System innowacji Izraela

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Tel Awiwie
System innowacji Izraela
marzec 2011
2
Spis treści
1
Informacje podstawowe ..................................................................................................4
2
Realizacja strategii innowacji..........................................................................................4
2.1
Tworzenie warunków dla przewagi innowacyjnej kraju...........................................4
2.2
System finansowania projektów innowacyjnych......................................................5
2.3
Programy rządowe ..................................................................................................6
2.4
Inkubatory technologiczne ......................................................................................7
3
Komercjalizacja wyników badań naukowych..................................................................8
4
Podsumowanie................................................................................................................9
3
1 Informacje podstawowe
W ciągu ostatnich 20 lat w Izraelu nastąpił spektakularny rozwój sektorów wysokich
technologii, lokując kraj wśród światowych liderów innowacji. Najprężniej rozwijającą się
dziedziną gospodarki jest sektor technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT), który
obecnie stanowi ok. 16% PKB oraz 31% eksportu kraju. Jednocześnie w ogóle eksportu
przemysłowego sektory zaawansowane technologicznie stanowią ponad 50%. Wobec
rosnącej konkurencji w branży ICT, głównie ze strony państw rozwijających się, rząd Izraela
od kilku lat dąży do intensyfikacji rozwoju branż: medycznej, biomedycznej, bio-, nano- oraz
czystych technologii.
Izrael stworzył warunki dla dynamicznego rynku venture capital (VC), który w latach
1992-2009 zgromadził ponad 13 mld USD, zainwestowanych w lokalne firmy start-up
wysokich technologii. Pod względem wartości inwestycji VC w stosunku do PKB kraju,
Izrael ze wskaźnikiem 0,73% zajmuje drugie miejsce na świecie po Wielkiej Brytanii. Taką
samą pozycję posiada również pod względem udziału kapitału zalążkowego w ogóle
inwestycji funduszy venture capital. Kryzys ekonomiczny ostatnich lat osłabił możliwości
inwestycyjne instytucji VC, zaznaczając się głębokim, 72-procentowym spadkiem kwoty
pozyskanych funduszy w 2009 r., niemniej jednak od połowy 2010 r. obserwujemy ponowną
aktywność na rynku VC.
Izrael jest jednym z liderów pod względem zakładanych firm start-up
w branżach wysokich technologii, jak również liczby firm notowanych na NASDAQ,
zajmując drugie miejsce, po Stanach Zjednoczonych, co jest ogromnym osiągnięciem biorąc
pod uwagę niewielkie rozmiary kraju. Wydatki Izraela na badania i rozwój są najwyższe
wśród krajów OECD i w 2009 r. wyniosły 4,3% PKB (4,7% rok wcześniej), dwukrotnie
więcej niż
średnia dla ww.
krajów.
Izraelczycy są również
jednym
z najlepiej wykształconych społeczeństw – 44% populacji w wieku 25-64 lat posiada
wykształcenie wyższe. W 2010 r. wg World Competitiveness Yearbook kraj uplasował się na
17. miejscu najbardziej konkurencyjnych gospodarek na świecie, co oznacza przesunięcie
o 7 pozycji w górę w stosunku do roku poprzedniego. Izrael jest również siedzibą centrów
badawczo-rozwojowych największych światowych koncernów, takich jak Google, Intel, HP,
Microsoft.
Przyczyn tak znaczących osiągnięć Izraela w zakresie innowacyjności należy
upatrywać w szeregu czynników, związanych przede wszystkim z celowymi działaniami
podejmowanymi przez rząd.
2 Realizacja strategii innowacji
2.1 Tworzenie warunków dla przewagi innowacyjnej kraju
Kluczowym czynnikiem stymulującym innowacyjność gospodarki są podejmowane
od kilkudziesięciu lat i konsekwentnie wdrażane działania rządu Izraela, który dostrzegł
w sektorach wysokich technologii szansę osiągnięcia przewagi konkurencyjnej kraju na
arenie międzynarodowej. Jednocześnie zdano sobie sprawę, iż rozwój branż o wysokim
potencjale innowacyjnym nie może nastąpić bez partycypowania rządu w ryzyku związanym
z tworzeniem firm high-tech, które jest w tym przypadku znacznie wyższe niż w sektorach
tradycyjnych.
Należy podkreślić, iż Izrael nie posiada strategii innowacji sensu stricto. Wzmacnianie
innowacyjności gospodarki następuje w toku szeregu programów, których realizacja jest
kontynuowana przez kolejne rządy, w połączeniu z systemowymi rozwiązaniami na poziomie
finansowania badań naukowych w uczelniach publicznych.
Wczesnych stymulantów rozwoju sektorów innowacyjnych można upatrywać
w budowie narodowego przemysłu obronnego od lat 60. XX wieku, którego rozwiązania
4
zaczęły przenikać do sektorów cywilnych. Jednocześnie, w połowie lat 80. sektor wojskowy
zwolnił tysiące pracowników zaangażowanych w działalność badawczo-rozwojową
i inżynierów, którzy zasilili szeregi przyszłych przedsiębiorców w branżach high-tech.
Niemniej jednak dopiero celowe działania rządu od połowy lat 80. dały zasadniczy impuls
i stworzyły warunki dla znacznego przyspieszenia w sektorach wysokich technologii.
Wcześniejsza polityka gospodarcza kraju koncentrowała się głównie na inicjatywach prozatrudnieniowych. Przełomem w dotychczasowej polityce było uchwalenie Prawa
o Wspieraniu Badań Przemysłowych (The Law for Encouragement of Industrial R&D)
w 1984 r., które stało się podstawowym instrumentem systematycznego rozwoju sektorów
wysokich technologii. Celem ustawy był rozwój krajowej gospodarki opartej na wiedzy,
poprawa salda wymiany handlowej oraz zwiększenie zatrudnienia. Ponadto, istotnym
działaniem, które przyczyniło się do rozwoju przemysłów innowacyjnych było ograniczenie
publicznego finansowania badań w uczelniach wyższych, które zostało wprowadzone
pomimo oczywistego sprzeciwu środowisk akademickich. Efektem tego posunięcia była
konieczność poszukiwania dodatkowych źródeł finansowania działalności badawczorozwojowej przez uczelnie, a tym samym intensyfikacja współpracy pomiędzy
uniwersytetami i biznesem oraz wzrost znaczenia badań przemysłowych. W rezultacie
powyższych działań od połowy lat 80., a szczególnie od początku lat 90. obserwujemy
zdecydowane przyspieszenie w formowaniu się przedsiębiorstw high-tech w Izraelu.
Rosnąca liczba firm start-up opartych na wysokich technologiach wymagała prężnego
rynku kapitałowego, który w Izraelu praktycznie nie istniał. Przełomowym momentem było
wprowadzenie w latach 1992 i 1993 programów ukierunkowanych na przyciągnięcie
prywatnych funduszy venture capital. Pierwszym z nich był zakończony niepowodzeniem
Inbal, na bazie którego uruchomiono kolejny program, Yozma, który okazał się ogromnym
sukcesem. Program ustanowił dziesięć funduszy o wartości ok. 20 mln USD każdy,
z rządowym udziałem na poziomie około 40%. Pozostała część miała zostać uzupełniona
środkami prywatnych inwestorów. Oprócz początkowego wkładu państwa, znaczącą zachętą
dla inwestorów prywatnych była możliwość wykupu udziałów publicznych po 5 latach.
W swoim założeniu Yozma nie miała generować zysków dla państwa, lecz w całości
stanowiła instrument stworzenia niezależnego rynku venture capital. Sukces programu był
również związany z umiejętnością przyciągnięcia z zagranicy, głównie z USA, menedżerów
i specjalistów w zakresie zarządzania innowacyjnymi firmami i funduszami VC.
Stworzenie rynku kapitałowego finansującego rozwój sektorów high-tech pociągnęło
za sobą również napływ wiodących międzynarodowych korporacji, które otworzyły w Izraelu
swoje centra badawczo-rozwojowe. Oprócz wizerunku Izraela, jako atrakcyjnego pod
względem kapitału ludzkiego miejsca do lokowania działalności B+R, dużą rolę odegrały
i wciąż odgrywają w tym procesie także zachęty rządowe w postaci ulg podatkowych,
grantów, czy kredytów, a także wspólne międzynarodowe fundusze rozwojowe. W 2007 r.
w Izraelu działało ponad 40 centrów badawczo-rozwojowych firm międzynarodowych, takich
jak m.in. Google, HP, Intel, Microsoft. Udział międzynarodowych centrów B+R
w gospodarce kraju posiada zasadniczą przewagę nad centrami produkcji, czy usług
outsourcing-owych, gdyż ich aktywność obejmuje działalność rozwojową, związaną przede
wszystkim z kosztami stałymi firmy, które są bardziej odporne na nieprzewidziane
zawirowania w gospodarce, co ma szczególne znaczenie w okresach kryzysów, czy braku
stabilności gospodarczej.
2.2 System finansowania projektów innowacyjnych
Rząd Izraela odgrywa znaczącą rolę w tworzeniu warunków dla rozwoju sektorów
wysokich technologii oraz stymulowaniu przemysłowej działalności badawczo-rozwojowej.
Należy podkreślić, iż obecnie fundusze rządowe stanowią jedynie 14% ogółu finansowania
prac badawczo-rozwojowych w Izraelu (głównie za pośrednictwem transferu środków do
uczelni wyższych i przedsiębiorstw), podczas gdy w 80 procentach są one finansowane przez
5
sektor biznesowy. Uczelnie wyższe finansują 2% badań, instytucje non-profit – 1%,
a podmioty zagraniczne – 3%. Struktura wydatków rządowych na cywilne B+R pokazuje, iż
większość finansowania, oprócz ogólnych transferów dla uczelni wyższych, jest przeznaczona
na rozwój technologii przemysłowych. Wydatki na ten cel są prawie 5-krotnie wyższe niż
wydatki na badania w rolnictwie oraz 8-krotnie wyższe niż finansowanie badań w usługach
socjalnych.
Finansowanie rządowe przemysłowej działalności B+R odbywa się głównie za
pośrednictwem instytucji Głównego Naukowca (Office of Chief Scientist) przy Ministerstwie
Przemysłu, Handlu i Zatrudnienia (MPHZ), która wdraża programy grantowe. Pomimo, iż
Biuro Głównego Naukowca istnieje również przy wielu pozostałych ministerstwach, Główny
Naukowiec w Ministerstwie Przemysłu, Handlu i Zatrudnienia posiada największy budżet do
swej dyspozycji. Celem programów wdrażanych przez Biuro Głównego Naukowca
w MPHZ jest stymulowanie tworzenia firm high-tech oraz realizacji badań ukierunkowanych
na przemysłowe zastosowanie ich wyników we współpracy instytucji naukowych i firm
komercyjnych.
2.3 Programy rządowe
Poniższa tabela prezentuje obecnie wdrażane za pośrednictwem Biura Głównego
Naukowca programy rządowe wspierające innowacyjność kraju, w podziale na główne grupy.
Program
Cel
Przeznaczenie / wysokość finansowania
Programy finansowania zalążkowego (pre-seed & seed)
TNUFA
Wsparcie wynalazców, przedsiębiorców
oraz firm start-up w początkowej fazie.
Pokrycie kosztów patentów, konstrukcji
prototypu, oceny wykonalności pomysłu,
opracowania biznesplanu, zdobycia kapitału.
Dofinansowanie: do 85% zatwierdzonych
kosztów, maksymalnie ok. 50.000 USD
INKUBATORY
TECHNOLOGICZNE
Minimalizacja ryzyka na
najwcześniejszym etapie rozwoju
innowacyjnego pomysłu biznesowego,
gdy pozyskanie innych źródeł
finansowania jest niezwykle trudne.
Inkubatory zapewniają całościowe wsparcie
przyszłych przedsiębiorców, umożliwiające
rozwój pomysłu technologicznego, tj. m.in.
środki finansowe, dostęp do sprzętu
i laboratoriów, wsparcie technologiczne,
administracyjne i biznesowe.
Dofinansowanie: 500.000 – 750.000 USD na
okres 2 lat, z dofinansowaniem publicznym na
poziomie 85% zatwierdzonego budżetu (w
postacie grantu lub kredytu preferencyjnego),
pozostałe 15% wnosi Inkubator, tj. prywatny
inwestor; w przypadku projektów
biotechnologicznych dofinansowanie może
być znacząco wyższe, a okres inkubacji
wydłużony do 3 lat.
HEZNEK
Zwiększenie liczby firm start-up
wysokich technologii dzięki połączonemu
finansowaniu publicznemu i prywatnemu,
z opcją wykupu udziałów rządu po cenie
wstępnej.
Pokrycie wydatków związanych
z działalnością badawczo-rozwojową firmy.
Inwestycja rządowa: nie więcej niż 50%
zatwierdzonego budżetu, do 5 mln ILS na
okres 2 lat.
Finansowanie ogólnych badań przemysłowych – rozwój infrastruktury technologicznej dla przemysłu –
MAGNET – program realizowany w toku 4 głównych subprogramów
6
MAGNET KONSORCJUM
Wypracowanie technologii, będących
podstawą produktów nowej generacji
przez konsorcjum firm komercyjnych
i zespół naukowców z co najmniej
1 instytucji naukowej.
Dofinansowanie: partnerzy komercyjni - do
66% zatwierdzonego budżetu
nieprzekraczającego 800.000 USD na okres
2 lat; instytucje naukowe – do 80%. Istnieje
możliwość włączenia w projekt firmy
zagranicznej pod warunkiem unikalnego
wkładu w działania konsorcjum.
MAGNETON
Dalsze wsparcie już istniejącej
współpracy pomiędzy podmiotami
biznesowymi i naukowymi, w tym na
poziomie implementacji wypracowanego
know-how.
Dofinansowanie: do 66% zatwierdzonych
kosztów działalności B+R.
NOFFAR
Wsparcie akademickich badań
stosowanych w dziedzinach
biotechnologii i nanontechnologii w celu
zastosowania przemysłowego oraz
promocja transferu ww. technologii do
przemysłu. Zwiększenie liczby firm startup dzięki połączonemu finansowaniu
publicznemu i prywatnemu, z opcją
wykupu udziałów rządu po cenie
wstępnej.
Dofinansowanie: do 90% zatwierdzonego
budżetu nie przekraczającego 100.000 USD na
okres 12-15 miesięcy.
KATAMON
Rozwój nowych technologii wodnych.
Program tworzenia Centrów Projektowych firm międzynarodowych
CENTRA
BADAWCZOROZWOJOWE
FIRM
MIĘDZYNARODOWYCH
Wspieranie tworzenia wspólnych
Centrów B+R firm izraelskich
i międzynarodowych.
Dofinansowanie: najniższa z poniższych
wartości:
 40% kosztów operacyjnych Centrum
 50% wartości środków zainwestowanych
w działalność izraelskich partnerów projektu
 zakumulowana wartość inwestycji
przeznaczonej dla partnera izraelskiego
działającego w krajowych strefach
preferencyjnych lub w przemyśle
tradycyjnym (strefy preferencyjne są
wyznaczonymi strefami geograficznymi,
zwykle o niskim poziomie aktywności
gospodarczej).
2.4 Inkubatory technologiczne
Spośród powyższych, na szczególną uwagę zasługuje program Inkubatorów
Technologicznych, będący jedną z głównych sił napędzających tworzenie zaawansowanych
technologicznie firm start-up, które bez wsparcia rządowego na najwcześniejszym etapie
w większości przypadków nie miałyby szansy powstać i rozwinąć swojej działalności. Ideą
programu jest absorpcja przez państwo dużej części ryzyka związanego z tworzeniem firm
innowacyjnych.
Obecnie w Izraelu działa 26 inkubatorów technologicznych, w tym 1 inkubator
biotechnologiczny i 2 przemysłowe. Większość z nich jednorazowo wspiera ok. 8 projektów.
Program inkubatorów technologicznych nie definiuje obszarów branżowych inkubowanych
firm, pozostawiając decyzję w tym zakresie im samym. Większość inkubatorów rozwija
przedsięwzięcia z różnych sektorów. Największa liczba firm to start-up-y działające w branży
sprzętu medycznego (41%), ICT (25%), biotechnologii i branży farmaceutycznej (17%),
czystych technologii (12%), oraz elektroniki (5%).
7
Do roku 2002 inkubatory technologiczne działały jako organizacje non-profit, których
udziałowcami były między innymi instytucje samorządu lokalnego, co wynikało z faktu, iż do
tej pory główną rolą inkubatorów było wspieranie rozwoju regionów, na terenie których
działały. Jednakże, w wyniku identyfikacji niewystarczających kompetencji technicznych
i biznesowych udziałowców, inkubatory zostały sprywatyzowane. W nowym modelu, rząd
zlikwidował również bezpośrednie finansowanie instytucji inkubatorów, wprowadzając
w jego miejsce finansowanie projektów zgłaszanych do inkubacji.
Projekty inkubowane otrzymują kompleksowe wsparcie w postaci finansowania,
siedziby, dostępu do sprzętu, laboratoriów, doradztwa biznesowego i know-how. Należy
podkreślić, iż projekty ubiegające się o wsparcie w ramach inkubatorów technologicznych są
poddawane bardzo rygorystycznej ocenie, uwzględniającej ich potencjał biznesowy,
technologiczny, rynkowy. Gwarantuje to wybór przedsięwzięć dających największe szanse
zwrotu z inwestycji. Statystki potwierdzają wysoką skuteczność programu. Wysokość
środków publicznych inwestowanych rocznie w program inkubatorów wynosi około 50mln
USD. Od jego zainicjowania, a więc od początku lat 90., do końca roku 2009 wkład rządowy
w program osiągnął ponad 500mln USD, który przyciągnął inwestycje prywatne na poziomie
2,75mld USD. Ponad 1700 projektów osiągnęło fazę dojrzałości i opuściło inkubatory,
z których 60% stanowią firmy biotechnologiczne.
3 Komercjalizacja wyników badań naukowych
Niezwykle istotnym elementem izraelskiego systemu innowacji jest współpraca
pomiędzy instytucjami naukowymi a przedsiębiorstwami. Jest ona realizowana w oparciu
o skuteczne modele komercjalizacji wyników badań naukowych, wdrażane przez uczelniane
firmy transferu technologii, regulacje w zakresie dystrybucji zysków z komercjalizacji, w tym
systemów motywacyjnych dla naukowców, oraz czynniki niewymierne, takie jak kultura
przedsiębiorczości na uczelniach.
Rosnące zainteresowanie i znaczenie transferu technologii z jednostek naukowych do
przemysłu ma swoje źródła w procesach, które w Europie rozpoczęły się około 30 lat temu.
Przeformułowanie w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, w której wiedza stała się
zasobem samym w sobie, pociągnęło za sobą zmianę w postrzeganiu roli, jaką uczelnie
i jednostki naukowe powinny odgrywać w społeczeństwie i gospodarce. Jednocześnie
zasadnicze zmniejszenie poziomu finansowania uniwersytetów przez państwo stało się
impulsem do zdobywania funduszy na badania naukowe w toku współpracy z sektorem
biznesu. W rezultacie pojawiła się konieczność nadania przejrzystych ram instytucjonalnych
współpracy pomiędzy akademią a przemysłem między innymi poprzez powstanie
uczelnianych biur/firm transferu technologii.
Powyższe procesy są charakterystyczne również dla Izraela. W kraju o ponad
7-milionowej populacji działa 7 głównych uczelni publicznych, które są jednocześnie
instytucjami badawczymi. Warto zauważyć, iż uczelnie izraelskie posiadają bardzo wysokie
notowania w rankingach międzynarodowych. Przykładowo, jedna z nich znajduje się
w pierwszej setce światowych uczelni, trzy kolejne w drugiej. Najniżej notowana uczelnia
izraelska posiada wyższą pozycję niż najlepsza uczelnia polska. Wszystkie uniwersytety
izraelskie posiadają firmy, które profesjonalnie zajmują się komercjalizacją wyników badań
naukowych. Firmy te zostały powołane przez uczelnie, lecz są od nich niezależne. Pierwsze
firmy transferu technologii (FTT), Yeda i Yissum, powstały ponad 50 lat temu.
Poniższa tabela przedstawia zestawienie izraelskich uczelni oraz ich firm transferu
technologii.
8
Uczelnia
Uniwersytet w Tel Awiwie
Technion – Uniwersytet
Technologiczny
Uniwersytet Hebrajski w
Jerozolimie
Uniwersytet Ben-Guriona
Instytut Weizmana
Uniwersytet Bar Ilan
Uniwersytet w Hajfie
Podstawowa charakterystyka
Firma transferu technologii
oferta edukacyjna i badawcza uczelni
Ramot
obejmuje największą spośród
uniwersytetów izraelskich liczbę dyscyplin
naukowych
główna uczelnia techniczna w Izraelu
T3-Technion Technology Transfer
obejmuje większość dyscyplin
naukowych, ze szczególnym
ukierunkowaniem na nauki medyczne
specjalizuje się w naukach związanych z
badaniami terenów pustynnych; oferta
edukacyjna obejmuje również szeroką
gamę innych dyscyplin
wiodący instytut naukowy, oferujący studia
na poziomie doktoranckim; obszary
badawcze koncentrują się wokół nauk
ścisłych i biologicznych
oferuje większość dyscyplin naukowych
ukierunkowanie na nauki społecznohumanistyczne
Yissum Technology Transfer
BGN Technologies
Yeda R&D
Bar Ilan R&D
Carmel Haifa University Economic
Corporation
Zadaniem FTT jest kompleksowe przeprowadzenie procesu transferu technologii
wypracowanych na uczelniach, od momentu identyfikacji badań i wynalazków opracowanych
przez kadrę akademicką, do zawarcia umowy przenoszącej prawa do ich komercyjnego
zastosowania. FTT dokonują oceny potencjału technologicznego i finansowego rozwiązań
oraz wyboru tych, które prezentują największe prawdopodobieństwo sukcesu rynkowego;
zapewniają ich ochronę patentową, odciążając w tym zakresie w zasadniczym stopniu
naukowców; dokonują wyboru najbardziej skutecznej ścieżki komercjalizacji (np. sprzedaż
licencji firmie zewnętrznej w zamian za tantiemy (royalty payments), sprzedaż licencji
w zamian za udziały w firmie, utworzenie spółki spin-off, joint venture, wspólne badania
przemysłowe). FTT są odpowiedzialne za przygotowanie umów regulujących transfer
technologii oraz negocjacje w tym zakresie.
Niezwykle istotną cechą izraelskich FTT jest profil pracowników tych instytucji.
W przeważającej większości personel FTT stanowią osoby z wieloletnim doświadczeniem
biznesowym, zwykle w firmach wysokich technologii lub funduszach VC. Firmy zatrudniają
specjalistów w dziedzinie ochrony własności intelektualnej, kontaktów biznesowych
i rozwoju w poszczególnych dyscyplinach naukowych, prawników.
W uczelniach izraelskich obowiązują przejrzyste regulacje w zakresie własności
intelektualnej, podziału zysków z komercjalizacji oraz zachęt dla naukowców. Właścicielem
wyników prac badawczych, wynalazków opracowanych przez personel naukowy jest uczelnia
i próba ich skomercjalizowania może nastąpić tylko poprzez firmę transferu technologii, która
występuje jako strona w umowach komercjalizacyjnych. Uczelnie mają bardzo kategoryczny
stosunek do jakichkolwiek prób niezależnego skomercjalizowania rozwiązań powstałych
w ich laboratoriach. Jednocześnie każda uczelnia posiada atrakcyjny system motywacyjny dla
naukowców, których rozwiązania znalazły zastosowanie w przemyśle i generują zyski.
Naukowiec-wynalazca otrzymuje znaczną część tantiemów, która sięga od 30 do 60%
w zależności od uniwersytetu.
4 Podsumowanie
Izrael jest krajem, który rozwinął bardzo skuteczne mechanizmy wzmacniania
innowacyjności gospodarki. Zasadnicze przyspieszenie w transformacji z gospodarki
o dominacji przemysłów tradycyjnych do gospodarki opartej na wiedzy nastąpiło w ciągu
ostatnich 20 lat. Nieocenioną rolę w tym procesie odegrały działania rządu, który prowadził
konsekwentną politykę pro-innowacyjną. Główne elementy tej polityki objęły między innymi
9
przejęcie przez państwo części ryzyka związanego z tworzeniem firm high-tech i rynku
kapitałowego oraz wdrożenie programów wspierających kooperację pomiędzy akademią a
przemysłem. Należy podkreślić, iż państwo, przeznaczając znaczące środki na rozwój branż
wysokich technologii, pełni rolę animatora, wycofując się w momencie, gdy rynek zaczyna
skutecznie przejmować zainicjowane przez rząd mechanizmy.
Ważnym czynnikiem jest również adaptacja rynkowych zasad selekcji
przedsiębiorstw/projektów, które otrzymują wsparcie ze środków publicznych. Bardzo
wymagające kryteria kwalifikacji gwarantują wybór przedsięwzięć o największym
potencjalne technologiczno-rynkowym, a zatem najbardziej skuteczną alokację środków
publicznych.
Z drugiej strony, charakterystyczną cechą izraelskiego systemu wspierania innowacji
jest kultura przedsiębiorczości dopuszczająca możliwość niepowodzenia nowych
przedsięwzięć biznesowych, która nie stygmatyzuje porażki. Programy rządowe (w tym m.in.
program Inkubatorów Technologicznych) zakładają zwrot otrzymanej dotacji (soft loan) tylko
w przypadku powodzenia przedsięwzięcia. W przypadku braku możliwości urynkowienia
działań firmy i osiągnięcia przychodów ze sprzedaży, dotacja przyjmuje postać bezzwrotnego
grantu. Tym samym, przedsiębiorcy, których pierwsze przedsięwzięcia biznesowe zakończyły
się niepowodzeniem, zakładają kolejne firmy, które dzięki zdobytemu wcześniej
doświadczeniu, bardzo często odnoszą sukces.
Właściwy dobór narzędzi stymulujących powstawanie innowacyjnych firm przełożył
się również na wzmocnienie kooperacji na linii nauka-biznes, owocując dużymi
osiągnięciami w zakresie transferu technologii z ośrodków badawczych do przemysłu.
Znaczącą rolę w tym zakresie odgrywają profesjonalne instytucje pośredniczące – firmy
transferu technologii izraelskich uczelni.
Podejście rządu Izraela do zwiększania innowacyjności kraju, można
scharakteryzować trzema cechami. Są to: 1) kompleksowość działań, a więc podejmowanie
wielu, wzajemnie uzupełniających się interwencji na rzecz innowacji, 2) elastyczność
w implementacji określonych narzędzi i szybkie reagowanie na zmieniającą się sytuację
rynkową, 3) systematyczność i kontynuacja wdrażania działań. System innowacji Izraela
stanowi całościowy ekosystem, będący efektem uważnego monitorowania i szybkiego oraz
trafnego reagowania na sygnały płynące z rynku. O ile poszczególne elementy tego
ekosystemu są mocno zakotwiczone w specyfice kraju, co ogranicza możliwość bezpośredniej
ich aplikacji na innym gruncie, to trzy powyższe cechy bez wątpienia mogą stanowić
wskazówkę dla innych krajów w zakresie tworzenia własnego, efektywnego systemu
innowacji.
10