Wydanie VII (2011r.)

Co musisz wiedzieć
o hiv i aids
bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz
1
Co musisz wiedzieć
o hiv i aids
bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz
egzemplarz bezpłatny
wersja polska została opracowana za zgodą GlaxosmithKline
Wydanie VII
warszawa 2011
1
spis treści
ROZDZIAŁ
STRONA
Wprowadzenie..................................................................................................................................3
1 NajważniejszeinformacjeoHIViAIDS.............................................................................................4
2 Faktyafikcja.................................................................................................................................6
3HIViAIDSwTwoimmiejscupracy.......................................................................................10
4HIViAIDSapierwszapomoc..........................................................................................12
5HIViAIDSaseks.........................................................................................................14
6HIViAIDSanarkotyki...........................................................................................16
7HIViAIDSaprzekłuwanieuszuiinnychczęściciała........................................17
8HIViAIDSadzieci..................................................................................................18
9HIVaciąża......................................................................................................................19
10Podróżowaniezagranicę......................................................................................................20
11TestwkierunkuHIV..................................................................................................................21
Słowniczek................................................................................................................................23
Opracowanieiprzekład:KatarzynaWalkowska-Iwańska
Konsultacjamedyczna:AnnaMarzec-Bogusławska
Redakcjajęzykowa:KatarzynaGajewska
ISBN978-83-87068-31-8
2
wprowadzenie
DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIEDZĘNATEMATHIVIAIDS?
PonieważliczbaosóbzakażonychHIV,
awnastępstwietegochorychnaAIDS,
wciążwzrasta.Istotnyjestrównieżfakt,
że w przeciwieństwie do tego, co częstomówiąludzie,każdy–bezwzględu
na swoją przynależność rasową, wyznanie religijne lub orientację seksualną–możeuleczakażeniu.Wzwiązku
ztymwiedzanatematHIViAIDSjest
niezbędnakażdemuczłowiekowi.
DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIEDZĘ NA TEMAT HIV I AIDS
WMIEJSCUPRACY?
Wiele osób żyjących z HIV przeżywa
ogromnystres.Sytuacjatamożestwarzać
trudności związane z wykonywaniem
pracy,pomimoogólnieprawidłowejkondycji fizycznej i dobrego stanu zdrowia.
Oznacza to codzienne życie ze świadomością choroby oraz zmaganie się
z niepewnością przyszłości. Często jest
to związane z uzasadnionymi albo wyimaginowanymi obawami o to, że inni
ludziebędąprzejawialiwrogienastawienielubbędąodnosilisiębezzrozumienia
wobecosóbzakażonych.
RodzinyorazpartnerzyżyciowiosóbżyjącychzHIVlubAIDSspotykająsięzbrakiem zrozumienia oraz dyskryminacją
zarównowpracy,jakiżyciuprywatnym.
LiczbaosóbżyjącychzHIVstalerośnieiwzwiązkuztymmożnaspotkać
corazwięcejosóbzakażonych,które
są czynne zawodowo. Efektywne leczenie skojarzone oraz zastosowanie terapii pomocniczych poprawia
ogólny stan zdrowia pacjentów oraz
pozwala im wykonywać obowiązki
zawodowe.
Niniejszabroszurazostałaprzygotowana z myślą o tym, by przedstawić najważniejszefaktyoHIViAIDS.
Materiał zebrany w broszurze zawiera
odpowiedzinawielepytańzwiązanych
z tym, jak się zachować wobec HIV/
AIDS w miejscu pracy. Informacje tu
przedstawione pozwolą lepiej zrozumieć, jakie są drogi rozprzestrzeniania
sięwirusa.Takwięcpoznającfakty,będzieciemoglizabezpieczyćsiebieoraz
daćwsparcieipomocrodzinie,przyjaciołomorazkolegomżyjącymzHIV.
3
1
Najważniejsze
informacje o hiv i aids
JEŚLIMASZZAMIARPRZECZYTAĆTYLKOJEDENROZDZIAŁTEJBROSZURY–WYBIERZ
TEN!PRZEDSTAWIAONNAJWAŻNIEJSZEFAKTYZWIĄZANEZHIVIAIDS.
COTOJESTHIViAIDS?
HIV jest skrótem od angielskiego określenia ludzkiego wirusa nabytego niedoboru odporności wywołującego brak
odporności immunologicznej /Human
Immunodeficiency Virus/.
Nasz organizm wyposażony jest
wmechanizmobronny–systemimmunologiczny, który zwalcza atakujące
nas infekcje oraz choroby. HIV powoli go osłabia, aż do jego ostatecznego
zniszczenia. Wirus może przez wiele
lat dokonywać uszkodzeń w systemie
immunologicznym, zanim osoba
zakażonazaczniechorować.
OsobażyjącazHIVmoże
mieć dobre samopoczucieiniewiedziećnawet
o tym, że jest zakażona. Zakażenia HIV
niemożnarozpoznać
po wyglądzie! To, że
ktośjestzakażonyHIV,
nie musi oznaczać, iż
maAIDS,aniżewkrótce
będziepoważniechory.
4
AIDS jest skrótem od angielskiego określenia dla zespołu nabytego niedoboru
odporności /Acquired Immunodeficiency Syndrome/.
AIDSniejestpojedyncząchorobą,lecz
zespołem objawów różnych chorób,
które w charakterystyczny sposób
atakują osoby zakażone HIV.
Wieleztychchoróbwystępuje powszechnie i nie
są one zwykle szkodliwe dla osób z nieuszkodzonym systemem
immunologicznym.
Niemniej jednak dla
kogoś, kto ma poważnie uszkodzony system
odpornościowy, niektóre
z tych chorób mogą być
nawet śmiertelne. Lekarze
posługująsięlistątakzwanychchorób
wskaźnikowych AIDS. W przypadku
gdyuosobyzakażonejHIVrozwiniesię
stanchorobowyokreślonyjakoczynnik
warunkującyAIDS,zostajeonauznana
za chorą na AIDS. Niektóre z opisanych stanów wiążą się z poważnymi
chorobami, inne natomiast są mniej
groźnedlaogólnegozdrowiapacjenta.
W wielu przypadkach, nawet gdy system odpornościowy jest poważnie
uszkodzony oraz gdy wiadomo już,
że mamy do czynienia z AIDS, duża
liczba osób czuje się na tyle dobrze,
aby wykonywać swoją normalną pracę. Z naszej dotychczasowej wiedzy
wynika, że przeważająca większość
osóbzakażonychHIVostateczniechorujenaAIDS.Czastrwaniategoprocesujestróżnyizależyodwieluindywidualnychcechorganizmu.
NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O HIV I AIDS
WJAKISPOSÓBHIVPRZENOSISIĘZJEDNEJOSOBYNADRUGĄ?
Istnieją trzy główne drogi zakażenia HIV:
stosunków seksualnych
•Podczas
z penetracją (analnych lub dopochwowych)bezzastosowaniazabezpieczenia (prezerwatywy). (Szczegółoweinformacjenastronie14).
przedostanie się zakażonej
•Przez
krwiinnejosobydonaszegokrwiobiegu, np.: poprzez niejednorazowewykorzystywanieigiełistrzykawek, transfuzję krwi – szczególnie
w krajach, gdzie zapasy krwi nie
zostały przebadane na obecność
HIV. (Szczegółowe informacje na
stronach:9,12,16,17).
•Wczasieciąży,podczasporodulub
karmienia piersią przez matkę zakażoną HIV zakażeniu może ulec
dziecko.(Szczegółoweinformacjena
stronie19).
HIV nie można zakazić się w taki sam
sposób jak przeziębieniem lub grypą.
W CODZIENNYCH KONTAKTACH (ZARÓWNO ZAWODOWYCH,
JAK I TOWARZYSKICH) NIE MA RYZYKA ZAKAŻENIA SIĘ HIV.
nie zakazimy się poprzez dotynie przenosi się poprzez kaszel
•HIV
•HIV
kaniedrugiejosoby,podawanieręki,
lubkichanie.
ściskanie lub całowanie nowo poznawanej osoby. Łzy drugiej osoby
takżeniespowodujązakażeniaHIV.
•NiemożnazakazićsięHIVodpsów,
kotówlubinnychzwierząt.
•Niemożnazakazićsięwirusempoprzez
•Komarybądźinneowadynieprzenopływaniewtymsamymbasenie,korzyszązakażeniaHIV.
stanie ze wspólnej toalety, dzielenie się
jedzeniem,wspólnekorzystaniezesztućców,naczyń,ręcznikóworazksiążek.
•Przyzachowaniupodstawowychzasadhigienymożnabezobawmiesz-
kaćwjednymdomulubrazempracować.
•Możliwenatomiastjestzakażeniesię
HIVpoprzezkorzystaniezewspólnej
maszynkidogolenialubszczoteczki
dozębówzewzględunato,żemoże
znajdowaćsięnanichkrew–nawet,
jeżeliniewidaćjejgołymokiem.
5
2
1
2
6
Fakty i fikcja
OBALAMY MITY I PODAJEMY FAKTY NA TEMAT KILKU ISTOTNYCH
ZAGADNIEŃ.
Czy prawdą jest, że problem AIDS
należy już do przeszłości?
Nie, nie jest to prawdą. Na świecie każdego dnia zakaża się HIV ponad 7 tys.
osób,aokoło5 tys. osób każdego dniaumierazprzyczynzwiązanychzHIV/AIDS.
WPolscekażdegorokuwykrywasięokoło800zakażeńHIV.Epidemiajestobecnanaświecieod30lat.Pomimodziałańzapobiegawczychorazprogramówedukacyjnych skierowanych do społeczeństwa, liczba nowych zakażeń stale rośnie,
a prognozy wskazują, że ta tendencja będzie się nadal utrzymywać. Wiele osób
niedostrzegapotencjalnegoniebezpieczeństwazwiązanegozeswoimryzykownym
zachowaniemimożliwościązakażeniasięwprzeszłości.HIViAIDSsąproblemem
zarównodniadzisiejszego,jakijutrzejszego.
Dlaczego zagadnieniom HIV/AIDS
poświęca się tyle uwagi, a nie
traktuje się ich w taki sam sposób,
jak inne przewlekłe choroby wyniszczające?
Jest wiele powodów, dla których problem HIV i AIDS wymaga tak wiele uwagi.
W niektórych państwach liczba osób zakażonych jest stosunkowo niska. Brak rozeznaniawaktualnejsytuacjiepidemiologicznejdotyczącejzakażeńwywołanych
HIV oraz brak odpowiedniej polityki prewencyjnej ze strony państwa może spowodowaćwyniszczeniecałychspołeczności.Matozresztąmiejscenp.wniektórych krajach Afryki. Dlatego też sporo uwagi poświęca się powszechnej edukacji
wzakresiewiedzyoHIViAIDS.ZagadnieniaHIViAIDSstanowiąkontrowersyjnytematzewzględunafaktprzenoszeniasięzakażeniadrogąpłciowąidożylną.
Omawianie tych tematów budzi wiele emocji, a brak rzetelnej wiedzy wywołuje
dodatkoweuprzedzeniawobeczakażonychosób.Powyższezagadnienianiejednokrotnie są przedstawiane przez środki masowego przekazu w sensacyjny sposób.
WwynikutakichdziałańosobyżyjącezHIViAIDSorazichnajbliżsistająsięobiektemuprzedzeńiobaw,którenietowarzysząinnymchorobom.
FAkTy I FIkCJA
3
Czy naprawdę każdy może zakazić się HIV lub mieć AIDS?
Tak.Każdy,bezwzględunapochodzenierasowe,religięluborientacjęseksualną,
ktoodbywastosunekpłciowybezzabezpieczenialubmainneryzykownezachowania,jestnarażonynazakażenie.Epidemiaswoimzasięgiemobjęłanaświeciejuż
wszystkiepaństwa.Wniektórychznichpoziomzakażeńjestwyższyniżwinnych.
TakżegłównedrogiprzenoszeniasięHIVróżniąsięwzależnościodkraju.Niemniej
jednakcodziennienaświeciewieleosóbzakażasięHIV.Corazczęściejdozakażeniadochodzipoprzezkontaktyseksualne.
4
Czy HIV przenosi się przez pocałunek?
Nie doniesiono o żadnym takim przypadku. Teoretycznie jest możliwe, że HIV
obecny we krwi dotrze do krwiobiegu innej osoby w przypadku skaleczenia wewnątrzust.Jesttojednakbardzomałoprawdopodobne.
5
Czy HIV przenosi się podczas stosunku oralnego?
Wchwiliobecnejniemapewności,jakijestpoziomryzykazakażeniaHIVpodczas
stosunkuoralnego.Stopieńryzykawzrasta,gdyzakażonasperma(wrazzprejakulatem)lubwydzielinapochwowaznajdąsięwustachpartnera.Pęknięcialubnawet
małerankiwewnątrzustlubnawargachmogąspowodowaćprzeniknięciewirusa.
OdnotowanobardzoniewieleprzypadkówprzeniesieniazakażeniaHIVprzezstosunekoralnyiuważasię,żejesttodrogazakażeniaostosunkowoniskimstopniu
ryzyka.
Czy ryzyko zakażenia HIV jest
takie samo dla kobiet i mężczyzn
w kontaktach mężczyzn z kobietami i kobiet z mężczyznami?
Nie. Ryzyko zakażenia jest większe dla kobiety podczas kontaktu z seropozytywnym mężczyzną, niż odwrotnie. Podczas wytrysku w pochwie kobiety bez użycia prezerwatywy, jest ona eksponowana na odpowiednio większą ilość spermy, która może nieść ze sobą HIV. Oznacza to więc, że kobiety
są bardziej narażone podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Dodatkowo wszelkie najdrobniejsze skaleczenia lub otarcia, często wraz z obecnością
innych chorób przenoszonych drogą płciową, mogą stanowić miejsce wniknięcia
HIVdoorganizmu.
Czy przyczyną AIDS naprawdę
jest HIV?
Tak.Naukowoudowodniono,żeHIVwywołujeAIDS.Nadalistniejąjednakpewne
zagadnieniazwiązanezHIV,którychwpełninierozumiemy.Choćbyto,dlaczego
niektóreosobyzakażoneHIVmogącieszyćsiędobrymzdrowiemprzezdługiczas.
6
7
7
FAkTy I FIkCJA
8
8
Jak leczymy HIV i AIDS?
Zydowudyna była pierwszym lekiem zastosowanym do leczenia zakażenia HIV.
Obecniestosujesięwleczeniukombinacjekilkulekówantyretrowirusowych,tzw.
HAART.Dobórterapiijestdlakażdegopacjentaindywidualnyizależyodjegostanu
klinicznego.Wczesnewykrycieorazefektywneleczeniezakażeńoportunistycznych
pomagają w wydłużeniu życia pacjentów zakażonych HIV. Pamiętajmy jednak,
żeniemożnawyleczyćzakażeniaHIV.Zadaniemterapiiantyretrowirusowej(ARV)
jestprzedłużanieżyciapacjentówipoprawajegojakości.Podobniejakwinnych
chorobach,wieleosóbżyjącychzHIVlubchorychnaAIDSpoddajesięterapiom
alternatywnymlubstosujeleczeniewspomagające,wpływającenapoprawęjakości
życia.LeczenieantyretrowirusowewPolscefinansowanejestprzezMinistraZdrowia,opiekęnadpacjentamisprawująspecjalistyczneośrodkileczenia.
9
Czy istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem HIV?
Nie. Ze względu na to, że HIV jest skomplikowanym oraz często mutującym wirusem i wykrywane są wciąż nowe jego podtypy, trudno jest otrzymać efektywną
szczepionkę.Mimowielubadańeksperymentalnychiotrzymaniakilkunastuprototypów szczepionek, dotychczas nadal brak danych dowodzących ich wysokoprocentowejskuteczności.Opracowanieorazprzetestowanieszczepionekwaspekcie
ich bezpieczeństwa jest procesem długotrwałym i wymagającym wielu badań klinicznych.Mimożenaukowcypotwierdzilimożliwośćotrzymaniaskutecznejszczepionki,wydajesię,żeprocestenpotrwajeszczewielelat.Jejwynalezieniestanowiłobyprzełomwwalcezepidemią.
10
Czy istnieje skuteczne lekarstwo?
Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowania rozprzestrzeniania się HIV.Wpraktyceoznaczatobezpieczniejszyseks–zawsze
zużyciemprezerwatywy,nieużywaniewspólnychigiełczystrzykawekwprzypadku
zażywania narkotyków drogą dożylną. Odpowiednie leczenie chorób przenoszonych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcej
wiadomości o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogą
zwolnićpostępchorobyioddaląwystąpienieAIDS.
11
Czy wirus HIV może przetrwać
poza organizmem człowieka?
Wirus HIV nie przetrwa,jeślijestwystawionynadługotrwałedziałaniepowietrza
iinnychczynnikówśrodowiskazewnętrznego.Pozaorganizmemniszczygociepło
(giniewtemp.56°Cpo30minutach),wysychanie,mydłoiwoda,detergenty,środki
odkażające.Kroplakrwi,nasieniaiinnychpłynówustrojowychmożebyćpotencjalnieinfekcyjnymmateriałemzawierającymHIV.Śladytegotypupowinnywięcbyć
dokładniewyczyszczone.(Szczegółówszukajwrozdzialeopierwszejpomocyna
stronie12).
FAkTy I FIkCJA
12
W jaki sposób mogę pomóc lub
wesprzeć kogoś z AIDS?
Potrzebyprzyjaciela,członkarodzinyczykolegizpracy,zakażonegoHIVlubchoregonaAIDS,sątakiesame,jakinnychosóbpoważniechorych.Pragnąone,aby
okazywano im miłość, zrozumienie i wsparcie. Nie wolno wówczas nikogo osądzaćanipotępiać.OsobyżyjącezHIViAIDSpotrzebująwiększegopoczuciabezpieczeństwa.Ważnajestdlanichświadomość,żegdypodzieląsięzkimśswoimi
obawamiczylękamioto,comożesięznimistać,niespotkająsięzodrzuceniem.
13
Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?
NapoczątkuepidemiiHIV,gdynaszawiedzaowirusiebyłaznaczniemniejsza,wiele
osóbzostałozakażonych,otrzymująckrewlubpreparatykrwi(np.czynnikVIIIużywanywleczeniuludzizhemofilią)zakażonewirusem.Wwiększościkrajów,wtym
wPolsce,krewużywanadotransfuzjiipreparatówkrwiopochodnych,jestterazbadana
naobecnośćHIV.Wwielupaństwachodradzasięoddawaniakrwiosobom,codo
którychistniejepodejrzenie,żemogąbyćzakażonem.in.HIV.(Jeśliszukaszradyna
temattransfuzjikrwiwinnychkrajach,sprawdźrozdziałopodróżachnastronie20).
14
Czy bycie dawcą krwi jest bezpieczne?
NiezakaziszsięHIV,jeślioddajeszkrewwkrajach,któreużywajądopobraństerylnegosprzętu(takżewPolsce).Wwiększościpaństwużywasięwyłącznietakiego
sprzętu. Jeśli nie masz pewności co do tego, jakiego sprzętu używa się w danym
kraju,tonieoddawajkrwi.Nigdynieoddawajkrwi,jeśliTylubTwójpartnermacie
HIVlubjeślimyślisz,żemogłeśmiećkontaktzHIV,aniemiałeśwykonywanego
testuwkierunkuHIV.
15
Czy wizyta u dentysty niesie ryzyko zakażenia?
Leczenie dentystyczne nie powinno stanowić żadnego ryzyka, pod warunkiem
żewszystkienarzędziasąsterylizowanepokażdorazowymużyciuorazstosowane
sąprocedurychroniąceprzedprzenoszenieminfekcji.Jeślimaszjakieśzastrzeżenia
natematpostępowaniachroniącegoprzedzakażeniami,nieobawiajsięomówićich
zeswoimdentystą.
9
3
hiv i aids w Twoim
miejscu pracy
MOŻESIĘNAMWYDAWAĆ,ŻEPRACAZOSOBĄŻYJĄCĄZHIVLUBCHORĄ
NA AIDS JEST NIEBEZPIECZNA. SYTUACJA TA MOŻE BUDZIĆ NASZE OBAWY LUB NIEPOKOJE. SĄ ONE JEDNAK NIEUZASADNIONE,
APOPRZECZYTANIUTEGOROZDZIAŁUZROZUMIESZDLACZEGO.
CZY OSOBY ŻYJĄCE Z HIV
LUB CHORE NA AIDS MOGĄ
WYKONYWAĆDALEJSWOJĄPRACĘ?
Ze względu na dobre samopoczucie większość osób żyjących z HIV
oraz wiele osób chorych na AIDS jest
w stanie normalnie pracować. Jednak
wmomenciegdyichstanzdrowiaulegnie pogorszeniu, nie będą one mogły
wykonywać swojej pracy w taki sam
sposóbjakinneosoby.TakwięcwprzypadkugdyosobazakażonaHIVlubchoranaAIDSpoczujesięgorzejibędzie
miałakłopotyzwykonywaniemswojej
pracy na dotychczasowym poziomie,
powinna porozmawiać ze swoim pracodawcą,byznaleźćodpowiednierozwiązania(np.skrócenieczasupracylub
zmianazakresuobowiązków).
COMOGĄZROBIĆPRACODAWCY?
Poprzezorganizowanieprogramówedukacyjnychpracodawcyzwracająuwagę
swoich pracowników na potrzeby innychludziorazuaktualniająinformacje
natematHIViAIDS.Poznającfakty,możemybyćbardziejpomocniosobomżyjącymzwirusem,któresąnadalczynne
zawodowo.Jednocześniebędziemypotrafilizabezpieczyćsiebieprzedewentualnymzakażeniemiuprzedzeniami.
Pracodawcy powinni także uwzględnić
stan zdrowia osoby żyjącej z HIV oraz
zadecydować o tym, jakie zmiany powinny być poczynione w organizacji
pracy, którą dotychczas wykonywała.
Wszelkie zmiany powinny jednak być
dokonywanewkonsultacjizzainteresowanąosobą,takjaktosiędziejewprzypadkuinnychprzewleklechorychosób.
PRACAZOSOBĄ,KTÓRAMAHIV
LUBAIDS
HIV i AIDS w największym stopniu
dotyka ludzi w wieku produkcyjnym,
którzy chcą, a nawet często muszą pracować.
Wiele osób żyjących z HIV i AIDS ma
duże trudności z wykonywaniem swoich dotychczasowych obowiązków zawodowych.Niejednokrotnieprzyczyną
jest ich stan zdrowia, ale najczęściej
bezpośrednim powodem takiej sytuacji jest brak zrozumienia i tolerancji
u kolegów z pracy oraz kierownictwa.
Ponieważcorazwięcejosóbzakażasię
HIV, można spodziewać się, że wśród
osób czynnych zawodowo może być
równieżosobaseropozytywna.
które zakaziły się HIV, a ich
•Osoby,
stanzdrowiajestzadowalający,mogą
nadal wykonywać swoje obowiązki
zawodowe bez żadnych zmian, ale
z takim samym co przedtem wsparciemiprzyjaźniąkolegóworazszefa.
10
HIV I AIDS W TWOIM MIEJSCu pRACy
•Jednocześnieosobytemusząbyćpewne,żepracująwśródludzi,którzyprze-
szli edukację w zakresie HIV i AIDS,
a ich sytuacja zostanie odebrana ze
zrozumieniem.
Osobyzdrowepowinnybyćprzygotowanenazmianyiokazaniepomocyosobie,którapracujerazemznimi
ijestzakażonaHIV.
W przypadku gdy Wasz kolega zachoruje,powinienbyćtraktowanytak
samojakktoś,ktozachorowałnakażdą inną chorobę. Należy mu okazać
wsparcieizrozumienie,coniejednokrotnie może być trudne ze względu
namitywokółtematykiHIV/AIDS.
Osobom, które chorują na schorzeniaprzewlekłe,pracaczęstopomaga
przetrwać trudne chwile związane
z chorobą. W ten sposób mogą zapomnieć o swoim bólu i lękach. W
wielu przypadkach praca jest także
zwyczajną koniecznością finansową.
Powrótdoobowiązkówzawodowych
jestbardzoważnymelementemwleczeniuwieluchorób,wtymAIDS.
KrajoweCentrumds.AIDSwewspółpracy z Programem HIV/AIDS Międzynarodowej Organizacji Pracy
(ILO) przetłumaczyło na język polski
„Kodeks postępowania wobec problemu HIV/AIDS w środowisku pracy”. Kodeks jest dostępny na stronie
www.aids.gov.pl
ZACHOWANIETAJEMNICYWPRACY
•
•
•
•
COMOŻESZZROBIĆ?
tę broszurę, zabierz do
•Przeczytaj
domuipokażswoimbliskim,rodzi-
nieorazznajomym.
Poznaj fakty o HIV i AIDS. Aby obniżyć ryzyko zakażenia, korzystaj
ze zdobytej wiedzy w tym zakresie.
•
Podziel się informacjami ze swoją
rodziną, kolegami oraz współpracownikami.
Przygotuj się na spotkanie z osobą żyjącą z HIV lub chorą na AIDS
w Twoim miejscu pracy. Zapoznaj
sięzprzepisamiswojegopracodawcy
iuzyskajodpowiedzinawszystkieniejasności,któreewentualnieznajdziesz
wobowiązującymregulaminiepracy.
Swoim przykładem pokaż innym,
jak należy się zachować. Okaż wyrozumiałość oraz wsparcie dla osób
zHIViAIDS.Pamiętajmyotym,żeich
życie w bardzo krótkim czasie uległo
drastycznymzmianom.Najważniejsze
jestwięcto,abyumiećwysłuchać,zrozumiećizaoferowaćwsparciedrugiej
osobie,bezosądzaniajej.
•
•
CZY POWINIENEŚ PODJĄĆ SPECJALNE ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
WPRACY?
Nie,niejesttokonieczne.Niemożna
zakazić się HIV w codziennych kontaktach zawodowych. Osoby, które
wmiejscupracymająkontaktzkrwią
(służba zdrowia, policja, straż pożarna, zespoły karetek ratunkowych, pracownicysłużbwięziennych),powinny
stosowaćsiędoobowiązującychwich
zawodzie przepisów bezpieczeństwa
ihigienypracyorazdbaćoto,abyich
współpracownicy zachowywali się
wpodobnysposób.
W większości państw poufność danych
medycznych jest prawem pacjenta,
a pracownicy placówek służby zdrowia
mają obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej o stanie zdrowia pacjentów. Należy zapoznać się z przepisami
dotyczącymi zatrudnienia i aspektów
prawnych związanych ze stanem zdrowiapracownikawTwojejfirmieorazwyjaśnićwszelkieniezrozumiałeinformacje.
WYPADKIWPRACY
Jeżeliwmiejscupracywydarzyłsięwypadek,zwykłeśrodkiostrożnościzwiązane z przestrzeganiem higieny zminimalizująryzykozakażeniasięwieloma
drobnoustrojami chorobotwórczymi,
wtymHIV.(Patrzstrona12).
Jeśli przyjmiemy stanowisko, że każdy człowiek może być zakażony HIV,
i zawsze będziemy przestrzegać zasad
higieny, będzie to najlepszy sposób
zabezpieczenia siebie i innych przed
zakażeniem HIV.
PamiĘTaJ
HIV NIE pRZENOSI SIę pODCZAS NORMAlNyCH kONTAkTóW TOWARZySkICH lub ZAWODOWyCH.
NAJWAŻNIEJSZE DROgI pRZENOSZENIA ZAkAŻENIA HIV:
• pOpRZEZ NIEZAbEZpIECZONy (TZN. bEZ pREZERWATyWy)
STOSuNEk płCIOWy Z OSObą, kTóRA JEST ZAkAŻONA
WIRuSEM.
• pOpRZEZ pRZEDOSTANIE SIę
DO NASZEgO ORgANIZMu.
ZAkAŻONEJ
kRWI
• OD MATkI ŻyJąCEJ Z HIV, kTóRA MOŻE ZAkAZIć SWOJE
DZIECkO W TRAkCIE CIąŻy, pORODu lub pODCZAS
kARMIENIA pIERSIą.
11
4
Musimy pamiętać o tym, że HIV –
podobnie jak wirusowe zapalenie wątroby, zwane popularnie żółtaczką –
jest zakażeniem kontaktowym, tzn.
musi istnieć droga wniknięcia wirusa do
organizmu człowieka. przede wszystkim należy więc zabezpieczyć wszelkiego rodzaju skaleczenia lub otarcia
stosując odpowiednie opatrunki.
hiv i aids
a pierwsza pomoc
GDYBY W TWOJEJ PRACY MIAŁ MIEJSCE WYPADEK, CZY WIEDZIAŁBYŚ
CO NALEŻY ZROBIĆ? CZY BAŁBYŚ SIĘ, ŻE ZAKAZISZ SIĘ HIV, UDZIELAJĄC
KOMUŚPIERWSZEJPOMOCY?
CO POWINNA ZROBIĆ OSOBA
UDZIELAJĄCAPIERWSZEJPOMOCY
Osoba udzielająca pierwszej pomocy
w każdym przypadku powinna zachować środki ostrożności. Przede wszystkim powinna zabezpieczyć się przed
wszelkimi rodzajami zakażeń, włączając w to zarówno HIV, jak i wirusowe
zapalenie wątroby typu B czy C. Są to
chorobywirusowepodobnewsposobie
przenoszenia się do HIV, ale o znaczniewyższymstopniuzakaźności.Mogą
onespowodowaćbardzopoważnekonsekwencje zdrowotne nie tylko dla organu,jakimjestwątroba,aledlacałego
organizmu.
pamiętaj o użyciu rękawi•Zawsze
•Unikajkontaktuzkrwiąorazinnymi
czek jednorazowych. Miej pod ręką
płynami ustrojowymi drugiej osoby.
środkiodkażająceorazodpowiednio
wyposażoną apteczkę pierwszej pomocy,itp.
Gdy udzielasz komuś pierwszej pomocy,zawszezakładajjednorazowe
rękawiczki.
pierwszej pomocy powinny •Nigdy nie wkładaj ani nie zdejmuj
•Środki
zawszeznajdowaćsięwdostępnym
rękawiczek, pomagając sobie przy
idobrzeoznakowanymmiejscu.
12
tymzębami.
HIV I AIDS A pIERWSZA pOMOC
uprać z dodatkiem detergentów, stosując – o ile to możliwe – program/cykl
praniawwysokiejtemperaturze.
CZYZROBIENIEDRUGIEJOSOBIE
SZTUCZNEGO
ODDYCHANIA
WIĄŻE SIĘ Z JAKIMŚ NIEBEZPIECZEŃSTWEM?
skaleczenia, pęknięcia na •Przykryj plamę ręcznikiem papiero•Wszelkie
wym lub chusteczkami higieniczskórzelubotwarteranyosoby,której
udzielasz pomocy, pokryj najpierw
jałowymopatrunkiem.
nymi i pozostaw do wsiąknięcia
naokoło10–15minut.
sób wszelkie zarazki pozostaną wewnątrz.
chusteczki włóż do plastikowej torebki. Szczelnie zamkniętą torebkę
wyrzućdokoszanaśmieci.
zużyte rękawiczki, wy•Pozałożeniugumowychrękawiczek
•Zdejmując
wytrzyjplamę,azużyteręcznikilub
wróćjenadrugąstronę.Wtenspowyrzuć do kosza lub
•Rękawiczki
niszczarki, uprzednio zawijając je
szczelniewplastikowątorebkę.
ręce lub inne powierzchnie
•Umyj
skóry,wprzypadkugdymiałeśkontakt z krwią lub innymi płynami
ustrojowymidrugiejosoby.
CONALEŻYZROBIĆZROZLANĄ
KRWIĄ LUB INNYMI PŁYNAMI
USTROJOWYMI?
rozlaną krew lub płyn ustro•Pokryj
jowy środkiem dezynfekującym
zawierającym chlor. Wiele z tych
preparatówdostępnychjestnarynku
w sklepach lub działach chemicznych.Jeżelimaszmożliwośćprzygotowania chloraminy, to roztwór powinienbyćsporządzonywproporcji
jedendodziesięciu.
gumowe umyj mydłem
•Rękawiczki
w gorącej wodzie, a następnie zrób
•
tosamozrękoma.
Gdy przyczyną wypadku był ostry
przedmiot,włóżgodoszczelniezamykanego pojemnika, a następnie
wyrzućdokoszanaśmieci.
CO NALEŻY ZROBIĆ Z ODZIEŻĄ
POPLAMIONĄKRWIĄ?
Odzież,którąnosiliśmypodczasudzielania komuś pierwszej pomocy, należy natychmiast zdjąć po zakończeniu
czynności. Poplamione krwią ubranie
powinieneśnamoczyćwzimnejwodzie
(o ile to możliwe z dodatkiem środka
dezynfekcyjnego),robiąctoprzyużyciu
gumowych rękawiczek. Namoczone
ubranie włóż do pralki. Odzież należy
Tak.IstniejeteoretycznieryzykozakażeniasięHIVczyinnymichorobamiprzy
zrobieniudrugiejosobietzw.„pocałunkużycia”,czylisztucznegooddychania.
Niemniejjednakniepowinniśmywsytuacjach awaryjnych wahać się przed
udzieleniemdrugiejosobietakiejpomocy. Obecnie dostępne są już na rynku
specjalne maseczki nakładane na usta
osobie ratowanej, które chronią przed
zakażeniemtakżeratującego.Sąwnie
wyposażone niektóre apteczki samochodowe.Sprawdź,czytakamaseczka
znajduje się w Twojej apteczce pierwszej pomocy. Jeżeli nie, to wyposaż
wniąswojąapteczkępierwszejpomocy.Pamiętaj!Abyprawidłowonieśćpomoc drugiej osobie, powinieneś wcześniej zapoznać się z podstawowymi
zasadamiudzielaniapierwszejpomocy.
PamiĘTaJ
• pOWIADOM
WłAśCIWy
pERSONEl
MEDyCZNy
O WSZElkICH WypADkACH, kTóRE MIAły MIEJSCE
W pRACy.
• pAMIęTAJ
O
TyM,
ŻE
lEpIEJ
JEST
WyJść
Z ZAłOŻENIA, IŻ kAŻDy MOŻE być ZAkAŻONy
JAkIMś MIkROORgANIZMEM CHORObOTWóRCZyM
ZNAJDuJąCyM SIę WE kRWI, Np. HIV lub WIRuSEM
ZApAlENIA WąTROby Typu b CZy C, DlATEgO
STOSuJ SIę DO ODpOWIEDNICH ZASAD ZWIąZANyCH
Z pOSTępOWANIEM W TAkICH pRZypADkACH. ZAWSZE
STOSuJ TE SAME śRODkI OSTROŻNOśCI WObEC SIEbIE
I INNyCH OSób.
13
5
hiv i aids a seks
SENSACYJNE NAGŁÓWKI W PRASIE WYTWORZYŁY PEWNE MITY
NA TEMAT HIV I SEKSU. PONIŻEJ PRZEDSTAWIAMY FAKTY, KTÓRE
POZWOLĄClPOZNAĆPRAWDĘ.
bezpieczniejszy seks przy stosowaniu
prezerwatywy lub bez penetracji.
Jeżeli ktoś zakażony jest HIV, to wirus
tenznajdujesięwpłynachustrojowych
tej osoby. Wirus może być obecny
wnasieniuzakażonegomężczyznylub
wydzieliniepochwowejorazkrwimenstruacyjnejzakażonejkobiety.Podczas
stosunkupłciowegowirusmożewnikać
doorganizmupartnerkilubpartnera.
STOSUNEKPŁCIOWY
(sekszpenetracją)
Im więcej osób, z którymi odbywasz
stosunki płciowe z penetracją bez użycia odpowiedniego zabezpieczenia,
tym większe prawdopodobieństwo,
że trafisz na osobę zakażoną HIV i ulegniesz zakażeniu. Te same zasady dotyczą Twojego partnera.
Sposoby odbywania stosunków płciowychniosącezesobąnajwiększeryzykozakażenia:
•Analnestosunkipłciowezpenetracją
bez użycia zabezpieczenia (prezerwatywy).
•Dopochwowestosunkipłciowezpenetracjąbezużyciazabezpieczenia.
14
zwiększają bezpie•Prezerwatywy
czeństwo podczas stosunków sek-
CO SPRAWIA, ŻE SEKS STAJE SIĘ
BEZPIECZNIEJSZY?
Stosunki seksualne mogą być bardziej
bezpieczne,gdystosujemysiędojednej
podstawowej zasady: nie przenosimy
do naszego organizmu lub organizmu
naszegopartnerażadnychpłynówustrojowych(spermy,wydzielinypochwowej
lubkrwi).Podczasstosunkówpłciowych
zpenetracjąbezzabezpieczeniamożna
też zakazić się innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, tzw. chorobami wenerycznymi (rzeżączka, kiła,
zakażeniaherpesowe,chlamydiozyoraz
wirusowezapaleniewątrobytypuBczy
C,zwanepotocznieżółtaczką).Jeślisamemujestsięzakażonym,możnatakże
zakazićinnych.WprzypadkugdyTylub
Twójpartnermaciechorobęweneryczną,wzrastaryzykozakażeniasięHIV.
sualnych. Należy zwrócić uwagę na
użyte tu sformułowanie: bezpieczniejszy,aniecałkowiciebezpieczny,
gdyżniewszystkojesteśmywstanie
przewidzieć.
się odnaleźć dla siebie
•Postarajcie
inneformyseksubezpenetracji,np.
masaż. Takie doświadczenie może
też być bardzo przyjemne, odprężająceidającepełniędoznań.
STOSOWANIEPREZERWATYW
Stosowane w prawidłowy sposób prezerwatywy mogą zapobiec wielu chorobom przenoszonym drogą płciową,
wtymHIV.Wniektórychkrajachmożnateżkupićprezerwatywydlakobiet.
HIV I AIDS A SEkS
Czy wiesz, że?
•
Należystosowaćprezerwatywy,którezostałypoddanetestomnawytrzymałośćiposiadająatest.Atestowane
prezerwatywy produkcji polskiej są
oznakowane certyfikowanym znakiemCE.
użyć prezerwatywę, aby
•Należy
zabezpieczyć siebie oraz partnera
przedzakażeniemHIV,nawetjeżeli kobieta stosuje inne środki antykoncepcyjne takie, jak np. pigułka
antykoncepcyjna.
niektórych prezerwatywach za•Na
mieszczona jest informacja: „super-
bezpieczne”, „extra safe”. Są one
pokryte specjalną substancją plemnikobójczą/Nonoxynol9/.Uniektórychosóbmożeonajednakpowodowaćpodrażnieniaskóry.
SEKSORALNY
Seks oralny polega na stymulacji strefy
genitalnej partnera ustami lub językiem.
Obecnie trudno jest w pełni stwierdzić,
jaki poziom ryzyka zakażenia HIV niesie ze sobą seks oralny. Doniesienia
wskazują, że ryzyko jest stosunkowo
AKCESORIASTOSOWANEWSEKSIE
Wspólne korzystanie z wszelkich akcesoriów w seksie takich, jak: wibratory,
stymulatory, itp. niesie ze sobą pewne
ryzyko przeniesienia zakażenia HIV na
drugą osobę. Najlepiej więc nie korzystaćwspólniezżadnychakcesoriówlub
korzystaćtylkozużyciemprezerwatywy.
prezerwatywy, gdy są stosowane
w prawidłowy sposób, mogą obniżyć
ryzyko zakażenia się HIV. Mogą też
zabezpieczyć przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz
niepożądaną ciążą. każdy człowiek
jest odpowiedzialny za zabezpieczenie
samego siebie, dlatego ze względu na
własne zdrowie zawsze nalegaj na stosowanie prezerwatywy.
PamiĘTaJ
•Tłuszczmożezniszczyćpowierzchnię prezerwatywy. Nie należy więc
stosowaćśrodkównawilżającychna
bazietłuszczutakich,jak:wazelina,
płyny do pielęgnacji ciała, olejki
ikremywcelunawilżeniaprezerwatywy.Zawszenależystosowaćśrodkinawilżającenabaziewody.
są prezerwaty•Najbezpieczniejsze
wy zrobione z lateksu. Większość
prezerwatyw jest sprzedawana ze
specjalnym płynem nawilżającym,
dziękiczemułatwiejsięjenakłada.
stosunkach analnych stosuj
•Przy
zawsze prezerwatywy supermocne
„extrastrong”.
niskie. Obecność skaleczeń, pęknięć
lub krwi w jamie ustnej, na członku lub
w obrębie pochwy może być punktem
wejściowym dla infekcji. Gdy uprawiasz
seksoralnyzeswoimpartnerem,upewnij
się, że założył on prezerwatywę. W ten
sposób zmniejszasz ryzyko zakażenia.
Seksoralnyzkobietąmożebyćbezpieczniejszy przy zastosowaniu chusteczki lateksowej tak, aby wydzielina pochwowa
lubkrewmenstruacyjnaniedostałasiędo
Twoichust.
GŁĘBOKIPOCAŁUNEK
Istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo, aby HIV przedostał się podczas
głębokich pocałunków. Dotychczas nie
stwierdzonożadnegotakiegoprzypadku.
• NIgDy NIE uŻyWAJ pREZERWATyWy, kTóRA JuŻ byłA
uŻyWANA. ZAWSZE ZAkłADAJ NOWą.
• SpRAWDź NA OpAkOWANIu DATę WAŻNOśCI.
• ZAWSZE MIEJ pOD Ręką ODpOWIEDNIą lICZbę
pREZERWATyW I pRZECHOWuJ JE WE WłAśCIWy
SpOSób /bEZ DOSTępu DO CIEpłA, śWIATłA lub
WIlgOCI/.
• ZAWSZE WyJMuJ pREZERWATyWę Z OpAkOWANIA
W bARDZO DElIkATNy SpOSób.
• upEWNIJ SIę CZy FOlIA, pAZNOkIEć lub TWOJA
bIŻuTERIA
NIE
uSZkODZIły
pOWIERZCHNI
pREZERWATyWy.
• pRZED NAłOŻENIEM
pREZERWATyWy NIE
pOWIETRZE.
SpRAWDź, CZy WEWNąTRZ
ZOSTAłO NIEWypuSZCZONE
• ZAWSZE
STOSuJ
śRODkI
NAWIlŻAJąCE
ROZpuSZCZAlNE W WODZIE, W SkłAD kTóRyCH
NIE WCHODZą TłuSZCZE lub OlEJkI.
• ZuŻyTą pREZERWATyWę WyRZuć DO kOSZA,
NAJpIERW ZAWIJAJąC Ją W pApIER lub CHuSTECZkę
HIgIENICZNą.
15
6
Bardzo łatwo jest zakazić się HIV,
wstrzykując sobie narkotyki lub inne
substancje i używając wspólnie tych
samych igieł, strzykawek lub innych
akcesoriów przy mieszaniu narkotyków, co osoba zakażona HIV. Równie
łatwo można zakazić się HIV od osoby, która używa igły, z której korzystali
inni ludzie. Picie alkoholu i zażywanie
środków psychoaktywnych może spowodować niewłaściwą ocenę sytuacji
lub brak odpowiedniej ostrożności
wniektórychsytuacjach.MożetozwiększyćryzykozakażeniaHIV.
hiv i aids
a narkotyki
PAMIĘTAJ O TYM, ŻE NA PODSTAWIE WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO
NIEMOŻNAROZPOZNAĆ,CZYTAOSOBAJESTZAKAŻONAHIV.
•
żesązdroweiznaszjebardzodobrze.
Pozbądźsięzużytychigiełorazstrzykawekwbezpiecznysposób.Włóżje
dozamykanejpuszkilubpojemnika.
MYCIE SPRZĘTU WIELOKROTNEGOUŻYTKU,KTÓRYUŻYWAMY
WYŁĄCZNIESAMI
Poniżej przedstawiamy sposób, który
wznacznymstopniuobniżyryzykoinfekcjiHIV:
pojemnik zimną wodą.
•Napełnij
Najlepiejposłużydotegoceluwoda
sterylizowana lub ostudzona woda
przegotowana.
JEŚLIWSTRZYKUJESZSOBIENARKOTYKI:
•Zawszeużywajwłasnegosprzętu.
nie użyczaj swojego sprzętu
•Nigdy
innym osobom, nawet jeśli wiesz,
16
•Zanurzcałkowicieigłęwwodzie.
•Wciągnijwodędośrodkastrzykawki,
a następnie wypłucz ją do umywal-
ki lub toalety. Wykonaj tę czynność
dwukrotnie.
środka strzykawki wciągnij bez
•Do
rozcieńczania środek dezynfekcyjny zawierający chlor i pozostaw go
w strzykawce na co najmniej 30 sekund.
•Wypłuczstrzykawkędwukrotniepod
zimną,bieżącąwodąiwylejzawartośćdoumywalkilubtoalety.
•Nakoniecwygotujstrzykawkęiigłę
wwodzieprzezconajmniejpółgodziny.
CO ZROBIĆ ZE ZNALEZIONĄ
IGŁĄLUBSTRZYKAWKĄ?
Nie dotykaj znalezionej igły ani strzykawki. Jeśli ma to miejsce w pracy i jest tam lekarz lub pielęgniarka, powiadom o zaistniałej sytuacji
i dalsze działania pozostaw specjalistom.Zużytysprzętzostanieprzeznich
umieszczonywspecjalnympojemniku
naostreprzedmioty.Wprzypadkugdy
natkniesz się na igłę lub strzykawkę
pozamiejscempracy,awpobliżunie
ma żadnego personelu medycznego,
niedotykajichaniichniepodnoś.
7
hiv i aids
a przekłuwanie
uszu i innych
części ciała
PAMIĘTAJ, ABY ZAWSZE ZAPYTAĆ, CZY SPRZĘT, KTÓRYM BĘDZIEPRZEKŁUWANATWOJASKÓRA, ZOSTAŁ WYSTERYLIZOWANY
PRZEDZABIEGIEM.
•Wszelkienarzędziawykorzystywane
do przekłuwania skóry (tatuaż, akupunktura oraz usuwanie owłosienia)
mogą być zanieczyszczone krwią,
awięcstanowićdrogęprzenoszenia
HIV.
profesjonalnie zajmujące się
•Osoby
tego typu zabiegami oraz podchodzące odpowiedzialnie do swojej
pracy, powinny sterylizować sprzęt
lub wykorzystywać tylko narzędzia
jednorazowego użytku. Fryzjerzy
używający brzytwy powinni sterylizowaćtensprzętlubkorzystaćzjednorazowychkońcówek.
17
8
hiv i aids
a dzieci
rodzinach, w których żyją zakasię rozmawiać z dziećmi
•W
•Powinno
żenirodzicelubdzieci,bardzoważo HIV i AIDS, ponieważ jest to bardzo istotne dla ich ogólnej wiedzy
oświecie.
Dzieci zakażone HIV lub chore na
AIDS potrzebują miłości, wsparcia
oraz życia w normalnych warunkach. Mogą chodzić do szkoły, ponieważzdrowedzieciniesąnarażonenazakażeniesięodnichHIV.
•
18
ne jest, by osoby te mogły przytulić
się do siebie, objąć lub pocałować.
Jest to istotne zwłaszcza dla dzieci,
atymbardziejdladziecizakażonych
HIV lub chorych na AIDS. Takie
zachowania nie niosą ze sobą żadnego ryzyka ani dla dziecka, ani dla
jego rodziców.
hiv
a ciąża
Kobieta,którajestzakażonaHIV,może
przekazać zakażenie swojemu jeszcze
nienarodzonemudziecku.
Jeślioczekujeszdziecka,anawetzanim
zajdzieszwciążę,wartoodwiedzićlekarza, porozmawiać z pielęgniarką lub
osobą profesjonalnie przygotowaną do
pomocyTobieiTwojemudziecku.
Wwielukrajach,takżewPolsce(rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego) kobietom ciężarnym,
proponuje się zrobienie testu na obecność HIV, jako jednego z wielu badań
diagnostycznych w okresie przedporodowym.Takapropozycjapowinnabyć
przedstawionapacjentcewrazzzaoferowaniempomocydoświadczonegoterapeutyzarównoprzedtestem,jakipo
jegowykonaniu.
9
Zakażenie HIV jest także możliwe
w trakcie trwania ciąży lub przy narodzinachdziecka.Prawdopodobieństwo
przekazania HIV z matki na dziecko
wynosi 8–40%. Istnieje także duże
niebezpieczeństwo zakażenia dziecka
poprzez karmienie piersią. podawanie
leków antyretrowirusowych w czasie
ciąży i porodu w istotny sposób może
zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka.
Stwierdzenie,czydzieckouległozakażeniu, zajmuje zwykle kilka miesięcy
(3–4 miesiące). U dzieci zakażonych
HIVchorobamożesięrozwinąćwstosunkowo wczesnym okresie ich życia.
Może też się zdarzyć, że dzieci pozostajązdroweprzezwielelat.
19
10
•liczba
ZAWSZE ZACHOWUJ OSTROŻNOŚĆ, BEZ WZGLĘDU NA MIEJSCETWOJEGOPOBYTU
do innego kraju lub
•podróżując
mieszkając za granicą musisz kiero-
wać się zdrowym rozsądkiem oraz
korzystać ze zdobytej wiedzy w zakresie HIV/AIDS.Wtensposóbmożeszzadbaćowłasnezdrowieoraz,
w razie potrzeby, wspomóc swoich
znajomych,przyjaciółorazinneosoby,któremogłyzakazićsięHIV.
20
Podróżowanie
za granicę
HIV WYSTĘPUJE WE WSZYSTKICH KRAJACH NA ŚWIECIE.
WNIEKTÓRYCHREGIONACHŚWIATAPOZIOMZAKAŻEŃJEST
CORAZWYŻSZY.WZWIĄZKUZTYMRYZYKOZAKAŻENIASIĘ
JESTOBECNENACODZIEŃ.WYJEŻDŻAJĄCZAGRANICĘCZY
TOWCELACHSŁUŻBOWYCH,CZYPRYWATNYCH,PAMIĘTAJ
OKILKUPODSTAWOWYCHZASADACH.
osób żyjących z HIV jest
znacznie zróżnicowana w zależności od kraju. Również poziom
opieki medycznej, świadczonej
pacjentom,różnisięczęstobardzo
drastycznie. W niektórych państwachistniejeryzykozakażeniasię
HIVwwynikuprzeprowadzanialeczenia(np.poprzeztransfuzjekrwi
lub stosowanie igieł oraz innego
sprzętu medycznego, który nie został prawidłowo wysterylizowany).
Przedudaniemsięwpodróż,warto
więcskonsultowaćsięzeswoimlekarzem,MinisterstwemZdrowialub
ambasadą danego państwa. Można
też odwiedzić stronę internetową
Światowej Organizacji Zdrowia
(www.who.int). Zdobyte informacje pozwolą nam stwierdzić, czy
nie powinniśmy na wszelki wypadek zabrać ze sobą zestawu igieł
istrzykawek.
•Jeżelichceszzrobićsobietatuażlub
przekłuć skórę – bez względu na to
czy dokonujesz tego we własnym
kraju, czy też za granicą – zawsze
upewnij się, czy osoba wykonująca
taki zabieg stosuje jednorazowy lub
wysterylizowanysprzęt.
•Wprzypadkugdyplanujeszstosunki
seksualneznowopoznanymipartneramiwinnymkraju,zabierzzesobą
odpowiednią liczbę prezerwatyw.
W ten sposób będziesz mieć je pod
ręką,gdybędąCipotrzebne.Zawsze
sprawdzaj,czyprezerwatywyzostały
przetestowanenawytrzymałośćoraz
jaka jest ich jakość. (Na stronie 14
znajdziesz więcej informacji na ten
temat).
używasz sprzętu do robienia
•Jeżeli
zastrzyków, zawsze stosuj własny
sprzętitylkojednorazowo.Nigdynie
pożyczaj nikomu swojego sprzętu,
nawetdobrzeznanejCiosobie.
Test w kierunku
hiv
11
TEST WYKRYWAJĄCY OBECNOŚĆ ANTYGENU LUB PRZECIWCIAŁ HIV JEST JEDYNYM SPOSOBEM, ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ,
CZY JESTEŚ ZAKAŻONY HIV. NA CZYM POLEGA TEN TEST?
W JAKIEJ SYTUACJI MOŻESZ, A W JAKIEJ POWINIENEŚ GO
WYKONAĆ?
cza dla niego seropozytywny wynik.
pamiętaj o tym, że każdy pacjent ma
prawo do zachowania anonimowości
i poufności w takich sytuacjach.
NACZYMPOLEGATEST?
Zrobienie sobie testu jest bardzo osobistą decyzją. Jedynie bezpośrednio
zainteresowana osoba powinna zadecydować o tym, czy wykonać to
badanie. Należy bardzo poważnie
przemyśleć swoją decyzję ze względu na emocjonalne konsekwencje
z tym związane. Poznanie prawdy
i stwierdzenie, że jest się zakażonym
HIV, może całkowicie zmienić nasze
dotychczasowe życie. Bardzo istotna
jest wówczas pomoc doświadczonego
lekarza lub psychologa, profesjonalnie
zajmującego się poradnictwem w tej
dziedzinie. Profesjonalnie przeprowadzoneporadnictwouświadomiwpełni,
co oznacza wykonanie testu. StwierdzenieubadanejosobyzakażeniaHIV
może być silnie stresującym wydarzeniem i wywołać poważne zmiany zarównowpsychice,jakiwcałymżyciu
człowieka. Większość osób decyduje
się na zrobienie testu, aby upewnić
się, że nie jest zakażona. Nieodzowna jest rozmowa z doradcą zarówno
przed testem, jak i po jego wykonaniu, a zwłaszcza gdy trzeba omówić
z pacjentem, co naprawdę ozna-
Test wykrywa obecność antygenu lub
przeciwciałHIVwnaszejkrwi.Przeciwciała wytwarzane są przez nasz system
immunologiczny jako odpowiedź organizmu na zakażenie. Mają za zadanie
zwalczaniewszelkichczynnikówchorobowych. Zadaniem testu jest stwierdzenie,czyworganizmieosobywykonującej test obecny jest antygen wirusa, lub
czy jej organizm wyprodukował przeciwciała–reakcjęnaobecnośćHIV.
nie stwierdza AIDS. Opisany
•Test
powyżej test daje nam jedynie od-
powiedź, czy zostaliśmy zakażeni
HIV. Test nie stwierdzi, czy mamy
AIDS. Również w przypadku gdy
zostało wykryte zakażenie HIV,
nie można określić, kiedy nastąpi
ubadanejosobyrozwójAIDS.
21
TEST W kIERuNku HIV
Test polega na badaniu próbki krwi,
pobranej zazwyczaj z żyły na przedramieniu. Próbkę krwi przesyła się
następniedolaboratoriumwceluprzeprowadzenia testu na obecność antygenup24lubprzeciwciałHIV.Wyniki
testu znane są zwykle już następnego
dnia.Jeżelisądzisz,żemogłeśzakazić
sięHIV,powinieneśskorzystaćzporadylekarza.Możeszteżuzyskaćpewne
informacje, korzystając z telefonu zaufaniaHIV/AIDSlubudającsiędospecjalistycznychprzychodni.
Wniektórychmiastachwnaszymkraju
istniejemożliwośćwykonaniabezpłatnychianonimowychtestówwkierunkuHIV.
Szczegółowych informacji udziela Ośrodek Informacji przy krajowym Centrum
ds. AIDS, tel. 22 331 77 66 (pon.-pt. 8.0016.00) lub Telefon Zaufania HIV/AIDS 801
888 448 (płatne za pierwszą minutę połączenia) oraz 22 692 82 26. Informacje
można również uzyskać w poradni Internetowej HIV/AIDS www.aids.gov.pl
lista punktów konsultacyjno-diagnostycznych, wykonujących testy w kierunku HIV, dostępna jest także na stronie internetowej www.aids.gov.pl
22
COOZNACZAWYNIKTESTU?
wynik testu. Oznacza
•Negatywny
to, że antygen p24 wirusa, ani przeciwciała HIV nie zostały wykryte
w Twoim organizmie. Zazwyczaj
potrzebny jest okres od dwóch tygodni do 3 miesięcy, aby można było
wykryć zakażenie HIV przesiewowymi testami laboratoryjnymi. Czasami trwa to nawet jeszcze dłużej.
Ze względu na tę specyficzną sytuację, termin wykonania testu należy
zawsze przedyskutować z lekarzem
lub przeszkolonym w tym zakresie
terapeutą. Może zaistnieć również
potrzeba powtórzenia badania. Nie
zakładajzgóry,żeniejesteśzakażony,dopókiniepotwierdzitegowynik
testu.Negatywny wynik testu nie znaczy, że nie możesz zakazić się HIV
w przyszłości. Jeśli będziesz zachowywaćsięwryzykownysposób,możliwośćzakażeniazawszeistnieje.
wynik testu (potwier•pozytywny
dzony testem Western blot). Ozna-
cza to, że przeciwciała HIV zostały
wykrytewTwojejkrwi,awięcjesteś
zakażony HIV. Osoba, która otrzymałapozytywnywyniktestu,będzie
jużzakażonaprzezcałeżycie.Pozytywnywyniktestuniewskażejednak,
kiedy dana osoba się zakaziła, lub
kiedy zachoruje na AIDS. Pozwoli
jednak w sposób fachowy prowadzić
kontrolę systemu odporności tego
człowieka oraz zastosować leczenie,
które będzie opóźniało postęp choroby i chroniło pacjenta przed innymi
infekcjami.Każdy,ktochcesiępoddać
testowi, powinien przemyśleć bardzodokładnie,dlaczegorobitentest.
Musimy zdać sobie sprawę również
z tego, jakie znaczenie będzie miała
dlanaswiadomośćopozytywnymwynikutestu.Wartozastanowićsięrównieżnadtym,czywprzypadkugdynie
zdecydujemy się na wykonanie testu,
będziemymoglinadalżyćspokojnie.
PamiĘTaJ
• JEślI SąDZISZ, ŻE MOŻESZ być ZAkAŻONy HIV,
pOWINIENEś SkONTAkTOWAć SIę Z lEkARZEM
lub ODpOWIEDNIO pRZESZkOlONyM DORADCą
W CElu OSZACOWANIA RyZykA.
• W WIElu kRAJACH ISTNIEJą TElEFONy ZAuFANIA
– ANONIMOWE lINIE, kTóRE OFERuJą pOMOC
W SpRAWACH ZWIąZANyCH Z HIV I CHORObAMI
pRZENOSZONyMI DROgą płCIOWą.
• pOTRZEbNE CI NuMERy TElEFONóW ZNAJDZIESZ
W kSIąŻCE TElEFONICZNEJ WRAZ Z ADRESAMI
SpECJAlISTyCZNyCH pRZyCHODNI I pORADNI.
CO MuSISZ WIEDZIEć O HIV/AIDS
słowniczek
AIDS
(ang.AcquiredImmuneDeficiencySyndrome)
zespół nabytego niedoboru odporności,
zespółobjawówwynikającychzzakażenia
HIV, całkowicie niszczący mechanizmy
obronneorganizmu.
ANTykONCEpCJA
stosowanie środków zapobiegających ciąży;metodyzapobieganiaciąży.
CHlAMyDIOZA
jedno z zakażeń przenoszonych drogą
płciową,któremożepowodowaćpoważne
powikłania,np.niepłodnośćukobietimężczyznorazstanyzapalnestawówispojówek
umężczyzn.
HERpES SIMplEX
wiruswywołującyopryszczkę.
HIV
(ang.HumanImmunodeficiencyVirus)
ludzkiwirusnabytegoniedoboruodpornościwywołującyAIDS.
HOMOSEkSuAlIZM
pociągseksualnydotejsamejpłci;wyłącznośćkontaktówseksualnychztąsamąpłcią.
kIłA
(dawniejzwanasyfilisem)
jednazchoróbprzenoszonychdrogąpłciową, wywoływana przez drobnoustrój zwany krętkiem bladym; poddaje się leczeniu
penicyliną,nieleczonaprowadzidobardzo
groźnychnastępstw.
lEkI ANTyRETROWIRuSOWE (ARV)
leki stosowane w terapii osób, u których
wykryto obecność wirusaHIV;hamująaktywność HIV w organizmie osoby zakażonej,alenieeliminujągocałkowicie.
RZEŻąCZkA
jedna z chorób przenoszonych drogą
płciową,wywoływanaprzezbakterięzwaną dwoinką rzeżączki; powikłania choroby prowadzą do niepłodności u kobiety
imężczyzny.
SEkS ANAlNy
stosunek płciowy polegający na wprowadzeniumęskiegoczłonkadoodbytu.
SEkS ORAlNy
stosunek seksualny polegający na całowaniuipieszczeniunarządówpłciowych
partnera.
SEkS WAgINAlNy
(pochwowy)
stosunek seksualny polegający na wprowadzeniu męskiego członka do pochwy
kobiety.
SpERMA
(inaczejnasienie)
gęstawydzielinazawierającaplemniki,którawytryskujezmęskiegoczłonkapodczas
orgazmu.
SySTEM IMMuNOlOgICZNy
(odpornościowy,limfatyczny)
chroni przed chorobami bakteryjnymi
iwirusowymiorazrakiem;jegouszkodzeniemożespowodowaćpoważnechoroby,
np.AIDS.
WyNIk HIV (-)
niewykrycie wirusa HIV aktualnie dostępnymitestami.
WyNIk HIV (+)
A) Dokumenty określające politykę państwa w zakresie HIV/AIDS:
1. 2006,HarmonogramrealizacjiKrajowegoProgramuZwalczaniaAIDSiZapobieganiaZakażeniomHIVopracowany
nalata2007–2011,Warszawa.
2. 2011,RozporządzenieRadyMinistrów
wsprawieKrajowegoProgramuZapobieganiaZakażeniomHIViZwalczania
AIDS,DziennikUstawNr44,poz.227.
b) literatura:
1. Kontra–BiuletynKrajowegoCentrum
ds.AIDS,e-Kontrawww.aids.gov.pl.
2. GładyszA.,red.,2007.ZakażeniaHIV/
AIDS,poradnikdlalekarzy,praktyków,
Wrocław.
3. NajważniejszepytaniaoHIViAIDS,
2007,Poznań.
4. PtaszekG.,red.,2006,PolskastrategiazapobieganiaHIV/AIDSwlatach
1985–2005,Warszawa.
5. HalotaW.,JuszczykJ.,red.,2006,HIV/
AIDS.Podręcznikdlalekarzyistudentów,Szczecin.
6. Marzec-BogusławskaA.,2001,Zanim
wybierzesz się w podróż... pomyśl
ozdrowiu.Poradnik,Poznań.
7. BrodmanM.,HackerJ.,KranzR.,1999,
Mity o bezpiecznym seksie a AIDS,
Warszawa.
8.NowakA.,red.,1998,Duszpasterskie
wyzwaniewobecnarkomaniiiAIDS,
Szczecin.
9. SzwarcA.,red.,1996,AIDSiprawo
karne,Poznań.
10.NiemiecT.,red.,2008,Rekomendacjegrupyekspertówpowołanychprzez
PolskieTowarzystwoGinekologiczne
wzakresieperinatalnejtransmisjiHIV.
seropozytywność, zakażenie HIV wykryte
testem.
23
Wydanie zostało sfinansowane przez Krajowe Centrum ds. AIDS ze środków Ministerstwa Zdrowia
telefon zaufania HIV/aIds:
Krajowe Centrum ds. aIds
02-829 warszawa
ul. samsonowsKa 1
tel./fax: 22 331 77 77, 22 331 77 76
801 888 448
płatne za pierwszą minutę połączenia
22 692 82 26
PUNKTY KONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNE wykonujące anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku HIV
wroCŁaw
PKD przy Lekarskiej Przychodni Specjalistycznej
NZOZ TRR,
ul. Podwale 74 ofic. 23,
50-449 WROCŁAW
zIelona GÓra
PKD przy Lubuskim Ośrodku Profilaktyki i Terapii
Uzależnień i Współuzależnień NZOZ
ul. Jelenia 1a,
65-090 ZIELONA GÓRA
GdaŃsK
PKD przy Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej
INVICTA
ul. Podwale Grodzkie 2,
80-895 GDAŃSK
PKD przy Wrocławskim Centrum Zdrowia SP ZOZ,
Poradnia Leczenia Uzależnień
ul. Podwale 7,
50-449 WROCŁAW
ŁÓdŹ
PKD przy Wojewódzkim Specjalitycznym Szpitalu
im. dr Wł. Biegańskiego (część Poradni Nabytych
Niedoborów Odporności)
ul. Kniaziewicza 1/5,
91-347 ŁÓDŹ
sŁuPsK
Punkt Konsultacyjno - Diagnostyczny przy Laboratorium
Analitycznym „Medica-Lab”
ul. Tuwima 23,
76-200 SŁUPSK
waŁBrzYCH
PKD przy Ośrodku Diagnostyczno - Leczniczym
Górniczej Fundacji Ochrony Zdrowia
ul. Matejki 5a,
58-300 WAŁBRZYCH
jelenIa GÓra
PKD przy Szpitalu Wojewódzkim SPZOZ
ul. Ogińskiego 6,
58-506 JELENIA GÓRA
zGorzeleC
PKD przy Wielospecjalistycznym Szpitalu SPZOZ
ul. Lubańska 11/12,
59-900 ZGORZELEC
toruŃ
PKD przy Wojewódzkim Ośrodku Terapii Uzależnień
i Współuzależnienia w Toruniu
ul. Szosa Bydgoska 1,
87-100 TORUŃ
BYdGoszCz
PKD przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Bydgoszczy
ul. Kujawska 4,
85-031 BYDGOSZCZ
luBlIn
PKD przy Punkcie Pobrań Samodzielnego Publicznego
Szpitala Wojewódzkiego im. Jana Bożego
ul. Biernackiego 9,
20-089 LUBLIN
PuŁawY
PKD przy Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień
MONAR w Puławach
ul. Partyzantów 17,
24-100 PUŁAWY
GorzÓw wIelKoPolsKI
PKD przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej
ul. Mickiewicza 12 B,
66-400 GORZÓW WIELKOPOLSKI
24
KraKÓw
PKD przy NZOZ „Diagnostyka”
ul. Olszańska 5 II piętro, pokój 216B,
31-513 KRAKÓW
CHorzÓw
PKD przy Szpitalu Specjalistycznym w Chorzowie
ul. Zjednoczenia 10,
41-500 CHORZÓW
warszawa Chmielna
PKD w Labolatorium Analiz Lekarskich „IZIS”
ul. Chmielna 4,
00-020 WARSZAWA
CzĘstoCHowa
Punkt Konsultacyjno - Diagnostyczny przy Poradni
Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR
al. Wolności 44/19,
42-200 CZĘSTOCHOWA
warszawa targowa
PKD przy Kosmetyczno - Lekarskiej Spółdzielni Pracy
„IZIS”
ul. Targowa 44,
03-733 WARSZAWA
KIelCe
PKD przy NZOZ „Nadzieja Rodzinie”
ul. Karczówkowska 36,
25-711 KIELCE
warszawa Żelazna
PKD przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej
ul. Żelazna 79,
00-875 WARSZAWA
warszawa nowogrodzka
PKD przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej
ul. Nowogrodzka 82, wejście B II piętro,
02-018 WARSZAWA
oPole
PKD przy Poradni Przedmałżeńskiej
i Rodzinnej TRR
ul. Damrota 6,
45-064 OPOLE
eŁK
PKD przy Poradni Dermatologiczno - Wenerologicznej
Szpitala Wojskowego w Ełku
ul. Kościuszki 30 (I piętro, pok. 209),
19-200 EŁK
olsztYn
PKD przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej
ul. Żołnierska 16 (pok. 15, parter),
10-561 OLSZTYN
PoznaŃ
PKD przy Centrum Profilaktyki Uzależnień
al. Marcinkowskiego 21 (III piętro),
61-745 POZNAŃ
rzeszÓw
PKD przy NZOZ Centrum Medyczne „Medyk”
ul. Podkarpacka 1,
35-082 RZESZÓW
szCzeCIn
PKD przy Granicznej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej
al. Wojska Polskiego 160,
71-324 SZCZECIN
BIaŁYstoK
PKD przy Ośrodku Diagnostyczno - Badawczym Chorób
Przenoszonych Drogą Płciową
ul. Św. Rocha 3,
15-879 BIAŁYSTOK
KoszalIn
PKD przy Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej
ul. Zwycięstwa 136 blok B,
75-613 KOSZALIN
Aktualne dane dotyczące pracy PKD dostępne są na stronie www.aids.gov.pl
26