryzacji wolnorodnikowej. Synteza i badania
fotochemiczne" odby³a siê 1 czerwca. Promotorem by³ prof. dr hab. Jerzy P¹czkowski.
z W dniach 20-23.06. dziekan wydzia³u prof. dr
hab. Jerzy Gaca i prodziekan ds. dydaktycznych
i studenckich dr in¿. Ewa Maækowska uczestniczyli w XVII Ogólnopolskim Spotkaniu Dziekanów Wydzia³ów Chemicznych "CHEMIA 07"
w Krynicy Górskiej. Podczas spotkania poruszano tematy: Akredytacja krajowa i miêdzynarodowa, standardy krajowe i europejskie. Dwustopniowoœæ a programy studiów. Problemy
przejœcia z I na II stopieñ studiów. Prace i egzaminy licencjackie oraz magisterskie. Dyskutowano tak¿e nad projektem ustawy o koncepcjach zmian w systemie organizacji i finansowania badañ naukowych w Polsce.
Katarzyna Jurek
Wydzia³ Telekomunikacji
i Elektrotechniki
– 12.04. Rada Wydzia³u Telekomunikacji
i Elektrotechniki UTP podjê³a uchwa³ê
nauk technicznych w dyscyplinie telekomunikacja mgr. in¿. Marcinowi Drechnemu
asystentowi Zak³adu Elektroenergetyki na
podstawie rozprawy pt. "Dyskretne przetwarzanie kosinusowe sygna³ów losowych
z wykorzystaniem formatów ró¿nicowych".
Promotorem rozprawy by³ prof. zw. dr hab.
in¿. W³odzimierz Pogribny.
Piotr Kiedrowski
18 BIULETYN
W
styczniu bie¿¹cego roku Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy wyst¹pi³ do ministra pracy i polityki spo³ecznej z wnioskiem o dopisanie do "Listy klasyfikacji
zawodów i specjalnoœci dla potrzeb rynku pracy" nowego zawodu – animator
gospodarczy wystêpuj¹cego w trzech
specjalnoœciach: animator do spraw
przedsiêbiorczoœci, animator gospodarczy do spraw rozwoju technologicznego oraz animator gospodarczy do
spraw rozwoju regionalnego. W odpowiedzi na wniosek naszej uczelni w dniu
1 czerwca 2007 r. minister pracy i polityki spo³ecznej wyda³ rozporz¹dzenie
zmieniaj¹ce rozporz¹dzenie w sprawie
klasyfikacji zawodów i specjalnoœci dla
potrzeb rynku pracy oraz zakres jego
stosowania. Zosta³o ono opublikowane
w Dz. U. Nr 106 z dnia 15 czerwca 2007
r. pod pozycj¹ 728. Zgodnie z treœci¹
tego dokumentu w grupie "specjaliœci
ds. ekonomicznych i zarz¹dzania gdzie
indziej niesklasyfikowani" dodaje siê trzy
nowe zawody:
– animator gospodarczy do spraw
przedsiêbiorczoœci,
– animator gospodarczy do spraw rozwoju technologicznego,
– animator gospodarczy do spraw rozwoju regionalnego.
Pracownicy UTP wspólnie z partnerami z zagranicy opracowali projekt, który by³ odpowiedzi¹ na potrzeby ma³ych
i œrednich przedsiêbiorstw oraz instytucji wspieraj¹cych przedsiêbiorczoœæ.
Stale zmieniaj¹ce siê warunki rynkowe
zmuszaj¹ MSP do du¿ej elastycznoœci
w dostosowaniu siê do potrzeb i wymogów rynkowych. W tej sytuacji firmy
z danego regionu potrzebuj¹ pomocy
ze strony efektywnego regionalnego
systemu proinnowacyjnego, który
bêdzie wspiera³ ich rozwój oraz da zatrudnienie dobrze wykszta³conym fachowcom, umiej¹cym radziæ sobie ze
zmianami ekonomicznymi i technologicznymi w œwiecie rosn¹cej konkurencji.
Projekt "Animator gospodarczy
w rozszerzaj¹cej siê Europie", koordynowany przez UTP, realizowany by³
w ramach programu Leonardo da Vinci. Projekt ma na celu opracowanie programów kszta³cenia dla trzech kierunków: animator rozwoju regionalnego,
animator przedsiêbiorczoœci oraz ani-
mator rozwoju technologicznego we
wszystkich krajach partnerskich. Partnerzy projektu z Holandii, Szwecji, Francji, W³och, Hiszpanii i Polski testowali
nowe programy, oceniali wyniki i modyfikowali je w zale¿noœci od dydaktycznych potrzeb danego regionu. Opracowane programy nauczania przystosowane s¹ do ró¿nych form kszta³cenia:
kursy zawodowe, studia magisterskie
i studia podyplomowe. Animator gospodarczy bêdzie posiada³ szerokie umiejêtnoœci w zakresie:
– animator rozwoju technologicznego zarz¹dzania innowacyjnoœci¹, transferu technologii, audytu technologicznego, rozwoju technologicznego
przedsiêbiorstw,
– animator rozwoju regionalnego wdra¿ania Europejskiej Polityki Strukturalnej, programowania rozwoju regionalnego, zarz¹dzania projektami
rozwoju regionalnego,
– animator przedsiêbiorczoœci – tworzenia, zarz¹dzania i modernizacji firm,
zw³aszcza ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, przy u¿yciu nowoczesnych
technik i narzêdzi.
Absolwenci, którzy ukoñcz¹ studia
w ww. specjalnoœciach znajd¹ zatrudnienie w oœrodkach transferu technologii,
inkubatorach i lokalnych oœrodkach
wspierania przedsiêbiorczoœci, oœrodkach doradztwa biznesowego oraz
w lokalnych urzêdach. Ma³e i œrednie
przedsiêbiorstwa równie¿ potrzebuj¹
wykwalifikowanych pracowników zdolnych do rozwi¹zywania pojawiaj¹cych
siê problemów, mog¹cych uczyniæ firmê konkurencyjn¹ na wspólnym europejskim rynku. Dobrze wyszkolonych
ekspertów, którzy potrafi¹ radziæ sobie
z gospodarczymi, naukowymi i technologicznymi zmianami, potrzebuj¹ tak¿e
w³adze regionalne.
Wpisanie tych zawodów do klasyfikacji ministerialnej jest du¿ym sukcesem
koordynatora i partnerów projektu "Econoomic Animator". Jest równie¿ milowym krokiem w kierunku realizacji planów zwi¹zanych z utworzeniem nowych
kierunków studiów.
Ma³gorzata Jaroszewska
W
przysz³ym roku akademic
kim wœród szkó³ wy¿szych
zajmuj¹cych siê kszta³ceniem projektantów form przemys³owych
i przedmiotów u¿ytkowych ma znaleŸæ
siê Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy. Jest to ewenement w dotychczasowej praktyce tak
œciœle wi¹¿¹cej wzornictwo z Akademiami Sztuk Piêknych.
Jak mówi¹ dziekan Wydzia³u Mechanicznego prof. UTP Henryk Holka i prof.
Aleksandra Simiñska**, inicjatorzy powstania nowego kierunku: Wzornictwo
jest pierwszym kierunkiem artystycznym
w Bydgoszczy. Poszerza ofertê kszta³cenia Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego o kierunek artystyczny zwi¹zany
ze sztuk¹ u¿ytkow¹, który ma w sobie elementy techniczne. Co wa¿ne dla kandydatów: Studia s¹ bezp³atne. Skierowane
s¹ do wszystkich absolwentów szkó³ œrednich, którzy maj¹ uzdolnienia plastyczne,
wyobraŸniê przestrzenn¹, a jednoczeœnie
interesuj¹ siê technik¹. W tym roku wyj¹tkowo nie bêdzie egzaminów plastycznych. Na pierwszym roku bêd¹ takie
przedmioty jak: malarstwo, rysunek, rzeŸ-
ba, podstawy projektowania, a tak¿e materia³oznawstwo, metody wytwarzania.
Matematyki i fizyki nie ma w programie.
Uczelnia bêdzie wspó³pracowaæ z prof.
wzornictwa Wojciechem Hor¹ z Akademii
Sztuk Piêknych w Poznaniu, oraz innymi
artystami z zakresu malarstwa, wzornictwa, rzeŸby. S¹ to studia licencjackie,
a w przysz³oœci bêd¹ magisterskie.
Pojawienie siê nowego kierunku
dziekan wydzia³u prof. UTP Henryk
Holka tak uzasadnia: Jest du¿e zapotrzebowanie na absolwentów tego kierunku w regionie. Wzornik powinien
wspó³pracowaæ z in¿ynierem, a na
naszej uczelni s¹ takie mo¿liwoœci. Producenci myœl¹ o poprawieniu konkurencyjnoœci swoich produktów, a w tym
mo¿e pomóc absolwent wzornictwa,
szukaj¹c dla tych wyrobów nowej atrakcyjnej formy.
Obojêtnie jak g³oœno etycy wszystkich czasów nie podnosiliby larum, ¿e
obrastamy w przedmioty zapominaj¹c
o wartoœciach nadrzêdnych, to posiadanie rzeczy pozostaje jednym z najsilniejszych pragnieñ cz³owieka. Wraz z nim
od pocz¹tku pojawi³o siê d¹¿enie, by
posiadane rzeczy by³y nie tylko u¿yteczne, ale tak¿e piêkne. Mo¿na d³ugo opisywaæ sposoby, którymi d¹¿enie do
piêkna przedmiotu realizowano – od
prostych ornamentów sztuki pierwotnej
po skomplikowane wzory œredniowiecza, rozbuchane dekoracje baroku, zachwycaj¹c¹ dziœ "wtórnoœæ" sztuki XIX
wieku, finezjê secesji, krystaliczn¹ prostotê, ale i nobliwoœæ art deco. To tylko
jeden trop... Drugi prowadzi od czystej
u¿ytecznoœci przedmiotu, gdzie cel
okreœla jego kszta³t do poszukiwañ optymalnej formy narzêdzia, mebla, maszyny etc. i naukowych badañ nad ergonomi¹. Trzeci, najbardziej wspó³czesny
wymiar wzornictwa – designu operuje
zaskoczeniem, odwróceniem proporcji
miêdzy piêknem a funkcj¹ przedmiotu. Tworzy rzeczy, których g³ównym
celem jest zdobienie przestrzeni wokó³
cz³owieka, istnienie jako forma zarazem
u¿ytkowa i estetyczna. Czêsto bardziej
rzeŸbiarska czy malarska ni¿ funkcjonalna.
W warstwie jêzykowej terminu design, tak ochoczo przejmowanym
w Polsce w miejsce nazwy wzornictwo
ujawnia siê kolejna cecha ³¹cz¹ca artystê i projektanta. Je¿eli dobrze siê ws³uchamy, to w angielskim design mo¿na
odnaleŸæ echa w³oskiego, renesansowego disegno – rysunku, nie tylko szkicu, projektu, ale tak¿e myœli, idei, idea³u... Sygnatury – podpisu, znaku twórcy, twórcy – projektanta....
BIULETYN 19
Mo¿e z potrzeby posiadania rzeczy
obdarzonych wartoœciami artystycznymi czy estetycznymi narodzi³ siê wspó³czesny artysta - potomek pokoleñ
rzemieœlników (artifices) pracuj¹cych w
glinie, kamieniu, z³ocie, a potem maluj¹cych, rzeŸbi¹cych, rysuj¹cych. To
oœwiecony rzemieœlnik: malarz i rzeŸbiarz, gdzieœ na pograniczu œredniowiecza i renesansu dokona³ "skoku jakoœciowego" oddzielaj¹c siebie - twórcê,
od z³otnika, emaliera, konwisarza, snycerza i stolarza (co nie przeszkadza³o
mu do XVIII wieku wytwarzaæ lub projektowaæ "przedmioty codziennego
u¿ytku" dla mo¿now³adców).
Patrz¹c w g³¹b historii sztuki, ³atwo
dostrzec, ¿e swoistym koñcem epoki
piêknego przedmiotu by³y narodziny cywilizacji przemys³owej, gdy wytwarzanie
przedmiotów w warsztatach i manufakturach zast¹piono produkcj¹ masow¹.
Artyœci zamknêli siê w krêgu sztuki wysokiej, zaœ architekci wytrwali na "przyczó³ku" pomiêdzy byciem in¿ynierem
i twórc¹, poszukiwaczem nie tylko u¿ytecznoœci, ale i piêkna. Ich dwojakiej
praktycznej i artystycznej zarazem postawie zawdziêczamy œwiadomoœæ wp³ywu
materia³u i technologii na kszta³t przedmiotu (per analogiam do budowli).
W po³owie XIX w. poszukiwania nowoczesnej estetki przedmiotu "stanê³y
w miejscu". Jedynym sensownym rozwi¹zaniem wydawa³o siê kopiowanie dawnych wzorów, motywów i dekoracji, czêsto bez ³adu i sk³adu, byle bogato, dostojnie, kiczowato. Oczywiœcie patrz¹c na
te wyroby z perspektywy czasu doceniamy ich wartoœci, choæby sentymentalne
i nie opowiadamy siê bezwzglêdnie po
stronie krytyki neostylów. Przeciwko bezrefleksyjnemu naœladownictwu zwrócili
siê artyœci angielscy w po³owie XIX wieku. Z czasem naiwna, d¹¿¹ca do powrotu do rzemios³a têsknota za dobrym
przedmiotem stawa³a siê œwiadomym
poszukiwaniem nowych rozwi¹zañ, badaniem korelacji miêdzy funkcj¹ i form¹,
mo¿liwoœci nowych technologii. Ruch
zapocz¹tkowany przez Williama Morrisa*
i Johna Ruskina pod nazw¹ "Arts and
Crafts" w du¿ym stopniu jest prekursorem wspó³czesnego wzornictwa i projektowania przemys³owego. By³ pierwszym
przejawem dokonuj¹cego siê zwrotu w
widzeniu wyrobów u¿ytkowych i ozdobnych, gdzie w procesie ich produkcji na
nowo pojawi siê artysta jako autor plastycznej formy przedmiotu. W pe³ni rozwiniête dzia³ania d¹¿¹ce do ponownego
zrównania w wartoœci sztuk piêknych i
sztuki u¿ytkowej odnajdujemy w twórczoœci artystów secesyjnych, czy w pojawieniu siê art deco. Oba te zjawiska artystycz-
20 BIULETYN
ne mog³y siê poszczyciæ wieloœci¹ rozwi¹zañ formalnych i technicznych, nowatorskim podejœciem do zagadnieñ formy rzeŸbiarskiego kszta³tu przedmiotu i jego
dekoracji. W poszukiwaniu formy estetycznej przedmiotu odwo³ywa³y siê do
wielorakich inspiracji, spoœród których
najbardziej istotne to biologia i geometria,
a tak¿e odwo³ania do sztuki prymitywnej i
ludowej. Swoiste przemieszanie tych obu
biegunów cechowa³o sztukê niemieck¹ i
austriack¹, a zw³aszcza kr¹g Warsztatów
Wiedeñskich, gdzie dekoracja roœlinna
styka siê z prost¹, geometryczn¹, czêsto
surow¹ konstrukcj¹. Na wielokierunkowe
projektowanie przedmiotów u¿ytkowych
znaczny wp³yw wywar³y nowe kierunki
pojawiaj¹ce siê w sztuce pocz¹tków XX
kuli, walca, wieloboku, z "ludowym" kubizmem, tzw. stylem kryszta³kowym.
Nawet szary okres powojenny mo¿e
poszczyciæ siê wieloma piêknymi i praktycznymi projektami, zarówno tymi, które pozosta³y tylko na deskach projektantów, jak i zrealizowanymi. Przyk³adem
mo¿e byæ a¿urowa i amorficzna ceramika lat 60., oparta na motywach popartu, tak chêtnie dziœ kolekcjonowana.
Jak widaæ wspó³czeœni wzornicy s¹
spadkobiercami tradycji siêgaj¹cej daleko poza klasyczne wzornictwo maj¹ce ju¿ nieomal sto lat...
Co moim zdaniem przemawia za
kszta³ceniem w Bydgoszczy wzorników?
Mog³abym pójœæ na ³atwiznê i powiedzieæ, ¿e odwieczny spór z s¹siadami zza
wieku echa kubizmu czy konstruktywizmu. O ile kubizm w swej z³agodzonej
formie wp³yn¹³ wyraŸnie na kszta³towanie
siê stylu art deco, to cechy konstruktywizmu bardzo wyraŸne s¹ w praktyce kszta³cenia i projektach Bauhausu.
W dwudziestoleciu miêdzywojennym mo¿na mówiæ ju¿ o polskiej szkole
wzornictwa, której spektakularnymi osi¹gniêciami by³y wyró¿nienia zdobywane
m.in. przez Pawilon Polski na wystawie
sztuki w Pary¿u. Podwaliny pod polsk¹
sztukê stosowan¹, jak wtedy mówiono,
k³ad³y projekty wczeœniejsze, realizowane przez takich mistrzów, jak Wyspiañski, Mehoffer czy twórcy Warsztatów
Krakowskich. Specyfika polskiego wzornictwa lat dwudziestych wyrasta³a z harmonijnego po³¹czenia elementów zaczerpniêtych z polskiej sztuki ludowej,
np. snycerki Podhala, tradycyjnego
tkactwa, oryginalnej sztuki Huculszczyzny z "oswojonym" nurtem konstruktywistycznym, operuj¹cym w kszta³towaniu przedmiotów z prostych kszta³tów
miedzy o studia artystyczne, ale by³oby
to p³askie i b³ahe uzasadnienie. Mo¿e
raczej, gdzieœ zagubiona bydgoska tradycja, boæ przecie¿ w Ÿród³ach mamy
odnotowane istnienie w Bydgoszczy
jeszcze "wilusiowej" Kunsgewerbeschule (Szko³y Rzemios³ Artystycznych). Niewiele wiem o dzia³alnoœci jej absolwentów, ale s¹dzê, ze w pewnym stopniu
z istnienia przedpolskiej, a potem przedwojennej Szko³y Rzemios³ Artystycznych
wyros³a m.in. "Turwidówka" (dawniej Pañstwowe Liceum Sztuk Plastycznych,
obecnie Zespó³ Szkó³ Plastycznych im.
Leona Wyczó³kowskiego). Oczywiœcie
"profil" powo³anej po wojnie do ¿ycia
szko³y oscylowa³ i oscyluje znacznie
bardziej w kierunku kszta³cenia i kszta³towania artystów, przysz³ych twórców,
studentów i absolwentów Akademii Sztuk
Piêknych. Ogl¹daj¹c co roku w Galerii
Miejskiej BWA prace dyplomowe absolwentów liceów plastycznych z ca³ej Polski, w tym projekty przedmiotów – lamp,
mebli wystrojów pomieszczeñ, od razu
mo¿emy skonstatowaæ, ¿e nasza "Turwidówka" bryluje w zupe³nie innych dziedzinach. Od powstania silnie zwracaj¹c
uwagê na sztuki piêkne "uczy³a" przede
wszystkim malarstwa, grafiki, rzeŸby, co
zaowocowa³o i owocuje œwietnymi projektami grafiki, plakatu etc. Skupia³a siê
na dwóch dziedzinach: szeroko pojmowanej typografii, projektowaniu graficznym (co u³atwia³o jej istnienie w³asnej
drukarni) i wystawiennictwie.
Mo¿e wiêc "wzornictwo" na UTP stanie siê alternatyw¹ miêdzy innymi dla jej
absolwentów, którym bli¿sza jest sztuka u¿ytkowa? Tych, którzy lepiej czuj¹
siê jako technicy, in¿ynierowie o artystycznej duszy? Ceni¹ plastyczny konkret, a nie ideê sztuki. I nie tylko dla nich,
ale i dla innych m³odych ludzi dla których piêkny przedmiot, narzêdzie, ba
nawet maszyna s¹ równie wartoœciowe
jak obraz, czy monument.
A mo¿e trzeba na nowy kierunek
spojrzeæ bardziej praktycznie i idealistycznie zarazem, bo od wielu lat "marzymy", ¿e polscy przemys³owcy zaczn¹
poszukiwaæ i polskich technologii i polskich projektów, tak¿e w tej zewnêtrznej warstwie, jak¹ jest wygl¹d produktu, tak jego "obudowy", jak i "opakowania". Mo¿e takie zapotrzebowanie np. na
now¹ kolorystykê i aerodynamiczny
kszta³t pojawi siê w bydgoskiej PES-ie
przy projektowaniu tramwajo-poci¹gu
jutra? Oczywiœcie trzeba siê zastanowiæ,
czy tam projektanci "obêd¹ siê" bez
matematyki. Mo¿e warto poszukiwaæ
nowego kszta³tu mebla, ³¹cz¹c nowego
projektanta z zawodow¹ tradycj¹ Bydgoskich Fabryk Mebli? Jeszcze inn¹
dziedzin¹, w któr¹ mogliby "wejœæ" absolwenci wzornictwa jest projektowanie
wnêtrz, gdzie proponuj¹c kontrahentowi urz¹dzenie domu, biura czy sklepu
dobieraliby nie tylko barwy i formy, ale
tak¿e "rozumieli" powi¹zania miêdzy oryginalnym piêknem i u¿ytecznoœci¹ rzeczy i architektury...zagalopowa³am siê...
Stare powiedzenie mówi: Noblesse
oblige. Jeœli wiêc w zbiorach bydgoskiego muzeum szczycimy siê obok dzie³
Mistrza Wyczó³a piêknymi wyrobami
przedwojennych fabryk: szk³em, porcelana, nowatorskimi (w latach 20.-30.)
serwisami, to warto "wyhodowaæ" sobie
nowych, ale i w³asnych projektantów?
Ewa Urbañska
* A propos - w tym sezonie modne s¹
tapety wg projektów Williama Morrisa
** Osoby zainteresowane zapraszamy na
strony www.utp.edu.pl lub kontakt mailowy: [email protected]
(cytaty na podstawie tekstu z Kuriera
Ratuszowego)
NOWOŒCI
Wydawnictw Uczelnianych UTP
Wszystkie publikacje Wydawnictw Uczelnianych
mo¿na nabywaæ w
Dziale Udostêpniania
Biblioteki G³ównej UTP
ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz,
tel. 052 340-80-78, fax 0-52 340-80-63
http://ksiegarnia.utp.edu.pl
BIULETYN 21
W
iêkszoœæ osób pojêcie zdrowej ¿ywnoœci kojarzy z ¿ywnoœci¹ w formie naturalnej, bez dodatków chemicznych, a w szczególnoœci bez konserwantów. Zwi¹zki chemiczne dodawane do ¿ywnoœci kojarzone s¹ jednoznacznie negatywnie. Dlaczego wiêc s¹ stosowane? Otó¿ praktyka handlowa pokazuje, ¿e klienci na ogó³
wybieraj¹ produkty o d³u¿szym okresie trwa³oœci, ³adniejszym
wygl¹dzie i lepszym smaku, mimo ¿e jest to osi¹gane w³aœnie poprzez stosowanie chemicznych dodatków. Nic wiêc
dziwnego, ¿e producenci, aby przetrwaæ na rynku, musz¹
masowo te dodatki stosowaæ.
Chemiczne dodatki do ¿ywnoœci mo¿na ogólnie podzieliæ na:
• kompozycje smakowo-zapachowe, zwane czasami mieszankami aromatyzuj¹cymi,
• barwniki,
• emulgatory, zagêstniki, œrodki spulchniaj¹ce i inne œrodki
zmieniaj¹ce konsystencjê produktów,
• konserwanty, przeciwutleniacze, stabilizatory - zwi¹zki
przed³u¿aj¹ce trwa³oœæ produktów.
W ci¹gu roku przeciêtny mieszkaniec kraju wysoko uprzemys³owionego spo¿ywa oko³o 2 kg tych dodatków (to oznacza 5-6 gramów dziennie). Zagro¿enia, jakie to powoduje, s¹
spraw¹ dyskusyjn¹. W zasadzie wszystkie dodatki znajduj¹ce siê na tzw. liœcie "E" s¹ przebadane i uwa¿ane za wzglêdnie bezpieczne w u¿yciu, przynajmniej przez wyspecjalizowane instytucje normalizacyjne Unii Europejskiej. Podstawowym zagro¿eniem wynikaj¹cym z ich masowego stosowania
jest fakt, ¿e codzienny kontakt z wieloma setkami ró¿nych
zwi¹zków chemicznych, w stê¿eniach wiêkszych ni¿ w naturalnych produktach, wywo³uje alergie u coraz wiêkszej liczby
osób, a szczególnie dzieci. Nawet jeœli ¿aden z tych zwi¹zków osobno nie jest szkodliwy, ci¹g³e ich spo¿ywanie w du¿ych iloœciach w produktach ¿ywnoœciowych radykalnie zwiêksza ryzyko nabycia ró¿nego rodzaju alergii.
Z drugiej jednak strony, masowa produkcja pakowanej
¿ywnoœci, która jest dystrybuowana przez sieci handlowe, nie
22 BIULETYN
jest w³aœciwie mo¿liwa bez stosowania dodatków chemicznych, zw³aszcza konserwantów. Konserwanty chemiczne
dodawane w niewielkich iloœciach hamuj¹ rozwój bakterii,
pleœni czy innych mikroorganizmów, chroni¹c przed powstawaniem naturalnych toksyn, znacznie silniej truj¹cych. Przyk³adowo, w wyniku gnicia bia³ek przy udziale bakterii beztlenowych, powstaj¹ silnie truj¹ce aminy biogenne, tzw. jady trupie (np. kadaweryna – NH2-(CH2)5-NH2 czy putrescyna – NH2(CH2)4-NH2). Niektóre bakterie beztlenowe (g³ównie laseczki
Clostridium botulinum) wytwarzaj¹ bakteryjn¹ endotoksynê botulinê, czyli jad kie³basiany. Jest to najsilniejsza ze znanych
neurotoksyn. Dawka oko³o 70 µg podana doustnie jest œmiertelna, do¿ylnie wystarczy u³amek mikrograma. Uwa¿a siê,
¿e jeden gram tej toksyny móg³by uœmierciæ nawet 20 mln
ludzi. Do wytwarzania tej toksyny dochodzi m.in. w niew³aœciwie wytwarzanych i przechowywanych konserwach
(miêsnych, rybnych i jarzynowych, zw³aszcza w zielonym
groszku). Wra¿liwa jest natomiast na wysok¹ temperaturê
i zasolenie pod³o¿a.
W tej sytuacji wydaje siê, ¿e spo¿ywanie zepsutej ¿ywnoœci jest znacznie bardziej niebezpieczne dla zdrowia ni¿ spo¿ycie niezepsutego produktu, zawieraj¹cego konserwanty.
Jednak¿e na ca³ym œwiecie obserwuje siê coraz silniejsz¹
tendencjê do produkowania tzw. zdrowej ¿ywnoœci, która z
definicji nie powinna posiadaæ w swoim sk³adzie ¿adnych
chemicznych dodatków, ewentualnie tylko dodatki naturalne
- wed³ug zasady, ¿e to co naturalne jest dobre, a to co sztuczne z³e. Ale sprawa wcale nie jest taka jednoznaczna. Wszystkie dodatki mog¹ mieæ pochodzenie zarówno naturalne, jak
i sztuczne. Z tego punktu widzenia dodatki do ¿ywnoœci dzieli siê na:
• naturalne – pochodz¹ce bezpoœrednio z produktów naturalnych
• identyczne z naturalnymi – tzn. syntetyzowane przez cz³owieka, ale o identycznej strukturze chemicznej ze zwi¹zkami naturalnymi
• sztuczne – syntetyzowane przez cz³owieka i o strukturze
nie odpowiadaj¹cej ¿adnym zwi¹zkom wystêpuj¹cym naturalnie.
Ka¿dy zwi¹zek chemiczny mo¿e byæ otrzymywany ró¿nymi metodami – mo¿e byæ wyodrêbniany z produktów naturalnych lub byæ syntetyzowany przez cz³owieka. Wbrew rozpowszechnionym opiniom, syntetyczne dodatki do ¿ywnoœci s¹
czêsto bezpieczniejsze w u¿yciu od tych wyodrêbnianych
z produktów naturalnych. Otrzymanie czystych zwi¹zków poprzez syntezê chemiczn¹ jest czêsto ³atwiejsze ni¿ ich wyizolowanie z produktów naturalnych. £atwiej je bowiem oczyœciæ i kontrolowaæ przebieg ich produkcji. O wyborze metody
produkcji w zasadzie najczêœciej decyduj¹ wzglêdy ekonomiczne. Syntetyczna kapsaicyna, stosowana jako dodatek
nadaj¹cy ¿ywnoœci pikantny smak, jest znacznie tañsza od
sproszkowanej papryki chili. Jednak¿e ze wzglêdu na toksycznoœæ w wiêkszych dawkach, czystej kapsaicyny nie mo¿na nabyæ jako przyprawy, a produkcja ¿ywnoœci wymaga
bardzo drobiazgowej kontroli jej dozowania. Z kolei eugenol,
tak¿e stosowany jako konserwant i œrodek zapachowy, proœciej jest otrzymywaæ poprzez izolacjê z goŸdzików. Jeœli struktura chemiczna i czystoœæ zwi¹zków z obu Ÿróde³ jest identyczna, to równie¿ maj¹ one identyczne w³aœciwoœci jako
dodatki do ¿ywnoœci.
Czy w tej sytuacji wszystkie chemiczne dodatki do ¿ywnoœci s¹ niepo¿¹dane? Czy mo¿na i czy warto z nich rezygnowaæ? A jak dawniej ludzie radzili sobie z konserwacj¹
po¿ywienia zdobywanego czêsto z wielkim trudem? Czy ich
¿ywnoœæ by³a pozbawiona chemicznych dodatków?
Przyjrzyjmy siê bli¿ej znanym metodom konserwacji ¿ywnoœci. G³ównym czynnikiem powoduj¹cym psucie siê œrodków spo¿ywczych s¹ mikroorganizmy. Zazwyczaj wiêc zabiegi konserwacyjne, których celem jest wyd³u¿enie trwa³oœci, maj¹ na celu zabicie mikroorganizmów wystêpuj¹cych
w ¿ywnoœci i tak¹ zmianê jej w³aœciwoœci chemicznych,
która ograniczy³aby ich przysz³y rozwój. Mo¿na to uzyskaæ
poprzez dzia³anie czynnikami fizycznymi, biologicznymi i chemicznymi.
Poni¿ej wymienione zosta³y najwa¿niejsze metody o charakterze procesów jednostkowych. Zazwyczaj jednak w praktyce ³¹czy siê wiele technik w jednym procesie konserwacyjnym.
Do technik konserwacji ¿ywnoœci opartych na czynnikach
fizycznych mo¿na zaliczyæ:
• obróbkê ciepln¹ – powoduje ona zabicie mikroorganizmów,
z wyj¹tkiem tworz¹cych przetrwalniki, jednak po och³odzeniu mo¿e nast¹piæ ponowna infekcja. Metoda znana cz³owiekowi od chwili zdobycia umiejêtnoœci pos³ugiwania siê
ogniem,
• suszenie – przy okazji obróbki cieplnej mo¿e te¿ nastêpowaæ suszenie. Woda jest niezbêdna do ¿ycia organizmom
¿ywym, a wiêc jej brak ogranicza rozwój mikroorganizmów
w po¿ywieniu. Form¹ tej metody jest liofilizacja,
• ch³odzenie lub mro¿enie – czynnoœci ¿yciowe bakterii s¹
zahamowane w ni¿szych temperaturach. Ju¿ bardzo dawno zaobserwowano, ¿e ¿ywnoœæ przechowywana w niskich
temperaturach d³u¿ej zachowuje œwie¿oœæ. Jednak dopiero upowszechnienie domowych lodówek by³o rewolucj¹.
Wspó³czeœnie lodówki znajduj¹ siê prawie w ka¿dym domu,
• pasteryzacja – zapocz¹tkowana przez Ludwika Pasteura
(pierwszej udanej pasteryzacji dokona³ w 1862 roku) technika konserwacji polegaj¹ca na odpowiednim podgrzewaniu produktów spo¿ywczych, które niszczy lub hamuje
wzrost drobnoustrojów chorobotwórczych, a jednoczeœnie
pozwala zachowaæ smak i wartoœci od¿ywcze produktów.
Prace Ludwika Pasteura mia³y ogromny wp³yw na wiele dziedzin ¿ycia i sta³y siê wzorcowym przyk³adem ³¹czenia badañ podstawowych i stosowanych w chemii. A tak na marginesie, jednym z g³ównych sponsorów badañ zwi¹zanych
z pasteryzacj¹ by³a marynarka francuska, poszukuj¹ca sposobów konserwacji wina w trakcie dalekich podró¿y morskich. Marynarzom nie serwowano wina najwy¿szej jakoœci, tak wiêc najczêœciej szybko kwaœnia³o, szczególnie w
regionach tropikalnych. Pasteryzacja umo¿liwi³a d³ugie przechowywanie wina z jednoczesnym zachowaniem walorów
smakowych, co z pewnoœci¹ dla Francuzów nie by³o bez
znaczenia,
• hermetyczne zamkniêcie – jeœli w ¿ywnoœci nie ma mikroorganizmów, wystarczy j¹ zamkn¹æ w sposób, który uniemo¿liwi mikroorganizmom z zewn¹trz dostanie siê do œrodka. Zwykle nastêpuje po pasteryzacji,
• napromienianie – jedna z najnowszych metod utrwalania
i higienizacji ¿ywnoœci wykorzystuj¹ca naœwietlanie promieniowaniem jonizacyjnym. W zale¿noœci od dawki promieniowania mo¿na np. zahamowaæ kie³kowanie roœlin, dezaktywowaæ bakterie, pleœnie, dro¿d¿e i mikroflorê patogenn¹ lub uzyskaæ ca³kowit¹ sterylizacjê.
W tym miejscu warto jednak wtr¹ciæ nieco obszerniejsz¹
dygresjê. Jakkolwiek wymienione metody polegaj¹ w zasadzie na czysto fizycznym oddzia³ywaniu, to z regu³y powoduj¹ w ¿ywnoœci tak¿e zmiany chemiczne. Jednak przynajmniej w jednym przypadku chemia odgrywa istotn¹ i bardzo
specyficzn¹ rolê. Otó¿ dynamiczny rozwój przemys³u ch³odniczego sta³ siê mo¿liwy dziêki zwi¹zkom chlorofluoroorga-
nicznym (handlowa nazwa freony), a szczególnie dziêki wykorzystaniu dichlorodifluorometanu (CCl2F2 – freon R-12 lub
CFC-12), jako czynnika ch³odniczego. Freony jako zwi¹zki
niepalne, bezwonne, nietoksyczne, bierne chemicznie, o du¿ej lotnoœci, du¿ym cieple parowania oraz du¿ej prê¿noœci
par w niskich temperaturach, wydawa³y siê byæ bezpieczne
i stanowi³y remedium na uprzednio stosowane toksyczne
czynniki ch³odz¹ce, takie jak: dwutlenek siarki, amoniak czy
chloroform. Pozorna "nieszkodliwoœæ" freonów sprawi³a, ¿e
bardzo szybko zwi¹zki te podbi³y œwiat tak¿e w wielu innych
zastosowaniach. Jednak w roku 1974 M.J. Molina i F.S. Rowland og³osili hipotezê, wed³ug której przedostaj¹cy siê do
wy¿szych warstw atmosfery (stratosfery) freon ulega fotodysocjacji z wydzieleniem atomowego chloru, który z kolei rozk³ada znajduj¹cy siê w ozonosferze ozon. Prowadzi to do stopniowego zaniku stratosferycznego ozonu. Istnienie warstwy
ozonowej (ozonosfery) jest niezwykle wa¿ne, a wrêcz niezbêdne dla wszelkich form ¿ycia na Ziemi, gdy¿ stanowi ona naturalny filtr absorbuj¹cy zabójcze dla ¿ycia promieniowanie UV.
Zaobserwowano istnienie pe³nej korelacji miêdzy wzrostem
ubytku ozonu w stratosferze a iloœci¹ przypadków zachorowañ na raka skóry, nasileniem siê chorób oczu i zmian genetycznych czy os³abieniem systemu odpornoœciowego organizmów. Aby uwypukliæ problem, nale¿y podkreœliæ fakt, ¿e
ka¿dy, powstaj¹cy w wyniku fotolizy cz¹steczki freonu, atom
chloru jest zdolny zniszczyæ do 100 000 moleku³ ozonu, zanim ulegnie unicestwieniu. Tak wiêc konserwacja ¿ywnoœci
poprzez ch³odzenie i zamra¿anie, wsparta wynalazkami z dziedziny chemii, w istotny sposób wp³ynê³a na ¿ycie cz³owieka.
Niestety nie wszystkie konsekwencje okaza³y siê po¿¹dane.
Ale to ju¿ temat na zupe³nie odrêbn¹ historiê.
Wróæmy jednak do sposobów konserwacji ¿ywnoœci - tym
razem polegaj¹cych na dzia³aniu ró¿nymi czynnikami biologicznymi lub substancjami chemicznymi. Do metod tych zaliczyæ mo¿na:
• kiszenie (kwaszenie) – utrwalanie surowców roœlinnych przeznaczonych do spo¿ycia (np. kapusty, ogórków, grzybów)
poprzez kwas mlekowy (1-1,5%) wytwarzaj¹cy siê w wyniku fermentacji mlekowej,
• fermentacjê alkoholow¹ – powstaj¹cy podczas fermentacji
alkohol konserwuje soki otrzymywane najczêœciej z owoców. Metoda stosowana od czasów biblijnych do produkcji
wina,
• peklowanie – proces technologiczny polegaj¹cy na dzia³aniu solanki lub mieszanki pekluj¹cej na miêso. Efektem tego
procesu jest utrwalanie barwy, wytworzenie charakterystycznego smaku i zapachu oraz przed³u¿enie trwa³oœci produktu poprzez hamowanie wzrostu bakterii chorobotwórczych
i gnilnych. Zapobiega to tworzeniu siê jadu kie³basianego.
Podstawowymi sk³adnikami mieszaniny pekluj¹cej jest sól
i azotan(III) potasu (dawniej azotyn potasu o wzorze KNO2.
(oznaczenie EWG – E249) Ze wzglêdu na szkodliwoœæ azotanów(III) sugeruje siê ograniczenie ich u¿ywania jako konserwantów, jednak ca³kowite zast¹pienie innymi zwi¹zkami
nie jest mo¿liwe,
• marynowanie - za pomoc¹ octu (5-10% roztwór kwasu octowego). W kwaœnym œrodowisku mog¹ ¿yæ tylko gatunki
bakterii, które s¹ bezpieczne dla ludzi, gdy¿ pH organizmu
ludzkiego jest dla nich zbyt wysokie,
• solenie - dodanie du¿ej iloœci soli zwiêksza ciœnienie osmotyczne do tego stopnia, ¿e wiêkszoœæ mikroorganizmów nie
mo¿e w takim œrodowisku prze¿yæ. Dawniej solono g³ównie miêso i ryby. Sól spo¿ywana w znacznych iloœciach uwa¿ana jest obecnie za Ÿród³o wielu chorób, w szczególnoœci
uk³adu kr¹¿enia,
BIULETYN 23
• wêdzenie - substancje chemiczne zawarte w dymie (g³ównie fenol i jego pochodne) s¹ zabójcze dla bakterii,
• cukier - dzia³a podobnie jak sól, z tym ¿e ludzki organizm
lepiej radzi sobie z du¿ymi iloœciami cukru ni¿ soli,
• alkohol - alkohol etylowy o wysokim stê¿eniu jest siln¹ trucizn¹ dla bakterii. Przed spo¿yciem tak zakonserwowanej
¿ywnoœci nale¿y obni¿yæ jego stê¿enie, np. podaj¹c z jak¹œ
potraw¹ bezalkoholow¹ (np. miêso zakonserwowane w ten
sposób ze œwie¿o gotowanym ry¿em i warzywami) lub dodaj¹c wody,
• olej, inne t³uszcze - zalewanie olejem albo stopionym mas³em lub smalcem ogranicza dostêp mikroorganizmów,
odcina dop³yw tlenu,
• inne konserwanty chemiczne – dzia³aj¹ bakteriostatycznie
(np. benzoesan sodu – E 211) lub nawet bakteriobójczo.
Na tzw. liœcie E jest obecnie ok. 2000 ró¿nych substancji
chemicznych z których ogromna czêœæ ma w³aœciwoœci konserwuj¹ce.
Jak widaæ z przytoczonych przyk³adów, konserwacja ¿ywnoœci poprzez dodawanie ró¿nych substancji chemicznych
jest procederem znanym i stosowanym od bardzo, bardzo
dawna. Obecnie konserwanty przewa¿nie wytwarza siê syntetycznie, ale dawniej ich g³ównym Ÿród³em by³y produkty naturalne.
Przez wiele wieków, a w³aœciwie tysi¹cleci, sól by³a jedyn¹
przypraw¹, a zarazem i konserwantem znanym w Europie. W
czasach rzymskich zaczê³y siê pojawiaæ inne: cynamon, goŸdziki, ga³ka muszkato³owa i przede wszystkim pieprz. Pomaga³y ukryæ smak i zapach psuj¹cej siê ¿ywnoœci, ale tak¿e
spowalnia³y procesy dalszego gnicia, hamowa³y rozwój pleœni, odstrasza³y robactwo. Przyprawy zwiêkszaj¹ wydzielanie
œliny, zwiêkszaj¹ wydzielanie soków trawiennych, a tak¿e stymuluj¹ ruch pokarmu w jelitach, co pomaga w trawieniu. Ponadto stosowano je jako lekarstwa. Olejek goŸdzikowy by³
cenionym antyseptykiem i œrodkiem na ból zêbów. Zreszt¹
do dzisiaj g³ówny sk³adnik olejku otrzymywanego z goŸdzików - eugenol - jest stosowany w dentystyce jako ³agodny
œrodek znieczulaj¹cy. Ga³ka muszkato³owa by³a stosowana
na bóle reumatyczne, a tak¿e bóle ¿o³¹dkowe, czerwonkê
oraz kolkê. By³a uwa¿ana za afrodyzjak, œrodek nasenny, a
noszona w specjalnych woreczkach na szyi, mia³a chroniæ
przed d¿um¹.
Mimo ¿e znanych jest wiele przypraw, niektóre z nich,
zw³aszcza wymienione powy¿ej, by³y szczególnie po¿¹dane.
Wszystkie te przyprawy pochodzi³y z dalekiej Azji - Indii lub
Indochin. W œredniowiecznej Europie oba te geograficzne
rejony zla³y siê w jeden legendarny region zwany Indiami.
Import przypraw korzennych nastêpowa³ nieprzerwanie a¿ do
koñca œredniowiecza i stanowi³ nawet ponad po³owê towarów sprowadzanych z Azji w rejon œródziemnomorski, gdzie
krzy¿owa³y siê g³ówne szlaki handlowe, dostarczaj¹ce przyprawy do Europy, przy czym pieprz by³ towarem dominuj¹cym. Po upadku Bizancjum w 1453 r., wszystkie szlaki handlowe zosta³y opanowane przez Arabów, którzy uzyskali monopol na import praktycznie wszystkich egzotycznych przypraw, nazywanych tak¿e przyprawami korzennymi lub korzeniami. W krótkim czasie ceny "korzeni" na rynkach europejskich wzros³y niepomiernie. Dla przyk³adu, za jeden kwintal
goŸdzików na Wyspach Moluckich, p³acono 2 dukaty. W mieœcie Malakka (na Pó³wyspie Malajskim) ju¿ 14 dukatów,
w Kalikat, g³ównym punkcie prze³adunkowym ówczesnych
Indii, ju¿ 50 dukatów. Ostatecznie na gie³dzie londyñskiej 213
dukatów.
"Korzenie" znajdowa³y siê w legendarnych Indiach. Dla
rozwijaj¹cej siê prê¿nie Europy odkrycie alternatywnej drogi
24 BIULETYN
do Indii by³o wiêc ekonomiczn¹ koniecznoœci¹.
Dotarcie tam by³o ryzykownym przedsiêwziêciem, jednak¿e perspektywa ogromnych zysków sk³oni³a wielu œmia³ków
do podjêcia niebezpiecznych, nigdy wczeœniej niepodejmowanych wypraw.
Rozpoczê³a siê epoka wielkich odkryæ geograficznych.
Pocz¹tkowym celem praktycznie wszystkich wypraw by³y Indie, a szczególnie Kalikat - ksiêstwo w po³udniowo-zachodniej czêœci Indii, ówczesne centrum handlu pieprzem i innymi przyprawami oraz s³ynne Wyspy Korzenne – Moluki, grupa niewielkich wysp archipelagu malajskiego, na pó³nocny
wschód od wyspy Celebes, obecnie jedna z prowincji Indonezji, a wówczas jedyne miejsca na œwiecie, gdzie ros³y goŸdziki i ga³ka muszkato³owa.
Ju¿ od po³owy XV wieku próbowali dotrzeæ tam portugalscy ¿eglarze, op³ywaj¹c Afrykê. W 1487 roku Bartolomeo Dias
op³yn¹³ Przyl¹dek Dobrej Nadziei, przecieraj¹c szlak swojemu rodakowi – Vasco da Gamie, który w 1498 r.dotar³ wreszcie do Indii drog¹ morsk¹ bezpoœrednio z Europy. Dziêki temu
Portugalczycy na dziesi¹tki lat zapewnili sobie monopol
w handlu korzeniami, a zdobyte bogactwa sta³y siê Ÿród³em
potêgi Imperium Portugalskiego siêgaj¹cego na wschód od
Afryki, poprzez Indie i Indonezjê a¿ po Brazyliê. W miêdzyczasie tak¿e w³adcy Hiszpanii, ¿ywotnie zainteresowani intratnym handlem przyprawami, sfinansowali wyprawê genueñskiego kapitana Krzysztofa Kolumba, który zamierza³ dotrzeæ do Indii p³yn¹c na zachód. Jak wiemy z historii, do Indii
nie dotar³, ale jego odkrycie ca³kowicie zmieni³o obraz ówczesnego œwiata. Na odkrytym przez siebie l¹dzie wprawdzie
pieprzu nie znalaz³, ale do Hiszpanii przywióz³ inn¹ przyprawê o bardzo podobnych w³aœciwoœciach smakowych, któr¹
nazwano czerwonym pieprzem znanym dziœ tak¿e jako chili.
Fakt, ¿e w trakcie tak niebezpiecznej wyprawy znaleziono
czas, aby "wypróbowywaæ" ró¿ne nieznane roœliny, tak¿e
œwiadczy o rzeczywistym jej celu.
Pomimo zdobytych w Nowym Œwiecie bogactw, Hiszpanie nadal d¹¿yli do opanowania handlu "klasycznymi" przyprawami. W roku 1518 Ferdynand Magellan, portugalski
¿eglarz w s³u¿bie króla hiszpañskiego, wyp³yn¹³ na piêciu niewielkich statkach z 265 osobami za³ogi z zamiarem op³yniêcia odkrytego przez Kolumba l¹du i dotarcia do Moluków od
strony zachodniej. Opis tej niebezpiecznej podró¿y to zupe³nie inna, niezwykle pasjonuj¹ca historia. Sam Magellan nie
dotar³ do Wysp Korzennych, gin¹c w potyczce z tubylcami,
prawie u celu wyprawy. Jednak pokusa zdobycia goŸdzików
i ga³ki muszkato³owej, a tym samym bogactwa i s³awy, by³a
zbyt wielka, aby zrezygnowaæ.
A by³o o co siê staraæ. Kiedy po trzech latach do Hiszpanii
powróci³ jeden ocala³y statek z zaledwie osiemnastoosobow¹
za³og¹, przywieziony ³adunek 26 ton przypraw z nawi¹zk¹
zwróci³ koszty wyprawy, otwieraj¹c drogê dla kolejnych, pe³nych odkryæ wypraw.
Same Wyspy Korzenne sta³y siê wkrótce obiektem walk
ówczesnych potêg kolonialnych, wielokrotnie przechodz¹c z
r¹k do r¹k. Aby uzyskaæ kontrolê nad handlem ga³k¹ muszkato³ow¹ Holendrzy zrzekli siê Manhattanu na rzecz Anglików. Tak wiêc nie bêdzie przesad¹ stwierdzenie, ¿e g³ównie
dziêki ga³ce muszkato³owej mamy obecnie Nowy Jork, a nie
Nowy Amsterdam.
Oczywiœcie to nie wszystkie pasjonuj¹ce historie zwi¹zane z przyprawami i odkryciami geograficznymi, ale to tak¿e
temat na odrêbne opowieœci.
Có¿ takiego jest w przyprawach, ¿e sta³y siê tak cenne
i po¿¹dane? Dla chemika odpowiedŸ jest prosta. Swoje niezwyk³e w³aœciwoœci przyprawy zawdziêczaj¹ obecnoœci spe-
cyficznych zwi¹zków chemicznych i jakkolwiek zwi¹zki te
wystêpuj¹ tak¿e w innych roœlinach, to w "korzeniach" jest ich
szczególnie du¿o.
Pikantny smak czarnego pieprzu oraz chili to efekt obecnoœci piperyny (pieprz) lub kapsaicyny (chili). Podobny, ale
nieco ³agodniejszy efekt wywo³uj¹ tak¿e inne substancje, charakteryzuj¹ce siê ponadto przyjemnym aromatem. S¹ to: zingeron wystêpuj¹cy w imbirze, eugenol nadaj¹cy charakterystyczny aromat goŸdzikom, izoeugenol wystêpuj¹cy w ga³ce
muszkato³owej oraz mirystycyna i elemicyna, substancje
zapachowe równie¿ wystêpuj¹ce w ga³ce muszkato³owej,
ale tak¿e w niewielkich iloœciach w marchwi, selerze, naci
pietruszki czy czarnym pieprzu. Zwi¹zki te to specyficzne
konserwanty chemiczne, których obecnoœæ podnosi tak¿e
walory smakowe potraw. Ich spo¿ywanie sprawia nam przyjemnoœæ, a niekiedy nawet uzale¿niamy siê od nich.
Ale dlaczego te zwi¹zki tak dzia³aj¹?
Tu nale¿y nieco d³u¿ej zastanowiæ siê nad pojêciem smaku. W fizjologii smak to jeden z podstawowych zmys³ów, s³u¿¹cy do chemicznej analizy sk³adu pokarmu. Receptory smakowe (tzw. kubki smakowe) u ludzi wystêpuj¹ g³ównie
w jamie ustnej, na jêzyku i górnej czêœci przewodu pokarmowego. W zasadzie przyjmuje siê, ¿e s¹ 4 rodzaje receptorów
smakowych, odpowiadaj¹cych z grubsza wa¿nym grupom substancji chemicznych znajduj¹cych siê w po¿ywieniu. Receptory te rozró¿niaj¹ smak s³odki (wêglowodany, g³ównie cukry
proste i dwucukry), s³ony (sole sodu i potasu), kwaœny (kwasy
organiczne i nieorganiczne) oraz gorzki (alkaloidy i wiele soli
nieorganicznych). W literaturze fachowej od pewnego czasu
wyró¿nia siê pi¹ty smak – z japoñskiego nazywany umami,
którego receptory wykrywaj¹ obecnoœæ bia³ka, a w³aœciwie
kwasu glutaminowego – aminokwasu obficie wystêpuj¹cego
w miêsie, ale tak¿e np. w sosie sojowym czy pomidorach.
Pikantny, wywo³uj¹cy pieczenie "smak" przypraw nie jest
klasycznym smakiem, lecz reakcj¹ nerwów bólowych na bodziec chemiczny. Receptory bólu, zwane te¿ nocyreceptorami, rozsiane s¹ po ca³ym ciele, tak¿e w narz¹dach wewnêtrznych, jak miêœnie czy jelita. Nic dziwnego, ¿e pikantny "smak"
odczuwamy znacznie intensywniej ni¿ inne klasyczne smaki.
Uczucie palenia i bólu zwi¹zane ze spo¿ywaniem piperyny zawartej w pieprzu, wynika z jej bezpoœredniej interakcji
z neuronami uk³adu nerwowego. Uwa¿a siê, ¿e decyduje
o tym kszta³t cz¹steczki piperyny, która potrafi dopasowaæ
siê do bia³ek obecnych w receptorach bólu, powoduj¹c reakcjê uk³adu nerwowego odbieran¹ przez mózg jako wra¿enie
ciep³a i bólu. Podobnie, ale znacznie silniej, dzia³a kapsaicyna obecna w chili. Substancje te nie powoduj¹ jednak ¿adnych trwa³ych uszkodzeñ tkanek – pobudzaj¹ tylko komórki
nerwowe w dok³adnie ten sam sposób, jak rzeczywiste uszkodzenia tkanek na skutek urazu mechanicznego lub poparzenia. Toksyczne dzia³anie kapsaicyny w zbyt du¿ych dawkach
wynika tylko z nadmiernego pora¿ania uk³adu nerwowego
i zak³ócania jego normalnego funkcjonowania.
Tak wiêc o wra¿eniach wywo³ywanych przez przyprawy
decyduje budowa chemiczna obecnych w nich sk³adników.
I rzeczywiœcie struktury zwi¹zków odbieranych jako pikantne
s¹ podobne. Najsilniejsze "pieczenie" wywo³uje kapsaicyna:
kapsaicyna (chili)
o strukturze w zasadzie bardzo podobnej do piperyny:
piperyna (pieprz)
W obu tych zwi¹zkach wystêpuje pojedynczy pierœcieñ
aromatyczny z podstawnikami po³¹czonymi poprzez atom tlenu (O) oraz ³añcuch wêglowodorowy zawieraj¹cy tak¿e atom
azotu (N) bezpoœrednio po³¹czony wêglem (C) grupy karbonylowej (C=O).
Efekt "pieczenia" wywo³uje tak¿e zingeron obecny w imbirze:
zingeron (imbir)
Jest bardzo podobny do kapsaicyny, ale nie zawiera azotu, a ³añcuch wêglowodorowy jest znacznie krótszy. To zapewne sprawia, ¿e przez wiêkszoœæ ludzi odbierany jest tak¿e jako znacznie mniej "ostry".
Jak ju¿ wy¿ej wspomniano, receptory bólu reaguj¹ na bodŸce uszkadzaj¹ce tkanki, ale podobn¹ reakcjê mo¿e wywo³aæ
tak¿e bodziec chemiczny, a konkretnie zwi¹zki zawarte w przyprawach. Dlaczego wiêc z tak¹ ochot¹ je konsumujemy?
Pod wp³ywem wywo³anego wra¿enia bólu uruchomiony
zostaje ca³y szereg zjawisk, a intensywnoœæ czucia bólu jest
regulowana przez uk³ad przeciwbólowy, którego dzia³anie
polega na ograniczeniu impulsów bólowych docieraj¹cych
do oœrodków bólowych mózgu. Inaczej mówi¹c odpowiedzi¹
organizmu na ból jest m.in. wydzielanie hormonów peptydowych – endorfin – zwi¹zków opiatopodobnych, koj¹cych ból
(podobnie jak morfina) i wywo³uj¹cych uczucie przyjemnoœci
i dobrego nastroju. Endorfiny wywo³uj¹ doskona³e samopoczucie i zadowolenie z siebie (tzw. hormon szczêœcia). Uwa¿a siê, ¿e kszta³tuj¹ tak¿e uczucie zakochania oraz generalnie wywo³uj¹ wszelkie inne stany euforyczne.
Tak wiêc im ostrzejsza przyprawa, tym wiêksze odczuwanie bólu, a w konsekwencji wiêksze iloœci œladowe endorfin
w organizmie i zwi¹zana z tym przyjemnoœæ.
Ale to nie wszystko. Istniej¹ powa¿ne chemiczne podstawy do twierdzenia, ¿e spo¿ywanie przypraw mo¿e na nas dzia³aæ wprost narkotycznie. Nie jest przypadkiem, ¿e ju¿ od wieków ga³ka muszkato³owa by³a uwa¿ana za "przyprawê sza³u". Spo¿ywana w du¿ych (a nawet bardzo du¿ych) iloœciach
wywo³ywa³a stany g³êbokiego upojenia oraz halucynacje.
Za w³aœciwoœci halucynogenne prawdopodobnie odpowiedzialne s¹ elemicyna i mirystycyna:
elemicyna
mirystycyna
BIULETYN 25
wystêpuj¹ce obficie w ga³ce muszkato³owej, ale tak¿e w niewielkich iloœciach w innych powszechnie spo¿ywanych roœlinach jak marchew, seler, koper, naæ pietruszki czy pieprz
czarny. Zwykle jednak nie jada siê ich w tak du¿ych iloœciach,
aby odczuæ efekty halucynogenne. Nie ma tak¿e bezpoœrednich dowodów na to, ¿e zwi¹zki te same w sobie mog¹ wywieraæ na nas taki wp³yw. Nie mo¿na jednak wykluczyæ, ¿e
w procesach metabolicznych z ich udzia³em mog¹ powstawaæ pochodne amfetaminy – zwi¹zki chemiczne o silnym dzia³aniu psychotropowym.
Istniej¹ co do tego powa¿ne argumenty chemiczne. Otó¿
do nielegalnej produkcji 3,4-metylenodioksy-N-metyloamfetaminy, podstawowego sk³adnika tabletek Ecstasy – jednego
z najpopularniejszych nielegalnych œrodków psychoaktywnych w Polsce, wykorzystywany jest safrol:
safrol
3,4-metylenodioksy-Nmetyloamfetamina
(MDMA)
Safrol jest g³ównym (w 85%) sk³adnikiem olejku sasafrasowego otrzymywanego z korzenia drzewa sasafrasowego,
nazywanego te¿ sasafrzanem. Safrol, w œladowych iloœciach
wystêpuj¹cy tak¿e w kakao (podstawowy sk³adnik czekolady!), czarnym pieprzu, ga³ce muszkato³owej czy imbirze, dawniej by³ u¿ywany jako g³ówny sk³adnik smakowy piwa korzennego. Obecnie jego stosowanie jest zakazane.
Wystarczy jednak uwa¿nie przyjrzeæ siê wzorom mirystycyny i safrolu.
mirystycyna
safrol
Jedyna ró¿nica to brakuj¹ca w safrolu grupa OCH3.
Bardzo podobne do przedstawionych wy¿ej zwi¹zków s¹
inne substancje chemiczne wystêpuj¹ce w przyprawach korzennych. To np. eugenol:
wym, maj¹ charakterystyczny, bardzo podobny, ale rozró¿nialny zapach, przypominaj¹cy zapach wspomnianego wczeœniej zingeronu wystêpuj¹cego w imbirze.
Mimo i¿ opisane powy¿ej zwi¹zki pochodz¹ od ró¿nych
roœlin, ich cech¹ charakterystyczn¹ jest podobieñstwo struktury chemicznej. Maj¹c na uwadze wczeœniejsze stwierdzenia, ¿e budowa zwi¹zku chemicznego determinuje jego dzia³anie na organizm ludzki i ¿e zwi¹zki o podobnej strukturze
bêd¹ tak¿e posiada³y podobne w³aœciwoœci, to wnioski nasuwaj¹ siê same.
Po co jednak roœliny wytwarzaj¹ takie substancje?
Z pewnoœci¹ nie dla naszej przyjemnoœci. Zwi¹zki te to
swojego rodzaju broñ chemiczna, spe³niaj¹ca funkcjê naturalnych pestycydów, s³u¿¹cych do ochrony przed pas¹cymi
siê zwierzêtami, wysysaj¹cymi soki oraz podgryzaj¹cymi liœcie i pêdy owadami czy paso¿ytniczymi grzybami. Odstraszaj¹ce owady dzia³anie przypraw wyjaœnia, dlaczego dawniej uwa¿ano, ¿e ga³ka muszkato³owa chroni przed d¿um¹.
Obecnie wiemy, ¿e najczêœciej wystêpuj¹ca forma d¿umy roznoszona by³a przez pch³y. Tak¿e inne przyprawy dzia³a³y podobnie. W starych przepisach znaleŸæ mo¿na opisy przygotowania mikstur zawieraj¹cych m. in. goŸdziki, s³u¿¹cych do
odstraszania owadów, a szczególnie komarów. Z drewna sasafrasowego (zawieraj¹cego safrol) chêtnie wykonywano szafy i kufry, gdy¿ jego zapach odstrasza³ mole.
Cz³owiek wykorzysta³ tylko obserwowane zjawiska dla
swoich potrzeb. Zauwa¿y³, ¿e niektóre roœliny by³y omijane
przez zwierzêta, a ¿ywnoœæ je zawieraj¹ca psu³a siê wolniej
i omija³o j¹ "robactwo". Zorientowa³ siê tak¿e, ¿e jemu niewielkie iloœci nie szkodz¹ (nasze w¹troby potrafi¹ efektywnie
oczyszczaæ organizm z toksycznych substancji). Oczywiœcie
bardzo du¿e dawki mog¹ byæ szkodliwe, ale wymaga³oby to
spo¿ycia ogromnej iloœci przypraw.
A wszystko to dziêki zwi¹zkom chemicznym zawartym
w przyprawach, dla których wielu œmia³ków poœwiêci³o ¿ycie,
a próby ich zdobycia lub zast¹pienia w inny sposób przyczyni³y siê do rozwoju techniki, a tak¿e wielu donios³ych odkryæ,
nie tylko naukowych.
Warto o tym pamiêtaæ, zastanawiaj¹c siê nad rol¹ chemii
w naszym ¿yciu. Warto tak¿e nieco wnikliwiej spojrzeæ na pewne zagadnienia. Dlaczego niektóre potrawy tak nam smakuj¹,
czemu zawdziêczamy ich doskona³y smak i dlaczego ich spo¿ywanie wprowadza nas w doskona³y nastrój, a nawet euforiê?
Przedstawione w artykule fakty potwierdzone s¹ wieloma
Ÿród³ami naukowymi, ale opisany ich bezpoœredni wp³yw na
bieg historii mo¿na traktowaæ z lekkim przymru¿eniem oka.
Z drugiej jednak strony historie te sk³aniaj¹ do refleksji nad
drobnymi w istocie rzeczy zdarzeniami, które uformowa³y
i wci¹¿ zmieniaj¹ nasze spo³eczeñstwo, a ró¿ne zwi¹zki chemiczne wystêpuj¹ w nich w roli g³ównej.
Smacznego!
W³odzimierz Urbaniak
eugenol
obecny w du¿ych iloœciach w goŸdzikach czy izoeugenol nadaj¹cy charakterystyczny aromat ga³ce muszkato³owej:
izoeugenol
Oba te zwi¹zki ró¿ni¹ siê tylko miejscem wystêpowania
wi¹zania podwójnego w bocznym ³añcuchu wêglowodoro-
26 BIULETYN
Powy¿szy artyku³ powsta³ na kanwie wyk³adu wyg³oszonego w trakcie XIII Zjazdu Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli
Przedmiotów Przyrodniczych obraduj¹cego pod has³em
"Nauki przyrodnicze a zdrowie cz³owieka". Wspomniany wyk³ad w znacznej czêœci zainspirowany zosta³ lektur¹ ksi¹¿ki pt.
"Guziki Napoleona – jak 17 cz¹steczek zmieni³o historiê œwiata" (autorzy: Penny Le Couteur i Jay Burreson, Wydawnictwo
Twój Styl, Warszawa 2004 rok), uzupe³nion¹ wiadomoœciami
zaczerpniêtymi z innych Ÿróde³, a w szczególnoœci, z wymagaj¹cej wprawdzie starannej weryfikacji, ale zasobnej, ³atwo
dostêpnej i wygodnej w u¿yciu encyklopedii internetowej Wikipedia (www.pl.wikipedia.org).
Œwiat podwodny zawsze fascynowa³ ludzi. Ostatnio dziêki coraz lepszemu sprzêtowi
i komputerom wizyta w tym œwiecie jest osi¹galna niemal dla ka¿dego. Ma³o wizytuj¹cych
zdaje sobie sprawê, z jakich praw fizyki "korzysta" nurek podwodny. Wyk³ad popularny, wyg³oszony na 7 Toruñskim Festiwalu Nauki i Sztuki (http://www.festiwal.torun.pl/),
przybli¿y³ m³odym s³uchaczom, jak mo¿na siê zanurzyæ, dlaczego w wodzie wszystko wygl¹da nieco inaczej, dlaczego wynurzaæ siê nale¿y powoli, jakie dodatkowe trudnoœci sprawia nurkowanie na du¿ych wysokoœciach. Poni¿ej przedstawiamy wybrane
fragmenty wyk³adu.
Œ
rodowisko cz³owieka to powierzchnia Ziemi i ograniczona do w¹skiej warstwy czêœæ atmosfery. Do
tego œrodowiska jesteœmy przystosowani; poza nim
otoczenie jest nieprzyjazne i przebywanie tam zale¿y od pokonania wrogich si³.
Przedstawiam bli¿ej jedno z d¹¿eñ wyjœcia poza nasze
ukszta³towane przez ewolucjê mo¿liwoœci – chêæ nurkowania. Nurek podwodny musi podporz¹dkowaæ siê prawom
fizyki, ale równie¿ musi umiejêtnie je stosowaæ, a dobrze by³oby, gdyby rozumia³ dlaczego œwiat wodny jest inny. Jednym tchem wymieniæ mo¿na znane ze szko³y prawa: Archimedesa i Pascala – podstawy fizyki nurkowania. To podstawowa wiedza, której umiejêtne zastosowanie jest elementem
treningu nurka. Ciep³o, œwiat³o i dŸwiêk to kolejne "dzia³y"
fizyki podwodnej. Ka¿dy, kto próbowa³ zanurzyæ siê i spojrzeæ poprzez wodê, wie, ¿e wszystko jest wiêksze, kolory nieco
inne, a tak¿e ws³uchuj¹c siê w dŸwiêki zauwa¿y, ¿e nie mo¿e
okreœliæ kierunku, sk¹d dŸwiêk dochodzi.
Nie ka¿dy zdaje sobie sprawê z tego, ¿e w wodzie niemal
nie rozchodz¹ siê fale radiowe i nie da siê pos³uchaæ wiadomoœci ani sprawdziæ poczty elektronicznej i tutaj przydatne
s¹ fale dŸwiêkowe - ultradŸwiêki.
Nurkowanie znane jest od tysi¹cleci, gdy¿ z g³êbin morza
wydobywano g¹bki, korale i per³y, a tak¿e towary z zatopionych okrêtów. Herodot zanotowa³ historiê ¿eglarza nurka
o imieniu Scyllis, który za pomoc¹ rurki oddycha³ pod wod¹
i prawdopodobnie wykonywa³ dywersjê przeciwko Persom.
Aleksander Wielki posy³a³ nurków pod wodê, aby usunêli prze-
BIULETYN 27
szkody w porcie Tyr w dzisiejszym Libanie w roku 332 p.n.e.
Poni¿ej przedstawiony jest rysunek po³awiacza, pochodz¹cy z pocz¹tku XVI wieku.
W wieku XIII Roger Bacon (ok. 1214-1294) spekulowa³
w swoich pracach o urz¹dzeniach do przebywania pod wod¹.
W wiekach XVI-XIX wynaleziono i udoskonalono dzwony nurkowe. Astronom Edmund Halley (1656-1742, kometa Halleya)
w 1690, zbudowa³ dzwon nurkowy, w którym zu¿yte powietrze uzupe³niano za pomoc¹ beczek. Sam Halley spêdzi³
w swoim dzwonie 4 godziny na g³êbokoœci 20 m pod wod¹.
Idea dzwonu przerodzi³a siê w stosowany powszechnie do
prac podwodnych kombinezon nurka klasycznego, hermetyczny z szczelnie przykrêcanym he³mem, w którym ciœnienie powietrza równe jest ciœnieniu hydrostatycznemu.
Prawo Pascala i ciœnienie hydrostatyczne
Ciœnienie zewnêtrzne rozchodzi siê w cieczy lub gazie jednakowo we wszystkich kierunkach. Ciœnienie hydrostatyczne
roœnie z g³êbokoœci¹:
p = ρgh
ry ziemskiej maleje z wysokoœci¹, w przybli¿eniiu wyk³adniczo:
Na wyskoœci 4900 m nad poziomem morza ma wartoœæ
równ¹ oko³o po³owy ciœnienia, do którego jesteœmy przystosowani fizjologicznie.
Prawo ciœnieñ parcjalnych stwierdza, ¿e ciœnienie jest
wypadkow¹ ciœnieñ poszczególnych sk³adników mieszaniny
gazu:
ptot = pO2+pN2+... = 0,21+0,78+... at.
Z punktu widzenia fizjologii bezpieczne dla cz³owieka jest
oddychanie powietrzem o ciœnieniu parcjalnym tlenu w przedziale: 0,16 ≤ PO2 ≤ 1,6 at.
Ciœnienie parcjalne tlenu na wysokoœci 4900 m wynosi
ok. 0,1 at, poni¿ej dolnej granicy. Organizm cz³owieka mo¿e
jednak zaadaptowaæ siê do tak ekstremalnych warunków.
Górn¹ granicê dopuszczalnego ciœnienia parcjalnego tlenu
osi¹gamy na g³êbokoœci 66 m, przy za³o¿eniu, ¿e butla z powietrzem ma sk³ad taki, jak atmosfera ziemska, tzn. 21% tlenu. Wszystkie te uwarunkowania pokazuj¹, ¿e bicie rekordów
g³êbokoœci w jeziorze wysokogórskim wymaga specjalnych
przygotowañ.
W niniejszym skrócie pomijamy szereg ciekawych zagadnieñ zwi¹zanych z optyk¹ pod wod¹, wœród których nale¿a³oby wymieniæ refrakcjê, absorpcjê i rozpraszanie œwiat³a.
Fizyka rozpraszania œwiat³a wyjaœnia zmiany postrzegania
kolorów pod wod¹ i kolor samych wód.
Œwiat³o widzialne – to fale elektromagnetyczne o bardzo
du¿ej czêstotliwoœci – 1015 Hz. Do komunikacji powszechnie
u¿ywamy telefonów komórkowych i fal radiowych o czêstotliwoœci 109 Hz. Fale radiowe s¹ silnie t³umione w wodzie.
G³êbokoœæ naskórkowa jest to odleg³oœæ, na jak¹ wnikaj¹
fale elektromagnetyczne do przewodnika. Pole elektryczne
fali radiowej mo¿na w uproszczeniu przedstawiæ wzorem:
Prawo Archimedesa i "pêcherz p³awny".
Fw = ρgV, Fw – si³a wyporu, – gêstoœæ wody, g – przyspieszenie ziemskie, V – objêtoœæ
Prawo Boyle'a-Mariotte'a:
Iloczyn ciœnienia i objêtoœci gazu jest sta³y:
(V+∆V)(p+∆p)=pV, p – ciœnienie, V – objêtoœæ.
Wytrenowany nurek, zmieniaj¹c objêtoœæ p³uc i manipuluj¹c zaworami w kamizelce ratunkowo-wypornoœciowej,
mo¿e "regulowaæ" si³ê wyporu. Poni¿ej zamieszczamy nieco
fantastyczny rysunek z prac w³oskiego matematyka i fizyka
Giovanni Alfonzo Borelli'ego z koñca XVII wieku, który przypomina wspó³czesnego nurka swobodnego. Zamiast kamizelki o zmiennej objêtoœci jest tu coœ w rodzaju naczynia
o zmiennej objêtoœci z t³okiem.
Nurkowanie na wysokoœciach
Ciœnienie hydrostatyczne w wodzie roœnie liniowo z g³êbokoœci¹: metr s³upa wody (1 m H2O) = 0,1 at = 9807 Pa,
(1 Pa = 1 N/1 m2), natomiast ciœnienie hydrostatyczne atmosfe-
28 BIULETYN
Nieco fantastyczny rysunek z prac w³oskigo matematyka i fizyka
Giovanni Alfonzo Borelli'ego z koñca XVII wieku
wiadomoœci studenckie z wiadomoœci studenckie
gdzie δ jest g³êbokoœci¹ wnikania fali. G³êbokoœæ naskórkowa zale¿y od czêstotliwoœci ω.
Dla bardzo dobrego przewodnika, jakim jest miedŸ, g³êbokoœæ naskórkowa wynosi nieca³e 9 mm dla czêstotliwoœci
80 Hz i rzêdu 10-7 m dla czêstotliwoœci 1010 Hz. Woda, nawet morska nie jest tak dobrym przewodnikiem jak miedŸ,
ale wystarczaj¹co dobrym, aby uniemo¿liwiæ komunikacjê radiow¹ z okrêtami podwodnymi za pomoc¹ tradycyjnych nadajników. Im mniejsza czêstotliwoœæ, tym mniejsze t³umienie.
Fale o czêstotliwoœci 80 Hz przenikaj¹ przez wodê bez przeszkód. Poni¿ej zamieszczone s¹ obrazy "szumu elektromagnetycznego", który mo¿na zarejestrowaæ za pomoc¹ karty
dŸwiêkowej komputera, umieszczaj¹c zamiast mikrofonu d³ugi
kawa³ek kabla jako antenê.
1
Z szumu wydobyæ mo¿na sk³adowe czêstotliwoœci: 50 Hz
i 60 Hz to czêstotliwoœci sieci energetycznych; dostrzec mo¿na te¿ sk³adow¹ o czêstotliwoœci 82 Hz, stosowan¹ w komunikacji z rosyjskimi okrêtami podwodnymi (system ZEVS).
Sygna³ o tej czêstotliwoœci zmienia siê w czasie i niesie zaszyfrowan¹ informacjê w swoistym alfabecie Morse'a dla za³ogi okrêtu podwodnego. Poszczególne znaki tego "alfabetu"
trwaj¹ po kilka minut, jest wiêc to transmisja powolna i jednokierunkowa. Anten¹ nadawcz¹ dla takich fal jest kula ziemska, a linie zasilaj¹ce to kable przewodz¹ce pr¹dy o natê¿eniu nawet 300 A o d³ugoœci kilkudziesiêciu kilometrów. Identycznym systemem o czêstotliwoœci 76 Hz (sytem ELF)
dysponuje armia amerykañska.
Adam Dittmar-Wituski
Rysunki zaczerpniêto z US Navy diving manual, rev. 5, 15
August 2005, dostêpny np.: http://www.supsalv.org/manuals/
diveman5/divManual5.htm, informacje o systemie ZEVS zaczerpniêto ze strony internetowej http://www.vlf.it/zevs/zevs.htm
, zdjêcia autora z paŸdziernka 2006.
czerwca w Auditorium Novum w Fordonie odby³a siê
pi¹ta ju¿ konferencja zatytu³owana "Biotechnologia dziœ
na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym, jutro w regionie kujawsko-pomorskim". Jak co roku konferencjê zorganizowa³o, pod honorowym patronatem prorektora ds. dydaktycznych i studenckich i w³adz Wydzia³u Rolniczego, Ko³o Naukowe Biotechnologii, dzia³aj¹ce przy Katedrze Genetyki i Hodowli Roœlin Wydzia³u Rolniczego UTP. Celem konferencji by³o
zaprezentowanie badañ przeprowadzonych przez tegorocznych absolwentów kierunku biotechnologia Wydzia³u Rolniczego, a tak¿e zapoznanie ze specyfik¹ studiów na tym kierunku. W spotkaniu uczestniczy³y w³adze uczelni i Wydzia³u
Rolniczego, magistranci i ich promotorzy, pracownicy UTP
i studenci m³odszych roczników. Przybyli tak¿e przedstawiciele bydgoskich placówek naukowych i firm zwi¹zanych
z biotechnologi¹, jak równie¿ nauczyciele i m³odzie¿ szkó³ œrednich. Równie¿ w tym roku (po raz drugi) w naszej tradycyjnej
konferencji wziêli udzia³ studenci z zaprzyjaŸnionego S³owackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze (S³owacja). Jako ¿e
by³a to ju¿ pi¹ta konferencja, aby uczciæ ten jubileusz ko³o
zaprosi³o do udzia³u dwie absolwentki pierwszego rocznika
biotechnologii (z roku 2003), które kontynuuj¹ pracê naukow¹,
realizuj¹c prace doktorskie – Nataliê Miler i Ewê ¯ary-Sikorsk¹.
Uroczystego otwarcia konferencji dokona³ prof. dr hab.
in¿. Jacek ¯arski, dziekan Wydzia³u Rolniczego. Spotkanie
prowadzi³y dr hab. in¿. Elwira Œliwiñska, prof. UTP, opiekun
Ko³a Naukowego Biotechnologii i Barbara Janka, studentka
BIULETYN 29
wiadomoœci studenckie z wiadomoœci studenckie z wiadomoœci studenckie
Œ
V roku kierunku biotechnologia. Pierwsz¹ czêœæ konferencji
stanowi³o 8 prezentacji multimedialnych, zaprezentowanych
przez magistrantów kierunku biotechnologia, realizuj¹cych
swoje prace na Wydziale Rolniczym i Biologii i Hodowli Zwierz¹t oraz na Uniwersytecie w Salamance (Hiszpania) w ramach programu SOCRATES-ERASMUS, a tak¿e przez goœci
ze S³owacji. Dwa ostatnie referaty wyg³osi³y doktorantki, absolwentki biotechnologii z rocznika 2003. Dla tych, którzy
uczestniczyli wtedy w pierwszej konferencji z naszego cyklu,
na której obie panie te¿ z wielkim powodzeniem wyst¹pi³y,
by³a to mi³a okazja obserwacji perfekcjonizmu m³odych naukowców po 4 latach pracy na uczelni.
W drugiej czêœci studenci zaprezentowali wyniki swoich
badañ w formie plakatów. W czasie sesji plakatowej uczestnicy konferencji mieli okazjê bezpoœrednio zadawaæ magistrantom i ich promotorom szczegó³owe pytania dotycz¹ce przeprowadzonych badañ oraz przebiegu studiów na kierunku
biotechnologia. Odby³o siê równie¿ glosowanie na najlepszy
plakat i prezentacjê multimedialn¹. Wyró¿nieni studenci
– autorzy wybranych prezentacji – otrzymali z r¹k prodziekana ds. dydaktycznych i studenckich WR, dr. in¿. Piotra Piszczka
i opiekuna Ko³a Naukowego Biotechnologii dyplomy oraz nagrody ksi¹¿kowe. Plakaty studentów pozosta³y w Auditorium
Novum do nastêpnego dnia, kiedy to mogli podziwiaæ je rodzice tegorocznych absolwentów, uczestnicz¹cy w absolutorium studentów Wydzia³u Rolniczego.
Elwira Œliwiñska
30 BIULETYN
mia³o mo¿na stwierdziæ, ¿e niektóre imprezy odbywaj¹ce siê na WTiICh w czasie juwenaliów sta³y siê
ju¿ tradycyjnymi, na które czekaj¹ zarówno studenci, jak i pracownicy. Od wielu lat, zawsze w œrodê o godzinie 12:00 rozpoczyna siê Bieg uliczny o puchar Dziekana WTiICh, w którym w dwóch grupach (kobiety i mê¿czyŸni) startuje zwykle
oko³o 150 osób reprezentuj¹cych ró¿ne wydzia³y UTP. Ka¿dego roku, obok studentów, biegn¹ tak¿e pracownicy administracji i nauczyciele akademiccy. Uczestnicy biegu zawsze
s¹ gor¹co dopingowani przez bardzo liczne grono pracowników WTiICh, Studium WFiS oraz kolegów, tak¿e z innych bydgoskich szkó³ wy¿szych. W latach ubieg³ych, pod czujn¹
opiek¹ policji, bieg odbywa³ siê ulicami B³onia. W tym roku,
z uwagi na brak zgody na przeprowadzenie biegu na ulicach
miasta, pracownicy i studenci w okolicznoœciowych koszulkach ufundowanych przez organizatorów, biegali po parku
wokó³ gmachu wydzia³u. Zwyciêzcom VIII Biegu ulicznego
o puchar Dziekana WTiICh w kategoriach:
– kobiety (studentki – Karolina Mi¿anowska WTiICh, pracowniczki – dwa I miejsca – Ewa Lewandowska i in¿. Lidia
Ardasiñska),
– mê¿czyŸni (studenci - Jakub Bryliñski WBiIŒ, pracownicy:
WTiICh – tak¿e dwa I miejsca – prof. Zenon Pawlak i dr in¿.
Edward Sobczak, pracownik UTP – Tomasz Pladwig),
– cz³onkowie AZS – Kamila Zieliñska WR i Krzysztof Lewandowski zosta³y wrêczone puchary i okolicznoœciowe dyplomy.
Jak zawsze puchary wype³nione by³y po brzeg napojem
regeneruj¹cym, który utrudzeni biegiem laureaci musieli
wypiæ na podium.
Od trzech lat tego samego dnia wieczorem, w parku na
terenie wydzia³u, studenci razem z pracownikami rozpalaj¹
ognisko integracyjne, w którym wszyscy piek¹ kie³baski i przy
kuflu piwa, do póŸnych godzin wieczornych wymieniaj¹ uwa-
W
pi¹tek 18 maja bie¿¹cego roku, w Auditorium Novum 168 studentów Wydzia³u Technologii i In¿ynierii Chemicznej UTP otrzyma³o z r¹k dziekanów i swoich promotorów karty absolutoryjne, a w³aœciwie tego roku by³y to
wyj¹tkowo piêknie zrobione albumy, które oprócz czêœci indywidualnej, dotycz¹cej poszczególnego studenta, zawiera³y zdjêcia pracowników wszystkich katedr i zak³adów. Na uroczystoœæ studenci przybyli z rodzinami tak licznie, ¿e wielu
z zaproszonych goœci niestety musia³o staæ na schodach auli.
Uroczystoœæ rozpocz¹³ Chór Akademicki UTP, po którym przemówienie wyg³osi³ dziekan WTiICh prof. dr hab. Jerzy Gaca.
Wielu s³uchaczom ³za zakrêci³a siê w oku, kiedy dziekan gor¹co dziêkowa³ rodzicom studentów, nazywaj¹c ich cichymi
wspó³twórcami sukcesu, jakim jest ukoñczenie studiów. Po
tych s³owach studenci odwróciwszy siê do rodziców na stoj¹co, dziêkowali im gor¹cymi brawami. Nastêpnie prodzie-
gi na temat wspólnej egzystencji podczas trwania studiów.
Bywa, ¿e ktoœ na czymœ zagra, kto inny zaœpiewa. Na ognisko
przychodz¹ tak¿e absolwenci, aby zobaczyæ siê z kolegami i
dawnymi nauczycielami, z którymi dziel¹ siê swoimi osi¹gniêciami i doœwiadczeniami, jakich nabyli po skoñczeniu studiów.
W czwartek 17 czerwca ju¿ po raz drugi w auli WTiICh odby³
siê Festiwal piosenki t³umaczonej, zorganizowany przez mgr
Barbarê Matuszczak ze Studium Jêzyków Obcych. W festiwalu udzia³ wziêli przedstawiciele wszystkich wydzia³ów, którzy
w tym roku wspomagani byli tak¿e przez studentów UKW. Wykonawcy sami wybierali polsk¹ piosenkê, któr¹ t³umaczyli na
studiowany jêzyk obcy i osobiœcie wykonali na scenie. Takiej
ekspresji, pomys³owoœci w doborze stroju i charakteryzacji pasuj¹cej do treœci œpiewanej piosenki pró¿no by szukaæ na innym festiwalu. W tym roku do konkursu stanê³o 11 zespo³ów,
które "skrzyknê³y siê" tylko na ten jeden wystêp. Grupy wystêpuj¹ce na scenie by³y bardzo liczne, wszystkie w pomys³owych kolorowych strojach wykonanych w³asnorêcznie. Radoœæ
i energia, które emanowa³y ze sceny na d³ugo udzieli³y siê widowni. Publicznoœæ szczelnie wype³niaj¹ca aulê, gor¹co dopingowa³a wszystkich wykonawców. Wielu na d³ugo zapad³o
w pamiêæ ¿ywio³owe wykonanie piosenki Jak siê masz kochanie, czy wspania³e kostiumy i wyszukana choreografia ch³opaków od „Pszczó³ki Mai”. W oczekiwaniu na werdykt jury wykonawcy i publicznoœæ wspólnie wykonywali, miêdzy innymi „Czerwone korale” i inne „hity” muzyki rozrywkowej, radoœnie
tañcz¹c na podium w auli. Studentkom w tañcu dzielnie towarzyszy³ dziekan prof. Jerzy Gaca. Nagrody wrêczane przez dziekana laureatom konkursu, chocia¿ by³y skromne, np. siatka
ziemniaków, s³ój ogórków, bilety do kina itp., to starczy³y prawie dla wszystkich, ale i tak najwa¿niejsza by³a wspólna zabawa. Mamy nadziejê, ¿e w przysz³ym roku festiwal zgromadzi
jeszcze wiêcej wykonawców i publicznoœci, choæ ta ostatnia
pewnie bêdzie zmuszona dopingowaæ uczestników na stoj¹co, bo w auli jest tylko 140 miejsc siedz¹cych.
Ewa Maækowska
kan ds. dydaktycznych i studenckich dr in¿. Ewa Maækowska
wraz z promotorami wrêcza³a kartê absolutoryjn¹ ka¿demu
studentowi indywidualnie, zapraszaj¹c wszystkich po kolei na
podium. Po wrêczeniu kart czworo najlepszych studentów Joanna Kmiecik, Joanna Starosta, Katarzyna Kasprowicz, Magdalena Roszak otrzyma³o pami¹tkowe puchary za bardzo
dobre wyniki w nauce. Po wrêczeniu nagród, w imieniu braci
studenckiej dyplomantów po¿egna³ przewodnicz¹cy wydzia³owego Samorz¹du Studenckiego Waldemar Wiœniewski, natomiast w imieniu studentów koñcz¹cych studia g³os zabra³a
Pani Justyna Grozdew, w dowcipny sposób podsumowuj¹c
ca³e 5 lat spêdzonych w murach wydzia³u. Nie jeden z nauczycieli akademickich us³ysza³ "s³owa prawdy" na temat
swoich umiejêtnoœci dydaktycznych, a przemówienie kilkakrotnie przerywane by³o wybuchami gromkiego œmiechu. Na
zakoñczenie tego wyst¹pienia podziêkowano wszystkim nauczycielom akademickim, sk³adaj¹c bukiety kwiatów na rêce dziekanów, a ka¿dy promotor otrzyma³ z r¹k dyplomantów piêkn¹ bia³¹
ró¿ê. Ostatnim punktem uroczystoœci by³ ponowny wystêp Chóru
UTP, który odœpiewa³ Gaudeamus igitur i kilka innych pieœni, po
czym po czêœci oficjalnej wszyscy przenieœli siê przed gmach
auli, gdzie d³ugo robiono pami¹tkowe zdjêcia.
Ewa Maækowska
BIULETYN 31
W
wodnicz¹ca SKN AgroEkoturystyki, studentka III roku WHiBZ
(kierunek: agroturystyka) – Kinga Gust.
Temat pracy "Ró¿norodnoœæ zwierz¹t w gospodarstwach
agroturystycznych" spotka³ siê z du¿ym zainteresowaniem
uczestników konferencji. Niew¹tpliwie przyczyni³ siê do tego
oryginalny temat, jak i atrakcyjnie wykonany poster. Spoœród
najczêœciej zadawanych pytañ najwiêcej dotyczy³o mo¿liwoœci i sposobu prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego oraz jego op³acalnoœci.
Organizatorzy imprezy zadbali tak¿e o urozmaicenie pobytu ró¿nymi atrakcjami, takimi jak: zwiedzanie stolicy noc¹,
pokazy sprawnoœci fizycznej s³uchaczy Szko³y G³ównej S³u¿by Po¿arniczej, zwiedzanie Akademii Wychowania Fizycznego. Udzia³ w konferencji pozwoli³ nam na nawi¹zanie kontaktów z innymi ko³ami w kraju, które miejmy nadziejê zaowocuj¹ w przysz³oœci wymian¹ doœwiadczeñ.
Wszystkie wyst¹pienia oraz streszczenia posterów ukaza³y siê w materia³ach pokonferencyjnych.
Jerzy Radomski
W
Podczas konferencji uczestnicy zaprezentowali wyniki
przeprowadzonych badañ w formie dziesiêciominutowych
prelekcji oraz w sesji posterowej.
Nasz¹ uczelniê reprezentowa³ zastêpca przewodnicz¹cego SKN AgroEkoturystyki, student II roku WHiBZ, Piotr Do³êga. W przewidzianym przez organizatorów czasie przedstawi³ temat "Apiterapia – zdrowie z ula", w którym omówi³ i przybli¿y³ problem apiterapii oraz apitoksynoterapii, metody
leczenia ciesz¹cej siê coraz wiêkszym zainteresowaniem i zastosowaniem.
W pierwszym dniu imprezy organizatorzy przygotowali
imprezê integracyjn¹ w Stacji Doœwiadczalnej Katedry Hodowli Koni w Rz¹sce k. Krakowa. Ciekawy program artystyczny
przygotowany przez studentów krakowskiej AR, wystêp akademickiej grupy wokalno-instrumentalnej, liczne konkursy
i zabawy oraz suty poczêstunek by³y doskona³ym i zas³u¿onym zwieñczeniem pierwszego dnia prelekcji.
Na zakoñczenie sesji uczestnicy otrzymali pami¹tkowe
dyplomy udzia³u w imprezie. Wszystkie wyst¹pienia oraz
streszczenia posterów ukaza³y siê w materia³ach pokonferencyjnych.
Jerzy Radomski
dniach 20-22.04.2007 r. w Politechnice Warszawskiej
odby³a siê Ogólnopolska Konferencja Studenckich
Kó³ Naukowych – "Ko³a Naukowe KuŸni¹ Talentów". Jest to
(wg organizatorów) najwiêksza impreza tego typu w Polsce.
Patronat honorowy nad konferencj¹ obj¹³ Minister Nauki
i Szkolnictwa Wy¿szego, a tak¿e Przewodnicz¹cy Konferencji Rektorów Akademickich Szkó³ Polskich oraz Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej. Organizatorami konferencji by³y: Samorz¹dy Studentów oraz Ko³a Naukowe Akademii
Wychowania Fizycznego Józefa Pi³sudskiego, Szko³y G³ównej S³u¿by Po¿arniczej, Uniwersytetu Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego i oczywiœcie Politechniki Warszawskiej.
Podczas konferencji uczestnicy zaprezentowali wyniki
przeprowadzonych badañ w formie krótkich prezentacji ustnych, które podzielone zosta³y na trzy sekcje tematyczne:
– nauki œcis³e i techniczne,
– nauki humanistyczne, spo³eczno i ekonomiczne,
– nauki medyczne i biologiczne.
Nasz¹ uczelniê reprezentowa³a w sesji posterowej prze-
dniach 21-22.05.2007 r. w Akademii Rolniczej w Krakowie odby³a siê Ogólnopolska Sesja Studenckich
Kó³ Naukowych. Oprócz gospodarzy, czyli Akademii Rolniczej
im. H. Ko³³¹taja w Krakowie, w sesji wziêli udzia³ reprezentanci
wszystkich pozosta³ych akademii rolniczych i uniwersytetów
przyrodniczych, m.in. AR Szczecin, AR Poznañ, UP Wroc³aw,
SGGW Warszawa, AP Siedlce, UWM Olsztyn.
32 BIULETYN
W
dniach 28-30.05 br. studenci Wydzia³u Mechanicznego, reprezentuj¹cy Ko³o Naukowe Tech-Plast
(opiekun dr in¿. Dariusz Sykutera) uczestniczyli w XI Miêdzynarodowych Targach Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych
PLASTPOL 2007 w Kielcach. Celem wyjazdu by³o zapoznanie siê z najnowszymi technologiami w dziedzinie przetwórstwa tworzyw sztucznych. Dodatkowo pobyt na targach
umo¿liwi³ bezpoœrednie zapoznanie siê z najnowszymi materia³ami polimerowymi oraz technologiami odzyskiwania
tych materia³ów. Obok ogólnego zwiedzania powierzchni
wystawowych (w targach prezentowa³y swoje produkty
i technologie 772 firmy), ka¿dy z uczestników wyjazdu
szczególn¹ uwagê kierowa³ na wybran¹ dziedzinê przetwórstwa polimerów (np. proces wtryskiwania, wtryskarki, recykling materia³owy, w³aœciwoœci i barwienie tworzyw). Zdobyte materia³y i informacje maj¹ w przysz³oœci pos³u¿yæ realizacji badañ i eksperymentów w ramach dzia³alnoœci ko³a
naukowego i Katedry Techniki Tworzyw. Za³o¿ono równie¿,
¿e bêdzie to znakomita pomoc w trakcie realizacji przysz³ych
prac dyplomowych.
Studenci nawi¹zali kontakty z wieloma licz¹cymi siê na
rynku firmami, które zaowocowa³y nie tylko kurtuazyjn¹ wymian¹ wizytówek i przekazaniem folderów reklamowych, ale
przede wszystkim podjêciem rozmów nad mo¿liwoœci¹ bezpoœrednich kontaktów firmy z Ko³em Naukowym Tech-Plast.
Na uwagê zas³uguje fakt, ¿e czêœæ firm zadeklarowa³a pomoc praktyczn¹ w realizacji zadañ prowadzonych przez studentów w ramach ko³a naukowego (dostarczenie próbek tworzyw, barwników, informacji itp.).
Warto zwróciæ równie¿ uwagê na fakt, ¿e Katedra Techniki Tworzyw WM UTP, jako jedyna krajowa jednostka naukowa, mia³a swoj¹ powierzchniê wystawiennicz¹. By³o to mo¿liwe dziêki poparciu i uprzejmoœci Zwi¹zku Narzêdziowców
Regionu Bydgoskiego. W trakcie rozmów mo¿na by³o równie¿ dostrzec, ¿e Bydgoszcz jest postrzegana jako jeden
z najwa¿niejszych regionów przetwórstwa tworzyw polimerowych i wiod¹cy w kraju oœrodek wytwarzania narzêdzi do przetwórstwa tworzyw. Na tym tle bardzo korzystnie jest odbierana wspó³praca narzêdziowców i przetwórców regionu bydgoskiego z Katedr¹ Techniki Tworzyw UTP. Z tej perspektywy
wydaje siê celowe dzia³anie w studenckich ko³ach naukowych
zwi¹zanych z t¹ bran¿¹. Cz³onkowie Ko³a Naukowego TechPlast, po przedstawieniu siê jako studenci UTP w Bydgoszczy oraz cz³onkowie ko³a naukowego, które zajmuje siê zagadnieniem przetwórstwa tworzyw sztucznych, byli bardzo
mi³o podejmowani przez przedstawicieli przemys³u. Wiele
firm pyta³o o prace i dzia³alnoœæ KN Tech-Plast, a tak¿e
o sam Uniwersytet. Zagranicznym wystawcom cz³onkowie
KN Tech-Plast zostawali przedstawiani jako "m³odzi ludzie
studiuj¹cy w mieœcie, które jest polskim centrum przetwórstwa tworzyw sztucznych". Podczas ca³ego pobytu odczuæ
mo¿na by³o niezwyk³¹ ¿yczliwoœæ skierowan¹ ku cz³onkom
KN Tech-Plast.
W imieniu uczestników wyjazdu sk³adamy serdeczne podziêkowania Prorektorowi ds. Dydaktycznych i Studenckich
dr. hab. in¿. Zdzis³awowi Drzycimskiemu, prof. nadzw. UTP
za wsparcie finansowe oraz Zwi¹zkowi Narzêdziowców za
udostêpnienie powierzchni wystawowej dla Katedry Techniki
Tworzyw i Ko³a Naukowego Tech-Plast.
Wydaje siê, ¿e pobyt na targach Plastpol, obok korzyœci
p³yn¹cych z mo¿liwoœci poznawania nowoczesnych technologii, by³ te¿ okazj¹ do promocji Uczelni i Wydzia³u Mechanicznego w gronie przedstawicieli bardzo wa¿nego dla gospodarki sektora przetwórstwa polimerów.
Micha³ Nowak
BIULETYN 33
28 maja br. w Katedrze Ekologii Wydzia³u Hodowli i Biologii Zwierz¹t odby³o siê spotkanie Kó³ Naukowych Ekologów
oraz Agro-Ekoturystyki z mgr.
in¿. Romanem Zielonk¹, zastêpc¹ nadleœniczego z Nadleœnictwa Cisna, wspó³organizowane przez redakcjê "Biuletynu Informacyjnego UTP".
UWAGA : KAMIEÑ !
O ch³odny kamieñ
opierasz rozpalone czo³o
Do szorstkiego kamienia
przyk³adasz policzek
Twardy kamieñ
otaczasz d³oñmi
…i powoli
stygniesz chropowato
obojêtnie kamieniejesz
Bartkowi
MODLITWA 25 WRZEŒNIA 2004
G
oœæ z Bieszczadów, absolwent
krakowskiej Akademii Rolniczej, przybli¿y³ specyfikê funkcjonowania nadleœnictwa - zaliczanego do grupy o najwiêkszej lesistoœci w kraju i bez
dzier¿awionych obwodów ³owieckich.
Opowiada³ o obwodzie hodowlanym
zwierzyny, ochronie ptaków drapie¿nych i innych zwierz¹t w celu utrzymania bioró¿norodnoœci.
Pracownicy nadleœnictwa, mieszkañcy
Bieszczadów, tak¿e turyœci, maj¹ tam do
czynienia ze zwierzêtami rzadko spotykanymi w innych rejonach kraju lub wystêpuj¹cymi wy³¹cznie w Bieszczadach. Wizyty niedŸwiedzi przekraczaj¹cych granice s³owacko-polsk¹ w ucieczce przed odstrzeliwaniem po drugiej stronie zwiêkszaj¹
u nas populacjê tych zwierz¹t i co za tym
idzie - zagro¿enie dla cz³owieka z ich strony. Radykalna ochrona wilków – przy po-
pulacji oko³o 400 sztuk i zrezygnowaniu
z odstrzeliwania kilkudziesiêciu osobników
rocznie – spowodowa³a, ¿e zatraci³y naturaln¹ obawê przed cz³owiekiem, wkraczaj¹
na tereny gospodarstw i coraz wiêcej zwierz¹t domowych pada ich ofiar¹.
Prezentuj¹c niezwykle interesuj¹co
relacje: cz³owiek-zwierzê w Bieszczadach, nadleœniczy przedstawi³ nie tylko
problemy przyrodnicze, lecz wynikaj¹ce z nich kwestie etyczne i biurokratyczne absurdy, z którymi zmaga siê leœnictwo. Opowieœæ i prezentacja multimedialna przenios³a s³uchaczy, pracowników naukowych i studentów WHiBZ, na
chwilê w Bieszczady, z ich egzotyk¹,
przyrod¹ jednoczeœnie urokliw¹ i niebezpieczn¹, a tak¿e tego, co jest codziennoœci¹ pracy w lasach – inwentaryzacj¹ bobrów, niesieniem pomocy
¿ubrom, szczepieniem lisów, u³atwia-
Potrafisz raziæ gromem
na oœlep
wpó³ oddechu
wpó³ ¿artu
wpó³ s³owa
Co rusz szafujesz ³ask¹
zw¹tpienia
dziel¹c cierpienia
wci¹¿ od nowa
Nie mnie Ciê s¹dziæ
gdym sam w kolejce
po Twój wyrok
i dr¿ê
czy zd¹¿ê jeszcze
w stronê w³aœciw¹
zrobiæ
w³aœciwy krok
Lecz wybacz
¿e dzisiaj
nie proœb¹ pokorn¹
w koœciele
a w lesie wyciem
b³agam Ciê
o nadziejê
niem ptakom gniazdowania… Du¿e wra¿enie na odbiorcach wywar³y fotografie
¿ubra na osiedlu mieszkaniowym. Obraz niewyobra¿alny dla wielu z nas.
A jednak! W Bieszczadach okazuje siê
to mo¿e jeszcze nie norm¹, ale te¿ nie
jest ju¿ niczym nadzwyczajnym – ¿ubry,
na i w okolicach siedlisk ludzkich.
Opowieœæ p³ynê³a potoczyœcie, pytaniom nie by³o koñca, a ko³a naukowe
ju¿ planuj¹ wiosenne wyjazdy w Bieszczady, by hodowlê zwierz¹t wolno ¿yj¹cych i gospodarkê ³owieck¹, ekologiê
i agro-ekoturystykê zg³êbiaæ równie¿
w tym regionie, o którym zwyk³o siê mawiaæ: W Bieszczady jedzie siê tylko raz,
a potem siê ju¿ tylko wraca…
Dodajmy, ¿e pan Roman Zielonka
wyst¹pi³ w Bydgoszczy w podwójnej roli.
Mi³oœnicy poezji mieli okazjê tego samego dnia wzi¹æ udzia³ w jego spotkaniu
autorskim podczas Festiwalu Ksi¹¿ki
i Bydgoskiego Trójk¹ta Literackiego. Powy¿ej zamieszczamy próbkê twórczoœci.
Jerzy Radomski
34 BIULETYN
z ¿a³obnej karty
S³awomir Smoliñski
(1962-2007)
S
po³ecznoœæ akademicka ponios³a kolejn¹ stratê. 23 czerwca
2007 r. po¿egnaliœmy w Nidzicy serdecznego przyjaciela, kolegê, znakomitego mikrobiologa, nauczyciela akademickiego
Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy.
S³awomir Smoliñski urodzi³ siê
12.11.1962 r. w Nidzicy. W 1987 r. ukoñczy³ studia na Uniwersytecie Miko³aja
Kopernika w Toruniu, uzyskuj¹c tytu³
magistra biologii w zakresie biologii
ogólnej na Wydziale Biologii i Nauk
o Ziemi. Przez dwa lata pracowa³ w Akademii Medycznej w Bydgoszczy na stanowisku asystenta. Od 1989 r. by³ pracownikiem Katedry Mikrobiologii ATR
w Bydgoszczy. W 1997 r. doktoryzowa³
siê na Wydziale Rolniczym ATR. Stopieñ doktora uzyska³ w zakresie nauk
rolniczych - specjalnoœæ mikrobiologia
gleb i w tym samym roku zosta³ adiunktem w Katedrze Chemii Œrodowiska ATR
w Bydgoszczy. Na podkreœlenie zas³uguje fakt organizacji przez dr. S³awomira
Smoliñskiego Laboratorium Mikrobiologicznego w Katedrze Chemii Œrodowiska.
Umo¿liwia³o to prowadzenie komplementarnych badañ gleb, kompostów i odpadów organicznych. Posiada³ ogromn¹
Krystyna Sadowska
(1951-2007)
W
dniu 4 kwietnia 2007 r. na
Cmentarzu Komunalnym przy
ulicy Wiœlanej w Bydgoszczy po¿egnaliœmy zmar³¹ kole¿ankê, pracownika Instytutu Elektrotechniki Wydzia³u Telekomunikacji i Elektrotechniki.
Pani Krystyna Sadowska w Instytucie Elektrotechniki pracowa³a od 1984 r.,
prowadz¹c sekretariaty zak³adów: Automatyki Przemys³owej, póŸniej Energoelektroniki i Sterowania, aktywnie w³¹cza³a siê w prace sekretariatu Instytutu
Elektrotechniki. By³a wspania³¹, serdeczn¹, kole¿ank¹. ¯yczliwa, gotowa
nieœæ ka¿demu wszelk¹ pomoc. By³a
otwarta na troski i cierpienia drugiego
cz³owieka. Wielokrotnie wyró¿niana by³a
nagrodami Rektora za swoj¹ sumienn¹,
bardzo dobr¹ pracê. Na 40-lecie wydzia³u najlepsi pracownicy odznaczeni byli
wiedzê i doœwiadczenie, które stara³ siê
przekazywaæ studentom i wspó³pracownikom. Wszechstronnoœæ tej wiedzy
doceniali zw³aszcza magistranci i doktoranci, a tak¿e pracownicy innych katedr,
którym chêtnie udziela³ konsultacji.
By³ cz³onkiem Miêdzynarodowego
Towarzystwa Substancji Humusowych
(IHSS), Polskiego Towarzystwa Substancji Humusowych (PTSH), Polskiego
Towarzystwa Mikrobiologicznego oraz
Sekcji Mikologii Polskiego Towarzystwa
Botanicznego. By³ autorem i wspó³autorem wielu publikacji naukowo-badaw-
okolicznoœciowym medalem. Wœród
tych pracowników by³a tak¿e Krystyna
Sadowska.
W bie¿¹cym roku planowa³a przejœæ
na emeryturê. Niestety, zbyt szybko od
nas odesz³a, zmar³a 30 marca 2007 r.
czych. Prowadzi³ badania naukowe
w zakresie problematyki interakcji substancji humusowych z mikroorganizmami. Przygotowywana przez Niego rozprawa habilitacyjna dotyczy³a roli kwasów humusowych i melanin w biotycznym oddzia³ywaniu miêdzy mikroorganizmami. By³ ca³kowicie oddany pasjom
zawodowym. Dr S³awomir Smoliñski
by³ autorem lub wspó³autorem 35 oryginalnych prac, spoœród nich 10 zosta³o
opublikowanych w periodykach o zasiêgu miêdzynarodowym. Uzupe³nieniem dorobku s¹ doniesienia naukowe
i wyg³oszone referaty na 7 miêdzynarodowych konferencjach. By³ równie¿
kierownikiem 3 projektów badawczych
finansowanych przez KBN.
Skromny i wra¿liwy, ceniony i lubiany przez wspó³pracowników i studentów. Pracowity i zaciekawiony tym, co
robi³. Zawsze chêtny do pomocy, s³u¿y³
rad¹ i swoim doœwiadczeniem. Jego
doœwiadczenie i konkretne osi¹gniêcia
w pracy badawczej pozwoli³y na przygotowanie niejednej pracy magisterskiej
i doktorskiej.
Na gruncie towarzyskim okazywa³
siê cz³owiekiem z poczuciem humoru
i ró¿nymi zainteresowaniami, g³ównie
natury przyrodniczej. Odszed³ zbyt
wczeœnie. Pozostanie w naszych sercach i wdziêcznej pamiêci, jako serdeczny i ¿yczliwy kolega.
Janusz Hermann
Jej marzenia o "Uniwersytecie Trzeciego Wieku" nie zostan¹ zrealizowane.
Pani Krystyna pragnê³a zostaæ jeszcze
tu, wœród nas, bliskich, znajomych, kole¿anek i kolegów z pracy.
Pani Krystyny bêdzie nam brakowaæ,
lecz pozostanie w naszych sercach na
zawsze. Bêdziemy mieæ w pamiêci Jej
uczynnoœæ, ¿yczliwoœæ i poszanowanie
wartoœci uniwersalnych.
Msza ¿a³obna odby³a siê koœciele
p.w. Matki Bo¿ej Królowej Mêczenników.
W ostatniej drodze towarzyszy³a Jej rodzina, krewni, duszpasterze, kole¿anki
i koledzy z pracy.
W imieniu spo³ecznoœci akademickiej na cmentarzu po¿egna³ zmar³¹
Krystynê kierownik zak³adu dr in¿. Jan
Muæko oraz pani El¿bieta Kinasiewicz.
Czeœæ Jej Pamiêci.
Jan Muæko
Piotr Kiedrowski
BIULETYN 35
STOWARZYSZENIE ABSOLWENTÓW
AKADEMII TECHNICZNO-ROLNICZEJ
W BYDGOSZCZY
Wirtualna rzeczywistoœæ
w technice i nie tylko
2
7 kwietnia br., z inicjatywy Zarz¹du Oddzia³u Bydgoskiego Stowarzyszenia In¿ynierów i Techników Mechaników Polskich oraz Stowarzyszenia
Absolwentów Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, w kompleksie
obiektów UTP w Fordonie odby³a siê
prezentacja dwóch firm zajmuj¹cych siê
nowoczesn¹ technologi¹ wirtualnej rzeczywistoœci – VR (Virtual Reality). Firmy
te reprezentowane by³y przez panów
Krzysztofa Muchê (Servodata Elektronik
sp. z o.o.) oraz Marka KoŸlaka (EON Reality). Spotkanie otworzyli: dr in¿. Adam
Lipski reprezentuj¹cy SAATR oraz dr in¿.
Marek Macko reprezentuj¹cy Oddzia³
SIMP w Bydgoszczy.
Wizualizacje 3D stanowi¹ swoist¹
rewolucjê w dziedzinie wspomagania
prac projektantów – zw³aszcza na etapie prezentowania wirtualnych modeli
maszyn i urz¹dzeñ, rozwi¹zañ architektonicznych, prezentacji produktów itp.
Dziêki tym technologiom mo¿liwa jest
precyzyjna prezentacja wszelkich modeli przestrzennych, mechanizmów,
obiektów architektonicznych itp. i co
szczególnie interesuj¹ce, przenikniêcie
do ich wnêtrza. Dziêki temu ju¿ na etapie projektowania mo¿na zweryfikowaæ
przestrzenne zale¿noœci dowolnych
elementów, sprawdziæ czy nie wystêpuj¹ pomiêdzy nimi kolizje, a dziêki
technologii projekcji stereoskopowych
poczuæ siê tak jak gdybyœmy byli tu¿
przy takim obiekcie lub nawet w jego
wnêtrzu.
W trakcie spotkania zaprezentowany zosta³ nowoczesny system komputerowy umo¿liwiaj¹cy prezentacje
36 BIULETYN
dowolnego produktu przy wykorzystaniu technik stereoskopowych ocenianych jako najbardziej efektywne formy
wizualizacji 3D. Dodatkowo zosta³o zaprezentowane oprogramowanie zapewniaj¹ce interaktywn¹ wizualizacjê. System projekcji stereoskopowej wykorzystuje standardowe projektory multimedialne LCD b¹dŸ DLP w po³¹czeniu
z oprogramowaniem EON. Pozwala na
intuicyjn¹ - interaktywn¹ projekcjê
("tyln¹" lub "przedni¹") trójwymiarow¹
w czasie rzeczywistym, na pojedynczej
lub wieloœciennej powierzchni, z oddzia³ywaniem u¿ytkownika na obiekt lub ca³e
otoczenie. Zaprezentowana zosta³a metoda pasywna, która polega na prezentacji zawartoœci ekranu za pomoc¹
dwóch specjalnych rzutników o wysokiej rozdzielczoœci i czêstotliwoœci oraz
dodatkowo o spolaryzowanych wi¹zkach strumieni œwiat³a. Odpowiednie
z³udzenie jest wywo³ywane u obserwatora po za³o¿eniu specjalnych okularów,
sprzyjaj¹cych separacji optycznej odbieranego sygna³u (na zdjêciu).
Za pomoc¹ zaprezentowanego
systemu uczestnicy spotkania mogli
m.in. zobaczyæ przyk³ady konstrukcji
lotniczych, motoryzacyjnych, "przespacerowaæ siê" po wnêtrzu luksusowego odrzutowca czy historycznych
uliczkach urokliwego portugalskiego
miasteczka, jak równie¿ zobaczyæ koncepcjê urbanistyczn¹ zabudowy luksusowej dzielnicy opracowan¹ dla jednego z bogatych pañstw arabskich.
Dziêki zastosowaniu wirtualnej rzeczywistoœci mo¿liwe by³o m.in. zajrzenie
do wnêtrza pistoletu w trakcie oddawania strza³u.
Technologie wirtualnej rzeczywistoœci s¹ ci¹gle rozwijane, a jak twierdz¹
fachowcy, wszystkie obiekty techniczne
bêd¹ ju¿ niebawem projektowane i prezentowane przy wykorzystaniu tych w³aœnie metod. Dobrze siê sta³o, ¿e te
innowacyjne metody zosta³y zaprezentowane na naszym uniwersytecie szerokiemu gronu projektantów i konstruktorów. O atrakcyjnoœci pokazywanych
treœci niech œwiadczy fakt du¿ego zainteresowania pokazem.
Organizatorzy spotkania bardzo
dziêkuj¹ studentom Ko³a Naukowego
CAD, którego opiekunem jest dr in¿.
Artur Cichañski, za pomoc w przygotowaniu prezentacji.
Powitanie lata '2007
3
czerwca 2007 r. cz³onkowie
i sympatycy SAATR powitali lato
przy tradycyjnym ognisku zorganizowanym dziêki uprzejmoœci pañstwa Marks
– gospodarzy leœniczówki Bia³e B³ota. Jak
zawsze sympatyczny i pe³en optymizmu
pan Stanis³aw Marks odkrywa³ tajemnice leœnej œcie¿ki dydaktycznej w Bia³ych
B³otach, któr¹ bardzo sobie upodobali
równie¿ m³odsi mieszkañcy regionu bydgoskiego http://www.kpodr.pl/epoka/
e65301.html.
Znoœna pogoda, dobry humor oraz
odpowiednia porcja pieczonych na
ognisku kie³basek w znacznym stopniu
przyczyni³y siê do integracji œrodowiska
absolwentów naszej uczelni. A biesiada przy ognisku mia³a charakter "wielopokoleniowy", co widaæ na za³¹czonej
fotografii.
Mile nas zaskoczy³ fakt, ¿e równie¿ na
wrzesieñ otrzymaliœmy zapewnienie
o mo¿liwoœci zorganizowania spotkania,
na które ju¿ dzisiaj wstêpnie zapraszamy.
Marek Macko, Adam Lipski
M. £ukasik, W. Maciejewski, M. Misiaszek, R. Patalon, J. Podlaszewski, K.
Przybyliñski, R. Ryszewski, K. Siatka, B.
Szweda, M. Szpuner, £. Walada, Dru¿yna wywalczy³a VI miejsce. Trenerem dru¿yny jest mgr Bogdan Nuckowski.
P£YWANIE – zawody odby³y siê
w Szczecinie w dniach 11-13.05.2007 r.
Ekipa startowa³a w sk³adzie: M. Skóra,
T. Szopiñski, M. Pieluszczak, M. Pelc, J.
Czoski, G. Jaroszewicz, J. Wach, M. Sikorski, M. Wachowski, A. Niespodziana.
Indywidualnie M. Pelc zaj¹³ V miejsce na dystansie 100 m stylem klasycznym oraz IV miejsce na dystansie 50 m
stylem klasycznym. A. Niespodziana
1
W
miesi¹cach marzec, kwiecieñ,
maj, czerwiec odbywa³y siê
kolejne zawody w ramach XXIV Mistrzostw Polski Szkó³ Wy¿szych.
Oto nasze starty:
JUDO – zawody strefy A odby³y siê
w dniach 16-18.03.2007 r. w Gdañsku.
Barwy UTP reprezentowali: M. Zandecki i D. Nadolski.
Trenerem ekipy jest mgr W³odzimierz Kiedrowski.
SIATKÓWKA MÊ¯CZYZN – rozgrywki strefy A odby³y siê w dniach
24-25.03.2007 r. w Gdañsku. UTP reprezentowali: P. Cyta, Prz. Cyta, £. Jaruszewski, A. Kapeliñski, M. Krupiñski, K. Krzanik, P. Osak, A. Rogalski, R. Szabat, J.
Sztubecki, T. Tomaszewski, Sz. Wrzyszcz.
Dru¿yna zajê³a V miejsce. Trenerem jest
mgr Marek Roszak.
AEROBIK SPORTOWY – zawody
odby³y siê w dniach 29.03.-01.04.2007 r.
we Wroc³awiu.
Dru¿yna w sk³adzie: A. P³oszyñska,
D. £yjak, B. Bielicki zajê³a: V miejsce
w kategorii pary (D. £yjak-B. Bielecki)
oraz VII miejsce w kategorii soliœci. Trenerem jest mgr Monika Kamiñska.
PI£KA RÊCZNA – w dniach 30.03.01.04.2007 r. w Gdañsku odby³y siê rozgrywki strefy A.
Ekipa w sk³adzie: G. Bebyn, R. Cep³owski, R. Ciupiak, T. Draganek, M. Glinkowski, K. Grygorowicz, R. Linke, B.
Makowski, £. Meller, J. Rapicki, P. Rytlewski, M. WoŸniak, M. Zdeb zajê³a 5
miejsce (fot. 2). Trenerem dru¿yny jest
mgr Barbara Kiprowska.
ERGOMETR WIOŒLARSKI – zawody odby³y siê w dniach 12-13.04.2007 r.
w Warszawie. Uczelniê nasz¹ reprezentowali: P. Ostrowska, M. Korulczyk,
O. Katlewska, B. Fidler, M. Wudorski,
£. Kanarkowski, P. Stan, P. Bejnarowicz,
R. Kalinowski, M. Micha³ek, B. Wojcieszak.
Trenerem jest dr Andrzej Kostencki.
BIEGI PRZE£AJOWE – odby³y siê
Warszawie w dniu 21.04.2007 r.
Ekipa kobiet w sk³adzie:E. Ludwikowska, B. Martin, A. Muszyñska, K. Radzicka, A. Tafliñska zajê³a III miejsce
w typie "Akademie" (fot. 3). Trenerem jest
mgr Waldemar Zimniak.
Ekipa mê¿czyzn w sk³adzie: P. Kwiatkowski, M. Koœmieja, K. Lewandowski,
P. £udzik, W. Motoczyñski, M. Skóra, J.
Su³kowski, J. Wojdon w typie "Akademie"
zajê³a I miejsce, a w klasyfikacji generalnej III miejsce (fot. 4). Trenerem dru¿yny
mêskiej jest mgr Danuta Sobiœ.
KOSZYKÓWKA KOBIET – rozgrywki
odbywa³y siê w dniach 26-29.04. 2007 r.
we Wroc³awiu. Dru¿yna w sk³adzie: K.
Polatowska, K. Walczak, K. S³owiñska,
M. Bielecka, M. Joachimiak, M. Myœków,
I. Waliszewska, A. £êk, K. Bosacka, J.
Paszek, P. Jordanowska, M. Gabrych
wywalczy³a br¹zowy medal, zajmuj¹c III
miejsce. (fot. 10). Trenerem dru¿yny jest
mgr Dariusz Gogolin.
KOSZYKÓWKA MÊ¯CZYZN – rozgrywki odbywa³y siê w dniach 26-29.04.
2007 r. we Wroc³awiu. Dru¿yna w sk³adzie: P. Adamowicz, M. Czy¿, G. Jaroszewicz, K. Jasiñski, P. Karasiewicz,
P. Kudliñski, £. Lipski, G. Madajczyk,
T. Szopiñski, £. Szymborski zajê³a VII
miejsce. Trenerem dru¿yny jest mgr Aureliusz Goœciniak.
PI£KA NO¯NA – zawody odby³y siê
w dniach 07-13.05.2007 r. w Krakowie.
Barwy UTP reprezentowali: K. Bojanowski, W. Banasiak, T. Borkowy, M. Dembek,
A. Kaszuba, B. Kaszyñski, £. Krê¿el,
2
3
4
BIULETYN 37
5
6
7
8
38 BIULETYN
zajê³a II miejsce na dystansie 50 m stylem motylkowym. Trenerem p³ywaków
jest mgr Adam Dahms.
TENIS ZIEMNY – turniej odby³ siê
w dniach 18-20.05.2007 r. w Gdañsku.
Nasz¹ uczelniê reprezentowa³a ekipa
w sk³adzie: M. Thiel, A. Karamañska, A.
Groenwald, J. Rapicki. Trenerem jest dr
Andrzej Kostencki (fot. 5).
WIOŒLARSTWO – zawody odby³y
siê w dniach 23-24. 05. 2007 r. w Kruszwicy. Reprezentowa³ nas M. Wudarski.
Trenerem jest mgr Leszek Lemañczyk.
LEKKA ATLETYKA – w dniach
25-27.05.2007 r. na stadionie AWF
w Warszawie odby³y siê XXIV Mistrzostwa Polski Szkó³ Wy¿szych w lekkiej
atletyce. Studenci w sk³adzie: A. Domagalski, Sz. Henclik, D. Komosa, £. Gumañski, M. Koœmieja, K. Koz³owski, K.
Koz³owski, P. Kwiatkowski, K. Lewandowski, B. £acwik, P. £udzik, W. Motoczyñski, £. Pacholczyk, £. Piórkowski,
£. Portalski, M. Skóra, J. Su³kowski,
J. Wojdon w swoim typie uczelni pod
nazw¹ "Akademie" na staruj¹cych 18
zespo³ów zajêli pierwsze miejsce.
Reprezentacja kobiet i mê¿czyzn
UTP zdobyla ³¹cznie 9 medali.
Na wyró¿nienie zas³uguj¹:
– J. Wojdon, M. Skóra, M. Koœmieja, J.
Su³kowski – srebrny medal w sztafecie 4 x 400 m;
– P. Kwiatkowski – br¹zowy medal w biegu na 1500 m;
– P. £udzik – br¹zowy medal w biegu
na 3000 m;
– K. Koz³owski – br¹zowy medal w trójskoku;
– A. Domagalski – br¹zowy medal w rzucie dyskiem;
– £. Piórkowski, Sz. Henclik, K. Koz³owski, £. Gumañski – br¹zowy medal
w sztafecie 4 x 100 m.
Studentki UTP w sk³adzie: K. Andrzejewska, J. Postrach, K. Skrzypczyñska,
A. Bednarek, ¯. Prochera, A. Tafliñska,
M. Byzdra, K. Radzicka, E. Ludwikow-
9
ska, J. Soroka, B. Martin, P. Zysk, A. Sakwiñska, A. Muszyñska, K. Skrzypczyñska uplasowa³y siê na trzecim miejscu.
Na wyró¿nienie zas³uguj¹:
– A. Sakwiñska – z³oty medal w skoku
wzwy¿,
– K. Skrzypczyñska, M. Byzdra, P. Zysk,
¯. Prochera – srebrny medal w sztafecie 4 x 100 m;
– A. Tafliñska, B. Martin, A. Muszyñska
J. Soroka – br¹zowy medal w sztafecie 4 x 400 m.
Trenerem i opiekunem grupy ¿eñskiej
jest mgr Waldemar Zimniak, natomiast
trenerem i opiekunem grupy mêskiej jest
mgr Danuta Sobiœ (fot. 1, 6).
TENIS STO£OWY – rozgrywki odby³y siê w Czêstochowie w dniach 2628.05.2007 r. Sk³ad dru¿yny to: M. Licznerska, M. Szamocka, A. Smigel, A. Grochowski, K. Przybytkowski, M. £assa.
W klasyfikacji koñcowej nasze reprezentantki zajê³y VII miejsce. Trenerem dru¿yny jest dr Andrzej Kostencki (fot. 8).
KOLARSTWO GÓRSKIE – zawody
odby³y siê w Cieszynie w dniach 0103.06.2007 r. Barwy naszej uczelni reprezentowali studenci: P. Rutkowski, B. Bieliñski, J. Klich, J. Grabowski, M. Kupniewski. Trenerem jest mgr Adam Dahms.
SIATKÓWKA PLA¯OWA – po rozgrywkach regionalnych 2 zespo³y kobiet
w sk³adzie: A. Konieczka, E. W¹sowska,
D. Œniegocka, P. Adamska oraz jeden
zespó³ mê¿czyzn w sk³adzie: A. Kapeliñski, Sz. Wrzyszcz awansowa³ do rozgrywek strefy A, które odby³y siê
w dniach 25-27.05.2007 r. w Dziwnówku. Po zaciêtych bojach mê¿czyŸni awansowali do rozgrywek fina³owych, które
odby³y siê w dniach 01.-03.06.2007 r.
w Gdañsku. Trenerem dru¿yn jest mgr
Marek Roszak.
BRYD¯ SPORTOWY – Dolnoœl¹ski
Zwi¹zek Bryd¿a Sportowego by³ organizatorem Akademickich Mistrzostw Szkó³
Wy¿szych w bryd¿u, który odby³ siê
w dniach 11-14.05.2007 r. we Wroc³awiu.
10
11
Barwy naszej Uczelni reprezentowali:
G. Bieñkowski, K. G³owacki, P. Jaworski,
M. Odziemski, R. Rychlicki. Opiekunem
sekcji jest dr Andrzej Kostencki.
SZACHY – w dniach 28.04.-04.05.
2007 r. odby³y siê we Wroc³awiu drugie
ju¿ zawody o Puchar Zarz¹du G³ównego
Akademickiego Zwi¹zku Sportowego.
W zawodach startowa³ T. Olêdzki.
JUWENALIA
Jak co roku w ramach Juwenalii
odby³ siê "Tydzieñ Sportu" czyli imprezy sportowo-rekreacyjne organizowane
przez SWFiS. By³y takie zawody jak:
– turniej miêdzywydzia³owy w pi³ce no¿nej;
– turniej miêdzywydzia³owy dru¿yn mieszanych w siatkówce,
– turniej miêdzywydzia³owy dru¿yn mieszanych w tenisie sto³owym;
– turniej miêdzywydzia³owy dru¿yn mieszanych w koszykówce;
– bieg uliczny o Puchar Dziekana Wydzia³u Technologii i In¿ynierii Chemicznej;
– strong Student a w nim konkurencje:
– ci¹gniêcie samochodu – id¹c (biegn¹c) przodem na odcinku 20 m na
czas.
– waga p³aczu bokiem – 2 x 10 kg na
czas, RR proste.
– spacer Farmera – 2 x 50 kg na od-
cinku 20 m na czas.
– przetaczanie opony - na odcinku 20
m na czas.
– unoszenie sztangi nad g³owê - 50
kg na iloœæ powtórzeñ w czasie 60"
góra – dó³.
– wyciskanie sztangi le¿¹c na ³aweczce – na iloœæ powtórzeñ, ciê¿ar na
sztandze – w³asna masa cia³a
(fot. 9, 10).
ŒWIÊTO UCZELNI
Podczas uroczystoœci zwi¹zanych
ze Œwiêtem Uczelni 11 zawodników sekcji sportowych zosta³o wyró¿nionych za
osi¹gniêcia sportowe. Byli to: M. Koœmieja, P. Kwiatkowski, A. £êk, P. £udzik,
M. Myœków, R. Patalon, A. Sakwiñska,
M. Skóra, J. Su³kowski, A. Tafliñska, K.
Waszak (fot. 11), a 9 zawodników otrzyma³o "Srebrne Odznaki AZS" przyznawane przez kapitu³ê ZG AZS, które wrêczy³a Prezes KU AZS UTP dr Aleksandra Niespodziana. Odznaki otrzymali:
A. Bia³ka, K. Bojanowski, A. Kapeliñski,
A. Kaszuba, M. Majka, K. Milejczak M.
Misiaszek, R. Patalon, R. Szabat (fot. 12).
Drugi dzieñ obchodów Œwiêta Uczelni to organizowany przez Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Dzieñ
Sportu. W roku 2007 w ramach tych ob-
12
chodów zorganizowano turnieje: tenisa
sto³owego, bryd¿a sportowego, koszykówki mê¿czyzn.
Do zawodów w³¹czyli siê licznie pracownicy i studenci Uczelni. Punktem
kulminacyjnym by³ mecz pi³ki no¿nej
Kadra – Studenci. Po regulaminowym
czasie i wyniku 2:2 odby³y siê rzuty karne, w których lepsza by³a dru¿yna pracowników (3:1) (fot. 13).
Po sportowych zmaganiach oraz
wrêczeniu pucharów i dyplomów mo¿na by³o posiliæ siê i mile spêdziæ czas
przy ognisku i muzyce.
LIGA KOSZYKÓWKI
Od 26.11.2006 r. do 15.06.2007 r.
trwa³y zmagania w ramach Bydgoskiego Nurtu Basketu Amatorskiego. Po 15
kolejkach studenci UTP wywalczyli III
miejsce. Najlepszym zawodnikiem
ostatniego meczu by³ G. Madajczyk.
Barwy Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego reprezentowali: K. Jasiñski, M. Czy¿, B. Nic, P. Adamowicz,
£. Lipski, S. Biesek, T. Borowski, P. Kudliñski, D. Rybacki, E. Chudicki, G. Madejczyk, P. Karasiewicz, £. Szymborski,
P. Demski, H. Sulski, G. Jaroszewicz.
Trenerem jest mgr Aureliusz Goœciniak.
Andrzej Kostencki
13
BIULETYN 39
40 BIULETYN

nr 2(42)/2007 - Uniwersytet Technologiczno

Transkrypt

Podobne dokumenty