Zapalenia OUN

Materiały dydaktyczne
Wykład : Zapalenia OUN
Wykładowca prof.. Teresa Wierzba-Bobrowicz
Materiały źródłowe: Neuropatologia red. J.Dymecki,
J. Kulczycki 2005.
Specyfika narządowa a przebieg procesów zapalnych
mózgu pecyfika narządowa a przebieg procesów
zapalnych mózgu
• Mała odporność naturalna tkanki nerwowej
• Encefalopatyczna faza zapalenia w masywnych
zakażeniach
• Obrzęk naczyniopochodny i cytotoksyczny
• Zaburzenia istotnych funkcji życiowych
Struktura Zmian Zapalnych
• nacieki komórkowe
• odczyny ze strony tkanki łącznej i
naczyń
• odczyny glejowe
• uszkodzenia tkankowe
TYPY ZAPALEŃ OUN ZE WZGLĘDU
NA STRUKTURĘ ZMIAN
•
•
•
•
•
•
•
•
ropne
ziarniniakowe
limfocytarne
grudkowe
okołożylne mikroglejowe
stwardniające
krwotoczne
zmartwiające
Typy zapaleń ze względu na
lokalizację
• Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
• Zapalenia opon i mózgu/rdzenia
kręgowego
• Zapalenia mózgu/rdzenia kręgowego
Zapalenia z wybiórczym zajęciem istoty szarej,
białej lub całego mózgu
Czynniki infekcyjne wywołujące zapalenia
Rodzaj czynnika zakaźnego
Etiologiczny
•
•
•
•
•
Z. Bakteryjne
Z. Pasożytnicze
Z. Grzybicze
Z. Wirusowe
Z. Autoimmunologiczne
– Poinfekcyjne
– Poszczepienne
– W zależności od przebiegu
• Z. ostre (2 tyg.< )
• Z. podostre (2- 4 tyg.)
• Z. przewlekłe (> 4 tyg.)
Objawy podmiotowe i przedmiotowe
w ostrym bakteryjnym zapaleniu opon mózgowordzeniowych
• Objawy wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego (bóle głowy, nudności,
wymioty)
objawy oponowe (Kerniga, Flataua, Brudzińskiego,
Hermana)
• Wysoka gorączka
• Objawy psycho-neurologiczne (zab.
świadomości, niedowłady spastyczne, drgawki,
niedowłady/porażenia nn. czaszkowych, zaburzenia
mowy, bradykardia).
Zapalenia ropne
Zapalenie opon ( Pachymeningitis/Leptomeningitis purulenta,
Zapalenie opon i mózgu (Meningoencephalitis purulenta)
Bakterie:
– Niemowlęta oraz osoby starsze: E.coli, Streptococci grupa
B, Listeria monocytogenes
– Małe dzieci: Haemophilus influenzae, Streptococcus
pneumoniae, Neisseria menigitidis
– Okres dorastania oraz dorośli: Streptococcus pneumoniae,
Neisseria menigitidis
– W zakażeniach zewnątrzpochodnych i posocznicach
uogólnionych różne bakterie
urazy głowy oraz operacje neurochirurgiczne: Staphylococcus,
tlenowe pałeczki gram ujemne (Pseudomonas aeruginosa)
złamania podstawy czaszki: Streptococcus pneumoniae i
pyogenes, Haemophilus influenze
▪ Zapalenie mózgu przerzutowe (Encephalitis purulenta
metastatica)
▪ Ropień mózgu (Abscessus cerebri)
„Budowa” ropnia: centralna martwica, proliferacja naczyń,
naciek z leukocytów, limfocytów, makrofagów, fibroblastów, wł.
retikulinowych, odczynowych astrocytów i glejoza włóknista.
Zapalenia ziarniniakowe
(granulomatyczne)
• Przewlekłe
– Gruźlica
– Bruceloza
– Kiła
– Grzyby
– Pasożyty
Gruźlica oun, Neurotuberculosis
• Gruźlicze zapalenie opon (Meningitis
tuberculosa)
• Gruźlicze zapalenie mózgu
(Meningoencephalitis tuberculosa)
• Gruźliczak (Tuberculoma)
Kiła oun(neurosyphilis): wywołana przez krętki blade Treponema
pallidum,
w okresie kiły drugorzędowej
naczyniowa
Zapalenie oponowo-mózgowe
proste
Zapalenie kilakowe opon i
mózgu
Kiła naczyniowa
Neuroborelioza, Lyme borreliosis
Zakażenie: krętek Borrelia burgdorferi.
Stadia choroby:
Wczesne: zakażenie Rumień wędrujacy
ograniczone: Chłoniak limfocytarny skóry
rozsiane :
Późne : Zakażenia
przewlekłe :
Rumień wędrujacy
Wczesna neuroborelioza
Ostre zapalenie stawów
Zapalenie mięśnia sercowego
Przewlekłe zanikowe zap. skóry
zap. stawów/zmiany neurologiczne
(ok. 12 miesięcy)
Charakterystyka wybranych zakażeń
grzybiczych
(wg Perfect 2004, zmodyfikowana)
Rodzaj
Występo
wanie
Cryptoc Częste
occus
Candid
a
Częste
Okazjon
Aspergi alne
llus
Powinowactwo
do OUN
++++
+
++
Czynniki ryzyka
HIV, Sterydy
Zapalenie
opon
Ropień
Zawal
mózgu
++++
+
+
++
+
+++
++++
Neurochirurgia, Uraz,
Neutropenia,
Narkomania iv.
++++
Kandydoza
uogólniona
Neutropenia, HIV,
Narkomania iv.
Zajęcie zatok
+
Ostre zapalenia mózgu wirusowe
•
Wirusy DNA (herpes viridae) i RNA (enterowirusy,
arbowirusy, rhabdoviridae)
• Topografia –polioencephalitis, poliomyelitis,
panencephalitis
• Struktura
- grudki (neuronofagiczne i mikroglejowe - HIV, CMV,
Txp.)
- nacieki zapalne: okołonaczyniowe, ławicowe,
rozlane
- uszkodzenia tkanek (martwica, krwotoki,
demielinizacja)
- rozplem astrogleju
- wtręty śródjądrowe Cowdry-A: SSPE subacute
sclerosis panencephalitis, HSV encephalitis herpetica, CMV,
Cowdry-B – polio)
- wtręty cytoplazmatyczne – c. Negriego
Pozakaźne i poszczepienne
zapalenie mózgu
Powikłanie ostrych chorób wysypkowych i po
szczepieniach
• Patogeneza - reakcja autoimmunologiczna typu
opóźnionego na antygeny tkanki nerwowej