EUROPEJSKI DZIAŃ PROSTATY Dziesięć lat temu w Bydgoszczy

EUROPEJSKI DZIAŃ PROSTATY
Dziesięć lat temu w Bydgoszczy po raz pierwszy zaprosiliśmy mężczyzn do badania
profilaktycznego gruczołu krokowego. Wówczas użyliśmy nazwy „Akcja Prostata”, która
obecnie została przyjęta i rozpowszechniona w całym kraju. Gdy w roku 1996 podczas
telewizyjnej sondy na ulicy Gdańskiej pytaliśmy mężczyzn co to jest prostata, większość z
nich nie chciała z nami rozmawiać traktując ten temat jako wstydliwy. W ubiegłym roku
ponownie powtórzyliśmy sondę i sami byliśmy zaskoczeni powszechnością znajomości
tematu.
Właśnie rozpowszechnienie świadomości i zwrócenie uwagi na problemy związane z
chorobami stercza przyświeca Europejskiemu Towarzystwu Urologicznego, które już po raz
drugi wyznaczyło 15 września jako Dzień Prostaty.
W roku 1996 na badania profilaktyczne gruczołu krokowego zgłosiła się cała populacja
mężczyzn, mieszkańców miasta Bydgoszczy, urodzona w roku 1932, czyli 1546 osób.
W kolejnych latach 1997-1999 zaproszono 15% populacji, rocznika urodzenia od 1927 do
1942 (z wyjątkiem 1932) to jest 6562 osoby. Liczba chorych zgłaszających się do badania
była niezwykle wysoka i wynosiła od 75 do 85% zaproszonych, w zależności od grupy
wiekowej (większa wśród osób starszych). Pomysł organizacji badań profilaktycznych o
takiej nazwie i w takiej formie został nagrodzony przez Ministra Zdrowia.
W roku 2000 i 2001 akcję prowadzono na obszarze całego regionu bydgoskiego,
współpracując z ośrodkami podstawowej opieki zdrowotnej, oraz Kujawsko-Pomorską Kasą
Chorych. Badaniami zostali objęci mężczyźni w wieku od 50 do 70 lat. Łącznie lekarze
Oddziału Urologii przebadali ponad 10 tys. osób.
W roku 2002 dzięki współpracy z Regionalną Kasą Chorych Akcja Prostata objęła obszar
całego województwa kujawsko-pomorskiego. Do badań włączone zostały wszystkie ośrodki
urologiczne oraz niektóre zakłady podstawowej opieki zdrowotnej. Program prowadzony był
według tej samej formuły i jednolitego stale aktualnego schematu.
Niestety Narodowy Fundusz Zdrowia nie widzi potrzeby prowadzenia badań
profilaktycznych u mężczyzn i od chwili likwidacji Regionalnych Kas Chorych Akcja
Prostata prowadzona jest sporadycznie, w miarę posiadanych środków.
SCHEMAT PROWADZENIA BADAŃ
„AKCJA PROSTATA”
ETAP I
1. Wywiad dotyczący choroby zasadniczej z uwzględnieniem wywiadu rodzinnego.
2. Wypełnienie międzynarodowej ankiety objawów ze strony gruczołu krokowego
(IPSS).
3. Wypełnienie ankiety jakości życia QoL.
4. Pobranie krwi w celu oceny poziomu specyficznego antygenu stercza (PSA).
5. Badanie per rectum.
Wyselekcjonowana grupa chorych z odchyleniami od normy w badaniu przedmiotowym
lub/i nieprawidłowym wynikiem IPSS lub/i z podwyższonym poziomem PSA była
kierowana do II etapu badań.
ETAP II
1. Badanie USG układu moczowego z oceną gruczołu krokowego i zalegania
moczu.
2. Biopsja stercza.
3. Podjęcie leczenia urologicznego zachowawczego lub operacyjnego.
U pacjentów z odchyleniami od normy wykonywano badanie USG układu moczowego, z
oceną gruczołu krokowego i objętości zalegającego moczu. Na podstawie badania wdrażane
zostało odpowiednie leczenie zachowawcze lub przekazywano pacjenta do oddziału urologii
celem
zaplanowania
leczenia
zabiegowego.
U
chorych
z
podejrzeniem
procesu
nowotworowego wykonano biopsjię stercza pod kontrolą transrektalnej ultrasonografii..
LECZENIE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO
Najważniejszą chorobą stercza jest rak. Aktualnie stanowi on trzecią co do częstości
przyczynę zgonu na nowotwory u mężczyzn. Metody diagnozowania i leczenia tego
nowotworu w ostatnich kilku latach uległy znacznej zmianie. Odkrycie i wdrożenie do
codziennej praktyki urologicznej oznaczania poziomu specyficznego antygenu sterczowego
PSA, pozwoliło na rozpoznawanie tego nowotworu w bardzo wczesnej fazie. Prawidłowy
poziom PSA nie powinien przekraczać 4 ng/ml, a u mężczyzn poniżej 45 roku życia nawet
wartość 3 ng/ml może budzić wątpliwości. Regularne określanie poziomu PSA pozwoliło na
udoskonalenie profilaktyki, oraz na monitorowanie wyników leczenia. Obecnie najczulszym
sposobem rozpoznania wczesnej postaci raka jest zaobserwowanie corocznego podnoszenia
się poziomu PSA. W tym celu zalecamy mężczyzną profilaktyczne oznaczanie poziomu PSA,
przynajmniej jeden raz w roku.
Coraz częstsze rozpoznawanie nowotworu prostaty we wczesnym stadium pozwoliło na
udoskonalenie i rozpowszechnienie metod leczenia radykalnego. Od 10 – 15 lat obserwujemy
dynamiczny rozwój operacji radykalnej prostatektomii, radioterapii, brachyterapii Wyniki
zabiegów są tak zachęcające, że obecnie stały się one standardowymi metodami leczenia w
Polsce i na świecie. Dzisiaj mężczyźnie z rakiem prostaty możemy zaproponować terapie z
szansą na pełne wyleczenia. Ale mężczyzna wymaga od nas oprócz pozbycia się problemu
choroby nowotworowej, również poprowadzenia leczenia tak aby jak najkrócej był
wyłączony z aktywnego życia oraz aby zachowane zostały wszystkie funkcje życiowe tj.
prawidłowe trzymanie moczu i potencja. Niestety do tej pory były to najczęstsze powikłania
każdej z metod leczenia raka stercza.
Obecnie uwaga urologów skupia się na odkrywaniu i udoskonalaniu nowoczesnych
technik operacyjnych. W ostatnich 5 latach opracowano metodę laparoskopowego usuwania
prostaty. Technika ta budzi wielką nadzieję jako małoinwazyjna i niezwykle delikatna.
Pozwala na skrócenie pobytu pacjenta w szpitalu do 5 dni w naszych warunkach i do 1 dnia w
Stanach Zjednoczonych. Pacjent opuszcza szpital bez cewnika i szybko wraca do normalnej
aktywności życiowej. Dobry wgląd kamery w okolice operowaną pozwala na uwidocznienie i
zaoszczędzenie pęczków naczyniowo-nerwowych dając szansę prawidłowego trzymania
moczu oraz powrotu potencji. Jak do tej pory wyniki obserwacji pooperacyjnych są niezwykle
zachęcające. Wdrażając w 1998 roku tą metodę w Bydgoszczy włączyliśmy się do
światowego programu poszukiwania doskonalszych technik leczenia raka stercza.
Kolejnym krokiem jest wprowadzenie robotów. To już stało się faktem i obecnie w kilku
ośrodkach w Europie i USA roboty pomagają urologom w usuwaniu prostaty. W tym roku Ci
lekarze zaprezentują swoje doświadczenia i wyniki laparoskopowej radykalnej prostatektomii
z użyciem robotów, w Bydgoszczy, podczas dorocznych warsztatów laparoskopowych 26 –
27 października organizowanych przez Oddział Urologii Wojewódzkiego Szpital im. dr Jana
Biziela w Bydgoszczy. Pozyskanie takich urządzeń stanowi dla nas nie lada wyzwanie,
chociaż dzisiaj wydaje się ono bliższe niż kiedykolwiek dotąd.
Dynamiczny rozwój urologii wraz z wdrażaniem nowoczesnych obrazowych technik
leczenia, telechirurgii, robotów przyciąga coraz więcej młodych otwartych na światowe
nowinki lekarzy. Napawa to optymizmem i daje energie do dalszych poszukiwań. Życzę
naszym pacjentom i naszym kolegom aby nic nie przerwało takiego kierunku rozwoju.
Dzisiaj naszym celem jest uświadomienie mężczyznom, iż choroby stercza można i
powinno się leczyć, po to aby każdemu dane było utrzymanie jak najdłużej, jak najwyższej
jakości życia. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka i wczesne rozpoczęcie terapii, szczególnie
w przypadku nowotworu gruczołu krokowego. Współczesne nowoczesne techniki leczenia,
dostępne także w Bydgoszczy, dają szansę pełnego wyleczenia raka stercza z zachowaniem
wszystkich funkcji życiowych. Warunkiem powodzenia terapii jest odpowiednio wczesne
zgłoszenie się pacjenta do lekarza urologa.