Obecność paciorkowców grupy B (GBS) u noworodków w aspekcie

Obecność paciorkowców grupy B (GBS) u noworodków w aspekcie

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 1, 31-36, 2014
Obecność paciorkowców grupy B (GBS) u noworodków
w aspekcie profilaktyki śródporodowej
MARTA SIBILSKA1, MARTA SZYMANKIEWICZ1, JANUSZ GADZINOWSKI1,
GRZEGORZ H. BRĘBOROWICZ2, HANNA SZMYT1
Streszczenie
Cel pracy: Ocena wpływu nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u matek na stan kliniczny noworodka oraz skuteczność przeprowadzonej profilaktyki śródporodowej u matek nosicielek GBS. Metody:
Analizie poddano dokumentację medyczną 99 noworodków leczonych w Klinice Neonatologii Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego w Poznaniu w okresie od 01.2010 do 08.2013 roku, u których
stwierdzono kolonizację GBS w wymazie z gardła lub/i ucha, ze szczególnym uwzględnieniem tych, u których rozwinęła się sepsa paciorkowcowa o wczesnym początku (EOS – early onset sepsis ). Wyniki: Częstość kolonizacji paciorkowcami z grupy B wśród noworodków roku wyniosła 4/1000, a sepsy paciorkowcowej o wczesnym początku 0,36/1000. Matki 17% dzieci były skolonizowane GBS. 31% ciężarnych nie było
nosicielkami GBS, a w 51% przypadków ich status względem nosicielstwa GBS był nieznany. Wśród matek
skolonizowanych GBS, których dzieci były nosicielami tego patogenu, w dwóch przypadkach zastosowano
pełną profilaktykę okołoporodową ampicyliną i w pięciu – erytromycyną. Wykazano, iż troje dzieci (3%)
było skolonizowanych paciorkowcami, mimo że poród odbył się drogą cięcia cesarskiego, a błony płodowe
były zachowane. U 95% noworodków nosicieli GBS wystąpiły objawy kliniczne. Najczęstszym objawem
była niewydolność oddechowa i w większości rozwinęła się w pierwszych godzinach życia dziecka. W grupie tej stwierdzono zwiększoną częstość występowania zapaleń płuc, dysplazji oskrzelowo-płucnej i zespołu zaburzeń oddychania. Zauważono, iż odsetek kobiet w ciąży, które nie wykonują wymazu z pochwy
i odbytu w kierunku nosicielstwa GBS jest bardzo duży. Spośród dziewięciu matek noworodków, które
rozwinęły paciorkowcową EOS, status pięciu (55%) względem nosicielstwa tego patogenu był nieznany.
Obecność tych paciorkowców w wymazie z pochwy lub/i odbytu była natomiast potwierdzona tylko
w jednym przypadku (11%). Wnioski: Skuteczność profilaktyki zakażeń GBS u ciężarnych jest wciąż niepełna i wymaga poprawy jakości. Nie jest to możliwe bez współpracy samych ciężarnych, które często nie
wykonują rekomendowanego wymazu z pochwy i odbytu w kierunku nosicielstwa GBS, bądź wiedząc, że
są nosicielkami tego patogenu, docierają do szpitala zbyt późno, aby można było przeprowadzić pełną
profilaktykę śródporodową. Należy pogłębiać świadomość zagrożeń, jakie niesie ze sobą obecność paciorkowca grupy B w drogach rodnych w czasie ciąży i propagować wykonywanie zalecanych wymazów
z pochwy i odbytu między 35-37. tygodniem ciąży.
Słowa kluczowe: paciorkowce grupy B, śródporodowa profilaktyka, nosicielstwo GBS, paciorkowcowa
sepsa o wczesnym początku
Wstęp
Zakażenia paciorkowcami grupy B powodują szereg powikłań okresu noworodkowego. Według danych epidemiologicznych, w Stanach Zjednoczonych
i Wielkiej Brytanii, są one odpowiedzialne za ok.
40-50% zakażeń noworodkowych [1, 2]. Niestety część
tych zakażeń przebiega pod postacią sepsy o wczesnym początku. Zakażenie to ma bardzo poważne rokowanie i występuje z częstością 0,5/1000 noworodków [3]. W Polsce, w grupie dzieci o bardzo małej masie ciała, EOS o podłożu paciorkowcowym stanowi
20% wszystkich zakażeń tych noworodków [4]. Mimo
1
2
zaawansowanych technik diagnostyczno-terapeutycznych śmiertelność noworodków w przebiegu wczesnej sepsy sięga 5-20% [5].
Streptococcus agalactiae jest gatunkiem paciorkowców zaliczanych do grupy serologicznej B (GBS
– Group B Streptococcus). Jego nosicielstwo w drogach rodnych kobiety stanowi znaczące ryzyko rozwoju zakażenia u noworodka, w szczególności sepsy
o wczesnym początku, czyli zgodnie z definicją, rozwoju zakażenia, którego objawy występują w ciągu
pierwszych 24 godzin życia lub do 7. doby po urodze-
Klinika Neonatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Perinatologii i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
32
M. Sibilska, M. Szymankiewicz, J. Gadzinowski, G.H. Bręborowicz, H. Szmyt
niu [1]. Ponadto paciorkowce z grupy B mogą być
przyczyną zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowordzeniowych i zakażenia uogólnionego o późnym
początku. GBS posiada dziewięć serotypów, różniących się między sobą strukturą otoczki polisacharydowej. Najczęstszymi typami wywołującymi posocznicę u noworodków jest typ I, II i III [6]. Drobnoustrój ten może być również niebezpieczny dla kobiety nosicielki, może bowiem powodować zakażenie
układu moczowego, błon płodowych (chorioamnionitis), śluzówki macicy (endometritis) [7].
Dane epidemiologiczne podają, iż obecność GBS
stwierdza się u 10-30% ciężarnych kobiet [8, 9, 5, 10],
a ryzyko transmisji drobnoustroju między matką
a noworodkiem może wynosić nawet do 70% [9]. Do
zakażenia dochodzi głównie drogą wertykalną. Dodatkowymi czynnikami ryzyka rozwoju zakażenia
jest wcześniactwo < 37. tygodnia ciąży, pęknięcie
błon płodowych > 18 godzin przed porodem, kliniczne lub/i biochemiczne wykładniki zakażenia u matki
oraz urodzenie poprzedniego dziecka zakażonego paciorkowcami z grupy B [8, 11].
Piśmiennictwo podaje, iż bez jakiejkolwiek interwencji okołoporodowej ok. 1-2% noworodków matek
skolonizowanych GBS może prezentować kliniczne
lub/i biochemiczne wykładniki zakażenia [5, 12, 13].
Do transmisji tego patogenu może dojść nawet wtedy, gdy noworodek zostanie urodzony drogą cięcia
cesarskiego, przy zachowanych błonach płodowych,
co wykazali autorzy wielu prac [14, 15].
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2008 roku, dotyczącymi prewencji
zakażeń wywołanych przez paciorkowce z grupy B
wśród noworodków, każdej ciężarnej, między 35.
a 37. tygodniem ciąży, zaleca się wykonanie wymazu
z pochwy i odbytu w celu określenia nosicielstwa tego patogenu. Wykryta obecność GBS umożliwia zastosowanie profilaktyki śródporodowej i ochrony noworodka przed potencjalnym zakażeniem.
Cel pracy
Ocena skuteczności przeprowadzonej profilaktyki
śródporodowej u matek nosicielek GBS oraz wpływu
nosicielstwa paciorkowców grupy B u matek na stan
kliniczny noworodka.
Materiał i metody
Badaniem objęto 99 noworodków urodzonych
w Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu Klinicznym
w Poznaniu w okresie od 01.2010 do 08.2013 roku,
u których stwierdzono kolonizację paciorkowcami
GBS na podstawie wymazu z ucha lub/i z gardła.
Przeprowadzono retrospektywną analizę wybranych
zmiennych w oparciu o historie choroby, z naciskiem na obecność paciorkowców grupy B w wymazie z pochwy i okolic odbytu u matek, poprawnie zastosowaną profilaktykę okołoporodową oraz związek
tych działań ze stanem klinicznym dziecka po
porodzie. W zależności od obecności paciorkowców
z grupy B w wymazie z pochwy lub/i okolic odbytu
matki, analizowane dzieci podzielono na trzy podgrupy. Pierwsza z nich – grupa noworodków matek
GBS(+), druga GBS(!), a trzecią stanowiły noworodki,
których matki nie wykonały testu w kierunku
nosicielstwa tego patogenu w czasie ciąży, lub jego
wynik był nieznany. Przeanalizowano również grupę
noworodków, które rozwinęły sepsę paciorkowcową
o wczesnym początku (uzyskano wzrost patogenu
we krwi dziecka), z uwzględnieniem nosicielstwa
przez ciężarną GBS.
Wyniki
Wśród 24 433 noworodków urodzonych w Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu Klinicznym w Poznaniu, u 99 uzyskano wzrost GBS w wymazie z ucha
lub/i gardła. Oznacza to, że częstość kolonizacji noworodków GBS wyniosła 4,05/1000. Objawy kliniczne
manifestowało 95% skolonizowanych noworodków.
Około 17% z nich (17/99) miało matki również skolonizowane paciorkowcem grupy B, a 31% noworodków, matki, u których nie stwierdzono obecności
GBS. Przeważającą większość, 51%, stanowiły noworodki, których matki nie wykonały wymazu z pochwy
lub/i okolic odbytu w czasie ciąży, zatem status ich
względem GBS był nieznany. EOS o etiologii paciorkowcowej rozwinęło 9 noworodków, a częstość jej
występowania oszacowano na ok. 0,36/1000 noworodków.
Wśród noworodków skolonizowanych paciorkowcami grupy B, których matki były GBS (+), w 5/17
przypadków zastosowano profilaktykę okołoporodową erytromycyną. Czworo noworodków z tej grupy wymagało resuscytacji na sali porodowej, rozpoznano również u nich niewydolność oddechową
i zapalenie płuc. Pełną profilaktykę ampicyliną przeprowadzono w dwóch przypadkach. 47% noworodków skolonizowanych paciorkowcami grupy B, których matki były GBS (+) urodzonych zostało siłami
natury, a 53% drogą cięcia cesarskiego. W trzech
przypadkach błony płodowe były zachowane. Zatem
Obecność paciorkowców grupy B (GBS) u noworodkóww aspekcie profilaktyki śródporodowej
można przypuszczać, iż cięcie cesarskie nie chroni
noworodka przed zakażeniem GBS.
Niewydolność oddechową noworodków, których
matki były nosicielkami GBS, rozwinęło 11/17 dzieci.
Wśród noworodków matek GBS(!) nie odnotowano
wystąpienia niewydolności oddechowej, a w grupie
dzieci matek o nieznanych statusie GBS, wystąpiła
ona u 34/51 noworodków.
Zespół zaburzeń oddychania rozpoznano w 35%
przypadków noworodków matek GBS(+), w 21,5%
matek o nieznanym statusie GBS i tylko w 9% w grupie GBS(!). Dysplazję oskrzelowo-płucną rozwinęło
33
23%, 3%, 6% noworodków odpowiednio matek GBS
(+), GBS(!), bez wyniku wymazu w kierunku GBS.
Spośród 99 noworodków nosicieli paciorkowców
z grupy B, u 35 rozpoznano zakażenie wewnątrzmaciczne. W grupie dzieci matek GBS(+) rozpoznanie to
postawiono najczęściej, bo w 47% przypadków, w grupie GBS(!) było to w 45% przypadków, i w najmniejszym stopniu, w 25% przypadków w grupie dzieci
matek bez wyniku GBS. Szczegółowe zestawienie danych dotyczących analizowanej grupy przedstawia
Tabela 1.
Tabela 1. Częstość wybranych zmiennych u noworodka w zależności od obecności GBS u matki
Noworodki matek
Noworodki matek Noworodki matek
GBS(!) n (%)
bez wyniku GBS n (%)
GBS(+) n (%)
Liczba noworodków
17
31
51
psn
8 (47)
19 (61)
30 (57)
Apgar < 6 w 1'
11 (65)
4 (13)
22 (43)
Apgar < 6 w 5'
5 (30)
1 (3)
12 (23)
Poród < 37 t.c.
10 (58)
9 (29)
41 (80)
PROM>18 godz.
5 (29)
7 (22)
12 (24)
Objawy kliniczne w 1. godzinie życia
14 (82)
20 (67)
43 (84)
Resuscytacja na sali porodowej
11 (65)
11 (35)
27 (53)
Średni czas na OITN (doby)
15,2
6,5
104
Średni czas wspomagania oddechu (doby)
12,5
4,3
7
Niewydolność oddechowa
11 (65)
0
34 (67)
Zapalenie płuc
11 (65)
9 (29)
26 (51)
Zespół zaburzeń oddychania
6 (35)
3 (9)
11 (21)
Dysplazja oskrzelowo-płucna
4 (23)
1 (3)
3 (6)
Zgony
0 (0)
0 (0)
6 (12)
psn – poród siłami natury, PROM – przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
OITN – oddział intensywnej terapii noworodka, t.c. – tydzień ciąży
U 7/99 noworodków zakażenie miało postać sepsy o wczesnym początku, czyli potwierdzono u tych
pacjentów obecność paciorkowców grupy B we krwi.
Postępowanie terapeutyczno-diagnostyczne w tej grupie poddano analizie omówionej poniżej.
Łącznie, EOS o podłożu paciorkowcowym rozwinęło 9 noworodków (u dwóch noworodków nie
stwierdzono kolonizacji w wymazie z gardła lub/i
ucha). Przeważała płeć męska – 6/9 noworodków,
średnia masa ciała wynosiła 2512 gramów, a średni
czas trwania ciąży to 35 tygodni. Troje z nich oceniono < 6 punktów w skali Apgar w 1. i 5. minucie.
Dwoje dzieci urodzono drogą cięcia cesarskiego. Zatem w większości byli to chłopcy, urodzeni o czasie
(w około 60%), siłami natury. Kliniczna manifestacja
zakażenia w trzech przypadkach była widoczna
w pierwszych minutach życia pod postacią niewydolności oddechowej, a w każdym z analizowanych
dziewięciu – w pierwszych 12 godzinach.
Każdorazowo odnotowano laboratoryjne wykładniki zakażenia – wzrost białka C-reaktywnego w zakresie od 11,29 – 202,17 mg/dl, wzrost PCT (prokalcytonina) u 7/9 noworodków oraz leukocytozę > 30
G/l u dwóch noworodków.
Średni czas pobytu na OITN wśród noworodków,
które rozwinęły EOS to 5,3 doby, natomiast średni
czas trwania tlenoterapii 3,6 dób. W żadnym przypadku nie zaobserwowano przedwczesnego pęknięcia
błon płodowych (> 18 godzin).
34
M. Sibilska, M. Szymankiewicz, J. Gadzinowski, G.H. Bręborowicz, H. Szmyt
Na podstawie stanu klinicznego, wykładników
laboratoryjnych oraz radiologicznych zapalenie płuc
rozpoznano w 6 noworodków. Dwoje dzieci zmarło.
W obu przypadkach były to dzieci urodzone przedwcześnie, < 26 tygodnia ciąży, ze skrajnie małą masą
urodzeniową i oceną w skali Apgar w 1. i 5. minucie
życia < 6 punktów. Wymagały one resuscytacji na sali
porodowej, intubacji oraz wentylacji mechanicznej.
Zapotrzebowanie na tlen w mieszaninie oddechowej
wynosiło 100% przez cały okres hospitalizacji. Dane,
dotyczące każdego z noworodków, który rozwinął
EOS zestawione zostały w tabeli 2.
Na uwagę zasługuje fakt, iż wśród matek noworodków analizowanej przez nas grupy tylko jedna
była nosicielką GBS w pochwie, a profilaktyka śródporodowa w tym przypadku była niepełna (ampicylina i.v. 2 g podana < 4 godzin do czasu narodzin
dziecka).
Tabela 2. Zestawienie danych dotyczących zakażeń EOS wywołanych przez GBS u noworodków
Nr T.c./masa
Status matki
GBS
Czas
Rodzaj wystąpienia
porodu
objawów
(godz)
Resuscytacja
na sali
porodowej
Czas na
OITN
(doby)
1
40/3630
GBS(!)
psn
1
nie
3
2
26/1250
brak wyniku
psn
1
tak
4
3
40/3350
brak wyniku
psn
9
nie
0
4
23/630
GBS(!)
psn
1
tak
1
5
36/2210
brak wyniku
c.c
8
nie
7
6
40/2930
brak wyniku
psn
3
nie
17
7
32/1880
brak wyniku
c.c
1
tak
16
8
39/3850
psn
12
nie
0
9
39/2880
psn
8
nie
0
GBS(+) bez
profilaktyki
GBS(!)
Wyniki
laboratoryjne
leukopenia,
CRP – 159 mg/dl
PCT >100 ng/ml
małopłytkowość,
CRP – 76 mg/dl
PCT >100 ng/ml
CRP – 162 mg/dl
PCT >100 ng/ml
leukopenia
CRP – 53 mg/dl
PCT >100 ng/ml
małopłytkowość
leukopenia
leukocytoza
CRP – 202 mg/dl
PCT > 100 ng/ml
leukopenia,
leukocytoza
CRP – 126 mg/dl
PCT > 100 ng/ml
CRP– 65mg/dl
PCT > 18,34 ng/ml
CRP– 15,88 mg/dl
Zgon
nie
tak
nie
tak
nie
nie
nie
nie
nie
psn – poród siłami natury, c.c. – cięcie cesarskie, OITN – oddział intensywnej terapii noworodka, t.c. – tydzień ciąży
Dyskusja
Wprowadzenie badań przesiewowych kobiet w ciąży w kierunku nosicielstwa paciorkowców grupy B
było kamieniem milowym w prewencji zakażeń noworodków, a częstość tych zakażeń na przestrzeni ostatnich 10 lat spadła z 1,0/1000 do 0,39/1000 [10, 16, 17].
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż grupa
badanych noworodków nosicieli GBS, których matki
nie wykonały wymazu z pochwy i odbytu w kierunku
nosicielstwa tego patogenu to 51% wszystkich analizowanych noworodków skolonizowanych GBS.
Każe z tych dzieci prezentowało nieprawidłowe objawy kliniczne. Gdyby matki wykonały badanie w kierunku nosicielstwa GBS i okazałoby się ono pozytywne, podając śródporodową profilaktykę antybiotykową można by uchronić część noworodków przed
transmisją GBS i związanym z tym niebezpieczeństwem. Podobna sytuacja była w grupie noworodków, które rozwinęły EOS, gdyż aż w 5/9 przypadków
status matki względem nosicielstwa GBS był nieznany. Nieprawidłowe wyniki laboratoryjne w kie-
Obecność paciorkowców grupy B (GBS) u noworodkóww aspekcie profilaktyki śródporodowej
runku zakażenia oraz stan kliniczny dziecka mogą sugerować nosicielstwo tego patogenu w drogach rodnych matki.
Zagrożenie dla noworodka, jakie niesie ze sobą
obecność paciorkowców z grupy B w drogach rodnych matki jest niezaprzeczalne. W analizowanej grupie skolonizowanych noworodków, o potwierdzonym dodatnim posiewie z pochwy lub/i odbytu
w kierunku tego patogenu u matki, pobyt na oddziale
intensywnej terapii noworodka był dłuższy w porównaniu z dziećmi matek GBS (!) i matek, o nieznanym
statusie GBS. Dzieci te częściej otrzymały niską punktację w skali Apgar # 6 punktów w skali Apgar w 1. i
5. minucie życia i w największym odsetku (65%) wymagały resuscytacji na sali porodowej. Na podstawie
wykładników laboratoryjnych oraz radiologicznych
zapalenie płuc, zespół zaburzeń oddychania oraz dysplazję oskrzelowo-płucną rozpoznano u tych dzieci
najczęściej, odpowiednio w 65%, 35%, 23%. Wszystkie
wspomniane powyżej stany patologiczne noworodka
zdecydowanie najrzadziej wystąpiły w grupie noworodków, których matki nie były nosicielami GBS. Zapalenie płuc w 29%, zespół zaburzeń oddychania w 9%
i dysplazja oskrzelowo-płucna w 3% przypadków.
Konieczne jest zwiększenie wśród ciężarnych
świadomości niebezpieczeństwa, płynącego z niezdiagnozowanego nosicielstwa paciorkowców grupy
B w okresie ciąży, uniemożliwiającego zastosowanie
chemioprofilaktyki okołoporodowej. Bez współpracy
ciężarnych całkowite wyeliminowanie EOS będzie
bardzo trudne [3].
Również świadomość rodzącej nosicielki GBS dotycząca wczesnego przybycia do szpitala jest bardzo
istotna. Chcąc zmniejszyć ryzyko zakażenia noworodka, w sytuacji gdy nie wiemy czy matka jest nosicielem GBS, zgodnie z rekomendacjami Centers for
Disease Control and Prevention 2010 oraz Polskiego
Towarzystwa Ginekologicznego 2010, chemioprofilaktykę okołoporodową podaje się, gdy jest to poród
przedwczesny < 37. tygodnia ciąży, błony płodowe
uległy pęknięciu >18 godzin przed porodem lub
w przypadku gorączki u matki > 38E C [8, 9].
Korzystne może być wykonanie testu NAAT (nucleic acid amplification tests) w kierunku nosicielstwa
GBS matodą PCR. Zgodnie z wytycznymi CDC 2010
śródporodowe wykonanie NAAT powinno być rozważone w sytuacji, gdy nieznany jest statut GBS
rodzącej i nie występuje żaden z czynników ryzyka,
który upoważniałby lekarza do włączenia chemioprofilaktyki okołoporodowej [18].
35
Niestety, nawet prawidłowo podana chemioprofilaktyka śródporodowa nie chroni w 100% noworodka przed zakażeniem GBS (skuteczność jej oceniana
jest na 80%) [11], a częstość infekcji GBS o późnym
początku tj. > 7. doby życia w dobie stosowania profilaktyki okołoporodowej pozostała bez zmian [3].
Potrzebne są dalsze badania w tym kierunku [18].
Kolejnym wyzwaniem są zakażenia wśród noworodków wywołane przez Escherichia coli, których
częstość na przestrzeni ostatnich lat nie zmalała, a nawet wzrosła [18, 3]. Niektórzy badacze przyczynę
tego faktu upatrują w zwiększonej częstości stosowania antybiotyków w okołoporodowej profilaktyce zakażeń GBS [3]. Z pewnością również to zagadnienie
wymaga głębszej analizy.
Wnioski
Skuteczność okołoporodowej profilaktyki zakażeń GBS była niepełna. Znaczna część ciężarnych nie
miała wykonanego badania w kierunku nosicielstwa
paciorkowców z grupy B, a u tych, u których stwierdzono nosicielstwo GBS, w większości przypadków
nie udało się zastosować poprawnie profilaktyki antybiotykowej.
Na uwagę zasługuje fakt, iż w przeprowadzonej
przez autorów analizie wykazano, że cięcie cesarskie
nawet przy zachowanych błonach płodowych nie
chroni w 100% dziecka przed kolonizacją i EOS o podłożu GBS. Tę samą zależność wskazali autorzy innych
prac [14, 15].
Piśmiennictwo
[1] Falciglia G., Hageman J.R., Schreiber M. et al. (2012)
Antibiotic Therapy and Early Onset Sepsis. NeoReviews 13: e86.
[2] Vergnano S., Menson E., Kennea N. et al. (2011) Neo-
natal Infection in England: the NeonIN surveillance
network. Arch. Dis. Child. Fetal Neonatal. Ed. 96: F9-
F14.
[3] Kociszewska-Najman B., Oslislo A., Szymusik I. et al.
(2010) Śródporodowa profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B – doświadczenia własne. Ginekol. Pol.
81: 913-917.
[4] Wójkowska-Mach J., Borszewska-Kornacka M., Gadzinowski J. et al. (2012) Early-onset Infections of Very-
low-birth-weight Infants in Polish Neonatal Intensive
Care Units. Pediatr. Infect. Dis. J. 31: 691-695.
[5] Hsiu-Wen Y., Hsiao-Chuan L., Peng-Hong Y. et al.
(2011) Group B Streptococcal Infection in Taiwan:
Maternal Colonization and Neonatal Infection. Pediatr. Neonatol. 52: 190-195.
36
M. Sibilska, M. Szymankiewicz, J. Gadzinowski, G.H. Bręborowicz, H. Szmyt
[6] Anderson-Berry A.L., Belling L.L., Ohning B.L. et al.
(2008) Neonatal sepsis. http:// emedicine. medscape.
com/article/978352-overview#showall, 27.05.2014r.
[7] CDC. Prevention of perinatal group B streptococcal
disease: a public health persprctive. MMWR 1996; 45
(no. RR-7)
[8] ACOG Committee Opinion No.485: Prevention of
Early-Onset Group B Streptococcal Disease in Newborns (2011), Obstet. Gynecol. 117(4): 1019-27.
[9] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania
zakażeniom u noworodków (2008) Ginekol. Pol. 79:
221-223.
[10] Buckler B., Bell J., Sams R. et al. (2010) Unnecessary
Workup of Asymptomatic Neonates in the Era of
Group B Streptococcus Prophylaxis. Infect. Dis. Obs-
tet. Gynecol. 369654.
[11] Vergnano S., Embleton N., Collinson A. et al. (2010)
Missed opportunities for preventing group B streptococcus infection. Arch. Dis. Child Fetal Neonatal Ed.
95(1): F72-3.
[12] Boyer K.M., Gotoff S.P. (1985) Strategies for chemioprophyloxis of GBS early-onset infections. Antibiot.
Chemother. 35: 267-80.
[13] Strus M., Pawlik D., Brzychczy-Włoch M. et al. (2009)
men and their children observed on obstetric and
neonatal wards of the University Hospital in Krakow,
Poland, J. Med. Microbiol. 58: 228-233.
[14] Krasnianin E., Skret-Magierło J., Witalis J. et al. (2009)
The incidence of Streptococcus Group B in 100 parturient woman and the transmission of pathogens to the
newborn. Ginekol. Pol. 80: 285-289.
[15] Hashavya S., Benenson S., Ergaz-Shaltiel Z. et al.
(2011) The Use of Blood Counts and Blood Cultures
to Screen Neonates Born to Partially Treated Group
B Streptococcus-carrier Mothers for Earle-onset Sepsis, Is It Justified? Pediatr Infect. Dis J. 30(10): 840-3.
[16] Van Dyke M., Phares C., Lynfield R. et al. (2009) Evaluation of Universal Antenatal Screening for Group B
Streptococcus. N. Eng. J. Med. 360: 25.
[17] Verani J.R., McGee L., Schrag S. J. (2010) Prevention
of Perinatal Group B Streptococcal Disease. Revised
Guidelines from CDC, MMWR Recomm. Rep. 19: 59
(RR-10): 1-36.
J
Marta Sibilska
Klinika Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
ul. Polna 33, 60-535 Poznań
Group B streptococcus colonization of pregnant wo-
The presence of group B streptococcus (GBS) in neonates in the era
of intrapartum antibiotic prophylaxis
Aim: To assess the impact of maternal colonization of Streptococcus agalactiae, also known as Group
B Streptococcus (GBS) on the clinical condition of the newborn and the effectiveness of intrapartum prophylaxis, conducted among GBS carriers. Methods: We conducted a retrospective study of 99 infants
treated in the Department of Neonatology, University of Medical Sciences in Poznan, during the period
from 01.2010 to 08.2013, with GBS colonization in the throat or ear swab, with special attention to those who
developed streptococcal early onset sepsis ( EOS). Results: The frequency of colonization with group B
streptococcus among infants born in the period from 01.2010 to 08.2013, was 4/1000. The frequency of EOS
was 0.36 / 1000. 17% of colonized infants had mothers, whose genitourinary tracts were also colonized with
this pathogen. Mothers of 31% of newborns, were not carriers of GBS , and in 51% cases maternal status of
GBS was unknown. Among mothers colonized with GBS whose children were carriers of this pathogen,
intrapartum prophylaxis with ampicillin were performed in two cases and with erythromycin – in five
cases. It has been shown that three infants were colonized by Streptococcus agalactiae, although they were
born by caesarean section, with no premature rupture of fetal membranes. 95% of infants colonized with
GBS, presented clinical signs. The most common symptom was respiratory failure, generally occurred in
the first hours of life. In this group, an increased incidence of pneumonia, bronchopulmonary dysplasia
and respiratory distress syndrome were noticed. Conclusions: The effectiveness of intrapartum antibiotic
prophylaxis is still insufficient to eliminate completely early onset sepsis caused by GBS. It is impossible
without the cooperation of the pregnant women, who often do not perform the recommended swab from
the vagina and anus in the direction of carrying GBS. Presence of GBS in the genitourinary tract during
pregnancy is dangerous for newborn, therefore we should increase awareness of this fact among pregnant
women.
Key words: group B streptococcus, intrapartum antibiotic prophylaxis, GBS colonization, streptococcal
early-onset sepsis