Biuletyn informacyjny - TNBSP Bielsko

LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Biuletyn informacyjny
Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy
Szkół Polskich Oddział w Bielsku-Białej
nr 2/2006
S p is tr e ści:







Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich
Rada Oddziału w Bielsku-Białej
ul. Czereśniowa 20
43-346 Bielsko-Biała
Nowe pracownie ICIM w bibliotekach
Kształtowanie się integracji dzieci
Dysleksja - bibliografia
Rozważania o reklamie
Wycieczka do Wrocławia
Bielsko-Biała - obiekty mniej znane
Bielsko-Biała - Poznawanie miasta
RażyZa-
2
2-5
5-7
7-11
11-15
15-17
17 - 18
dosnych Świąt Bożego Narodzenia
oraz wielu sukcesów w Nowym Roku 2007
czy
rząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej
Przypominamy o walnym zebraniu Oddziału TNBSP, które odbędzie się
w dniu 11 stycznia o godz. 14 00 w Zespole Szkół Ekonomicznych przy
ul. Komorowickiej w Bielsku-Białej. Serdecznie zapraszamy!
Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej
Str. 1/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Nowe pracownie ICIM w bibliotekach
Zawiadomienia
 Dyrekcja Zespołu Szkół Ekonomicznych
pragnie poinformować społeczność lokalną, że
Szkoła otrzymała z Ministerstwa Edukacji Narodowej centrum multimedialne.
Centrum zostało przyznane w ramach projektu „Internetowe Centra Informacji Multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych” i jest
współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Zestaw czterech komputerów wraz z urządzeniem wielofunkcyjnym otrzymała też
biblioteka Szkoły Podstawowej nr 29 w Bielsku-Białej ul. Czereśniowa 20.
Publikacje
●
Kształtowanie się integracji dzieci
z upośledzeniem umysłowym
od Starożytności po czasy współczesne
Wstęp
Integracja dzieci niepełnosprawnych jest już dzisiaj w Polsce zjawiskiem powszechnie akceptowanym. Wyrazem tego jest wiele różnorodnych form integracyjnego wychowania i
nauczania oraz wiele inicjatyw umożliwiających dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzicom wyjście z izolacji społecznej. Zasadniczym dobrem każdego człowieka jest pełne jak najwcześniejsze uczestnictwo w życiu społecznym przy zachowaniu pełnej niezależności osobistej.
Mówiąc o integracji w szkole mamy na myśli możliwość zaspakajania różnorodnych
potrzeb emocjonalno- społecznych; są to: potrzeby bycia wartościowym, potrzeby uznania, miłości, zrozumienia, bezpieczeństwa w grupie, więzi z nią, poszanowania godności, doznawania
opieki i pomocy.
Podstawową zasadą, na której jest oparta integracja jest to, że osoba mimo upośledzenia jest jednostką normalną. Integracja jest procesem obustronnym i dotyczy każdego kto
włącza się w system kształcenia integracyjnego. Dopóki nie zostanie rozbudowana potrzeba
poznania, zrozumienia i przyjęcia niepełnosprawnego razem z jego wartościami i słabościami,
dopóty wciąż będziemy uciekać przed drugim człowiekiem.
Rys historyczny
wych:
J.Wald
1)
wyróżnia trzy okresy w kształtowaniu się stosunku do upośledzeń umysło-
●
Okres demonologiczny, w którym traktowano upośledzenie umysłowe jako przejaw sił nadprzyrodzonych, niekiedy jako karę za bliżej nie określone przewinienia rodziców
●
Okres nozologiczny przypadający na XIX i początek XX wieku, w którym sprecyzowano cechy
charakteryzujące osoby upośledzone umysłowo.
Str. 2/18
LISTOPAD 2006
●
NR 2/2006
Okres dyferencjacji pojęcia “upośledzenie umysłowe” i integracji społecznej upośledzonych
umysłowo 1).
Pierwsze wiadomości o chorych umysłowo i postępowaniu z nimi pojawiają się
w piśmiennictwie egipskim, hinduskim, starożydowskim i perskim. Chorzy psychicznie byli
przedmiotem współczucia, szczególnego zainteresowania,
a nawet zasługiwali na wyróżnienie i opiekę ze strony społeczeństwa; jedynie Żydzi uważali chorobę psychiczną za karę bożą, a Spartanie, u których istniał nadzór państwa nad wychowaniem
młodzieży, segregowali niemowlęta i te kalekie lub upośledzone porzucali w górach Tajgetos.
Grecy leczyli chorych umysłowo w świątyniach na równi z innymi chorymi. W Rzymie dziećmi
zajmowały się matki, otaczając właściwą opieką również dzieci chore. Dopiero w okresie rozkładu imperium rzymskiego rozpowszechnił się zwyczaj uśmiercania dzieci upośledzonych umysłowo.
W średniowieczu funkcjonował pogląd, że choroba psychiczna jest dopustem bożym, nakazywano opiekę i pomoc upośledzonym umysłowo, jako wyraz litości i obowiązek dobrego chrześcijanina. Przy zakonach i szpitalach organizowane są pierwsze przytułki dla chorych, upośledzonych i bezdomnych. W okresie Odrodzenia i Oświecenia w większości krajów
europejskich pojawiają się pierwsze domy dla obłąkanych i umysłowo upośledzonych (Barcelona- -1412, Upsala - 1305, Rzym - XV wiek, Esslingen – 1544, Paryż – 1656). W Rosji (w
Nowogradzie) zorganizowano pierwszy zakład dla obłąkanych dopiero w 1716 roku.
Dawne tradycje w rozwoju opieki społecznej miała Anglia. Najstarsze hospicjum powstało
w 1369 roku w Tower pod Londynem. Najstarszy szpital europejski, w którym od roku 1377
przyjmowano pod opiekę osoby obłąkane i upośledzone umysłowo powstał w Londynie.
W krajach arabskich już w 1173 roku powstał w Bagdadzie pierwszy specjalny zakład dla osób
upośledzonych. Pod koniec XIII wieku powstały również zakłady w Kairze i Dionizapour 2).
W okresie Odrodzenia społeczeństwa zajmowały dwa sprzeczne ze sobą stanowiska
dotyczące psychicznie chorych i upośledzonych umysłowo. Z jednej strony pogardzały tymi
ludźmi, z drugiej zaś litowały się nad “nieszczęśliwymi” i w imię tej litości udzielały im pomocy
i otaczały opieką. Zakony Jezuitów, Bonifratrów czy Sióstr Miłosierdzia organizowały opiekę nad
upośledzonymi w szpitalach zakładanych przy kościołach i klasztorach.
Znaczącą rolę w rozwoju opieki nad upośledzonymi umysłowo odegrał założony
przez św. Wincentego á Paulo zakon Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia (tzw. Szarytek), który
rozwinął we Francji akcję opieki nad chorymi. W późniejszym okresie Siostry Szarytki zostały
sprowadzone do Polski przez żonę króla Władysława IV 3).
Pierwszą próbę etiologii upośledzenia umysłowego podjął Feliks Plater, który
w zasadzie podaje pierwszą klasyfikację psychicznie chorych 4).
Wielka Rewolucja Francuska wpłynęła na zmianę stosunku społeczeństwa do ludzi
upośledzonych umysłowo. Stawiała sprawę wsparcia potrzebujących i opieki nad nimi nie jako
rodzaj jałmużny i filantropii, ale jako jeden z zasadniczych obowiązków państwa
i społeczeństwa. Lekarze zmieniali metody leczenia. Zabraniając stosowanych dotychczas tortur,
wprowadzali próby terapii grupowej i terapii pracą; dokonali klasyfikacji upośledzeń umysłowych, wyodrębniając np..: idiotyzm, imbecylizm i ograniczoność umysłową. W I połowie XIX
wieku podejmowano pierwsze próby kształcenia upośledzonych umysłowo, a zwłaszcza upośledzonych umiarkowanie i znacznie. Pierwszym, który się podjął tego zadania był francuski lekarz,
pedagog i psycholog E. Sequin 5); w 1841 roku złożył prywatną szkołę dla dzieci upośledzonych
umysłowo, która zdobyła uznanie w świecie i stała się wzorem dla innych krajów.
W drugiej połowie XIX wieku, wraz z wprowadzeniem w wielu krajach Europy
i Ameryki obowiązku szkolnego, problem nauczania dzieci upośledzonych umysłowo nabrał inStr. 3/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
nego znaczenia. Władze publiczne zmobilizowane zostały do organizacji szkół i zakładów specjalnych dla dzieci upośledzonych w stopniu lekkim oraz do przygotowania nauczycieli specjalistów dla stosunkowo znacznej liczby dzieci.
W Polsce pierwszy zakład dla upośledzonych umysłowo powstał w Krakowie, drugi
w Gdańsku w 1542 roku. Prowadzono w nich nie tylko leczenie, ale także i naukę. Rozbiory
przerwały organizacje opieki nad dziećmi zapoczątkowaną przez Komisję Edukacji Narodowej 5).
Charakter opieki nad psychicznie chorymi i upośledzonymi umysłowo na ziemiach
polskich będących pod zaborem rosyjskim zależny był od polityki zaborcy. Władze carskie nie
wykazywały zainteresowania sprawami opieki nad ludźmi specjalnej troski. Doniosłą rolę
w zakresie działalności na rzecz tych osób odegrało Warszawskie Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo chorymi założone w 1889 roku. W początkach XX wieku
(1909) w Otwocku Towarzystwo Opieki nad Nerwowo i Psychicznie Chorymi Żydami założyło
szpital psychiatryczny “Zofiówka”, w którym zapoczątkowano nauczanie dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. Pierwsza publiczna szkoła dla dzieci lekko upośledzonych powstała
w Warszawie w roku 1917 i założona była przez M. Stefanowską 6).
W Niemczech opieka nad dziećmi upośledzonymi zaczęła się rozwijać stosunkowo
wcześnie. Inicjatywa wychowania i kształcenia wyszła od pedagogów. Obok klas specjalnych
rozwijano zakłady opiekuńczo- lecznicze dla dzieci głęboko upośledzonych. Zakłady te miały
charakter charytatywno- filantropijny. Niestety nie uwzględniono w tym działaniu potrzeb organizowania opieki nad polskimi dziećmi z upośledzeniem umysłowym.
W zaborze pruskim pierwsza placówka dla dzieci upośledzonych umysłowo powstała
w Poznaniu w 1897 roku, a od 1907 r. zorganizowano, w Zakładzie Psychiatrycznym
w Owińskich koło Poznania, klasę specjalną dla głębiej upośledzonych. W 1913 roku w Toruniu
otwarto szkołę specjalną, a dla głębiej upośledzonych naukę prowadzono w szpitalach psychiatrycznych w Wejherowie i Świeciu. Najwięcej szkół specjalnych powstało na Śląsku. Oprócz języka niemieckiego i rachunków uczono tam prawie wyłącznie rzemiosła, głównie stolarstwa,
koszykarstwa i szewstwa 7).
Po roku 1907 rząd austriacki przekazał zadania opieki nad dzieckiem polskim Galicyjskiemu Komitetowi Opieki nad Dzieckiem i Młodzieżą. Po roku rozpadł się on na dwa oddzielne komitety: krakowski i lwowski. Do 1914 roku istniało 11 instytucji zajmujących się dziećmi,
natomiast do czasów I Wojny Światowej nie zajęto się na tych terenach dziećmi lekko upośledzonymi umysłowo i nie zorganizowano dla nich ani jednej klasy lub szkoły specjalnej.
W latach I Wojny Światowej w znacznym stopniu przyczynił się do organizowania
opieki nad dziećmi lekarz pediatra Władysław Szenajch – późniejszy profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W 1916 roku powstała Rada Główna Opiekuńcza, która głosiła, że opieka nad
dziećmi jest pracą społeczną i dlatego nie powinna mieć charakteru filantropijnego, lecz być
obowiązkiem społecznym.
Ogromną rolę w organizacji kształcenia specjalnego dzieci upośledzonych odegrały w Polsce
J. Joteyko, M. Grzegorzewska, M. Stefanowska, które w latach I Wojny Światowej przygotowywały za granicą pierwsze projekty organizacji systemu wychowania i kształcenia dla przyszłej
niepodległej Polski dzieci upośledzonych. J. Joteyko wprowadziła do praktyki specjalnej karty
lekarsko- pedagogicznej uczniów, w celu rozeznania się w osobowości i potrzebach dziecka.
Wspólnie z M. Grzegorzewską zorganizowała Polską Ligę Nauczania, której celem było gromadzenie materiałów dotyczących organizacji szkolnictwa oraz metodyki nauczania i wychowania.
W swych poglądach pedagogicznych była zwolenniczką jednolitej szkoły podstawowej, w której
dzieci wszystkich warstw społecznych mają jednakowe warunki startu życiowego; domagała się,
aby w ramach szkoły powszechnej tworzone były oddziały specjalne dla dzieci upośledzonych
umysłowo i opóźnionych w nauce szkolnej. W 1918 roku M. Grzegorzewka wraca do kraju i
Str. 4/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
wspólnie z Janem Hellmanem, pierwszym naczelnikiem Wydziału Szkół Specjalnych tworzy i organizuje w Polsce szkolnictwo specjalne.
W 1922 roku władze państwowe tworzą Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej,
którego dyrektorem przez 45 lat była Grzegorzewska. W 1924 roku przy Zarządzie Głównym
Związku Polskich Nauczycieli Szkół Powszechnych organizuje Sekcję Szkolnictwa Specjalnego,
a także wydaje czasopismo (od 1924) “Szkoła Specjalna”. W latach 1930 – 1935 była również
dyrektorem Państwowego Instytutu Nauczycielskiego.
Po II Wojnie Światowej odbudowuje działalność PIPS-u, a następnie w 1956 roku
organizuje na Uniwersytecie Warszawskim Katedrę Pedagogiki Specjalnej i obejmuje jej kierownictwo.
Bliską współpracowniczką M. Grzegorzewskiej i J. Joteyko była Michalina Stefanowska; pracowała w Paryżu, Brukseli i Genewie. Po powrocie do kraju rozpoczyna wykłady, a w roku 1917
obejmuje Katedrę Fizjologii Uniwersytetu Poznańskiego. Po odzyskaniu niepodległości organizuje w Warszawie pierwsze szkoły i klasy specjalne (1926).
Przypisy
1)
Wald J. (red.), Stomma D. Garlicka K., Garlicki R., Jak przygotować do życia dziecko umysłowo upośledzone,
Warszawa 1972
2)
Zamskij H.S., Historia Oligofregopedagogiki, Moskwa 1974
3)
Dziedzic S., Rewalidacja upośledzonych umysłowo, Warszawa 1970
4)
Balcerek M., Rozwój wychowanie i kształcenie dzieci z upośledzeniem umysłowym. Zarys historyczny,
Warszawa
1981
5)
Kurdybacka Ł., Mitera- Dobrowolska M., Komisja Edukacji Narodowej, Warszawa 1973
6)
Radziszewsska W., Jeszcze jedna rocznica w historii szkolnictwa specjalnego dla dzieci umysłowo upośledzonych w Warszawie (lata 1917 – 1922), “Szkoła Specjalna” 1968, nr 2
7)
Kotlarski M., Szkolnictwo specjalne dla upośledzonych umysłowo w Polsce do 1939 roku, “Szkoła Specjalna” 1968,
nr 2.
mgr Aurelia Wątroba
nauczyciel- bibliotekarz w ZSO im. Armii Krajowej w Bielsku- Białej
Dysleksja - bibliografia
Sprawozdanie
Warszawska Biblioteka Medyczna
Oddział w Bielsku-Białej
Hasło : dysleksja
1. Przedpelska-Ober Elżbieta, Szczytko Ewa : Neurobiologiczne podstawy dysleksji. „Przegląd Pediatryczny” 1990 nr 20 s. 183-188
2. Kołtuska Barbara, Grobowska Anna : Zróżnicowane funkcjonowanie półkul mózgowych u dzieci
dyslektycznych. „Przegląd Psychologiczny” 1989 nr 32 s. 397-410
3. Sorokosz Irena : O dzieciach dyslektycznych. „ Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1993 nr 33
s. 130-131
4. Krasowicz Grażyna : Dysleksja a rozwój zaburzenia mowy (przegląd badań). „Psychologia Wychowawcza” 1993 nr 36 s. 25-35
5. Grzelachowska Helena : Głoska a litera : ćwiczenia dla dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu.
Warszawa 1993
6. Sawa Barbara : Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1994
Str. 5/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
7. Wszeborowska-Czipińska Bożena : Młodzież ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu.
„Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 223-234
8. Bogdanowicz Marta, Krasowicz Grażyna : Diagnoza i leczenie dysleksji rozwojowej – neuropsychologiczna koncepcja D. J. Bakkera. „Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 116-130
9. Kołtuska Barbara : Zaburzenia ruchów oczu u dzieci dyslektycznych. „Psychologia Wychowawcza”
1995 nr 38 s. 131-142
10. Dąbrowska Marzena : Dysleksja w ujęciu psycholingwistycznym : przegląd badań. „Psychologia
Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 328-336
11. Bogdanowicz Marta : Dysleksja rozwojowa : specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. „Magazyn Medyczny” 1996 nr 7 s. 54-57
12. Sochacka Krystyna : Dysleksja u progu drugiego stulecia badań. „Magazyn Pielęg. I Położ.” 1997
nr 1 s. 24-27
13. Knobloch-Gala Anna : Asymetria i integracja półkulowa a mowa i niektóre zaburzenia : problemy
diagnozy psychologicznej dzieci z dysleksją. Kraków 1995
14. Surowiec Józef, Szydełko Andrzej : Komputerowe wspomaganie terapii logopedycznej dzieci
z dysgrafią i dysleksją. „Logopedia” 1999 nr 26 s. 181-194
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej
Hasło : Uczenie się
Bandura Ludwik : O procesie uczenia się. Warszawa 1972
Bandura Ludwik : Trudności w procesie uczenia się. Warszawa 1970
Linhart J. : Proces i struktura uczenia się ludzi. Warszawa 1970
Linksman Ricki : W jaki sposób szybko się uczyć. Warszawa 2001
Wilgocka-Okoń Barbara : Obciążenie uczniów a optymalizacja pracy szkoły. Warszawa 1976
Szyszko-Bohusz Andrzej : Funkcja ćwiczeń odprężających w nowoczesnym procesie kształcenia.
Kraków 1979
7. Buzan Tony, Buzan Barry : Mapy Twoich myśli. Łódź 1999
8. Gozdek-Michaelis Katarzyna : Rozwin swój genialny umysł : zanim zaczniesz uczyć się trzy razy
szybciej. Warszawa 1996
9. Pietrasiński Zbigniew : Sztuka uczenia się. Warszawa 1975
10. Knoblauch Jorg : Sztuka uczenia się. Warszawa 1998
11. Larayne Harry ; Superpamięć dla uczących się. Łódź 1996
12. Williams Patrick : Sztuka uczenia się metoda Josego. Łódź 1998
13. Zdolności a proces uczenia się. Poznań 2002
14. Angelow Basse : Jak się uczyć skutecznie, szybko i przyjemnie. Poznań 1998
15. Garczyński Stefan : Jak zapamiętać. Warszawa 1981
16. Kubaszczyk Michał : Spoko : sukces w szkole. Poznań 1999
17. Orczyk Józef : Zarys metodyki pracy umysłowej. Warszawa 1984
18. Rowutree Derek : Sztuka studiowania : podejście realistyczne. Poznań 2001
19. Stoga Zofia, Sroga Andrzej : Metodyka pracy samodzielnej. Warszawa 1983
20. Żurakowski Filip : Jak uczyć się szybko i skutecznie... i dostać się na wymarzoną uczelnię : inspirujący poradnik dla uczniów szkół średnich. Warszawa 2000
21. Bruner Jerome Seymour : Poza dostarczone informacje : studia z psychologii poznawania. Warszawa 1978
22. Budohoska Wanda, Włodarski Ziemowit : Psychologia uczenia się : przegląd badań eksperymentalnych i teorii. Warszawa 1977
23. Green Donald Ross : Psychologia uczenia się w szkole. Warszawa 1974
24. Materska Maria : Produktywne i reproduktywne wykorzystywanie wiadomości w różnych fazach
uczenia się. Wrocław 1978
25. Niebrzydowski L. : Wpływ motywacji na uczenie się. Warszawa 1972
26. Pieter Józef : Psychologia uczenia się i nauczania. Katowice 1970
27. Psychologia uczenia się w nauczaniu początkowym. Warszawa 1976
28. Putkiewicz Z. : Motywy szkolnego uczenia się młodzieży. Warszawa 1971
Str. 6/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
29. Stemplewska-Żakowicz Katarzyna : Osobiste doświadczenie a przekaz społeczny : o dwóch
czynnikach rozwoju poznawczego. Wrocław 1996
30. Tałyzina N. F. : Kierowanie procesem przyswajania wiedzy. Warszawa 1980
31. Włodarski Ziemowit : Odbiór treści w procesie uczenia się. Warszawa 1985
32. Włodarski Ziemowit : Psychologiczne prawidłowości uczenia się i nauczania. Warszawa 1974
33. Włodarski Ziemowit : Psychologia uczenia się. Warszawa 1996
34. Whitmore Diana : Radość uczenia się : zastosowanie psychosyntezy w wychowaniu : praktyczny
poradnik nauczycieli i rodziców. Warszawa 1994
35. Rudniański Jarosław : Jak się uczyć. Warszawa 1974
36. Linhart Józef : Proces i struktura uczenia się ludzi. Warszawa 1972
Hasło : Czytanie
1. Chylińska Jadwiga : Szybkie czytanie. Warszawa 1984
2. Lenartowska Krystyna, Świętek Wacława : Praca z tekstem w klasach I-III. Warszawa 1980
3. Bałachowicz Józefa : Kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem. Warszawa 1988
4. Bąk Piotr : Nauka czytania i recytacji w wyższych klasach szkoły podstawowej. Warszawa 1976
5. Bąk Piotr : Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1984
6. Cackowska Maria : Nauka czytania i pisania w klasach początkowych. Warszawa 1984
7. Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. Warszawa 1987
8. Malendowicz Janina : O trudnej sztuce czytania i pisania. Warszawa 1978
9. Malmquist Eve : Nauka czytania w szkole podstawowej. Warszawa 1982
10. Sawa Barbara : Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1975
11. Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu : poradnik nauczyciela
reedukatora. Warszawa 1978
12. Król Franciszek : Sztuka czytania. Warszawa 1982
13. Szkutnik Zdzisław : Szybkie czytanie : wskazówki metodyczne. Warszawa 1978
Hasło : Pisanie
1. Malendowicz Janina : O trudnej sztuce czytania i pisania. Warszawa 1978
Katalog komputerowy
Hasło : Dysleksja
Dyslektyk 2 [Dokument elektroniczny]. Warszawa : Mark Soft, 2000
Przygotowała: Bożena Szatan-Fedko
Publikacje
Rozważania o reklamie
Współczesny świat posługuje się w każdej dziedzinie wiedzy i życia informacją. Informacja to określona treść, która na różne sposoby dociera do odbiorcy, bywa przez niego przetwarzana i wykorzystywana do celów praktycznych, społecznych lub psychologicznych, bądź przekazywana dalej. Wiedza zaś to informacja, która nie tylko powinna pozostać w pamięci odbiorcy, ale także kształtuje jego osobowość.
Podstawą informacji jest słowo w różnej postaci. Słowo (w każdej jego postaci) wymaga
zawsze zrozumienia, czyli swego rodzaju rozszyfrowania za pomocą intelektu odbiorcy. Słowo
w postaci obrazu działa swą treścią bezpośrednio na wyobraźnię i uczucia odbiorcy, nie wymaga
trudu zrozumienia, ale tylko zmysłowego odczucia i jako taki jest znacznie bardziej „rozkazodawczy” niż słowo w innej swej postaci. Obraz omija częściowo intelekt, nie daje okazji do krytycznego dystansu, lecz bezpośrednio narzuca swe przesłanie. Obraz jest bez specjalnego wyStr. 7/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
siłku odczytywany, odbierany przez odbiorcę, jego zamierzenie (przesłanie) dociera do wszystkich, bez względu na wiek, wykształcenie, poziom intelektualny i psychiczny. Obraz dociera nawet do analfabetów.
Reklama – z łac. reclamare = robienie hałasu.
Francuskie reclame od reclamer – upominać się.
Reklama to specyficzna mieszanina informacji i komunikatu perswazyjnego. Może ona stać na
pograniczu edukacji, korupcji, działań społecznych i politycznych.
Reklama jest obecnie wiedzą i sztuką.
Podstawowym i odwiecznym zadaniem reklamy jest wzniecenie wrzawy (hałasu) wokół danego
produktu, usługi lub osoby, tak aby dowiedziało się o tym jak najszersze grono odbiorców –
adresatów i nie tylko.
Reklama to inaczej rozpowszechnianie pewnych, przydatnych określonej grupie społecznej, informacji w środkach masowego przekazu.
Reklama to najważniejsze narzędzie promocji, to forma komunikowania się firmy z rynkiem,
czyli społeczeństwem.
Cele reklamy – wymieniane w coraz szerszej literaturze i tworzone na bieżąco przez
twórców reklamy to:
- utrzymanie ciągłości sprzedaży,
- zwiększenie udziału w rynku,
- przedstawienie nowego produktu, usługi, idei lub osoby,
- wykreowanie popytu na nowy produkt,
- przeciwstawienie się konkurencji.
Według innych naukowców zajmujących się kwestiami reklamy jej celem jest informować (reklama pionierska), przekonywać (reklama konkurencyjna), przypominać (reklama utrwalająca)
oraz pozyskiwać nabywców dla oferowanych produktów lub usług. To wiąże się z wyodrębnionymi formami i rodzajami reklamy – reklama informacyjna, przypominająca, konkurencyjna,
defensywna, agresywna, prestiżowa, wspierająca, osłonowa, kierująca, profesjonalna, porównawcza, finansowa, charytatywna, konsumencka, przemysłowa, detaliczna, instytucjonalna.
Zasady reklamy sformułowane przez Amerykańską Federację Reklamy to:
- prawda
- uzasadnienie
- porównania
- przynęta
- rzetelność ocen
- referencje i opinie
- gust i przyzwoitość.
Inaczej ujmując zasady reklamy to reguły, którymi powinien kierować się nadawca i wykonawca
reklamy. Są to:
- prawdziwość reklamy
- odpowiedzialność reklamy
- zgodność z obowiązującym prawem
- przyzwoitość reklamy
- wiarygodność reklamy
- atrakcyjność reklamy.
Jak jednak wynika z ogólnych i szeroko prowadzonych obserwacji dostępnych dla szeregowego
odbiorcy zasady te są w wielu przypadkach łamane.
Reklama utrwala obraz i markę produktu lub usługi w świadomości rzeszy odbiorców.
W reklamie handlowej finalnym celem jest zawsze sprzedaż.
Str. 8/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Reklama posługuje się społecznie akceptowanym kodem komunikacyjnym. Elementami takiego
kodu są nawiązania, alegorie, przenośnie, skojarzenia itp., czyli środki stosowane od wieków
w literaturze pięknej.
Taka reklama na dojrzałych rynkach funkcjonuje jako jawnie subiektywny środek przekazu i jest
tam ona w ten sposób przyjmowana. Społeczeństwo jest do tego rodzaju reklamy przygotowane, zna jej cele i zadania oraz niosące przesłania.
Skuteczność reklamy to stopień osiągnięcia zamierzonych celów, celów, które zostały postawione przez daną reklamę.
Częstotliwość reklamy określa ile razy, w jakim czasie i miejscu adresat reklamy może się z nią
spotkać.
Tarcza reklamy to określenie używane przez agencje reklamy dla ustalenia do kogo ma być
skierowana dana reklama, kto jest, a kto może być potencjalnym nabywcą reklamowanego produktu lub usługi, jakie potrzeby ma potencjalny odbiorca, jakie reprezentuje postawy i jakie ma
motywacje. Tarcza reklamy jest określana przy zastosowaniu czynników demograficznych i sytuacyjnych danej grupy społecznej, warstwy społecznej, narodu, kraju.
Formy manipulacji stosowane we współczesnej reklamie to:
1) manipulacja kolorem,
2) manipulacja treścią,
3) manipulacja ilustracją.
Nieprzemyślany i obecnie tak bardzo żywiołowy kontakt z mediami uzależnia jednostkę, a także
coraz częściej grupę od nich i prowadzi do szkodliwej uległości wobec hałaśliwej i wszechobecnej reklamy. Reklama bywa często bardzo agresywna i bezwzględna, rozległa, sugestywna, napastliwa, o mocnym charakterze perswazyjnym.
Reklama kształtuje obecnie wartości oraz kryteria ocen i zachowań.
W reklamie stosowana jest tzw. formuła AIDA:
- zwrócenie uwagi,
- wzbudzenie zainteresowania,
- wywołanie pragnienia posiadania,
- spowodowanie zakupu.
Reklama jest jednym z wielu elementów tzw. promotion-mix. W potocznym rozumieniu jest to
sprzedawanie informacji o danym produkcie. Informacja ta zawiera zachętę zakupu adresowaną
do szerokiego grona odbiorców. Jest to reklama handlowa.
Reklama to płatna forma nieosobistej prezentacji oraz promocji dóbr lub usług przez określonego sponsora. Jest to sztuka specyficznego wzajemnego komunikowania się ludzi.
Udział wydatków na reklamę w cenach dóbr waha się od 1 do nawet 50% wartości
sprzedaży.
Pierwszy polski podręcznik reklamowy wydano w 1907 r. w Krakowie. Gwałtowny rozwój
tej dziedziny wiedzy i życia nastąpił w latach 1929-30. Od 1996 r. obowiązuje tzw. Kodeks
etyczny środowiska reklamowego
Reklama tzw. społeczna polega na działaniach nastawionych na propagowanie pewnych idei.
Głównym jej celem jest poinformowanie społeczeństwa (a często nawet wtłoczenie w świadomość społeczną) o istnieniu danego problemu.
Reklama bardzo często wykorzystuje prowokację, która oddziałując na emocje ludzi powoduje
przeżycie, to zaś w psychice odbiorcy pozostawia trwały, często nawet nieuświadamialny ślad.
Powszechnie zauważalne zjawisko aureoli stosowane w reklamie to przenoszenie jednej
pozytywnej i łatwo zauważalnej cechy atrakcyjności na inne produkty.
Często stosowana w reklamie jest też zasada podobieństwa nadawcy do odbiorcy.
Reklama od swego powstania była celem obserwacji i badań. Badania reklamy to sondowanie
opinii społecznej o skuteczności stosowanych środków i form reklamy. Na podstawie takich baStr. 9/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
dań prowadzonych za pomocą odpowiednich opracowanych testów szacuje się skuteczność reklamy, jej oddziaływania na zmysły, uczucia i chęci.
Reklama całostronicowa w czasopismach kobiecych i popularnonaukowych
Prasa należy do podstawowych środków rozpowszechniania reklamy.
Czasopisma tzw. kobiece przeznaczone są dla bardzo starannie wyselekcjonowanych
grup czytelniczek. Są one wydawane w imponujących nakładach zbliżonych często do prasy codziennej. Są dostępne w każdej ilości, w bardzo szerokim wyborze, w każdym punkcie sprzedaży.
Obecnie mówi się już o sztuce wabienia czytelniczek, oddziaływania na ich zmysły za
pomocą nowoczesnej i wciąż udoskonalanej techniki reklamy. Wydawcy tego typu prasy to najczęściej wydawcy zachodni lub w dużym stopniu wzorujący się na takowych.
Reklama prasowa skierowana jest głównie do czytelników stanowiących potencjalny rynek dla
danej firmy.
Reklama drukowana zawiera ilustrację, nagłówek oraz treść pisaną.
Nagłówek jest spostrzeganym i zapamiętywanym aż 5-krotnie częściej niż pozostałe części składowe reklamy drukowanej.
Treść pisana reklamy jest czytana jedynie przez niewielki procent odbiorców.
Język reklam tworzy dla odbiorcy magiczny świat, działa na wyobraźnie, tworzy stereotypy
szczęśliwych ludzi i wygodnego, bezproblemowego, pełnego luksusu życia.
Najkrótszym tekstem reklamowym bywa obecnie slogan. Grupy motywów odwoławczych dla
sloganów to m. in.: przede wszystkim jakość, gwarancja, to się wszystkim opłaca, zdrowie
i natura, między nami, zmysły.
Często slogany są wpisane w logo danego producenta.
Slogany mogą być:
- z nazwą,
- bez nazwy,
- działające na zmysły (różne),
- jako podsumowanie treści,
- przedstawiane przy pomocy grafiki,
- dopełniane obrazem,
- tłumaczone przez obraz,
- obcojęzyczne.
Ogłoszenie reklamowe jest przekazem promocji rozpowszechnianym za pomocą publikacji prasowych. Stanowi połączenie tekstu z grafiką, kolorem i drukiem. W zależności od celu, przedmiotu reklamy i jej adresatów występują:
- ogłoszenia drobne,
- ogłoszenia informujące o nowych produktach lub usługach,
- ogłoszenia sprzedażowe ogólne i szczegółowe.
Każde ogłoszenia powinno składać się z nagłówka, podtytułów, sloganów, tekstu właściwego,
obrazu i grafiki.
Nagłówki w ogłoszeniach są statystycznie 5 razy częściej czytane niż sama treść.
Skuteczność ogłoszenia zapewnia:
1) wizualny magnetyzm,
2) jasna, wyraźna identyfikacja adresata,
3) zachęta dla czytelnika,
4) specjalne obietnice,
5) logiczna lub emocjonalna oferta sprzedaży,
6) osobisty styl,
Str. 10/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
7) łatwość czytania i zrozumienia,
8) orientacja na zaspokojenie potrzeby i rozwiązanie problemu nabywcy,
9) nawiązanie do charakterystyki i obrazu firmy.
Natłok reklam, który obserwujemy we współczesnym świecie prowadzi do spadku skuteczności
oddziaływania pojedynczej reklamy.
Specjaliści od reklamy uważają, że reklama wywiera wpływ na klienta etapami – najpierw przez
dostarczenie wiedzy o produkcie (a właściwie informacji o nim), następnie przez zmianę postawy i poglądów na temat produktu, wreszcie skłonienie klienta, a nawet „zmuszenie” go do zakupu.
W załączonej niżej tabelce została przedstawiona ilość całostronicowych reklam zamieszczonych w ostatnim kwartale w wybranych czasopismach. Podane ilości reklam mówią same za
siebie.
Kategorie reklam:
Uroda – perfumy, kremy, szampony do włosów, farby do włosów, cienie do powiek, tusze do rzęs, kredki do warg;
Zdrowie – środki przeciwbólowe, witaminy, herbatki ziołowe;
Konfekcja – buty, torebki, odzież sportowa, odzież ekskluzywna;
Mieszkanie – sprzęt agd, sprzęt rtv;
Inne – firmy ubezpieczeniowe, telefony komórkowe, samochody, sprzęt fotograficzny,
wydawnictwa prasowe.
Literatura przedmiotu
Ciadini R. : Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk : GWP, 1996
Instrumenty reklamy : slogan, prowokacja. Bielsko-Biała : Bielska Wyższa Szkoła Biznesu i Informatyki im. J. Tyszkiewicza
ISBN 83-86050-69-1
Zeszyty Naukowe nr 1
Jachnis A., Terelak J.F. : Psychologia konsumenta i reklamy. Bydgoszcz : Oficyna Wydawnicza
Branta, 1998
Kamińska-Szmaj I. : Rodzaje i cechy sloganów reklamowych.„Aida Media” 1996 nr 4
Karpowicz A. : Jak reklamować się zgodnie z prawem. Warszawa 1997
Kwarciak B. : Co trzeba wiedzieć o reklamie. Kraków : Wydawnictwo profesjonalnej Szkoły Biznesu, 1997
Kwiatkowski S. : Słowo i emocje w propagandzie. Warszawa : Książka i Wiedza, 1974
Laszczak M. : Psychologia przekazu reklamowego. Kraków : Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły
Biznesu, 1998
Lepa Adam : Pedagogika mass mediów. Łódź : Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 1999
ISBN 83-85022-87-2
Media w kulturze. Lublin : Instytut Edukacji Narodowej, 2000
ISBN 83-88162-07-1
Zeszyt Instytutu Edukacji Narodowej nr 7
Olinkiewicz E., Radzymińska K., Styś H. : Słownik Encyklopedyczny – Język Polski. Wydawnictwo
Europa, 1999
ISBN 83-87977-20-9
Rynek reklamy w Polsce. Cz. 1. 1998
Skowronek K. : Czy reklama kłamie. „Nowa Polszczyzna” 1994 nr 2
Sztucki T. :Sztuka promocji. Warszawa : Agencja Wydawnicza Placet, 1997
Badania przeprowadziła i materiał przygotowała: Bożena Szatan-Fedko
Nauczyciel bibliotekarz LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej
warsztaty
WYCIECZKA DO WROCŁAWIA
Str. 11/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Dwudniowy wyjazd edukacyjny w dniach 9-10 czerwca 2006 był piątą z kolei wycieczką dla nauczycieli bibliotekarzy bielskiego oddziału TNBSP, zorganizowaną tym razem przez
koleżankę Małgorzatę Kilian. Napięty program pierwszego dnia obejmował: zwiedzanie Zakładu
Narodowego im. Ossolińskich, Auli Leopoldinum, Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z
Redigeranum, a wieczorem spektakl teatralny lub muzyczny. W drugim dniu zaplanowano odwiedziny w Mediatece oraz obejrzenie Panoramy Racławickiej.
Wyjazd naszej 13 osobowej grupy nastąpił o świcie z bielskiego dworca PKP. Po przybyciu
do Wrocławia, udałyśmy się do głównej siedziby Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, która od 1947 r. mieści się w siedemnastowiecznym budynku poklasztornym Zakonu Szpitalnego Kawalerów Krzyżowych przy ul. Szewskiej.
O powstaniu Fundacji, jej założycielu Józefie Maksymilianie Ossolińskim oraz burzliwych losach kolekcji i osób związanych z Fundacją dowiedziałyśmy się z prelekcji, którą zorganizowano
dla nas w sali konferencyjnej im. Mieczysława Gębarowicza - kustosza Ossolineum w latach
1941-1946 we Lwowie. To za sprawą jego starań i troski najcenniejsze kolekcje Fundacji w
r.1944 przewieziono do Krakowa, gdzie miały bezpiecznie przetrwać wojnę w piwnicach Biblioteki Jagiellońskiej. Następnie jednak, podczas transportu do Rzeszy wraz ze zbiorami "ważnymi
dla kultury niemieckiej", porzucono je na Dolnym Śląsku, gdzie zostały odnalezione po zakończeniu działań wojennych przez Polaków. Ostatecznie zbiory te trafiły do Wrocławia. Zaraz po
wojnie część kolekcji pozostałej we Lwowie przekazano jako "dar narodu ukraińskiego dla narodu polskiego". Szacuje się, że jeszcze ok. 70% przedwojennego zasobu Ossolineum jest we
Lwowie. Od 1992 r. trwały negocjacje z Ukraińcami w sprawie rewindykacji zbiorów. Obecnie
Ossolineum ma możliwość pełnego dostępu do polskich kolekcji przechowywanych w lwowskiej
Bibliotece im. V. Stefanyka, z możliwością ich kopiowania oraz opracowania.
Ossolineum jest biblioteką prezencyjną, to znaczy, że udostępnia swoje zbiory jedynie
w czytelniach. Zbiory liczą dziś ok. 1 700 000 jednostek, w tym nowe dary i kolekcje (m. in.
mapy śląskie od dr Tomasza Niewodniczańskiego, medale i monety od Stanisława Garczyńskiego; cenne archiwa Jana Nowaka-Jeziorańskiego, czy Władysława Bartoszewskiego).
Od 1990r. Zakład Narodowy im. Ossolińskich odzyskuje dawny blask i pozycję liczącej się
w kraju placówki naukowej i kulturalnej. 5 stycznia 1995r. dokonano restytucji fundacji - Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Z mocy ustawy patronat nad Zakładem objął Prezydent RP, a
bezpośredni nadzór pełni składająca się z trzynastu osób Rada Kuratorów.
W sali posiedzeń Kuratorów przedstawiono nam najciekawsze egzemplarze należące do
Działu Starych Druków.
Z inkunabułów pokazano nam m.in. druki pierwszego krakowskiego drukarza Kaspra Straubego, wydobyty z oprawy fragment starocerkiewnego tekstu "Triod kwietnaja" z 1491r, "Rozprawę o sakramentach" Mikołaja z Błonia - najstarszy wrocławski druk - z 1475r. Druki szesnasto-wieczne stanowią najcenniejszą część kolekcji. Podziwiałyśmy takie unikaty jak: Pieśni Jana
Kochanowskiego z 1586 r. tłoczone w Drukarni Łazarzowej , pięknie zdobiony Mszał krakowski z
kolofonem wydawcy Jana Hallera, modlitewnik wydany przez M. Szarffenberga w oprawie z
czerwonego aksamitu z misternymi okuciami, czy pierwsze norymberskie wydanie dzieła Mikołaja Kopernika z 1543 r.
Z druków obcych naszą uwagę przykuło dzieło Hannsa Wagnera O zaślubinach księżniczki
Renaty i księcia Wilhelma - zawierające szczegółowy opis ceremonii - zdobione drzeworytami
kolorowanymi akwarelą.
Wiek siedemnasty reprezentowały m.in.: wydany po raz pierwszy w Polsce w 1603 r. Index
Librorum Prohibitorum, Machina coelestis ... Jana Heweliusza, dzieło A. Bassaniego poświęcone
podróży Marii Kazimiery Sobieskiej do Rzymu z pięknie zdobioną kartą tytułową. Ciekawe druki
osiemnastowieczne, to na przykład gdański kancjonał z 1706 r w pięknie zachowanej oprawie
Str. 12/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
okuciowej, oprawione w czerwoną skórę z superexlibrisem francuskie dzieło dedykowane Stanisławowi Leszczyńskiemu i pochodzące z królewskiego księgozbioru, albo unikatowe wydanie- w
formie ulotki -Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego wydobyte z oprawy innego druku.
Najciekawsze zabytki rękopiśmienne zostały nam zaprezentowane w gablotach na jednym
z korytarzy budynku, gdzie podziwiałyśmy takie skarby, jak: akt św. Kingi z 1276r., czternastowieczny Mszał łaciński, spisane na pergaminie zawiadomienie o śmierci z 1399r., Index burgundzki z XV w., zbiór wersetów wybranych z Koranu w języku arabskim spisany w ciekawej
formie reporelli (harmonijki), hebanową szkatułkę inkrustowaną kością słoniową, w której przechowywany jest autograf Pana Tadeusza A. Mickiewicza, kartkę z Zielnika wykonanego przez
Elizę Orzeszkową, a także inne utwory polskich pisarzy i poetów, materiały życia publicznego, pamiętniki i dokumenty.
Po tej uczcie duchowej wszystkie miałyśmy ochotę posilić się w kawiarence "U Hrabiego"
znajdującej się na terenie Ossolineum, lecz już czekano na nas w Bibliotece Uniwersyteckiej przy ul. Szajnoty.
Najpierw zwiedziłyśmy tzw. "Redigeranum"- pseudogotycki budynek z czerwonej cegły
z piękną klatką schodową, gdzie oprócz czytelni głównej znajdują się katalogi, informatoria, wypożyczalnie i magazyn główny. W sąsiadującej z nim kamienicy z 1785 r. dawniej znajdował się
bank. Budynek przystosowano do potrzeb biblioteki i dziś mieści większość pracowni. Tutaj, w
pięknej ozdobionej kolumnami sali, wysłuchałyśmy historii powstania biblioteki, jej zawartości,
struktury zbiorów oraz perspektyw. Tu też dowiedziałyśmy się, że nazwa "Redigeranum" pochodzi od nazwiska patrycjusza wrocławskiego - Tomasza Redigera, który w pierwszej poł. XVII w
zapisał swoją bibliotekę miastu. Był to pierwszy z trzech zbiorów wrocławskich, z których w latach 1865-1867 utworzono Bibliotekę Miejską. Jej zbiory, częściowo tylko zniszczone w okresie
ostatniej wojny, wchodzą obecnie w skład Biblioteki Uniwersyteckiej.
Do Zbiorów specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej udałyśmy się po zwiedzeniu przepięknej barokowej Auli Leopoldinum , której przepych i majestat jedynie w niewielkim stopniu
mogą oddać fotografie. Zbiory specjalne znajdują się przy ul. św. Jadwigi w budynku dawnego
klasztoru augustianów ("Na Piasku"), gdzie do 1945 r. funkcjonowała Saats- und Universitaetsbibliothek. Po odbudowie budynek przeznaczono dla: Gabinetu Śląsko-Łużyckiego, Oddziału bibliologicznego, O. Rękopisów, O. Starych Druków, O. Zbiorów Graficznych, O. Zbiorów Kartograficznych i O. Zbiorów Muzycznych. Najpierw odwiedziłyśmy Odział Starych druków posiadający największą w Polsce liczbę jednostek (310.000), tłoczonych w latach 1456-1800 i z tego
tytułu zajmujące czołowe miejsce w Europie, po Flo-rencji i Neapolu. Z najcenniejszych zabytków zobaczyłyśmy ksylograficzny egzemplarz Aeliusa Donata Ars Minor, pierwszy druk z polskim
tekstem Statuta synodalia Wratislaviensia z 1475 r., tezy Lutra przeciw odpustom wydrukowane
w Wittenberdze w 1517 r. tłumaczenie Psałterza J. Kochanowskiego z 1479r., Statuta J. Łaskiego wydane przez Hallera w 1605r. czy też Biblię Lutra z 1607 r. W Oddziale Rękopisów podziwiałyśmy najstarszy tamtejszy zabytek rękopiśmienny pochodzący z V w. - fragment Kroniki
Euzebiusza w tłumaczeniu św. Hieronima (który odkryto w XVII w. w oprawie) oraz najstarszy
kodeks - herbariusz wraz z pismami medycznymi z IX w., jak również unikatowe dzieło Topographia Silesiae F.B Wernera - zawierające ponad 1000 rysunków budowli Dolnego Śląska z
XVIII w. umieszczonych w tekście. Mogłyśmy też przyjrzeć się średniowiecznym tabliczkom
drewnianym pokrytym woskiem, oryginalnej oprawie kodeksu z 1466 r. przytwierdzanego do
pulpitu łańcuchem, zobaczyć pergamin dziewiczy, pismo pętelkowe, rękopisy muzyczne z XV w.,
oprawę płaszczową, graduał pergaminowy z Lubiąża., czy też siedemnastowieczne sztambuchy.
W czytelni Zbiorów Graficznych przedstawiono nam ciekawe eksponaty grafiki, rysunków,
ekslibrisów, fotografii, kart pocztowych i reprodukcji . Do najpiękniejszych grafik XV w. należy
metaloryt Chrystus na krzyżu oraz Głowa Chrystusa na chuście św. Weroniki.
Str. 13/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Zdążyłyśmy jeszcze zwiedzić Oddział Zbiorów Kartograficznych, w którym z dużym zainteresowaniem wysłuchałyśmy relacji z burzliwych losów zabytków kartograficznych takich jak: mapa
Rosji Anthony'ego Jenkinsona, odkryta i zakupiona dla Biblioteki w 1987 r., opatrzona datą
1562, a także nosząca tę samą datę panorama Pragi wykonana przez dwóch praskich drukarzy
Jana Kozła i Michaela Peterle. Do tzw. białych kruków należą też: pierwsze wydanie Atlasu
Abrahama Orteliusa z 1570 r., pierwsze wydanie mapy Moraw Jana Amosa Comensky'ego, z
1664 r. i francuska alegoryczna ścienna mapa świata z lat 1566/67, której autorem jest Pierre Eskrich.
Dzień pełen wrażeń zakończyłyśmy miłym akcentem rozrywkowym, tzn. wysłuchaniem recitalu młodego i obiecującego wokalisty Janusza Radka wraz z zespołem. Wieczorny spacer po
Starówce był ponadprogramowym punktem dla najwytrwalszych.
Następnego dnia wyruszyłyśmy na spotkanie z nowoczesnością. W centrum Wrocławia
przy Placu Teatralnym 5 mieści się Mediateka będąca 58 Filią Miejskiej Biblioteki Publicznej. Za
szklanymi drzwiami odremontowanego zabytkowego budynku otworzyła się przed nami jasna
i przyjazna przestrzeń z nowoczesnym wystrojem, przez którą przebiega TAŚMA MEDIÓW
z efektownie zaprojektowanym miejscem na komputery i wszystkie nowe media (płyty CD
z muzyką, filmy na kasetach VHS i DVD). Księgozbiór rozmieszczony został pod ścianami na niskich regałach, między którymi znajdują się stoliki do pracy indywidualnej czytelników. Zaproszono nas do czytelni, którą od całości dzieli jedynie półprzeźroczysta zasłona z foliowych taśm
dająca możliwość różnorodnej aranżacji wnętrza. Tam siedząc na wygodnych krzesłach dowiedziałyśmy się w jaki sposób powstała oraz jak funkcjonuje ta pierwsza w Polsce i jedna
z sześciu na świecie tego typu placówka:
Biblioteka ta powstała w ramach projektu realizowanego przez Fundację Bertelsmana
wspólnie z polskimi bibliotekami publicznymi. W 2002 roku Fundacja ogłosiła ogólnopolski konkurs pod nazwą "Biblioteka dla młodych klientów" na stworzenie w dwóch miastach w Polsce
modelowej biblioteki dla grupy wiekowej 13-25 lat. Aplikacje konkursowe złożyły biblioteki 21 miast (w tym Bielsko-Biała).
Zwyciężyły Miejska Biblioteka we Wrocławiu oraz ... Książnica Beskidzka. Ta ostatnia jednak
z niezrozumiałych powodów musiała zrezygnować i dziś to Olsztyn cieszy się już od 2004 r. placówką podobną do tej jaką zwiedziłyśmy w Stolicy Dolnego Śląska. Po 3 latach działalności (w
czasie których miasto i Biblioteka Publiczna realizowały, a Fundacja finansowała projekt),
Mediateka dysponuje już pokaźną liczbą zbiorów (2500 płyt, 1700 kaset audio, 20 000 książek), z czego 60% stanowi literatura popularnonaukowa, a 40% to beletrystyka. Posiada też ok.
50 tytułów czasopism (które można przejrzeć Np. przy filiżance kawy w kawiarence) oraz 12
stanowisk internetowych, skaner i dwa stanowiska do odsłuchu płyt CD. Obciążenie finansowe
czytelnika korzystającego z wypożyczeń na zewnątrz to obecnie: abonament roczny - 40 zł lub
karta w cenie 10 zł do wypożyczeń książek . Wbudowany w ścianę budynku trezor (wrzutnia) to dodatkowe ułatwienie oddawania wypożyczonych zbiorów z zewnątrz. Nic też dziwnego, że
w tym roku odnotowano ok. 7000 aktywnych użytkowników Mediateki, a codziennie odwiedza
ją ok. 1000 osób.
Jako instytucja edukacyjno-kulturalna organizuje różne imprezy, wspiera młodych prezentując ich twórczość np. w ramach projektu Mediageneracja (promocja zespołów muzycznych),czy
też prowadząc Punkt Doradztwa Zawodowego oraz różne warsztaty dla szkół. Uczestniczy również w realizacji projektów unijnych. Jednym z nich jest Wolontariat Międzynarodowy. Młodzi
ludzie, którzy w ramach tego projektu gościli w mediatece stworzyli m.in. Language Cafe pierwszą w Polsce kafejkę językową. Jej ideą są spotkania ludzi, którzy chcą doskonalić wybrany
język obcy podczas konwersacji z nativ - speakerami. W tym roku spotykają się grupy rozmawiające w języku angielskim, włoskim i niemieckim. W podziemiach działa ponadto Port Literacki zajmujący się kształceniem literackim i promowaniem młodych twórców. Zwiedziłyśmy również wspaniały kolorowy świat MultiCentrum znajdujący się pod salą Madiateki Niedawno oddaStr. 14/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
ne pomieszczenie mieści 25 stanowisk komputerowych z interaktywnymi programami edukacyjnymi. Jest to miejsce spotkań i wymiany doświadczeń dla dzieci i dorosłych, uczniów i nauczycieli. Zgodnie z założeniami - MultiCentrum uczy świata przez doświadczenie pokazując wirtualny świat cudów nauki, techniki, sztuki, muzyki i codziennych doświadczeń, przybliżając nowe
technologie, inne kultury, rozwijając pracę zespołową. To naprawdę wspaniała i potrzebna chyba w każdym mieście placówka efektywnie wspierająca proces edukacji szkolnej dzieci w zakresie praktycznego zastosowania wiedzy.
Po tym skondensowanym zastrzyku nowoczesnych rozwiązań, technologii i mediów udałyśmy się na spacer ulicami Wrocławia, aby nabrać dystansu i sił do zaliczenia ostatniego punktu
programu wycieczki, a mianowicie obejrzenia Panoramy Racławickiej.
Pomysłodawcą Panoramy był znany lwowski malarz Jan Styka, który zaprosił do współpracy
znakomitego batalistę - Wojciecha Kossaka To Olbrzymie malowidło powstało w ciągu zaledwie
9 miesięcy, między sierpniem 1893 a majem 1894. Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej
nastąpiło 5 czerwca 1894. Od początku cieszyła się dużym zainteresowaniem widzów Po
II wojnie światowej, w 1946 roku malowidło, wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafiło do Wrocławia. Tu kolejne Społeczne Komitety czyniły starania o konserwację i ekspozycję płótna.
Oczekiwania wielu Polaków spełniły się dopiero po wstrząsie Sierpnia 1980. Ponowne udostępnienie Panoramy nastąpiło 14 czerwca 1985 roku. Ogromna atrakcja starego Lwowa stała się
natychmiast główną atrakcją Wrocławia. Wspaniale było podziwiać ten niecodzienny spektakl.
Zdjęcia z wycieczki można zobaczyć w galerii zdjęć
Elżbieta Markiewicz
Wykorzystano informacje zawarte na stronach internetowych:
www.oss.wroc.pl
www.biblioteka.wroc.pl
www.mediateka.biblioteka.wroc.pl
www.wroclaw.pl
Publikacje
Bielsko-Biała
Obiekty mniej znane lecz godne obejrzenia:
1) hotel „Prezydent” – dawny hotel „Dwór Cesarski” z lat 1892-1893 (projekt Karola Korna)
z neorenesansowymi elewacjami,
2) pomnik – fontanna warszawskiej Syrenki – dzieło Ryszarda Sroczyńskiego z 1954 r.,
ufundowany przez Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy w podzięce za wielki wkład Bielska-Białej w odbudowę Warszawy,
3) gmach oddziału Banku Śląskiego z lat 1936-1938 projektu Pawła Juraszko, z witrażem
przedstawiającym fragment panoramy miasta,
4) kaplica zamkowa św. Anny wzniesiona w 1855 r. w stylu neoromańskim – kaplica grzebalna Sułkowskich (ich groby w krypcie),
5) Prywatne Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta z kolekcją ręcznie przepisywanych i ilustrowanych przez Tadeusza Modrzejewskiego dzieł Reymonta i Mickiewicza;
ekspozycja w oryginalnie zaaranżowanych wnętrzach utrzymanych w klimacie powieści
„Chłopi”,
6) pomnik z postacią Marcina Lutra – najcenniejszy bielski pomnik, dzieło w brązie wiedeńskim artysty Franza Vogla z 1900 r., jedyny w Polsce pomnik tego teologa i reformatora
religijnego,
Str. 15/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
7) siedziba PCK (ul. Sobieskiego 6) – dawna remiza strażacka wybudowana w 1884 r. w stylu neoromańskim przez Karola Korna, z herbem miasta na szczycie; remiza posiadała
jedna z pierwszych w monarchii austro-węgierskiej centralę telefoniczną ze 150 abonentami,
8) cmentarz parafialny przy ul. Grunwaldzkiej z Pomnikiem Legionistów 1914-1918 i nagrobkami Klemensa Matusiaka oraz prof. Zygmunta Lubertowicza,
9) Grodzisko – początek polskiej wsi Bielsko, pozostałość typowej pierścieniowej osady rolniczo-produkcyjnej i warownej sprzed XIII w.,
10)Wzgórze Trzy Lipki (386 m npm.) – obecnie bezdrzewne, dawniej porośnięte gajem lipowym, pod którym w 1645 r. rozegrała się krwawa potyczka z oddziałem szwedzkim ciągnącym na Bielsko; na zachodnim zboczu wzgórza znajduje się kilka betonowych schronów bojowych polskich z 1939 r., do walk tu nie doszło,
11)gmach Zawodowej Straży Pożarnej (ul. Grunwaldzka) z 1925-1928 r. z własną wieżą obserwacyjną,
12)gmach Narodowego Banku Polskiego z pięknymi wnętrzami o stylizacji „kryształowej” z
1928-1930 r.,
13)BCK – pierwotnie siedziba Bractwa Kurkowego (Strzeleckiego) wybudowany w 1831 r.,
14)cmentarz izraelicki (kirkut) z kamiennymi macewami (ok. 1200 szt.) (ul. Cieszyńska), założony w 1849 r., z ceglanym domem przedpogrzebowym z 1885 r.,
15)dom „Pod Czarnym Orłem” (Plac Wolności) przebudowany w 1905 r. ze starego zajazdu,
wewnątrz secesyjny wystrój westybulu i klatki schodowej, na I piętrze tzw. Sala redutowa z plafonem i żeliwnymi arkadami; bywali tu Habsburgowie oraz wielokrotnie Józef Piłsudski,
16)„Dom Pod Żabami” (ul. Targowa) zbudowany przed 1906 r., z ciekawą elewacją,
17)barokowa rzeźba kamienna Św. Jana Nepomucena z 1782 r. (przy placu kościelnym Kościoła pw. Opatrzności Bożej),
18)pomnik Adama Mickiewicza dłuta Ryszarda Sroczyńskiego z 1961 r., wcześniej był tu
pomnik Gabriela Narutowicza,
19)zespół fabryczno-willowy przy ul. Partyzantów 22 zbudowany 1869-1878,
20)Dom Żołnierza Polskiego (ul. Broniewskiego 27) o cechach podhalańskich, zbudowany
w latach 1924-1925,
21)Gazownia Miejska zbudowana w 1864 r.,
22)Dom Przyrodnika (Stanisława Forysia) z ekspozycją 25 tys. motyli, chrząszczy i ptaków
z Polski i całego świata,
23)Galeria Regionalnego Ośrodka Kultury (ul. 1 Maja),
24)Cmentarz – Mauzoleum (ul. Wyzwolenia) żołnierzy sowieckich urządzony w 1948 r., pochowano tu 28 oficerów i 10634 żołnierzy poległych w okresie styczeń-maj 1945 r., posiada ok. 300 kamiennych nagrobków i 21 mogił zbiorowych oraz pomnik,
25)Biblioteka Pedagogiczna – neobarokowa kamienica wybudowana w 1903 r. wg projektu
Emanuela Rosta juniora, z klatką schodową ozdobioną stiukami, na elewacjach – kariatydy i tarcze ze stylizowanym herbem Białej, w sieni tablice z nazwiskami nauczycieli poległych i pomordowanych w okresie 1939-1945,
26)Aleja Sułkowskich – dawny duży ogród zamkowy Sułkowskich, sprzedany miastu,
w latach 1931-1935 rozparcelowany, tu stanął zespół budynków mieszkalnych dla bogatej elity przemysłowej,
27)Park Rosta z aleją wysokich drzew, obecnie z kortami tenisowymi,
28)gmach I LO im. Mikołaja Kopernika,
29)gmach Szkoły Przemysłowej,
30)Cygański Las – Park Ludowy,
31)gmach Miejskiej Szkoły Ludowej i Wydziałowej – obecnie Szk. Podst. Nr 9.
Str. 16/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
Opracowała: Bożena Szatan-Fedko
I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej
Edukacja regionalna
Bielsko-Biała - Poznawanie miasta
Cele ogólne:
- rozszerzanie i pogłębianie wiadomości o historii i dniu dzisiejszym miasta i okolic,
- przygotowanie młodzieży do świadomego wyboru oferty kultury i mediów,
- uczenie umiejętności odczytywania i rozumienia kontekstu kulturowego historii,
- uczenie wyszukiwania i selekcjonowania informacji, materiałów i oferty kulturalnej miasta,
- rozbudzanie zainteresowań uczniów,
- wdrażanie do samokształcenia,
- wychowanie patriotyczne uczniów,
- rozbudzanie poczucia przynależności narodowej, kulturowej, kształcenie postaw patriotycznych,
- zachęcanie do poszerzania wiedzy i umiejętności,
- kształtowanie poczucia więzi i tożsamości regionalnej,
- rozumienie znaczenia kultywowania tradycji,
- rozwijanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej,
- kształcenie szacunku do twórców lokalnych,
- poznawanie zwyczajów, obrzędów lokalnych,
- wyrabianie nawyku korzystania z prasy lokalnej.
Cele edukacyjne:
- przygotowanie uczniów do pracy twórczej,
- aktywny odbiór przez uczniów dóbr kultury,
- dążenie do zachowania tożsamości kulturowej wobec zjawiska globalizacji.
-
Postawy:
szacunku do dziedzictwa kulturowego,
poszanowania dla tradycji,
otwartości na historię i kulturę,
poczucia estetyki.
Zadania:
- rozwijanie wiedzy na temat rodzinnego miasta,
- dostarczanie materiałów na określony temat,
- rozwijanie działań twórczych uczniów.
-
Osiągnięcia:
zachowanie tożsamości kulturowej i regionalnej,
pogłębianie znajomości miasta i okolic,
udział uczniów w życiu kulturalnym miasta,
udział uczniów w konkursach i wystawach,
Str. 17/18
LISTOPAD 2006
NR 2/2006
- rozwój wrażliwości estetycznej uczniów,
- rozwój wrażliwości etycznej uczniów.
-
Formy pracy możliwe do wykorzystania w bibliotece szkolnej:
pogadanki i rozmowy z uczniami,
- albumy,
wycieczki krajoznawcze,
- wystawki,
małe formy teatralne,
- odczyty,
dyskusje,
- inscenizacje historyczne,
konkursy miedzowe,
- montaże słowno-muzyczne,
„Żywa gazetka”,
- sesje popularnonaukowe,
gry i zabawy rebusowe,
- pokazy multimedialne,
hasła i cytaty,
- konkursy fotograficzne i plastyczne,
plakaty,
- kontakty i spotkania z ciekawymi ludźmi,
afisze i ogłoszenia,
- konkursy literackie,
gazetki ścienne,
- wyszukiwanie materiałów i odpowiedzi na
serwis prasowy,
pytania konkursowe.
kalendarz historyczny,
Przygotowała: Szatan-Fedko
I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej
ODWIEDŹ NAS W INTERNECIE
www.bielsko.tnbsp.pl
KONTAKT Z ODDZIAŁEM BIELSKIM TNBSP
e-mail: [email protected]
Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie naszych działań, terminów spotkań,
naszej działalności – PYTAJ!
Jeżeli robisz coś ciekawego, masz interesujące pomysły, napisz o tym i wyślij nam swój
tekst. Być może wydrukujemy go w naszym Biuletynie!
CZEKAMY NA KONTAKT i zapraszamy do współpracy!
TOWARZYSTWO NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY SZKÓŁ POLSKICH RADA GŁÓWNA
Szkoła Podstawowa Nr 211
ul. Nowy Świat 21 A
00 - 029 WARSZAWA
Tel./fax: (0-22) 826-47-85 e-mail:
[email protected]
Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej
Skład, oprac. i korekta
E.Gucwa SP 29 B-B
Str. 18/18