strategia zrównoważonego rozwoju gminy wilków

Transkrypt

URZ D
GMINY
WILKÓW
Do Uchwały Nr
Rady Gminy Wilków
Z dnia 09. czerwca 2003
Zał cznik Nr 1
STRATEGIA
ZRÓWNOWA ONEGO
ROZWOJU
GMINY WILKÓW
Wilków- kwiecie 2004
Strategia Zrównowa onego Rozwoju Gminy W ilków
Dokument przygotowano w ramach pomocy konsultingowej Firmy „Ekspert”
"Opracowanie strategii zrównowa onego rozwoju w Gminie Wilków".
Firma konsultingowa „Ekspert” jest instytucj
i w krajach Europy Wschodniej.
działaj c
od 1997 r. na rynku polskim
wiadczy usługi konsultingowe i szkoleniowe w zakresie
zarz dzania i finansów. Zajmuje si , mi dzy innymi, tworzeniem strategii zrównowa onego
rozwoju na poziomie lokalnym, wdra aniem i doskonaleniem systemów zarz dzania, tworzeniem
programów i projektów, pozyskiwaniem funduszy.
Firma konsultingowa „Ekspert”
Ul. Retma ska 1
27-600 Sandomierz
tel. 0 605-208-613
fax. (0-15) 6446122
e’mail: [email protected]
Zespół konsultantów:
Zenon Sobowiec
- konsultant koordynator firmy Ekspert
Paweł Mentelski
- konsultant bran owy firmy Ekspert
Stanisław Szubiak
- konsultant bran owy firmy Ekspert
Współpraca ze strony gminy:
Grzegorz Teresi ski – Wójt Gminy Wilków
2
Spis tre ci
1.
1.1
1.2
1.3
2.
2.1
2.2
2.3
3.
3.1
3.2
3.3
4.
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
5.
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
6.
6.1
6.2
6.3
6.4
Proces tworzenia strategii i jego uczestnicy
Miejsce strategii w lokalnej Agendzie 21
Przebieg prac nad strategi
Struktura strategii
Strategiczne kierunki rozwoju gminy
Ogólna charakterystyka gminy i jej misji
Wizja przyszło ci gminy Wilków
Cele nadrz dny i kierunki rozwoju gminy
Analiza uwarunkowa i czynników rozwoju
gminy
Czynniki sprzyjaj ce rozwojowi gminy
Czynniki ograniczaj ce rozwój gminy
Uwarunkowania rozwoju gminy
Wst p do planu realizacyjnego strategii problemy rozwoju i cele szczegółowe
rodowisko przyrodnicze i kulturowe
Infrastruktura techniczna
Gospodarka
Sfera społeczna
Zarz dzanie gmin
Zarz dzanie realizacj strategii
Wprowadzenie do zarz dzania realizacj strategii
Podmioty realizacji strategii
Instrumenty realizacji strategii
Monitoring strategii
System aktualizacji strategii
ródła finansowania i propozycje działa
promocyjnych
Dochody i wydatki gminy
Mo liwo ci finansowania zewn trznego gminy
Okre lenie przedsi wzi realizacyjnych ze
wskazaniem ródeł finansowania
Propozycje działa promocyjnych gminy
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
4
4
9
13
14
14
23
27
30
str.
str.
str.
31
35
39
41
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
42
44
45
47
50
53
53
53
54
56
57
60
60
64
68
76
3
1.PROCES TWORZENIA STRATEGII
I JEGO UCZESTNICY
1.1 MIEJSCE STRATEGII W LOKALNEJ AGENDZIE 21
GMINY WILKÓW
1. Rozwój
zrównowa ony
to
rozwój
społeczno-gospodarczy,
w
którym,
w
celu
zrównowa enia szans dost pu do rodowiska poszczególnych społecze stw i ich obywateli zarówno współczesnych jak i przyszłych pokole nast puje proces integrowania działa
politycznych, gospodarczych, społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz
trwało ci podstawowych procesów przyrodniczych. O rozwoju zrównowa onym mówi
równie zapisy ustawy o ochronie rodowiska.
2. Agenda
21
-
to
program
działa
na
rzecz
zrównowa onego
rozwoju
w perspektywie XXI wieku uwzgl dniaj cy globaln , mi dzynarodow , krajow
i lokaln (gminn ) skal działa , czyli jest to w praktyce program integruj cy wprowadzanie
w
ycie
ładów:
ekologicznego,
społecznego,
ekonomicznego,
przestrzennego
i instytucjonalnego w zakresie zarz dzania.
Tworzenie strategii ekorozwoju w gminach jest niezb dnym warunkiem wypełnienia
mi dzynarodowych zobowi za Polski odno nie wdra ania zasad zrównowa onego rozwoju.
Zasady te zostały przyj te na konferencji zwanej Szczytem Ziemi, jaka odbyła si pod
auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1992 r. w Rio de Janeiro. Znane s one
jako Agenda 21 czyli Globalny Program Działa na rzecz rozwi zywania problemów ochrony
rodowiska.
Firma
Ekspert
pomaga
gminie
Wilków
w
opracowaniu
strategii
zrównowa onego rozwoju zrobiła to zgodnie z zaleceniami Agendy 21.
3. Metodologia opracowania strategii zrównowa onego rozwoju w gminach zgodnie
z zaleceniami Agendy 21 oparta na szeroko uspołecznionym procesie komunikacji, mo e by
traktowana jako wa ne narz dzie rozwoju demokracji lokalnej. Polega ona na tym, e w
warsztatach uczestnicz
przedstawiciele organizacji pozarz dowych, liderzy lokalni,
decydenci, przedstawiciele biznesu i administracji publicznej, czyli wszyscy zainteresowani
4
rozwojem lokalnym. Tworzy si kolejno: wizj rozwoju gminy, raport o stanie gminy,
zasady komunikacji społecznej. Okre la si
problemy rodowiskowe, cele i rodki ich
realizacji, metody monitorowania przebiegu procesu. Aby strategia była zgodna z Agend 21
wymaga szerokiego społecznego poparcia. Poparcie takie nie jest mo liwe bez zrozumienia
na czym polega zrównowa ony rozwój. Strategia zrównowa onego rozwoju Gminy Wilków
nawi zuje do strategii województwa lubelskiego oraz nie koliduje z zało eniami rozwoju
powiatu opolskiego.
4. Zasady budowy strategii zrównowa onego rozwoju. Wszelkie wymogi zwi zane
z tworzeniem strategii zrównowa onego rozwoju spełnia Metoda Planowania Partnerskiego.
Pozwala ona przy budowie strategii rozwoju, na poł czenie wysiłku ekspertów z odbiorc
programu - społecze stwem, reprezentowanym przez liderów lokalnych, radnych
i pracowników Urz du Gminy. Niezwykle wa ny jest fakt, e jest to jedyna metoda, która
poprzez ów bezpo redni kontakt, pozwala na skuteczne zaanga owanie si emocjonalne
konsultantów w wykonywanie zlecenia oraz ich identyfikacj z tym konkretnym miejscem.
Mo liwo
bie cego weryfikowania pracy przez Odbiorc , którym w tym przypadku jest
Wójt i Rada Gminy Wilków, jest podstawowym wymogiem przy spełnianiu, obowi zuj cych
w Unii Europejskiej, norm jako ci usługi konsultingowej wg ISO 9001. Pierwszym
elementem budowy strategii była szczegółowa charakterystyka istniej cej sytuacji. Przy
budowie diagnozy stanu gminy, oprócz analizy dost pnych danych, posłu ono si tak e
metod ankietyzacji lokalnej społeczno ci oraz prac w zespołach zadaniowych. Diagnoza
stanu gminy, jak i cała strategia gminy nie skupia si
jedynie na zagadnieniach
gospodarczych ale w sposób zintegrowany obejmuje wszystkie istotne dziedziny lokalnej
rzeczywisto ci, wychodz c od rodowiska jako uwarunkowania podstawowego, poprzez
gospodark , zagadnienia społeczne, infrastruktur techniczn po elementy zarz dzania.
5. Strategia zrównowa onego rozwoju gminy opracowana została w toku uspołecznionego
procesu, obejmuj cego udział przedstawicieli władz i społeczno ci lokalnej. Proces
planowania był procesem aktywnym i realizowanym w formie dwóch warsztatów, kilkunastu
spotka roboczych, pracy społecznych zespołów zadaniowych, konsultacji wyników pracy,
indywidualnej pracy członków Zespołu Opracowuj cego Strategi , indywidualnej pracy
konsultantów, ró nych form sonda y społecznych (ankietyzacja, wywiady rodowiskowe,
debaty społeczne). Uspołecznienie procesu strategii polega na wypracowaniu form
5
społecznego współdziałania w zakresie opracowania wizji, celów, działa , zada
oraz
okre lenia ródeł pochodzenia rodków na ich realizacj .
Opracowan wg wy ej wymienionych zasad strategi społeczno
lokalna mo e uzna za
zbiór własnych celów i d e , a dzi ki udziałowi w pracach nad jej przygotowaniem b dzie
gotowa do samodzielnego jej wdro enia, realizacji i monitorowania. Współautorstwo
w opracowaniu strategii jest czynnikiem motywuj cym do działania społeczno
lokaln .
W pracy zespołowej wykorzystane zostały nowoczesne techniki warsztatowe min.
moderacja wizualna, burza mózgów, analiza przypadku, prezentacje, formy graficzne,
techniki audiowizualne.
6
I.
Mi dzysektorowe
Lobby
Społeczne
na
rzecz
wprowadzania
zrównowa onego rozwoju (ekorozwoju)
II.
Informacja o zasobach gminy, w tym:
Inwentaryzacja
przyrodnicza gminy
Miejscowy plan ogólny
zagospodarowania
przestrzennego
Strategia Rozwoju Lokalnego (ekorozwoju)
Nowy plan ogólny
zagospodarowania
przestrzennego
Zagospodarowanie
przestrzenne
Studium uwarunkowa
Strategia zrównowa onego rozwoju (ekorozwoju)
i kierunków
gminy
zagospodarowania
przestrzennego gminy
Wytyczne
III. Program zrównowa onego rozwoju (ekorozwoju) gminy
IV. Monitoring realizacji
Tabela 1. Struktura lokalnej Agendy 211
1
ródło: Materiały szkoleniowe Umbrella Project.
7
WIZJA. CEL NADRZ DNY (MISJA)
Elementy rodowiskowe, społeczne, gospodarcze, infrastruktury i zarz dzania
DIAGNOZA – AUDYT ZR
rodowisko, społecze stwo, gospodarka, infrastruktura i zarz dzanie
CELE STRATEGICZNE
rodowisko, społecze stwo, gospodarka, infrastruktura i zarz dzanie
CELE SZCZEGÓŁOWE, ZADANIA
Projekty realizacyjne, instrumenty realizacji
MONITORING
Tabela 2. Struktura strategii zrównowa onego rozwoju 2
2
ródło: Materiały szkoleniowe Ekspert.
8
1.2 PRZEBIEG PRAC NAD STRATEGI
Strategia zrównowa onego rozwoju pozwala ukierunkowa proces zmian na ekorozwój
oraz pomaga w:
-
uzyskaniu szansy harmonijnego rozwoju gospodarczego z wykorzystaniem istniej cych
zasobów przyrodniczych,
-
ochronie własnych zasobów przyrody i dóbr kultury,
-
aktywnym wł czeniu si mieszka ców w zarz dzanie,
-
rozwoju społecznym miasta oraz stymuluje proces utrzymania i powrotu ludzi młodych
i wykształconych,
-
uzyskaniu poprawy warunków ycia dla nast pnych pokole ,
-
polepszeniu warunków zdrowotnych mieszka ców przy zachowaniu lub poprawie stanu
rodowiska,
-
zachowaniu
i
dobrego
pracuj cych
w
samopoczucia
gminie,
poprzez
i
równowagi
obcowanie
z
psychicznej
natur
i
mieszka ców
zamieszkiwanie
w urozmaiconym, naturalnym krajobrazie,
-
unikni ciu niepowodze zwi zanych z brakiem aktualnego dokumentu strategii,
-
skuteczniejszym wypełnianiem obowi zków przez samorz dy,
-
nadawaniu priorytetów zadaniom,
-
planowaniu realizacji zada gospodarczych,
-
efektywnym budowaniu i gospodarowaniu bud etem,
-
ubieganiu si o rodki ze ródeł zewn trznych przeznaczonych na rozwój gminy,
-
opracowaniu studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
-
opracowaniu programów ochrony rodowiska,
-
opracowaniu planów przedsi wzi
-
promocji wewn trznej i zewn trznej gminy,
-
przyci gni ciu potencjalnych inwestorów do gminy,
-
ocenie zaawansowania w realizacji zaplanowanych celów, zada .
inwestycyjnych,
9
Punktem wyj cia do sformułowania metodologii były zało enia wg których opracowanie
powinno:
-
by "uspołecznione" tzn. anga owa w prac nie tylko przedstawicieli samorz du ale tak e
podmioty gospodarcze i społeczne funkcjonuj ce na terenie gminy oraz liderów lokalnych,
-
posiada rozbudowan sfer realizacyjn w postaci wyszczególnienia konkretnych zada
(uj tych w aspekcie czasowym) oraz instrumentów organizacyjnych,
-
posiada
wyra nie okre lone miejsce w strukturze istniej cych oraz planowanych
dokumentów, studiów i programów bran owych.
Zespół konsultantów firmy Ekspert buduj c projekt strategii działał w trzech
płaszczyznach: merytorycznej, metodycznej i organizacyjnej.
W płaszczy nie merytorycznej zrealizowano nast puj ce zadania:
-
przeprowadzono identyfikacj problemów rodowiskowych gminy
-
zdefiniowano czynniki rozwoju gminy: silne i słabe strony gminy oraz szanse
i zagro enia oddziaływuj ce w jej otoczeniu (analiza SWOT)
-
okre lono wizj rozwoju gminy oraz cel nadrz dny (misj )
-
okre lono cele strategiczne i szczegółowe strategii zrównowa onego rozwoju
-
wskazano sposoby realizacji celów okre laj c zało enia dla poszczególnych zada .
Działania metodyczne polegały na:
-
ustaleniu metod bada i analiz niezb dnych do stworzenia raportu o stanie gminy
-
ustaleniu harmonogramu działa oraz zakresów tematycznych opracowa ,
-
stosowaniu metody burzy mózgów i innych metod aktywnej pracy grupy w celu pozyskania
maksymalnej ilo ci informacji,
-
wykorzystaniu najnowszych metod aktywizowania społecze stwa oraz zastosowaniu
nowoczesnych technik komunikacji mi dzyludzkiej,
-
wypracowaniu metody opracowania strategii skutecznej dla specyfiki lokalnej
Działania organizacyjne:
-
wyłoniono grup liderów lokalnych
-
zdefiniowano główne obszary problemowe i powołano zespoły zadaniowe celem
dokładnych analiz tych obszarów,
-
przeprowadzono seri warsztatów i spotka zespołów,
10
-
przeprowadzono kampani promocyjn strategii z wykorzystaniem dost pnych narz dzi.
Warsztaty oraz konsultacje umo liwiły analiz
ró norodnych informacji oraz
wypracowanie optymalnych rozwi za dla gminy. Strategia budowana wg w/w metod zapewniła
aktywny udział władz gminy, radnych, pracowników Urz du Gminy, przedstawicieli lokalnych
instytucji, podmiotów gospodarczych i liderów. Wiedza i do wiadczenie konsultantów
poł czone zostało ze znajomo ci specyfiki terenu przez uczestników zespołu planuj cego.
Proces tworzenia strategii trwał 6 miesi cy. Prace przygotowawcze do jej budowania
rozpocz to w styczniu 2003 roku..
Pierwsze warsztaty w ramach prac nad Strategi
Zrównowa onego Rozwoju
- Gminy Wilków odbyły si w miesi cu listopad 2003r, w budynku Gimnazjum Publicznego im.
Jana Pawła II. Celem warsztatu była inauguracja prac nad strategi zrównowa onego rozwoju
gminy, przedstawienie metod i zakresu pracy konsultantów firmy Ekspert, harmonogram prac
nad strategi zrównowa onego rozwoju gminy Wilków.
Drugi warsztat odbył si w miesi cu marzec w Domu Wiejskim w Kepie Choteckiej.
Oficjalnego otwarcia prac nad strategi dokonał Wójt Gminy Wilków, Pan Grzegorz Teresi ski,
zach caj c uczestników do aktywnej pracy na rzecz rozwoju gminy. Nast pnie konsultant firmy
Ekspert zapoznał lokaln społeczno
z działalno ci firmy, ide strategii zrównowa onego
rozwoju zgodnie z zaleceniami Agendy 21. W cz ci warsztatowej pracowano nad list
problemów niepokoj cych mieszka ców gminy oraz nad wizj rozwoju. Uczestnicy warsztatu
wypełnili ankiety, gdzie okre lili kierunki rozwoju gminy oraz najistotniejsze problemy
ograniczaj ce jego rozwój.
Trzecie warsztaty odbyły si w miesi cu kwiecie 2004 w budynku Urz du Gminy
Wilków. Głównym celem spotkania była analiza czynników wewn trznych i zewn trznych
decyduj cych o rozwoju gminy (Analiza SWOT). Dodatkowo dokonano zredagowania
ostatecznej wizji gminy, okre lono ostateczne listy problemów, wypracowano cele strategiczne
odpowiadaj ce kierunkom rozwoju i cele szczegółowe niweluj ce problemy rozwoju gminy.
Uczestnicy spotkania dyskutowali tak e na temat zarz dzania strategi oraz form i sposobów jej
monitoringu.
W czasie prac nad dokumentem Strategii Zrównowa onego Rozwoju Gminy Wilków
prowadzona była ankietyzacja,
celem której było zasi gni cie, jak najszerszej, opinii
mieszka ców co do wizji, kierunków i priorytetów rozwoju, szczegółowych pomysłów,
11
preferencji i spostrze e dotycz cych obecnego stanu gminy, niezwykle cennych w procesie
tworzenia w/w dokumentu.
Czwarta i ostatnia sesja warsztatowa odbyła si w miesi cu maju br. w budynku Urz du
Gminy. Głównym zadaniem spotkania było wypracowanie przesłanek do okre lenia elementów
planu operacyjnego w zakresie działa
zmierzaj cych do realizacji celów szczegółowych,
okre lenie harmonogramu realizacji celów oraz podmiotów instytucjonalnych, odpowiedzialnych
za wykonanie
poszczególnych elementów planu operacyjnego. Wa nym elementem tego
spotkania było okre lenie wska ników osi gni cia poszczególnych celów szczegółowych, jako
systemu monitoringu realizacji strategii.
Na zako czenie spotkania konsultant firmy Ekspert podsumował cały proces
opracowania Strategii Zrównowa onego Rozwoju Gminy Wilków. Wszystkie etapy prac nad
strategi były koordynowane i prowadzone przez konsultantów firmy Ekspert.
Plan strategiczny wypracowany przez Zespół Opracowuj cy Strategi traktowany jest
jako pocz tek "partnerskiego" planowania strategicznego. Proces ten powinien prowadzi do
uzupełniania
brakuj cych
w zakresie bud etów działa
Powinien tak e zmierza
informacji,
i
konkretyzowania
planu
szczególnie
ródeł finansowania poszczególnych zada , przedsi wzi .
do dalszego wypracowania szczegółowych zada , projektów
i ró nych wariantów post powania w zale no ci od stopnia realizacji strategii.
Ko cowa faza pracy nad strategi polegała na uzupełnianiu przez konsultantów firmy
Ekspert sfery jej realizacji na wszystkich etapach oraz wypracowaniu ostatecznej wersji
dokumentu zgodnie z obowi zuj cymi standardami.
12
1.3 STRUKTURA STRATEGII
Ustawowa misja gminy
Wizja
zrównowa onego rozwoju
gminy Wilków
Cel nadrz dny
(misja gminy)
Cele strategiczne
Analiza słabych i mocnych
stron oraz szans i zagro e
Problemy
Analiza podmiotów
instytucjonalnych i decydentów
(stakeholders)
Cele szczegółowe strategii
Działania / zadania
Projekty
Zarz dzanie realizacj strategii
-
-
społeczny i wska nikowy system monitorowania strategii
system aktualizacji strategii
13
2. STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY
2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
GMINY I JEJ MISJI
POŁOZENIE I OBSZAR GMINY
Gmina Wilków
Gmina Wilków jest poło ona w rodkowo-zachodniej cz ci województwa lubelskiego.
Od północy s siaduje z gmin Kazimierz Dolny, od południa z gmin Łaziska, od wschodu
i
południowego wschodu z gmin Karczmiska. Po zachodniej stronie rzeki Wisły gmina s siaduje
14
z gminami Janowiec, Przył k i Lipsko. Gmina Wilków nale y do powiatu opolskiego. Gmina
zajmuje powierzchni 7 954 ha, co stanowi 9,9% powierzchni powiatu opolskiego
i około
0,3% powierzchni województwa lubelskiego (1,2% obszaru byłego województwa).
Gmina charakteryzuje si rozdrobnion sieci osadnicz obejmuj c 26 miejscowo ci (25
sołectw). Przewa aj
miejscowo ci niewielkie – 14 miejscowo ci ma mniej ni
200
mieszka ców. Najmniejsze to Lubomirka (0, 91 km2 ) i K ty (1, 0 km2 ) – poło onej w cz ci
zachodniej najwi ksze za to: Rogów (12, 36 km2 ), Dobre ( 6, 14 km2 ) i Polanówka ( 6, 09 km2
) – północno –wschodnia cz
gminy. Osadnictwo zgrupowane w najbli szej strefie o rodka
gminnego skupia ok. 1100 ludno ci tj. prawie 21% mieszka ców gminy. Na jedna miejscowo
przypada prawie 306 ha powierzchnia gruntów.
Cały obszar gminy wchodzi w obr b systemu obszarów chronionych województwa
lubelskiego, jako cz
Kazimierskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny oraz Chodelskiego
Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Gmina ma charakter typowo rolniczy.
DANE URZ DU GMINY WILKÓW
ADRES
POCZTA
TELEFON
FAX
E-MAIL
ADRES STRONY INTERNETOWEJ
KOD TERYTORIALNY
NIP
REGON
STATUT
Tabela 3. Dane informacyjne Urz du Gminy Wilków
Wilków
24 – 313 Wilków
81/828 10 02, 828 14 24
81/828 10 50
[email protected]
www.wilkow.gmina.woi.lublin.pl
0612072
717-12-87-101
000545780
Gmina wiejska
15
PROFIL SPOŁECZNY
Pod wzgl dem demograficznym gmina nale y do obszarów wiejskich charakteryzuj cych
si szczególnie niekorzystnymi tendencjami ludno ciowymi. W ci gu minionych 28 lat (197098) ludno
zmniejszyła si
o blisko 1000 osób tj. ponad 15%. Spowolnienie, ale nie
zahamowanie tego procesu odnotowa mo na w latach 90-tych. G sto
2
zaludnienia wynosz ca
2
w 1970 roku 89,1 osób/km zmniejszyła si do 64,5 osób/km przy redniej wojewódzkiej dla
terenów wiejskich – 104,6 osób/km2. Zmiany w ruchu naturalnym przejawiaj si mi dzy innymi
w spadku zawieranych mał e stw, zmniejszeniu liczby urodze , wzrostem zgonów. O liczbie
ludno ci w pewnym stopniu decyduj
równie
migracje. W gminie Wilków miały one
w omawianym okresie saldo ujemne (rekordowy rok 1970 – saldo – 118 osób).
Systematycznemu pogorszeniu ulega tak e struktura wiekowa mieszka ców, co wyra a si
wysokim udziałem mieszka ców w wieku poprodukcyjnym. Gmina Wilków nale y do gmin
o zaawansowanej staro ci demograficznej.
Stan istniej cy na tle rednich wska ników dla terenów wiejskich przedstawia si nast puj co
(w%):
WIEK
przedprodukcyjnym
0 -2 lat
3 – 6 lat
7 – 15 lat
16 – 17 lat
produkcyjnym
poprodukcyjny
GMINA
WOJEWÓDZTWO
24,2
2,8
6,2
11,1
3,8
53,5
22,3
27,3
3,7
5,7
14,7
3,2
53,5
19,2
Tabela 4. Struktura wieku mieszka ców w układzie procentowy
Zatrudnienie poza rolnictwem w 1975 wynosiło 729 osób a w 1998 roku spadło do 288.
Obok zmniejszania si zatrudnienia poza rolnictwem nast pował równie spadek zatrudnienia
w rolnictwie. W 1975 r. – 3349 osób, w 1996r. – 2200 osób (spadek o prawie 34%). Pomimo
tych tendencji wska nik zatrudnienia na 100 ha jest w dalszym ci gu wysoki i wynosi ok. 40
osób. ( rednia dla b. woj. lubelskiego 28).
16
Szkolnictwo
Na terenie gminy Wilków funkcjonuj nast puj ce placówki o wiatowe:
NAZWA JEDNOSTKI
ILO
Przedszkola
UCZNIÓW
14
Przedszkole w Zagłobie
14
Szkoły podstawowe
506
•
•
•
•
220
Szkoła Podstawowa im Franciszka
Błaszkiewicza w Zagłobie
Szkoła Podstawowa w Rogowie
Szkoła Podstawowa w Wilkowie
Szkoła Podstawowa w Dobrem
87
171
28
Gimnazjum
208
Gimnazjum Publiczne im Jana Pawła II w
208
Wilkowie
Tabela 5. Wykaz jednostek o wiatowych z terenu gminy na dzie 01.09.2003r
Bezrobocie
Stopa bezrobocia I dla powiatu opolskiego
2000
18,4%
2001
19,6%
2002
19,9%
2003
19,8%
Tabela 6.Poziom stopy bezrobocia w latach 2000 -2003
Rok
Powiat/gmina
2002
Bezrobotni
ogółem
w tym
kobiety
Uprawnieni
do zasiłku
2003
w tym
kobiety
Bezrobotni
ogółem
w tym
kobiety
Uprawnieni
do zasiłku
OPOLSKI
7463
3474
974
335
7384
3388
793
WILKÓW
511
202
57
17
495
208
42
Tabela 7. Struktura bezrobocia w powiecie opolskim i gminie Wilków w latach 2002 -2003
w tym
kobiety
274
16
17
PROFIL RODOWISKOWY
KRAJOBRAZ Gmina le y na pograniczu trzech bardzo odr bnych subregionów
Wy yny Lubelskiej: Kotliny Chodelskiej (wi ksza cz
obszaru gminy) silnie wyniesionej
Równiny Beł yckiej oraz rozci gaj cego si
wzdłu
Przełomu Wisły. Wskutek takiego poło enia,
rodowisko geograficzne gminy nale y do
zachodniej granicy Małopolskiego
najbardziej zró nicowanych w regionie lubelskim. Charakterystyczna cech jest rze ba terenu;
za spektakularnym tego przejawem jest kraw d Równiny Beł yckiej wyniesiona ok. 90 m
ponad dno dolin Wisły biegn cej od Podgórza przez Dobre w kierunku Rogowa, z licznymi
otwarciami widokowymi na południe (Kotlina Chodelska) i zachód (przełom Wisły i zamek w
Janowcu). Spo ród pozostałych form rze by uwag w krajobrazie zwracaj W wozy Rogowskie
i zalesione wydmy w rejonie Kosiorowi. Spo ród zjawisk hydrograficznych – ródła Jaworzanki
w Rogowie i starorzecza w Dolinie Wisły.
Najwy sz ocen rang mi dzynarodow uzyskały:
•
dolina Wisły,
•
obszary odznaczaj ce si wysok kontrastowo ci rze by – kraw dzie o charakterze
kanionów, wyniesione kilkadziesi t metrów ponad płaskie dna dolin.
Rang
krajow
i regionaln
uzyskały obszary charakteryzuj ce si
harmonijnym
krajobrazem kulturowym:
•
wierzchowinowe tereny przykraw dziowe przełomu Wisły,
•
tereny o urozmaiconej rze bie (w wozowe, wydmowe),
•
krajobrazy nie zabudowane odznaczaj ce si kameralno ci i harmoni ,
•
tereny równin falistych o zdyscyplinowanym i skupiony osadnictwie, pozbawione
obiektów dysharmonijnych lub niezabudowane tereny otwarte.
OBSZAR CHRONIONY Północno – wschodnia i północna cz
gminy tj. 17,8 km2 co
odpowiada 22,4% jej powierzchni zajmuje Kazimierski Park Krajobrazowy. Jego otulina
18
zajmuje powierzchni 29,9 km2 co odpowiada 37,5% obszaru gminy. Pozostała cz
nale y do
Chodelskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
WODY Urozmaicone pod wzgl dem hipsometrycznym ukształtowanie terenu rzutuje na
odmienno
stosunków wodnych w cz ci wy ynnej i nizinnej. Ogólnie gmina charakteryzuje
si bogactwem zasobów wodnych, wyró nia si wi ksz g sto ci sieci wodnej, za zasoby wód
podziemnych nale
do najwi kszych w województwie lubelskim. Wody zajmuj
ok. 8%
powierzchni gminy co jest jednym z najwy szych skalników w województwie lubelskim.
Jedynie w płaskowy owej, północnej cz ci wyst puje ubóstwo wód powierzchniowych
i warstwowo-szczelinowy system kr enia wód podziemnych.
Gmina znajduje si
w obszarze tzw. hydrogeologicznego regionu kredy lubelskiej,
w którym zasadnicze znaczenie u ytkowe odgrywaj
wody kredowe – skalne, kr
ce
w systemie warstwowo szczelinowym.
KLIMAT Według regionalizacji klimatycznej gmina znajduje si w Opolsko-Puławskiej
dziedzinie klimatycznej. Wyst puj ty najmniejsze roczne amplitudy temperatury powietrza
(poni ej 23,80) najdłu szy okres lata (ok. 100 dni). Typ klimatu okre la si jako umiarkowano –
kontynentalny, kształtowany przez masy powietrza polarno – morskiego. rednia temperatura
roczna wynosi 7-8 0C, długo
okresu wegetacyjnego si ga 218 dni. Okres bezprzymrozkowy
wynosi 180 dni. Przewa aj wiatry zachodnie i południowo – zachodnie. W gminie zaznacza si
ubóstwo opadów, charakterystyczne s za cz ste opady gradowe.
GLEBY Główne znaczenie w budowie geologicznej gminy odgrywaj utwory kredowe,
wykształcone głównie w postaci mi kkich margli. Bezpo rednio na utworach kredowych
zalegaj
wyst puj
osady czwartorz dowe. W cz ci północnej nale cej do Równiny Beł yckiej,
w postaci glin zawałowych i osadów fluwioglacjalnych. Pomi dzy Podgórzem
a Rogowem przykryte s lessem o mi szo ci od kilku do kilkunastu metrów.
W obr bie
Kotliny Chodelskiej dominuj utwory piaszczysto – wirowe. Równina Beł ycka, która na
przewa aj cej cz ci swojego obszaru odznacza si słabym urze bieniem, w granicach gminy
Wilków jest do
silnie zró nicowana hipsometrycznie i morfologicznie. Równin Beł yck od
Kotliny Chodelskiej oddziela kraw d o charakterze kuest i wysoko ci 60m. Niemal cały obszar
gminy Wilków wyró nia si dobrymi glebami. Przewa aj gleby w klasach najwy szych tj. I-III,
które stanowi 54,9% w klasie IV – 29,4%. Najsłabsze za tj. V,VI klasy stanowi 15,7%
19
FAUNA I FLORA
Du e zró nicowanie rodowiskowe gminy sprawia,
e jej wiat
zwierz cy nale y do najbardziej ró norodnych województwa lubelskiego. Wyst puj
sprzyjaj ce warunki do l gów, miejsc do zimowania, przez gmin
tu
przebiega jeden
z najwa niejszych szlaków w drówek ptaków, zarówno rodzimych jak i północnych.
Najciekawsza i najbogatsza gatunkowo jest ornitofauna zwi zana z dolinami Wisły i Chodelki.
W mi dzywalu Wisły bytuje wiele gatunków wodnych i zaro lowych, w tym wiele rzadkich
i chronionych (szczególnie na „Krowiej Wyspie” – mewa pospolita, srebrzysta, mieszka,
białogłowa i czarnogłowa, sieweczka rzeczna i obro na, brod cem krwawodzioby , rycyk )
natomiast dolina Chodelki (Wólka Polanowska, Kosiorów), z ł kami i olsami, stwarza dogodne
warunki dla gatunków ł kowych i zwi zanych z wilgotnymi lasami. Biotopem dla ptaków
wodnych s
stawy w okolicy Wólki Polanowskiej. Niezwykle interesuj ca jest fauna,
szczególnie entomofauna kraw dzi ,lessowej w rejonie Podgórza i Rogowa. Wyst puje tu wiele
gatunków chronionych w tym:
•
6 gatunków wodnych
•
8 gatunków ł kowych
•
20 gatunków kserotermicznych
•
15 gatunków le nych
`
OCHRONA RODOWISKA Gmina nie posiada zorganizowanego systemu kanalizacji
sanitarnej i wód opadowych. Jedyna oczyszczalnia funkcjonuje przy zakładzie przetwórczym
w Zagłobie.
wylewiska.
cieki wywo one s
Posiada
za
wozami asenizacyjnymi do oczyszczalni lub na dzikie
nowoczesne
wysypisko
o
ponad
gminnym
zasi gu.
W poszczególnych wsiach zostały zorganizowane punkty gromadzenia odpadów.
Gmina nie jest w pełni zwodoci gowania , na terenie gminy funkcjonuj trzy wodoci gi
grupowe bazuj ce na trzech uj ciach wody długo
sieci rozdzielczej ok. 70 km oraz ok. 900
przył czy.
Gospodarowaniem sieci wodoci gowej i gospodarowaniem odpadów komunalnych zajmuje si
gminna spółka: P.P.H. „Agro” sp. O.O. w Wilkowie
20
PROFIL GOSPODARCZY
ROLNICTWO Gmina Wilków jest gmin typowo rolnicz (plantacje chmielu, sadu,
owoców mi kkich)
cechuj
j
intensywnego rolnictwa. Wyst puj
wysokie walory agrokulturowe, sprzyjaj ce rozwojowi
tu korzystne warunki bonitacji gruntów, agroklimatu
i produktywno ci.
Powierzchnia u ytków rolnych wynosi 5087 ha. Funkcjonuje tu około 1090 gospodarstw
indywidualnych o redniej powierzchni 4,5 ha ( rednia województwa wynosi 6,5 ha).
W gminie Wilków produkowane jest 25% produkcji krajowej chmielu.
Struktura u ytkowania powierzchni gminy przedstawia si nast puj co:
-
grunty orne – 41,0%
-
sady – 14,7%
-
ł ki i pastwiska – 14,0%
-
lasy – 10%
-
wody – 5,7%
-
tereny osiedlowe – 2,8%
-
tereny komunikacyjne – 3,2%
-
pozostałe tereny – 8,2%
Wg danych ze spisu rolnego w 1996 r. na powierzchni 5 087 ha u ytków rolnych
funkcjonowało 1096 gospodarstw indywidualnych rednia powierzchnia gospodarstwa wynosiła
ok. 4,5 ha i jest ni sza od redniej wojewódzkiej wynosz cej 6,5 ha.
PODZIAŁ GOSPODARSTW (ha)
%
do 2 ha
16
od 2 do 6 ha
48,7
od 6 do 10 ha
33,2
ponad 10 ha
3,1
Tabela 8. Struktura gospodarstw gminy Wilków
Na terenie gminy nie zauwa a si
tendencji do koncentracji ziemi i powi kszania
wielko ci gospodarstw.
21
W produkcji rolniczej dominuj cym kierunkiem jest produkcja ro linna, na powierzchni
ok. 3,2 ty ha gruntów ornych powierzchnia zasiewów obejmuje ok. 95%. (najwi cej mieszanki
zbo owe – 18,5%, ziemniaki – 16,4%, pszenica – 11,8%) Wa n pozycj zajmuje produkcja
sadownicza zajmuj ca ok. 14,7% powierzchni gminy. Wg spisu rolnego warzywa były
uprawiane 968 gospodarstwach na ok. 115 ha Charakterystycznym kierunkiem upraw w gminie
jest chmiel.
Gmina Wilków nie nale y do gmin zasobnych w podmioty gospodarki poza rolniczej.
Wg danych statystycznych
działalno
na terenie gminy znajduje si
160 jednostek prowadz cych
gospodarcz . Poza rolnictwem na terenie gminy pracuje 324 osoby z tego
w przemy le 55 osób, obsłudze rolnictwa 21, handlu 58 osób, o wiacie 78 osób. Z zakładów
przetwórstwa rolnego funkcjonuje zakład „Powi le” w K pie Choteckiej specjalizuj cy si
w skupie chmielu. Zinwentaryzowanych zostało 8 zakładów usługowych tym 4 placówki usług
bytowych, 38 placówek handlowych i 9 obiektów usług gastronomicznych z czego a 7 to
pijalnie piwa. 45% placówek handlowych zlokalizowanych jest w o rodku gminnym.
PROFIL ORGANIZACYJNO - INSTYTUCJONALNY
Siedzib władz gminy jest Wilków i tu te koncentruj si najwa niejsze instytucje. Sie
osadnicza obejmuje 26 miejscowo ci z czego w 25 funkcjonuj sołectwa.
Do
skromne s zasoby sfery publicznej. O wiata to 3 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum i 1
przedszkole. Usługi kultury licz niewielk ilo
placówek z bardzo skromn baz materialn .
Gminny O rodek Kultury dzieli budynek ze stra
miejscowo ci w gminie tylko w 2 s
po arn i bibliotek publiczn . Na 26
wietlice
Charakterystyka misji gminy (wg ustawy o samorz dzie gminnym): gmina jest wspólnot
samorz dow utworzon przez mieszka ców z jednostkami pomocniczymi jakimi s sołectwa.
Do
zakresu
działania
gminy
nale
wszystkie
działania
publiczne
o znaczeniu lokalnym, niezastrze one ustawami, na rzecz innych podmiotów oraz zaspokajanie
zbiorowych potrzeb wspólnoty mieszka ców.
22
2.2. WIZJA PRZYSZŁO CI GMINY WILKÓW
Wizja jest obrazem tego, co chcieliby my aby zostało stworzone lub aby si zdarzyło
i czego realizacja wymaga zwykle upływu dłu szego okresu czasu, wizja ekorozwoju gminy to
po dany obraz przyszło ci gminy funkcjonuj cej według reguł gwarantuj cych jej
zrównowa ony rozwój.
Zespół ds. ochrony rodowiska
WIZJA GMINY
1. Rzeka Wisła w I klasie czysto ci
2. Rzeka Chodelka w I klasie czysto ci
3. Prawidłowa gospodarka wodno- ciekowa
4. Rekreacyjnie wykorzystywane zasoby wodne
5. Ekologiczna produkcja rolnicza
6. Gmina bez dzikich wysypisk odpadów i z dobrze urz dzonymi składowiskami
7. Gmina zgazyfikowana
8. Gmina zwodoci gowana
9. Ekologiczne systemy grzewcze oraz wykorzystywanie odnawialnych ródeł energii
10. Szczelne szamba
11. Gmina Wilków gmin chroni c i eksponuj c walory krajobrazowe i kulturowe
12. Gmina Wilków gmin zorganizowanych ci gów rowerowych i pieszych
13. Gmina ze społecze stwem wiadomie stosuj cym wiedze ekologiczn
14. Gmina przyjazna dla turystów
15. Gmina z przyjaznymi dla rodowiska zakładami
23
WIZJA
„Gmina Wilków, zielon , czyst , zadban gmin ch tnie odwiedzan przez turystów.”
„Gmina Wilków gmin otwart , nowoczesn , zdrow , bezpieczn , przyjazn mieszka com,
inwestorom i turystom.”
„Gmina Wilków to miejsce Regionu Lubelszczyzny najcz ciej odwiedzane przez turystów
pragn cych bezpiecznie i w zaciszu przyrody odpocz
od zgiełku miejskiego.”
„Gmina Wilków jest centrum usług turystyczno – rekreacyjno - sportowych z
wykorzystaniem walorów krajobrazowych, wyj tkowych terenów zielonych walorów
lokalizacyjnych i infrastrukturalnych dla mieszka ców, inwestorów i turystów.”
Dla pełnego zrozumienia tre ci wizji podano znaczenie poszczególnych przymiotników:
Otwart - współpracuj c z okolicznymi gminami, s siadami i podmiotami gospodarczymi.
Nowoczesn – zró nicowan gospodarczo, kulturowo, edukacyjnie i ekonomicznie.
Zdrow
– fizycznie i psychicznie, czystym, ekologicznym, zdrowym
rodowiskiem,
ekologicznym rolnictwem, z warunkami dla sportu i rekreacji.
Bezpieczna – pod wzgl dem osobistym, zbiorowym, socjalnym, przed kl skami, o wła ciwej
strukturze komunalnej.
Przyjazn mieszka com – daj cym byt socjalny, godziwe warunki ycia.
Przyjazn inwestorom – odpowiednie warunki dla inwestorów, tereny pod inwestycje.
Przyjazn turystom – rozwini ta baza noclegowo – gastronomiczno – rekreacyjna, chronione
i eksponowane walory przyrodniczo – kulturowe.
Zespół ds. infrastruktury technicznej
WIZJA GMINY
1. Wła ciwy system gospodarki wodno – ciekowej
2. Pełne zwodoci gowanie gminy
3. Poprawny układ sieci komunikacyjnej (silnie akcentowane poł czenie z gmin
Kazimierz)
4. Gmina Wilków zabezpieczona przed kl skami ywiołowymi
5. Dobrze rozwini ta baza turystyczno - rekreacyjno- sportowa
24
6. Prawidłowo działaj cy system melioracyjny na terenie gminy
7. Dobrze rozwini ta gastronomia, usługi
8. Poprawnie działaj cy system kanalizacji
WIZJA
„Gmina Wilków to gmina atrakcyjna dla mieszka ców i przybyłych go ci, gdzie mo na
znale
spokój, bezpiecze stwo i bogat ofert rekreacyjno-sportow .”
Zepółs ds. gospodarki
WIZJA GMINY
1. Wytwarzanie chmielu, jabłek o najwy szej jako ci
2. Zorganizowany gminny rynek skupu płodów rolnych z mocnym akcentem na chmiel,
jabłka i owoce mi kkie
3. Rozwój sektora usług daj cy dodatkowe ródło dochodu z działalno ci pozarolniczej
WIZJA
„Gmina Wilków to potentat w jako ci produkcji chmielu i jabłek odwiedzany przez turyst
chc cego zapozna si z procesem technologii uprawy chmielników, sadów.”
„Gmina Wilków to miejsce pełne kajaków (spływ kajakowy na rz. Wrzelowce), wyci gów
narciarskich, przystani w dkarskich (rz. Wisła, Chodelka) gotowych do przyjmowania
turystów przez cały rok.”
Zespół ds. społecznych
WIZJA GMINY
1. Bezpieczna stopa bezrobocia
2. Przest pczo
poni ej redniej krajowej
3. Wysoka stopa yciowa mieszka ców
4. Du a aktywno
społecze stwa
5. Chmielaki Nadwi la skie– impreza plenarna, integruj ca zdrowe, m dre społecze stwo
o zasi gu wojewódzkim
6. Niski poziom patologii społecznych
25
7. Poprawa stanu zdrowia mieszka ców
8. Zrównanie szans dost pu dzieci i młodzie y do edukacji, dóbr kultury
WIZJA
„Gmina Wilków gmin zdrow – bezpieczn – bogat i przyjazn ”
„Gmina Wilków to miejsce spokojnego, wygodnego ycia z kameralnym, niepowtarzalnym
klimatem, pi knie usytuowane w Dolinie Wisły, otoczone wzgórzami
i w wozami.”
„Gmina Wilków jest atrakcyjna dla mieszka ców i przybyłych go ci, gdzie mo na znale
spokój, bezpiecze stwo i bogat ofert rekreacyjno-sportow .”
„Gmina zarz dzana m drze, gospodarnie, bez konfliktów społecznych.”
Zespół planuj cy po zebraniu i przeanalizowaniu poszczególnych wizji grup roboczych
wypracował ostateczna wizj Gminy Wilków.
WIZJA PRZYSZŁO CI GMINY:
„Gmina Wilków to gmina zdrowa, bezpieczna, przyjazna, otwarta
na wszechstronny rozwój kojarzona jako przyjazne miejsce poło one
w przełomie Wisły i Chodelki z ró norodnym krajobrazem i przyrod ,
oferuj ca turystom i mieszka com czerpanie niezapomnianych wra e .”
Przedstawiona wizja b d ca praktycznym przeło eniem idei ekorozwoju na obraz
funkcjonowania
gminy
w
przyszło ci
gwarantuje
jej
zintegrowanie
wewn trzne
i zewn trzne oraz okre la obraz społeczno ci lokalnej szanuj cej zasoby naturalne. Wizja ta
urzeczywistnia marzenia mieszka ców i jest obrazem gminy w przyszło ci.
26
2.3. CEL NADRZ DNY I KIERUNKI ROZWOJU GMINY
Ide przyszłego rozwoju okre la cel nadrz dny (misja) wyra aj cy istot wcze niej
sformułowanej wizji przyszło ci gminy.
W strategii przyjmuje si nast puj ce okre lenie celu nadrz dnego:
GMINA
WILKÓW
PRZEŁOMIE
PRZYJAZNE
WISŁY
KRAJOBRAZEM
MIESZKA CÓW
OFERUJ CE
TO
I
I
CHODELKI
PRZYROD ,
I
ORAZ
Z
POŁO ONE
W
RÓ NORODNYM
ZASPOKAJAJ CE
SPEŁNIAJ CE
TURYSTOM
MIEJSCE,
POTRZEBY
OCZEKIWANIA
MIESZKA COM
GO CI,
CZERPANIE
NIEZAPOMNIANYCH WRA E .
Cel ten odpowiada na pytanie: Dlaczego działamy? Do czego d ymy? Jaki cel mamy
szans w du ym stopniu osi gn , je li podejmiemy działania strategiczne? Cel ten wyra a w
sposób hasłowy wizj
rozwoju miny Wilków i generalne zadanie władz samorz dowych
polegaj ce na stworzeniu i utrzymaniu dogodnych warunków dla rozwoju gminy.
Cel nadrz dny strategii (misja) ma okre lone funkcje:
-
koncentruje na istocie rzeczy
-
umo liwia dostosowanie kierunków działania do długookresowych celów
-
wzmacnia uto samienie si
mieszka ców z gmin
„przyci ga” otoczenie (funkcja
marketingowa, promocyjna).
27
Okre lenie kierunków rozwoju gminy daje nam odpowied na pytanie: Jaki rozwój zapewni
gminie Wilków realizacje celu nadrz dnego?. Przyj to nast puj ce kierunki zrównowa onego
rozwoju gminy Wilków:
Ochrona rodowiska:
Czyste i zdrowe rodowisko przyrodnicze i kulturowe
Gospodarka:
Dynamiczny rozwój bazy turystycznej
Infrastruktura techniczna:
Wysoki standard ycia mieszka ców gminy
Sfera społeczna:
Zdrowe, m dre, rozwijaj ce si społecze stwo, z poczuciem
bezpiecze stwa i stabilizacji yciowej
Sfera instytucjonalno - polityczna:
Racjonalnie zarz dzana gmina z wykorzystaniem nowoczesnych
instrumentów zarz dzania
28
CEL NADRZ DNY (MISJA)
GMINA WILKÓW TO PRZYJAZNE MIEJSCE, POŁO ONE W
PRZEŁOMIE
WISŁY
I
CHODELKI
Z
RÓ NORODNYM
KRAJOBRAZEM I PRZYROD , ZASPOKAJAJ CE POTRZEBY
MIESZKA CÓW
I
SPEŁNIAJ CE
OCZEKIWANIA
GO CI,
OFERUJ CE TURYSTOM ORAZ MIESZKA COM CZERPANIE
NIEZAPOMNIANYCH WRA E .
KIERUNKI ROZWOJU GMINY (CELE STRATEGICZNE)
Ład
rodowiskowy
Ład
gospodarczy
Czyste i zdrowe Dynamiczny
rodowisko
przyrodnicze i
rozwój bazy
turystycznej.
kulturowe
Ład
infrastrukturalny
Ład
społeczny
Ład
polityczno
3
-instytucjonalny
Wysoki standard Zdrowe, m dre, Racjonalnie
rozwijaj ce si
zarz dzana gmina
mieszka ców
społecze stwo,
z wykorzystaniem
gminy
z poczuciem
nowoczesnych
ycia
bezpiecze stwa instrumentów
i stabilizacji
zarz dzania
yciowej
Realizacja celów strategicznych zapewni gminie Wilków zrównowa ony rozwój
społeczno-gospodarczy zharmonizowany ze rodowiskiem, czyli rozwój, w którym granic
podejmowania działa jest trwało
zasobów rodowiska.
3
W procesie tworzenia strategii przyj to, i zagadnienia z zakresu ładu infrastruktalnego regulowane s
w pełnym zakresie w Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilków
29
3. ANALIZA UWARUNKOWA I CZYNNIKÓW
ROZWOJU GMINY
Przeprowadzona analiza dotychczasowych przemian społeczno-gospodarczych
Wilków oraz uwarunkowa
infrastrukturalnej,
Gminy
jego dalszego rozwoju w sferze społecznej, gospodarczej,
ekologicznej,
przestrzennej
i
finansowo-organizacyjnej
umo liwia
zidentyfikowanie:
-
mocnych
i
słabych
stron
gminy
Wilków,
wynikaj cych
z
obecnej
sytuacji
w sferze społeczno-gospodarczej i funkcjonalno-przestrzennej
-
kluczowych szans i zagro e
rozwojowych gminy, tkwi cych w jej otoczeniu, czyli
zdarze , zjawisk, tendencji i procesów mog cych mie pozytywny lub negatywny wpływ na
dalszy rozwój gminy WIlków.
Mocne strony to specjalne walory gminy odró niaj ce je od innych gmin, dotycz ce
szeroko rozumianych jej zasobów , a tak e umiej tno ci władz gminy w zakresie zarz dzania
gmin , tworzenia lokalnego klimatu dla rozwoju przedsi biorczo ci, pozyskiwania rodków na
przedsi wzi cia publiczne.
Słabe strony to ograniczenia szeroko rozumianych zasobów i niedostateczne
umiej tno ci w stosowaniu aktywnych i kreatywnych metod zarz dzania gmin .
Szanse to „kombinacje” ró nych czynników, okoliczno ci, zjawisk i procesów
wyst puj cych w otoczeniu gminy, maj cych pozytywny wpływ na jej funkcjonowanie
i dalszy rozwój.
Zagro enia to uzasadnione zjawiska, okoliczno ci, zdarzenia lub procesy wyst puj ce
w otoczeniu gminy maj ce negatywny wpływ na jej funkcjonowanie i dalszy rozwój.
30
3.1 CZYNNIKI SPRZYJAJ CE ROZWOJOWI GMINY
Mocne strony
rodowisko przyrodniczo-kulturowe
1. Wydzielone miejsca niezurbanizowanego malowniczego krajobrazu
2. Czyste powietrze
3. Brak czynników powoduj cych powstawanie hałasu
4. Zabytkowa architektura (Zagłoba, Wilków, Kol. Szczekarków)
5. Brak o rodków przemysłowych
6. Gminne punkty gromadzenia odpadów
7. Dobra jako
wody w uj ciach wodoci gowych
8. Rezerwaty przyrody (KPK, ChOCh)
9. Ró norodne formy gatunkowe ptactwa, flory i fauny
10. Dobry klimat dla osób chorych na serce- mikroklimat
11. Dobrze funkcjonuj cy gminny zakład gospodarki komunalnej
12. Przełom Wisły, Chodecki, Rogowskie w wozy, Skarpa Dobrska
13. Wyst powanie wolnych terenów z mo liwo ci do zagospodarowania
Gospodarka
1. Rolniczy charakter gminy
2. Rozwini ta sie dróg gminnych
3. Budowa wałów przeciwpowodziowych
4. Rozwini ta sie punktów skupu owoców i warzyw
5. Intensywna promocja gminy – Chmielaki Nadwi la skie impreza masowa
6. Blisko
Kazimierza Dolnego, Puław, Nał czowa
7. Dobry klimat do uprawy plantacji sadowniczych i chmielarskich
8. Du a wiedza rolników poparta praktyk
9. Wysoki poziom inwestycji w gminie w przeliczeniu na jednego mieszka ca
(porównywalny z miastem Puławy, Kra nik)
31
10. Gleby dobrej klasy
Sfera społeczna
1. Cykliczna impreza kulturalna integruj ca społecze stwo np. Chmielaki Nadwi la skie
2. Spokój i bezpiecze stwo w gminie
1. Dobra działalno
klub LKS Wilki – organizacja zaj
pozalekcyjnych
2. Gminne Okienko Informacyjne
3. Uspołecznianie podejmowania decyzji dotycz cych spraw gminnych
4. Komunikacja pomi dzy władzami gminy a społecze stwem
5. Masowe współuczestnictwo rolników w szkoleniach i akcjach organizowanych przez UG
i o rodki szkoleniowe
6. Poczucie integracji społecze stwa z gmin , miejscem zamieszkania
7. Atrakcyjne warunki naturalne dla rekreacji i sportu
8. Gleby dobrej klasy
9. Dobrze funkcjonuj ca czytelnia interenetowa
1. Korzystne poło enie geograficzne
2. Uj cia dobrej wody pitnej
3. Wła ciwe zabezpieczenie przeciwpowodziowe
4. Dobra jako
i zadawalaj ca ilo
dróg gminnych
5. Dobry stan techniczny sieci wodoci gowej
6. Rozwini ta sie wodoci gowa
Sfera instytucjonalno – polityczna (zarz dzanie)
1. Funkcjonowanie aktywnych grup mieszka ców
2. Rozwini ta współpraca gminy z otoczeniem
3. Znaczny odsetek mieszka ców dobrze i bardzo dobrze ocenia funkcjonowanie władz
gminy i dost p do informacji
4. Zarz dzanie gmin w oparciu o szerokie konsultacje społeczne (Rada Gminy, sołtysi,
organizacje pozarz dowe )
5. Odmłodzenie kadry w Urz dzie Gminy
32
Szanse z zewn trz
rodowisko przyrodniczo-kulturowe
1. Przyst pienie Polski do Unii Europejskiej (UE)
2. Mo liwo
korzystania z funduszy strukturalnych (Sektorowe Programy Operacyjne,
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego) ) na finansowanie zada w
zakresie zachowania i ochrony rodowiska przyrodniczo-kulturowego
3. Rozwój turystyki i agroturystyki – zwi kszaj cy si popyt na tego typu usługi
4. Atrakcyjne poło enie geograficzne w przełomie Wisły i Chodelki
5. Narastaj ce zapotrzebowanie społecze stwa du ych aglomeracji na aktywne formy
sp dzania wolnego czasu
6. Prawodawstwo UE sprzyjaj ce zachowaniu i ochronie
rodowiska przyrodniczo-
kulturowego
Gospodarka
1. Wej cie Polski w struktury UE
2. Mo liwo
finansowania przedsi wzi
infrastrukturalnych z funduszy UE (Sektorowe
Programy Operacyjne)
3. Mo liwo
finansowania przedsi biorstw z funduszy UE (Sektorowe Programy
Operacyjne np. Wzrost Konkurencyjno ci Przedsi biorstw, Fundusze Przedakcesyjne –
np. Phare SSG 2002 – Fundusz Dotacji Inwestycyjnych)
4. Mo liwo
wykorzystania walorów krajobrazowych (rozwój turystyki)
5. Zainteresowanie inwestorów zewn trznych budow bazy rekreacyjno-turystycznej
6. Mo liwo
zarobkowania na turystyce
7. Mo liwo
rozwoju agroturystyki
33
Sfera społeczna
1. Dost p do terenów zielonych, istniej ce obszary chronione
2. Mo liwo
korzystania z funduszy strukturalnych (Sektorowe Programy
Operacyjne, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego) na
finansowanie zada w zakresie aktywizacji i rozwoju zasobów ludzkich
3. Regulacje ogólnokrajowe zobowi zuj ce do podniesienia jako ci rodowiska
4. Integracja społecze stwa - organizacja masowych imprez np. Chmielaki
Nadwi la skie
1. Wej cie Polski do Unii Europejskiej
2. Mo liwo
pozyskania rodków z UE n rozwój infrastruktury
3. Napływ inwestorów z kraju i zagranicy
4. Mo liwo
lokalizacji obiektów i terenów rekreacyjnych
5. Zasady działania funduszy strukturalnych preferuj cych kompleksowy rozwój
infrastruktury
Sfera instytucjonalno - polityczna (zarz dzanie)
1. Integracja Polski z UE
2. Mo liwo
pozyskania rodków z UE
3. Dost pno
nowoczesnych instrumentów zarz dzania
4. Dobry dost p do informacji
5. Mo liwo
współpracy z ró nymi partnerami (samorz dami) w zakresie realizacji zada
gminy
6. Ewolucja prawodawstwa umo liwiaj cego sprawne i efektywne zarz dzanie
34
3.2 CZYNNIKI OGRANICZAJ CE ROZWÓJ GMINY
Słabe strony
rodowisko przyrodniczo - kulturowe
1. S siedztwo Wisły (powód )
1. Brak racjonalnej gospodarki na rz. Wi le (brak pogł bianie koryta rzeki, oczyszczanie
wysp hamuj cych przepływ pr du)
2. Niedoko czone umocnienia wałów przeciwpowodziowych
3. Brak sieci gazowej
4. Brak kanalizacji
5. Brak kompleksowej gospodarki odpadami (selektywna zbiórka odpadów, utylizacja)
6. Brak cie ek rowerowych, dydaktycznych, oznaczonych punktów widokowych
7. Niewystarczaj cy stopie zwodoci gowania
8. Dzikie wysypiska mieci
9. Niewystarczaj ca, przestarzała technologicznie oczyszczalnia cieków
10. Zanieczyszczenie rzeki Wrzelówki przez zakład w Zagłobie
Gospodarka
1. Utrudnienie realizacji inwestycji przez uwarunkowania konserwatorskie
1. Brak wydzielonych, uzbrojonych terenów pod inwestycje
2. Niezadowalaj ca organizacja zbytu płodów rolnych
3. Niewystarczaj ca działalno
stowarzysze rolniczych
4. Brak melioracji szczegółowej
5. Mała ilo
przedsi biorców
6. Niskie dochody gminy
7. Poło enie – daleko od wojewódzkiej drogi
8. Niski poziom inwestowania z zewn trz
9. Rozdrobnienie gospodarstw
35
10. Brak bazy turystycznej
11. Mała ilo
gospodarstw agroturystycznych
12. Brak gazyfikacji
13. Brak kanalizacji
14. Poło enie gminy Wilków na cianie Wschodniej
Sfera społeczna
1. Niska wiadomo
posiadanych walorów krajobrazowych
6. Starzej ce si społecze stwo
7. Patologie społeczne
8. Bierno
społecze stwa
9. Brak rodków na szkolnictwo, kultur , pomoc społeczn
10. Niskie poczucie odpowiedzialno ci społecznej
11. Zubo enie społecze stwa
12. Wysokie bezrobocie
13. Niewystarczaj ca ilo
zaj
pozalekcyjnych
14. Słabo rozwini ta sie organizacji pozarz dowych
15. Brak hali gimnastycznej
16. Ograniczony dost p do specjalistycznych wiadcze zdrowotnych
17. Brak wiary społecze stwa w lepsze jutro
1. Brak kompleksowego rozwi zania gospodarki wodno- ciekowej
2. Rozproszona zabudowa i trudne warunki terenowe dla realizacji inwestycji
3. Zły stan techniczny dróg
4. Niedostateczny rozwój i zasi g sieci infrastruktury technicznej (wodoci gi, drogi,
internet)
1. Brak kompleksowej promocji gminy
2. Niewystarczaj ce własne rodki finansowe na realizowanie inwestycji
36
3. Niski poziom dotacji celowych ze ródeł zewn trznych
4. Brak Agencji Rozwoju Lokalnego lub innego podmiotu wspomagaj cego działania
gminy
5. Brak elektronicznego przepływu informacji
Zagro enia z zewn trz
rodowisko przyrodniczo - kulturowe
1. Nadmierny ruch motoryzacyjny w sezonie skupu owoców i warzyw czynnik powoduj cy
powstawanie hałasu, zanieczyszczenie powietrza
2. Napływ zanieczyszcze i zagro enie powodziowe Wisły i innych lokalnych rzek
3. Blisko
przemysłu chemicznego - zakłady azotowe w Puławach
4. Nadmierny rozwój turystyki
5. S siedztwo o rodków turystycznych (Kazimierz Dolny, Nał czów, Puławy)
Gospodarka
1. Wysokie bezrobocie w kraju
2. Niski poziom wykształcenia mieszka ców
3. Brak perspektyw dla terenów wiejskich w Polsce
4. Kryzys w polskim rolnictwie
5. Brak dobrej polityki rolnej na szczeblu krajowym
6. Zły system podatkowy, wprowadzenie 22% stawki podatku VAT na maszyny rolnicze
7. Zaniechanie modernizacji parku maszynowego w gospodarstwach rolniczych
8. Nieopłacalno
produkcji rolnej
9. Utrudniony zbyt produktów rolnych
10. Czynniki atmosferyczne (przy gruntowe przymrozki, długotrwała susza, nadmierne
opady)
Sfera społeczna
1. Pogarszaj ce si warunki ycia na terenach wiejskich
2. Narastaj ce zjawisko patologii, alkoholizmu
3. Pogł biaj cy si proces starzenia społecze stwa
37
4. Zanik lokalnych tradycji i to samo ci
5. Brak dostatecznych rodków finansowych na utrzymywanie obiektów kultury (GOK,klub
LKS Wilki)
6. Zmniejszaj cy si wska nik urodze
7. Niewła ciwa ilo
szkół
8. Mniejsze dotacje, subwencje na rozwój placówek o wiatowych
1. Dewastacja dróg spowodowana napływem du ej ilo ci wód w okresie roztopów
i ulewnych deszczy jak równie spowodowana znacznym nat eniem ruch w okresie
skupu owoców
2. Nie wystarczaj ce dochody gminy – inwestycje infrastrukturalne
3. Warunki uczestnictwa w Programach strukturalnych:
a) konieczno
posiadania 100% rodków własnych
4. Niska alokacja rodków z Programu: SPO, ZPORR na województwo lubelskie
1. Zanik współpracy pomi dzy gminami w powiecie opolskim
2. Niewystarczaj ca ilo
rodków na finansowanie zada samorz dów
3. Zbyt szybko zmieniaj ce si prawo i du a ilo
4. Brak stabilnego systemu prawnego (sprzeczno
nowych zada
aktów prawnych)
5. Przekazywanie samorz dom zada pa stwa bez dostatecznego zabezpieczenia strony
finansowej
6. Polityka finansowa pa stwa.
38
3.3. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY
Generalne uwarunkowania dla strategii zrównowa onego rozwoju gminy Wilków
wynikaj z istniej cych problemów i potrzeb ich rozwi zania. Uwarunkowania wynikaj tak e
z opracowanych szans i zagro e dla gminy (zewn trznych czynników rozwoju). Szanse głównie
s oparte o rozwój rolnictwa (sadownictwo, chmielarstwo) jak równie turystyki i agroturystyki
poł czonej z mo liwo ci korzystania z kredytów preferencyjnych, po yczek i dotacji (zarówno
dla rolnictwa, jak i drobnej przedsi biorczo ci, SAPARD, SPO), rozwój przedsi biorczo ci (SPO
wzrost konkurencyjno ci małych i rednich przedsi biorstw) rozwój infrastruktury technicznoekonomicznej i społecznej (ZPORR), wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Z kolei zagro enia
wynikaj z niestabilno ci polityki rolnej, zbyt wysokich podatków, słabej edukacji ekonomicznej
i ekologicznej ludno ci, zagro e
bezpiecze stwa mieszka ców i z faktu, i
rolnik po
przemianach w latach 80 musiał sta si przedsi biorc a wi c ponosi ryzyko, działa na
niepewnym rynku.
Analiza czynników rozwoju, a w szczególno ci silnych stron gminy Wilków i szans
oddziaływuj cych na ni z otoczenia zewn trznego pokazuje wyra nie kierunki rozwoju gminy,
atuty w postaci specjalnych jej walorów oraz zewn trzne zjawiska, procesy maj ce pozytywny
wpływ na rozwój gminy Wilków.
Gmina Wilków jest poło ona w pobli u znanych atrakcyjnie miejscowo ci turystycznych
takich jak Kazimierz Dolny, Puławy czy Nał czów, które w ostatnich czasach ze wzgl du na
nasilenie ruchu turystycznego nie s w stanie spełni oczekiwa go ci. W zwi zku z tym,
podstawowym kierunkiem rozwoju gminy Wilków powinna by
turystyka poszerzona
o agroturystyk , ze wzgl du na rolniczy charakter gminy i jej proekologiczny wizerunek.
Gmina posiada wolne tereny pod zabudow i zagospodarowanie w kierunku rozwoju rekreacji
i turystyki oraz wzgl dnie dobr infrastruktur techniczn . Nie bez znaczenia jest równie fakt,
e turystyka i agroturystyka posiada mocne wsparcie społecze stwa gminy i w ostatnim okresie
w Polsce i Europie odnotowuje si mod na odpoczywanie na terenach wiejskich.
39
Rozwój gminy w kierunku turystyki uwarunkowany jest równie
uj ciem gminy
w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego jako regionalne centrum turystyki. Fakt ten
z pewno ci wzmocni zainteresowanie inwestorów zewn trznych budow bazy rekreacyjnoturystycznej w gminie Wilków.
Działanie władz i społecze stwa gminy Wilków powinno i
w kierunku wzmacniania
i skuteczniejszego eksponowania mocnych stron gminy, oraz wykorzystywania szans
pojawiaj cych si w jej otoczeniu zewn trznym.
Podstawy prawne tworzenia i realizacji planu i programów rozwoju gminy.
Działania władz lokalnych w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Wilków
mo na podzieli na:
-
działania bezpo rednie, prowadzone w sektorze publicznym w ramach zada
własnych
gminy i zada zleconych przez administracj rz dow ;
-
działania po rednie, polegaj ce na tworzeniu warunków do rozwoju gospodarczego,
głównie polegaj na planowaniu, stymulowaniu i promocji gospodarki.
Warunkiem kształtowania przez samorz d gminy procesów rozwojowych jest
wypracowanie - z udziałem społeczno ci lokalnej - programu działa realizuj cych wyznaczone
wcze niej w strategii cele i kierunki działania. Program rozwoju ułatwia zarówno publicznym,
jak i prywatnym podmiotom gospodarczym podejmowanie decyzji w dostosowaniu do celów,
zada i reguł rozwojowych ustalonych dla gminy.
40
4. WST P DO PLANU REALIZACYJNEGO STRATEGII
- PROBLEMY ROZWOJU I CELE SZCZEGÓŁOWE
Cele szczegółowe odpowiadaj na pytanie: Co musimy realizowa by osi gn
zało one
na wst pie cele wy szego rz du (nadrz dny i cele strategiczne)?
Spełniaj one funkcje rozwini cia celów wy szego rz du, a zarazem s prób ich przeło enia na
j zyk praktycznych zamierze . Cele szczegółowe ukazuj
osi gn
konkretne efekty, które chcemy
w okresie obj tym planowaniem strategicznym. Cele szczegółowe powinny by
SMART,
tzn.
precyzyjne,
mierzalne,
osi galne,
realistyczne
i
okre lone
w czasie.
Przypisane celom szczegółowym zadania realizacyjne odpowiadaj na pytanie: Jak to
realizowa ?
Cały ten ci g logiczny składa si wi c z kilku poziomów - od ogólnie sformułowanego
celu nadrz dnego (misji) po szczegółowe zadania realizacyjne.
Problemy strategiczne to stan, (zjawisko, cecha) negatywny z punktu widzenia wizji
rozwoju gminy ; jest to stan obecnie istniej cy, a nie mo liwy, wyimaginowany lub dotycz cy
przyszło ci. Charakter strategiczny problemów polega na tym, e s to problemy najwa niejsze
z punktu widzenia realizacji celu.
Wizja rozwoju gminy
Wilków
Diagnoza stanu gminy
Mocne strony
gminy
Problemy
rozwoju gminy
Cele szczegółowe
41
4.1 RODOWISKO PRZYRODNICZE I KULTUROWE
rodowiska jest elementem bazowym zarówno dla poziomu ycia mieszka ców
Jako
jak i rozwoju wa nych dla gminy dziedzin gospodarki. Dlatego realizacja celów gospodarczych
nie
mo e
godzi
w
trwało
zasobów
rodowiska,
które
o walorach zamieszkania i wypoczynku. Podstawowe cele, jakie powinny by
w sferze
naturalnego
decyduj
osi gane
rodowiska przyrodniczo-kulturowego, to poszanowanie i odbudowa zasobów
rodowiska przyrodniczego, redukcja emisji zanieczyszcze
oraz stosowanie
proekologicznych technologii. Troska o rodowisko przyrodniczo-kulturowe to równie staranne
planowanie przestrzenne gminy.
rodowisko przyrodniczo – kulturowe rozpatrywane jest w dziedzinach:
- zasoby naturalne
- zasoby kulturowe
- systemy proekologiczne
- eko wiadomo .
Najwa niejsze problemy w obszarze rodowisko przyrodniczo-kulturowe:
1. Zanieczyszczenie gleby
2. Zanieczyszczenie powietrza
3. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych
4. Niewystarczaj cy stopie wykorzystania walorów krajobrazowych, zabytków
i dziedzictwa kulturowego
5. Niska eko wiadomo
mieszka ców (niewystarczaj ca ilo
zachowa
proekologicznych w ród mieszka ców i przedsi biorców)
42
Cel strategiczny:
Czyste i zdrowe rodowisko przyrodnicze i kulturowe.
Cele szczegółowe:
1. Czyste gleby
2. Czyste powietrze
3. Czyste wody gruntowe i powierzchniowe
4. Rozwini ta turystyka weekendowa
5. Wysoki poziom eko wiadomo ci mieszka ców
6. Zachowane walory krajobrazowe i zasoby dziedzictwa kulturowego gminy dla
przyszłych pokole
7. Zrównowa ony rozwój zabudowy powierzchni gminy
Działania:
1. Wykorzystanie jako czynników grzewczych ródeł (no ników) energii przyjaznych dla
rodowiska w obiektach podlegaj cych Urz dowi Gminy
2. Zwi kszenie zastosowania paliw odnawialnych
3. Przeprowadzenie szkole we współpracy z WODR – ami o tematyce dobrych praktyk
w rolnictwie, ograniczanie chemizacji rolnictwa i powrót do naturalnego rolnictwa
4. Modernizacja mi dzygminnego wysypiska mieci (segregacja odpadów komunalnych,
zakup wagi elektronicznej, pizometrów)
5. Reorganizacja wiejskich punktów czerpania wody przeznaczonej do stosowania rodków
ochrony ro lin
6. Opracowanie projektu kanalizacji gminy
7. Wdro enie projektu kanalizacji gminy
8. Budowa wodoci gów 100% zwodoci gowanie gminy
9. Przeprowadzanie zaj
edukacji ekologicznej w szkołach podstawowych i gimnazjum
10. Opracowanie cie ki rowerowej Rozwini ta turystyka na terenach wiejskich (turystyka
wiejska i agroturystyka)
11. Organizacja imprezy masowej Chmielaki Nadwi la skie
12. Zlecenie opracowania folderów reklamowych gminy
43
13. Skuteczne egzekwowanie prawa w zakresie ochrony rodowiska
14. Doprowadzenie do zdecydowanej poprawy czysto ci rzeki Wrzelówki i wykorzystania
jej walorów przyrodniczych i turystycznych (spływy kajakowe)
15. Wykonanie prac zwi zanych z melioracja szczegółowej
16. Skuteczne uruchomienie programu kontroli gospodarki odpadami od gospodarstw
indywidualnych
4.2 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Infrastruktura techniczna jest elementem jako ci
ycia mieszka ców oraz stanowi
podstaw atrakcyjno ci gminy dla lokalizacji nowych przedsi wzi
gospodarczych.
Stan infrastruktury technicznej ma znacz cy wpływ na pozostałe sfery rozwoju gminy, a
w szczególno ci rodowiska, gospodarki i sfery społecznej. Jest podstaw rozwoju samorz du i
cz sto decyduje o tempie jego rozwoju.
Infrastruktura techniczna rozpatrywana jest w dziedzinach :
-
komunikacja (drogownictwo, kolej, komunikacja publiczna, telekomunikacja)
-
wodoci gi i kanalizacja
-
odprowadzanie i oczyszczanie cieków
-
elektroenergetyka
-
gazownictwo
-
ogrzewnictwo
Najwa niejsze problemy w obszarze infrastruktury technicznej:
1. Brak gazyfikacji
2. Brak kanalizacji
3. Brak sprawnie i na zadawalaj cym poziomie pracuj cej oczyszczalni cieków
4. Niepełne zwodoci gowanie gminy
44
5. Brak wykonywania prac melioracyjnych
6. Zły stan dróg powiatowych
Cel strategiczny:
Wysoki standard ycia mieszka ców gminy.
Cele szczegółowe:
1. 100% zwodoci gowanie gminy
2. Opracowanie i wdro enie planu kanalizacji gminy
3. Rozbudowa i modernizacja dróg gminnych
4. Zwi kszenie wska nika ilo ci dróg utwardzonych
5. Rozbudowa mi dzygminnego wysypiska mieci i odpadów komunalnych
6. Budowa społecze stwa informacyjnego
7. Zabezpieczenie przeciw powodziowe
Działania:
1. Wykonanie wodoci gu w sołectwie Zastów Polanowski
2. Budowa drogi w sołectwie K pa Chotecka, Lubomirka, Rogów
3. Modernizacja oczyszczalni cieków w Zagłobie
4. Kontynuacja umacniania wałów na rzece Wi le i Chodelce
5. Utwardzanie dróg polnych w poł czeniu z tworzeniem szlaków turystycznych
4.3 GOSPODARKA
Głównym celem działa
o charakterze gospodarczym jest generowanie dochodów
w sektorze przedsi biorstw, sektorze gospodarstw domowych oraz w sektorze administracji
publicznej (bud etu pa stwa, bud etów gmin). Dobrze rozwini ty lokalny sektor gospodarczy
jest bezpo rednim
ródłem pomy lno ci mieszka ców gminy, zarówno w wymiarze
45
indywidualnym, jak i w skali całej lokalnej społeczno ci. Efektem wzrostu lokalnego sektora
gospodarczego
powinien
by
wzrost
liczby
miejsc
pracy.
W
modelu
planowania
zrównowa onego rozwoju lokalnego rozwój gospodarczy zajmuje szczególne miejsce, poniewa
jest
sił
nap dow
procesów
rozwojowych
zachodz cych
w sferze społecznej i ekologiczno-przestrzennej. Z tego powodu dbało
sektora powinna by
równie
o dobr kondycj tego
jednym z przedmiotów szczególnej uwagi i troski lokalnych władz
samorz dowych.
Zakres tematyczny działu „Gospodarka”:
1. Obszary gospodarki gminy:
-
produkcja
-
budownictwo
-
rolnictwo i le nictwo
-
otoczenie biznesu
-
atrakcyjno
-
handel i usługi
-
turystyka
-
podmioty gospodarcze i gospodarka komunalna
-
struktura u ytkowania przestrzeni
inwestycyjna
Najwa niejsze problemy w obszarze gospodarki:
1. Niewykorzystanie mo liwo ci i zasobów w kierunku tworzenia zaplecza turystycznego
(niewykorzystane mo liwo ci rozwoju turystyki, rekreacji i sportu)
2. Brak terenów przeznaczonych pod inwestycje
3. Ograniczony zbyt płodów rolnych
4. Brak małych i rednich przedsi biorstw
5. Wysokie bezrobocie, niestabilno
rynku pracy
Cel strategiczny:
Dynamiczny rozwój bazy turystycznej.
46
Cele szczegółowe:
1. Opracowanie i wdro enie rozwoju infrastruktury turystycznej
2. Opracowana oferta wolnych terenów pod inwestycje
3. Opracowanie gminnego program wspierania i powstawania grup producentów rolnych
4. Opracowanie programu przyci gaj cego inwestora z zewn trz
5. Systemowe wspieranie powstania i rozwoju małych i rednich przedsi biorstw
6. Funkcjonowanie programu zalesienia słabych gruntów
7. Zagospodarowanie mienia komunalnego (budynki po byłych szkołach)
Działania:
1. Budowa drogi ł cz cej gmin Wilków i Kazimierz Dolny (Podgórz, Rogów)
2. Budowa i modernizacja dróg gminnych (K pa Chotecka, Lubomirka)
3. Organizacja Chmielaków Nadwi la skich– promocja gminy
4. Wyznaczenie i budowa cie ki rowerowej (Podgórz, K pa Chotecka, Wilków, Rogów,
Dobre)
5. Wprowadzenie zmian w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania
przestrzeni (rozwój turystyki)
4.4 SFERA SPOŁECZNA
Rozwój mieszka ców w sferze społecznej polega na stałym wzro cie ich poziomu
wykształcenia,
wiadomo ci obywatelskiej oraz osobistej kultury. Wyrazem rozwoju
dokonuj cego si w tej sferze powinien by wzrastaj cy poziom poczucia odpowiedzialno ci za
sprawy o charakterze publicznym. Obowi zki lokalnego samorz du zwi zane z t sfer rozwoju
sprowadzaj si do mo liwie jak najlepszego zaspokojenia potrzeb mieszka ców gminy
w zakresie gospodarki komunalnej, o wiaty, kultury, pomocy społecznej i bezpiecze stwa
publicznego.
47
Zakres tematyczny działu Sfera społeczna:
- zabezpieczenie materialne
- bezpiecze stwo
- schronienie
- rozwój ludzi
- zdrowie i ycie
- rekreacja, wypoczynek, przyjemno ci
- to samo
z gmin i miastem, ład przestrzenny
- poczucie u yteczno ci, uznanie, akceptacja, gratyfikacja
- kontakty społeczne, wi
grupowa
- opieka
- kultura, poznanie i kreacja otoczenia
- warto ci moralne i potrzeby religijne.
Najwa niejsze problemy w sferze społecznej:
1. Strach przed utrat pracy
2. Wadliwe prawo w zakresie pomocy społecznej (ograniczone rodki finansowe),
3. Wysokie bezrobocie
4. Narastaj ce zubo enie społecze stwa
5. Spadek warto ci moralnych szczególnie w ród młodzie y
6. Niedoinwestowanie szkół
7. L k przed ska eniem rodowiska - powód
8. Ograniczony dost p do lecznictwa szpitalnego i specjalistycznego
9. Bardzo niski stopie asymilacji społeczno ci gminy w stosunku do osób
niepełnosprawnych
10. Niski poziom czynnego uczestnictwa w kulturze i brak infrastruktury dla działalno ci
kulturalnej
11. Brak sali gimnastycznej przy gimnazjum
Cel strategiczny:
Zdrowe, m dre, rozwijaj ce si społecze stwo, z poczuciem bezpiecze stwa i stabilizacji.
48
Cele szczegółowe:
1. Zwi kszenie poziomu poczucia bezpiecze stwa publicznego mieszka ców
2. Zmniejszenie zanieczyszczenia rodowiska naturalnego
3. D enie do zminimalizowania bezrobocia i maksymalne ograniczenie sfery ubóstwa w
gminie
4. Zwi kszenie stopnia zintegrowania mieszka ców
5. Zwi kszenie pozarolniczej aktywno ci mieszka ców
6. Dostosowanie infrastruktury do potrzeb mieszka ców w zakresie działalno ci kulturalnej
– tworzenie szlaków turystycznych
7. Dostosowanie infrastruktury o wiatowej do potrzeb mieszka ców
8. Szeroki dost p do lecznictwa szpitalnego i specjalistycznego
9. Obj cie wsparciem osób b d cych w potrzebie (osoby starsze, niepełnosprawne,
uzale nione)
10. Zrównanie szans dost pu do edukacji dzieci i młodzie y
Działania:
1. Utworzenie Stowarzyszenia Rozwoju Lokalnego Gminnego Wilków
2. Utworzenie i funkcjonowanie Gminnego Centrum Informacji
3. Wyst pienie do posłów z naszego terenu o zmian przepisów dotycz cych
funkcjonowania OPS
4. Poszerzenie tematyki i zakresu działa pozalekcyjnych
5. Wspieranie działalno ci LKS Wilki, kółek zainteresowa
6. Udost pnienie młodzie y obiektów sportowych (np. sala gimnastyczna w Zagłobie)
7. Udost pnieni gminnego samochodu na potrzeby OPS
8. Zatrudnianie bezrobotnych mieszka ców gminy jako pracowników interwencyjnych
9. Organizacja imprez integruj cych mieszka ców gminy np. Pokaz ciecia sadowniczego,
Chmielaki
10. Utworzenie w strukturach Urz du Gminy działu redakcyjnego gazety gminnej
11. Budowa hali sportowej w Wilkowie
12. Przeprowadzenie remontów i modernizacji obiektów o wiatowych (wymiana okien,
zmiana pokrycia dachowego, zakup pomocy dydaktycznych i naukowych).
49
4.5 ZARZ DZANIE GMIN
Sprawne zarz dzanie gmin
odgrywa kluczow
rol
w realizacji celów i zada
z zakresu ochrony rodowiska, gospodarki, sfery społecznej oraz infrastruktury technicznej.
Dokonana diagnoza stanu gminy, ankietyzacja mieszka ców oraz ustalenia grupy planuj cej
pozwoliły zidentyfikowa problemy zwi zane ze sfer zarz dzania.
Obszary zarz dzania i potencjalne instrumenty wspomagaj ce zarz dzanie gmin :
1. Zarz dzanie Urz dem Gminy:
- System zarz dzania jako ci (ISO 9000)
- System zarz dzania zasobami ludzkimi
- Program generowania rodków własnych gminy
2. Zarz dzanie Gmin :
- Strategia zrównowa onego rozwoju
- Audyt zrównowa onego rozwoju – wska nikowy system zarz dzania
- Audyt rodowiskowy
- Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego
- Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego
- Plany szczegółowe zagospodarowania przestrzennego
- System pozyskiwania rodków zewn trznych
- Promocja gminy i system informacji (bank informacji, projektów)
- Wieloletni plan inwestycyjny
- Bud et zadaniowy
- Plan operacyjny i bran owe programy rozwoju gminy
- Porozumienia lokalne i instrumenty wsparcia (np. lokalne partnerstwo publicznoprywatne, lokalne fundusze – grantowy, por cze kredytowych, po yczkowy).
50
Najwa niejsze problemy w obszarze ładu instytucjonalno - politycznego (zarz dzania
gmin ):
1. Du a ilo
zada inwestycyjnych gminy, znacznie przekraczaj ca mo liwo ci gminy w
zakresie zabezpieczenia we własne rodki finansowe
2. Niedostosowanie jako ci pracy Urz du do oczekiwa mieszka ców (wg odczu
mieszka ców - długie oczekiwanie na decyzje, słabe przygotowanie urz dników do
kontaktów z petentami)
3. Niska kultura organizacyjna pracy Urz du
4. Brak organizacji pozarz dowych specjalizuj cych si w kreowaniu rozwoju lokalnego
i koordynacji pomocy socjalnej w gminie
5. Brak efektywnego systemu motywacyjnego dla urz dników, niska wiadomo
misji
i celów funkcjonowania Urz du w ród urz dników
6. Niska wiadomo
obywatelska mieszka ców
7. Brak koordynacji działa sfery społecznej gminy
8. Brak skutecznego, wieloletniego planowania działa w układzie strategicznym
i operacyjnym
9. Brak klarownego wizerunku gminy bezpiecznej, przyjaznej dla mieszka ców
i inwestorów.
Cel strategiczny:
Racjonalnie zarz dzana gmina z wykorzystywaniem nowoczesnych instrumentów zarz dzania.
Cele szczegółowe:
1. Zarz dzanie w Urz dzie Gminy zgodne ze standardami Unii Europejskiej – Urz d
przyjazny dla mieszka ca
2. Sprawna realizacja zada własnych gminy
3. Wysoki poziom zadowolenia mieszka ców i inwestorów
4. Gmina Wilków liderem rozwoju agroturystyki powiatu opolskiego
5. Wykreowany pozytywny wizerunek gminy.
51
Działania:
1. Opracowanie strategii promocji gminy (główne kierunki – turystyka i inwestycje)
2. Rozwini cie współpracy z innymi jednostkami samorz dowymi i rz dowymi
3. Uruchomienie programu współpracy z przedsi biorstwami i organizacjami
pozarz dowymi
4. Usprawnienie procesu przekazywania informacji wewn trz Urz du
5. Wprowadzenie systemu motywowania pracowników do pracy
6. Opracowanie cie ek karier
7. Podnoszenie kwalifikacji, fachowo ci, profesjonalizmu, kultury i poziomu etyki
zawodowej w ród pracowników
8. Kompleksowa informatyzacja przepływu informacji i rozlicze finansowych
9. Kreowanie produktu lokalnego (szyszka chmielowa) jako symbolu gminy Wilków
10. Uruchomienie wybranych narz dzi wspomagaj cych zarz dzanie gmin (np. Plan
Operacyjny, bran owe programy rozwoju – Plan Ochrony rodowiska, Plan Gospodarki
Odpadami itp., Wieloletnie Plany Inwestycyjnei, Plan Rozwoju Lokalnego)
11. Uruchomienie programów współpracy gminy z innymi instytucjami
12. Kompleksowa komputeryzacja Urz du i instalacja wła ciwego oprogramowania
13. Opracowanie procedur załatwiania interesantów wg. zasady, e "po Urz dzie w druje
sprawa a nie interesant"
14. Zarz dzanie informacj w gminie (podejmowanie decyzji i kompetencje gminy) poprzez
system informacji przestrzennej (np. program informatyczny MapInfo)
15. Okresowa ankietyzacja społecze stwa w zakresie oceny pracy Rady Gminy, Urz du oraz
oczekiwa społecze stwa.
52
5.ZARZ DZANIE REALIZACJ STRATEGII
5.1 WPROWADZENIE DO ZARZ DZANIA REALIZACJ STRATEGII
1. System zarz dzania realizacj strategii okre la organizacj , zasady i sposoby wdra ania
strategii i jej monitorowania. System ten jest bardzo wa nym i cz sto niedocenianym
elementem planowania strategicznego i operacyjnego, który decyduje o dynamice procesu
realizacji strategii. Nie stworzenie tego systemu powoduje, e strategia staje si bardzo
szybko dokumentem „martwym”.
2. Strategia jest dokumentem okre laj cym cele, strategie i programy realizacyjne na
kilkana cie lat oraz wymagaj cym ci głej pracy nad podnoszeniem jego jako ci.
Przygotowanie projektu dokumentu i jego przyj cie przez Rad Gminy Wilków ko czy
tylko pewien etap planowania. Ze wzgl du na swój długookresowy charakter planowanie
strategiczne jest procesem wymagaj cym stałego ledzenia zmian prawnych, gospodarczych
politycznych, społecznych itd. i ich bie cego uwzgl dnienia w dokumencie oraz
przesuwania horyzontu planowania na kolejne lata.
5.2 PODMIOTY REALIZACJI STRATEGII
1. System zarz dzania realizacj
Strategii Zrównowa onego Rozwoju Gminy Wilków
tworz dwa powi zane ze sob podsystemy:
-
podmioty zarz dzaj ce
-
instrumenty realizacji, w tym monitoring i aktualizacja strategii
2. Podmioty zarz dzaj ce realizacj strategii:
-
Rada Gminy
-
Wójt Gminy.
53
Rada Gminy i Wójt Gminy - pełni bie cy nadzór nad realizacj strategii, czuwaj aby przy
tworzeniu bud etu gminy uwzgl dniany był roczny plan realizacji strategii, prowadz akcj
informacyjn i promocyjn , uchwalaj zmiany w strategii.
5.3 INSTRUMENTY REALIZACJI STRATEGII
W procesie realizacji Strategii b d wykorzystywane nast puj ce trzy grupy instrumentów:
-
prawno-administracyjne, ekonomiczne i rynkowe, w tym finansowe oraz z zakresu
organizacji, zarz dzania i marketingu
-
informacyjno-edukacyjne, w tym monitoringu realizacji
-
system aktualizacji strategii
Instrumenty prawno-organizacyjne, ekonomiczne i rynkowe oraz z zakresu organizacji,
zarz dzania i marketingu:
-
realizacja strategii obejmuje okres członkostwa w Unii Europejskiej, a wi c obowi zuje
„Druga Polityka ekologiczna Pa stwa, Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i
zrównowa onego rozwoju”. Znacz cy wpływ na warunki realizacyjne maj
ustalenia
wspólnej polityki ekologicznej Unii Europejskiej okre lone w Szóstym Programie Działa ,
oraz w dyrektywach, rozporz dzeniach i decyzjach. W Programie tym mocno akcentowane
s instrumenty ekonomiczne i fiskalne.
-
instrumenty z zakresu organizacji, zarz dzania i marketingu stanowi bardzo obszern i
ci gle rozbudowywan grup narz dzi realizacyjnych. W realizacji Strategii b d przede
wszystkim uwzgl dnione:
-
cisłe
powi zanie
w
okresie
najbli szych
lat
strategii
realizacyjnych
i programów Strategii z bud etem Gminy Wilków w oparciu o zasad budowy
bud etu zadaniowego,
-
zarz dzanie jako ci w oparciu o znormalizowane systemy ISO grupy 9000 jako
element zarz dzania sfer usług publicznych w gminie,
54
-
element
marketingu
lokalnego,
zwłaszcza
promocji
strategii
zgodnie
z przyj tym dla gminy planem Wilków komunikacji społecznej, tak aby informacja o
strategii i jej realizacji była znana i powszechnie dost pna.
Tworzenie bud etu zadaniowego w Polsce ma charakter pilota owy i tworzony jest nadal jako
bud et alternatywny (np. w Krakowie, Ostrowcu w.)
Bud et ten poza funkcjami zarz dzania i realizacji polityki finansowej gminy spełnia
w wi kszym stopniu ni
społeczno ci
bud et tradycyjny jeszcze jedn
lokaln . Czytelno
wa n
bud etu, zrozumiało
o mo liwo ci realizowania zasady jawno ci. Komunikatywno
łatwo
rol
- komunikacji ze
oraz przejrzysto
decyduj
bud etu oznacza w praktyce
odczytywania zawartych w nim informacji.
Filozofia bud etu programów (zada ) jest oparta na celowo ci działa , czyli oddaje struktur
i logik budowy i realizacji strategii rozwoju (strategii i programów realizacyjnych).
Plany inwestycyjne s korzystnym i efektywnym dla Gminy Wilków instrumentem zarz dzania
realizacj strategii.
RADA GMINY
Komisja ekonomiczna
SPOŁECZNO
LOKALNA
URZ D GMINY
WÓJT GMINY
Referaty
FORUM ROZWOJU
GMINY
FIRMY
INSTYTUCJE FINANSOWE
INSTYTUCJE NAUKOWE
ORGANIZACJE POZARZ DOWE
55
5.4. MONITORING STRATEGII
Instrumenty informacyjno-edukacyjne:
-
monitoring społeczny ( z udziałem społeczno ci lokalnej); przeprowadzane b d badania
opinii społecznej ( ankiety, sonda e) dla lepszej oceny realizacji wybranych zada ; w ród
mieszka ców upowszechniane b d
wszystkimi dost pnymi kanałami komunikacji
społecznej (ogłoszenia, spotkania radnych z wyborcami) informacje o post pach i efektach
w realizacji strategii oraz dokonywanych w niej zmianach;
Wymienione w podrozdziale 5.2 organy powinny sprawowa opiek nad tym aby zapisy
strategii były uwzgl dniane w innych dokumentach strategicznych gminy (dotyczy to zarówno
cz ci diagnostycznej jak i strategicznej).
Jeden raz w roku powinien by dokonywany w ramach monitoringu strategii, przegl d
celów i zada
strategicznych oraz post pów i trudno ci w realizacji strategii przez grup
społeczn - Forum Rozwoju Gminy (nieformalna grupa społeczna funkcjonuj ca np. przy
Radzie Gminy, b d ca ciałem doradczym i opiniotwórczym Rady), która poprzez wspóln prac
na warsztatach tworzyła strategi . Rada Mo e by
tak e ciałem sformalizowanym,
instytucjonalnym i funkcjonowa jako organizacja pozarz dowa.
Kolejnym elementem monitoringu jest wska nikowy system monitorowania strategii,
który okre la wska niki odpowiedzialne za osi gni cia zało onych rezultatów oraz
ródła
pozyskiwania informacji.
Wska nikowy
system
monitoringu
strategii
jest
instrumentem
informacyjno-
edukacyjnym wprowadzonym dla wymiernej oceny stopnia realizacji celów szczegółowych.
56
5.5 SYSTEM AKTUALIZACJI STRATEGII
System aktualizacji strategii zakłada wprowadzanie zmian w dokumencie strategicznym.
Zmiany b d
proponowane przez Wójta Gminy, opiniowane przez grup
społeczn , i
zatwierdzane przez Rad Gminy Wilków.
System aktualizacji strategii:
-
Strategia Zrównowa onego Rozwoju Gminy Wilków b dzie co roku poddawana
przegl dowi oraz aktualizacji. System ten jest odmienny dla cz ci dokumentu okre laj cej
wizj rozwoju i cele strategii (strategiczne i szczegółowe) oraz dla cz ci programowej
(strategie i programy realizacyjne oraz zadania),
-
aktualizacj dokonuje si w formie planowania partnerskiego, a zatwierdza j Rada Gminy,
-
po wprowadzeniu zmian w strategii Koordynator wdra ania strategii zobowi zany jest
dostarczy wszystkim zainteresowanym stronom (zwłaszcza koordynatorom poszczególnych
strategii i programów realizacyjnych) informacj o dokonanej aktualizacji strategii.
System zarz dzania realizacj strategii mo na wspomóc poprzez audyt zewn trzny, co
daje wi ksz skuteczno
realizacji celów i zada oraz pozwala na profesjonalne uaktualnienie
i zmiany, głównie w cz ci realizacyjnej strategii, pozwala na lepsz identyfikacj
finansowania pod k tem projektów i wi ksz skuteczno
ródeł
pozyskiwania rodków zewn trznych.
Audytor mo e pomóc Wójtowi Gminy w obiektywnej aktualizacji strategii
mi dzy
innymi poprzez: zalecenia do zarz dzania strategi , rekomendacje do bud etu, motywowanie
społecznego zespołu zarz dzaj cego strategi , analiz stanu pozyskiwania rodków, sugestie
w zakresie programów realizacyjnych, projektów. Pomoc audytora, mo e dotyczy
tak e
identyfikacji ródeł finansowania projektów, opracowania wniosków o dofinansowanie oraz ich
rekomendowania do sponsorów, przygotowania i przeprowadzenia specjalistycznych szkole .
57
PODSUMOWANIE
Operacjonalizacja celów rozwoju gminy dokonuje si poprzez:
-
programy realizacji poszczególnych zada
-
miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
-
wieloletni plan inwestycyjny (WPI) - krocz cy plan 4 - 5 letni
-
prognoz dochodów i wydatków bud etu gminy - krocz ca prognoza 4 - 5 letnia
-
roczne plany realizacyjne
-
plan rozwoju lokalnego
Wszystkie w/w narz dzia stanowi z kolei podstaw do corocznego opracowania bud etu
gminy i zada
realizacyjnych z rocznymi bud etami. Innymi słowy, ustalenia strategii
zrównowa onego rozwoju gminy Wilków, a zwłaszcza koszty realizacji przyj tych celów
i zada znajduj swój wymierny wyraz finansowy w corocznym bud ecie gminy (niezb dne
rodki finansowe, które nale y przeznaczy na ich realizacj ).
Z punktu widzenia zrównowa onego rozwoju gminy celowym wydaje si intensywna
promocja Wilkowa poprzez stworzenie strategii promocji gminy i wpisanie si
w układ
promocyjny s siednich gmin, powiatu i regionu, wpisanie na stałe w harmonogram imprez
Ziemi Lubelskiej Chmielaków Nadwi la skich.
Aby zwi kszy
sprzeda
płodów rolnych, konieczne jest opracowanie planu
marketingowego produktów rolniczych i sadowniczych, popieranie powstawania i działania
stowarzysze rolniczych zarówno z terenu gminy jak i w powi zaniu z s siednimi gminami,
powiatem i regionem.
W celu zwi kszenia ilo ci inwestycji i napływu kapitału do gminy nale y wprowadzi
ułatwienie dla inwestorów przy nabywaniu istniej cych obiektów lub gruntów pod budow .
Du ym krokiem naprzód było by przygotowanie z my l o przyszłych inwestorach, terenów
uzbrojonych i uporz dkowanie stosunków prawno-własno ciowych tych terenów.
W sferze infrastruktury technicznej najbardziej dynamiczny rozwój potrzebny jest
w
zakresie
rozbudowy
i
poprawy
infrastruktury
drogowej,
wodoci gowej
(100%
zwodoci gowania), przyst pienie do prac zwi zanych z kanalizacja gminy.
Ró nicowanie działalno ci na terenach gminy, tworzenie dodatkowego ródła dochodu
z działalno ci pozarolniczej wymaga powstania nowych przedsi biorstw okołorolniczych
58
w ró nych bran ach np. gospodarstwa agroturystyczne, przetwórstwo ywno ci ekologicznej,
małej gastronomii.
W układzie ponadlokalnym priorytetem jest udział w budowie nowoczesnego zakładu
utylizacji odpadów, modernizacji sieci wodoci gowej i budowy sieci kanalizacyjnej wraz
z oczyszczalni
cieków, rozbudowie układu komunikacyjnego, budowie sieci tras rowerowych,
cie ek dydaktycznych, wyznaczenie i oznakowanie punktów widokowych.
W zwi zku z sytuacj kryzysow w kraju, a w wyniku tego równie w gminie, nie jest
mo liwe jednoczesne i szybkie zrealizowanie wszystkich zaproponowanych w planie
realizacyjnym zada , inwestycji. Dlatego konieczna jest coroczna korekta realizowanych
przedsi wzi
i rozło enie ich w czasie oraz uwzgl dnienie w planowaniu rocznym czynników
zewn trznych, wynikaj cych ze zmiany sytuacji polityczno-gospodarczej w kraju i na wiecie.
Z propozycji zawartej w planie realizacyjnym nale y wybra zadania i przedsi wzi cia
priorytetowe z uwzgl dnieniem sytuacji społeczno-gospodarczej w kraju oraz stanu finansów
gminy (roczne i wieloletnie plany inwestycyjne). Aby wybra priorytety, trzeba przeprowadzi
precyzyjn
analiz
ekonomiczn
przedsi wzi
(studium wykonalno ci projektów, analiz
kosztów i korzy ci itp.), a tak e dokona przegl du propozycji benchmarkingowych (dobrych
praktyk) w audycie zrównowa onego rozwoju gminy. Taki audyt, oprócz zwi kszenia dost pu
do informacji zmniejszy koszty funkcjonowania gminy, poprzez usprawnienie zarz dzania oraz
zwi kszy szanse gminy w pozyskaniu rodków ze ródeł zewn trznych (rekomendacje do
funduszy).
Instrumenty z zakresu organizacji, zarz dzania i marketingu maj szczególne
znaczenie dla realizacji programów ekorozwoju. Instrumenty z zakresu organizacji,
zarz dzania i marketingu stanowi bardzo obszern i ci gle rozbudowywan grup
narz dzi realizacyjnych. Na szczególn uwag zasługuj :
nowe, ci le powi zane z programem, metody budowania i realizacji bud etu,
a zwłaszcza budowy bud etu zadaniowego,
system zarz dzania jako ci jako element systemu zarz dzania pa stwem, regionem,
powiatem, gmin , ogólniej jako element zarz dzania sfer usług publicznych,
systemowe podej cie do budowy marketingu gminnego.
59
6. RÓDŁA FINANSOWANIA I PROPOZYCJE
DZIAŁA PROMOCYJNYCH W GMINIE
6.1. DOCHODY I WYDATKI GMINY
Warunkiem realizacji zrównowa onego rozwoju gminy jest finansowanie przedsi wzi
rozwojowych. Cz
funduszy na ten cel pochodzi z dochodów gromadzonych przez władze
gminne (podatki,, subwencje, dotacje itp.) Dlatego tak wa ny jest mechanizm zarz dzania
finansami gminy (rys. 1)
60
Kontrola wydatków
Generowanie dochodów
Podstawa
dochodów gminy
Ustawodawstwo
ogólnokrajowe
Procedury groma-dzenia dochodów
Odpowiedzialno za usługi
Usługi
faktycznie
realizowane
Zgromadzone
dochody gminy
Koszty usług
gminnych
ródła lokalne
ródła zewn trzne
Dochody
gminy
Koszty
administracyjne
Wydatki
gminy
Po yczki
(kredyty)
Przewidywane
trendy
Czynniki
kosztów
lokalnych
Spłata po yczek
Nadwy ka
lub deficyt
Stabilizacja
Równowaga finansowa
Rys. 1. Podstawowe współzale no ci w zarz dzaniu finansami gminy wg Banku wiatowego
(McMaster 1991)
oraz ródła dochodów gminy (rys.2.)
61
Ministerstwo
finansów
Dotacja
ogólna
16
województw
( rednio około
2 404 063
mieszka ców)
Wojewoda
Urz d
podatkowy
Fundusz
rodowiska
15% PIT
5% podatku
firm
Dotacje
celowe
GMINY
(2480 gmin
około 155 na województwo)
Podatki lokalne od:
- nieruchomo ci
- transportu
- małych firm
- rolnictwa
- u ytkowania
50% opłat za
zanieczyszczenie
i eksploatacj
zasobów
naturalnych
Zarz dzanie
nieruchomo ciami
komunalnymi
i usługami
Rys. 2. ródła dochodów gminy
Istotne jest tak e procentowe ukształtowanie wielko ci dochodów
62
Opó nienia w rozwoju gmin w Polsce s du e i w zwi zku z tym potrzebne s znaczne
nakłady na inwestycje. Na ogół jednak nast puje bardzo powa ny niedobór
rodków
inwestycyjnych w porównaniu z przewidywanymi dochodami gminy. W sytuacji tak znacznego
braku
rodków na inwestycje niezb dne s
poszukiwania sposobów ich zwi kszenia.
Mo liwo ci wzrostu dochodów z podatków, subwencji czy dotacji s niewielkie, gdy zasady
okre laj ce wysoko
tego rodzaju wpływów s centralnie ustalane. Statystycznie najwy szy
udział w dochodach bud etowych samorz dów w Polsce maj
dochody z maj tku gmin
i pozostałe dochody (sprzeda mienia komunalnego, wpływy z usług komunalnych). Drug
pozycj w dochodach zajmuje udział gmin w podatkach dochodowych bud etu pa stwa (od
osób fizycznych, osób prawnych), nast pnie udział dochodów z podatków i opłat lokalnych (
w tym opłata skarbowa, podatek od nieruchomo ci, podatek od rodków transportu, podatek
rolny, podatek - karta podatkowa, podatek od spadków i darowizn). Trzeci
za dotacje
i subwencje. Obok podstawowych ródeł dochodów nale y zwróci uwag na ródła dodatkowe,
jakie stanowi maj tek gminy.
63
6.2 MO LIWO CI FINANSOWANIA ZEWN TRZNEGO GMINY
I. Gmina powinna si przygotowa do pozyskiwania funduszy ze ródeł zewn trznych
poprzez:
Przeprowadzenie diagnozy gminy - zebrana dokumentacja dotycz ca zasobów gminy, analiza
słabych i mocnych stron jej rozwoju, zidentyfikowane uwarunkowania otoczenia
zewn trznego (szanse i zagro enia)
Przeprowadzenie
audytu
zrównowa onego
rozwoju
-
ocena
stanu
rozwoju
gminy
w kontek cie integracji z Uni Europejsk , ocena zakresu wdra ania strategii rozwoju
oraz przygotowania do korzystania ze rodków przedakcesyjnych i strukturalnych.
Dokumenty strategiczne - studium uwarunkowa kierunków zagospodarowania przestrzennego,
strategia i programy zrównowa onego rozwoju, projekty,
Sprawny system zarz dzania zrównowa onym rozwojem
-
metody: Wska nikowy System Oceny Zrównowa onego Rozwoju, instrumenty
wspomagaj ce zarz dzanie (plany inwestycyjne, bud et zadaniowy, system zarz dzania
jako ci )
-
rodki: własne lub obce (np. obligacje komunalne, kredyty, po yczki, leasing, rodki
pomocowe, przedakcesyjne)
Zasoby ludzkie i instytucje wspieraj ce gmin - stowarzyszenia rozwoju lokalnego, Agencja
Rozwoju Lokalnego
Współpraca lokalna, regionalna, mi dzynarodowa
-
zwi zki gminne
-
stowarzyszenia gmin
-
konsorcja (w ramach projektu)
-
miasta i gminy partnerskie
-
projekty transgraniczne (Euroregiony)
64
II. Klasyfikacja ródeł finansowania gminy
1. Krajowe ródła finansowania gminy
a) pozagminne rodki publiczne
-
subwencje (ogólna wg przeliczeniowej liczby mieszka ców gminy, ma charakter
powszechny),
o wiatowa
(na
zadania
o wiatowe,
naliczana
wg
algorytmu,
ma charakter powszechny), wyrównawcza (przeznaczona dla gmin w których wska nik
podstawowych dochodów podatkowych na jednego mieszka ca jest mniejszy od 85%
analogicznego wska nika obliczonego dla wszystkich gmin w Polsce), rezerwa subwencji
przewidziana mi dzy innymi na przeciwdziałania kataklizmom - np. powód , huragan lub
usuwanie ich skutków.
-
dotacje celowe na dofinansowanie zada
własnych gminy (nie maj
charakteru
powszechnego)
- inwestycje realizowane przez gminy np. infrastrukturalne
- zadania z zakresu pomocy społecznej (np. zasiłki piel gnacyjne, O rodki
Pomocy Społecznej, pomoc w naturze - rodki wypłaca Wojewoda)
- wypłaty dodatków mieszkaniowych
- utrzymywanie prowadzonych szkół ponad podstawowych, artystycznych
I stopnia oraz placówek o wiatowych (je eli gmina takie placówki prowadzi)
- dofinansowanie zada własnych gmin na obszarze których wyst piła powód )
-
dotacje celowe na zadania rz dowe zlecone gminom (np. na usługi publiczne - o wietlenie
ulic, placów, Obrona Cywilna, prowadzenie poboru do wojska, prowadzenie rejestru
wyborczego, spisy rolne itp.)
-
dotacje z tytułu ulg i zwolnie ustawowych w podatku rolnym i le nym (oblicza si je na
podstawie wniosku gminy do Ministra Finansów)
b) rodki pozabud etowe
-
rodki specjalne b d ce w dyspozycji organów pa stwowych (dotacje) np. Totalizator
Sportowy -
rodki b d ce dotychczas w dyspozycji Urz du Kultury Fizycznej
i Turystyki, przeznaczone na dopłaty do inwestycji w zakresie turystyki, rekreacji
i sportu, rodki na dofinansowanie napraw obiektów sportowych po powodzi (Kancelaria
65
Premiera), wyodr bniony rachunek Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych ( rodki
przeznaczone na usuwanie skutków powodzi)
-
pa stwowe fundusze celowe ( dotacje, po yczki, refundacje)
1) dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych realizowanych w systemie robót publicznych
jako zadanie własne gminy, w gminach zagro onych szczególnie wysokim bezrobociem
strukturalnym. Fundusze te mog
by
tak e przeznaczone na refundacj
kosztów
poniesionych na wynagrodzenia, nagrody, składki ZUS bezrobotnych oraz refundacj do
50% rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych
2) NFO iGW, WFO iGW ( na cele stanowi ce zadania tych funduszy oraz na likwidacja
skutków powodzi)
3) PFRON - na rehabilitacj osób niepełnosprawnych, usuwanie barier architektonicznych itd.
-
agencje rz dowe, fundacje i inne rodki specjalne (dotacje, subwencje, kredyty, po yczki)
rodki te s przeznaczone na cele społeczne i społeczno u yteczne takie jak:
-
ochrona zdrowia
-
rozwój gospodarki i nauki
-
o wiata i wychowanie
-
kultura i sztuka
-
opieka i pomoc społeczna
-
ochrona rodowiska i zabytków
Fundacje (mi dzy innymi):
-
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego
-
Agencja Rozwoju Komunalnego
-
Fundacja Fundusz Współpracy
-
Ekofundusz (dotacje -
rodki pochodz ce z ekokonwersji polskiego zadłu enia
w Klubie Paryskim)
-
Fundacja Współpracy Polsko - Niemieckiej
-
Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund
-
„ETOH” - Fundusz Rozwoju Profilaktyki, Edukacji i Terapii Problemów Alkoholowych
-
Fundacja Rozwoju Kultury Fizycznej
-
Fundacja Sportu i Turystyki „Warta”
66
Agencje (mi dzy innymi):
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dotacje na infrastruktur , po yczki na
tworzenie miejsc pracy dla bezrobotnych)
Krajowy Fundusz Mieszkaniowy (dotacje, preferencyjne kredyty na infrastruktur techniczn
towarzysz c
budownictwu
mieszkaniowemu,
odnowienie
budynków
mieszkalnych
i
infrastruktury po powodzi)
Instytucje i mechanizmy finansowe:
-
banki: BO , BE i inne
-
towarzystwa leasingowe
-
inwestycje kapitałowe (udział w spółce poprzez zakup np. pakietu akcji)
-
obligacje komunalne
-
instytucje prywatne (finansuj ce głównie organizacje pozarz dowe)
-
fundacje krajowe i przedstawiciele fundacji zagranicznych
2. Mi dzynarodowe ródła finansowania gminy
-
Bank wiatowy
-
Globalny Fundusz
rodowiskowy (GEF) - wymagana współpraca gminy z organizacj
pozarz dow
-
PHARE 2
-
EBOR - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
-
EBI - Europejski Bank Inwestycyjny
-
Fundacje i fundusze prywatne
-
Europejskie Fundusze Strukturalne.
Zaleca
si
pozyskanie
nast puj cych
informacji
przed
zło eniem
aplikacji
o dofinansowanie projektu:
•
Co wynika bezpo rednio dla gminy
ze strategii województwa?
ródło informacji
- Lubelski Urz d Marszałkowski
•
Regionalny Komitet Steruj cy - nale y rozezna skład i kalendarz obrad Komitetu
67
6.3. OKRE LANIE PRZEDSI WZI
WSKAZANIEM
REALIZACYJNYCH ZE
RODEŁ FINANSOWANIA
I. Systematyzowanie zada , przedsi wzi , inwestycji w gminie w kontek cie
ródeł
finansowania.
1. Aby usystematyzowa
przedsi wzi cia realizacyjne pod k tem okre lonych
ródeł
finansowania, wskazany jest podział projektów na nast puj ce obszary:
•
rodowisko
•
sfera społeczna
•
gospodarka
•
infrastruktura techniczna
•
zarz dzanie zrównowa onym rozwojem
2. Nale y nawi za
współprac
lokaln
i regionaln
z samorz dami i organizacjami
pozarz dowymi.
3. Nale y zdywersyfikowa
ródła finansowania przedsi wzi , inwestycji. Nie wskazane jest
skupianie finansowania projektów tylko na jednym ródle finansowania.
4. Zaleca si przeprowadzenie auditu zrównowa onego rozwoju w celu uaktualnienia strategii,
oceny stopnia rozwoju gminy w stosunku do innych gmin w Polsce i za granic
dostosowania jej do wymogów Unii Europejskiej pod k tem pozyskiwania
oraz
rodków
przedakcesyjnych.
5. Projekty tworzone pod k tem ródeł finansowania ze rodków przedakcesyjnych powinny by
przygotowywane w/g matrycy projektu, przyj tej w standardach Unii Europejskiej.
Przykład:
Cele i zadania projektu
Wska niki realizacji
Zało enia
(rozwoju)
Cele strategiczne
Cele szczegółowe
Zadania
68
Informacje dotycz ce przygotowania projektów dost pne s pod adresem internetowym: www.
lubelskie. pl
II. Główne formy finansowania przedsi wzi
realizacyjnych
Wybór i stosowanie okre lonej formy finansowania ekorozwoju, w tym ochrony
rodowiska, zale y w praktyce do trzech najwa niejszych czynników:
- rodzaju przedsi wzi cia (działalno inwest ycyjna, edukacja itd.),
-
statusu
wnioskodawcy
w
prz ypadku
poz yskiwania
rodków
ze
ródeł
zewn trzn ych (samorz d, przedsi biorstwo, organizacje pozarz dowe, osob y
fiz yczne itp.),
-
rodzaju inst ytucji finansuj cej (bank, bud et pa stwa, fundacje itp.).
System finansowania przewiduje wykorzystanie nast puj cych podstawowych form:
-
po yczki i kred yt y,
-
dotacje (tzw. grant y) i subwencje,
-
rodki własne,
-
obligacje (w t ym obligacje komunalne),
-
leasing finansowy i operacyjn y,
-
zapis y i darowizn y.
ródła finansowania zada programów ekorozwoju
Do ródeł tych nale y zaliczy
rodki:
1. funduszów celowych (tzw. ekologicznych),
2. własne podmiotów gospodarczych,
3. bud etów samorz dów terytorialnych (gmin, powiatów i województw),
4. własne ludno ci i rodki społeczne,
5. bud etu pa stwa,
6. sektora bankowego,
7. pomocy zagranicznej ( rodki funduszy i programów pomocowych).
69
Rekomendacje do programów rozwoju Strategii pod k tem wykorzystania funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej:
-
wszystkie programy rozwoju powinny by komplementarne z Programami Operacyjnymi
okre laj cymi mo liwo ci i zasady wykorzystania Funduszy Strukturalnych oraz
pozostałymi programami pomocy przedakcesyjnej, które b d w dalszym ci gu dost pne w
Polsce;
-
nie nale y zapomina o szerokiej gamie form pomocy oferowanej przez ró nego rodzaju
instytucje pomocy krajowej i zagranicznej – nieodzownym b dzie stworzenie lokalnej bazy
danych takich instytucji, okre laj cej w szczegółach ich ofert pomoc ;
-
ka dy z programów rozwoju powinien zawiera list instytucji, programów i działa , do
których b d adresowane wnioski o współfinansowanie zidentyfikowanych działa ;
-
nast pstwem przygotowania programów powinno by stworzenie efektywnego systemu
przygotowywania wniosków o pomoc w finansowaniu inwestycji (projektów). W procesie
przygotowywania wniosków nale y uwzgl dni udział partnerów publiczno – prywatnych,
którzy b d
w du ej mierze realizatorami działa
przewidzianych w tych programach
rozwoju;
-
programy rozwoju powinny wpisywa si w aktualne krajowe dokumenty planistyczne takie
jak np. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego czy te Strategia Rozwoju Powiatu
Opolskiego;
-
działania zwi zane z inwestycjami w gminie Wilków stworz
szanse rozwi zania
problemów społecznych i gospodarczych gminy i wpłyn na wykreowanie korzystnego
wizerunku Wilkowa. W celu pozyskania zewn trznych rodków finansowych na realizacje
tego przedsi wzi cia w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego (ZPORR) - Rozwój terenów wiejskich, koniecznym b dzie opracowanie w
ramach Planu Operacyjnego – Planu Rozwoju Lokalnego;
-
ubiegaj c si
o
rodki na projekty zwi zane z rozwojem infrastruktury technicznej,
kulturalnej i turystycznej (ZPORR – Działanie 3.1. i dalsze) Gmina b dzie musiała spełni
obligatoryjny wymóg posiadania Planu Rozwoju Lokalnego. Niniejsza Strategia
Zrównowa onego Rozwoju b dzie mogła by uznana za taki Plan, je li w dokumencie Planu
Operacyjnego do Strategii b d zawarte konkretne projekty, zadania wymienione z nazwy
70
oraz uj te w ramy czasowe. Ponadto w Planie Operacyjnym do Strategii powinny zosta
zawarte informacje o zapewnieniu obligatoryjnych rodków na współfinansowanie działa ;
-
rozpatruj c mo liwo ci podejmowania działa w zakresie wykreowania produktu lokalnego
oraz innych działa
z zakresu ogólnie poj tego rozwoju społeczno – gospodarczego
nale ałoby by rozwa y potrzeb uruchomienia działa Lokalnej Grupy Działania (swego
rodzaju Partnerstwa Publiczno – Prywatnego), która ułatwiła by pozyskiwanie rodków w
ramach Pilota owego Programu Leader + na powy sze działania;
-
podejmuj c działania w zakresie rozwoju turystyki nieodzownym b dzie opracowanie w
ramach Planu Operacyjnego Programu Rozwoju Turystyki, który ukierunkowywałby
działania w tym zakresie. Program taki powinien stwarza szanse gminie jako cało ci oraz
poszczególnym jej miejscowo ciom do rozwoju w tym zakresie. Mógłby on mi dzy innymi
przygotowa miejscowo ci wiejskie – te o najwi kszych szansach na rozwój turystyki i
rekreacji – do korzystania z Działania „Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa
kulturowego” w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) „Restrukturyzacja i
modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich”.
-
podejmuj c działania zwi zane z opracowaniem programu rozwoju przedsi biorczo ci
szczególn uwag nale y zwróci na ułatwienie dost pu przedsi biorcom do zewn trznych
ródeł finansowania inwestycji oraz tworzenie korzystnych warunków do rozwoju sektora.
Nieodzownym wydaje si ukierunkowanie działa na pozyskiwanie wsparcia mi dzy innymi
w
ramach
Sektorowego
Programu
Operacyjnego
„Wzrost
Konkurencyjno ci
Przedsi biorstw” (Działanie 1.2. Poprawa dost pno ci do zewn trznego finansowania
inwestycji przedsi biorstw oraz Działanie 1.3. Tworzenie korzystnych warunków dla
rozwoju firm). W ramach tych działa mo liwe b dzie kreowanie i wzmacnianie lokalnego
funduszu po yczkowego i funduszu por cze
kredytowych oraz przygotowanie i
udost pnianie przedsi biorcom odpowiedniej infrastruktury dla prowadzenia działalno ci
gospodarczej. Narz dziem towarzysz cym powinny by polityki szczegółowe samorz du
wspieraj ce rozwój sektora;
-
program rozwoju i zarz dzania o wiat powinien uwzgl dnia mo liwo ci wykorzystania
rodków pomocowych oferowanych w ramach ZPORR i SPO „Rozwój zasobów ludzkich”;
-
w ramach programu rozwoju działalno ci kulturalnej nale y identyfikowa działania spójne
z odpowiednimi działaniami w ZPORR oraz SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora
ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich” a tak e SPO „Rozwój zasobów ludzkich”;
71
-
program ochrony zdrowia i pomocy społecznej oprócz polityk szczegółowych i zada
własnych powinien lokowa
swoje zadania w Działaniu 3.5. Lokalna infrastruktura
społeczna ZPORR;
-
program ochrony rodowiska naturalnego, walorów kulturowych i krajobrazowych powinien
by zintegrowany z planem operacyjnym wpisuj cym si w odpowiednie działania ZPORR
oraz SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój zasobów
ludzkich” (Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego”);
-
program współpracy lokalnej powinien uwzgl dnia mo liwo ci tworzenia i funkcjonowania
lokalnych Partnerstw Publiczno - Prywatnych (np. Partnerstwo na rzecz Zatrudnienia).
Szerokie formy wsparcia działa
PPP oferowane w ramach Programów Operacyjnych
powinny zosta zidentyfikowane wg potrzeb i uwzgl dnione w programie.
Struktura systemu funduszy ekologicznych
Krajowy system pozabud etowych funduszy ekologicznych tworz :
- Najwa niejsz y pod wzgl dem d ysponowan ych rodków Fundusz Ochron y
rodowiska i Gospodarki Wodnej, b d cy od 1 st ycznia 1999 roku 4
poziomowym
s ystemem
wyspecjalizowan ych
fundusz y
o
nast puj cej
strukturze:
-
Narodowy Fundusz Ochron y
-
16
wojewódzkich
fundusz y
rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFO iGW)
ochron y
rodowiska
i
gospodarki
wodnej
(WFO iGW)
-
powiatowe fundusze ochron y
rodowiska i gospodarki wodnej (PFO iGW)
w 308 powiatach i 65 miastach na prawach powiatów
-
2489
gminn ych
fundusz y
ochron y
rodowiska
i
gospodarki
wodnej
(GFO iGW) .
W du ym stopniu proekologiczn y charakter maj te :
- Fundusz Le n y,
- Fundusz Ochron y Gruntów Roln ych.
Powiatowe i gminne fundusze nie maj osobowo ci prawnej.
72
Główne ródło wpływów funduszu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej.
Stanowi je opłaty i kary. I tak do:
1. GFO iGW wpł ywa:
- 50% opłat i kar za składowanie odpadów,
-
100% kar za usuwanie drzew i krzewów,
-
20% opłat
i
kar
za pozostałe rodzaje gospodarczego
korz ystania ze
rodowiska;
2. PFO iGW wpł ywa:
- 10% za składowanie odpadów,
-
10% opłat
i
kar
za pozostałe rodzaje gospodarczego
korz ystania ze
rodowiska;
3. WFO iGW wpł ywa:
- 72% pozostał ych rodków po odpisach na PFO iGW i GFO iGW, tzn. po
odpisaniu 60% wpływów z opłat i kar za składowanie odpadów i 30%
wpł ywów z opłat i kar za pozostałe rodzaje gospodarczego korz ystania ze
rodowiska,
-
nadwy ka gminn ych i powiatowych fundusz y, których dochod y s
ni
15
krotno
redniej
krajowej
dochodów
z
roku
wi ksze
poprzedniego
prz ypadaj cych na 1 mieszka ca;
4. NFO iGW wpł ywa:
- 28% pozostał ych rodków po odpisach na PFO iGW i GFO iGW,
-
100% opłat i kar za zasolenie wód powierzchniowych przez kopalnie w gla
kamiennego,
-
100% opłat i kar z tytuł y emisji tlenków azotu oraz opłat górnicz ych
i geologiczn ych.
Dochodami NFO iGW oraz funduszy wojewódzkich mog
z tytułu:
- udziału t ych funduszy w spółkach,
-
by
tak e
rodki
emisji obligacji,
73
-
zaci gania kred ytów i udzielania oprocentowan ych po yczek na realizacj
zada ochron y rodowiska i gospodarki wodnej,
-
oprocentowania rachunków bankowych,
a tak e:
- zyski z finansowan ych przedsi wzi
,
-
wpł ywy i rodki z inn ych fundusz y,
-
inne dochod y okre lone przez Rad Ministrów.
Przeznaczenie rodków funduszy ekologicznych.
rodki tych funduszy przeznaczone s na finansowanie w cało ci lub w cz ci przedsi wzi
zwi zanych z ochron
rodowiska i gospodark wodn . Struktur zada stanowi cych przedmiot
szczególnego zainteresowania funduszy przedstawia poni sza tabela.
Zadania finansowane przez fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej
ZADANIA UNIWERSALNE
ZADANIA SPECYFICZNE
ZADANIA SPECYFICZNE
-do finansowania przez
- dla WFO iGW i NFO iGW
- dla NFO iGW
GFO iGW, WFO iGW
i NFO iGW
1. edukacja ekologiczna
6.
działania na rzecz ochrony
11. rozwój przemysłu produkcji
i propagowanie działa
przyrody, w szczególno ci
urz dze mechanicznych
proekologicznych
lasów
i aparatury kontrolnopomiarowej, słu cych
ochronie rodowiska
i gospodarce wodnej,
2. wspomaganie systemów
7.
zapobieganie i likwidacja
nadzwyczajnych zagro e
kontrolno-pomiarowych stanu
rodowiska
rodowiska
12. rozwój specjalistycznego
potencjału wykonawczego do
realizacji inwestycji ochrony
rodowiska i gospodarki
wodnej
3. zadania modernizacyjne
8.
badania naukowe
13. rozwój sieci stacji
i inwestycyjne słu ce
i upowszechnianie ich
pomiarowych, laboratoriów
ochronie rodowiska
wyników oraz post pu
i o rodków przetwarzania
technicznego w ochronie
informacji , słu cych badaniu
rodowiska i gospodarce
jako ci rodowiska
74
wodnej
4. urz dzania i utrzymanie
9.
opracowanie i wdra anie
14. realizacja kompleksowych
terenów zielonych,
nowych technik i technologii,
programów badawczych,
zadrzewie , zakrzewie
w szczególno ci dotycz cych:
rozwojowych
-
i parków wiejskich
5. gospodarcze wykorzystanie
cieków,
i wdro eniowych oraz
-
promieniowania,
programów edukacji
-
paliw i spalin,
ekologicznej,
-
utylizacji odpadów,
-
ograniczenia hałasu
10. profilaktyka zdrowotna dzieci
15. pierwsze wyposa enie nowo
yj cych na obszarach
i składowanie odpadów,
tworzonych przedsi biorstw,
zagro enia ekologicznego
nowych działów lub
wydziałów w istniej cych
przedsi biorstwach
i jednostkach badawczych
ZADANIA SPECYFICZNE dla
ZADANIA SPECYFICZNE dla
gminnych funduszy:
wojewódzkich funduszy:
z ochron
1. inne cele słu ce ochronie
1. Inne zadania zwi zane
i gospodark wodn , ustalone
z ochron
w planie działalno ci
rodowiska w gminie, ustalone
przez rad gminy
16. Inne zadania zwi zane
rodowiska i gospodark
rodowiska
narodowego funduszu
wodn , ustalone w planie
działalno ci wojewódzkich
funduszy
ZADANIA finansowane przez PFO iGW
1. Składowanie i unieszkodliwianie odpadów w tym współfinansowanie
inwestycji ekologicznych o charakterze ponadgminnym.
rodki pomocowe przeznaczone na finansowanie zada programów ekorozwoju.
Lista programów pomocowych jest bardzo długa. Finansowa pomoc zagraniczna na ochron
rodowiska
w
Polsce
jest
w
formie
dotacji,
kredytów
preferencyjnych
i komercyjnych. Pomoc ta jest udzielana głównie przez Uni Europejsk , ONZ, Bank wiatowy,
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, rz du USA, Japonii oraz 9 krajów europejskich, przy
najwi kszym udziale Niemiec, Danii, Holandii i krajów skandynawskich.
75
Szczególne znaczenie w finansowaniu realizacji koncepcji ekorozwoju, w tym zada
z zakresu ochrony
rodowiska maj
nast puj ce programy i fundusze o charakterze
pomocowym:
-
Ekofundusz - fundacja zajmuj ca si
dystrybucj
fundusz y pochodz cych
z ekokonwersji długów, działaj ca od 1993 roku,
-
Globalny Program na rzecz
rodowiska
(GEF- Global Environmental
Fasilit y)
z podprogramem „małe grant y” - od 1994,
-
program UNDP,
-
program Regionalnego Centrum
rodowiskowego na Europ
rodkow
i Wschodni (REC) - od połowy 1990,
-
program PHARE Unii Europejskiej (UE), w t ym program y transgranicznej
współpracy europejskiej CBC - („Cross Border Cooperation”).
76
RÓDŁA POZYSKANIA RODKÓW POMOCOWYCH DLA POLSKI
ISPA
P
H
A
R
E
RODKI
POMOCOWE
SAPARD
Fundusz Spójno ci
Fundusz Rolny
Fundusz Regionalny
P
H
A
R
E
FUNDUSZE
PRZEDAKCESYJNE
I PHARE
Fundusz Socjalny
FUNDUSZE
STRUKTURALNE
77
6.4. PROPOZYCJE DZIAŁA
PROMOCYJNYCH
Rola instrumentów marketingowych
Rola tych instrumentów jest istotna, lecz niestety nadal niedoceniana w gminach. .
Dotyczy to zwłaszcza promocji. Nie załatwia ona wszystkiego, ale bez niej wiele działa
lub zada zwi zanych z realizacj programu ekorozwoju przynosi znaczne mniejsze efekty.
Promocja jest antyproduktywna, je li u jej podstaw nie le y strategia zrównowa onego
rozwoju, ale te na odwrót - strategia, której nie towarzyszy promocja, jest zdana na własne
siły, poniewa jest w pewnym sensie „niema”.
Grupa instrumentów oddziaływania społecznego
Tworz je te wszystkie instrumenty, które z jednej strony kształtuj
wiadomo
proekologiczn („ekorozwojow ”) jednostek i grup społecznych (np. edukacja), a z drugiej
s
przejawem tej
informacji
wiadomo ci (instrument umo liwiaj cy korzystanie z prawa do
o rodowisku). Wszystkie razem wzi te powinny słu y uspołecznianiu
realizacji programu ekorozwoju. W ród podstawowych instrumentów tej grupy nale y
przede wszystkim wymieni :
-
edukacj i promocj ekologiczn ,
-
negocjacje, umowy i porozumienia,
-
form y nacisku bezpo redniego i oddolne inicjat ywy społeczne,
-
instrument y lobbist yczne, narz dzia usługowe,
-
instrument y działa komplementarn ych.
78
Propozycje działa promocyjnych w Gminie Wilków:
1. Opracowanie strategii promocji
3. Przygotowanie profesjonalnych promocyjnych ofert inwestycyjnych:
-
zorganizowanie współpracy ró n ych inst ytucji na rzecz rozwoju
rynku pracy
-
akt ywizacja lokalnego potencjału gospodarczego
-
opracowanie programu integracji rodowiska biznesowego
-
stworzenie formalnej struktury reprezentacji
rodowisk biznesowych
w gminie
4. Zabezpieczenie w bud ecie gminy wi kszych rodków na cele promocyjne,
5. Udział gminy w Stowarzyszeniach i Zwi zkach Gminnych,
6. Podj cie współpracy gminy Wilków z gminami partnerskimi z Europy Wschodniej
i Zachodniej,
7. Czytelny Urz d:
-
opracowanie informatorów – co, jak i gdzie mo na załatwi
w
urz dzie
-
weryfikacja i ujednolicenie wewn trznego oznakowania urz du
-
opracowanie
i
wdro enie
wewn trznego
s ystemu
przekazywania
informacji o charakterze lokaln ym i ponadlokaln ym.
79
Zał cznik:
RÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI
REALIZOWANYCH W RAMACH STRATEGII
ZRÓWNOWA ONEGO ROZWOJU
Lista adresowa:
Academy for Educational Development Democracy Projekt Sieci Demokratycznej
Adres:
al. Ró 10 m. 9
Tel
00 556 Warszawa
Fax
Polska
E-mail
22 6218387
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Adres:
al. Jana Pawła II 70
Tel
22 8602900
Warszawa
Fax
22 8602980
Polska
E-mail
[email protected]
al. Ujazdowskie 19
Tel
22 6282890
00-557 Warszawa
Fax
22 6225495
Polska
E-mail
Agencja Rozwoju Komunalnego
Adres:
Agencja Rozwoju Komunalnego w Krakowie
Adres:
pl. Wszystkich wi tych 11/25
Tel
12 6161391
31-004 Kraków
Fax
12 4223957
80
Polska
E-mail
[email protected]
Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie
Adres:
Nowy wiat 42
Tel
22 8283895
00-363
Fax
22 6225495
Polska
E-mail
[email protected]
Agricultural Cooperative Development International (ACDI)
Adres:
ul. Jasna 26 p. 301
Tel
22 263913
00-054 Warszawa
Fax
22 265142
Polska
E-mail
Agrobusiness Training - Cohran Fellowship Program
Adres:
Al. Ujazdowskie 29/31 U.S.
Tel
22 6283041
00-540 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Embassy
Ameryka ska Agencja Handlu i Rozwoju
Adres:
Al. Jerozolimskie
Tel
22 6254374
00-803 Warszawa
Fax
22 6216327
Polska
E-mail
Ameryka ska Agencja Rozwoju Mi dzynarodowego (USAID)
Adres:
Al. Jerozolimskie 56 c
Tel
22 6302480
00-803 Warszawa
Fax
22 6287486
Polska
E-mail
81
Ameryka sko-Polska Wspólna Komisja ds. Pomocy Humanitarnej
Adres:
al. Szucha 9
Tel
22 6212529
00-580 Warszawa
Fax
22 6212529
Polska
E-mail
Andrew W. Mellon Foundation
Adres:
140 East 62nd Street
Tel
NY New York
Fax
USA
E-mail
Association Generale des Intervenants Retraits Action de Benevoles pour la
Adres:
ul. Senatorska 38
Tel
22 266271
00-095 Warszawa
Fax
22 6359056
Polska
E-mail
BORDO Centrum Informacji dla Organizacji Pozarz dowych
Adres:
ul urawia 6/2
Tel
22 6250956
00-549 Warszawa
Fax
22 6250956
Polska
E-mail
British Executive Service Overseas
Adres:
ul. Francuska 4
Tel
22 6177935
03-906 Warszawa
Fax
22 6177935
Polska
E-mail
Brytyjski Fundusz Know How Program Wspierania Samorz dów Lokalnych (LGAP)
Adres:
ul. urawia 4a
Tel
22 6935364
Waraszawa
Fax
22 6935365
82
Polska
E-mail
Brytyjski Fundusz Know How Ambasada Brytyjska
Adres:
al. Ró 1
Tel
22 6281001
00-556 Warszawa
Fax
22 6217167
Polska
E-mail
Canadian Executive Service Organization
Adres:
ul. Wspólna 41/81
Tel
22 6293105
00-519 Warszawa
Fax
22 6293105
Polska
E-mail
CARE Small Business Association (CAREBAC)
Adres:
ul. Marszałkiwska 140
Tel
22 8277083
00-061 Warszawa
Fax
22 8277083
Polska
E-mail
Center for International Private Enterprise (CIPE)
Adres:
ul. wi tokrzyska 36 p.6
Tel
22 6209567
00-116 Warszawa
Fax
22 6225525
Polska
E-mail
Centrum Animacji Kultury
Adres:
ul. Krakowskie Przedmie cie
Tel
22 262117
00-071 Warszawa
Fax
22 260662
Polska
E-mail
21/23
83
Citizens Democracy Corps Inc.
Adres:
ul. Koszykowa 60/62 m.10
Tel
22 6294294
00-667 Warszawa
Fax
22 6257085
Polska
E-mail
EURO INFO Centrum Korespondencyjne
Adres:
ul. urawia 6/12
Tel
22 6251319
00-503 Warszawa
Fax
22 6251290
Polska
E-mail
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Couterpart Fund
Adres:
Al. Reymonta 12 A
Tel
22 6637501
00-842 Warszawa
Fax
22 6631729
Polska
E-mail
Ford Fundation
Adres:
320 East 43 Stret
Tel
NY New York
Fax
USA
E-mail
Francusko-Polska Fundacja Ekologiczna
Adres:
ul Dubois 9
Tel
22 6358856
00-182 Warszawa
Fax
22 6351025
Polska
E-mail
Free Enterprise Transition Center(FETC)
Adres:
ul. Straszewskiego 25/6
Tel
12 226012
31-113 Kraków
Fax
12 226012
84
Polska
E-mail
Fundacja dla Polski
Adres:
ul. Flory 9
Tel
22 622655
00-503 Warszawa
Fax
22 622655
Polska
E-mail
[email protected]
ul. Bagatela 14
Tel
22 6290092
00-585 Warszawa
Fax
22 62114855
Polska
E-mail
Fundacja Edukacji Ekonomicznej
Adres:
Fundacja Efektywnego Wykorzystania Energii
Adres:
Adres:
Adres:
ul. Wierzbowa 11
Tel
32 2035114
40-169 Katowice
Fax
32 2035114
Polska
E-mail
[email protected]
ul. Floria ska 55
Tel
12 4213989
31-019 Kraków
Fax
12 4213070
Polska
E-mail
[email protected]
ul Brodzi skiego 21
Tel
22 394945392141
01-557 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
[email protected]
Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund
Adres:
al. Reymonta 12A
Tel
22 6398125
01-842 Warszawa
Fax
22 6631729
Polska
E-mail
85
Fundacja France Pologne Ambasada Francji
Adres:
ul. Pi kna 1
Tel
22 6288401
00-477 Warszawa
Fax
22 6252031
Polska
E-mail
Fundacja Gospodarcza NSZZ „Solidarno ”
Adres:
Adres:
Adres:
Tel
384813
Warszawa
Fax
384318
Polska
E-mail
al. Powsta ców Wielkopolskich 16 Tel
61 543220
60-967 Pozna
Fax
61 543221
Polska
E-mail
ul. Zygmuntowska 2a
Tel
35-030 Rzeszów
Fax
Polska
E-mail
17 39417
Fundacja Gospodarcza NSZZ „Solidarno ” Białostocka Szkoła Biznesu
Adres:
ul. Wiejska 45e
Tel
15-351 Białystok
Fax
Polska
E-mail
85 21945
Fundacja Hansa Seidla
Adres:
ul. Wróbla 7
Tel
22 434670
02-736 Warszawa
Fax
22 434670
Polska
E-mail
Fundacja EKOFUNDUSZ
Adres:
ul. Belwederska 18A
Tel
22 8400901
86
00-762 Warszawa
Fax
Polska
E-mail
22 8400942
Agencja Rozwoju Komunalnego (ARK)
Adres:
ul. Nowy wiat 42
Tel
22 8253895; 8233897
03-365 Warszawa
Fax
22 6225495
Polska
E-mail
Program Małych Dotacji GEF
Adres:
al. Niepodległo ci 186
Tel
22 6259245
00-608 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Adres:
ul. Konstruktorska 3
Tel
22
02-673 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
Adres:
Ul. Wałbrzyska 3/5
Tel.
22 6453380
Warszawa
Fax
22 6453390
E-mail
Bank Ochrony rodowiska
Adres:
ul Przasnyska 6a
Tel
22 6335522
01-765 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
87
Zwi zek Miast Polskich
Adres:
ul. Marcinkowskiego 11
Tel
61-827 Pozna
Fax
Polska
E-mail
61 853813
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego
Adres:
ul. urawia 4a
Tel
22 6292888
00-503 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i rednich Przedsi biorstw
Adres:
al. Jerozolimskie 125/127
Tel
22 6997944
02-017 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Mi dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank wiatowy)
Adres:
ul. Stawki 2
Tel
22 6350553
00-193 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
Adres:
al. Jerozolimskie 65/79
Tel
22 630-72-75
00-697 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Biuro Programu Socrates
Adres:
al. Szucha 25
Tel
22 6280461; 6297241
00-918 Warszawa
Fax
22
88
Polska
E-mail
Biuro Koordynacji i Kształcenia Kadr Fundusz Współpracy
Adres:
ul. Koszykowa 79
Tel
22 6252861; 6252936
02-088 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Narodowa Agencja Programu Młodzie dla Europy
Adres:
al. Szucha 25
Tel
22 6283706
00-918 Warszawa
Fax
22 6223708
Polska
E-mail
[email protected]
Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA)
Adres:
ul. Wspólna 30
Tel
22 6232213
Warszawa
Fax
22 6289387
Polska
E-mail
Fundusz Współpracy (Cooperation Fund)
Adres:
ul. Nowy wiat 6/22 pok.292a
Tel
22 6617271; 6617379
00-400 Warszawa
Fax
22 6617271
Polska
E-mail
Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej „Polska Wie 2000” im. Macieja Rataja
Adres:
al. Reymonta 12A
Tel
22 6630986
01-842 Warszawa
Fax
22
Polska
E-mail
Umbrella Project
89
Adres:
al. Niepodległo ci 186
Tel
22 6283624
00-926 Warszawa
Fax
22 6299566
Polska
E-mail
Narodowa Agencja Programu „Młodzie ” Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Adres:
al. Szucha 25
Tel
22 6223706
00-919 Warszawa
Fax
22 6223708
Polska
E-mail
Programy Przedakcesyjne Unii Europejskiej:
PHARE
ISPA
SAPARD
Kontakt: Urz d Marszałkowski Województwa Lubelskiego; Wydział Rolnictwa,
Modernizacji Terenów Wiejskich i Ochrony rodowiska
Etoh- Fundacja Rozwoju Profilaktyki, Edukacji i Terapii Problemów Alkoholowych
Fundacja Rozwoju Kultury Fizycznej - Warszawa
Fundacja Sportu i Turystyki „Warta” - Warszawa
Krajowy Fundusz Mieszkaniowy - Warszawa
Europejski Bank Mieszkaniowy - Warszawa
Europejski Bank Inwestycyjny - Warszawa
Inwestycje leasingowe
90
Fundusze inwestycyjne
91
UCHWAŁA Nr ......................
RADY GMINY WILKÓW
Z dnia …………… roku
w sprawie przyj cia Strategii Zrównowa onego Rozwoju Gminy
Wilków
Na podstawie art. 18 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorz dzie gminnym (tekst
jednolity Dz. U. Nr 13, poz. 74 z 1996 roku z pó niejszymi zmianami) Rada Gminy
przyjmuje:
§1
Dokument
p.n.
"STRATEGIA
ZRÓWNOWA ONEGO
ROZWOJU
GMINY
WILKÓW" stanowi cy zał cznik nr 1 do niniejszej uchwały
"STRATEGIA
ZRÓWNOWA ONEGO
ROZWOJU
GMINY
WILKÓW"
opracowana została we współpracy społeczno ci lokalnej, władz gminy oraz Firmy
„Ekspert”, przy pomocy której b dzie wdra ana.
§2
e "STRATEGIA ZRÓWNOWA ONEGO
Ustala si ,
ROZWOJU GMINY
WILKÓW” stanowi b dzie podstawowy element Programu Zrównowa onego Rozwoju
Gminy Wilków.
§3
Okre lone
w
"STRATEGII
ZRÓWNOWA ONEGO
RRZWOJU
GMINY
WILKÓW" zasady, cele i działania na rzecz rozwoju gminy stanowi wytyczne do innych
dokumentów strategicznych i programowych Gminy Wilków oraz do pozyskania funduszy
zewn trznych.
§4
Wykonanie
Uchwały
powierza
si
Wójtowi
Gminy
Wilków
i zobowi zuje si do składania Radzie Gminy corocznych sprawozda z realizacji przyj tej
Strategii.
§5
Uchwała wchodzi w ycie z dniem podj cia.
Przewodnicz cy Rady Gminy
92

strategia zrównoważonego rozwoju gminy wilków

Transkrypt

Podobne dokumenty

Chcesz wygrać - Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno

Jan Sandner Idea zrównoważonego rozwoju w holistycznej edukacji

pełen tekst

Aleksandra Kuzior Internet jako narzedzie budowania świadomości

Sprawozdanie z konferencji Globe Forum - Polsko

Katalog elementów bezpieczeństwa ruchu drogowego - Roto-Tech