BPMN

INFORMATYCZNE NARZĘDZIA
MODELOWANIA PROCESÓW
BPMN
Notacja modelowania procesów
biznesowych
Prowadzący:
mgr inŜ. Marcin Moś
Plan wykładu
Terminy prezentacji
Co to jest notacja?
Co to jest notacja modelowania procesów biznesowych?
BPMN – geneza
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Dla kogo BPMN?
Elementy notacji
BPMN a UML
2
Terminy prezentacji
26.04.2012r.
1
Aleksandra Jarocińska
Ewelina Krawczyk
2
Katarzyna Piechula
Kamil Lissok
3
Sonia śarówna
Joanna Rowicka
4
Tomasz Kądziołka
Remigiusz Smolarek
5
Łukasz Wysocki
Krzysztof Majdański
3
Terminy prezentacji
10.05.2012r.
1
Sabina Rutowicz
Agnieszka Wilk
2
Monika Ostapów
Aleksandra Dąbrowska
3
Monika Pierwoła
Aleksandra Porzuczek
4
Adam Sutrowicz
Jakub Hałas,
5
Kornelia Kern
Patrycja Brończak
Jarosław Kolanek
17.05.2012r.
1
Robert Redlicki
Adam Rogalski
2
Małgorzata Rybicka
Adam Ostafin
3
Justyna Pelczar
Paulina Piechocka
4
Norbert KsięŜuk
Marcin śegleń
5
Tomasz Łoziński
Bartosz Antonik
4
Notacja – co to takiego?
Notacja to określony zestaw symboli (język graficzny) oraz
zasady ich uŜycia, słuŜący wizualizacji przebiegu procesu i
innych związanych z nim elementów
Modelowanie procesów biznesowych to działania
związane z transformacją wiedzy o funkcjonowaniu
wybranego obszaru (biznesowego) w modele odwzorowujące
procesy realizowane w organizacji.
[Źródło: Nosowski A., Modelowanie procesów - wyzwania, zasady, pułapki, materiał dydaktyczny]
5
Tworzone modele pozwalają na:
ujęcie skomplikowanych procesów na róŜnych poziomach
szczegółowości, co umoŜliwia skupienie się na poziomie
najbardziej adekwatnym do potrzeb, bez rozpraszania na
szczegóły;
bardziej precyzyjny zapis procesu (dzięki notacji graficznej) niŜ
wyraŜany przy pomocy języków naturalnych;
wykorzystanie informatycznych narzędzi wspomagających
przede wszystkim w symulacjach i analizach, co pozwala
przetestować nowe koncepcje i ich wpływ na organizację;
wykorzystanie baz modeli jako zasobów wiedzy biznesowej
danej firmy czy organizacji;
uŜycie systemów informatycznych automatyzujących procesy
np. systemów zarządzania przepływami pracy, przetwarzanie
bezpośrednie.
[Źródło: Nosowski A., Modelowanie procesów - wyzwania, zasady, pułapki, materiał dydaktyczny]
6
Modelowanie procesów a zarządzanie procesami
[Źródło: Nosowski A., Modelowanie procesów - wyzwania, zasady, pułapki, materiał dydaktyczny]
7
Notacja modelowania procesów biznesowych
Notacja modelowania procesów biznesowych
standardowy sposób graficznej reprezentacji procesów
biznesowych
8
Czy standard modelowania jest potrzebny?
RóŜne projekty modelowania – róŜne narzędzia, róŜne metodyki:
Swimlane/Cross functionall – bo popularne
EPC –bo znana firma
UML – bo teŜ moŜna modelować procesy i informatycy to lubią
Własne metodyki – bo przecieŜ „my się na tym znamy”
BPMN – nie, bo ktoś powiedział, Ŝe za trudny
Efekt:
KaŜdy projekt zaczynamy od pustej kartki
Brak komunikacji
Brak zrozumienia
Kosztowne projekty
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
9
Charakterystyka notacji graficznych
zróŜnicowane źródła pochodzenia (i róŜne lobby za nimi
stojące);
róŜny stopień wspierania aspektów procesowych;
faworyzowanie niektórych kontekstów modelowania;
istnienie notacji rdzennych – zaleŜność od dostawcy metodyki i
najczęściej narzędzia modelowania;
wysiłki standaryzacyjne – BPMN,
zróŜnicowana „siła” modelowania – róŜny poziom
szczegółowości i dokładności odwzorowania;
[Źródło: Nosowski A., Modelowanie procesów - wyzwania, zasady, pułapki, materiał dydaktyczny]
10
Cechy dobrej notacji
Notacja powinna:
być jednoznaczna
być moŜliwa do kontroli poprawności (walidacji)
▪ mieć swoją „gramatykę” czyli zasady dopuszczalności
połączeń pomiędzy symbolami (syntaktykę) , gramatyka
notacji musi mieć sens biznesowy (np. sterowanie oznacza
dostarczenie produktu do następnego procesu)
▪ mieć swój słownik (semantykę) : oznacza ścisłą zaleŜność
jeden symbol – jedno znaczenie mające sens biznesowy
Notacja to język komunikacji więc nie moŜe być:
niezrozumiała
a nawet zbyt trudna
[Źródło: śeliński J., Modelowanie procesów biznesowych, dlaczego mają sens tylko metody formalne i uznane notacje., www.gigacon.org ]
11
BPMN - wprowadzenie
BPMN - Business Process Modeling Notation
(Notacja Modelowania Procesów Biznesowych)
BPMN - informacje wstępne
Wspierana przez Business Modeling & Integration (BMI)
Domain Task Force (DTF). Członek OMG (Object
Management Group)
90+ członków z całego świata(producentów
oprogramowania, klientów, naukowców)
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
12
BPMN - wprowadzenie
Przyjęta oficjalnie w roku 2004
Wykorzystuje doświadczenia wielu firm (Oracle, Borland
IBM, Tibco…)
Główny CEL –
prostota zapisu procesów biznesowych, zapis
niezbędnych informacji o procesie
Stworzenie BPMN –
Wspólnego języka pomiędzy osobami mającymi
kompetencje tematyczne i informatyczne
13
BMI DTF
BMI DTF (dawna BPMI) współpracuje z OMG w celu promocji
modelowania procesów
Ustala standardy dla projektowania, wdraŜania, wykonywania,
utrzymywania procesów:
Business Process Modelling Notation(BPMN)
BPMN dostarcza biznesowi moŜliwość definiowania i
zrozumienia wewnętrznych i zewnętrznych procedur za
pomocą diagramu procesów biznesowych, która da
organizacji moŜliwość komunikacji opartej o przyjęte
standardy.
Business Motivation Model
Business Process Maturity Model (BPMM)
Production Rule Representation(PRR)
Workflow Management Facility Specification
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
14
Czym jest BPMN?
Business Process Modeling Notation (BPMN) jest:
stabilną graficzną notacją (aktualna wersja 2.0)
opisującą kroki w procesie biznesowym.
zaprojektowana tak, aby odzwierciedlić:
przepływ procesu i
informacji (komunikatów) pomiędzy róŜnymi procesami.
Wersja 2. została rozszerzona o mechanizmy pokazywania relacji
pomiędzy procesami realizowanymi przez róŜne podmioty
Jednoznaczność modeli BPMN umoŜliwia ich symulacje,
jeśli narzędzie do modelowania potrafi ją wykonać.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
15
Cele BPMN
Zminimalizowanie technicznych ograniczeń nakładanych na
uŜytkownika biznesowego modelującego procesy.
Zbudowanie pomostu pomiędzy projektem procesu
biznesowego a fazą jego implementacji,
W czasie projektu procesu uwzględniamy informację o
komponentach odpowiedzialnych za jego realizację/wykonanie,
Stworzenie standardu akceptowanego przez całą społeczność
biznesową,
Wspieranie tylko tych pojęć, które słuŜą modelowaniu procesów
biznesowych
Stworzenie moŜliwość zamodelowania bardzo
skomplikowanych, złoŜonych procesów,
Notacja BPMN dla procesów biznesowych musi być
jednoznaczna i spójna
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
16
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Procesy biznesowe są często wynoszone poza organizację, gdzie
stają się fragmentami procesów tamtych organizacji.
Oprócz przepływu procesu w obrębie jednej organizacji zaistniała
potrzeba pokazania relacji pomiędzy niezaleŜnymi procesami.
PoniewaŜ w róŜnych organizacjach do opisu procesów mogły być
wykorzystywane róŜne narzędzia wzrastało ryzyko nieporozumień
pomiędzy nimi.
Przed BPMN nie było powszechnego precyzyjnego standardu
opisującego relacje pomiędzy procesami przebiegającymi u
róŜnych uczestników.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
17
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Dlatego najwaŜniejsi gracze na tym rynku zaproponowali BPMN –
bezpłatny standard opisu procesów i relacji pomiędzy nimi.
(nie jest istotne w jakim narzędziu tworzone są modele procesów –
nacisk został przełoŜony na opis zrozumiały dla wszystkich
uczestników bez względu na zastosowane narzędzia.)
wspierają ją m. in.: IBM, Sun, iGrafx, Borland, Casewise,
IDS, EDS, Stafware, Sybase,
z polskich - Rodan (EPWD była modelowana w BPMN),
Stylex, Dysant
Diagramy BPMN mogą być jednoznacznie tłumaczone do innych
standardów – BPEL i XPDL. Ułatwia to migrację pomiędzy
narzędziami implementacji procesów.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
18
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Jeśli modele procesów biznesowych są opisane w BPMN:
moŜna je przenosić do innych narzędzi poprzez XPDL
(XMLProcess Definition Language),
istnieje moŜliwość automatycznej ich implementacji w róŜnych
systemach dających się wysterować poprzez WS-BPEL (Web
Services –Business Execution Language).
UniezaleŜnia to od rozwiązań dostawcy (łatwiej zmienić dostawcę)
jak i ułatwia konsolidację organizacji, które przed konsolidacją
korzystały z róŜnych narzędzi.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
19
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Standaryzacja szkoleń.
W BPMN na potrzeby szkolenia moŜna wybrać dowolne
narzędzie, gdyŜ bez względu na docelową implementację
wszystkie najwaŜniejsze zasady opisu procesu pozostają bez
zmian. Zwiększa to szybkość przepływu wiedzy, gdyŜ trenerzy
rozwijają przede wszystkim swoją wiedzę związaną z metodyką
opisu a nie z narzędziami.
Standard administracji publicznej
BPMN staje się preferowaną formą opisu procesów
biznesowych w róŜnych agendach Unii Europejskiej oraz
polskiej administracji publicznej (np. SłuŜby Celne w
Ministerstwie Finansów, Projekt Upraszczania Procedur
Ministerstwo Gospodarki)
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
20
Dlaczego BPMN jest tak istotny?
Symulacje.
Precyzyjny opis standardu nie wyklucza parametryzacji
czynności i zadań
W pewnym sensie wymusza parametryzację komunikatów i
bramek
Tak przygotowany model moŜe podlegać symulacji:
koszty
czas
usterki
wąskie gardła
wykorzystanie zasobów
relacje z innymi procesami
BPMN nie narzuca „modelu symulacji”
BPMN moŜe być standardem dla analityki
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
21
Dla kogo BPMN?
BPMN jest kierowany przede wszystkim do szeroko pojętych
analityków biznesowych.
szefowie róŜnych szczebli zarządzania,
piony pełnomocników ds. Systemów Zarządzania Jakością
konsultanci zewnętrzni i wewnętrzni,
analitycy procesów biznesowych (np. Six Sigma Black Belts i
Six Sigma Green Belts, Lean Manufacturing),
analitycy Rachunku Kosztów Działań (ABC),
grupy wdroŜeniowe rozwiązań działających w architekturze
SOA.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
22
Dla kogo BPMN?
Łatwość tworzenia i zrozumiałość modeli predysponuje je do
wykorzystywania we współpracy nawet z ludźmi o bardzo niskiej
świadomości modelowania procesów (komunikowanie
funkcjonowania procesu dla jego uczestników)
Zdolności symulacyjne oprogramowania (np. iGrafx) dają
dodatkową wartość grafom zbudowanym w BPMN gdyŜ pozwalają
ocenić wydajności proponowanych metod obiegu pracy i/lub ocenić
potrzebne zasoby, aby móc zrealizować załoŜone cele.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
23
Dla kogo BPMN?
Dla informatyków BPMN moŜe być uzupełnieniem UML’a. Pozwala
na przygotowanie konfiguratorów systemów, dzięki którym po
uruchomieniu systemu dalsze zmiany mogą być wykonywane
przez analityków juŜ bez udziału informatyków (dzięki eksportowi
do BPEL).
Szczególną rolę moŜe pełnić BPMN dla zespołów wdroŜeniowych
systemów ERP/CRM/WorkFlow, gdyŜ moŜe stanowić wspólną
platformę porozumienia dla dostawców oprogramowania,
konsultantów wdroŜenia i uŜytkowników systemu.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
24
Właściwości BPMN
Jeden rodzaj diagramu BPD (Business Process Diagram)
SłuŜy jedynie do modelowania procesów biznesowych
Nie modeluje przepływu danych, a jedynie przepływ sterowania
(dane mogą być opisywane dodatkowo)
Nic nie mówi o strukturze i dostępie do danych (zwłaszcza w
przekroju bezpieczeństwa)
Nie najlepiej odwzorowuje organizację firmy
Ma uwidaczniać logikę biznesową procesu, a nie
całościowy opis systemu informatycznego
25
Elementarz BPMN
Notacja BPMN umoŜliwia modelowanie procesów biznesowych z
wykorzystaniem szerokiej palety elementów.
Podzielono je na 4 podstawowe kategorie:
Elementy przepływu (Flow Objects)
Połączenia (Connecting Objects)
Miejsca realizacji (Swimlanes)
Artefakty (Artifacts)
KaŜda z powyŜszych kategorii dzieli się na podzbiory, prezentujące
elementy pogrupowane zgodnie z ich charakterem.
26
Elementarz BPMN
Elementy przepływu stanowią podstawę diagramu procesów
biznesowych (BPD).
MoŜna wyróŜnić trzy podzbiory tej kategorii:
Zdarzenia (Events)
Bramki (Gateways)
Czynności (Activities)
27
Elementarz BPMN - zdarzenie
Zdarzenia są sposobem prezentowania na diagramie wydarzeń,
które wystąpią lub mogą wystąpić w trakcie wykonywania procesu.
Wpływają na przebieg procesu i ich wystąpienie jest czymś
spowodowane lub powoduje skutek.
WyróŜnia się trzy typy zdarzeń:
Początkowe
Pośrednie
Końcowe
28
Elementarz BPMN - bramki
Bramki są elementami pozwalającymi na
kontrolę przebiegu procesu, jego
rozgałęzień i połączeń. UtoŜsamiać je
moŜna z elementami decyzyjnymi. Na
diagramie prezentowane są jako romby,
których wnętrze zaleŜy od rodzaju bramki.
29
Elementarz BPMN - czynności
Czynność jest ogólnym pojęciem określającym pracę, którą
uczestnik procesu wykonuje. Czynności mogą być proste lub
złoŜone (podprocesy). Na diagramie prezentowane są jako
zaokrąglony prostokąt.
Jeśli na symbolu umieszczony jest znacznik oznacza to, Ŝe jest to
podproces.
30
Elementarz BPMN
Kategoria Połączenia zawiera elementy pozwalające na
zaprezentowanie związku pomiędzy elementami na diagramie,
niezaleŜnie czy jest to prezentacja przepływu, czy uŜycia danego
elementu przez inny na diagramie.
WyróŜnia się trzy podzbiory tej kategorii:
Przepływy sekwencji (Sequence Flow)
Przepływy komunikatów (Message Flow)
Asocjacje (Associations)
31
Elementarz BPMN - połączenia
Przepływy sekwencji uŜywane są do pokazania kolejności, w jakiej
Czynności będą wykonywane w ramach procesu.
Przepływy komunikatów uŜywane są do pokazania wymiany
komunikatów pomiędzy odrębnymi uczestnikami procesu.
Asocjacje słuŜą do dołączania dodatkowych informacji do
Elementów Przepływu. Strzałka na końcu Asocjacji wskazuje
kierunek powiązania.
32
Elementarz BPMN - połączenia
33
Elementarz BPMN
Kategoria Miejsca realizacji zawiera elementy pozwalające na
grupowanie obiektów procesu biznesowego zgodnie z ich
przynaleŜnością do osoby, roli bądź jednostki organizacyjnej.
WyróŜnia się dwa podzbiory tej kategorii:
Jednostki (Pools) – słuŜą do prezentowania uczestników
procesu. Zarówno Jednostki jak i Tory mogą być prezentowane
w sposób horyzontalny (poziomy) lub wertykalny (pionowy).
Tory (Lanes) - umieszcza się je wewnątrz Jednostek. SłuŜą do
„organizowania” Czynności wewnątrz Jednostki.
34
Elementarz BPMN
Kategoria Artefakty zawiera elementy pozwalające na zapewnienie
dodatkowych informacji o modelowanym procesie. Nie są one
bezpośrednio związane z przebiegiem procesu, lub przebiegiem
informacji.
WyróŜnia się trzy elementy tej kategorii:
Obiekty danych (Data Objects)
Grupy (Groups)
Adnotacje (Annotations)
35
Elementarz BPMN - artefakty
Obiekty danych mogą być dołączane do Przepływów, ale nie mają
wpływu na ich przebieg. Mogą zawierać informacje o tym, czego
dana Czynność wymaga, aby mogła zostać wykonana lub co dana
Czynność produkuje.
Grupy słuŜą do łączenia elementów diagramu i prezentowania
pewnego ich związku. Grupa nie ma wpływu na Przepływy pomiędzy
Czynnościami.
Adnotacje są sposobem pozwalającym modelującemu na
dołączenie do elementów diagramu dodatkowych informacji dla jego
odbiorcy.
36
Elementarz BPMN - podsumowanie
37
BPMN a UML
UML słuŜy obiektowo zorientowanemu modelowaniu aplikacji
BPMN słuŜy procesowo zorientowanemu modelowaniu systemów.
PoniewaŜ BPMN jest zogniskowany na procesach biznesowych
(i ich ew. wsparciu przez systemy informatyczne) a UML na
projektowaniu oprogramowania moŜna powiedzieć, Ŝe obie notacje
są komplementarne względem siebie, gdyŜ pokazują róŜne punkty
widzenia na modelowanie systemów.
[Źródło: Biernacki P., BPMN – rola standardu modelowania procesów w Administracji Publicznej, IT w Administracji GigaCon, 2010]
38
BPMN – pozycje literaturowe
Drejewicz Sz., Zrozumieć BPMN. Modelowanie procesów
biznesowych., Wydawnictwo Helion 2012
Piotrowski M., Business Process Modeling Notation. Notacja
modelowania procesów biznesowych – podstawy,
Wydawnictwo BTC, Legionowo 2007
www.bpmn.org
39