zal_1_uwarunkowania_cz1_tekst 726,5 kB

Transkrypt

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY NADARZYN
TOM I – UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Załącznik nr 1
do uchwały
Nr XIIX/439/2010
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 16 lipca 2010 roku
WÓJT GMINY NADARZYN
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nadarzyn. Tom I – Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
Spis treści
I.
WSTĘP ............................................................................................................................................................ 3
I.1. Podstawa prawna sporządzania Studium ............................................................................................................ 3
I.2. Cel opracowania .................................................................................................................................................. 3
I.3. Zakres i forma opracowania ................................................................................................................................ 3
I.4. Materiały wyjściowe ........................................................................................................................................... 3
II. UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ............................... 4
II.1. Ogólna charakterystyka gminy .......................................................................................................................... 4
II.6.4.Obszary i obiekty prawnie chronione ...................................................................................................... 18
II.6.5. Podsumowanie funkcjonowania środowiska .......................................................................................... 19
II.7. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej .................................................... 20
II.7.1. Historia gminy ........................................................................................................................................ 20
II.7.2. Archeologia - obiekty archeologiczne .................................................................................................... 21
II.7.3.Ochrona prawna dziedzictwa kulturowego ............................................................................................. 21
II.7.4.Diagnoza uwarunkowań wynikających z ochrony dziedzictwa kulturowego ......................................... 22
II.8. Uwarunkowania społeczne ............................................................................................................................... 22
II.8.1.Demografia .............................................................................................................................................. 22
II.2. Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju gminy ..................................................................................................... 4
II.8.2.Warunki i jakość życia mieszkańców ...................................................................................................... 24
II.3. Dotychczasowe zagospodarowanie i przeznaczenie terenu gminy .................................................................... 5
II.4. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony ............................................................................................. 9
II.8.2.1.Rynek pracy i bezrobocie ................................................................................................................. 24
II.5. Stan prawny gruntów ......................................................................................................................................... 9
II.8.2.3.Kultura .............................................................................................................................................. 27
II.6. Stan i funkcjonowanie środowiska .................................................................................................................. 10
II.8.2.4.Ochrona zdrowia i opieka społeczna ................................................................................................ 27
II.6.1. Położenie gminy. Powiązania przyrodnicze z otoczeniem .................................................................... 10
II.6.2.Charakterystyka stanu środowiska .......................................................................................................... 10
II.6.2.1. Budowa geologiczna ....................................................................................................................... 10
II.6.2.2.Rzeźba terenu ................................................................................................................................... 10
II.8.2.2.Oświata ............................................................................................................................................. 27
II.8.2.5.Sport i rekreacja................................................................................................................................ 27
II.8.2.6.Mieszkalnictwo................................................................................................................................. 27
II.8.2.7.Bezpieczeństwo ludności i jej mienia............................................................................................... 28
II.9.Uwarunkowania gospodarcze............................................................................................................................ 28
II.6.2.3.Warunki geotechniczne .................................................................................................................... 10
II.9.1. Lokalna gospodarka................................................................................................................................ 28
II.6.2.4.Wody podziemne ............................................................................................................................. 11
II.9.2.Rolnictwo ................................................................................................................................................ 29
II.6.2.5.Wody powierzchniowe .................................................................................................................... 11
II.9.3. Turystyka ................................................................................................................................................ 31
II.6.2.6.Melioracje wodne (dane wg Starostwa Powiatowego w Pruszkowie) ............................................. 12
II.10. Infrastruktura techniczna. Stan i funkcjonowanie systemu komunikacji ....................................................... 32
II.6.2.7.Geomorfologia ................................................................................................................................. 12
II.10.1.Powiązania komunikacyjne ................................................................................................................... 32
II.6.2.8.Złoża mineralne ............................................................................................................................... 12
II.10.2. Drogi gminne ........................................................................................................................................ 32
II.6.2.9.Gleby ................................................................................................................................................ 12
II.10.3.Natężenie ruchu ..................................................................................................................................... 32
II.6.2.10.Klimat ............................................................................................................................................ 13
II.10.4. Układ komunikacji zbiorowej .............................................................................................................. 33
II.6.2.11.Powietrze........................................................................................................................................ 13
II.10.5.Uwarunkowania i przesądzenia wynikające z planów nadrzędnych ..................................................... 33
II.6.2.12.Szata roślinna ................................................................................................................................. 13
II.10.6. Identyfikacja i ocena podstawowych problemów................................................................................. 33
II.6.2.13.Świat zwierząt ................................................................................................................................ 14
II.6.3.Funkcjonowanie środowiska i uciążliwości ............................................................................................ 14
II.11. Infrastruktura techniczna ................................................................................................................................ 33
II.11.1. Gospodarka wodno-ściekowa ............................................................................................................... 33
II.6.3.1.Ogólna charakterystyka funkcjonowania środowiska ...................................................................... 14
II.11.2. Odprowadzenie ścieków ....................................................................................................................... 33
II.6.3.2.Zanieczyszczenia powietrza ............................................................................................................. 15
II.11.3. Odprowadzenie wód opadowych.......................................................................................................... 34
II.6.3.3.Zanieczyszczenia wód podziemnych ............................................................................................... 16
II.11.4. System energetyczny ............................................................................................................................ 34
II.6.3.4.Zanieczyszczenia wód powierzchniowych ...................................................................................... 16
II.11.5. Zasilanie w gaz ..................................................................................................................................... 34
II.6.3.5.Gleby ................................................................................................................................................ 17
II.11.6. Zaopatrzenie w ciepło........................................................................................................................... 34
II.6.3.6.Fauna ................................................................................................................................................ 17
II.12. Wnioski do projektu studium ......................................................................................................................... 35
II.6.3.6.7.Flora .............................................................................................................................................. 17
II.6.3.8.Inne zagrożenia ................................................................................................................................ 18
1
Spis rysunków
I
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego - Załącznik Nr 2 skala
1:10 000
Schematy 1:40 000
I.1a
Plan zagospodarowania Województwa Mazowieckiego - kierunki polityki
przestrzennej, kierunki zagospodarowania przestrzennego, infrastruktura
techniczna
I.I b
Plan zagospodarowania Województwa Mazowieckiego - środowisko
przyrodnicze, wartości kulturowe, turystyka
I.2
Podział administracyjny gminy
I.3
Analiza dotychczasowego zagospodarowania terenu
I.4a
Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w Gminie
Nadarzyn
I.4b
Przeznaczenie terenów według obowiązujących miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego
I.5
Stan prawny gruntów
I.6
Stan środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. Obszary prawnie
chronione
I.7
Zasoby wodne. Warunki hydro-geologiczne
I.8
Warunki gruntowo-wodne
I.9
Rolnicza i leśna przestrzeń produkcyjna. Tereny zmeliorowane
I.10
I.11
I.12
Demografia i infrastruktura społeczna
I.13a
Analiza stanu komunikacji. Układ komunikacji drogowej - kategorie dróg.
I.13b
Analiza stanu komunikacji. Układ komunikacji drogowej - klasyfikacja dróg
I.14a
Infrastruktura techniczna - system zaopatrzenia w wodę
I.14b
Infrastruktura techniczna - system odprowadzania ścieków
I.14c
Infrastruktura techniczna - zaopatrzenie w gaz i energię elektryczną
I.15
Ograniczenia w inwestowaniu
I.16
Elementy kompozycji przestrzennej
I.17
Analiza wniosków do studium
WYKONAWCA
BIURO PLANOWANIA ROZWOJU WARSZAWY
SPÓŁKA AKCYJNA
ul. Batorego 16
02-591 Warszawa
ZESPÓŁ AUTORSKI
mgr inż. arch. Anna Markert (WA-122)
mgr inż. Adam Domański
mgr inż. Aleksandra Niebrzydowska – Macewicz
Struktura przestrzenna gleb. Kompleksy przydatności rolniczej
tech. arch. Urszula Oględzka
Uwarunkowania środowiska kulturowego. Obszar dziedzictwa kulturowego i
zabytków
mgr inż. Monika Popławska
tech. arch. Wiesława Ściuba
I.11a
Szczegółowe uwarunkowania stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków
mgr inż. Krzysztof Zgierski
I.11b
I.11c
I.11d
I.11e
Szczegółowe uwarunkowania stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków.
Schemat rozmieszczenia terenów
2
I.
WSTĘP
Używane w Studium pojęcia, są zdefiniowane w obowiązujących przepisach prawa, zwłaszcza w
art. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także w obowiązujących na terenie
miasta miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Należy je rozumieć w znaczeniu w nich
przyjętym.
I.1. Podstawa prawna sporządzania Studium
I.4. Materiały wyjściowe
Podstawą prawną opracowania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Nadarzyn są:
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003
nr 80 poz. 717z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. 2004 nr
118 poz. 1233) oraz
Uchwała Nr XXXI/271/2009 Rady Gminy Nadarzyn z dnia 28 stycznia 2009 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Nadarzyn.
I.2. Cel opracowania
Studium jest dokumentem planistycznym, którego głównym celem jest określenie polityki
przestrzennej dla obszaru gminy w jej granicach administracyjnych. Studium nie jest aktem prawa
miejscowego, jednak jego ustalenia są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego. Zawiera wytyczne dla planowania miejscowego, które
stanowi podstawę do podejmowania decyzji administracyjnych, dlatego jego sporządzenie umożliwia
racjonalne kształtowanie przestrzeni, będącej dobrem wyczerpywalnym, a także zharmonizowanie
rozwoju gospodarczego i społecznego przy uwzględnieniu wymogów ochrony i użytkowania środowiska
przyrodniczego.
Studium pełni także rolę koordynacyjną pomiędzy planowaniem na szczeblu lokalnym, a
planowaniem na szczeblu regionalnym i krajowym. Przy sporządzaniu Studium są uwzględniane zasady
określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu
zagospodarowania przestrzennego województwa, powiatu oraz strategii rozwoju gminy.
I.3. Zakres i forma opracowania
Zakres Studium został określony w Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, a także w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia
2004 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego oraz wymogów dotyczących materiałów planistycznych, skali opracowań
kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa i standardów oraz sposobu dokumentowania prac
planistycznych.
Studium zawiera część opisową i graficzną.
Na część opisową Studium składają się dwie podstawowe części:
1. uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy Nadarzyn oraz
2. kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Nadarzyn.
Część graficzna Studium obejmuje przede wszystkim:
Rysunki - uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, wykonane na kopii mapy topograficznej.
I.4.1. Dokumenty szczebla lokalnego:
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Nadarzyn, załącznik do Uchwały nr XXXIX/658/2005 Rady
Gminy Nadarzyn z dnia 27 lipca 2005 roku
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nadarzyn do roku 2020, Załącznik do uchwały Nr
XXIII/178/Rady Gminy Nadarzyn z dnia 28 maja 2008r.w sprawie uchwalenia „Strategii
Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nadarzyn do 2020 roku”
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla gminy Nadarzyn
Plan gospodarki odpadami dla gminy Nadarzyn, Warszawa 2004
Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Nadarzyn na lata 20072012,
Załącznik
do
Uchwały
Nr
LIII/796/2006
Rady
Gminy
Nadarzyn
z dnia 18 października 2006r.
Program Ochrony Środowiska dla gminy Nadarzyn, Warszawa 2004
System profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną gminy Nadarzyn na lata 2008 - 2013,
Załącznik do Uchwały Nr XIX/151/2008 Rady Gminy Nadarzyn z dnia 30 stycznia 2008r.
Strategia
Zrównoważonego
Rozwoju
Gminy
Nadarzyn
do
roku
2020,
Załącznik do uchwały Nr XXIII/178/Rady Gminy Nadarzyn z dnia 28 maja 2008r. w sprawie
uchwalenia „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nadarzyn do 2020 roku”
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nadarzyn,
Załącznik do uchwały Nr XXIV/224/2000 Rady Gminy Nadarzyn z dnia 12 października 2000r.
ze zmianami wprowadzonymi Uchwałą Nr XIII/338/2003 Rady Gminy Nadarzyn z dnia 10 lipca
2003 r.
Identyfikacja zagrożeń stanu środowiska doliny i zlewni rzeki Utraty jako bariery rozwoju
przestrzennego Powiatu Pruszkowskiego - zarys programu renaturyzacji rzeki, R. Skarbek,
Warszawa 2004
Program ochrony środowiska Powiatu Pruszkowskiego, załącznik do uchwały nr XVIII/125/2004
Rady Powiatu Pruszkowskiego z dnia 27 kwietnia 2004
Strategia rozwoju Powiatu Pruszkowskiego do roku 2025, załącznik do uchwały nr
XXXI/220/2005 Rady Powiatu Pruszkowskiego z dnia 24 maja 2005 r.
Strategia rozwoju sportu na terenie Powiatu Pruszkowskiego, załącznik do Uchwały Nr XVII/
112 /2004 Rady Powiatu Pruszkowskiego z dn.30 marca 2004 r.
Wieloletni Plan Inwestycyjny Powiatu Pruszkowskiego na lata 2005-2008
I.4.2. Dokumenty szczebla regionalnego i krajowego:
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, Mazowieckie Biuro
Planowania Regionalnego, Warszawa 2004
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego (aktualizacja), Mazowieckie Biuro Planowania
Regionalnego, Warszawa 2006
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju, załącznik do obwieszczenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. (poz. 432), Rządowe Centrum Studiów Strategicznych
3
II.
UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY
II.1. Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Nadarzyn położona jest pod względem administracyjnym w województwie mazowieckim,
powiecie pruszkowskim. Jest gminą wiejską, usytuowaną ok. 20 km na południe od Warszawy, ok. 10
km na południowy – wschód od Pruszkowa. Graniczy z gminami: Raszyn, Lesznowola, Tarczyn, Żabia
Wola, Grodzisk Mazowiecki, Podkowa Leśna, Brwinów i Michałowice.
Gmina Nadarzyn jest gminą wiejską, o powierzchni 7340 ha, z czego zdecydowaną większość
(66%) stanowią użytki rolne, 18% lasy, 13% tereny zurbanizowane i ok. 3% tereny inne. W skład gminy
wchodzi 15 miejscowości: Kajetany, Krakowiany, Młochów, Nadarzyn, Parole, Rozalin, Rusiec, Stara
Wieś, Strzeniówka, Szamoty, Urzut, Kostowiec, Walendów, Wola Krakowiańska oraz Wolica.
Według danych GUS (stan na 31.12.2007 r.) gminę Nadarzyn zamieszkuje 10 777 osób, z czego
48% stanowią mężczyźni (5 232 osób), zaś 52% kobiety (5 545). Średni gęstość zaludnienia wynosi w
gminie 147 os./km2. Według ekonomicznych klas wieku 22% mieszkańców gminy to osoby w wieku
przedprodukcyjnym, 65% stanowią osoby w wieku produkcyjnym, a 13% mieszkańców jest w wieku
poprodukcyjnym. Istotny wpływ na zaludnienie gminy mają użytkownicy działek letniskowych, którzy
w sezonie wiosenno – letnim znacząco zwiększają liczbę ludności gminy (ilość „działkowiczów” szacuje
się na ok. 3 500). Przebywają oni w gminie w okresie około 6 miesięcy (od połowy kwietnia do połowy
września, ze szczególnym nasileniem od czerwca do września), w większości podczas weekendów.
Położenie gminy w obszarze aglomeracji warszawskiej jest jej dużym atutem. Gmina
charakteryzuje się dużą atrakcyjnością lokalizacyjną dla funkcji mieszkaniowych, gospodarczych i
rekreacyjno – wypoczynkowych. W chwili obecnej obserwuje się spadek znaczenia rolniczego gminy, na
rzecz rozwoju funkcji gospodarczej związanej z występowaniem firm logistycznych, spedycyjnych i
usługowych oraz zakładów drobnej wytwórczości, rzemiosła i handlu.
Gmina posiada korzystne połączenia komunikacyjne z Warszawą i resztą kraju. Przez teren
Gminy przebiega transeuropejski szlak komunikacyjny w relacji Wilno – Warszawa - Praga (odcinek
drogi krajowej Nr 8 Warszawa-Wrocław, tzw. „Trasa Katowicka”), łączący się z drogą krajową nr 7
Warszawa-Kraków w odległości ok. 7 km od granicy Gminy Nadarzyn. Poprzez drogę wojewódzką Nr
720, gmina ma możliwość korzystnego połączenia z drogą krajową Nr 2 o znaczeniu transeuropejskim
Moskwa - Warszawa - Berlin (odległość 20 km). Przez gminę przebiega również droga wojewódzka Nr
721, łącząca Gminę z Piasecznem i Konstancinem-Jeziorną. W odległości ok. 20 km od gminy położony
jest dodatkowo międzynarodowy port lotniczy – Warszawa Okęcie.
Gmina Nadarzyn charakteryzuje się znacznymi walorami przyrodniczymi. Wszystkie wsie lub
ich fragmenty należą do Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, tworząc zwarty układ
przyrodniczy. W północnej i północno-wschodniej części znajdują się tereny leśne i łąkowe, które są
elementem pierścienia terenów otwartych biologicznie czynnych okalających aglomerację warszawską.
Na terenie gminy znajduje się ciąg ekologiczny o znaczeniu regionalnym, ciągi o znaczeniu
ponadlokalnym, 30 obiektów przyrodniczych podlegających ochronie prawnej oraz 5 parków
zabytkowych.
II.2. Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju gminy
II.2.1. Uwarunkowania wynikające z polityki przestrzennej państwa
„Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju – Polska 2000 Plus” stanowi
podstawowy dokument o charakterze studialno – planistycznym, zawierający wykładnię poglądów na
temat polityki przestrzennej państwa.
Generalnym założeniem Koncepcji Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jest
strategia dynamicznego równoważenia rozwoju umożliwiająca aktywne i świadome kształtowanie
procesu stopniowej likwidacji istniejących dysproporcji oraz konsolidacji priorytetowych celów
strategicznych oraz globalnych europejskich megatrendów rozwoju.
Głównym celem przestrzennego zagospodarowania Polski, jest wykorzystanie dobrze
wykształconej policentrycznej struktury funkcjonalno - przestrzennej kraju do dynamizacji rozwoju
Polski i przełamanie w ten sposób jej zapóźnienia cywilizacyjnego.
Zagospodarowanie przestrzenne kraju powinno umożliwiać osiągnięcie trwałego, wysokiego
tempa wzrostu polskiej gospodarki, przy zapewnieniu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i
umożliwieniu obecnym i przyszłym mieszkańcom kraju równoprawnego dostępu do zasobów przyrody i
dóbr kultury. W szczególności powinno zaś ułatwiać tworzenie gospodarki opartej na wiedzy i
budowanie nowoczesnego, obywatelskiego społeczeństwa informacyjnego.
Zagospodarowanie przestrzenne powinno zwiększać integrację funkcjonalną najważniejszych
ogniw układu osadniczego i produkcyjnego kraju, ich relacje z układem regionalnym oraz powiązania
Polski z otoczeniem międzynarodowym. Celem zagospodarowania przestrzennego jest zwiększanie
dyfuzji rozwoju z miejsc i ośrodków już obecnie najwyżej rozwiniętych i mających szanse na uzyskanie
wysokiej dynamiki wzrostu do obszarów rozwiniętych niżej, które z ośrodkami tymi mogą być lepiej
powiązane dzięki rozwojowi infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej, a także dzięki dostępowi
do informacji dostępnej w tych ośrodkach i zacieśniania kooperacji z instytucjami i firmami w nich
funkcjonującymi. Ponadto celem zagospodarowania przestrzennego jest pomoc w przyspieszeniu
wyposażenia w infrastrukturę materialną regionów, do których efekty dyfuzji docierają w mniejszym
stopniu. Naczelna dyrektywa polityki przestrzennej, realizującej cele i zasady przestrzennego
zagospodarowania kraju, wynika z doktryny policentrycznej koncentracji i dyfuzji. Polityka ta uznaje, iż
głównym ogniwem struktury funkcjonalno - przestrzennej kraju są i będą w przyszłości obszary
metropolitalne, szczególnie zaś te, które najsilniej są powiązane z sieciami europejskich metropolii.
Jednocześnie polityka przestrzenna powinna wspierać procesy rozprzestrzeniania rozwoju z obszarów
metropolitalnych do obszarów pozametropolitalnych, zwiększając możliwości uzyskania spójności
terytorialnej oraz ułatwiając pełniejsze wykorzystanie zasobów ludzkich i rzeczowych kraju.
Zgodnie z Koncepcją Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w systemie
dynamizującym przekształcenia strukturalne polskiej przestrzeni w Europie głównym ogniwem będzie
metropolia stołeczna, do której należy gmina Nadarzyn. Realizacja nadrzędnego celu, jakim jest
konieczność zasadniczego wzmocnienia pozycji Warszawy w układzie krajowym i międzynarodowym,
wymaga zapewnienia jej harmonijnego rozwoju.
Podstawowym zadaniem w dziedzinie infrastruktury technicznej jest dostosowanie systemu
transportowego i telekomunikacyjnego do standardów europejskich. Włączenie Warszawy w europejski
system transportowy wymaga m. in. usprawnienia połączeń komunikacyjnych Warszawy z
największymi ośrodkami w Europie i w kraju.
4
II.2.2. Uwarunkowania wynikające z polityki przestrzennej województwa /Rys Ia i Ib/
Misją wyznaczoną w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego
jest „stwarzanie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego
rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy warunków życia jego mieszkańców, stałego
zwiększania efektywności procesów gospodarczych i konkurencyjności regionów”.
Misja ta ma być realizowana poprzez następujące cele:
1. Zapewnienie większej spójności przestrzeni województwa i stwarzanie warunków do
wyrównania dysproporcji rozwojowych, których będzie realizowany poprzez:
rozbudowę i modernizację infrastruktury transportowej i komunikacyjnej,
wskazanie obszarów problemowych dla polityki regionalnej oraz określenie kierunków ich
restrukturyzacji,
wzmocnienie oddziaływania aglomeracji warszawskiej i regionalnych ośrodków
równoważenia rozwoju (byłych miast wojewódzkich) na ich otoczenie,
wskazanie miejscowości posiadających predyspozycje do pełnienia roli wielofunkcyjnych
ośrodków obsługi rolnictwa.
2. Zapewnienie zrównoważonego i harmonijnego rozwoju województwa poprzez:
zachowanie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi systemami i elementami
zagospodarowania przestrzennego, który realizowany będzie poprzez:
ochronę i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi,
ochronę dziedzictwa kulturowego, krajobrazu i kształtowania ładu przestrzennego,
wzmacnianie wielofunkcyjności struktur przestrzennych,
wzrost bezpieczeństwa ekologicznego.
3. Zwiększenie konkurencyjności regionu i poprawa warunków życia, który realizowany będzie
poprzez:
likwidację barier infrastrukturalnych oraz wzmacnianie międzynarodowych i krajowych
korytarzy transportowych,
wykorzystanie dużego potencjału badawczo – rozwojowego Warszawy dla innowacyjności
gospodarki,
koncentrację infrastruktury społecznej w wybranych ośrodkach osadniczych,
wykorzystanie walorów przyrodniczo – kulturowych dla celów turystyczno rekreacyjnych.
Kluczowym dla równoważenia rozwoju Mazowsza elementami węzłowymi będą
aglomeracja warszawska, do której należy też gmina Nadarzyn. Dalsze kształtowanie struktury
przestrzennej aglomeracji warszawskiej będzie polegało na wzmacnianiu infrastruktury społecznej i
technicznej o znaczeniu europejskim, krajowym i regionalnym, usprawnieniu sieci transportowej oraz
poprawie ładu przestrzennego.
Polityka rozwoju ponadlokalnych systemów infrastruktury technicznej obejmuje cele i działania
w odniesieniu do systemów: transportowych, energetycznych, telekomunikacyjnych, wodociągowo –
kanalizacyjnych oraz bezpieczeństwa i obronności.
Sieć dróg wojewódzkich w celu zintegrowania i usprawnienia układu wymaga uzupełnienia o
nowe odcinki dróg oraz przebudowy niektórych istniejących przebiegów. W obszarze aglomeracji
warszawskiej dotyczy to głównie budowy nowych odcinków w Paśmie Zachodnim (m.in.
„Paszkowianka”).
W zakresie transportu drogowego do najistotniejszymi zadaniami z punktu widzenia Nadarzyna będą:
przebudowa drogi ekspresowej S8 Warszawa - Wrocław,
usprawnienie sieci dróg wojewódzkich, w tym likwidacja „wąskich gardeł” w ruchu poprzez
budowę, przebudowę, remonty, utrzymanie istniejących dróg i obiektów mostowych
obejmujących głównie dostosowanie parametrów technicznych do wymagań ruchu, zwiększenie
nośności, odnowy nawierzchni, budowy chodników i ścieżek rowerowych, zwłaszcza na terenach
zabudowanych,
budowa uzupełniających odcinków sieci dróg wojewódzkich, m. in. „Paszkowianka”,
poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogach poprzez m. in. modernizację
niebezpiecznych skrzyżowań, wdrażanie zaktualizowanych projektów organizacji ruchu,
uspokajanie ruchu w obszarach zurbanizowanych, oddzielenie ruchu pieszego od kołowego,
modernizacja i rozwój regionalnego systemu transportu publicznego poprzez wspomaganie
restrukturyzacji głównych przewoźników i stworzenie spójnych systemów transportowych,
wzajemnie się uzupełniających w tym stworzenie nowego środka komunikacji publicznej _
tramwaj-kolej.
II.2.3. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Pojęcie celu publicznego zdefiniowane zostało w artykule 6 ustawy z dnia z dnia 21 sierpnia
1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia z dnia 27 marca 2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego ustala się w szczególności obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu
publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego
województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 tej ustawy.
Na terenie gminy Nadarzyn najistotniejszymi zadaniami służącymi realizacji ponadlokalnych
celów publicznych będzie modernizacja drogi ekspresowej S8 oraz budowa uzupełniających odcinków
dróg wojewódzkich – m.in. budowa „Paszkowianki”.
II.3. Dotychczasowe zagospodarowanie i przeznaczenie terenu gminy
II.3.1. Dotychczasowe zagospodarowanie przestrzenne gminy. Struktura funkcjonalnoprzestrzenna
Obszar gminy Nadarzyn obejmuje 7340 ha. Dominującym sposobem użytkowania terenów jest
użytkowanie rolne (69% powierzchni gminy). Stosunkowo duży w powierzchni gminy jest również
udział lasów – ok. 20%. Tereny osiedlowe stanowią na terenie gminy niespełna 5%. Udział terenów
komunikacji to nieco ponad 3%. Wody powierzchniowe zajmują ok. 2% powierzchni gminy. Pozostały
1% stanowią inne sposoby zagospodarowania, w tym głównie nieużytki.
Tab.1 Użytkowanie terenu na terenie gminy Nadarzyn
Użytki rolne
[ha]
Grunty leśne
[ha]
Grunty
zadrzewione i
zakrzewione
[ha]
Grunty pod
wodami [ha]
Grunty
zabudowane i
zurbanizowan
e [ha]
Nieużytki i
tereny różne
[ha]
Razem:
wieś Kajetany
412,7
98,3
0,9
0,5
78,3
8,1
598,8
wieś Kostowiec
24,4
39,3
1,6
0,0
14,8
2,8
83,0
wieś Krakowiany
234,3
10,0
2,1
6,5
16,7
7,5
277,2
wieś Młochów
655,5
804,5
14,0
0,9
97,6
21,6
1594,1
Nazwa wsi
5
wieś Nadarzyn
330,7
82,8
6,5
4,9
206,7
11,6
643,2
wieś Parole
321,9
1,3
0,3
0,0
9,8
3,5
336,8
wieś Rozalin
230,1
56,4
13,9
0,4
40,0
4,1
344,9
wieś Rusiec
399,6
31,8
4,0
1,5
64,3
13,4
514,7
wieś Stara Wieś
469,5
40,6
6,0
0,0
90,1
18,2
624,5
wieś Strzeniówka
213,9
74,1
1,7
1,9
73,9
6,3
371,8
wieś Szamoty
216,1
0,5
0,4
1,3
13,2
1,4
232,9
wieś Urzut
331,4
14,4
3,4
0,8
46,8
7,2
403,9
wieś Walendów
392,9
5,6
1,4
1,9
54,7
8,7
465,2
wieś Wola
Krakowiańska
296,8
3,0
1,1
1,9
12,6
2,5
317,9
wieś Wolica
326,0
59,9
3,3
1,2
131,1
11,2
532,7
Razem [ha]
4855,9
1322,6
60,6
23,7
950,5
128,0
7341,3
Razem [%]
66,1%
18,0%
0,8%
0,3%
12,9%
1,7%
66,1%
Gminę dzieli biegnąca w kierunku północny-wschód – południowy-zachód droga krajowa nr 8
tzw. „Trasa Katowicka”. Na północ od niej dominuje zabudowa jednorodzinna i małomiasteczkowa, zaś
tereny położone na południe mają charakter typowo wiejski, o bardziej rozproszonej zabudowie
mieszkaniowej i zagrodowej. Wzdłuż „Trasy Katowickiej” można zaobserwować najbardziej intensywny
proces przekształcania terenów rolnych na tereny budowlane. Wzdłuż „Trasy” zlokalizowana jest też
znaczna część podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie gminy. Tereny atrakcyjne
turystycznie zlokalizowane są z dala od drogi krajowej, głównie na północy i południu gminy. Na
południowym-wschodzie znajduje się największy w gminie kompleks leśny – Las Młochowski. Na
terenie gminy, głównie w północnej i centralnej części, istnieją liczne, duże ogrody działkowe.
Ośrodkiem o największe koncentracji usług publicznych w gminie jest miejscowość Nadarzyn.
Tab.2 Wykaz obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na terenie Gminy
L.p.
Numer uchwały, data
Obszar
Nr publikacji w Dz. Urz.
Uchwała Nr
Dziennik Urzędowy Województwa
wieś d. Żabieniec
XXX/272/2001
dz. 6/5
Mazowieckiego Nr 53, poz. 497 z
1
Rady Gminy Nadarzyn
obecnie Młochów
dn. 28.03.2001 r.
z dnia 7 lutego 2001 roku
2
Uchwała Nr
XXXII/291/2001
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 6 kwietnia 2001
roku
d. PGR Walendów
dz. 2/5
obecnie Walendów
Mazowieckiego Nr 112, poz. 1484
z dn. 01.06.2001 r.
3
Uchwała Nr
XXXIV/308/2001
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 28 maja 2001 roku
d. PGR Walendów
dz. 1, 8, 9/5, 9/7, 9/8, 9/9,
9/10
obecnie Walendów
z dn. 31.07.2001 r.
wieś Kajetany
dz. 211/2, 211/3, 211/4 oraz
część dz. 210, 216
z dn.17.09.2001 r.
wieś Urzut
Etap I
z dn. 24.06.2002 r.
wieś Rozalin, Bieliny,
obecnie Rozalin i Młochów
Etap I
z dn. 20.08.2002 r.
wieś PGR Paszków
EE 110kV
obecnie Wolica
z dn. 20.08.2002 r.
wieś d. Żabieniec
dz. 18/2 i część dz. 40
obecnie Młochów
z dn. 11.08.2002 r.
część wsi Rusiec
dz. 243/1, 243/2 oraz część
dz. 229, 237, 248
z dn. 20.08.2002 r.
4
5
6
7
II.3.2. Przeznaczenie terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
Obszar gminy Nadarzyn posiada 52 obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego. Zajmują one łącznie około 75% powierzchni gminy. Ponadto sporządzane są plany
zagospodarowania, po uchwaleniu których cały obszar gminy Nadarzyn bez dwóch kompleksów
leśnych objęty będzie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Poniżej znajduje się
wykaz obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Obowiązujące plany miejscowe zostały przedstawione na rysunkach nr I.4a (Obowiązujące plany
miejscowe – granice) oraz nr I.4b (Przeznaczenie terenów) w części dotyczącej uwarunkowań Studium.
8
9
Uchwała Nr
XXXVI/317/2001
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 31 sierpnia 2001
roku
Uchwała Nr
XLIV/410/2002
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XLVI/453/2002
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 28 czerwca 2002
roku
Uchwała Nr
XLVI/454/2002
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XLVI/455/2002
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XLVII/487/2002
Rady Gminy Nadarzyn
6
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Uchwała Nr
XLVIII/491/2002
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 13 września 2002
roku
Uchwała Nr
XLIX/497/2002
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 10 października
2002 r
Uchwała Nr
XLIX/498/2002
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 10 października
2002 r
Uchwała Nr VIII/157/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr XI/182/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr XIII/336/2003
Rady Gminy Nadarzyn
Uchwała Nr
XIV/350/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XIV/351/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr VIII/375/2003
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 10 grudnia 2003
roku
Uchwała Nr
XVII/374/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
wieś Kajetany
z dn. 27.listopada.2002 r.
21
wieś Rusiec
ETAP I
z dn. 31.01.2003 r.
część obrębu d. ZDZ
Młochów dz. 12/1, 12/2
obecnie Młochów
z dn. 20.02.2002 r.
23
część wsi Rusiec dz. 245,
246, 254 oraz część dz. 233,
234, 237, 248, 253, 258
z dn. 09.07.2003 r.
24
część wsi Urzut
dz. 48, 269/1, 269/2
z dn.08.08.2003 r.
25
część wsi Rusiec
dz. 370, 371
z dn. 08.08.2003
wieś Stara Wieś
z dn. 01.09.2003 r.
22
26
27
wieś d. ZDZ Żabieniec
dz. 7/2
obecnie Młochów
z dn. 03.10.2003 r.
28
część wsi Rusiec
dz. 351/1, 334
część wsi Nadarzyn
dz. 820, 821
d. Żabieniec- obecnie część
wsi Młochów
dz. 146, 147
z dn. 03.10.2003 r.
z dn. 02.02.2004 r.
Mazowieckiego Nr 21, poz. 685 z
dn. 02.02.2003 r.
29
30
Uchwała Nr
XVIII/386/2003
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXIII/503/2004
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXIII/504/2004
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXIV/507/2004
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 26 maja 2004 roku
Uchwała Nr
XXVI/568/2004
Rady Gminy Nadarzyn
Uchwała Nr
XXVII/574/2004
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXVIII/585/2004
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 4 października 2004
r
Uchwała Nr
XXXV/626/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXXV/631/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXXV/630/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
wieś Młochów
Etap II
z dn.26.02.2004 r.
wieś Młochów
III Etap
z dn. 24.06.2004 r.
część wsi Młochów
dz. 142 (były obręb
gospodarczy Żabieniec)
z dn. 16.06.2004 r.
część wsi Młochów
dz. 142 (były obręb
gospodarczy Żabieniec)
z dn. 11.07.2004 r.
część wsi Strzeniówka
z dn. 03.12.2004 r.
część Starej Wsi (działki
leśne)
z dn. 22.10.2004 r.
wieś Nadarzyn
Etap I (bez lasów i innych)
z dn. 03.12.2004 r.
wieś Parole (Etap I)
z dn. 27.06.2005 r.
PGR Walendów
Etap I
z dn. 27.06.2005
wieś Krakowiany
wieś Wola Krakowiańska
(Etap I)
z dn.17.06.2005
7
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Uchwała Nr
XXXVI/636/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXXVIII/649/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXXVIII/650/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XXXIX/665/2005
Rady Gminy Nadarzyn
Uchwała Nr
XLII/688/2005
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 23 listopada 2005
roku
Uchwała Nr
XLIV/706/2005
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr
XLVI/752/2006
Rady Gminy Nadarzyn
Uchwała Nr
XLVII/757/2006
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 29 marca 2006 roku
Uchwała Nr
XLVIII/763/2006
Rady Gminy Nadarzyn
roku
Uchwała Nr L/774/2006
Rady Gminy Nadarzyn
roku
wieś Wolica
(Etap I)
z dn. 27.06.2005 r.
41
42
wieś Walendów
wieś Szamoty
(Etap I)
z dn. 26.07.2005 r.
wieś Strzeniówka
(Etap I)
z dn. 21.09.2005 r.
część wsi Nadarzyn
dz. 221/2
(Etap VI)
Mazowieckiego Nr 214, z
dn.21.09.2005 R., poz.
6993
43
44
45
46
wieś Walendów
wieś Szamoty
(Etap II)
Mazowieckiego Nr 283, poz.
10734 z dn. 23.12.2005 r.
47
PGR Walendów
(Etap II)
z dn. 17.03.2006 r.
48
część wsi Kajetany
dz. 236/1
z dn. 11.04.2006 r.
49
wieś Kajetany
dz. 226/1 i 226/2
z dn. 25.07.2006 r.
50
wieś Walendów
z dn.18.06.2006 r.
51
wieś Wolica
z dn. 29.08.2006 r.
52
Uchwała Nr LII/792/2006
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 27 września 2006
roku
Uchwała Nr IV/26/2006
Rady Gminy Nadarzyn
roku
wieś Nadarzyn
(Etap Ia, Ib, III i VII)
z dn. 3 listopada 2006 r.
wieś Kajetany część działek
nr ew. 182/1, 210, 212, 181/1
z dn. 15 stycznia 2007 r
Uchwała Nr VII/43/2007
Rady Gminy Nadarzyn
Krakowiany i Wola
Krakowiańska II Etap
z dn. 6 czerwca 2007 r.
Uchwała Nr IX/70/2007
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 25 kwietnia 2007 r.
część wsi Rusiec
Uchwała Nr X/71/2007
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 30 maja 2007 r.
Uchwała Nr X/72/2007
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 30 maja 2007 r.
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 27 czerwca 2007 r.
Uchwała Nr XII/95/2007
Rady Gminy Nadarzyn z
dnia 29 sierpnia 2007 r.
Uchwała Nr
XVII/133/2007
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 13 grudnia 2007 r.
Uchwała Nr
XXII/173/2008
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 30 kwietnia 2008r
Uchwała Nr XXIII/182
/2008
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 28 maja 2008 r
Uchwała Nr XXV/199
/2008
Rady Gminy Nadarzyn
z dnia 27 sierpnia 2008 r
z dn. 6 czerwca 2007 r.
wieś Strzeniówka
etap II
Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego z
12 lipca 2007 r. Nr 132 poz. 3478
część wsi Walendów
Mazowieckiego Nr 146 poz. 3960
z dnia 28 lipca 2007 r.
część wsi Rusiec
z dnia 3 października 2007 r.
część wsi Młochów d.
Żabieniec
z dnia 19 listopada 2007 r.
część wsi Walendów
z dnia 28 grudnia 2007 r.
część wsi Urzut
z dnia 8 sierpnia 2008 r.
wieś Wolica (etap II)
Mazowieckiego Nr147 poz.5152
z dnia 1 września 2008 r.
wieś Wolica (etap IV)
Mazowieckiego Nr 186 poz.6714
z dnia 31 października 2008 r.
8
W Gminie największy udział w przeznaczeniu terenów zajmują tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej i komunikacji, natomiast na tereny usług, produkcji, składów i magazynów zajmują
około 15% powierzchni gminy. W obowiązujących planach miejscowych na tereny zieleni i tereny
rekreacji przeznaczonych jest ok. 20% obszaru.
Poniżaj znajduje się wyszczególnienie sumarycznych udziałów terenów przeznaczonych pod określone
funkcje we wszystkich planach miejscowych obecnie obowiązujących.
Tab.3 Sumaryczne przeznaczenie terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w
gminie Nadarzyn
L.p.
Przeznaczenie terenu
Powierzchnia
[ha]
1805,7
Powierzchnia
[%]
32,6%
1.
zabudowa mieszkaniowe jednorodzinna
2.
zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna rezydencjonalna
152,8
2,8%
3.
152,8
2,8%
66,2
1,2%
5.
zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zorganizowana
zabudowa letniskowa do przekształcenia w zabudowę mieszkaniową
jednorodzinną
zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna
7,5
0,1%
6.
zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa
823,6
14,9%
7.
29,1
0,5%
112,3
2,0%
509,9
9,2%
29,5
0,5%
11.
zabudowa mieszkaniowa z gruntem leśnym
zabudowa usług centro twórczych, oświaty, zdrowia, sportu i turystyki,
handlu, gastronomii, łączności, kultury, kultu religijnego, inne
zabudowa usługowa, produkcyjna, magazynowa
ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków, stacje elektroenergetyczne, obsługa
komunikacji
lasy i dolesienia
337,7
6,1%
12.
parki
50,1
0,9%
13.
cmentarze
9,0
0,2%
14.
ogrody działkowe
103,0
1,9%
15.
biologiczna obudowa cieków wodnych
22,7
0,4%
16.
tereny rolne bez prawa zabudowy
232,7
4,2%
17.
tereny rolne
1003,0
18,1%
18.
wody otwarte: stawy, rzeki, rowy
94,7
1,7%
5542,2
100,00
4.
8.
9.
10.
Razem
II.4. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony
uwzględniać potrzeby w miarę możliwości jak najszerszej grupy interesów. Musi to być takie
uporządkowanie przestrzeni, które spotka się z akceptacją różnych podmiotów działających na danym
terenie – społeczności lokalnej, przedstawicieli władzy oraz inwestorów.
Na ład przestrzenny składają się uporządkowane relacje pomiędzy uwarunkowaniami i
wymaganiami:
Funkcjonalnymi,
Społeczno-gospodarczymi,
Środowiskowymi,
Kulturowymi,
Kompozycyjno-estetycznymi.
Najbardziej wyraźnie problem kształtowania ładu przestrzennego zarysowuje się na terenach
zainwestowanych, tj. w środkowej części Nadarzyna.
Pod względem funkcjonalnym widać, że funkcjami wiodącymi w Gminie są funkcja
mieszkaniowa i produkcyjno usługowa w tym rolnicza. Gmina przekształca się w wielofunkcyjny
ośrodek. Jednak ład przestrzenny zaburza miejscami niezachowanie odpowiednich proporcji między
poszczególnymi strefami funkcjonalnymi. Na niektórych obszarach wskazane byłoby uzupełnienie o
inne funkcje, które sprawiłyby, że mieszkańcy mieliby pełniejszy dostęp do poszczególnych pożytków
płynących z zamieszkiwania na terenach zurbanizowanych - zwłaszcza dostępu do szeroko rozumianych
usług i miejsc pracy. Barierą w uzyskaniu lepszej funkcjonalności jest zbyt mała liczba połączeń między
częściami gminy rozdzielonymi droga krajową i brak możliwości przebudowy głównego układu dróg, na
którym opiera się komunikacja.
W odniesieniu do środowiska naturalnego należy stwierdzić, że wciąż są zachowane powiązania
pomiędzy obszarami cennymi pod względem przyrodniczym. Aby ład przestrzenny był dostrzegalny,
konieczne jest utrzymanie tych korytarzy, łączących tereny o funkcji biologicznej, klimatycznej i
fitosanitarnej. Zagrożeniem są obiekty liniowe przecinające gminę oraz punktowe emitory
zanieczyszczeń.
Wartości kulturowe są bardzo ważne dla kształtowania zagospodarowania przestrzennego.
Uporządkowana przestrzeń wymaga uwzględniania wymogów ochrony dziedzictwa kulturowego w
działaniach realizacyjnych, szczególnie na obszarach o znacznych walorach kulturowych, jakimi
charakteryzuje się gmina. Największe znaczenie ma to w przypadku terenów, gdzie występuje duże
nagromadzenie zabytków i miejsc pamięci, a także w odniesieniu do przestrzeni publicznych.
Ze względu na aspekty kompozycyjno-przestrzenne szczególnie widocznymi słabymi stronami w
zagospodarowaniu przestrzennym są brak odpowiednich powiązań pomiędzy północną i południową
częścią Gminy zwłaszcza pod względem infrastruktury technicznej. Ważne jest wskazanie, zachowanie
lub odtworzenie głównych linii i punktów charakterystycznych wyznaczających kompozycję
poszczególnych części gminy tak, aby układ przestrzenny był czytelny. Negatywny wpływ na odbiór
przestrzeni ma duża ilość nośników reklamowych wszelkiego rodzaju, zwłaszcza nagromadzenie ich w
jednym miejscu.
Zgodnie z omówionymi wyżej aspektami możliwe jest wyróżnienie na terenie gminy obszarów,
gdzie istnieje ład przestrzenny i gdzie należy prowadzić działania w celu osiągnięcia ładu
przestrzennego.
II.5. Stan prawny gruntów
Ład przestrzenny jest pojęciem stosunkowo nieostrym i, w zależności od punktu widzenia, może
być postrzegany w różny sposób, dlatego należy dążyć do maksymalnego uściślenia zasad jego
uwzględniania w dokumentach planistycznych. Według ustawowej interpretacji ład przestrzenny, tj.
takie ukształtowanie przestrzeni, które uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie
uwarunkowania i wymagania, ma być (wraz z zasadą zrównoważonego rozwoju) podstawowym
założeniem branym pod uwagę w czasie przeznaczania terenów na określone cele i ustalania zasad ich
zagospodarowania. Ład przestrzenny oznacza pożądany stan zagospodarowania przestrzeni, musi zatem
Stan prawny gruntów na terenie gminy przedstawia Rys. Nr I.5.
Stan prawny gruntów wskazuje, na bardzo duże zróżnicowanie pod względem własności oraz
władania. Największa część gruntów leżących w granicach gminy należy do osób fizycznych. Grunty
należące do gminy to przede wszystkim działki drogowe, działki oświaty. Do pozostałych jednostek
9
samorządu terytorialnego (powiatu pruszkowskiego i województwa mazowieckiego) należą również
przede wszystkim grunty drogowe. Dość duży udział w posiadaniu gruntów mają spółki mające swoje
siedziby na terenie gminy. Pozostała część gruntów należy do wszelkiego rodzaju przedsiębiorstw,
spółdzielni, zakładów czy związków. Należą do nich m.in. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i
Autostrad, Zarządu Melioracji i Polski Związek Działkowców, Centrum Leczenia Słuchu. Na terenie
gminy znajdują się ponad to grunty będące w posiadaniu Policji, Straży Pożarnych oraz różnych
organizacji w tym religijnych.
Pod względem sposobu władania gruntami, zdecydowanie przeważają te, które są własnością
osób władających (w zdecydowanej większości osób fizycznych). Niewielki udział mają także te tereny,
które pozostają w użytkowaniu oraz użytkowaniu wieczystym i niewielki udział mają też dzierżawa,
gospodarowanie zasobem oraz trwały zarząd.
II.6. Stan i funkcjonowanie środowiska
Najstarsze utwory plejstocenu, reprezentowane przez preglaciał, to osady deluwialno – jeziorne
i deluwialno – rzeczne. Głównie są to słabo wysortowane piaski, żwiry z przewarstwieniami mułków
i iłów. Cykl glacjalny to poziom gliny zwałowej powstałej w okresie deglacjacji lądolodu. Każdy cykl
glacjalny kończą osady akumulowane podczas recesji lodowca. W okresach międzylodowcowych
dominują procesy erozyjno – denudacyjne prowadzące do niszczenia osadów cykli glacjalnych. Produkty
tego niszczenia gromadzone są jako aluwia w dolinach rzecznych, a na wysoczyznach, lokalnie jako
cienkie serie deluwiów i eluwiów. Deglacjacja zlodowacenia Warty wykształciła warstwę geologiczną
przypowierzchniową wynoszącą około 3-4 metrów. Największe rozprzestrzenienie ma glina zwałowa
stanowiąca nie warstwowy materiał osadowy. Występuje bezpośrednio na powierzchni lub pod
przykryciem piasków wodnolodowcowych, eluwialnych lub rzecznych. Jej miąższość sięga 8 metrów.
Razem z gliną powstały piaski ze żwirami budujące formy szczelinowe i moreny martwego lodu
w okolicach wsi Urzut, Rozalin, Krakowiany i Parole. Po ustąpieniu zlodowacenia obszar gminy
podlegał procesom erozyjno – denudacyjnym. Akumulacja osadów ma ciągle miejsce w obniżeniach
terenu – tworzą się muły, gytie i torfy jeziorne o miąższości do 5 metrów. Do najmłodszych osadów na
terenie gminy nalezą holoceńskie piaski humusowe tarasów zalewowych oraz torfy i namuły.
II.6.2.2.Rzeźba terenu
II.6.1. Położenie gminy. Powiązania przyrodnicze z otoczeniem
Przez obszar gminy Nadarzyn przepływa rzeka Utrata, której dolina wraz z dopływami stanowi
ważne ogniwo przyrodnicze aglomeracji warszawskiej stanowiąc korytarz ekologiczny. Obok rzeki
ważnym elementem wiążącym środowisko przyrodnicze z terenami wokół gminy są Lasy Młochowskie i
Sękocińskie. Obszary te objęte są ochroną w ramach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Dolina Utraty stanowi element ciągu przyrodniczego o znaczeniu regionalnym. Ciąg przebiega przez
lasy ochronne Wolicy, wiąże dolinę Wisły z Rynną Brwinowską i poprzez system wodny Utraty łączy
się z Puszcza Kampinoską. Ponadto, dolina przedmiotowej rzeki wraz z dolinami Mrówki, Zimnej
Wody, Lasami Młochowskimi i Sękocińskimi stanowi element systemu przyrodniczego o znaczeniu
ponadlokalnym. Obszary te kształtują potencjał ekologiczny gminy należąc do struktur biologicznie
aktywnych. Tereny północno - wschodnie gminy Nadarzyn stanowią element pierścienia terenów
otwartych o dużym potencjalne biotycznym okalających aglomerację warszawską.
Nie należy zapominać o lokalnych powiązaniach przyrodniczych. Na terenie gminy występuje
dużo małych cieków, często związanych z melioracjami przeprowadzonymi w dawnych latach. Pomimo
okresowego wysychania cieki te to istotne dla lokalnego środowiska elementy strukturalne - korytarze
ekologiczne. Wpływają one na dynamikę populacji organizmów, ograniczając wymieranie i
umożliwiając kształtowanie zbiorowisk przez zmniejszanie stopnia izolacji. Obok cieków funkcję
lokalnych korytarzy pełnią zadrzewienia, miedze, zakrzewienia.
II.6.2.Charakterystyka stanu środowiska
II.6.2.1. Budowa geologiczna
Teren gminy położony jest w centralnej części niecki brzeżnej – makroformy tektonicznej.
Na głębokości około 300 metrów występują margle górnej kredy, najmłodszego ogniwa mezozoiku.
Ponad nimi leżą skały morskie paleogenu – wapienie margliste paleocenu oraz mułki i piaski eocenu
i oligocenu o miąższości do 90 metrów. Trzeciorzęd młodszy reprezentują mioceńskie piaski, mułki i iły
o łącznej miąższości do 40 metrów. Strop miocenu położony jest na głębokości 140-180 m. Ponad nim
leży zaburzona glacitektonicznie seria plioceńska. W rejonie wsi Krakowiany iły plioceńskie
przefałdowane z plejstoceńską gliną zwałową, występują bezpośrednio na powierzchni terenu.
Charakterystyczną dla gminy Nadarzyn, ze względu na jej położenie geomorfologiczne, jest
forma płaskich, zmeliorowanych terenów pociętych rowami melioracyjnymi i nielicznymi naturalnymi
ciekami.
Północno – wschodnią część gminy, położoną na obszarze Równiny Warszawskiej, stanowi
denudowana wysoczyzna polodowcowa, o lekkim nachyleniu w kierunku północnym. Poprzecinana jest
ona płytkimi dolinami rzecznymi kierującymi się na północ, pomiędzy którymi utworzyły się niewielkie
wydmy.
Południowo – wschodnia część gminy leży na Wysoczyźnie Rawskiej, tworzącej łagodny stok
denudacyjno-strukturalny, o różnicy wysokości od ok. 101 m n.p.m. do ponad 160 m n.p.m. w lasach
Młochowskich. Na powierzchni stoku, w rejonie Urzutu, Rozalina, Krakowian i wsi Parole, występują
kemy i moreny. W okolicach Starej Wsi, Rozalina, Młochowa znaleźć można łagodne zagłębienia
wytopiskowe, stanowiące często obszary źródliskowe dla cieków powierzchniowych (Mrówka, Zimna
Woda i inne). Istotnym elementem ukształtowania terenu południowej części gminy jest wąska, ale
głęboka dolina Utraty rozcinająca stok wysoczyzny polodowcowej.
II.6.2.3.Warunki geotechniczne
Na obszarze gminy Nadarzyn dominują grunty nośne. Grunty, które nie nadają się do budowy
zlokalizowane są na terenach podmokłych w dolinach rzecznych. W granicach opracowania grunty
przypowierzchniowe ze względu na nośność możemy podzielić na:
grunty nośne:
niespoiste – grunty te wykazują korzystne parametry geotechniczne, zdolne do przenoszenia obciążeń
jednostkowych powyżej 250 kPa w zależności od stopnia zagęszczenia, niższe parametry dotyczą
zastoiskowych piasków pylastych z przewarstwieniami małospoistych pyłów piaszczystych, są to:
wodnolodowcowe piaski ze żwirami, kemowe piaski, piaski rzeczno – deluwialne i eluwia oraz piaski
eoliczne;
spoiste – charakterystyczna dla tych gruntów jest zmienność parametrów geotechnicznych i
zróżnicowanie litologiczne, są to gliny zwałowe o konsystencji od plastycznej do półzwartej, wyższy
stopień plastyczności występuje z reguły w stropie warstwy i podlega wahaniom zależnym od
uwilgotnienia, im głębiej tym warunki geotechniczne lepsze, są to: osady zastoiskowe głównie pyły,
gliny i iły pylaste w stanie plastycznym i twardoplastycznym;
10
grunty słabonośne:
spoiste – nieskonsolidowane wilgotne gliny deluwialne o konsystencji plastycznej i miękkoplastycznej,
posadowienie na tych gruntach wymaga sporządzania specjalnych operatów;
mineralno-organiczne – piaski rzeczne z domieszką organicznych tarasów zalewowych, nieprzydatne do
zabudowy ze względu na wysoki poziom wód gruntowych i słabe parametry geotechniczne;
grunty nienośne - organiczne – holoceńskie torfy, namuły, plejstoceńskie grunty jeziorne występujące
pod warstwą nośnych piasków rzeczno-deluwialnych, muły, gytie, torfy nie nadające się do
posadowienia budowli.
Generalnie jako jeden z ważniejszych czynników warunkujący przydatność gruntu do budowy
wymienia się nawodnienie tj. poziom wód gruntowych. Na terenie gminy występują generalnie
niekorzystne warunki wodne dla budownictwa. W granicach opracowania można wyróżnić dwa typy
terenu:
z wysokim poziomem wód gruntowych o zwierciadle ciągłym,
z tendencją do długotrwałego utrzymywania się wód w postaci płytkich sączeń.
W przeważającej części gminy, na terenach zmeliorowanych, warunki posadowienia są jednak
dość korzystne, co predysponuje tereny do inwestowania.
II.6.2.4.Wody podziemne
W granicach opracowania występują dwa zasadnicze piętra wodonośne: trzeciorzędowe
i czwartorzędowe.
Cała gmina położona jest na terenie trzeciorzędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr
215, jednak poza obszarem jego najwyższej ochrony (ONO). Średnia głębokość ujęcia zbiornika wynosi
około 220 metrów, co wynika zarówno z lokalnych warunków jak i położenia gminy w zasięgu leja
depresyjnego warszawskich ujęć wód podziemnych. Zasoby dyspozycyjne zbiornika szacuje się na 250
tys. m3/dobę. Trzeciorzędowe piętro wodonośne (składające się z poziomów mioceńskiego
i oligoceńskiego) oddzielone jest od piętra czwartorzędowego kompleksem bardzo słabo
przepuszczalnych iłów i mułków pliocenu.
Czwartorzędowe piętro wodonośne ma duże znaczenie ze względu na najłatwiejszą odnawialność
zasobów eksploatacyjnych wód oraz najpłytsze ich występowanie, jednak dużą część gminy cechują
niekorzystne warunki hydrogeologiczne. Właściwie tylko rejon Rynny Brwinowskiej wyróżnia się
zwiększoną miąższością utworów wodonośnych sięgających 20 – 40 metrów.
Oprócz możliwości ujmowania wody niezwykle ważna jest jej jakość, co warunkuje procesy
technologiczne uzdatniania. W poziomach głębszych występują wody podziemne dobrej jakości.
Poziomy tych wód są dobrze izolowane od powierzchni, a zasięgiem obejmują tereny południowo zachodnie gminy tj. Lasy Młochowskie, wieś Rozalin, ZDZ Młochów, Młochów, Żabieniec, wieś
Bieliny. Drugą grupę stanowią wody, które mogą być używane do celów pitnych po zastosowaniu
prostego uzdatniania. W wody te zasobna jest północna i południowa część gminy. Pozostałe obszary
gminy stanowią obszary o niskiej jakości wody, wymagającej złożonej technologii uzdatniania.
Warunki występowania wody podziemnej poziomu przypowierzchniowego są pochodną
ukształtowania powierzchni terenu oraz budowy geologicznej. W granicach opracowania wyróżniono
trzy obszary hydrogeologiczne o odmiennym sposobie występowania wody gruntowej najpłytszego
poziomu wodonośnego:
I
obszar występowania ciągłej warstwy wodonośnej o swobodnym zwierciadle wśród dobrej,
średniej i słabej wodoprzepuszczalności;
II
obszar okresowego występowania wód przypowierzchniowych w utworach pokrywy piaszczystej
lub jako sączenia wśród utworów trudno przepuszczalnych;
III
obszar pozbawiony przypowierzchniowych wód gruntowych.
Scharakteryzowanie terenów gminy Nadarzyn pod kątem rodzaju gruntu, jego genezy i
właściwości a przede wszystkim uwilgotnienia, pozwoliła na wstępne określenie warunków
budowlanych. Dla celów niniejszego opracowania wyróżniono grunty:
nienośne i podmokłe;
słabonośne (wysoki poziom wód gruntowych);
nośne ale w przypadku uwilgotnienia (wysoki poziom wód gruntowych) parametry geotechniczne
mogą się zmienić na niekorzystne dla posadowienia;
grunty nośne.
II.6.2.5.Wody powierzchniowe
Cały obszar gminy znajduje się w obrębie zlewni Bzury. Największym ciekiem jest Utrata, która
w swoim górnym biegu płynąc równoleżnikowo przecina część południową omawianego obszaru,
a następnie zmienia kierunek na południkowy. Zimna woda, do której uchodzi Mrówka, będąc lewym
dopływem Utraty odwadnia część północną i zachodnią gminy. Należy w tym miejscu nadmienić, że
dla rzeki Utraty został opracowany w 2004 roku przez dr inż. Ryszarda Skarbka zarys programu
renaturyzacji. Do renaturyzacji zaproponowano odcinek Komorów – Pruszków. Celem zabiegu jest
przywrócenie różnorodności struktur rzecznych oraz dynamiki i zdolności rzeki do samooczyszczania.
Poniżej zestawiono charkterystyczne dane najważniejszych cieków w gminie Nadarzyn.
Tab.4 Charakterystyczne dane głównych cieków zlokalizowanych na terenie gminy Nadarzyn
Nazwa
Długość
[km]
Utrata
76,5
Zimna
Woda
22,5
Głoskówka
2.0
Miejscowości
Błonie, Pruszków,
Żelazowa Wola,
Chodaków
Kostowiec,
Rozalin, Urzut,
Młochów, Rusiec,
Nadarzyn,
Strzeniówka,
Brwinów,
Parzniew,
Kotowice
Krakowiany i Wola
Krakowiańska
Pow.
zlewni
[km2]
792
62,8
-
Dopływy
Korytnica, Teresinka, Rokitnica,
Zimna Woda, Żbikówka, Regułka,
Raszynka
Mrówka
-
Źródło: Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe gminy Nadarzyn
Brak jest naturalnych zbiorników zamkniętych, ale obok rzek i cieków istotnym elementem
hydrograficznym gminy są stawy rybne i inne niewielkie zbiorniki zrealizowane między innymi
w ramach programu małej retencji. Ich łączna powierzchnia wynosi 45,8 ha. Do najważniejszych należą:
- zalew na Utracie w Krakowianach – zbiornik ppoż.,
- stawy w Walendowie – hodowlane,
- stawy w Ruścu – hodowlane.
Wszystkie cieki i zbiorniki to elementy o dużym znaczeniu dla funkcjonowania i zróżnicowania
środowiska przyrodniczego gminy Nadarzyn. Najważniejsze wydają się być tu rzeki Utrata i Zimna
11
Woda. Pełnią one rolę korytarzy ekologicznych o skali ponadlokalnej. Doliny Utraty i Zimnej Wody
objęte są ochroną w ramach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Sieć rowów
melioracyjnych, powstała w poprzednich latach w celu polepszenia warunków gruntowo-wodnych dla
rolnictwa, pełni rolę korytarzy ekologicznych o skali lokalnej.
Na uwagę zasługują północno-zachodnie tereny źródlisk rzeki Mrówki, systemu Utraty.
Kształtowanie warunków wodnych w gminie uzależnione jest od cieków i ich stref źródliskowych.
Źródliska wraz z terenami podmokłymi cenne są nie tylko pod względem hydrologicznym ale także ze
względów przyrodniczych – duża bioróżnorodność.
II.6.2.6.Melioracje wodne (dane wg Starostwa Powiatowego w Pruszkowie)
Na terenie gminy Nadarzyn melioracją objęte jest 3672ha ha użytków rolnych, co stanowi 50%
powierzchni gminy. Z powyższych danych, a także w związku z postępującą urbanizacją wynika, że nie
występują potrzeby w zakresie kontynuowania prac melioracyjnych.
System kanałów i rowów melioracyjnych nie pełni funkcji regulacyjnej poziomu wód podziemnych, a
jedynie intensywnie je drenuje, co uniemożliwia w okresie nadmiaru opadów zmagazynowanie tej wody
w środowisku podziemnym. Rysunek I.9.
II.6.2.7.Geomorfologia
Pod względem fizyczno - geograficznym teren gminy położony jest w obrębie Niziny Środkowomazowieckiej w mezoregionie Równina Łowicko-Błońska (Jerzy Kondracki). Obszar równiny rozciąga
się na przestrzeni 3 063 km2, na południe od doliny Wisły i Bzury. Równinę przecinają rzeki:
Moszczenica, Mroga, Skierniewka, Rawka, Sucha, Pisia i Utrata.
Południowa i środkowa część gminy znajduje się na obszarze wysoczyzny morenowej płaskiej,
której powierzchnia wznosi się na południu do wysokości 150 m n.p.m. W kierunku północnym
wysoczyzna obniża się do 110 m n.p.m. tworząc krawędź nadarzyńską. Powierzchnia stoku urozmaicana
jest przez formy akumulacyjne i wytopiskowe. Zagłębienia wytopiskowe są często obszarami źródlisk
dla cieków powierzchniowych. Stok wysoczyzny polodowcowej rozcina wąska i głęboka dolina Utraty,
wzdłuż której, w okolicach Starej Wsi, Szamotów i Walendowa występują pagórki akumulacji
szczelinowej – niewielkie formy wznoszące się do 5 metrów ponad wysoczyznę. Najmłodsze formy
pochodzenia rzecznego to taras nadzalewowy Utraty, którego krawędź można zaobserwować w
okolicach Walendowa. Formy pochodzenia eolicznego na terenie gminy są rzadkością, jedynie w
okolicach d. Paszkowa występuje niewielki zespół wydm parabolicznych o wysokości względnej do 10
metrów.
II.6.2.8.Złoża mineralne
Na terenie gminy brak jest złóż udokumentowanych kopalin użytecznych. Prowadzone prace
poszukiwawcze przyniosły w większości wynik negatywny. Jedynie w miejscowości Krakowiany
zlokalizowano złoża kruszywa naturalnego - piasków i pospółki, o ewentualnym znaczeniu lokalnym.
Złoże to nie było eksploatowane, nie jest też wliczane do bilansu zasobów, a ze względu na usytuowanie
w obrębie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz w pobliżu rezerwatu przyrody
„Młochowski Grąd” zostało zaklasyfikowane jako kolizyjne. W miejscowości Urzut znajduje się obszar
prognostyczny występowania piasków budowlanych.
Na niewielką skalę dochodzi czasem do „dzikiej” eksploatacji kruszywa, głównie w południowo zachodniej części gminy.
Występujący na terenie gminy torf, we wszystkich rejonach swojego zalegania charakteryzuje się
niewielką miąższością i wysoką popielnością – może być wykorzystywany jedynie przez
indywidualnych użytkowników na potrzeby własne.
II.6.2.9.Gleby
Na terenie gminy dominują gleby pseudobielicowe, w drugiej kolejności brunatne wyługowane i
kwaśne oraz czarne ziemie zdegradowane.
Gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane wytworzone z glin charakteryzują się znacznym
spiaszczeniem, wykazując skład mechaniczny piasku gliniastego lekkiego. Są to gleby kwaśne, średnio
zasobne w fosfor i potas, ubogie w magnez. W większości poziom próchniczny sięga około 20 cm,
a zawartość próchnicy zawiera się w przedziale 1,5 - 1,7 %. Gleby te są okresowo za wilgotne. Jedynie
na wzniesieniach i skłonach oraz obszarach zmeliorowanych posiadają optymalne stosunki wodno powietrzne.
Gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane oraz kwaśne wytworzone z piasków gliniastych
lekkich, słabo gliniastych i luźnych należą do gleb mało lub średnio zasobnych w składniki pokarmowe.
Niektóre, występujące na wzniesieniach są stale zbyt suche. Gleby wytworzone z pisków gliniastych
lekkich lub słabo gliniastych występujące w terenach płaskich posiadają warunki gruntowo - wodne
zbliżone do optymalnych. W lokalnych obniżeniach terenu gleby te są okresowo podmokłe.
Czarne ziemie wytworzone z glin są dość zasobne w składniki pokarmowe. Czarne ziemie
powstają na utworach mineralnych zasobnych w materię organiczną, stąd wysoki 2 - 3% udział
próchnicy. Zazwyczaj są okresowo podmokłe na obszarach płaskich obniżeń, aluwi. Zdrenowane
posiadają właściwe warunki powietrzno -gruntowe. Są dosyć zasobne w składniki pokarmowe.
Czarne ziemie wytworzone z piasków gliniastych lekkich, słabo gliniastych to gleby o niskiej
kulturze rolnej. Ponad to, są mało zasobne w składniki pokarmowe i okresowo podmokłe.
Najcenniejsze z przyrodniczego punktu widzenia gleby wystepują w dolinach rzecznych,
stanowiąc enklawy gruntów organicznych.
Na terenie gminy dominują grunty V-VI klasy co warunkuje charakter produkcji rolnej. Przeważa
na nich uprawa zbóż i ziemniaków. Następną grupę stanowią gleby średniej jakości zaliczane do klasy
IVa i IVb stanowiąc około 26 % powierzchni rolnej. III klasa zajmuje jedynie 12 %, a gleby bardzo
dobre II klasy zajmują niecałe 0,1 %. Największy kompleks gleb dobrych zlokalizowany jest między
Krakowianami a Ruścem.
Tab.5 Klasyfikacja gruntów
Klasy bonitacyjne
Grunty orne w ha
Użytki rolne w %
II
7
0,1
III
901
17,1
IV
2022
38,3
V
1715
32,6
VI
630
11,9
12
II.6.2.10.Klimat
II.6.2.11.Powietrze
Gmina Nadarzyn należy do dzielnicy środkowej regionu Mazowiecko – Podlaskiego. W regionie
przeważają cechy kontynentalne - amplituda temperatur jest duża w ciągu całego roku, stosunkowo
niewielka ilość opadów, nagłe przejścia pór roku. Lato jest względnie ciepłe, a zimy dość suche.
Poniżej przedstawiono charakterystyczne dla regionu, wartości parametrów klimatycznych (Atlas
Klimatu Polski red. Haliny Lorenc, IMiGW Warszawa 2005):
• średnie roczne ciśnienie
1016 hPa
• średnia roczna temperatura
+80 C
• średnia temperatura miesięczna dla stycznia
-20 C
• średnia temperatura miesięczna dla lipca
+180 C
• liczba dni przymrozkowych Tmin<00 C
110 dni
0
• liczba dni mroźnych Tmax<0 C
40 dni
0
• liczba dni gorących Tmax > 25 C
40 dni
• średnia roczna wilgotność powietrza
80%
• średnia roczna suma usłonecznienia
16 godzin
4,8
• zachmurzenie średnie roczne w skali 0-8
• liczba dni pogodnych (zachmurzenie<2)
40 dni
• liczba dni pochmurnych (zachmurzenie>7)
150-140 dni
• średni roczny opad atmosferyczny
550 mm
• średni liczba dni w sezonie z pokrywą śnieżną
50 dni
Lokalny klimat jest uzależniony od wielu czynników w tym od rzeźby terenu, głebokości
zalegania wód gruntowych, rodzaju podłoża, szaty roślinnej, zagospodarowania terenu. Wpływa na
niego także obecność zbiorników wodnych i cieków. Obszary obniżeń zbudowane z holoceńskich
gruntów organicznych o dużej wilgotności posiadają większą pojemność cieplną od gruntów suchych,
ogrzewają się znacznie wolniej i w związku z tym w ciepłej połowie roku na początku okresu
wegetacyjnego są one chłodniejsze od gruntów piaszczystych. Na lokalny klimat wpływa także obecność
terenów otwartych. Na terenie gminy wystepują lokalne zróżnicowania cech topoklimatu i z tego
względu można wyróżnić tereny odznaczające się:
korzystnymi warunkami klimatycznymi;
• otwarte, położone wyżej, gdzie wystepuje dobre nasłonecznienie i przewietrzanie oraz brak
zjawiska zalegania mgieł;
• zlokalizowane w sąsiedztwie wód otwartych, dzięki czemu posiadają dobre warunki
wilgotnościowe, co wpływa na poprawę klimatu lokalnego;
• zlokalizowane w sąsiedztwie terenów leśnych, które stanowią osłonę przeciwwietrzną,
ponadto wpływają na regulację stosunków wodnych;
• obszary dolin rzecznych z roślinnością niską położone wzdłuż przeważających kierunków
wiatrów, dzięki czemu ułatwiają przewietrzanie terenu;
• południowych stoków, gdzie wystepują korzystne warunki słoneczne;
• o piaszczystym podłożu, gdzie występują korzystne warunki termiczne;
niekorzystnymi warunkami klimatycznymi:
• położone blisko wód powierzchniowych o okresowo płytko zalegających wodach
gruntowych, gdzie zachodzi pogorszenie stosunków termiczno – wilgotnościowych;
• zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o dużym natężeniu
ruchu kołowego, niezgodnie z przeważającym kierunkiem wiatrów, gdzie wystepują
pogorszone warunki aerosanitarne i akustyczne.
Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w województwie mazowieckim jest emisja
antropogeniczna pochodząca z działalności przemysłowej, z sektora bytowego oraz komunikacji. Do
ważnych źródeł zanieczyszczeń na całym terenie gminy należą indywidualne źródła ciepła takie jak np.
piece węglowe (gmina nie posiada sieci ciepłowniczej).
Znaczącym źródłem zanieczyszczeń na terenie gminy jest ruch samochodowy szczególnie
nasilony na głównej trasie natomiast brak jest dużych emitorów przemysłowych. Wzdłuż trasy wzrasta
stężenie zanieczyszczeń. Duża powierzchnia obszarów leśnych i rolniczych działa jak bufor na
zanieczyszczenia co pozytywnie wpływa na stan powietrza.
II.6.2.12.Szata roślinna
Potencjalna roslinność naturalna to stan końcowego, granicznego stadium sukcesji roślinności na
danym terenie, możliwy do osiągnięcia przy pełnej realizacji tendencji rozwojowych roślin z
jednoczesnym zahamowaniem antropopresji i naturalnych czynników destrukcyjnych. Roślinność ta jest
wyrazem warunków siedliskowych oraz najprostszym sposobem określenia możliwości produkcyjnych
siedliska.
Na podstawie Internetowego Atlasu Polski Pracowni Kartografii i GIS IGiPZ PAN określono, że
potencjalną roślinność naturalną obszaru opracowania stanowią łęgi wiązowo - dębowe, grądy
subkontynentalne odmiany środkowopolskiej oraz bory sosnowo dębowe. Gospodarka prowadzona na
terenie gminy powinna zmierzać do ochrony roślinności zbliżonej składem gatunkowym do potencjalnej
roślinności naturalnej. Wykształcenie roślinności określanej jako potencjalna z przyrodniczego punktu
widzenia jest korzystnym zjawiskiem ze względu na dopasowanie składu gatunkowego do siedliska, co
warunkuje wysoką odporność na degradację i zdolność do regeneracji.
Znaczną część gminy zajmują ciągle grunty rolne, w mniejszym stopniu lasy, łąki i pastwiska.
Tereny leśne zajmują około 1300 ha, co stanowi 17,7% całej powierzchni gminy. Największy kompleks
leśny - Lasy Młochowskie - zlokalizowany jest w południowo - zachodniej części gminy. Są to tereny
gminy najcenniejsze pod względem przyrodniczym. Przez lasy te przepływa rzeka Utrata, przyczyniając
się do urozmaicenia siedlisk. Z Lasami Młochowskimi powiązane są dwa inne kompleksy leśne,
położone prawie w całości poza obszarem gminy: Lasy Sękocińskie oraz Uroczysko Chlebów i
Zaborów. Na terenie Lasów Młochowskich znajdują się dwa rezerwaty przyrody tj. Młochowski
Grąd o powierzchni 27 ha oraz Młochowski Łęg o powierzchni 12 ha. Na uwagę zasługują także
niewielkie lasy na wydmach w okolicy Wolicy – Paszkowa, zachowane jako obszary szczególnej
ochrony Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Ważnym elementem przyrodniczym gminy są zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne,
przydrożne, rosnące na placach, skwerach i nieruchomościach. Pieczę nad nimi sprawują władze gminy.
Każde wycięcie drzewa wymaga zezwolenia oraz rekompensaty dla środowiska w postaci nasadzeń. Na
uwagę zasługują obok ww. lasów i zadrzewień licznie występujące grupy drzew oraz pojedyńcze
drzewa, niektóre posiadające statut pomnika przyrody. W granicach opracowania zlokalizowanych jest
pięć zadrzewień typu parkowego: Bielany, Paszków, Żabieniec, Parole – park wiejski, Nadarzyn –
zieleniec.
Charakter gminy tj. lokalizacja, użytkowanie gruntów, powiązania, sprawia, że wyróżnić można
kilka typów zbiorowisk silnie związanych z działalnością ludzi.
Zbiorowiska synantropijne stanowią największą grupę zbiorowysk występujących na terenie
gminy. Utrzymują się wyłącznie dzięki działalności człowieka i towarzyszą mu w pobliżu jego siedzib,
jak również na zmienionych przez niego siedliskach. Roślinność synantropijana obejmuje zbiorowiska
13
ruderalne, występujące na śmietnikach, przydrożach, w opuszczonych ogrodach, na hałdach (a więc
tereny narażone na gwałtowne zmiany w siedlisku) oraz zbiorowiska segetalne towarzyszące uprawom
rolniczo - ogrodniczym. Zbiorowiska upraw ogrodniczych związane są przede wszystkim z terenami
zabudowanymi oraz użytkowanymi jako działki. Struktura i skład gatunkowy roślinności warunkują tu
głównie indywidualne upodobania właścicieli lub władających tymi terenami, bardzo charakterystyczny
jest jednak bardzo duży udział roślin obcych naszej florze.
Dla kształtowania dobrze funkcjonującego systemu przyrodniczego najważniejsze są
zbiorowiska naturalne i półnaturalne. Wśród tych zbiorowisk na szczególna uwagę na terenie gminy
zasługują zbiorowiska leśne - grądowe i łęgowe. W celu ochrony tych siedlisk utworzono rezerwaty
Młochowski Grąd i Młochowski Łęg. Zbiorowiska grądowe składają się głównie z grabu z domieszką
lipy, dębu. W rezerwacie dominuje jednak sosna z domieszką dębu, a drzewsotany grabowe zachowały
się tylko częściowo. Bogaty podszyt tworzy jarzębina, kruszyna i młode dęby. Łęgi z kolei to
zbiorowiska z przewagą olchy i jesionu zlokalizowane zazwyczaj wzdłuż cieków, gdzie poziom wód
gruntowych jest wysoki a teren okresowo zalewany. Prócz olchy i jesinu rośnie brzoza, kruszyna i bez.
II.6.2.13.Świat zwierząt
Świat zwierząt reprezentują gatunki, które pospolicie występują nie tylko na Mazowszu ale na
większości terenów Polski. Szczególnie cenne pod tym względem ilości gatunków i stabilności populacji
wydają się być obszary rezerwatów w lasach Młochowskich. Duże skupiska zadrzewień stanowią
miejsce bytowania wielu zwierząt w szczególności ptaków – najbardziej widocznych i słyszanych
zwierząt. Ponad to, wiele ptaków znajduje pożywienie na łąkach, pastwiskach i w przydomowych
ogródkach. Poniżej przedstawiono gatunki, które można zaobserwować na terenie gminy, z tym że nie
wszystkie występują licznie. Należy podkreślić, że część z nw. gatunków spotykana jest bardzo rzadko.
Tab.6 Ptaki występujące na obszarze gminy Nadarzyn
16
Puszczyk
Strix aluco
39
Pełzacz ogrodowy
Certhia brachydactyla
17
Myszołów
Buteo buteo
40
Wilga
Oriolus oriolus
18
Kobuz
Falco subbuteo
41
Szpak
Corvus monedula
19
Mazurek
Passer montanus
42
Wróbel
Passer domesticus
20
Bażant
Phasianus colchicus
43
Zięba
Fringilla coelebs
21
Kokoszka
Gallinula chloropus
45
Szczygieł
Carduelis carduelis
22
Łyska
Fulica atra
45
Gil
Pyrrhula pyrrhula
23
Siniak
Columba oenas
46
Trznadel
Emberiza citrinella
Ssaki najliczniej występujące na terenie gminy to gatunki pospolite w całym kraju. Najłatwiejsze
do zaobserwowania są wśród nich: dziki, sarny, lisy, zające, wiewiórki, jeże. W rezerwacie Młochowski
Grąd w 2003 roku wypuszczono stado danieli, które dobrze się zaaklimatyzowały stanowiąc atrakcje dla
zwiedzających.
Wymienione wyżej gatunki zwierząt nie są wyjątkowe w skali kraju, choć niektóre objęte są
ochroną gatunkową. Miejsc porównywalnych do obszaru gminy Nadarzyn jest bardzo wiele tak w
województwie mazowieckim jak i całym kraju. Trzeba tylko zdać sobie sprawę z zagrożeń związanych z
tak bliskim położeniem od Warszawy, co wiąże się z penetracją i masową turystyką. Ponad to, populacje
zwierząt ogranicza presja inwestycyjna oraz niszczenie korytarzy migracji (ekologicznych) na terenie
gminy.
II.6.3.Funkcjonowanie środowiska i uciążliwości
Lp.
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Lp.
Nazwa polska
Nazwa łacińska
1
Drozd śpiewak
Turdus philomelos
24
Grzywacz
Columba palumbus
2
Kwiczoł
Turdus pilaris
25
Sierpówka
Streptopelia decaocto
3
Kos
Turdus merula
26
Turkawka
Streptopelia turtur
4
Sikora bogatka
Parus major
27
Kukułka
Cuculus canorus
5
Sikora modra
Parus caeruleus
28
Skowronek
Alauda arvensis
6
Kowalik
Sitta europaea
29
Dymówka
Hirundo Ustica
7
Krzyżówka
Anas platyrhynchos
30
Oknówka
Delichon urbica
8
Czernica
Aythya fuligula
31
Pliszka siwa
Motacilla alba
9
Dzięcioł Duży
Dendrocopos major
32
Rudzik
Erithacus rubicola
10
Kawka
Corvus monedula
33
Słowik szary
Luscinia luscinia
11
Sroka
Pica pica
34
Kopciuszek
Phoenicurus ochruros
12
Sójka
Garrulus glandarius
35
Pleszka
Phoenicurus phoenicurus
13
Wrona Siwa
Corvus corone
36
Piecuszek
Phylloscopus trochilus
14
Bocian biały
Ciconia ciconia
37
Mysikrólik
Regulus regulus
15
Sowa uszata
Asio otus
38
Muchołówka szara
Muscicapa striata
II.6.3.1.Ogólna charakterystyka funkcjonowania środowiska
Na stan środowiska przyrodniczego, szczególnie powietrza atmosferycznego, gleb, powierzchni
terenu, wód podziemnych i powierzchniowych oraz fauny i flory ma wpływ wiele czynników, a ich
oddziaływanie jest bardzo zróżnicowane pod względem czasu trwania, okresu występowania i nasilenia.
W wypadku obszaru opracowania, środowisko kształtuje przede wszystkie działalność człowieka, w tym
presja inwestycyjna na tereny rolnicze, która w pewnym sensie jest problemem gminy. Do innych
problemów związanych pośrednio lub bezpośrednio z ochroną środowiska przyrodniczego należą:
gospodarka odpadami komunalnymi,
gospodarka wodno - ściekowa,
niska wiedza ekologiczna mieszkańców,
brak kontroli i regulacji dotyczących osób czasowo przebywających na obszarze gminy (często
nieformalnie zamieszkujących gminę).
Należy nadmienić, że ww. problemy nie są charakterystyczne tylko dla gminy Nadarzyn. Z
podobnymi problemami boryka się wiele gmin w Polsce. Władze gminy wychodząc naprzeciw
problemom ochrony środowiska opracowały i wdrożyły kilka programów mających na celu między
innymi poprawę stanu zasobów przyrodniczych. Opracowano Program Ochrony Środowiska, Plan
Rozwoju Lokalnego, w którym uwzględnia się aspekty ochrony środowiska oraz Strategię
Zrównoważonego Rozwoju Do 2020 roku. Właściwie każdy opracowywany obecnie dokument
uwzględnia aktualny stan środowiska i wprowadza działania chroniące zasoby środowiska
przyrodniczego.
14
Jak pisano wyżej, obecne zmiany w ekosystemach powodowane były działalnością człowieka,
która przyczyniła się do niszczenia środowiska abiotycznego oraz wpływała na faunę i florę.
Antropopresja doprowadziła do pomniejszenia powierzchni ekosystemów cennych przyrodniczo. Coraz
większy udział w ogólnej powierzchni gminy mają zbiorowiska synantropijne. Nie dotyczy to
oczywiście całego obszaru i nie należy tylko pod tym kątem oceniać stanu środowiska gminy. W śród
najcenniejszych układów przyrodniczych zachowały się tereny swoistych enklaw począwszy od
zadrzewień śródpolnych o niewielkiej powierzchni, a skończywszy na Lasach Młochowskich i dolinach
rzecznych.
W przypadku oceny jakości środowiska przyrodniczego gminy konieczne jest uwzględnienie jej
charakteru i położenia. Bliskość dużego miasta - Warszawy - powoduje, że każdy układ przyrodniczy
zbliżony do naturalnego - las, zadrzewienia, dolina rzeki czy nawet rów melioracyjny nabierają wagi
stając się cennym zasobem przyrodniczym. Użytkowanie terenów rolniczo, z jednej strony ingeruje
w środowisko zmieniając stosunki wodne, naruszając naturalną strukturę gleby, a z drugiej nadaje
charakter gminy kształtując krajobraz oraz tworząc wiele półnaturalnych ekosystemów. Ponad to,
użytkowanie rolnicze gleb jest na ogół dużo korzystniejsze dla systemów hydrologicznego,
klimatycznego, czy biologicznego od np. budowy osiedli, hal, magazynów, które to hipotetycznie
mogłyby powstać na części gruntów użytkowanych dotychczas rolniczo.
Obecnie stan całego systemu przyrodniczego analizowanego obszaru należy uznać za dosyć
dobry, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę jego położenie i ogromną antropopresję. Znaczne tereny,
bo aż około 25% terenu gminy zostało objętych Warszawskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Jest
to mocną stroną analizowanej gminy. Oprócz tego, za mocne strony gminy Nadarzyn i działań
podejmowanych przez władze gminy w aspekcie środowiska należy wymienić:
znaczna lesistość (sięgająca prawie 18%), jak na gminę położona w bezpośrednim sąsiedztwie
aglomeracji warszawskiej, choć odbiega ona od średniej w kraju (ponad 28%),
znaczna ilość obszarów i obiektów objętych ochroną prawną,
brak dużych zakładów przemysłowych znacząco degradujących środowisko,
dobra jakość wód podziemnych,
renowacja i zakładanie gniazd bocianich,
ochrona Lasów Młochowskich.
Problemem gminy są:
stałe i czasowe dzikie wysypiska,
zaśmiecanie terenu gminy przez przyjezdnych (lasy, szlaki komunikacyjne),
brak szczegółowego monitoringu stanu środowiska prowadzonego na terenie gminy,
położenie w strefie zasięgu leja depresyjnego aglomeracji warszawskiej,
niski stan czystości wód powierzchniowych (pozaklasowy),
lokalne i potencjalne istniejące zagrożenia dla środowiska przyrodniczego,
niedostatek gleb żyznych – konieczność ochrony obszarów ich występowania,
brak działań mających na celu ochronę gleb.
Środowisko przyrodnicze gminy Nadarzyn lokalnie jest zdegradowane, ale większość terenu
można ocenić pozytywnie. Konieczna jest jednak identyfikacja zagrożeń dla środowiska, wśród których
jako główne wymienić należy:
obciążanie nadmierne infrastruktury,
nasilenie transportu i wzrost ruchu samochodowego,
lokalizacja inwestycji na terenach cennych przyrodniczo,
zanik lokalnych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt hodowlanych,
proces przeznaczania na cele nierolnicze,
rosnąca presja turystyczna na tereny najcenniejsze przyrodniczo,
stosowanie pestycydów w uprawie roślin.
Poniżej przedstawiono stan aktualny poszczególnych komponentów środowiska wraz z
zagrożeniami.
II.6.3.2.Zanieczyszczenia powietrza
Emisja do atmosfery pyłów i gazów na terenie gminy Nadarzyn w skali powiatu nie jest
wyjątkowo duża. Wynika to z faktu, że na terenie gminy nie ma dużych emitorów zanieczyszczeń, do
największych należy garbarnia przy ul. Turystycznej w Nadarzynie oraz huta szkła w Kajetanach przy ul.
Brzozowej.
Zdecydowana większość gospodarstw domowych na terenie gminy wyposażona jest w kotłownie
lub domowe piece grzewcze, w których spalany jest węgiel kamienny i drewno. Jest to bardzo istotne
źródło zanieczyszczeń, opisywane razem z emisją komunikacyjną jako niska emisja. Najczęściej
spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób przy wykorzystaniu surowca taniego o złej
charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Niewykluczone jest, że spalane są także odpady co
prowadzi do emisji różnego rodzaju substancji szkodliwych. Jest to często stosowana praktyka, poprzez
którą mieszkańcy odnoszą pozorne korzyści ograniczając ilość śmieci odbieranych od indywidualnych
gospodarstw.
W województwie mazowieckim wdrożony został System Monitoringu Jakości Powietrza. W
ramach systemu funkcjonuje kilka stacji dokonujących cyklicznych pomiarów stężeń zanieczyszczeń.
Najbliżej położone stacje pomiarowe to Żyrardów, Granica KPN oraz Ursynów. Poniżej zestawiono
wyniki pomiarów dobowych z dnia 13.02.2009 roku, jako dane aktualne i pomierzone w dniu
wzmożonego ruchu (piątek – wzmożone powroty i wyjazdy).
Tab.7 Dobowe wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza
PM10
NO2
O3
SO2-S1
SO2-S24
Stacja
µg/m3 % LV µg/m3 % LV µg/m3 % LV µg/m3 % LV µg/m3 % LV
Granica-KPN
7.8
3.9
49.8
41.5
22.8
6.51
18.5
14.8
35.5
29.58
43.7
12.49
17.1
13.68
13.2
3.77
10.8
8.64
WarszawaUrsynów
21.5
43
35.6
17.8
ŻyrardówRoosevelta
27.9
55.8
31.2
15.6
%LV - odniesienie zanotowanych wysokości
w Polsce poziomów dopuszczalnych
O3 - maksymalna średnia 8-godzinna
CO - maksymalna średnia 8-godzinna
NO2 - maksymalna średnia 1-godzinna
SO2-S1 - maksymalna średnia 1-godzinna
SO2-S24 - średnia 24-godzinna
PM10 - średnia 24-godzinna
stężeń
do
wartości
odpowiednich
obowiązujących
15
Tab.8 Skala, jakości powietrza odnosząca się do poszczególnych normowanych w Polsce parametrów
PM10 - 1h PM10 - 24h NO2 - 1h
CO - 8h
O3 - 1h O3 - 8h SO2 - 1h SO2 - 24h
Bardzo nisko
0-25
0-10
0-50
0-2500
0-60
0-50
0-55
0-25
Nisko
25-50
10-20
50-100
2500-5000
60-120
50-80
55-100
25-50
Średnio
50-75
20-35
100-150 5000-7500 120-150 80-100 100-200
50-100
Wysoko
75-100
35-50
150-200 7500-10000 150-180 100-120 200-350 100-125
Bardzo wysoko
>100
>50
Próg alarmowy
200-400
>400
>10000
aglomeracji warszawskiej. Skutkiem zwiększenia poboru wody w Warszawie może być obniżenie leja
depresyjnego i powiększenie jego zasięgu.
180-240
>240
>120
350-500
>125
>500
Na podstawie rocznej oceny stanu powietrza (2006 rok) 18 stref województwa zaklasyfikowano
do Programu Ochrony Powietrza ze względu na przekroczenia PM10 – pył zawieszony. W strefach tych
znalazł się także powiat Pruszkowski, w którym położony jest analizowany teren. Prawdopodobnie
związane jest to z bliskością aglomeracji warszawskiej. Emitor, za jaki można uznać miasto, oddziałuje
na sąsiednie tereny pogarszając jakość środowiska.
Pomimo przekroczeń PM10 stan jakości powietrza na terenie gminy Nadarzyn należy uznać za
zadowalający. Niestety źródła zanieczyszczeń punktowe i liniowe trudne są do wyeliminowania,
a możliwe działania w celu zmniejszenia ich uciążliwości wciąż pozostają w odległej przyszłości.
Okresowo stan powietrza może ulec pogarszaniu ze względu na intensywne użytkowanie palenisk
domowych. Ponadto stan powietrza jest stale niezadowalający wzdłuż drogi krajowej numer 8.
II.6.3.3.Zanieczyszczenia wód podziemnych
Wody podziemne płytko występujące pod powierzchnią terenu pozbawione są generalnie
odpowiedniej warstwy izolacyjnej, w związku z czym są silnie zagrożone przez:
•
zanieczyszczenia obszarowe – źródłem ich jest gospodarka rolna i tereny zurbanizowane,
intensywne nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin;
•
zanieczyszczenia liniowe – źródłem są szlaki komunikacyjne, infiltracja wód zanieczyszczonych;
•
zanieczyszczenia punktowe – wypływające z nieszczelnych szamb, stacji paliw, magazynów
środków chemicznych itp., dzikich wysypisk, parkingów, placów, ferm zwierząt, cmentarzy oraz
nieizolowanych grzebowisk zwłok zwierzęcych oraz zrzutów surowych lub niedostatecznie
oczyszczone ścieki do gleby.
Zagrożenie dla wód płytkich i wgłębnych stanowią nieczynne, źle zabezpieczone studnie
wiercone. Liczba tych ujęć wzrasta ze względu na likwidację zakładów i gospodarstw posiadających
własne ujęcia. Brak bezwzględnego obowiązku likwidacji nieeksploatowanych studni może w efekcie
przynieść skażenie bakteriologiczne warstwy wodonośnej.
Swoistym zagrożeniem związanym z produkcją rolną są melioracje, a w szczególności systemy
melioracyjne eksploatowane niewłaściwie. Odwadniające rowy mogą doprowadzić do obniżania
zwierciadła wody, co doprowadza do przesuszenia gleb. Dlatego ważna jest odpowiednia eksploatacja
systemów melioracyjnych i utrzymanie ich sprawności. Systemy mają na celu polepszenie warunków
gruntowo - wodnych i spełniają tą rolę dobrze jedynie, gdy są utrzymywane i właściwie użytkowane.
Zagrożeniem dla dostępności do wód jest generalnie obniżanie się poziomu zwierciadła
eksploatowanych wód podziemnych, zachodzące w wyniku zwiększania ich poboru przez ujęcia
II.6.3.4.Zanieczyszczenia wód powierzchniowych
Zasoby wodne gminy Nadarzyn to kilka niewielkich cieków, rzeki i obiekty małej retencji, w tym
stawy rybne. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi stały monitoring jakości wód w
tym jakości Utraty i Zimnej Wody. Niestety, wody obu rzek są niskiej V lub IV klasy. Wody klasy V nie
spełniają wymagań określonych dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do picia, a wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują
na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części
populacji biologicznych. Z biegiem rzeki zmienia się stopień zanieczyszczenia, a co z tym związane,
klasa jakości. Utrata na wysokości Nadarzyna prowadzi wody IV klasy, a więc wody nadające się do
zaopatrzenia ludności w przypadku uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii wód A3, a wartość
ich biologicznych wskaźników na skutek oddziaływań antropogenicznych wykazują zmiany ilościowe
i jakościowe w populacjach biologicznych. Poniżej zestawiono klasyfikacje jakości wód rzek Utraty
Zimnej Wody z lat 2005-2007.
Tab.9 Klasyfikacja jakości wód głównych rzek gminy Nadarzyn
Rzeka
Punkt pomiarowokontrolny
Km rzeki
Gmina
Klasa
ogólna
2005
Utrata
Jastrzębiec
68,2
Lesznowola
III
Utrata
Nadarzyn
57,8
Nadarzyn
IV
Utrata
Pruszków-Gąsin
44,5
Pruszków
IV
Utrata
Moszna
42,8
Brwinów
V
Utrata
Kopytów
35,2
Błonie
V
Utrata
Pruszków-Gąsin
44,5
Pruszków
V
Utrata
Moszna
42,8
Brwinów
V
Utrata
Kopytów
35,2
Błonie
V
2,3
Brwinów
IV
2006
Zimna Woda
Biskupiec ujście do
Rokitnicy
2007
Utrata
Jastrzębiec
68,2
Lesznowola
III
Utrata
Nadarzyn
57,8
Nadarzyn
IV
16
Zasoby wód powierzchniowych są niewielkie i ze względu na ich stan czystości są nieprzydatne
do wykorzystania na cele bytowe. Użyteczne są tylko obiekty małej retencji wykorzystywane jako stawy
hodowlane czy rekreacyjne.
określona w glebach na obszarze powiatu pruszkowskiego wskazywała na: zanieczyszczenie słabe ze
względu na ołów, zanieczyszczenie podwyższone ze względu na cynk. Badania gleb na terenie
województwa mazowieckiego prowadzą:
- Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach /krajowy monitoring gleb ornych/,
- Okręgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Warszawie-Wesołej /badania gleb, nawozów i płodów
rolnych dla potrzeb doradztwa i monitoringu rolniczej przestrzeni produkcyjnej/,
- Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie /w ramach działań po zdarzeniach
o charakterze poważnych awarii oraz działań kontrolnych w przypadku gdy istnieje podejrzenie
zanieczyszczenia gleby lub ziemi/.
Na podstawie Raportu o stanie środowiska w województwie mazowieckim w 2006 roku,
opublikowanym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, określono:
• udział procentowy gleb:
- kwaśnych i bardzo kwaśnych (pow. Pruszkowski): 41 - 60 %,
- o potrzebach wapnowania koniecznych i potrzebnych (pow. Pruszkowski):
41 -60 %,
- o bardzo niskiej i niskiej zawartości fosforu (pow. Pruszkowski): do 20 %,
- o bardzo niskiej i niskiej zawartości potasu (pow. Pruszkowski): do 20 %,
- o bardzo niskiej i niskiej zawartości magnezu (pow. Pruszkowski): 21-40 %;
• zawartość:
- siarki siarczanowej (wyniki z 2000 r.): „I0”- naturalna,
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne -WWA (wyniki z 2000 r.): „1” – podwyższona,
- metali (wyniki z 2000 r.): „2” - słabe zanieczyszczenie.
Dane dotyczą powiatu pruszkowskiego, w którym położona jest analizowana gmina, dlatego
wyniki badań należy uznać za wiążące dla gminy Nadarzyn.
Jak widać stan gleb gminy Nadarzyn można generalnie uznać za zadowalający. Należy mieć na
uwadze możliwe potencjalne lub lokalne zagrożenia i prowadzić działania profilaktyczne w celu
zapobieżenia ewentualnej degradacji środowisk glebowych na terenie gminy.
II.6.3.5.Gleby
II.6.3.6.Fauna
Największe ilości zanieczyszczeń dostają się do gleby wraz z opadami atmosferycznymi,
wprowadzanymi pyłami, a przede wszystkim ściekami. Jako zagrożenia dla gleb wymienić należy:
• wprowadzanie ścieków komunalnych do gleb,
• dzikie wysypiska,
• chemizacja rolnictwa,
• spływy powierzchniowe zawierające substancje ropopochodne,
• imisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.
Do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb zaliczamy:
- sole (głównie azotany, siarczany, chlorki),
- metale ciężkie (ołów, miedź, rtęć, kadm, arsen i inne),
- związki organiczne (głównie pestycydy, detergenty).
Skutkiem wprowadzania zanieczyszczeń są przekształcenia chemiczne, fizyczne i biologiczne
zachodzące w glebach - zmiany odczynu, mikrofauny i mikroflory glebowej. Miarą zanieczyszczenia
gleby jest zawartość metali ciężkich w porównaniu do średniej geochemicznej tła geochemicznego
regionu. Według badań gleb prowadzonych w ramach monitoringu gleb, zawartość metali ciężkich
Fauna obszaru objętego opracowaniem poddawana jest presji człowieka, polegającej głównie na
zmianie środowisk jej występowania poprzez wprowadzanie różnych nowych formy zagospodarowania
terenu. Najgroźniejszym zjawiskiem jest przekształcanie obszarów rolniczych. Tereny użytkowane
rolniczo to miejsca żerowania i bytowania wielu zwierząt, w tym szczególnie cennych ptaków
drapieżnych. Likwidacja pól i rozdrabnianie obszarów stanowiących ostoje jest dużym zagrożeniem dla
populacji zwierząt. Dodatkowo różnorodne bariery liniowe takie jak ciągi komunikacyjne o dużym
natężeniu ruchu, ogrodzenia pełne posesji itp. utrudniają migrację. Ograniczona migracja równoznaczna
jest z częściowym odizolowaniem wielu populacji zwierząt, a w dalszej konsekwencji grozi ich
wyradzaniem się i zanikaniem.
Utrata
Pruszków-Gąsin
44,5
Pruszków
IV
Utrata
Moszna
42,8
Brwinów
V
Utrata
Kopytów
35,2
Błonie
V
Bardzo trudnym do określenia źródłem zanieczyszczenia wód jest spływ powierzchniowy z
obszarów rolnych. Szczególne niebezpieczeństwo związane jest ze spływem z terenów
chemizowanych i nawożonych. Ilość gnojowicy wywożonej na użytki rolne maleje ze względu na
spadek pogłowia zwierząt, ale wciąż jest lokalną uciążliwością. Zmniejszeniu ulega także ilość
zużywanych nawozów i środków ochrony roślin. Powyższe wpływa na zmniejszenie niekorzystnego
oddziaływania rolnictwa na wody powierzchniowe i gruntowe.
Kolejne źródło zanieczyszczeń ma ścisły związek z bytowaniem ludzi i ich świadomością
ekologiczną. Na terenie gminy funkcjonują systemy kanalizacyjne i lokalne oczyszczalnie ścieków (w
Nadarzynie, Młochowie, Walendowie i Kostowcu). Niestety, znaczna część mieszkańców nie jest
podłączona do systemu kanalizacji, w związku z czym ścieki bytowe z gospodarstw domowych
magazynowane są w przydomowych zbiornikach - szambach, niekiedy nieszczelnych czy wręcz umyślne
rozszczelnianych, co w efekcie prowadzi do przedostawania się ścieków do wód gruntowych i
powierzchniowych oraz gleb.
Zagrożeniem dla wód powierzchniowych jest także odprowadzanie deszczówki do Utraty,
spełniającej na terenie gminy rolę jej głównego odbiornika. Nieoczyszczone wody deszczowe niosąc
zanieczyszczenia, w tym ropopochodne i pestycydy, mogą działać na życie biologiczne rzeki wręcz
destrukcyjnie. Większość jednak obiektów użyteczności publicznej i podmiotów gospodarczych na
terenie gminy nie jest wyposażona w systemy kanalizacji deszczowej.
II.6.3.6.7.Flora
Zagrożenia flory na terenie gminy Nadarzyn są generalnie analogiczne do zagrożeń fauny.
Przekształcanie terenów zielonych oraz intensywne inwestowanie na terenach porolnych, wiąże się
z pomniejszaniem powierzchni biologicznie czynnych – miejsc rozwoju roślin. Celowa zamiana
użytkowania lub usuwanie terenów zielonych niesie ze sobą duże w skali lokalnej zmiany, praktycznie
nieodwracalne w miejscach gdzie miało miejsce zainwestowanie. Ponad to, w wyniku działalności
17
człowieka wypierane są zbiorowiska półnaturalne, a w ich miejsce powstają zbiorowiska synantropijne,
wprowadzane są gatunki obce i konkurencyjne dla rodzimych.
Oddzielnego omówienia wymagają lasy, których stan zależy od położenia w gminie i siedliska.
Najwyższą jakość lasów stanowią Lasy Młochowskie. Pozostałe lasy poddane są silnej antropopresji, ze
względu na bliskość Warszawy, niekontrolowaną wycinkę (kradzież drewna), zaśmiecania oraz
zagrożenia pożarowe. Stan lasów pozostawia wiele do życzenia pomimo wysiłków leśników, władz
gminnych i służby leśnej.
II.6.3.8.Inne zagrożenia
Oprócz wymienionych zagrożeń dla komponentów środowiska istnieją również inne, w tym
związane z powstającym hałasem (droga S8) i polem elektromagnetycznym (linie elektroenergetyczne)
oraz nadzwyczajnymi awariami. Są to głównie zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt oddziaływujące
na słuch oraz system nerwowy. Należy mieć na uwadze, że hałas występuje wzdłuż drogi S8 – rejonie
o charakterze usługowo - handlowym, w związku z czym ilość i czas przebywających ludzi jest tu
ograniczony. Obszarem o stosunkowo dużej możliwości wystąpienia nadzwyczajnych awarii jest Trasa
Katowicka, ze względu na transport paliw płynnych, materiałów wybuchowych i palnych, środków
biologicznie i chemicznie czynnych itp. Potencjalnie awarie mogą również wystąpić w obiektach:
• Stacje paliw płynnych Shell i Luk Oil,
• Baza transportowa Spedpol-Schenker,
• Firma „Cieślikowski”, ze względu prowadzoną działalność w zakresie zbiórki i transportu
odpadów niebezpiecznych.
Zagrożenie promieniowaniem występuje lokalnie, wzdłuż linii wysokiego i średniego napięcia
przebiegających przez teren gminy. Wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwiększa istotnie
zagrożenia dla środowiska i ludności. Promieniowanie nie osiąga wartości, które mogłyby oddziaływać
negatywnie na zdrowie. Dla linii wysokiego napięcia 220 kV i 110 kV określono pas terenu, w obrębie
którego natężenie pola elektrycznego osiąga wartość ponad 1 kV/m. Szerokości pasów wynoszą 44 m
dla 220 kV i 24 m dla 110 kV (Program ochrony środowiska dla gminy Nadarzyn, Warszawa 2004).
II.6.4.Obszary i obiekty prawnie chronione
Na terenie gminy Nadarzyn znajdują się dwa rezerwaty przyrody – Młochowski Grąd i
Młochowski Łęg. Są to największe i najcenniejsze tereny leśne na analizowanym obszarze. Kompleks
Lasów Młochowskich oraz lasy w okolicach Wolicy i Paszkowa są częścią „zielonego pierścienia
Warszawy”. Tereny te udostępnione są dla turystyki, co podnosi atrakcyjność gminy. Poniżej krótko
scharakteryzowano oba rezerwaty.
Młochowski Łęg
Nazwa rezerwatu pochodzi od nazwy uroczyska, na terenie którego znajduje się rezerwat.
Rezerwat został utworzony w 1984 roku na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego. Celem jego utworzenia jest ochrona lasu łęgowego z dominacją olchy i jesionu oraz
fragmentu lasu grądowego w dolinie Utraty. Powierzchnia rezerwatu wynosi 12,4 ha. Drzewostan buduje
tu głównie olcha czarna z domieszką świerku i jesionu wyniosłego. W niższych piętrach rośnie
czeremcha, malina, porzeczka czarna i czerwona, trzmielina oraz jarząb. W warstwie runa występuje
pokrzywa, niecierpek, wietlica, wiązówka oraz kozłek lekarski. Pnie drzew porasta chmiel. Poza doliną
Utraty, w rezerwacie drzewostan buduje dąb szypułkowy, grab, sosna i miejscami świerk. Warstwa
krzewów to leszczyna, grab, jarzębina i bez.
Młochowski Grąd
Przeważają tu, jak wskazuje nazwa, zbiorowiska grądowe. Rezerwat powstał w 1983 roku
zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Powierzchnia rezerwatu wynosi 27 ha. Teren
objęto ochroną celem zachowania naturalnych zbiorowisk leśnych z zespołem grądu wysokiego i
fragmentem boru mieszanego, kontynentalnego. Drzewostan tworzy sosna z domieszką dębu
szypułkowego i bezszypułkowego. W warstwie dolnej rośnie sam dąb, a wśród krzewów dominuje
kruszyna i jarząb. Runo porasta borówka czarna, poziomka, szczawik zajęczy, konwalijka dwulistna
oraz kosmatka wełnista. Część terenu to grąd wysoki ze 120 -160 letnim drzewostanem dębowo –
sosnowym i dębowym.
Część obszaru gminy Nadarzyn objęta jest ochroną w ramach Warszawskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu (WOChK). Przedmiotowy obszar wprowadzony został rozporządzeniem
wojewody warszawskiego z dnia 27.09.1997 r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na
terenie województwa warszawskiego, później wielokrotnie nowelizowanym. Obecnie podstawą prawną
dla istnienia i wyznaczenia granic WOChK jest rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego z dnia
13 lutego 2007 roku w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obejmuje on tereny
chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze
względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną
funkcją korytarzy ekologicznych. Na terenie gminy ochroną objęto Lasy Młochowskie, dolinę rzeki
Utraty wraz ze stawami w Walendowie, obszar Strzeniówki, lasy ochronne Wolicy, dolinę rzeki Zimnej
Wody i Mrówki, tereny otwarte w południowej części gminy (wieś Krakowiany, Wola Krakowska).
Powierzchnia WOChK stanowi niemalże 1/3 powierzchni całego terenu niniejszego opracowania. Na
wybranych terenach wsi oraz gruntów o wzmożonym naporze urbanizacyjnym, posiadających
szczególne wartości przyrodnicze wyznaczono strefy ochrony urbanistycznej Warszawskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu. Obejmują one wsie: Wolicę, Strzeniówkę, Krakowiany, Rozalin, Kajetany,
PGR Walendów, Nadarzyn. Dla terenów decydujących o potencjale biotycznym oraz o istotnym
znaczeniu dla migracji zwierząt, roślin i grzybów wprowadzono strefą szczególnej ochrony ekologicznej,
którą objęto grunty PGL Nadleśnictwa Chojnów.
Na terenie gminy zlokalizowanych jest 20 pomników przyrody. Zestawienie pomników
przedstawiono w tabeli poniżej. Obok pomników na uwagę zasługują przyrodnicze pamiątki dziedzictwa
kulturowego objęte ochroną konserwatorską:
•
Młochów – aleja lipowa z pomnikami przyrody,
•
Rozalin – aleja lipowa z pomnikami przyrody,
•
Paszków – drzewostan wielogatunkowy z pomnikami przyrody,
Żabieniec – drzewostan wielogatunkowy,
•
•
Bieliny – drzewostan wielogatunkowy z pomnikami przyrody,
•
Nadarzyn - drzewostan wielogatunkowy z pomnikami przyrody.
Tab.10 Pomniki przyrody na terenie gminy Nadarzyn
L.p.
Nr rejestru
Gatunek
Lokalizacja
1
154
Dąb szypułkowy
Rozalin- w parku zabytkowym
2
155
4 Dęby szypułkowe
3
157
Dąb szypułkowy
4
459
Lipa drobnolistna
18
II.6.5. Podsumowanie funkcjonowania środowiska
5
460
156 (aleja) Lip drobnolistnych
Rozalin ul. Zabytkowa
6
269
Wiąz szypułkowy,
Młochów- w parku zabytkowym
7
Jesion wyniosły
8
Platan klonolistny
Młochów dz. nr ew. 214 w parku
zabytkowym
9
10
768
Lipa drobnolistna
Droga Parole- Olesin
Poniżej przedstawiono zestawienie tabelaryczne zagrożeń rozpisanych dla poszczególnych
komponentów środowiska. Podsumowując można stwierdzić, że stan środowiska gminy Nadarzyn jest
zadowalający, choć niektóre jego komponenty wymagają natychmiastowych działań w celu poprawy ich
jakości. Niezbędne są tu działania w kierunku ochrony wód, szczególnie rzek, poprawy stanu lasów
i ochrony terenów rolniczych, łąk i pastwisk.
Tab.11 Źródła zagrożeń dla poszczególnych komponentów środowiska.
Komponent środowiska
naturalnego
Źródła zagrożeń
źródła energii – emisja
11
769
Młochów na dz. nr ew. 9 droga
w kierunku lasu
12
946
Dąb szypułkowy
Młochów- na terenie przedszkola
powietrze
transport – emisja
zagrożenia z sąsiednich terenów – aglomeracja warszawska
skład gatunkowy niezgodny z siedliskiem
13
947
Modrzew europejski
Młochów na terenie
Nadleśnictwa Młochów
lasów
lasów
lasów
zanieczyszczenie gleb przez odpady komunalne i gospodarcze
zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi – ruch pojazdów
14
948
Dąb szypułkowy
15
965
46 (grupa) Modrzew europejski
16
1050
10 Jesionów wyniosłych
Młochów wzdłuż ul. Źródlanej
17
631
Dąb szypułkowy w parku
Młochów d. Bieliny
688
2 Dęby szypułkowe na działce nr ew.386/36 i
Rusiec
386/37
18
flora i pokrywa glebowa
19
690
Klon pospolity w parku
Wolica d. Paszków
20
1043
Dąb szypułkowy
Nadarzyn przy ul. Mszczowskiej
dz. nr ew. 848/1
zmiany jakości i poziomu wód – ubożenie i zanik roślin
zamiana użytkowania
wprowadzanie obcych, konkurencyjnych gatunków
niewłaściwe nawożenie i użytkowanie środków ochrony roślin
rozdrobnienie obszarów stanowiących ostoję
fauna
wprowadzanie i występowanie barier liniowych typu drogi,
płoty
zmiany jakości wód i gleb
odprowadzanie ścieków z szamb bezpośrednio do gruntu
zrzuty ścieków do rzeki
wody powierzchniowe i podziemne
melioracje – zmiany poziomu wód
niewłaściwe nawożenie i użytkowanie środków ochrony roślin
W granicach gminy nie istnieją obszary włączone do sieci NATURA 2000. Najbliżej położone
są: Puszcza Kampinoska (PLC 140001), Dąbrowa Radziejowska (PLH 140003), Dolina Środkowej
Wisły (PLB 140004). W najbliższym czasie nie planuje się także utworzenia obszarów Natury.
19
II.7. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
II.7.1. Historia gminy
Gmina Nadarzyn nazwę bierze od wsi będącej jej siedzibą. Wieś gminna Nadarzyn w
województwie mazowieckim jest położona na Równinie Łowicko-Błońskiej, nad rzeką Utratą i jej
dopływem Zimną Wodą. Oddalona od Warszawy 25 km przy Trakcie Wrocławskim w bezpośrednim
sąsiedztwie kompleksu lasów Młochowskich.
Wieś Nadarzyn w 1453 roku otrzymała od Bolesława IV, księcia mazowieckiego, miejskie prawo
chełmińskie. Jednocześnie ufundowano tu Kościół oraz utworzono parafię. W 1554 roku Z. Nadarzyńska
założyła szkołę i przytułek dla ubogich.
W okresie od 1453 do 1678 roku miasto było w rękach prywatnych. W 1678 r. przechodzi w ręce
jezuitów płockich, następnie od 1774 r. staje się własnością Branickich, Ogińskich i Ostrowskich.
W początkach XIX w następuje lekkie ożywienie gospodarcze. W 1820 r. w 63 domach
mieszkało 638 osób, w tym 248 Żydów, wśród których było ponad 30 rzemieślników.
W latach 1825 – 1862 zaludnienie miasta Nadarzyna wzrosło z 738 do 939 osób.
Po powstaniu styczniowym następuje powolny upadek gospodarczy miasta. W 1869 Nadarzyn
traci prawa miejskie. Liczba ludności w 1882 r. wynosiła 1176 osób, a na początku XX - w 1910 r.
osiągnęła 2532 osoby.
Po zniszczeniach I wojny światowej liczba mieszkańców Nadarzyna spadła do 1282 osób.
W 1938 roku miał miejsce w Nadarzynie strajk chłopski związany z trudnymi warunkami życia
wsi.
W 1939 roku w okolicach Nadarzyna miały miejsce zacięte walki żołnierzy polskich z armii
“Łódź” z wojskami hitlerowskimi. Podczas okupacji hitlerowskiej działały tu organizacje AK i B.Ch. Z
rąk gestapo zginęło około 500 osób, w tym większość Żydów.
W okresie II Wojny Światowej, liczba ludności wzrosła w wyniku migracji z Warszawy z 1221
do 1438 osób .
Z obiektów historycznych i kulturowych należy wymienić układ urbanistyczny wsi – prostokątny
rynek z 5 ulicami odchodzącymi w kierunku Błonia, Wrocławia, Żbikowa, Warszawy, Tarczyna i
Młochowa. W jednym z narożników wybudowano na początku XIX w. klasycystycznym zajazd. Układ
ten został przekształcony w okresie okupacji poprzez przebicie ulicy Warszawskiej (obecnie
Mszczonowskiej).
Na zapleczu rynku stoi klasycystyczny Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Klemensa,
zbudowany w 1806 r wg projektu Jakuba Kubickiego, wymurowany i tynkowany, salowy na planie
elipsy. Wewnątrz w ołtarzach obrazy Kazimierza Wojniakowskiego (1771-1812) – wybitnego
portrecisty, ucznia M. Bacciarellego przedstawiające “Ukrzyżowanie Chrystusa” – (w ołtarzu głównym),
Św. Annę nauczającą Marię” oraz “Zwiastowanie” (obydwa w ołtarzach bocznych).
W zakrystii przechowywany jest obraz Antoniego Brodowskiego (1784-1832) przedstawiający
Tomasza Adama Ostrowskiego – fundatora Kościoła.
Dzwonnica drewniana z początku XIX w. na rzucie kwadratu, jednokondygnacyjna, konstrukcji
słupowo-ryglowej, oszalowana. W górnej części ścian otwory dzwonowe. Dach namiotowy.
Zespół cmentarzy: cmentarz wojenny, na którym są pochowani żołnierze polscy, polegli we
wrześniu 1939 r., cmentarz na którym są pochowane ofiary II wojny światowej, osoby cywilne i
partyzanci.
Na centralnym placu im. Ks. Józefa Poniatowskiego stoi pomnik poległych za ojczyznę w latach
1914-1920.
W odległości 3 km na południe od Nadarzyna leży Młochów – siedziba oddziału Instytutu
Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie.
W XV w. wieś była własnością Młochowskich, następnie Sobolewskich, Kwileckich, Zawiszów,
Radziwiłłów i Kurnatowskich.
Pałac, wzniesiony wg projektu Jakuba Kubickiego składa się z pałacu głównego i dwóch
pawilonów bocznych. Jest jednym z najciekawszych przykładów klasycystycznej siedziby na terenie
Mazowsza.
Zwarta bryła pałacu głównego jest osadzona na planie prostokąta. Jest budowlą murowaną i
tynkowaną, piętrową, w elewacjach wzdłużnych dziewięcioosiową, w elewacjach bocznych
pięcioosiową zamkniętą od góry czterospadowym dachem.
Między oknami występuje boniowanie w rustykę – oryginalne, niezmiernie rzadko spotykane
rozwiązanie dekoracyjne. Ponad oknami umieszczone są boniowane w rustykę klucze, które wspierają
potężną płaską listwę oddzielającą przyziemie od parteru.
Większa część elewacji jest pokryta boniowaniem płytowym. Całość zwieńczona fryzem.
Główny akcent fasady – portyk czterokolumnowy jest zwieńczony trójkątnym szczytem. Portyk
osadzony jest na kondygnacji przyziemia i oparty na tarasie widokowym. Wejście znajduje się od strony
fasady ogrodowej, gdzie również znajduje się portyk kolumnowy. Prowadzą do niego monumentalne
schody.
Pawilony boczne zbudowane współcześnie z pałacem na planie kwadratów. Murowane z cegły,
tynkowane, piętrowe, elewacje trzyosiowe.
Oranżeria – prawdopodobnie projektu J. Kubickiego, przebudowywana. W połowie XX w.
została przekształcona w kaplicę. Od 1976 r. – Kościół parafialny p.w. Św. Michała Archanioła.
Całość otacza ogród angielski o pow. 12 ha z okazami starodrzewu (wiązy, jawory, świerki) i
trójprzęsłowym mostem rzymskim.
Na osi pałacu znajduje się polana pełniąca funkcję dziedzińca, obrzeżona zwartym masywem
zieleni, za którą leży ciąg stawów.
W odległości 2 km na zachód od Młochowa leży Rozalin wieś z XIV w. wzmiankowana jako
Stara Wieś. Obecna nazwa została nadana dla upamiętnienia Rozalii z Chodkiewiczów, Aleksandrowej
Lubomirskiej – matki ówczesnej właścicielki majątku.
Neorenesansowy pałac wzniesiony w połowie XIX w. wg projektu Henryka Marconiego,
przebudowany w końcu XIX w. Pałac jest murowany z cegły, tynkowany, piętrowy, ułożony na planie
kwadratu z elewacjami trójosiowymi. Od południa portyk dorycki z 4 kolumnami podtrzymującymi taras
pierwszego piętra, od wschodu portyk dwukolumnowy.
Budowlę wieńczy ozdobny fryz z festonami. Pałac otacza park krajobrazowy o pow. 15,5 ha z
obszerną polaną, zbiornikiem wodnym i licznymi okazami starodrzewu, zwłaszcza dębami. W pobliżu
leśniczówki potężne świerki (osobliwość na Mazowszu) – pomniki przyrody i sosna zrośnięta z dębem.
W pobliżu Młochowa znajdują się, niewielki zespół parkowy z dworem w Bielinach, resztki
parku w Żabieńcu oraz resztki parku Folwarku Olesin w Parolach.
Na wschód od Nadarzyna położony jest park w Paszkowie.
20
II.7.2. Archeologia - obiekty archeologiczne
Stanowiska archeologiczne znajdujące się na terenie gminy Nadarzyn przedstawiono w poniższej tabeli.
Tab.12 Stanowiska archeologiczne występujące na terenie gminy Nadarzyn
Nr obiektu
na rys.
studium Nr ewidencyjny obiektu
rysunek
I.11
46.
60-64/14
30.
61-64/48
73.
60-64/40
31.
60-64/49
74.
60-64/50
32.
60-64/45
75.
59-65/5
33.
60-64/47
76.
60-65/2
34.
60-64/34
77.
60-64/59
35.
60-64/35
78.
60-65/9
36.
60-64/39
79.
60-65/3
37.
60-64/26
80.
60-65/4
38.
60-64/41
81.
60-65/7
Nr obiektu
na rys. studium
rysunek I.11
Nr ewidencyjny
obiektu
1.
61-64/1
2.
61-64/32
47.
60-64/12
39.
60-64/44
82.
60-65/6
3.
61-64/19
48.
60-64/5
40.
60-64/57
83.
60-65/5
4.
61-64/20
49.
60-64/6
41.
60-64/58
84.
60-65/10
5.
61-64/21
50.
60-64/7
42.
60-64/46
85.
60-64/56
6.
61-64/22
51.
60-64/8
43.
60-64/43
86.
60-64/55
7.
61-64/24
52.
60-64/9
44.
60-64/42
87.
60-64/54
8.
61-64/23
53.
60-64/10
45.
60-64/2
88.
60-64/52
9.
61-64/28
54.
60-64/16
45.
60-64/3
89.
60-64/53
10.
61-64/27
54.
60-64/17
46.
60-64/4
11.
61-64/16
55.
60-64/15
12.
61-64/31
56.
60-64/11
13.
61-64/17
57.
60-64/18
14.
61-64/18
58.
60-64/21
15.
61-64/9
59.
60-64/24
16.
61-64/7
60.
60-64/22
17.
61-64/13
61.
60-64/25
18.
61-64/15
62.
60-64/28
19.
61-64/15
63.
60-64/27
20.
61-64/8
64.
60-64/29
21.
61-64/2
65.
60-64/33
22.
61-64/3
66.
60-64/20
23.
61-64/4
67.
60-64/19
24.
61-64/5
67.
60-64/36
25.
61-64/6
68.
59-64/11
26.
61-64/12
69.
59-64/12
27.
61-64/10
70.
60-64/32
28.
61-64/11
71.
60-64/31
29.
61-64/26
72.
60-64/30
II.7.3.Ochrona prawna dziedzictwa kulturowego
Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr
162 poz. 1568 z późn. zm.), znajdują się w gminie Nadarzyn tereny i obiekty podlegające ochronie jako
wpisane do rejestru zabytków oraz obiekty objęte ochroną.
Obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków:
Młochów – założenie parkowo-pałacowe: pałac z 1 ćw. XIX w., dwa pawilony, oranżeria (obecnie
kościół) 7 stycznia 1962 r. wpisane do rejestru pod nr 1061/328 - utrzymane w dość dobrym stanie.
Rozalin - zespół park i pałac z 1874r. z otoczeniem, z 1874 r. dnia 3 stycznia 1949r. wpisane do rejestru
pod nr 1100 utrzymane w dość dobrym stanie. Obecnie znajdują się w rękach prywatnych.
Nadarzyn - Kościół p.w. św. Klemensa z 1806r. J. Kubickiego z cmentarzem przykościelnym wpisany
do rejestru dnia 7 stycznia 1962r. pod nr 1065/329 w bardzo dobrym stanie z dzwonnicą drewnianą z 1
ćw. XIX w. wpisana dnia 22 maja 2000 r do rejestru pod numerem A-42.
Nadarzyn - zajazd 1 ćw. XIX w. proj. J. Kubicki z najbliższym otoczeniem wpisany do rejestru dnia 17
listopada 1949 r. pod numerem 1064/199. Zajazd odbudowany od fundamentów jest jeszcze nie
wykończony. Mimo, że jest zrekonstruowany posiada wartość jako element zespołu rynku.
21
Obszary i obiekty objęte ochroną konserwatorską:
II.8. Uwarunkowania społeczne
Młochów d. Bieliny – park z dworem, spichlerzem z 1918 r. Park - las, dawny sad i podwórze
gospodarcze). Park i obiekty wymagają zabezpieczenia przed dewastacją i zachowania w całości z
terenem parku - lasu, dawnym sadem, podwórkiem.
II.8.1.Demografia
Młochów - obok zespołu parkowo-pałacowego zespół folwarczny 1890-95 pocz. XX w. proj. J. Kubicki.
Trzy budynki gospodarcze (stajnia z poł. XIX w. jeden budynek drewniany), budynek z wieżą (poczta),
budynek mieszkalny wielorodzinny -„rządcówka” i dawny dom leśniczego.
Gmina Nadarzyn jest największą gminą powiatu Pruszkowskiego, zajmując ok. 30% jego
powierzchni. Jednocześnie liczba jej ludności – 10 559 (dane GUS, stan na 31.12.2007 r.) - stanowi
zaledwie około 7% mieszkańców powiatu. Daje to gęstości zaludnienie wynosząca ok. 147 os./km2, jest
ona zdecydowanie najniższa w powiecie.
Liczba ludności w ostatnich latach systematycznie się zwiększa. Jej zmiany na przestrzeni
ostatnich pięciu lat przedstawia poniższa tabela i wykres.
Rozalin – oficyna w parku i krzyż przydrożny przy ul. Rzewuskiej.
Obszary i obiekty do objęcia ochroną:
Wolica d. Paszków - park, założenie Paszkowa składające się pierwotnie z parku z dworem, sadów
i sztucznego układu hydrograficznego ma w tej chwili zupełnie zatarte granice, a dwór został rozebrany.
W latach 80-tych obecny użytkownik rozebrał dwór w celu zrekonstruowania go i wykorzystywania do
celów hotelowo recepcyjnych.
Młochów d. Żabieniec - park i folwark. Teren ze względu na użytkowanie jako ośrodek gospodarczy
ZDZ Młochów wymaga zmiany funkcji.
Rusiec - przy drodze z Młochowa do Kosowa - relikty parku d. folwarku „Olesin”.
Nadarzyn – część cmentarza przy ul. Sitarskich.
Nadarzyn – rynek z zabudową pierzejową.
Tab.13 i 14 Liczba ludności w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
Lata
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Liczba
7505 7584 7832 8844 9248 9393 9592 9863 10140 10362 10559
ludności
Źródło: Bank Danych Regionalnych, GUS
Lata
Liczba ludności
2007
2008
9632
2009
9895
10310
Źródło: UG Nadarzyn
Wykres 1. Liczba ludności w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
II.7.4.Diagnoza uwarunkowań wynikających z ochrony dziedzictwa kulturowego
Na terenie gminy Nadarzyn znajdują się liczne obiekty, cenne z punktu widzenia historii tych
terenów. Cztery z nich znajdują się w rejestrze Konserwatora Zabytków – położone są w Młochowie,
Rozalinie, oraz dwa obiekty w Nadarzynie. Ich stan można określić jako dobry, nie wymagają w
najbliższym czasie większych napraw. Dla obiektów nieobjętych tą formą ochrony istnieje
niebezpieczeństwo stopniowego pogarszania ich stanu. Dużą wartość mają zwłaszcza zabytkowe
założenia parkowe w Bielinach, Paszkowie, Młochowie i Rozalinie (ze szczególnie cennymi alejami
lipowymi w Młochowie i Rozalinie). Dodatkowo na terenie gminy znajdują się liczne stanowiska
archeologiczne, położone w różnych jej częściach.
22
Wykres 2. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Nadarzyn
Wykres 3. Przyrost naturalny w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
W gminie Nadarzyn utrzymuje się wysokie, dodatnie saldo migracji. W roku 2007 wyniosło ono
blisko 300 osób. Jego poziom i zmiany na przestrzeni ostatnich lat przedstawia poniższa tabela i wykres.
Tab.16 Saldo migracji w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
Lata
Saldo
migracji
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
134
166
202
246
189
252
241
288
227
170
298
Wykres 4. Saldo migracji w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
Źródło: dane Urzędu Gminy Nadarzyn
Od kilku lat odnotowuje się w gminie Nadarzyn dodatni przyrost naturalny. Ogólnie poziom
przyrostu naturalnego w gminie utrzymuje się jednak na w miarę stałym poziomie. Zmiany przyrostu
naturalnego w gminie na przestrzeni ostatnich lat przedstawia poniższa tabela i wykres.
Tab.15 Przyrost naturalny w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
Lata
Przyrost
naturalny
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
-3
3
4
-12
5
-27
12
12
3
12
24
Ogólnie saldo migracji zdecydowanie przeważa nad przyrostem naturalnym i wywiera zdecydowanie
większy wpływ w poziomie zaludnienia gminy.
Tab.17 Zestawienie salda migracji i przyrostu naturalnego w gminie Nadarzyn w latach 1997-2007
Lata
Saldo
migracji
Przyrost
naturalny
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
134
166
202
246
189
252
241
288
227
170
298
-3
3
4
-12
5
-27
12
12
3
12
24
23
Wykres 5. Porównanie salda migracji z przyrostem naturalnym w gminie Nadarzyn
Tab.19 Struktura wiekowa mieszkańców gminy Nadarzyn
Ogółem
Przedprodukcyjny
Produkcyjny
Poprodukcyjny
2 381
7 012
1 384
22%
65%
13%
Mężczyźni
1 202
3 578
452
Kobiety
1 179
3 434
932
Wykres 6. Struktura wiekowa w gminie Nadarzyn
Jeżeli chodzi o strukturę wiekową mieszkańców gminy Nadarzyn, to jest ona korzystniejsza, niż
sytuacja w województwie czy kraju. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym jest wyraźnie
większy, niż udział ludności w wieku poprodukcyjnym.
Tab.18 Statystyka mieszkańców wg wieku i płci
Wiek
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
0-2
158
184
342
3
49
58
107
4-5
113
115
228
6
62
67
129
7
69
54
123
8-12
323
320
643
13-15
212
200
412
16-17
132
121
253
18
62
60
122
19-65
3013
19-60
>65
3049
341
>60
Razem
3013
4534
3049
341
746
746
4974
9508
Źródło: dane Urzędu Gminy Nadarzyn
W wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym liczba mężczyzn przeważa nieznacznie nad liczbą
kobiet. Współczynnik feminizacji dla tych klas wieku wynosi odpowiednio 98 kobiet na 100 mężczyzn i
96 kobiet na 100 mężczyzn. Sytuacja w klasie wieku poprodukcyjnej jest diametralnie różna. Tu liczba
kobiet jest ponad dwukrotnie wyższa, niż liczba mężczyzn – współczynnik feminizacji wynosi 206
kobiet na 100 mężczyzn. Ogólnie na 100 mężczyzna w gminie Nadarzyn przypada średnio 106 kobiet.
II.8.2.Warunki i jakość życia mieszkańców
II.8.2.1.Rynek pracy i bezrobocie
W 2007 roku stopa bezrobocia w gminie Nadarzyn wyniosła ok. 5% i w ciągu ostatnich pięciu lat
uległa znaczącemu obniżeniu. Stopa bezrobocia w gminie jest znacznie niższa niż średnia dla Polski (ok.
12%), a także województwa mazowieckiego (ok. 10%) i powiatu pruszkowskiego (ok. 9,5%).
Widać znaczną różnicę pomiędzy poziomem bezrobocia wśród kobiet i mężczyzn – w przypadku
mężczyzn stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie ok. 3,5%, zaś w przypadku kobiet na poziomie aż
8,5%.
24
Wykres 8. Stopa bezrobocia w gminie Nadarzyn
Tab.20 Zestawienie liczby osób pracujących i bezrobotnych w gminie Nadarzyn
Pracujący
Bezrobotni
Ogółem
4 083
211
Kobiety
2 763
98
Mężczyźni
1 320
113
Większość osób w gminie Nadarzyn zatrudniona jest w sektorze usługowym – 75%, w tym w
przeważającej części - 58% w sektorze usług rynkowych, zaś 17% w sektorze usług nierynkowych.
22,5% pracujących zatrudnionych jest w sektorze przemysłowym, a jedynie 2,5% w rolnictwie. Zarówno
zatrudnienie w rolnictwie jak i w sektorze przemysłowym zmniejsza się w ostatnich latach na rzecz
sektora usług.
Wykres 7. Liczba osób pracujących i bezrobotnych w gminie Nadarzyn
Wykres 9. Zatrudnienie w poszczególnych sektorach w gminie Nadarzyn
Tab.21 Stopa bezrobocia w gminie Nadarzyn w latach 2003-2007
Lata
2003
2004
2005
2006
2007
%
16
14,7
12,6
9,9
5,2
Osób
351
346
320
277
211
25
Tab.22 Zatrudnienie w poszczególnych sektorach w latach 1997-2003
1997
Tab.23 Poziom wykształcenia w gminie Nadarzyn
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Rolnictwo 5%
4,5%
3%
3,5%
3%
3,5%
2,5%
Przemysł
49%
39%
30%
26%
21%
26,5%
22,5%
Usługi
46%
56,5%
67%
70,5%
76%
70%
75%
W gminie Nadarzyn stosunek liczby osób zatrudnionych w sektorze publicznym i w sektorze
prywatnym utrzymuje się na w miarę stałym poziomie. Zdecydowanie przeważa sektor prywatny, w
którym zatrudnienie znajduje ponad 80% mieszkańców gminy.
Wykres 10. Liczba osób zatrudnionych w sektorze publicznym i prywatnym w gminie Nadarzyn
Razem
Kobiety
Mężczyźni
Wykształcenie
osób
Wyższe
%
osób
%
osób
%
1 242
16,2
628
15,7
614
16,7
250
3,3
178
4,5
72
2,0
Średnie
2 337
30,5
1 309
32,8
1 028
28,0
Zasadnicze
zawodowe
1 484
19,4
573
14,4
911
24,8
Podstawowe
ukończone
2 070
27,0
1 135
28,4
935
25,5
276
3,6
169
4,2
107
2,9
Policealne
Podstawowe
nieukończone
Wykres 11. Poziom wykształcenia w gminie Nadarzyn
Stosunkowo niski procent zatrudnienia w sektorze publicznym w gminie Nadarzyn wynika
głównie z jej charakteru. Brak jest na jej terenie miejscowości pełniących funkcję ośrodków
ponadlokalnych, w których koncentrowałyby się usługi publiczne o większym zasięgu.
W gminie Nadarzyn wysoki jest odsetek osób z wykształceniem wyższym, który wynosi ponad
16%. Wynika on między innymi z łatwości w dostępie młodzieży zamieszkującej gminę do wyższych
uczelni w aglomeracji stołecznej. Część młodzieży po uzyskaniu średniego lub wyższego wykształcenia
nie emigruje z terenu gminy, przyczyniając się w ten sposób do poprawy wskaźników statystycznych
związanych z wykształceniem ludności. Z obserwacji ostatnich lat wynika, iż zwiększa się liczba
ludności o wykształceniu wyższym. Jest to zjawisko korzystne z punktu widzenia procesów
rozwojowych gminy. Niekorzystnym trendem jest natomiast utrzymywanie się dużego odsetka zasobów
siły roboczej o wykształceniu podstawowym i zawodowym.
Poziom wykształcenia ma istotny wpływ na sytuację osoby na rynku pracy. W gminie Nadarzyn
najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem podstawowym, niepełnym
podstawowym i bez wykształcenia, najmniejsze problemy ze znalezieniem pracy mają osoby z
wykształceniem wyższym i średnim.
26
II.8.2.2.Oświata
W sektorze publicznym sieć szkolna w gminie Nadarzyn liczy:
trzy przedszkola – w Młochowie, Nadarzynie i w Wolicy,
pięć szkół podstawowych – w Kostowcu, Młochowie, Nadarzynie, Ruścu i Woli Krakowiańskiej,
jedno gimnazjum – w Nadarzynie.
W sektorze niepublicznym funkcjonują:
cztery przedszkola – wszystkie w Nadarzynie,
jedna szkoła podstawowa – w Nadarzynie,
Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w
Kostowcu.
Dodatkowo w Nadarzynie działają trzy szkoły językowe.
W 2007 roku na terenie gminy Nadarzyn do przedszkoli uczęszczało łącznie 364 dzieci. Do szkół
podstawowych uczęszczało 747 dzieci, z czego zdecydowana większość, bo 737, uczęszczało do szkół
publicznych. Do gimnazjum w Nadarzynie w 2007 roku uczęszczało 325 dzieci.
Gmina finansuje wybrane zajęcia pozalekcyjne dla dzieci, obejmujące w sumie ok. 100 godzin w
tygodniu, takie jak działalność kół przedmiotowych i kół zainteresowań dla uczniów uzdolnionych,
zajęcia wyrównawcze dla dzieci z kl. I - III mających trudności w nauce, gimnastykę korekcyjnokompensacyjną dla dzieci z wadami postawy oraz reedukację dla dzieci z zaburzonym funkcjonowaniem
analizatorów: słuchowego, wzrokowego i kinestetyczno-ruchowego.
II.8.2.3.Kultura
W gminie Nadarzyn działa Nadarzyński Ośrodek Kultury, współpracujący z Gminnym
Ośrodkiem Sportu i Urzędem Gminy. Nadarzyński Ośrodek Kultury organizuje szereg stałych zajęć dla
mieszkańców gminy w każdym wieku. W czasie wakacji i ferii organizuje również wypoczynek dla
dzieci na zimowiskach i półkoloniach. Funkcjonuje przy nim także „Muzeum Bociana”.
W gminie działa biblioteka publiczna z siedzibą w Nadarzynie oraz filią w Młochowie.
Na terenie gminy działa od 1998 roku Strażacka Orkiestra Dęta OSP Nadarzyn, której patronuje
Urząd Gminy oraz Ochotnicza Straż Pożarna w Nadarzynie.
W gminie ukazuje się bezpłatna gazeta samorządowa „Wiadomości Nadarzyńskie”, której
wydawcą jest Urząd Gminy w Nadarzynie.
II.8.2.4.Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Publiczna opieka zdrowotna na terenie gminy Nadarzyn zapewniana w ramach Samodzielnego
Publicznego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Nadarzynie działającego w oparciu o ośrodki
zdrowia w Nadarzynie i Młochowie. Poza godzinami pracy ośrodka opiekę nad pacjentami SPGZOZ
Nadarzyn przejmuje Nocna Pomoc Lekarska w Pruszkowie. Usługi wyspecjalizowane świadczą szpitale
i przychodnie w Pruszkowie i Warszawie.
Na terenie gminy znajduje się również Międzynarodowe Centrum Słuchu i Mowy Instytutu
Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach. Jest to kompleks diagnostyczno- leczniczo-rehabilitacyjny w
dziedzinie otorynolaryngologii, audiologii i foniatrii oraz rehabilitacji.
Ponadto, na terenie Gminy działają niepubliczne placówki ochrony zdrowia - lekarze specjaliści i
gabinety stomatologiczne.
W gminie działa pięć aptek – trzy z nich w Nadarzynie, jedna przy ośrodku zdrowia w
Młochowie, oraz jedna przy Centrum Słuchu i Mowy.
Za realizację zadań z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy odpowiedzialny jest Miejski
Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzibą w Nadarzynie. Prowadzi ona działania związane z udzielaniem
pomocy finansowej, rzeczowej i usługowej potrzebującym, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. W
siedzibie Ośrodka Pomocy Społecznej znajduje się Punkt Konsultacyjny Psychologa, Punkt Informacji
Prawnej oraz Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
W Kostowcu znajduje się Dom Pomocy Społecznej im. Matki Florentyny Dymman
Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi dla osób w podeszłym wieku. W Walendowie działa
Dom Miłosierdzia przy Zgromadzeniu Sióstr w Walendowie, a także niepubliczny Dom Dziecka - Dom
Miłosierdzia prowadzony przez S.M.B. Miłosierdzia w Walendowie.
II.8.2.5.Sport i rekreacja
W gminie Nadarzyn działalność w zakresie kultury fizycznej i sportu koordynuje Gminny
Ośrodek Sportu, we współpracy z Urzędem Gminy, Nadarzyńskim Ośrodkiem Kultury, klubami
sportowymi: GLKS Nadarzyn i LKS „Orzeł” Nadarzyn, Ligą Obrony Kraju w Nadarzynie, Szkolnym
Związkiem Sportowym oraz szkołami z terenu gminy.
Gmina posiada trzy obiekty sportowe:
stadion piłkarski przy ul. Żółwińskiej (który może pomieścić 900 osób), o wymiarach 100x 69 m , wraz z
bocznym boiskiem treningowym;
hala widowiskowo - sportowa, znajdująca się przy Gimnazjum (ul. Żółwińska), oddana do użytku w
2002 roku. Jej ogólna powierzchnia użytkowa wynosi 1340 m2. Główna hala (44m x 24m, dzielona na
trzy pełnowymiarowe sale) posiada trybuny z miejscami siedzącymi dla 300 osób. W jej bezpośrednim
sąsiedztwie znajdują się: sala korekcyjna, sala do aerobiku, siłownia, szatnie, sauna, pomieszczenia
socjalne i kawiarenka;
hala sportowa przy Szkole Podstawowej w Nadarzynie (ul. Sitarskich 4), oddana do użytku w 2007 roku.
Jest to nowoczesny obiekt, na który skład się hala sportowa wraz z zapleczem oraz boiskami (do
koszykówki, piłki nożnej oraz kortem tenisowym).
Przy Studenckiej Spółdzielni Pracy "Universitas" w Paszkowie działa Zakład Treningowy Koni,
oferujący możliwość nauki jazdy konnej.
II.8.2.6.Mieszkalnictwo
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2007 r. w gminie Nadarzyn było 3 704
mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 436 645 m2. Ponad 95% mieszkań stanowi własność osób
prywatnych. Strukturę własności mieszkań przedstawia tabela.
Tab.24 Struktura własności mieszkań w gminie Nadarzyn
Komunalne
Spółdzielnie
mieszkaniowe
Zakłady pracy
Osoby fizyczne
Pozostałe
podmioty
Ogółem
sztuk
%
sztuk
%
sztuk
%
sztuk
%
sztuk
%
sztuk
%
84
2,3
17
0,5
48
1,3
3 547
95,8
8
0,2
3 707
100
Dynamikę przyrostu liczby mieszkań na przestrzenie ostatnich dziesięciu lat przedstawia wykres.
27
Wykres 12. Dynamika wzrostu liczby mieszkań w gminie Nadarzyn
II.9.Uwarunkowania gospodarcze
II.9.1. Lokalna gospodarka
Według rejestru REGON na terenie gminy Nadarzyn w 2007 roku działało 1 541 podmiotów
gospodarczych. Zdecydowana większość, ponad 98%, stanowią podmioty prywatne, a jedynie niespełna
2% podmioty publiczne. Zmiany w liczbie zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na terenie
gminy przedstawia poniższy wykres.
Wykres 13. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Nadarzyn zarejestrowana w rejestrze
REGON
Średnia wielkość mieszkań w gminie Nadarzyn wynosi blisko 118 m2, co daje ok 40,5 m2
mieszkania na osobę.
Na terenie gminy dominują różne formy zabudowy jednorodzinnej, także w zorganizowanych
osiedlach, ale występują również niewielkie skupiska zabudowy wielorodzinnej, związane głównie z
dotychczasowymi uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi oraz obiektami usług ponadlokalnych
(zdrowia, opieki społecznej, nauki i wspólnot religijnych). Wieś Nadarzyn utrzymuje swój historyczny
miejski układ przestrzenny, zaś pozostałe tereny mieszkaniowe gminy mają charakter rozwijających się
grzebieniowo wiejskich ulicówek.
II.8.2.7.Bezpieczeństwo ludności i jej mienia
Zadania z zakresu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie gminy Nadarzy
wykonuje Komenda Powiatowa w Pruszkowie. Na terenie gminy znajduje się Komisariat Policji w
Nadarzynie, pracujący całą dobę. Dodatkowo pełnione są dyżury w świetlicach wiejskich na terenie całej
gminy.
Oprócz działań interwencyjnych policja współpracuje również ze szkołami na terenie gminy,
prowadząc m.in. przygotowanie egzaminu na kartę rowerową i sprawy bezpieczeństwa uczniów.
W gminie działają dwie jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej należące do Krajowego Systemu
Ratowniczo-Gaśniczego – w Nadarzynie (przy ul. Warszawskiej) i w Młochowie (przy ul.
Mazowieckiej).
Spośród ponad 1 500 zarejestrowanych prywatnych przedsiębiorstw 1 086 przedsiębiorstw (ok.
71,5%) stanowi jednoosobowa działalność gospodarcza. 244 to spółki handlowe (ok. 16%), z czego 146
z kapitałem zagranicznym. Pozostałe podmioty to głównie spółdzielnie, fundacje oraz stowarzyszenia i
organizacje społeczne.
Najwięcej zarejestrowanych podmiotów trudni się handlem i naprawami (blisko 40%), w
następnej kolejności działalnością finansową i ubezpieczeniową (ok. 15%), dalej budownictwem (ok.
9%) oraz zaopatrywaniem w energię elektryczną i gaz (ok. 9%).
Tab.25 Zestawienie podmiotów gospodarczych w 2007 roku
Oznaczenie
sekcji PKD
Nazwa sekcji PKD
Ogółem
Liczba podmiotów
gospodarczych
Liczba
%
1 541
100
A
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i leśnictwo
26
1,7
D
Wytwarzanie o zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,
parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów
klimatyzacyjnych
147
9,5
F
Budownictwo
143
9,3
G
Handel i naprawy
598
38,8
H
Transport, gospodarka magazynowa
44
2,9
28
I
Działalność związana
gastronomicznymi
J
z
zakwaterowaniem
i
usługami
Tab.26 Powierzchnia użytków rolnych w gminie Nadarzyna w latach 1997 - 2005
Lata
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Powierzchnia 5 129 5 115 5 097 5 155 5 076 5 081 4 765 5 052 5 025
[ha]
126
8,2
Informacja i komunikacja
50
3,2
K
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
236
15,3
L
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
4
0,3
M
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
43
2,8
Wśród użytków rolnych dominują grunty orne, stanowiące 77% wszystkich użytków. Kolejną
grupę stanowią użytki zielone, zajmujące ponad 17% użytków rolnych. Sady stanowią nieco ponad 5%.
N
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność
wspierająca
46
3,0
Wykres 14. Procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków rolnych w gminie Nadarzyn
O
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe
zabezpieczenia społeczne
78
5,1
Gmina Nadarzyn należy do gmin o wysokiej aktywności gospodarczej mierzonej wskaźnikiem
liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten wynosi dla gminy Nadarzyn 133,
przy średniej dla województwa mazowieckiego 79. Również wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych
na 1000 osób w wieku produkcyjnym jest wysoki i wynosi dla gminy 176, kiedy dla powiatu
pruszkowskiego kształtuje się na poziomie 199, w województwie mazowieckim 171, a w Polsce 141.
W ciągu ostatnich lat można zaobserwować znaczne zwiększanie się liczby podmiotów
gospodarczych zarejestrowanych w gminie Nadarzyn. Zmniejsza się rolnicze znaczenie gminy, na rzecz
rozwoju m.in. funkcji gospodarczej związanej z występowaniem firm logistycznych, spedycyjnych i
usługowych oraz zakładów drobnej wytwórczości, rzemiosła i handlu. Wiąże się to z korzystnymi
warunkami do rozwoju działalności gospodarczej jakimi dysponuje gmina. Wynikają one głównie z
korzystnego położenia gminy w pobliżu Warszawy, oraz dogodnych połączeń komunikacyjnych. Sieć
dróg przebiegająca przez gminę zapewnia łatwe połączenie z Warszawą i resztą kraju, w stosunkowo
niewielkiej odległości znajduje się lotnisko międzynarodowe. Dodatkowym argumentem są ceny
gruntów, znacznie niższe w stosunku do Warszawy. Czynniki te powodują, że jest to teren cieszący się
dużym zainteresowaniem inwestycyjnym, a przez to prężnie się rozwijający. Większość podmiotów
gospodarczych działających na terenie gminy skupia się w miejscowościach położonych przy drodze
krajowej nr 8, tj. Wolicy, Nadarzynie, Starej Wsi, Kajetanach, Ruścu, Urzucie, Kostowcu.
Do najważniejszych zakładów przemysłowych i usługowych, funkcjonujących na terenie Gminy
zaliczyć można m.in.: 3M Poland Sp. z o.o., 7bulls.com S.A.., Atlas S.C. Wytwórnia klejów i zapraw
budowlanych, Centrum Mody Warszawa Sp. z o.o., DAF Max Truck Sp. z o.o., DAF Max Truck Sp. z o.
o., JC Auto S.A., Nadarzyn Industrial Park Sp. z o.o., Euro Power Centrum, Centrum Handlu Hurtowego
Maximus - centrum handlowo-usługowe, KOSS Polsko-Amerykańskie Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe, Mago S.A., Man Sp. z o.o., Metra Poland Aluminium Sp. z o.o., Reform Company, Sp z o.o.,
Scania Polska S.A, Sobkol S.C., Thermoplast Distribution Sp. z o.o., Wanzl Sp. z o.o., Weber
Machinentechnik Sp. z o.o., Vitro Warszawa, Sp. z o.o., Schenker Sp. z o.o..
Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002, GUS
Według przeprowadzonego w 2002 roku Powszechnego Spisu Rolnego z na terenie gminy
Nadarzyn było 1043 gospodarstw rolnych, których ogólna powierzchnia wynosiła 3697 ha, w tym 3223
ha użytków rolnych. Niekorzystna jest struktura obszarowa gospodarstw rolnych na terenie gminy –
blisko 85% stanowią gospodarstwa małe, poniżej 5 ha, natomiast gospodarstwa większe, powyżej 10 ha,
stanowią jedynie niespełna 3,5%. Na terenie gminy nie występują gospodarstwa o powierzchnia powyżej
50 ha. Nie odnotowano procesu powiększania wielkości gospodarstw, ani poprzez scalanie gruntów, ani
poprzez wykup.
Tab.27 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych na terenie gminy Nadarzyn
Grupy
obszarowe
Liczba
gospodarstw
Udział
procentowy
Powierzchnia
ogółem [ar]
0 -1 ha
394
37,8%
20 213
1 – 5 ha
487
46,8%
128 729
II.9.2.Rolnictwo
5 – 10 ha
127
12,2%
101 567
Gmina Nadarzyn do połowy XX wieku miała charakter typowo rolniczy. Od początku lat 60-tych
XX wieku rozpoczął się jednak dynamiczny rozwój gospodarczy gminy i stopniowe wyłączanie gruntów
z produkcji rolnej. Pomimo tego w dalszym ciągu znaczące powierzchniowo tereny w gminie Nadarzyn
stanowią obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej łączącej się z obszarami rolniczych przestrzeni gmin
Michałowice, Lesznowola i Tarczyn, a działalność rolnicza, pomimo niekorzystnych warunków
naturalnych, stanowi istotną funkcję gminy.
10 - 20 ha
29
2,8%
41 560
20 i więcej
4
0,4%
77 516
ogółem
1 043
100%
369 728
29
W gminie Nadarzyn na jedno gospodarstwo rolne przypada średnio 3-4 ha użytków rolnych.
Porównując to do średniej wojewódzkiej, wynoszącej 7,2 ha użytków rolnych na gospodarstwo, widać,
że sytuacja w gminie jest w tym zakresie gorsza od średniej wojewódzkiej.
Większość gospodarstw na terenie gminy nie prowadzi działalności rolniczej – stanowią one
blisko 53% gospodarstw. Większość z nich prowadzi działalność usługową w zakresie handlu i
przetwórstwa przemysłowego. Gospodarstwa prowadzące wyłącznie działalność rolniczą stanowią
zaledwie 12%.
Tab.28 Gospodarstwa według rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
Liczba
gospodarstw
Udział
procentowy
nie prowadzące żadnej działalności gospodarczej
425
40,7
prowadzące wyłącznie działalność rolniczą
387
37,1
prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą
125
12,0
prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą
106
10,2
Rodzaj prowadzonej działalności
Wśród gospodarstw prowadzących działalność rolniczą większość produkuje wyłącznie lub
głównie na potrzeby własne. Prowadzenie produkcji głównie na rynek deklaruje niespełna 40%
gospodarstw prowadzących działalność rolną.
Tab.29 Pracujący wyłącznie lub głównie w swoim gospodarstwie rolnym według grup obszarowych
powierzchni użytków rolnych
Gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych
Razem
liczba
%
15 ha i
więcej
liczba %
119
52,2
70
30,7
28
12,3
11
4,8
67
29,4
40
17,5
17
7,5
6
2,6
52
22,8
30
13,2
11
4,8
5
2,2
1-5 ha
%
ogółem
228
100
mężczyźni
130
57
kobiety
98
43
liczba
5-10 ha
%
liczba
10-15 ha
%
liczba
W gminie Nadarzyn poziom rozwoju rolnictwa obliczony metodą Helwiga na podstawie 11 cech
określono na poziom niski. Gmina wykazuje także niski stopień mechanizacji rolnictwa, jak również
niski stopień wykorzystania budynków inwentarskich i gospodarczych oraz szklarni i tuneli foliowych.
Gmina Nadarzyn posiada słabe warunki naturalne do produkcji rolnej. Gospodarstwa rolnicze
znajdują się we wszystkich wsiach gminy, jednak najwyższym udziałem rolniczej przestrzeni
produkcyjnej charakteryzują się wsie położone w południowej i centralnej części gminy: Młochów,
Urzut, Rusiec, Parole, Krakowiany, Walendów, Wola Krakowiańska.
W strukturze zasiewów dominują zboża i ziemniaki, jednak poziom ich produkcji mierzony w
q/ha jest niższy niż średnio w województwie mazowieckim.
Tab.30 Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów
Wykres 15. Udział gospodarstw w zależności od celu produkcji wśród gospodarstw prowadzących
działalność rolną
Ogółem
Wyszczególnienie
w ha
w%
Ogółem
1464,13
100
Zboża ogółem
1065,44
72,8
w tym zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi
1030,59
70,4
0,74
0,1
Ziemniaki
168,5
11,5
Przemysłowe
105,3
7,2
Pastewne
24,33
1,7
Pozostałe
99,82
6,8
Strączkowe jadalne na ziarno
Wśród osób pracujących wyłącznie lub głównie w działalności rolniczej, większość pracuje w
gospodarstwach małych, do 5ha –ponad 50%, przy czym ani jedna osoba nie pracuje w rolnictwie w
gospodarstwie o powierzchni mniejszej od 1ha. Zatrudnienie wyłącznie lub głównie w sektorze
rolnictwa znajduje więcej mężczyzn niż kobiet.
30
W strukturze zasiewu zbóż dominuje uprawa pszenicy, w dalszej kolejności żyta, pszenżyta,
owsa i jęczmienia. Ponad 60% powierzchni zasiewów zbóż zajmują tzw. zboża intensywne (pszenica,
jęczmień i pszenżyto).
Pozostałe zwierzęta futerkowe
Tab.31 Powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych
Pnie pszczele
25
Drób ogółem
35282
Ogółem
Ogólnie w sektorze rolniczym w gminie Nadarzyn można zaobserwować szereg negatywnych
zjawisk. Składa się na nie niższa od średniej w województwie mazowieckim jakość rolniczej przestrzeni
produkcyjnej. Produkcja rolna oraz towarowość tej produkcji jest niska. Brak jest zorganizowanych grup
producenckich i organizacji zbytu. Na terenie gminy prowadzona jest głównie działalność rolna o
tradycyjnym charakterze, niskim stopniu specjalizacji i mechanizacji. Niekorzystnie na rozwój rolnictwa
wpływa również struktura gospodarstw, zarówno obszarowa, jak i społeczno – gospodarcza. Korzyścią
takiej sytuacji może być fakt, iż duże rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych oraz dwuzawodowość
rolników preferują Gminę Nadarzyn do wielofunkcyjnego rozwoju, zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju. W południowej części Gminy istnieje również możliwość wprowadzenia zasad ekologizacji
produkcji rolnej.
Obecnie grunty rolne przeznacza się pod zabudowę mieszkaniową i działalność gospodarczą.
Wyższa cena gruntów “odrolnionych” w stosunku do terenów rolnych oraz względna łatwość ich zbycia
są przyczyną wywierania presji społecznej na Władze Gminy o dokonywanie przekształceń terenów
rolnych i przeznaczanie ich na cele budowlane. Jest to najczęstszy konflikt pomiędzy wymogiem
ochrony przed zainwestowaniem gruntów rolnych a spadkiem opłacalności produkcji rolnej.
Wyszczególnienie
w ha
w%
Ogółem
969,3
100,0
Pszenica
339,59
35,0
Żyto
264,3
27,3
Jęczmień
77,09
8,0
Owies
119,54
12,3
Pszenżyto
168,78
17,4
Za przejaw większej intensywności produkcji roślinnej można uznać uprawę warzyw i owoców.
Także eksport towarów dotyczy głównie owoców i warzyw, które sprzedawane są za wschodnią
granicę Polski – Rosja, Białoruś, Litwa i Łotwa.
Stopień organizacji rynków zbytu produktów rolnych wytwarzanych na obszarze Gminy jest
znikomy. Większość producentów sama organizuje zbyt produktów poprzez indywidualną sprzedaż na
lokalnych targowiskach.
Rolnicy korzystają z zakładów przetwórstwa rolnego, znajdujących się w Lesznie - cukrownia i w
Tarczynie - zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego. Przetwórstwo artykułów rolnych na obszarze
gminy praktycznie nie istnieje.
Ogólnie Gmina Nadarzyn charakteryzuje się niską towarowością produkcji rolnej, ponad 2,5krotnie, w porównaniu ze średnią dla województwa mazowieckiego.
Produkcja zwierzęca stanowi marginalną część działalności rolniczej. Znacznie niższa od
przeciętnej dla województwa mazowieckiego jest w Gminie obsada bydła i trzody chlewnej. Średnia
obsada zwierząt gospodarskich w sztukach dużych wynosi 20 sztuk na 100 ha użytków rolnych.
Tab.32 Stan pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie Nadarzyn
Wyszczególnienie
-
Ogółem [szt.]
Bydło
449
Trzoda chlewna
891
Owce
44
Kozy
22
Konie
152
Króliki
85
II.9.3. Turystyka
Teren gminy Nadarzyn należy uznać za atrakcyjny pod względem turystycznym i rekreacyjnym,
co wynika z bliskiej odległości od Warszawy i posiadania na swym terenie obszarów o walorach
przyrodniczo-turystycznych. Tereny atrakcyjnie turystyczne położone są głównie z dala od głównej trasy
drogowej (droga krajowa Nr 8) w rejonie południowym i północnym gminy. Tereny rekreacyjne
zlokalizowano są w głównej mierze we wsiach Urzut, Rozalin i Krakowiany, znajdujących się w pobliżu
Lasu Młochowskiego, a także w miejscowościach Strzeniówka i Wolica w północnej części Gminy oraz
w Szamotach w bliskości rzeki Utrata. Skupiska działek letniskowych znajdują się we wschodniej części
gminy, w miejscowościach Kajetany i Walendów, znajdujących się nad rzeką Utrata oraz w Starej Wsi i
Nadarzynie nad rzeką Mrówka.
Gmina posiada także warunki sprzyjające rozwojowi agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Na
terenie Gminy działa kilka gospodarstw agroturystycznych, zlokalizowanych głównie w
miejscowościach: Młochów, Rusiec i Rozalin.
Na terenie gminy znajdują się również atrakcyjne turystycznie obiekty, związane z przeszłością
historyczną gminy oraz obiekty dziedzictwa kulturowego. Zaliczyć do nich trzeba dwory, parki i
kościoły, a także piesze szlaki turystyczne zlokalizowane w lasach i rezerwatach przyrody. Szczególną
wartość mają cztery obiekty wpisane do rejestru zabytków: pałac z kompleksem parkowym w
Młochowie, pałac z terenem parku w Rozalinie, kościół wraz z cmentarzem przykościelnym w
Nadarzynie oraz zajazd w Nadarzynie. Do innych obiektów objętych ochroną zalicza się m.in.: Cmentarz
Żydowski w Kajetanach, Cmentarz Rzymsko-Katolicki w Nadarzynie, dwór i spichlerz zlokalizowany w
Młochowie (dawne Bieliny), folwark w Młochowie (dawny Żabieniec) oraz pozostałości parków i stawy
hodowlane w Walendowie i w Ruścu.
31
II.10. Infrastruktura techniczna. Stan i funkcjonowanie systemu komunikacji
II.10.3.Natężenie ruchu
II.10.1.Powiązania komunikacyjne
Powiązania komunikacyjne gminy Nadarzyn są korzystne. Przez teren gminy przebiega gęsta sieć
dróg, zapewniająca dobre połączenia z resztą kraju. Podstawę układu komunikacyjnego stanowi droga
krajowa Nr 8, stanowiąca fragment transeuropejskiej drogi Kaliningrad – Warszawa – Praga.
Powiązania w skali regionu i ponadregionalnej zapewniają oprócz tego drogi wojewódzkie: Nr 720
(Nadarzyn - Brwinów - do drogi krajowej Nr 2 (Moskwa – Warszawa – Berlin) i Nr 721 (Nadarzyn –
Piaseczno – Konstancin-Jeziorna). Obok tych dróg występują drogi powiatowe i gminne, zapewniające
połączenia w skali lokalnej i ponadlokalnej.
Łączna długość dróg w gminie Nadarzyn wynosi 311 km, w tym dróg krajowych 15 km,
wojewódzkich 7 km, zaś powiatowych – 43 km. Drogi gminne posiadają łączną długość 246, z czego
161 km posiada nawierzchnię utwardzoną, 25 km stanowią drogi z nawierzchnią tłuczniową lub
żwirową, pozostałe posiadają nawierzchnię ziemną.
Tab.33 Długość dróg poszczególnych kategorii w gminie Nadarzyn
Kategoria drogi
Długość [km]
krajowe
15
wojewódzkie
7
powiatowe
43
gminne, w tym:
246
o nawierzchni utwardzonej
161
o nawierzchni nieutwardzonej
85
razem
Najbardziej obciążona ruchem samochodowym jest droga krajowa Nr 8. Droga krajowa Nr 8 na
odcinku Warszawa – Tomaszów Mazowiecki należy do najbardziej obciążonych ruchem pojazdów dróg
w kraju. Według Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego w 2005 roku, na terenie gminy
Nadarzyn średni dobowy ruch pojazdów wynosił ok. 36 900, co znacznie przewyższa średnią krajową
dla średniego dobowego ruchu pojazdów na drogach krajowych wynoszącą 8 244 oraz średnią dla
województwa mazowieckiego wynoszącą 9 235. Natężenie ruchu na drodze krajowej w gminie
Nadarzyn zwiększyło się znacznie od 2000 roku, kiedy wynosiło ok. 30 000.
Również natężenie ruchu na drogach wojewódzkich w gminie Nadarzyn jest większe od
średniego dobowego ruchu pojazdów dla dróg wojewódzkich województwa mazowieckiego wynoszącej
ok. 4 590 i wynosi dla drogi wojewódzkiej nr 720 ok. 6 900, zaś dla drogi wojewódzkiej nr 721 ok.
9 790.
Zdecydowaną większość pojazdów poruszających się po drogach gminy Nadarzyn stanowią
samochody osobowe, na drodze krajowej stanowiły ok. 70% wszystkich pojazdów, zaś na drogach
wojewódzkich ponad 80%. Pozostałe pojazdy stanowiły głównie samochody ciężarowe.
Rysunek 1. Średnie dobowe natężenie dla pojazdów samochodowych na sieci dróg krajowych i
wojewódzkich w 2005 r., region warszawski
311
Źródło: Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Nadarzyn do roku 2020
W najbliższym sąsiedztwie gminy Nadarzyn, na południowy – wschód od gminy, przebiega
droga krajowa Nr 7 (Żukowo – Warszawa – Chyżne).
Droga wojewódzka Nr 721 przebiegająca przez gminę Nadarzyn planowana jest do przedłużenia i
ma stanowić część tzw. małej obwodnicy Warszawy, łącząc się na północ od gminy z drogą krajową Nr
2 (planowaną autostradą A2).
Przez Gminę Nadarzyn nie przebiega żaden szlak kolejowy. Jednak na północ od gminy
przebiegają tory PKP oraz WKD. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w odległości ok. 10 km od
granic gminy Nadarzyn w Pruszkowie, w odległości około 5 km, w miejscowościach Otrębusy i
Komorów, znajdują się stacje Warszawskiej Kolei Dojazdowej.
Najbliższym międzynarodowym lotniskiem jest Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina w
Warszawie znajdujący się ok. 20 kilometrów od gminy Nadarzyn.
II.10.2. Drogi gminne
Łączna długość dróg gminnych na terenie gminy Nadarzyn wynosi 246 kilometrów, z czego 161
kilometrów (65%) to drogi utwardzone, a 85 kilometrów (35%) to drogi nieutwardzone, przy czym 25
kilometrów (10%) stanowią drogi o nawierzchni tłuczniowej lub żwirowej, zaś 60 kilometrów (25%) to
drogi o nawierzchni ziemnej.
Źródło: Generalny Pomiar Ruchu 2005
32
II.10.4. Układ komunikacji zbiorowej
II.11. Infrastruktura techniczna
Na system komunikacji zbiorowej w relacjach zewnętrznych składają się połączenia kolejowe jak
i autobusowe. Realizowane są one przez przewoźników publicznych (PKS Warszawa, PKS Grodzisk
Mazowiecki) jak i prywatnych.
Na terenie gminy Nadarzyn kursują również trzy podmiejskie linie autobusowe ZTM Warszawa.
Wszystkie zatrzymują się w Wolicy, Paszkowie i Nadarzynie. Linia 703 skręca w Nadarzynie na
południe i przejeżdżając przez Kajetany i Szamoty kończy bieg w Kosowie. Linia 711 kursuje do
Nadarzyna, obsługując również miejscowość Strzeniówka na północy gminy. Linia 733 kursuje do
Młochowa, zatrzymując się po drodze w Ruścu, Urzucie, Kostowcu i Rozalinie.
Infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodnej i kanalizacyjnej przedstawia Rys I.14.a, i I.14.b
zaopatrzenie w gaz i energie elektryczną rysunek I.14.c
II.10.5.Uwarunkowania i przesądzenia wynikające z planów nadrzędnych
II.11.1. Gospodarka wodno-ściekowa
Rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej realizowana jest sukcesywnie dla wszystkich obszarów
urbanizowanych. W dalszym etapie przewiduje się objęcie nowych terenów w miarę wzrostu
zaludnienia.
II.11.1.1. System zaopatrzenia w wodę – Standardy obsługi
„Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego” zakłada realizację tzw.
„Małej Obwodnicy Warszawy”, częściowo w ciągu już istniejących dróg wojewódzkich, przebiegającej
przy północno - wschodniej granicy gminy Nadarzyn. Będzie ona stanowić przedłużenie drogi
wojewódzkiej Nr 721 na odcinku od drogi krajowej Nr 8 do drogi krajowej Nr 2 (planowanej autostrady
A2) w okolicy Brwinowa - tzw. „Paszkowianka”. „Mała Obwodnica Warszawy” połączy gminę
Nadarzyn z takimi ośrodkami jak Piaseczno, Otwock, Wołomin czy Pruszków.
II.10.6. Identyfikacja i ocena podstawowych problemów
Jednym z głównych problemów komunikacyjnych gminy Nadarzyn jest przeciążenie układu
drogowego. Ma na to wpływ wieloletni brak inwestycji drogowych udrażniających ruch przez gminę, a
także wzrastający od wielu lat stopień motoryzacji społeczeństwa. Codzienne zatory drogowe występują
przede wszystkim na drodze Nr 8 w kierunku Warszawy. Związane są one z masowym dojazdem
mieszkańców okolicznych miejscowości do pracy i szkół w Warszawie. Zwiększony ruch na tej trasie
związany jest także z jej tranzytowym charakterem w relacji Warszawa - Katowice, a droga ta nie jest
przystosowana do pełnienia funkcji tranzytowych, o zasięgu krajowym i międzynarodowym, jako droga
główna ekspresowa.
Problemem jest również brak bezkolizyjnych powiązań lokalnego ruchu kołowego z ciągiem
drogi krajowej Nr 8 oraz brak bezkolizyjnych powiązań z drogami wojewódzkimi: Nr 720 i Nr 721 i
bezkolizyjnych przejazdów i przejść dla pieszych. Sprawne funkcjonowanie układu drogowego w gminie
utrudnia również brak sprawnych lokalnych ciągów komunikacyjnych umożliwiających powiązania
wewnątrz gminne z pominięciem drogi krajowej Nr 8 i dróg wojewódzkich: Nr 720 i 721 oraz brak
ciągłości lokalnych jezdni serwisowych wzdłuż drogi krajowej Nr 8, co wymusza obsługę przyległego
zagospodarowania bezpośrednio od tej drogi. W gminie występują również obszary o niedostatecznie
wykształconym układzie komunikacyjnym, zarówno w zakresie powiązań z istniejącym układem
drogowym jak i w zakresie obsługi istniejącego zagospodarowania.
Dodatkowo stan techniczny niektórych dróg jest niezadowalający, brakuje również chodników
dla pieszych i ścieżek rowerowych umożliwiających bezkolizyjne poruszanie się na rowerach. Należy
również zwrócić uwagę na niedostateczną liczbę miejsc parkingowych w centrum miejscowości
Nadarzyn i braki w oświetleniu ulicznym.
Wszystkie tereny zabudowy zaopatrzone są ze zorganizowanego systemu. Nie przewiduje się
wykorzystania wody wodociągowej do podlewania dużych obszarów upraw. Dopuszcza się ujęcia
lokalne dla usługi i produkcji oraz do celów przeciwpożarowych.
II.11.1.2. Źródła wody:
Zasoby ujęć wody z wód podziemnych czwartorzędowych występujących na terenie gminy (są
własnością Gminy Nadarzyn), spięte w system z innymi ujęciami poza gminnymi są wystarczające na
pokrycie istniejących potrzeb mieszkańców. Istnieją możliwości zabezpieczenia potrzeb nowych
inwestycji po rozbudowie ujęć istniejących lub budowie nowych. Przyjmuje się, że w zależności od
potrzeb na terenie istniejących ujęć wody mogą być wykonane dodatkowe studnie jak również mogą
nastąpić przebudowy stacji uzdatniania wody.
Z istniejących na terenie gminy Nadarzyn ujęć wody, jako źródła w projektowanym systemie
zaopatrzenia w wodę obszaru gminy mogą być brane pod uwagę: wodociąg w Nadarzynie, ujęcie przy
nowym osiedlu w Nadarzynie, wodociąg „Walendów”, wodociąg w Bielinach, wodociąg w Woli
Krakowiańskiej i studnia w Strzeniówce. Dla ujęć wodociągu komunalnego wyznaczone są strefy
ochrony sanitarnej bezpośredniej. Istniejące studnie mają ustalone strefy ochrony bezpośredniej w
promieniu 8 - 10 m wokół studni. A studnie ujęcia w Walendowie ustaloną strefę ochrony bezpośredniej.
Zakłada się sukcesywną rozbudowę sieci wodociągowej prowadzącą do objęcia nią wszystkich terenów
zabudowy w gminie.
Część obszaru Gminy objęta będzie siecią wodociągową sąsiednich gmin: Krakowiany-Nowiny z terenu
gminy Żabia Wola i Szamoty z terenu Gminy Lesznowola.
II.11.2. Odprowadzenie ścieków
Tereny zabudowy są sukcesywnie podłączane do istniejących na terenie gminy oczyszczalni
ścieków, w tym oczyszczalni lokalnych poszczególnych Firm lub Instytucji wskazanych na rysunku
Studium. Odprowadzenie ścieków odbywa się w systemie kanalizacji grawitacyjnej z elementami
kanalizacji ciśnieniowej (na rysunku studium wskazano istniejące i o przesądzonych lokalizacjach
przepompownie ścieków). Na terenach wiejskich o niskim zaludnieniu stosowane będą indywidualne
rozwiązania oparte na szczelnych zbiornikach bezodpływowych.
33
Aktualnie oczyszczalnie znajdują się w Nadarzynie, Wolicy, Walendowie, Kostowcu,
Młochowie. Część obszaru Gminy – wieś Parole objęta jest siecią kanalizacji z odprowadzeniem do
oczyszczalni w Kosowie w gminie Lesznowola.
W obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wyznaczono
rezerwy terenu pod oczyszczalnie w Wolicy, Starej Wsi, Młochowie d. Bieliny, Kostowcu, w Młochowie
d. ZDZ Młochów.
II.11.5. Zasilanie w gaz
Gaz dostarczany jest wszystkim odbiorcom w miarę potrzeb z istniejących podziemnych sieci z
istniejącej stacji gazowej w Jankach. Jest możliwa sukcesywna gazyfikacja, o ile zawarte będzie
porozumienie pomiędzy dostawcą gazu i odbiorcą, po spełnieniu kryteriów ekonomicznej opłacalności
dostaw gazu.
Odbiornikiem oczyszczonych ścieków są rzeki Zimna Woda, rzeka Utrata, rowy melioracyjne.
II.11.3. Odprowadzenie wód opadowych
II.11.6. Zaopatrzenie w ciepło
Na terenie Gminy nie ma zorganizowanego systemu kanalizacji deszczowej. Odbiornikiem wód
opadowych i z systemu melioracji są Utrata, rzeka Zimna Woda, rzeka Mrówka, Rów Wolica i rowy
melioracyjne.
Wody opadowe odprowadzane są:
- powierzchniowo z retencjonowaniem w zbiornikach na terenach działek inwestycyjnych,
- do kolektorów burzowych kanalizacji deszczowej na działkach inwestycyjnych,
- do studni chłonnych – z powierzchni utwardzonych dróg,
- odprowadzenie wód opadowych z powierzchni dróg, parkingów i innych powierzchni
potencjalnie zanieczyszczonych przed wprowadzeniem do gruntu jest oczyszczane z piasku,
błota oraz substancji ropopochodnych, jeżeli takie zanieczyszczenia zostaną stwierdzone.
Podczyszczanie odbywa się w podziemnych osadnikach i separatorach produktów
ropopochodnych zlokalizowanych na przewodach kanalizacji i przepompowniach,
- ciągi pieszo-jezdne i drogi są również odwadniane poprzez spływ powierzchniowy i urządzenia
infiltracyjne: rowy przykrawężnikowe, rowy retencyjno-infiltracyjne, studnie chłonne i drenaż;
- zgodnie z obowiązującymi planami zakazuje się odprowadzania wód opadowych, wód
drenażowych i odwodnieniowych do sieci kanalizacji lub na jezdnie ulic oraz odprowadzenia
nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi;
- dopuszcza się lokalizację urządzeń podczyszczających (osadników i separatorów) na terenach ZP
oraz w terenach dróg.
Z indywidualnych źródeł wykorzystujących jako czynniki grzewcze, w szczególności: gaz
ziemny, energię elektryczną, z wykorzystaniem gazu płynnego (LPG), oleju opałowego lub paliw
ekologicznych (odnawialnych) w tym stałych, których stosowanie ogrzewania kominkowego jedynie
jako dodatkowego źródła jest zgodne z przepisami prawa ochrony środowiska, dopuszczając ogrzewania
obiektów.
II.11.4. System energetyczny
Energia elektryczna dostarczana jest wszystkim odbiorcom na tradycyjne cele przygotowywania
posiłków, podgrzewania wody użytkowej. Do ogrzewania pomieszczeń energia elektryczna używana jest
w niewielkim zakresie. Występuje wzrost wykorzystania energii elektrycznej do celów klimatyzacji.
Zaopatrzenie gminy odbywa się ze źródeł istniejących - stacji elektroenergetycznych 110/15 kV
zlokalizowanych poza obszarem gminy, w Tarczynie, Pruszkowie i Raszynie. a będzie z budowanej linii
110kV i stacji w Kajetanach. Rozwój gminy uwarunkowany jest budową tej stacji energetycznej.
Założony program zagospodarowania możliwy będzie do zaopatrzenia po rozbudowie i budowę sieci
średniego napięcia i niskiego napięcia jak również budowie odpowiedniej liczby stacji
transformatorowych 15/0,4 kV.
Na cele budowy linii napowietrznych, kablowych oraz stacji elektroenergetycznych będą musiały być
rezerwowane tereny.
34
II.12. Wnioski do projektu studium
W myśl ustawy z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w
procesie sporządzania Studium zapewniono udział społeczeństwa, którego jednym z etapów było
umożliwienie składania wniosków do Studium. Wnioski zbierane były w okresie od 2 marca 2009 r. do
10 kwietnia 2009 r. W tym terminie spłynęło siedemdziesiąt dziewięć wniosków.
Przeznaczenie na tereny zabudowy rekreacyjnej
3
0
0
Przeznaczenie na tereny zabudowy bez określenia rodzaju
4
7
3
Zmiana parametrów zabudowy
2
0
3
Ogólne wnioski dotyczące kierunków rozwoju gminy
0
3
0
Nie dotyczące problematyki Studium
-
-
-
37
23
18
Razem
Wnioski złożone w terminie dotyczyły następujących zagadnień:
źródło: opracowanie własne
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej: 3 wnioski
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej: 4 wnioski
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy mieszkaniowej na działkach z gruntem leśnym: 8
wniosków
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy mieszkaniowej bez określenia rodzaju: 23 wnioski
Zawiadomienie o przystąpieniu do sporządzania Studium wraz z informacją o możliwości
składania wniosków rozesłano do trzydziestu jeden instytucji i organów, właściwych do uzgadniania i
opiniowania projektu dokumentu w późniejszym etapie procedury. Na pismo odpowiedziało trzynaście
instytucji, nadsyłając wnioski do Studium. Siedem wniosków zostało uwzględnionych w całości, cztery
wnioski zostały uwzględnione w części, zaś dwa wnioski zostały nieuwzględnione.
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej: 11 wniosków
- Zmiany przeznaczenia na tereny usług kultu religijnego: 1 wniosek
Rozmieszczenie działek ewidencyjnych, których dotyczyły
wnioskowanym przeznaczeniem przedstawiono na rysunku I.17.
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy usługowo - przemysłowej: 3 wnioski
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy rekreacyjnej: 3 wnioski
poszczególne
wnioski,
wraz
z
- Zmiany przeznaczenia na tereny zabudowy bez określenia rodzaju: 14 wniosków
- Zmiany parametrów zabudowy: 5 wniosków
- Ogólne wnioski dotyczące kierunków rozwoju gminy: 3 wnioski
- Nie dotyczące problematyki Studium: 1 wniosek
Ze zgłoszonych wniosków 37 zostało rozpatrzonych pozytywnie, 23 zostały rozpatrzone
częściowo pozytywnie, zaś 18 zostało rozpatrzonych negatywnie.
Rozpatrzenie
Rodzaj wniosku
pozytywne
częściowo
pozytywne
negatywne
Przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej
1
2
0
Przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
1
2
1
Przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowej na
działkach z gruntem leśnym
4
0
4
Przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowej bez
określenia rodzaju
11
6
6
Przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej
8
3
0
Przeznaczenie na tereny usług kultu religijnego
1
0
0
Przeznaczenie na tereny zabudowy usługowo - przemysłowej
2
0
1
35

zal_1_uwarunkowania_cz1_tekst 726,5 kB

Transkrypt

Podobne dokumenty

PROJEKT Uchwała Nr …………….. Rady Gminy Nadarzyn z dnia

Uchwała Nr XXII.286.2016 służebność przesyłu dz. 76(16 Urzut

pompa ciepla co i cw

zał nr 8

AKCEPTACJA elektronicznego sposobu wystawiania i przesyłania e

Nadarzyn 12 - BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ Urząd Gminy

Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 108/2015 Wójta Gminy Nadarzyn

zawiadomienie - BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ Urząd