Zespoły ruchome lub przewoźne

mgr inż. Andrzej Boczkowski
Stowarzyszenie Elektryków Polskich
Sekcja Instalacji i Urządzeń Elektrycznych
Warszawa, 7.05.2013 r.
Zespoły ruchome lub przewoźne
Pojęcie „zespół” oznacza pojazd i/lub ruchomą lub przewoźną konstrukcję, gdzie znajduje się cała
instalacja lub część instalacji elektrycznej.
Zespoły mają charakter
- ruchomy, np. pojazdy (z napędem własnym lub holowane);
- przewoźny, np. kontenery lub kabiny zmontowane na podwoziu.
Przykłady zastosowań to urządzenia nadawcze, pojazdy służb medycznych, reklamy, pożarnictwa,
warsztatowe, itp.
Dwa zespoły lub większą ich liczbę można elektrycznie wspólnie połączyć.
Zespół ruchomy lub przewoźny może być zasilany w energię elektryczną następującymi sposobami:
a)
przez przyłączenie do niskonapięciowego zespołu prądotwórczego w sposób przedstawiony
na rysunku 1 i na rysunku 2, lub
b)
przez przyłączenie do stałej instalacji elektrycznej, wyposażonej w skuteczne środki ochrony
w sposób przedstawiony na rysunku 3 i na rysunku 4 , lub
c)
przez przyłączenie do stałej instalacji elektrycznej za pomocą środków zapewniających proste
oddzielenie od niej obwodów w sposób przedstawiony na rysunku 5, na rysunku 6 i na
rysunku 7, lub
d)
przez przyłączenie do stałej instalacji elektrycznej za pomocą środków zapewniających
separację elektryczną obwodów w sposób przedstawiony na rysunku 8.
UWAGA 1
W przypadkach podanych w punktach a), b) i c) można zastosować uziom.
UWAGA 2
W przypadku przedstawionym na rysunku 5, zastosowanie uziomu może okazać się niezbędne do celów
ochrony przeciwporażeniowej.
UWAGA 3
Właściwe jest zastosowanie prostego oddzielenia obwodów lub separacji elektrycznej, na przykład, gdy w
zespole zastosowany jest sprzęt informatyczny lub gdy konieczne jest zmniejszenie oddziaływania
elektromagnetycznego.
Zespół ruchomy lub przewoźny może być zasilany w energię elektryczną dowolnym ze sposobów
podanych w punktach a), b), c) lub d) lub sposobem podanym w punkcie a) w powiązaniu z jednym z
pozostałych sposobów.
Źródła napięcia zasilającego, jak również środki służące do prostego oddzielenia obwodów lub
separacji elektrycznej mogą znajdować się wewnątrz zespołu.
W miejscu dobrze widocznym dla użytkownika zespołu należy umieścić tabliczkę z napisem
jednoznacznie i jasno informującym o sposobie zasilania, jaki może być użyty w przypadku danego
zespołu.
W obwodach wszystkich gniazd wtyczkowych przeznaczonych do zasilania sprzętu elektrycznego
znajdującego się poza zespołem, należy stosować ochronę uzupełniającą przed dotykiem
bezpośrednim za pomocą urządzeń ochronnych różnicowoprądowych o znamionowym prądzie
różnicowym nie przekraczającym 30 mA, za wyjątkiem obwodów chronionych przez zastosowanie
SELV, PELV lub separacji elektrycznej.
Części przewodzące dostępne zespołu, takie jak: obudowa, konstrukcja lub rurociągi powinny być
połączone ze sobą wzajemnie i za pomocą głównych przewodów wyrównawczych przyłączone
wewnątrz zespołu do przewodu ochronnego układów TT, IT lub TN.
Główne połączenie wyrównawcze powinno być wykonane przewodem giętkim.
1
Połączenie zespołu ze źródłem zasilania należy wykonać przewodami o przekroju co najmniej
2
2,5 mm Cu. Przewody giętkie należy wprowadzać do zespołu za pomocą przepustów tak, aby
zminimalizować możliwość uszkodzenia izolacji lub powstania zwarcia i w efekcie pojawienia się
napięcia na częściach przewodzących dostępnych zespołu. Powłoka przewodów powinna być pewnie
przymocowana do zespołu.
Urządzenia, stosowane do połączenia zespołu ze źródłem zasilania, powinny spełniać następujące
wymagania:
-
wtyczki powinny mieć obudowę z materiału izolacyjnego,
-
wtyczki i gniazda wtyczkowe, znajdujące się na zewnątrz zespołu, powinny zapewniać stopień
ochrony nie niższy niż IP44,
-
obudowy wtyczek odbiornikowych powinny zapewniać stopień ochrony co najmniej IP55,
-
wtyczka odbiornikowa powinna być usytuowana na zespole.
Gniazda wtyczkowe usytuowane na zewnątrz zespołu powinny mieć obudowy zapewniające stopień
ochrony nie niższy niż IP54.
2
L1
RCD
L2
L3
14
1c
N
PE
7
15
14
15
7a
16a
5
15
13
M
6
6
RCD
 30
mA
18
2
7b
15
7d
7c i/lub 7e
15
4
10
10
UWAGA: Ochrona polegająca na samoczynnym wyłączeniu zasilania za pomocą urządzenia
ochronnego różnicowoprądowego (RCD)
Rys. 1. Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego z niskonapięciowym zespołem
prądotwórczym I lub II klasy ochronności, umieszczonym wewnątrz zespołu (z uziomem lub
bez uziomu)
3
Niskonapięciowy zespół
prądotwórczy II klasy
ochronności
L1
RCD
L2
L3
14
N
1c
PE
7
15
14
15
15
7a
5
16a
13
M
6
6
RCD
 30
mA
18
2
7b
15
7d
7c i/lub 7e
15
4
10
Rys.2.
10
Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego z niskonapięciowy zespołem
prądotwórczym II klasy ochronności, umieszczonym poza zespołem(z uziomem lub bez
uziomu)
Objaśnienia do rysunku 1 i rysunku 2
1c
Przyłączenie do niskonapięciowego zespołu prądotwórczego
2
Obudowa II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej, obejmująca pierwsze urządzenie
zabezpieczające, zapewniające samoczynne wyłączenie zasilania
4
Schodki przewodzące, jeżeli przewidziano schodki
5
Przyłączenie punktu neutralnego (lub, jeżeli jest on niedostępny, przewodu fazowego) do
przewodzącej konstrukcji zespołu
6
Gniazda wtyczkowe do wyłącznego stosowania w zespole
7
Połączenie wyrównawcze główne:
7a
do masztu anteny, jeżeli przewidziano taki
7b
do przewodzących schodów zewnętrznych stykających się z ziemią, jeżeli przewidziano takie
7c
do funkcjonalnego uziomu (w razie potrzeby)
7d
do przewodzącej obudowy zespołu
7e
do uziomu do celów ochrony, jeżeli przewidziano taki
10
Gniazda wtyczkowe do zasilania sprzętu elektrycznego, przeznaczonego do stosowania poza
zespołem
4
13
Sprzęt elektryczny do zastosowania w zespole
14
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego, jeżeli jest wymagane
15
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego (np. wyłącznik)
16a
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym nie
przekraczającym 30 mA, przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą samoczynnego
wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego poza zespołem
16b
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą
samoczynnego wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego w
zespole
18
Główny zacisk uziemiający lub główna szyna uziemiająca
L1
L1
RCD
L2
1b
L2
L3
L3
14
N
N
PE
PE
7
15
14
16a
13
15
M
15
7a
6
6
RCD
 30
mA
18
2
7b
15
7d
7c i/lub 7e
15
4
10
10
Rys. 3. Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego ze stałą instalacją elektryczną
o dowolnym układzie sieci z ochroną przez samoczynne wyłączenie zasilania za pomocą
urządzenia ochronnego różnicowoprądowego (RCD) (z uziomem lub bez uziomu)
5
1b
L1
L1
L2
L2
L3
L3
14
N
N
15
PE
14
16a
13
15
M
6
15
20
6
RCD
 30
mA
2a
15
10
15
10
Rys. 4. Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego ze stałą instalacją elektryczną o
dowolnym układzie sieci, lecz z ochroną dokonywaną w zespole o nieprzewodzącej
obudowie, za pomocą miejscowego, nieuziemionego połączenia wyrównawczego
Objaśnienia do rysunku 3 i rysunku 4
1b
Przyłączenie zespołu do zasilania o skutecznych środkach ochrony
2
Obudowa II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej, obejmująca pierwsze urządzenie
zabezpieczające, zapewniające samoczynne wyłączenie zasilania,
2a
Środowisko nieprzewodzące
4
Schodki przewodzące, jeżeli przewidziano schodki
6
Gniazda wtyczkowe do wyłącznego stosowania w zespole
7
Połączenie wyrównawcze główne:
7a
do masztu anteny, jeżeli przewidziano taki
7b
do przewodzących schodów zewnętrznych stykających się z ziemią, jeżeli przewidziano takie
7c
do funkcjonalnego uziomu (w razie potrzeby)
7d
do przewodzącej obudowy zespołu
7e
do uziomu do celów ochrony, jeżeli przewidziano taki
10
Gniazda wtyczkowe do zasilania sprzętu elektrycznego, przeznaczonego do stosowania poza
zespołem
13
Sprzęt elektryczny do wyłącznego zastosowania w zespole
14
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego, jeżeli jest wymagane
15
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego (np. wyłącznik)
16a
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym nie
przekraczającym 30 mA, przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą samoczynnego
wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego poza zespołem
6
16b
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą
samoczynnego wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego w
zespole
18
Główny zacisk uziemiający lub główna szyna uziemiająca
20
Nieuziemione połączenia wyrównawcze miejscowe
L1
L1
1a
RCD
L2
L2
L3
L3
8
14
16b
2
PE
7
9
9
9
21
7a
6
18
9
9
9
13
6
16a
RCD
 30 mA
7b
16a
7d
7e
RCD
 30 mA
4
10b
10a
Rys. 5. Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego ze stałą instalacją elektryczną o
dowolnym układzie sieci poprzez transformator zapewniający proste oddzielenie obwodów,
oraz układ IT z uziomem
7
1a
L1
L1
L2
L2
L3
L3
RCD
25
L2
L2
L3
L3
8
14
L1
L1
1a
8
14
N
R<
2
2
PE
7
7
7a
7a
5
18
7b
7d
7b
7c i/lub 7e
4
Rys. 6.
Przykład połączenia zespołu ruchomego Rys. 7.
lub przewoźnego ze stałą instalacją
elektryczną o dowolnym układzie sieci
poprzez transformator zapewniający
proste oddzielenie obwodów, oraz układ
IT z urządzeniem do monitorowania
stanu izolacji i z wyłączeniem zasilania
po pierwszym zwarciu z ziemią (z
uziomem lub bez uziomu)
18
7d
7c i/lub 7e
4
Przykład połączenia zespołu
ruchomego lub przewoźnego ze stałą
instalacją elektryczną o dowolnym
układzie sieci poprzez transformator
zapewniający proste oddzielenie
obwodów, oraz układ TN (z uziomem
lub bez uziomu)
Objaśnienia do rysunku 5, rysunku 6 i rysunku 7
1a
Przyłączenie zespołu do zasilania poprzez transformator z prostym oddzieleniem obwodów
2
Obudowa II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej, obejmująca pierwsze urządzenie
zabezpieczające, zapewniające samoczynne wyłączenie zasilania
4
Schodki przewodzące, jeżeli przewidziano schodki
5
Przyłączenie punktu neutralnego (lub, jeżeli jest on niedostępny, przewodu fazowego) do
przewodzącej konstrukcji zespołu
6
Gniazda wtyczkowe do wyłącznego stosowania w zespole
7
Połączenie wyrównawcze główne:
7a
do masztu anteny, jeżeli przewidziano taki
7b
do przewodzących schodów zewnętrznych stykających się z ziemią, jeżeli przewidziano takie
7c
do funkcjonalnego uziomu (w razie potrzeby)
7d
do przewodzącej obudowy zespołu
7e
do uziomu do celów ochrony, jeżeli przewidziano taki
8
Urządzenia zabezpieczenia przetężeniowego, jeżeli są wymagane, i/lub ochrony za pomocą
samoczynnego wyłączenia zasilania w razie drugiego zwarcia z ziemią
9
Urządzenia zabezpieczenia przetężeniowego i ochrony za pomocą samoczynnego wyłączenia
zasilania w razie drugiego zwarcia z ziemią
8
10a
Trójfazowe gniazdo wtyczkowe do zasilania sprzętu elektrycznego, przeznaczonego do
stosowania poza zespołem
10b
Jednofazowe gniazdo wtyczkowe do zasilania sprzętu elektrycznego, przeznaczonego do
stosowania poza zespołem
13
Sprzęt elektryczny do wyłącznego zastosowania w zespole
14
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego, jeżeli jest wymagane
16a
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym nie
przekraczającym 30 mA, przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą samoczynnego
wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego poza zespołem
16b
Urządzenie ochronne różnicowoprądowe przeznaczone do zabezpieczenia za pomocą
samoczynnego wyłączenia zasilania, w przypadku obwodów wyposażenia używanego w
zespole
18
Główny zacisk uziemiający lub główna szyna uziemiająca
21
Transformator do zasilania np. sprzętu elektrycznego 230 V
25
Urządzenie do monitorowania stanu izolacji
1a
L1
L1
L2
L2
L3
L3
8
14
N
2
11
8
8
8
21
6
8
8
13
8
4
10
10
Rys. 8. Przykład połączenia zespołu ruchomego lub przewoźnego ze stałą instalacją elektryczną o
dowolnym układzie sieci z użyciem separacji elektrycznej zapewnionej przez transformator
separacyjny
Objaśnienia do rysunku 8
1a
Przyłączenie zespołu do zasilania poprzez transformator zapewniający separację elektryczną
2
Obudowa II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej, obejmująca pierwsze urządzenie
zabezpieczające, zapewniające samoczynne wyłączenie zasilania,
4
Schodki przewodzące, jeżeli przewidziano schodki
6
Gniazda wtyczkowe do wyłącznego stosowania w zespole
9
8
Urządzenia zabezpieczające do samoczynnego wyłączenia zasilania w razie drugiego zwarcia
z ziemią i, jeżeli jest wymagane, do zabezpieczenia przetężeniowego
10
Gniazda wtyczkowe do zasilania sprzętu elektrycznego, przeznaczonego do stosowania poza
zespołem
11
Izolowane nieuziemione połączenia wyrównawcze
13
Sprzęt elektryczny do stosowania w zespole
14
Urządzenie zabezpieczenia przetężeniowego, jeżeli jest wymagane
21
Transformator do zasilania np. sprzętu elektrycznego 230 V
10