nasza łódź - Centrum Wiedzy Rewitalizacja

Transkrypt

NASZA
ŁÓDŹ
PODRĘCZNIK
DLA NAUCZYCIELI
NASZA ŁÓDŹ
PODRĘCZNIK DLA NAUCZYCIELI
Scenariusze:
Barbara Michalska, Aleksandra Dulas, Vojisław Radojicic, Joanna Ufnalska, Anna Jurek, Agata Kobylińska,
Emilia Twardowska, Michał Gruda, Marta Madejska, Gabriela Zajfert
Korekta i wsparcie:
Przemysław Sadura, Ewelina Kuźniarek, Magdalena Wojciechowska
Podręcznik:
Katarzyna Kołodziejczak-Kostecka – treści
Gabriela Zajfert – koncepcja, treści
Magdalena Prasoł – treści, uzupełnienia przewodnika
Bartosz Mielniczek – treści, uzupełnienia przewodnika
Stefan Brajter – fotografie
Virginia Garcia Moreno – ilustracje
Robert Lisiecki – skład
Korekta i wsparcie:
Hanna Gill-Piątek, Jarosław Ogrodowski
opracowanie podręcznika na zlecenie Miasta Łódź – Spółdzielnia Socjalna Varia
ISBN 978-83-941411-3-4
Łódź 2015
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007–2013
NASZA ŁÓDŹ | PODRĘCZNIK DLA NAUCZYCIELI | 5
SPIS TREŚCI
WSTĘP___________________________________________________________________________7
OPIS I CELE PROGRAMU_____________________________________________________________9
POJĘCIE REWITALIZACJI___________________________________________________________ 12
OBSZARY TEMATYCZNE____________________________________________________________ 15
SCENARIUSZE____________________________________________________________________83
OPIS DZIAŁANIA KÓŁ DETEKTYWÓW ŁÓDZKICH______________________________________ 143
O ŁÓDZKIEJ PLATFORMIE QUESTINGOWEJ___________________________________________ 146
WSTĘP
Łódź przechodzi proces rewitalizacji. Obejmuje on nie tylko re-
sto. Zakładają ogródki przy swoich szkołach, wymyślają place
monty kamienic i porządkowanie przestrzeni, w tym tworze-
zabaw, które realizowane są z Budżetu Obywatelskiego. Mło-
nie nowych ulic czy dotąd w Polsce nieznanych woonerfów.
dzi ludzie sięgając do tradycji miasta włókienniczego, zakładają
Proces rewitalizacji, rozumiany jako przywrócenie jakiemuś
firmy wytwarzające produkty, z którymi mogą identyfikować
obszarowi pierwotnej wartości, utraconej z powodu zniszczeń
się łodzianie. To od nich w przyszłości będzie zależał kształt
oraz zaniedbań, powinien dotyczyć przede wszystkim prze-
Łodzi.
mian społecznych. Zmiany te są prowadzone z myślą o młodym pokoleniu łodzian. Aby przybliżyć tym najmłodszym
Oddajemy w Państwa ręce podręcznik, który jest przewodni-
i tym trochę starszym pojęcie rewitalizacji, powstał program
kiem po zagadnieniach związanych z Łodzią, źródłem inspira-
edukacyjny „Nasza Łódź”. Jego zadaniem jest przeprowadzenie
cji i informacji. Ma być on narzędziem przydatnym w codzien-
dzieci i młodzieży przez proces zmian w sercu ich miasta. Nie-
nym budowaniu wizerunku Łodzi wśród małych i tych nieco
które z nich, jak konieczność przeprowadzki na czas remontu
starszych łodzian. W opracowaniu znajdziecie Państwo:
czy zmiana znanej od dzieciństwa okolicy, mogą budzić zro-
Opis Programu edukacyjnego „Nasza Łódź” i jego cele.
zumiały opór i lęk. Dlatego też istotne jest, by proces ten jawił
W dziale tym zaprezentowano kontekst powstania progra-
się jako zjawisko pozytywne i ożywiające naszą lokalną tożsa-
mu, do kogo jest kierowany oraz jego trzy główne założenia.
mość, która odwołuje się do naszej miejscowej historii, regiona-
Pojęcie rewitalizacji. Jest to próba wyjaśnienia złożoności
lizmów językowych, utożsamiania się z wyrosłymi na gruncie
łódzkim klubami sportowymi czy wreszcie rodzimą kuchnią.
tego zagadnienia.
Obszary tematyczne. To dział, w którym zaproponowano
omawianie Łodzi w postaci bloków tematycznych. Każdy
Rewitalizacja dotyczy wszystkich mieszkańców Łodzi, bez
obszar skonstruowany jest według następującego schema-
względu na miejsce zamieszkania. Dlatego niniejszy pod-
tu: propozycje tematów i pojęć, bibliografia, przydatne linki,
ręcznik powstał dla wszystkich łódzkich nauczycieli, tak, aby
rekomendowane miejsca do odwiedzenia z możliwością od-
razem z uczniami mogli odkrywać Łódź na nowo, wspólnie
bycia wycieczek, lekcji muzealnych, itp.
doświadczając jej przeszłości i widząc sens włączenia się w jej
Scenariusze. W tej części zawarto konspekty lekcji dla
odbudowę. Do procesu rewitalizacji zaproszony jest każdy,
trzech odrębnych ścieżek dydaktycznych przyporządko-
wiek nie ma znaczenia, a słowo „każdy” ma tu kluczowe zna-
wanych trzem grupom wiekowym. Konspekty wzbogacono
czenie. Uczniowie już pokazali, że potrafią zadbać o swoje mia-
o ciekawostki i bibliografię.
83 |3 NASZA ŁÓDŹ | PODRĘCZNIK DLA NAUCZYCIELI
Opis „Kół Detektywów Łódzkich” – cyklu dodatkowych,
pozalekcyjnych zajęć powołanych dla poszerzenia wiedzy o Łodzi i budowania właściwych postaw społecznych,
w którym wyjaśniono istotę ich działania.
Łódzka platforma questingowa. W części tej prezentowana
jest idea questingu i jej praktyczny wymiar w postaci stworzonych tras w obrębie Strefy Wielkomiejskiej w Łodzi z odnośnikami do obszarów tematycznych.
Strefa Wielkomiejska to obszar szeroko rozumianego centrum Łodzi wyznaczony w oparciu o zakres przestrzenny
zwartej struktury historycznej: kwartałów zabudowy kamienicznej, zespołów fabrycznych oraz parków i ogrodów.
Powierzchnia Strefy Wielkomiejskiej wynosi 1 400 ha,
w tym obszarze znajduje się cała ulica Piotrkowska (wraz
z otoczeniem rynku Starego i Bałuckiego od północy), skrajna zachodnia granica opiera się na alei Jana Pawła II, zaś
wschodnia na ulicy Kopcińskiego. Strefa jest zamieszkała
przez 21% populacji miasta.
Obszar ten definiuje Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi 2020. Strefa Wielkomiejska jest najstarszą strukturą
miejską Łodzi, najlepiej ukształtowaną urbanistycznie,
zawierającą najwięcej okazałych budynków mieszkalnych
i fabrycznych oraz regularnie i najpełniej zabudowanych
kwartałów. Charakter Strefy decyduje o tożsamości Łodzi.
OPIS I CELE PROGRAMU
„NASZA ŁÓDŹ”
O potrzebie realizacji programu
Potrzebę realizacji podobnego programu zgłaszano już wielo-
Łódź przygotowuje się do wielkich zmian. Rewitalizacja to nie
krotnie, zarówno od strony społecznej (wniosek w Budżecie
tylko przebudowa lub adaptacja budynków, ale przede wszyst-
Obywatelskim, rekomendacje organizacji pozarządowych
kim rozwiązywanie problemów społecznych, poprawa wa-
czy łódzkich przewodników), jak i ze strony samych nauczy-
runków mieszkaniowych, poprawa przestrzeni publicznych
cieli, którzy z pasją i zaangażowaniem starają się przybliżyć
oraz zwiększanie atrakcyjności gospodarczej centrum. Wła-
uczniom łódzkie dziedzictwo. Zapraszamy Państwa do udziału
ściwie prowadzony proces rewitalizacji powinien być oparty
w programie i poznawania Łodzi wraz z dziećmi i młodzieżą.
o dialog z lokalną społecznością i wszystkimi innymi osobami,
które są w niego włączone: lokalnymi przedsiębiorcami, insty-
Do kogo kierujemy Program?
tucjami kultury, organizacjami pozarządowymi… Trudno wy-
Program kierowany jest do wszystkich łódzkich placówek
obrazić sobie dobrą rewitalizację bez udziału szkół, nie tylko
oświatowych, dla których organem prowadzącym jest Miasto
tych znajdujących się w Śródmieściu. To przecież w głównej
Łódź, z wyłączeniem przedszkoli miejskich.
mierze od nauczycieli zależy, co dzieci i młodzież będą wiedziały o rodzinnym mieście i czy będą w przyszłości czuły
Jakie są cele Programu?
z nim związek.
Program edukacyjny „Nasza Łódź ma za zadanie spełnić trzy
poniższe cele:
W ramach działań rewitalizacyjnych konieczne jest również
wzmocnienie inicjatywy mieszkańców i świadomości dzie-
budowanie tożsamości lokalnej i pozytywnych związków
z Łodzią wśród łódzkich dzieci i młodzieży,
dzictwa kulturowego, którego są spadkobiercami. To też nauka
wzmacnianie kapitału społecznego, w tym kreowanie po-
bycia odpowiedzialnym za swoje miasto już od małego, po-
staw obywatelskich, nakierowanych na odpowiedzialność,
cząwszy od własnego podwórka. Z tego powodu powstała „Na-
kooperację i dbałość o dobro wspólne wśród łódzkich dzieci
sza Łódź”, wieloletni program edukacyjny dla najmłodszych
mieszkańców. Program ten rozpoczął się w roku szkolnym
2014/2015 i będzie kontynuowany w następnych latach.
i młodzieży,
wprowadzenie pojęcia „rewitalizacja” i wiedzy o tym procesie wśród łódzkich dzieci i młodzieży.
10| |N NASZA ŁÓDŹ | PODRĘCZNIK DLA NAUCZYCIELI
Pośrednim celem Programu jest przygotowanie szkół do udzia-
Wszystkie placówki biorące udział w Programie otrzymują
łu w procesie rewitalizacji jako ważnych partnerów w dialogu
Certyfikat „Szkoły Przyjaznej Łodzi”.
z lokalną społecznością i wzmocnienie ich roli wychowawczej
jako jednego z elementów długofalowego działania, nastawio-
ŚCIEŻKI WIEKOWE
nego na budowę kapitału społecznego.
Do jakich grup dzieci i młodzieży kierujemy Program?
Z jakich elementów składa się Program?
Aby dostosować treści do wieku i możliwości dzieci, w progra-
Program składa się z 4 głównych elementów:
mie „Nasza Łódż” zaplanowano 3 różne Ścieżki dydaktyczne:
szkolenia dla nauczycieli,
łódzkie pomoce naukowe dla szkół,
Ścieżka 1. Uczniowie szkół podstawowych w klasach I–III oraz
lekcje o tematyce łódzkiej,*
dzieci uczące się w innych placówkach odpowiadające tej gru-
zajęcia pozalekcyjne – Koła Detektywów Łódzkich.
pie wiekowej.
*Program w zakresie lekcji może być realizowany na godzi-
Z uwagi na specyfikę rozwojową i możliwości poznawcze naj-
nach WOS, historii lub lekcjach wychowawczych lub na lek-
młodszej grupy, w tej grupie silny akcent kładzie się na atrak-
cjach innych przedmiotów, jeśli dyrekcja Placówki podejmie
cyjne pomoce naukowe angażujące uwagę i zdolności manu-
taką decyzję. Jego realizacja wypełnia ministerialne wytyczne
alne dzieci (np. zestaw klocków o tematyce architektury XIX
w sprawie elementów edukacji regionalnej zawartej w podsta-
wieku, zeszyt ćwiczeń z naklejkami, układanka z postaciami
wie programowej.
z filmów animowanych), uwzględniając przy tym wprowadzenie najbardziej podstawowych pojęć z zakresu tożsamości lo-
ŁÓDZKIE POMOCE NAUKOWE
kalnej i opisu przestrzeni oraz architektury.
Szkoły, które włączą się w Program otrzymają komplety
Dla najmłodszych dzieci poleca się spacery z poznawaniem
atrakcyjnych pomocy naukowych dostosowanych do wieku
najbliższej okolicy, z jednym wyjściem do instytucji kultury
i potrzeb uczniów, które pomogą poprowadzić zajęcia lekcyjne
(np. Muzeum Bajki).
i pozalekcyjne. Przykładowe pomoce to:
zestaw klocków o tematyce łódzkiej architektury XIX wieku,
zeszyt ćwiczeń z naklejkami dla młodszych dzieci przybliżający tematykę rewitalizacji,
Ścieżka 2. Uczniowie szkół podstawowych w klasach IV–VI
oraz dzieci uczące się w innych placówkach odpowiadające tej
grupie wiekowej.
W tej Ścieżce szczególną uwagę należy położyć na pobudzanie
makiety XIX-wiecznych kamienic z tektury, które można
ciekawości i samodzielne zdobywanie informacji na temat naj-
złożyć na lekcji, a potem zaplanować z nich wspólnie frag-
bliższej okolicy (szkoły lub domu), historii rodzinnej i jej miej-
ment miasta (zestaw do planowania partycypacyjnego),
sca w szerszym kontekście historii miasta. W przygotowanych
gra planszowa angażująca w zdobywanie wiedzy o Łodzi,
treściach i materiałach należy uwzględnić wiedzę o architek-
kolekcja kart o tematyce łódzkiej.
turze i mieście jako przestrzeni wspólnej z uwzględnieniem
elementów planowania partycypacyjnego (np. w postaci pomo-
Część pomocy przystosowana jest do możliwości uczniów
cy złożonej z makiet kamienic z kartonu, które można złożyć
z niepełnosprawnością.
na lekcji, a potem zaplanować z nich wspólnie miasto czy gry
planszowej angażującej w zdobywanie nowych informacji).
Ścieżka 2 realizowana jest podczas lekcji w placówkach i spacerów w najbliższej okolicy oraz w poszerzonym zakresie w formie Kół Detektywów Łódzkich, z wyjściami do instytucji kultury (np. Muzeum Miasta Łodzi czy Muzeum Sztuki).
Ścieżka 3. Uczniowie gimnazjów i szkół średnich oraz młodzież ucząca się w innych placówkach odpowiadających tej
grupie wiekowej.
Młodzież jest szczególnie trudnym adresatem ponadobowiązkowych treści edukacyjnych i ze względu na to w Ścieżce 3 należy położyć silny nacisk na partnerskie podejście do potrzeb
tej grupy i wzmacnianie jej potencjału w zakresie twórczego
wykorzystania wiedzy i technologii. Z uwagi na to preferowaną formą Programu skierowanego do tej grupy będzie rozwijanie przez uczniów Łódzkiej Platformy Questingowej (rodzaj
miejskich podchodów).
Sugerowane jest także zapoznanie młodzieży z amatorskimi
portalami gromadzącymi wiedzę o tematyce lokalnej, jak Miastograf czy Fabrykancka, i wykorzystanie takich form aktywności jak fotospacer z publikacją wyników na jednym z łódzkich portali fotoamatorskich.
Ścieżka 3 będzie realizowana podczas lekcji w placówkach
i spacerów w najbliższej okolicy oraz w poszerzonym zakresie w formie Kół Detektywów Łódzkich, z dwoma wyjściami
do instytucji kultury (np. Muzeum Miasta Łodzi czy Muzeum
Sztuki). W tej Ścieżce dla jednego uczestnika (uczennicy/
ucznia) planuje się przeprowadzenie 10 lekcji i 6 zajęć pozalekcyjnych w formie Kół Detektywów Łódzkich.
POJĘCIE REWITALIZACJI
Rewitalizacja to pojęcie dość trudne nie tylko do wymówienia
(np. w stosunku do dzielnic) i w odniesieniu do wielu dziedzin
i zapamiętania. Rolą nauczyciela jest pokazać ją jako proces zło-
(w tym: architektonicznej, społecznej, ekonomicznej czy kultu-
żony i wielowymiarowy, ale również przystępny dla młodych
rowej). Błędem jest określanie mianem rewitalizacji np. prze-
odbiorców. Dlatego tak istotne jest, by termin ten został nale-
budowy, remontu lub adaptacji pojedynczego budynku, jezdni
życie zrozumiany najpierw przez samych uczących.
czy parku. Rewitalizacja zawsze dotyczy większego obszaru
i w jej centrum stoi poprawa jakości życia.
REWITALIZACJA
W ścisłym rozumieniu słowa rewitalizacja to ożywienie.
W obecnym, szerszym znaczeniu termin ten narodził się
w USA w XX wieku jako koncepcja działań, które mają na celu
ekonomiczne ożywienie dzielnicy miejskiej. Stąd współcześnie
pojęcie to odnosi się do działań podejmowanych w dużej skali
Rewitalizację według założeń Narodowego Planu Rewitali-
Przyjrzyjmy się więc rewitalizacji w jej pierwotnym znacze-
zacji należy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzy-
niu. Jeśli oznacza ona ożywienie mogą nasuwać się następu-
sowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia
jące skojarzenia: zaludnia się opustoszała dzielnica, jej miesz-
całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności
kańcy chętnie podejmują pracę na jej terenie, zakładają firmy
lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowa-
usługowe i podejmują inne rodzaje działalności, uczestniczą
ne terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną
w życiu społecznym, wychodzą z inicjatywą przeobrażania
społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany
miejsca, które zamieszkują i czynią to, by żyło się wygodniej,
przez określenie i realizację programów rewitalizacji.
ładniej i bardziej funkcjonalnie.
Jak do tego doprowadzić? Odpowiedzi mogą być następujące:
potrzeb wszystkich jej użytkowników – mieszkańców i gości,
pozwolić mieszkańcom mówić i decydować o miejscu, w któ-
by czuć, że w Łodzi jesteśmy u siebie.
rym żyją, wzmocnić możliwość podjęcia pracy, ustanowić
dogodne warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej,
Jak widać rewitalizacja to problem natury społecznej. Aspekt
zadbać o dostęp do dobrej, publicznej edukacji, zieleni, punktów
architektoniczny jest zaledwie częścią całego cyklu przemian,
handlowych i usługowych, wreszcie wyremontować domy
które w istocie za cel ostateczny stawiają dobrą kondycję miesz-
(tzn. podwyższyć ich standard, by ludzie chętniej w nich miesz-
kańców i jakość ich życia. By to osiągnąć niezbędne jest zaanga-
kali, stworzyć dobrą infrastrukturę (drogi, ścieżki rowerowe,
żowanie społeczne i świadomość, czym jest rewitalizacja. Dlate-
komunikację miejską).
go do tego procesu warto przygotowywać najmłodsze pokolenie
łodzian kształtując w nim więź z miastem, w którym żyją.
Przybliżając uczniom, czym jest rewitalizacja można użyć antonimów o różnym stopniu trudności, dopasowując je do etapów
rozwoju uczniów, przy jednoczesnym odwołaniu się do znanych obrazów np.: zniszczony dom – wyremontowany dom,
bałagan (chaos) – porządek, puste podwórko – plac zabaw otoczony zielenią, nuda – zainteresowanie, bierność – aktywność,
Dlaczego warto ożywiać i remontować łódzkie centrum? By
zestawić takie rzeczowniki jak: odnawianie, zaangażowanie,
nie trzeba było wyprowadzać się na coraz dalsze obrzeża mia-
współpraca, potencjał, rozwój, funkcjonalność i przymiotniki:
sta, tkwić w korkach, aby dostosowywać przestrzeń miejską do
wygodny, ładny, kompleksowy, estetyczny, funkcjonalny.
Wielowarstwowość rewitalizacji wymaga szczególnego zdefiniowania, można ją zatem zobrazować za pomocą mapy men-
Po co jest?
talnej z następującymi hasłami:
rewitalizacja – co to jest? (to ożywianie, odnawianie, odbudo-

wa, itd.),
co można rewitalizować? (osiedla, kwartały, itd.),
po co przeprowadza się rewitalizację? (by to, co zniszczone
odnowić, by żyło się lepiej, wygodniej, ładniej, czyściej, bezpieczniej, itd.),
jakie są spodziewane efekty rewitalizacji? (ładne miasto,
Co to
jest?

REWITALIZACJA

w którym czujemy się dobrze, w którym chce się żyć, pracować i współpracować, zaangażować społecznie, wiara, że ma
się wpływ na otoczenie, estetyzacja otoczenia, rozwój, atrakcyjna praca, itp.).
Jakie niesie skutki?

Jaka
jest?
OBSZARY
TEMATYCZNE
16| |O OBSZARY TEMATYCZNE
Łódź przemysłowa
Łódź – ostatnie nieodkryte miasto
Łódź wielkich postaci
Łódź fabrykancka
Folklor łódzki
Łódź bajkowa
Łódź czterech kultur
Łódź awangardowa
Łódź filmowa
Łódź sportowa
Łódź współczesna
Łódź ciekawa
Łódź – historia mojej rodziny
OBSZARY TEMATYCZNE | 17
Obszary tematyczne to po prostu różne powody, za które można polubić Łódź. Zawierają one tematy, pojęcia, bibliografię,
linki oraz rekomendowane instytucje kultury i miejsca wraz
z ofertą warsztatów i wycieczek, które mogą być uzupełnieniem lekcji. O ile było to możliwe, przy warsztatach podano
skrócony opis. Oferta została opracowana na podstawie analizy informacji podanych na stronach internetowych bądź na
podstawie danych, jakie te instytucje nadesłały do twórców
niniejszego podręcznika. Do powyższych ofert dodano ciekawe propozycje komercyjne łódzkich firm kreatywnych.
Zaprezentowane obszary tematyczne są propozycją, można
je wzbogacać i poszerzać. Liczy się pomysłowość, inwencja
w podejmowaniu określonych zagadnień oraz atrakcyjne ujęcie tematów, dzięki którym uczniowie będą mogli odnaleźć
własną ścieżkę zainteresowań i nić łączącą ich z miejscem
zamieszkania. Istotne jest też by, przy opracowywaniu poszczególnych lekcji zwrócić uwagę na to, by z jednej strony
nie obciążać młodego odbiorcy zbyt dużą ilością suchych informacji, a z drugiej nie posługiwać się zbyt daleko posuniętymi uproszczeniami. „Nasza Łódź” to w założeniu program bez
klasówek, w którym wiedzę wzbogacają zarówno uczniowie,
jak i sami nauczyciele.
ŁÓDŹ PRZEMYSŁOWA
Niegdyś przedsiębiorca gromadził niezależnych rzemieślników, którzy z jego surowców, w danym czasie i miejscu wytwarzali wyroby. Czynili to podobnie, jak w swoich warsztatach rzemieślniczych – na prostych urządzeniach, z reguły
dzięki pracy rąk własnych. Z czasem, w miarę rozwoju, te proste zakłady zwane manufakturami doposażono w maszyny i urządzenia techniczne, zastosowano w nich podział pracy, co w efekcie zwiększyło skalę produkcji. Proces
ten doprowadził do przekształcania się manufaktur w fabryki. Tak narodziła się Łódź Przemysłowa, a wraz z nią sen
o ziemi obiecanej. Śnili drobni rzemieślnicy i ci, co zamieszkując wsie nie posiadali niczego. Spotkali się w Łodzi, jedni
stali się fabrykantami, a drudzy robotnikami.
Tematy:
Naturalne, korzystne warunki dla stworzenia przemysłu włókienniczego.
Rola Stanisława Staszica i Rajmunda Rembielińskiego w powstaniu okręgu włókienniczego.
Korzystne warunki dla osadników.
Pierwsi łódzcy fabrykanci (Kopish, Geyer).
Rola kobiet w łódzkim przemyśle.
Rola łódzkich robotników w czasie rewolucji 1905 roku.
Różne oblicza działalności społecznej kształtującej się w Łodzi (postawy patriotyczne, filantropia, budowanie wielokulturowości).
Specyfika miasta włókienniczego na tle polskich miast o długowiecznej tradycji.
Fazy rozwoju łódzkiego przemysłu – złoty wiek XIX, kryzys końca lat dwudziestych, powojenna nacjonalizacja, przyczyny i skutki
upadku.
Techniki produkcji – jak powstawały tkaniny?
Sukces łódzkiego przemysłu w drugiej połowie XIX wieku – Karol Scheibler, Izrael Poznański, rodzina Grohmanów.
Pojęcia:
manufaktura, przemysł, ziemia obiecana, prząśniczka, filantropia, włókiennictwo, architektura przemysłowa i postindustrialna,
przędzalnia, tkalnia, wątek, osnowa, maszyna parowa, bielnik, bawełna, wełna, kryzys gospodarczy, bezrobocie, nacjonalizacja, industrializacja.
Bibliografia:
Badziak K., Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi (do 1939 r.), Łódź 2002.
Bartczak M. Scheiblerowie – historia rodu, Łódź 1999.
Flatt O., Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa 1853. Przedruk: Warszawa 1980.
Geyer A., Z mojego życia, Łódź 2002.
Jaskulski M., Stare fabryki Łodzi, Łódź 1995.
Kobojek G. Księży Młyn, Łódź 1998.
Kusiński J., Bonisławski R., Janik M., Księga Fabryk Łodzi, Łódź 2010.
Kuźko W., Bidermanowie. Dzieje rodziny i fortuny, Łódź 2000.
Łukowska M., Fabrykant łódzki we wspomnieniach robotników, Łódź 2007.
Imperium rodziny Poznańskich w Łodzi, [red.] Machejek A., Łódź 2010.
Łódź Dzieje miasta, [red.] Rosin R., Łódź 1988.
Puś W., Pytlas S., Dzieje Łódzkich Zakładów im. Obrońców Pokoju „Uniontex” (d. Zjednoczonych Zakładów K. Scheiblera i L. Grohmana)
w latach 1827-1977, Warszawa 1979.
Pytlas S., Salm J. Berbelska D., Zielińska A., Kaszuba K., Księży Młyn, Łódź 1998.
Scheibler P., Scheiblerowie w drodze do ziemi obiecanej, Łódź 2014.
Stefański K., Wielkie rody fabrykanckie Łodzi i ich rola w ukształtowaniu oblicza miasta, Łódź 2014.
Sikorska-Kowalska M., Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku, Łódź 2001.
Linki:
https://www.youtube.com/watch?v=pp7hGXoFIsQ (Film z końca lat 30 XX w. prezentujący pracę łódzkich fabryk i łódzkie ulice)
https://www.youtube.com/watch?v=lDRvEYKgUms (Film pt. „Niezliczone trzeszczą źródła” o przemysłowej Łodzi z perspektywy łódzkich rzek,
czas trwania 15:26. Film powstał na zlecenie Muzeum Miasta Łodzi w ramach projektu „Łódź utkana dźwiękiem”, całość projektu została sfinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.)
Rekomendowane miejsca:
Muzeum Miasta Łodzi
ul. Ogrodowa 15, 91-065 Łódź
Dział Upowszechniania i Edukacji: tel. 42 254 90 11
[email protected]
oferta:
Dlaczego ziemia obiecana
Zajęcia przybliżają motyw „ziemi obiecanej”, od czasów biblijnych do czasów współczesnych; zajęcia oparte na fragmentach powieści „Ziemia obiecana” W.S. Reymonta oraz na fragmentach filmu w reżyserii Andrzeja Wajdy pod tym samym tytułem,
czas trwania: 60 min.
Imperium I. K. Poznańskiego. Pałac, fabryka, osiedle
Zajęcia ukazują historie Łodzi wielkoprzemysłowej na przykładzie kompleksu fabryczno-rezydencjonalnego I. K. Poznańskiego;
obejmują zwiedzanie gabinetu właściciela pałacu, zespołu budynków fabrycznych oraz osiedla domów mieszkalnych dla pracowników przedsiębiorstwa.
Łódzki Manchester. Historia Łodzi przemysłowej
Spacer tematyczny przybliżający najważniejsze fakty i daty dotyczące narodzin i rozwoju przemysłowej Łodzi; obejmuje zwiedzanie
wystawy historycznej „Triada Łódzka” oraz wybranych pomieszczeń pałacu.
Centralne Muzeum Włókiennictwa
ul. Piotrkowska 282, 93-034 Łódź
Dział Edukacji: tel. 42 684 61 15
oferta:
Rekonstrukcja tkalni z przełomu XIX/XX w. Prezentacja maszyn w ruchu
Wystawa stała
Narzędzia i maszyny włókiennicze w zbiorach Centralnego Muzeum Włókiennictwa
Wystawa stała
Historia Łodzi przemysłowej
Lekcja opowiada o przestrzennym rozwoju miasta i dziejach łódzkiego przemysłu włókienniczego. Lekcji może towarzyszyć projekcja filmowa.
 Miejska Biblioteka Publiczna Łódź-Śródmieście im. Andrzeja Struga
ul. A. Struga 33, 90-513 Łódź
tel. 42 637 30 37
oferta:
Rewolucja 1905 roku
Warsztaty przybliżające wydarzenia Rewolucji 1905 roku, analiza materiału źródłowego z wykorzystaniem druków ulotnych z epoki, przedstawienie miejsc walk na terenie miasta Łodzi.
Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Łodzi
ul. Legionów 27, 91-069 Łódź
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Historia Łodzi robotniczej – Miasto wielkich przemian.
To rodzaj lekcji historycznej poświęconej tworzeniu się robotniczej Łodzi. Na zajęciach analizuje się prawa miejskie i dynamiczny
(nieporównywalny z żadnym europejskim miastem) rozwój Łodzi,
czas trwania: ok. 60 min.
Muzeum Fabryki
ul. Drewnowska 58, 91-867 Łódź
tel. 42 664 92 93
www.muzeumfabryki.pl
oferta:
Wystawa Muzeum Fabryki
Prezentuje dzieje przemysłowej fortuny Poznańskich, rozwój zakładów, technikę produkcji tkanin bawełnianych, a także dokumentuje życie codzienne robotników.
W dawnej fabryce
Teatr cieni. Warsztaty prowadzone przy użyciu slajdów ukazujących dawne hale fabryczne, domy mieszkalne, parki.
Budujemy fabrykę
Tworzenie makiety budynków fabrycznych przy użyciu dużych klocków.
Alex – usługi turystyczne
Aleksandra Sitnicka
ul. Rydla 6/39, 93-203 Łódź
tel. 695 243 181
[email protected]
oferta:
Szukając Skarbu Izraela Poznańskiego
Gra miejska
Zbudujmy Fabrykę
Gra miejska
Visit.Łódź
Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych
ul. Krzewowa 6/8, lok. 2, 91-478 Łódź
tel. 603 341 922
www.visitlodz.com.pl,
[email protected]
oferta:
Łódź Przemysłowa – wczoraj i dziś
Warunki i rozwój przemysłu i gospodarstwa łódzkiego w XIX, XX i XXI wieku
Wycieczki piesze i autokarowe, gry miejskie, warsztaty, prelekcje, prezentacje, warsztaty kulinarne oraz zwiedzanie muzeów.
Manufaktury rzemieślnicze oraz imperia wielkich fabrykantów w XIX w., przemysł w XX w., perspektywy i rozwój gospodarczy
w XIX w.
Zwiedzanie obiektów muzealnych (np. Biała Fabryka) oraz krajobrazy miejskie (np. Księży Młyn).
czas trwania: od 45 min. do 5 godzin.
Bartosz Damian Mielniczek
ŁÓDŹ DLA CIEBIE / ŁÓDŹ 4 U
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Łódź: industrial light & magic
prelekcja i wycieczka
Architektura przemysłowa
wycieczka
Magdalena Prasoł
licencjonowany przewodnik miejski
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Od pucybuta do milionera – prawda czy miejska legenda?
Wycieczka i warsztat śladami Łodzi przemysłowej.
ŁÓDŹ – OSTATNIE NIEODKRYTE MIASTO
Przemierzając łódzkie ulice, powinniśmy jako łodzianie być świadomi faktu, iż znajdujemy się w unikatowej na skalę
europejską Strefie Wielkomiejskiej – jednym spójnym obszarze z zachowaną pierwotną siatką ulic i z tysiącami zabytkowych obiektów stojących w otoczeniu zieleni, której rozmiar może zaskoczyć i zadziwić. To okazja, by z uczniami
podążyć w niezwykłą podróż po stylach architektonicznych, by dzięki wspaniałym: kamienicom, pałacom i zespołom
fabrycznym pokazać Łódź wielokulturową i wielowyznaniową.
Tematy:
Łódź niegdyś – miasto kominów.
Czym zajmuje się urbanistyka.
Wyjątkowość przestrzeni miejskiej w Łodzi.
Specyfika łódzkiej Strefy Wielkomiejskiej powstałej w XIX wieku.
Zróżnicowanie stylów i form łódzkiej architektury.
Rozwój i znaczenie ulicy Piotrkowskiej.
Czym jest przestrzeń publiczna i jakie ma ona znaczenie dla właściwego funkcjonowania miasta.
Dlaczego warto dbać o swoje miasto.
Wpływ mieszkańców na rozwój miasta.
Odzwierciedlenie dawnej wielokulturowości w tkance miejskiej Łodzi.
Pojęcia:
strefa wielkomiejska, eklektyzm, historyzm, secesja, fabryka, kamienica, willa, pałac, zabytek, fasada, oficyna, pierzeja, kwartał,
urbanistyka, witraż, mozaika, klasycyzm, neogotyk, neorenesans, neobarok, rewitalizacja, restauracja, renowacja.
Bibliografia:
Janik M., Kusiński J., Stępniewski M., Szambelan Z., Łódź na mapach 1793-1939, Łódź 2012.
Kędzierski D., Ulice Łodzi, Łódź 2009.
Krajewski S., Kusiński J., Piotrkowska, spacer pierwszy i drugi, Łódź 2008.
Konicki Z., Ulice Łodzi, Łódź 1995.
Kusiński J., Bonisławski R., Janik M., Księga Fabryk Łodzi, Łódź 2010.
Laurentowicz-Granas M., Pałace Ziemi Obiecanej, Łódź 1997.
Łukawski S., Łódzka secesja, Łódź 1997.
Olenderek J. Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa, Łódź 2011.
Parki i ogrody Łodzi, [red.] R. Olaczek, Łódź 2006.
Rynkowska A., Ulica Piotrkowska, Łódź 1970.
Stefański K., Atlas architektury dawnej Łodzi, Łódź, 2008.
Stefański K., Ludzie, którzy zbudowali Łódź, Leksykon architektów i budowniczych miasta, Łódź 2009.
Stefański K., Łódzkie wille fabrykanckie, Łódź 2013.
Słownik terminów plastycznych, Warszawa 1993.
Linki:
https://www.youtube.com/watch?v=pFP5EkZqS7o (Film o zagubionym kwartale)
https://www.youtube.com/watch?v=r887rOtR3-g (Łódź w oczach Marka Janiaka - Rozmowa Edwina Bendyka z Markiem Janiakiem, Architektem Łodzi o mieście ciągle nieodkrytym, film polecany dla nauczycieli)
http://uml.lodz.pl/miasto/rewitalizacja_i_zabytki_/prezentacja_amazing_city_lodz__ostatnie_nieodkryte_miasto/ (Oficjalna prezentacja Łodzi stworzona przez Marka Janiaka i jego zespół)
https://www.youtube.com/watch?v=r887rOtR3-g („Marek Janiak – Rozmowa o Łodzi. Łódź w oczach Marka Janiaka”)
https://www.youtube.com/watch?v=RDQgMoqrh4c
https://www.youtube.com/watch?v=MqsUWS4jCuE
https://www.youtube.com/watch?v=sFQ45Ua0zbI („Łódź – amazing city. Ostatnie nieodkryte miasto”. Prelekcja Marka Janiaka w „6 Dzielnicy”)
https://www.youtube.com/watch?v=nxWkRN3FSjU (Film pt. „Bogactwo Łodzi” zrealizowany w ramach projektu „3Detale Łodzi” prowadzonego przez Muzeum Miasta Łodzi, dzięki wsparciu Fundacji Orange oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, czas trwania 18:26)
Miejski Konserwator Zabytków
tel. 42 638 43 84
Archiwum Państwowe w Łodzi
pl. Wolności 1, 91-415 Łódź
tel. 42 632 62 01
oferta:
Dla grup, uczelni i szkół prowadzone są prezentacje dziejów, zadań i zasobu Archiwum.
Galeria Willa
ul. Wólczańska 31/33, 90-607 Łódź
tel. 42 632 79 95
oferta:
Zwiedzanie: zabytkowej, secesyjnej willi zaprojektowanej około 1901 roku przez Gustawa Landau-Gutentegera . We wnętrzu znajduje się bogata dekoracja stiukowa, witraże i okna, to wszystko utrzymane w duchu secesji.
Visit.Łódź
ul. Krzewowa 6/8 lok. 2, 91-478 Łódź
tel. 603 341 922
www.visitlodz.com.pl
[email protected]
oferta:
Łódź – ostatnie nieodkryte miasto. Szukamy zaczarowanych miejsc i wyjątkowych zakątków Łodzi.
Wycieczki piesze i autokarowe, gry miejskie, warsztaty, prelekcje, prezentacje, warsztaty kulinarne oraz zwiedzanie muzeów. Spacer fotograficzny.
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Zobaczyć to znaczy uwierzyć. Łódź – miasto niezwykłe
Prelekcja i wycieczka
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Spacer odkrywców
uczestnicy pod kierunkiem przewodnika samodzielnie odkrywają miasto na podstawie historycznych śladów, budując z nich wielowarstwową historię.
ŁÓDŹ WIELKICH POSTACI
Jedni się tu urodzili, inni przebywali tu dłużej bądź krócej, łączy ich miejsce – Łódź, dzielą: narodowość, dziedzina,
w której tworzyli, lata, w których żyli. Wszyscy zostawili tu część siebie. A miasto to wycisnęło na nich swe piętno,
oddziałując poprzez ludzi, kulturę, specyficzny miejski krajobraz. Mamy ich w pamięci, każdy z nieco inną obsadą. Zapytani, kto z wielkich pochodził bądź tworzył w Łodzi, bez trudu wymienimy Tuwima, Reymonta, Rubinsteina, ale jest
wielu innych, współcześnie żyjących, którzy przyczyniają się do rozwoju polskiej kultury, sportu czy techniki. Warto
znać ich nazwiska oraz ich twórczość i dorobek.
Tematy:
Miejsca związane ze słynnymi łodzianami.
Łódź we wspomnieniach sławnych osób.
Galeria Wielkich Łodzian: sztuka czy kicz?
Bezimienni wielcy łodzianie – mieszkańcy, którzy swoją pracą przyczynili się do rozwoju miasta – łódzcy robotnicy – tkacze, kupcy,
włókniarki.
Poniżej zamiast pojęć podano spis tych, którzy urodzili się w Łodzi bądź tworzyli lub tworzą na jej terenie. Postaci zostały przyporządkowane do dziedzin. Każda grupa może stanowić oddzielny temat zajęć.
Założyciele miasta:
Stanisław Staszic, Rajmund Rembieliński.
Burmistrzowie i prezydenci Łodzi:
Karol Tangermann, Franciszek Traeger, Aleksy Rżewski.
Architekci i inżynierowie:
Hilary Majewski, Franciszek Chełmiński, Stefan Skrzywan, Filip Viebieg, William Heerlein Lindley, Daniel Libeskind, Julius Jung.
Literaci:
Julian Tuwim, Władysław Reymont, Karl Dedecjus, Aleksander Kamiński, Andrzej Sapkowski, Jerzy Kosiński, Aleksiej Bieriezin,
Andrzej Bart.
Artyści:
Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, Samuel Hirszenberg, Otto Pippel, Karol Hiller, Artur Szyk.
Muzycy:
Artur Rubinstein, Aleksander Tansman, Michał Urbaniak, Adam Ostrowski (O.S.T.R.).
Łódzkie zespoły:
Hedone, Marynarze z Łodzi, 19 wiosen, Blue Cafe, Normalsi, Psychocukier, Power of Trinity, Little White Lies, Sjon, NOT, L.Stadt, Muchy.
Ze świata teatru:
Aleksander Zelwerowicz, Leon Schiller, Stefan Jaracz, Kazimierz Dejmek, Bronisław Wrocławski.
Ze świata filmu:
Eugeniusz Bodo, Krzysztof Kieślowski, Jan Machulski, Janusz Gajos, Zbigniew Rybczyński, Sławomir Idziak, Cezary Pazura, Aleksander Ford, Jadwiga Jędrzejewska, Piotr Fronczewski, Piotr i Łukasz Dzięcioł (Opus Film).
Sport:
Marcin Gortat, Piotr Pustelnik, Ryszard Goszczyński, Adam Kszczot, Jan Morawiec, Jerzy Janowicz, Artur Partyka, Aleksandra
Urbańczyk-Olejarczyk, Jan Tomaszewski, Maria Kwaśniewska-Malaszewska, Jadwiga Wajs, Roman Kantor, Akiba Rubinstein, Barbara Niemczyk, Mieczysław Nowicki.
Tworzący historię:
Jan Karski, Marek Edelman, Eliasz Chaim Majzel – naczelny rabin Łodzi, Aleksander Falcman.
Inne dziedziny:
Jacek Trzmiel (Jack Tramel) – pionier komputerowy, Ary Sternfeld – pionier kosmonautyki.
Bibliografia:
Bereś W., Marek Edelman. Życie. Po prostu, Warszawa 2008.
Bonisławski R., Aleksy Rżewski, Łódź 2009.
Bonisławski R. Łódzkie adresy Juliana Tuwima, Łódź 1995.
Filmówka. Powieść o Łódzkiej Szkole Filmowej, [red.] K. Krubski, M. Miller, Z. Turowska, Warszawa 1998.
Honorowi obywatele miasta Łodzi, Łódź 2006.
Kawczyńska D., „Łódź, k…! Szkic do portretu filmowej Łodzi”, Łódź 2014.
Korczak J., Karski. Opowieść biograficzna, Warszawa 2010.
Podolska J. Rakowski-Kłos I., Spacerownik śladami Juliana Tuwima, Warszawa 2013.
Pellowski A., Kultura muzyczna Łodzi do roku 1918, Łódź 1994.
Ratajska K., Kraj młodości szczęśliwy. Śladami Juliana Tuwima po Łodzi i Inowłodzu, Łódź 2002.
Rubinstein A., Moje młode lata, Kraków 1986.
Stefański K., Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta, Łódź 2009.
Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888-1988, [red.] Kuligowskiej A., Łódź 1993.
Tuwim I., Łódzkie pory roku, Warszawa 1956.
E. T. Wood, Karski: opowieść o emisariuszu, Kraków 1996.
S. M. Jankowski, Karski: raporty tajnego emisariusza, Poznań 2009.
Y. Haenel, Jan Karski powieść, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
Żbikowski A., Karski, Warszawa 2011.
Linki:
http://uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/skarby_lodzi/ludzie_lodzi (Strona UMŁ pt.: Ludzie Łodzi)
http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/344386,karol-tangermann-ostatni-burmistrz-pierwszy-prezydent,id,t.html (Artykuł z Dziennika
Łódzkiego o Karolu Tangermannie)
http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/347713,franciszek-traeger-pilnowal-porzadku-na-piotrkowskiej,id,t.html (Artykuł z Dziennika
Łódzkiego o Franciszku Traegerze )
http://uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/slynni_lodzianie/zasluzeni_dla_lodzi__fresk_przy_piotrkowskiej_71/ (Strona UMŁ poświęcona niektórym zasłużonym dla miasta Łodzi)
http://www.yhlodz.pl/website3/turystyka/slawnilodzianie.html (Ziemia Obiecana – Subiektywny Przewodnik po Łodzi)
https://www.youtube.com/watch?v=HQpTO6BGX5Q (Film They Spoke Out: Messenger from Hell – The Jan Karski Story Disney Educational
Productions, wersja angielska)
https://www.youtube.com/watch?v=1U1bNNdqhXo (Tuwim movie – film o śladach Tuwima w Łodzi)
[email protected]
oferta:
Abecadło wg Tuwima
Zajęcia przybliżają działalność literacką poety i jego związki z Łodzią; obejmują zwiedzanie gabinetu J. Tuwima i ćwiczenia plastyczne.
Siedem skarbów Panteonu – opowieści o ludziach ziemi obiecanej
Lekcja przybliżająca historię i osiągnięcia znanych i mniej znanych postaci prezentowanych w muzealnym Panteonie Wielkich
Łodzian.
Zawód: emisariusz. Historia Jana Karskiego
Zajęcia przybliżają postać Jana Karskiego, kuriera z Łodzi, „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata”, jego osiągnięcia i związki
z miastem; historia tajnych misji, wielkich idei i wiadomości ukrytych w szyfrogramach.
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
ul. Wojska Polskiego 83, 91-755 Łódź
tel. 42 636 38 21
[email protected]
 Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Łodzi
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Niedokończona misja Jana Karskiego
Wycieczka przybliżająca postać Jana Karskiego w stulecie jego urodzin. Zwiedzanie gabinetów: Jana Karskiego oraz Marka Edelmana w Muzeum Miasta Łodzi, a następnie Parku Ocalałych. Na zakończenie uczniowie wypełniają karty pracy podsumowujące
wycieczkę.
Śladami Juliana Tuwima
Wycieczka ulicą Piotrkowską, zwiedzanie miejsc związanych z łódzkim poetą, przy okazji próba „przeniesienia się” ponad sto lat
w przeszłość.
Sławni Łodzianie
Zajęcia prowadzone w formie teleturnieju „Milionerzy”, wykorzystują audiowizualne środki przekazu, mogą służyć jako interaktywne źródło informacji, czas trwania: ok. 90 min.
 Miejską Biblioteka Publiczna Łódź-Śródmieście im. Andrzeja Struga
tel. 42 637 30 37
oferta:
Nasz sąsiad Julek
Lekcja tematyczna poświęcona Julianowi Tuwimowi, po zajęciach wycieczka do miejsc związanych z Julianem Tuwimem (Ławeczka Tuwima ul. Piotrkowska 104, Kamienica, gdzie mieszkał przy ul. A. Struga 42)
Anna Drzewiecka
Przewodnik turystyczny po Łodzi i województwie łódzkim
[email protected]
oferta
Szlakiem Juliana Tuwima:
a) Wycieczka piesza (ul. A. Struga – ul. Kopernika – ul. Piotrkowska)
b) Wycieczka autokarowa (j.w. + Cmentarz Żydowski – mogiła rodziców, ul. Kilińskiego – miejsce urodzenia, ul. Sienkiewicza, Park
Helenów)
Miejsca związane z życiem Jana Karskiego:
a) Wycieczka piesza
b) Wycieczka autokarowa
W obu wersjach przewidziane jest do wyboru (lub łącznie) zwiedzanie Parku Ocalałych i Gabinetu Karskiego w MMŁ
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
[email protected]
oferta:
Łódź wielkich postaci
Osobowości bardziej i mniej znane
Wycieczki piesze i autokarowe, gry miejskie, warsztaty, prelekcje, prezentacje, warsztaty kulinarne oraz zwiedzanie muzeów.
Oprócz powszechnie znanych, wyżej wymienionych postaci zapoznamy się też z mniej znanymi takimi jak: Samuel Hirszenberg –
malarz, Otto Pippel – malarz, Aleksander Falcman – pastor, zamordowany w obozie koncentracyjnym w Dachau, Karol Hiller – malarz, Artur Szyk – artysta, Jacek Trzmiel – Jack Tramel – pionier komputerowy, Ary Sternfeld – pionier kosmonautyki, Julius Jung
– architekt i twórca ul. Moniuszki, kamienic Poznańskiego i Konstadtów oraz Pałacu Poznańskiego, Daniel Libeskind – architekt
urodzony w Łodzi.
Wycieczka lub prezentacja u zleceniodawcy lub w innym obiekcie, zapoznania z twórczością artystów, malarzy, muzyków.
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Wielcy łodzianie – wielcy lodzermensche
Prelekcja i wycieczka
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódzki szlak 9 muz
Miejsca związane ze sławnymi literatami, artystami, filmowcami i muzykami.
Bohaterowie naszych czasów
Tropienie śladów łódzkich bohaterów – Aleksy Rżewski, Jan Karski.
ŁÓDŹ FABRYKANCKA
Dziwne to miasto, w którym fabryki niczym średniowieczne warowne zamki wyrosłe nader szybko i dość niespodziewanie kształtują krajobraz miejski, a przecież to miasto, niby bez rzeki, tego podstawowego czynnika, który pozwala
lokować stolice, swój potencjał dostrzegło w małych rzeczkach, tworząc stolicę imperium włókienniczego. Królowie
bawełny zadecydowali o wizerunku tego miasta. W XXI wieku fabryki nadal stanowią nieodłączny element łódzkiej
architektury. Dziś milczące, niejednokrotnie zmieniające swe funkcje są świadectwem włókienniczej przeszłości Łodzi.
Tematy:
Skąd przybyli, co zdziałali i co po sobie pozostawili twórcy wielkich łódzkich fortun.
Geyerowie, Scheiblerowie, Grohmanowie, Poznańscy i ich rola w tworzeniu wizerunku miasta.
Rody fabrykanckie, koligacje, kultura, obyczaje.
Mecenat fabrykantów.
Lodzermensch – kto to taki.
Księży Młyn – miasto w mieście.
Pojęcia:
lodzermensch, fabrykant, bilet wizytowy, krewny, powinowaty, koligacja, mecenat, księży młyn, manufaktura.
Bibliografia:
Bartczak. M., Scheiblerowie historia rodu, Łódź 1999.
Bąkiewicz G., A u nas w domu... opowieści dzieci fabrykanta, Łódź 2013.
Geyer A., Z mojego życia, Łódź 2002.
Imperium Rodziny Poznańskich w Łodzi, Łódź 2010.
Kobojek G., Księży Młyn, Łódź 1998.
Kuźko W., Bidermanowie. Dzieje rodziny i fortuny, Łódź 2000.
Łukowska M., Fabrykant łódzki we wspomnieniach robotników, Łódź 2007.
Pytlas S., Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864-1914, Łódź 1994.
Skrzydło L., Rody fabrykanckie, Łódź 2000.
Spodenkiewicz P., Piasek z Atlantydy. Rozmowy z Jerzym Grohmanem, Łódź 2006
Stefański K., Wielkie rody fabrykanckie Łodzi i ich rola w ukształtowaniu oblicza miasta, Łódź 2014
Linki:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Lodzermensch (Wikipedia o lodzermenschu)
http://www.lisak.net.pl/blog/?p=348 (O biletach wizytowych)
http://wyborcza.pl/alehistoria/1,133126,14302903,Ziemia_obiecana_Karola_Scheiblera.html (Artykuł Gazety Wyborczej pt.: „Ziemia obiecana Karola Scheiblera”)
http://lodz.gazeta.pl/im/6/5501/m5501556.pdf (Artykuł pt.: „Geyerowie zbudowali kawał Łodzi”)
oferta:
Ludwik Geyer i jego fabryka
W ramach lekcji przedstawiamy sylwetkę założyciela fabryki Ludwika Geyera oraz historię i działalność jego zakładów. Uczestnicy
zapoznają się także z wzornictwem wyrobów produkowanych w fabryce Ludwika Geyera.
Muzeum Kinematografii
pl. Zwycięstwa 1, 90-312 Łódź
[email protected]
[email protected]
tel. 42 674 09 57
oferta:
Historia Scheiblerów. Filmowy pałac.
Stała wystawa przybliżająca dzieje rodziny Scheiblerów, zbudowanego przez nich przemysłowego imperium oraz pałacu przy dawnym Wodnym Rynku.
Pałac Herbsta
ul. Przędzalniana 72, 90-338 Łódź
[email protected]
tel. 42 674 96 98
oferta:
Wnętrza pałacu Herbsta
Projekt wystroju pomieszczeń i nowej aranżacji pałacowych wnętrz powstał w oparciu o dokumentację konserwatorską i archiwal-
ne fotografie. Wnętrza są bliskie oryginałowi z czasów, gdy mieszkała w nich rodzina tych zamożnych fabrykantów.
wystawa stała
[email protected]
oferta:
Rodzina i pałac Poznańskich – historia ludzi i miejsca
Wykład prezentuje wielopokoleniową historię rodziny Poznańskich od czasu przybycia do Łodzi na początku XIX wieku po czasy
współczesne, dzieje budowy ich okazałej rezydencji oraz późniejszych przekształceń.
Z wizytą u rodziny Poznańskich
Spacer tematyczny obejmuje zwiedzanie apartamentów reprezentacyjnych oraz rodzinnych pałacu Izraela K. Poznańskiego, przybliża życie obyczajowe zamożnego przemysłowca (możliwość połączenia z warsztatami plastycznymi).
czas trwania: 45-60 min.
Miasta w mieście. Osiedla fabryczno-mieszkalne XIX w. Łodzi na tle przykładów europejskich
Wykład prezentuje założenia urbanistyczne zespołów rezydencjonalno-fabrycznych Izraela K. Poznańskiego przy ul. Ogrodowej
i Karola Scheiblera na Księżym Młynie na tle koncepcji angielskich miast industrialnych i przykładów ich europejskich realizacji.
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Scheibler i Grohman – najbogatsi łódzcy fabrykanci.
Wycieczka po należących niegdyś do dwóch zamożnych rodów terenach. Zwiedzanie pałaców, fabryk, osiedla robotniczego.
Muzeum Fabryki
ul. Drewnowska, 91-867 Łódź
tel. 42 664 92 93
www.muzeumfabryki.pl
oferta:
Łódzkie fortuny fabrykantów
Gra ekonomiczna.
Lodzermensch
Maciej Klimczak
ul. Marysińska 90a, m. 7, 91-854 Łódź
[email protected]
oferta:
Pałace ziemi obiecanej
Wędrówka szlakiem największych łódzkich rezydencji: pałace Poznańskiego (przy ul. Ogrodowej i Gdańskiej), Scheiblera, Grohmana, Schweikerta, Heinzla.
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
[email protected]
oferta:
Łódź fabrykancka
Specyfika, działalność i dziedzictwo wielkich fabrykantów
Czas trwania: od 45 min. do 5 godzin.
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
wycieczki:
Łódź – miasto magicznych miejsc
Ikony architektury Łodzi
Magia Księżego Młyna
Imperium Izraela Poznańskiego
Ulica Piotrkowska – serce Łodzi, centrum wszechświata
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódź przemysłowa
Wycieczka po miastach w mieście – dawnych fabrycznych imperiach.
or
ZALEWA
JKA
ka
uc
stra Bał
kie
FOLKLOR ŁÓDZKI
Znawcy twierdzą, iż nie istnieje takie pojęcie, ale czymże jest kolekcja tylko łodzianom znanych słów: bajbor, migawka,
ekspres, krańcówka, nazwy miejsc: Manu, Limanka, Park Śledzia? Znane eksperymenty kulinarne: zalewajka, prażoki,
knedle z truskawkami podane z młodą kapustą i mięsem stanowią w wielu domach niezapomniane smaki robotniczej Łodzi. Współczesność miesza się z przeszłością – dzisiejsza orkiestra podwórkowa przybrała formę rapu grupy
O.S.T.R. czy Familia HP. A czymże jest specyficzny wyraz utożsamiania się z miejscem zamieszkania poprzez ubieranie
designerskich kolekcji ubrań z napisami np. Beauty BAŁUTY, jak nie przejawem współczesnej łódzkiej kultury, którą
umownie możemy nazwać folklorem.
Tematy:
Formy rozrywki dawnych łodzian.
Legenda Bałut – Ślepy Max.
Przysmaki z łódzkich famuł, czyli co robotnik jadał po fajrancie.
Łódzkie kapele podwórkowe i ich repertuar.
Pojęcia:
famuły, fajrant, zalewajka, prażoki, żulik, chałka, migawka, krańcówka, majówka, bigiel, bałuciarz, sznytka.
Bibliografia:
Folklor robotniczej Łodzi, [red.] Kopczyńska-Jaworska B., Kucharska J., Dekowski J., Wrocław 1976.
Krzywik Kazimierczyk J., Były dancingi i grały orkiestry w mieście Łodzi, Łódź 2010.
Pawlak W., Minionych zabaw czar czyli czas wolny i rozrywka w dawnej Łodzi, Łódź 2001.
Piestrzeniewicz M., Rozrywka łodzian na przełomie XIX i XX wieku, Łódź 2010.
Piotrowski R., Ślepy Max. Historia łódzkiego Ala Capone, Warszawa 2014.
Wojciechowska A., Fifka i żulik, czyli domowa kuchnia łódzka, Łódź 2014.
Linki:
http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/193936,historia-i-obyczaje-jestem-maks-slepy-maks,id,t.html (Artykuł z Dziennika Łódzkiego dotyczący obyczajów dawnej Łodzi, Ślepego Maksa)
https://tropyhistorii.wordpress.com/2013/02/12/slepy-maks-lodzki-al-capone/ (O Ślepym Maksie)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Theo_wir_fahr%27n_nach_Lodz (Popularna w Niemczech i nie tylko piosenka o Łodzi stworzona przez podłódzkich Żydów. W Łodzi popularna na początku XX w., poniżej współczesne jej wykonanie)
https://www.youtube.com/watch?v=k5BpmTnEXS0
https://www.radiolodz.pl/posts/15210-lukasz-z-balut-zaprasza-na-wystawe („Bałuty, których już nie ma” – filmik o wystawie Łukasza z Bałut
w Miejskiej Bibliotece Publicznej Łódź-Bałuty im. Stanisława Czernika)
www.facebook.com/lukaszzbalut (Łukasz z Bałut)
o łódzkiej kuchni:
http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3497007,lodzki-folklor-fabryczna-dziewczyna-antek-cwaniak-zalewajka-i-migawka,id,t.html
http://bistro24.pl/gotowanie/sztuka-kulinarna,643/o-zalewajko-potraw-krolowo-kuchnia-lodzka,60371.html
http://www.smaki-i-smaczki.pl/2013/09/smaki-ziemi-lodzkiej.html
o łódzkiej gwarze:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Gwara_%C5%82%C3%B3dzka
http://lodz.citycheck.pl/index.php/component/content/article/121-slownik-gwary-lodzkiej
http://www.historialodzi.obraz.com.pl/jezyk-lodzian/
oferta:
W kuchni pani Goldbergowej
To multimedialna wystawa, która przenosi w symboliczny sposób, w czasy żydowskiej przedwojennej Łodzi, odtworzonej ze strzępków wspomnień Zenona i Marii Goldbergów.
Centrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju „Regio”
ul. Kamińskiego 3/5, lok. 43, 91-425 Łódź
[email protected], [email protected]
oferta
Codzienność ulicy i zabawy podwórkowe
Zwiedzanie fabularne, przewodnicy w strojach historycznych we współpracy z muzykami, a także cyrkowcami przeniosą w czasie.
Możliwość poznania życia przy głównej ulicy miasta – Piotrkowskiej w początkach XX wieku, najnowsze plotki, zabawy podwórzowe, wędrowne trupy artystów i muzyków. Atrakcje: zawody w toczeniu fajerek, chodzenie na szczudłach, strzelanie z procy.
Domowa kuchnia łódzka
Warsztaty kulinarne, wspólne przygotowanie kolacji pozwoli nie tylko poznać Łódź od kuchni, ale też zintegrować zespół. Polska
zalewajka, lepioszki z kuchni rosyjskiej, sałatka ziemniaczana lub knedle z truskawkami podane po łódzku, czyli z gotowaną młodą
kapustą oraz… kotletem schabowym z kuchni niemieckiej, a na deser makiełki lub ciasto drożdżowe.
„Hasło? Zalewajka!”
Ta gra miejska przeniesie uczestników w czasie do początków XX wieku, by przez pryzmat ówczesnej kuchni poznać realia dawnej
robotniczej wielokulturowej Łodzi. Możliwość spotkania m.in. żydowskiego handlarza i lokalnego poety piszącego poemat o… zalewajce. Przyda się dobry węch i wyczulony smak, nie bez znaczenia będzie też zręczność w wykonywaniu prac kuchennych, a całość
zakończy wspólne gotowanie.
Lodzermensch
Maciej Klimczak
ul. Marysińska 90a, m. 7, 91-854 Łódź
[email protected]
oferta:
Szlakiem Antka z Bałut i Ślepego Maksa
Wycieczka po przedwojennych Bałutach.
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
www.visitlodz.com.pl,
[email protected]
oferta:
Fajrant
Jak wyglądało życie prywatne mniejszości niemieckiej w XIX i na początku XX wieku?
Prezentacje, zabawy, spacery i warsztaty kulinarne. Zwiedzanie domu Traugotta Grohmanna, siedziby mniejszości niemieckiej.
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódzki koloryt lokalny
Życie codzienne mieszkańców Łodzi – wycieczka.
ŁÓDŹ BAJKOWA
Początki Łodzi Bajkowej sięgają roku 1948, kiedy to w prywatnym mieszkaniu przy ul. Radwańskiej pewien plastyk
przy pomocy przyjaciół zrealizował pierwszy lalkowy film animowany. Rok później utworzono Wytwórnię Filmów Fabularnych. W ramach jej działalności zainicjowano Oddział Filmów Rysunkowych. Przez ponad 60 lat w Se-ma-forze
powstało ponad 1400 filmów. Bajka dla dzieci zawsze ma wymiar magiczny. Wykreowany świat pozwala odbyć podróż
w nieznane. Ten rozdział łódzkiej historii dla najmłodszych może okazać się niezwykle atrakcyjny. Postacie stworzone
przez Se-ma-for, a następnie uwiecznione w brązie można spotkać na ulicach Łodzi. Mogą one stać się dla najmłodszych
celem wędrówek. Absolutnie obowiązkowe są wizyty w łódzkich teatrach lalek: „Pinokio” i „Arlekin”.
Tematy:
Znane i lubiane, czyli jak powstali i gdzie: Miś Uszatek, Kot Filemon, Plastuś.
Wytwórnia Se-ma-for.
Jak powstaje bajka animowana.
Teatr lalkowy.
Pojęcia:
bajka, animacja, film animowany (rysunkowy, lalkowy), teatr lalek, Arlekin, Pinokio, pacynki, kukiełki, marionetki, Miś Uszatek,
pingwin Pik-Pok, koty: Filemon i Bonifacy, Plastuś, Piotruś i Wilk, Trzy misie, Miś Colargol, Muminki, Wróbel Cwirek, Maurycy
i Hawranek, Parauszek, Ferdynand Wspaniały.
Bibliografia:
65 lat polskiej animacji dla dzieci, [Katalog wystawy plenerowej], Muzeum Kinematografii w Łodzi, Łódź 2012.
Bańkowski A. i Grabowski S., Semafor 1947-1997, Łódź 1999.
Linki:
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81%C3%B3d%C5%BA_Bajkowa (O pomyśle stworzenia szlaku turystycznego, którego elementami są postaci z bajek)
http://www.bajkowa.lodz.pl/nodes/type/bajkowy-szlak (Inna strona o podobnej tematyce)
http://muzeum.se-ma-for.com/
https://www.youtube.com/user/semafortv
https://www.facebook.com/lodzbajkowa/app_183630771680299
https://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_Lalek_Arlekin
http://teatrpinokio.pl/
http://www.teatrarlekin.pl/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_Lalki_i_Aktora_%E2%80%9EPinokio%E2%80%9D
Muzeum Animacji Se-ma-for
ul. Targowa 1/3, bud. 24, 90-022 Łódź
tel. 42 681 54 74
[email protected]
oferta:
Rysujemy animację
Uczestnicy warsztatów będą mogli dać upust swojej wyobraźni i namalować co tylko zapragną na dużym brystolu. Poczynania
odwiedzających zostaną zarejestrowane na zdjęciach, a ze zrobionych zdjęć powstanie wspaniała, kolorowa animacja, pokazująca
proces i efekty pracy.
Anna Michalska: tel. 42 674 09 57 wew. 151
[email protected]
[email protected]
oferta:
Co to jest film animowany?
Rodzaje filmów animowanych. Seans filmowy („składanka” filmów realizowanych różnymi metodami).
Najsłynniejsze gwiazdy filmów animowanych dla dzieci
Filmowa prezentacja najpopularniejszych bajkowych bohaterów (krótka „składanka” filmowa). Mój ulubiony bohater (błyskawiczny
konkurs rysunkowy).
Teatr Lalek Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi
al. 1 Maja 2, 90-718, Łódź
[email protected]
tel. 42 632 58 99, 695 087 008
oferta
Warsztaty, spektakle, zwiedzanie teatru.
Teatr Lalki i Aktora Pinokio w Łodzi
ul. Kopernika 16, Łódź
tel. 42 636 59 88
oferta
Warsztaty, spektakle, zeszyty metodyczne.
Baśniowa Kawiarenka
ul. Narutowicza 79c, Łódź
tel. 42 632 21 21, 601 704 299, 530 704 299
e-mail: [email protected]
oferta:
Spektakle, spotkania z książką.
Miejską Biblioteka Publiczna Łódź-Śródmieście im. Andrzeja Struga
tel. 42 637 30 37
oferta:
Szlakiem łódzkiej bajki
Prezentacja multimedialna przybliżająca: postaci z seriali dla dzieci i filmów łódzkiego Studia Małych Form Filmowych Se-ma-for
oraz jego historię. Zajęcia są skierowane do dzieci klas I szkół podstawowych.
Łódź bajkowa
Zajęcia z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej omawiające łódzkie pomniki przedstawiające bohaterów bajek dla dzieci połączone z głośnym czytaniem fragmentów bajek, omówienie działalności studia Se-ma-for oraz Muzeum Animacji.
Anna Drzewiecka
Przewodnik turystyczny po Łodzi i województwie łódzkim
[email protected]
oferta
Bajkowy Szlak Se-ma-fora czyli Migawki z filmowej Łodzi
wycieczka autokarowa
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Łódź bajkowa
Zaczarowana Łódź – szlakiem miejsc niezwykłych
Łódź jak z bajki – szlakiem łódzkich bajek, legend i mitów
Prelekcje i wycieczki
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódź bajkowa
Nie tylko w filmie – bajki w legendzie, literaturze, malarstwie – wycieczka.
ŁÓDŹ CZTERECH KULTUR
Ci, którzy przybyli do Łodzi w XIX wieku, przyjechali z różnych stron, przywożąc ze sobą kulturę miejsca, z którego
wyszli. Te różne narodowości, religie, barwny świat obyczajów i tradycji spotkały się i stworzyły mozaikę kultury
łódzkiej. Ślady tych bytności można dostrzec i dziś, ukryte w kamiennych macewach, kościołach, pałacach, a także
w swoistej gwarze i kulinariach. Swoich korzeni szukać w Łodzi mogą rodziny z całego świata. Współcześnie Łódź to
miejsce, gdzie bardzo chętnie przyjeżdżają i często zostają: studenci i wolontariusze.
Tematy:
Skąd się wzięła wielokulturowość Łodzi.
Ślady bytności i koegzystencji Niemców, Rosjan, Żydów i Polaków.
Społeczność czeska i śląska (tkacze), Anglicy (sport, piłka nożna), Francuzi.
Co to był Bund i jego działalność na terenie Łodzi.
Łódź w czasie I wojny światowej.
Bitwa Łódzka 1914 rok – ślady i wspomnienia.
Litzmannstadt Getto – obszar, dzieje, organizacja.
Ile zostało z wielokulturowości Łodzi, czyli kto dziś zamieszkuje Łódź.
Religie w Łodzi.
Inne kultury w Łodzi współczesnej (Wietnamczycy, Romowie, studenci z zagranicy od lat 60.).
Współczesne projekty wielokulturowe w Łodzi – Beit Project 2015, Hejstop.
Pojęcia:
koegzystencja, Bund, synagoga, cerkiew, zbór, Karl von Litzmann, getto, judaizm, protestanci, prawosławni, wielokulturowość,
mniejszości religijne.
Bibliografia:
Badziak K., Chylak K., Łapa M., Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 roku, Łódź, 2014.
Bonisławski R., Budziarek M., Niemcy łódzcy. Die Lodzer Deutschen, Łódź 2010.
Budziarek M., Świątynie Łodzi, Łódź 2005.
Krajewska H., Protestanci w Łodzi 1815-1914 Między edukacją a ewangelizacją, Warszawa 2014.
Podolska J., Litzmannstadt-Getto. Ślady. Przewodnik, Łódź 2004.
Przybyszewska J., Chodząc ulicami Litzmannstadt Getto, przewodnik dla ucznia, Łódź.
Radziszewska K., Gdzie są Niemcy z tamtych lat – wspomnienia łódzkich Niemców, Łódź 2005.
Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi. Sąsiedzi dalecy i bliscy, [red.] Samusia P., Łódź 1997.
Walicki J., Synagogi i domy modlitwy w Łodzi, Łódź 2000.
Linki:
http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/3464/rzadkowolska.pdf?sequence=1 (Artykuł opisujący relacje między
mniejszościami narodowymi w Łodzi w XIX i XX w. oraz prezentujący wybrane publikacje dotyczące wielokulturowej przeszłości miasta)
http://turystyczna.lodz.pl/page/32,Lodz-4-kultur.html (Strona UMŁ z przykładami budowli wzniesionych przez mieszkańców Łodzi różnej narodowości)
http://www.sztetl.org.pl/pl/cms/wiedza/870,fenomen-bundu/ (Historia Bundu)
http://www.centrumdialogu.com/litzmannstadt-ghetto/ (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, zawiera informacje o historii łódzkiego getta, obchodach rocznic likwidacji getta)
http://www.lodzgetto.pl/litzmannstadt_getto_w_datach.html,2-40 (Kalendarium Litzmannstadt Getto)
https://www.youtube.com/watch?v=WDgZwuWa9Tw (Film dokumentalny „Fotoamator” w reżyserii Dariusza Jabłońskiego. Obraz pokazuje
życie łódzkiego getta z dwóch perspektyw – Arnolda Mostowicza, lekarza żydowskiego i Waltera Geneweina, Austriaka, głównego księgowego
getta)
http://www.centrumdialogu.com/rosyjska-lodz (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana opisująca obecność Rosjan w dziejach Łodzi)
http://www.centrumdialogu.com/pl/niemiecka-lodz (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana opisująca obecność Niemców w dziejach
Łodzi)
http://www.centrumdialogu.com/pl/polska-lodz (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana opisująca obecność ludności polskiej w dziejach
Łodzi)
http://www.centrumdialogu.com/pl/zydowska-lodz (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana opisująca obecność Żydów w dziejach Łodzi)
http://www.historialodzi.obraz.com.pl/100-rocznica-bitwy-pod-lodzia-i-brzezinami/ (O 100. rocznicy bitwy pod Łodzią i Brzezinami)
http://hejtstop.pl (walka z mową nienawiści, także w przestrzeni miejskiej – napisy na murach)
http://thebeitproject.org (Łódź in the Beit Project)
http://www.centrumdialogu.com/pl/wydarzenia/1401-drodzy-uczniowie-nauczyciele-dyrektorzy-zapraszamy-do-udziay-wprojekcie-qthe-beit-project-od-2015q- (Strona Centrum Dialogu im. Marka Edelmana zapraszająca do udziału w projekcie The beit project
– Łódź 2015)
Muzeum Kultur i Tradycji Wyznaniowych
tel. 42 250 51 31
oferta:
Lekcje muzealne – 6 bloków tematycznych:
W kręgu kultury katolickiej
Religia i kultura Żydów
Świat kultury prawosławia
Protestantyzm w Łodzi – konfesje, dziedzictwo kulturowe
Szlakiem łódzkich świątyń – dzieje, architektura, symbolika
 Stacja Radegast Oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Alei Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12, 91-859 Łódź
tel. 42 291 36 277
[email protected]
oferta:
Stacja Radegast, dawna stacja kolejowa Radogoszcz. Stąd w latach 1941-1944 Niemcy wywozili Żydów z likwidowanego Litzmannstadt Getto. Warto zobaczyć wystawę fotografii i fotokopii dokumentów poświęconą eksterminacji Żydów Litzmannstadt Getto.
Ekspozycję urządzono w budynku stacyjnym.
 Miejska Biblioteka Publiczna Łódź-Śródmieście im. Andrzeja Struga
tel. 42 637 30 37
oferta:
Łódź czterech kultur
Prezentacja multimedialna przedstawiająca współistnienie czterech kultur Łodzi: polskiej, niemieckiej, rosyjskiej oraz żydowskiej.
Łódź wielokulturowa
Prezentacja multimedialna przedstawiająca historię czterech kultur Łodzi.
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Śladami Łodzi Żydowskiej
Wycieczka obejmuje zwiedzanie cmentarza żydowskiego i Stacji Radegast.
Tych miejsc już nie ma – żydowskie echa w Łodzi
Prezentacja multimedialna wprowadzająca do tematu obecności Żydów w Łodzi. Szczególnie ważnym jej elementem jest ukazanie
łódzkich synagog spalonych przez Niemców w czasie okupacji.
ul. Kamińskiego 3/5 lok. 43, 91-425 Łódź
oferta:
Śladami wielokulturowej Łodzi
Wycieczka przybliża miasto czterech kultur, propozycja zwiedzania: synagogi i cerkwi. Opowieści o: Julianie Tuwimie, Arturze
Rubinsteinie, Janie Karskim, Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim, zwyczajach i kuchni czterech kultur, a także o łódzkiej
gwarze.
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
[email protected]
oferta:
Łódź wielowyznaniowa
Zwiedzanie kościołów katolickich i ewangelickich, cerkwi, synagogi oraz innych miejsc kultu społeczności religijnych kiedyś i dzisiaj
obecnych w Łodzi, spotkanie z duchownymi i wiernymi, wprowadzenie do historii i zasad wiary wybranych nurtów religijnych.
Zwiedzanie cmentarzy wielowyznaniowych. Sprawdzamy stereotypy, czy są słuszne?
Łódź wielokulturowa i wieloetniczna
Skąd pochodzili osadnicy XVIII i XIX wieku?
Dlaczego przyjechali do Łodzi i okolic?
Gdzie są potomkowie z tamtych lat?
Kto teraz mieszka w Łodzi?
Czy w Łodzi mieszkają uchodźcy?
Obcokrajowcy dzisiaj.
Warsztaty kulinarne.
Zwiedzanie cmentarzy wielowyznaniowych i innych obiektów.
Zwiedzanie siedziby mniejszości niemieckiej w Łodzi z ciekawą wystawą.
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
W tyglu 4 kultur
wycieczka
ŁÓDŹ AWANGARDOWA
Słowo awangarda niesie ze sobą coś nowatorskiego. A przecież zapożyczono je z wojskowości, gdzie oznaczano tym
terminem przednią straż – zwiadowczą. Awangarda to artyści poszukujący w swej twórczości nowych form wyrazu
emocji, stosujący nowy zapis oglądanej rzeczywistości. Przyciągnęła ich do Łodzi wizja miasta (rewolucji), mas i maszyn. I wpasowali się ze swym rewolucyjnym podejściem do sztuki w klimat robotniczego miasta.
Tematy:
Powstanie grupy a.r. – działalność, skład, program.
Jak powstaje muzeum.
Międzynarodowa kolekcja sztuki nowoczesnej i jej znaczenie dla Łodzi.
Rola Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego w tworzeniu sztuki nowoczesnej.
Rzeźba według Katarzyny Kobro.
Pojęcia:
awangarda, kubizm, Mondrian, Malewicz, neoplastycyzm, powidok.
Bibliografia:
Baranowicz Z., Polska awangarda artystyczna 1918-1939, Warszawa 1979.
Sztabiński G., Dlaczego geometria? problemy współczesnej sztuki geometrycznej, Łódź 2004.
Zagrodzki J., Katarzyna Kobro i kompozycja przestrzeni, PWN, Warszawa 1984.
Linki:
http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-1-grupa-a-r/9138801 (Program Zbigniewa Libery Przewodnik po sztuce, odcinek poświęcony grupie a.r.)
http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-2-wladyslaw-strzeminski/9138818 (Program Zbigniewa Libery Przewodnik po sztuce, odcinek poświęcony Władysławowi Strzemińskiemu)
http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-3-katarzyna-kobro/9138837 (Program Zbigniewa Libery Przewodnik
po sztuce, odcinek poświęcony Katarzynie Kobro)
https://www.youtube.com/watch?v=UqeEgSKYGcc („Niebieskie kwiaty” film o związku Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego)
https://www.youtube.com/watch?v=Pb6WINXMfR0 (Katarzyna Kobro i jej dzieła)
Muzeum Sztuki
ul. Więckowskiego 36, 90-734 Łódź
Dział Edukacji: tel. 605 060 063
oferta:
Mądry Mondrian po szkodzie
Warsztat poświęcony powstaniu abstrakcji geometrycznej przyniesie odpowiedź na pytanie, gdzie w jabłonce kryją się kąty proste
oraz dlaczego niektóre barwy nazywa się „podstawowymi”.
ABS Abstrakcja
Warsztat poprzez szereg zabaw odpowie na pytanie, co to jest malarstwo abstrakcyjne i jak się je tworzy? Mali uczestnicy będą
zastanawiać się, czy kropka, linia, figura geometryczna wystarczą, by zakomponować dzieło. A może dzieło powstanie wyłącznie
z ulubionych kształtów i kolorów? Wszak są wybitni artyści, którzy wyjątkowo polubili linie pionowe, linie skośne, a nawet kwadraty!
Akademia Sztuk Pięknych
im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 121, 91-726 Łódź
tel. 42 2547 598
[email protected]
oferta:
zwiedzanie wystaw na terenie uczelni
ŁÓDŹ FILMOWA
Hoolyłódź ta żartobliwa w swym wyrazie nazwa Łodzi dużo mówi o miejscu, które przez blisko pół wieku stanowiło
centrum życia filmowego w Polsce. Utworzona tuż po wojnie Wytwórnia Filmów Fabularnych w czterdziestolecie swojej działalności mogła poszczycić się 424 filmami fabularnymi i 742 odcinkami dla TVP. Od 1948 roku działała w Łodzi
Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, popularnie zwana „Filmówką”. Ukończyło ją większość
wybitnych twórców filmowych. Tu zaczynali stawiać swe pierwsze kroki w świecie filmu: Roman Polański, Andrzej
Wajda, Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi. Ze względu na swe bogactwo stylów architektonicznych, przestrzeń
miejska w Łodzi znakomicie pełni rolę różnorodnych plenerów filmowych. Obecna w ogromnej ilości filmów, seriali,
teledysków i reklam: „gra samą siebie”, a także – co szczególnie interesujące – „występuje” na ekranach „w roli” przedwojennej Warszawy, Lwowa, Wiednia oraz współczesnego Londynu, Paryża i Nowego Jorku…
Tematy:
Łódź – stolica polskiej kinematografii.
Historia Łodzi Filmowej – tradycja i teraźniejszość.
Instytucje filmowe w Łodzi (Szkoła Filmowa, Muzeum Kinematografii, Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Filmoteka Narodowa,
studia filmowe), Łódź Film Comission, Se-ma-for.
Znane postaci ze świata filmu w Łodzi – Eugeniusz Bodo, Krzysztof Kieślowski, Jan Machulski, Roman Polański, Andrzej Wajda,
Sławomir Idziak, Janusz Gajos, Cezary Pazura, Zbigniew Rybczyński.
Plenery/miejsca realizacji zdjęć do najsłynniejszych filmów, plany filmowe w Łodzi.
Łódzkie kina: wczoraj i dziś (od pierwszego budynku kina w Królestwie Polskim do najdłużej działającego kina w Polsce – od „Bałtyku” do „Tatr”).
Wprowadzenie do wiedzy o filmie i kulturze audiowizualnej.
Pojęcia:
podstawowe pojęcia z zakresu techniki i warsztatu filmowego – kadr, plan filmowy, ujęcie, scena, kamera, ekran, klaps, scenariusz,
scenopis, kinematograf, fotoplastykon, camera obscura, animacja poklatkowa, diaporama, „mocny punkt” ekranu, „oś filmowa”; zawody filmowe (reżyser, operator filmowy, montażysta, aktor, scenograf), filmówka, kinematografia, filmoznawstwo.
Bibliografia:
Podolska J., Wiewiórski J., Spacerownik: Łódź filmowa, Łódź 2010.
Kawczyńska D., Łódź K...! Szkic do portretu filmowej Łodzi, Łódź 2014.
Kronenberg M., Wawrzyniak M., Jonas A., Przewodnik po filmowej Łodzi, Łódź 2010.
Filmówka. Powieść o Szkole Filmowej, [red.] Zofia Turowska, Marek Miller, Krzysztof Krubski, Waldemar Wiśniewski, Warszawa 1998.
Mielniczek B., Łódź filmowa [w:] Przewodnik rowerowy, Łódź 2013.
Wprowadzenie do wiedzy o filmie i kulturze audiowizualnej, Bordwell D., Thompson K., Sztuka filmowa. Wprowadzenie, Warszawa 2010.
Czyżewski S., Sitarski P., Kamera – światło – montaż, Kraków 2001.
Dąbal W, Andrejew P., Kompendium Terminologii Filmowej, Warszawa 2005.
Encyklopedia kina, [red.] Lubelski T., Kraków 2003.
Hendrykowski M., Słownik Terminów Filmowych, Poznań 1994.
Pijanowski L., Małe abecadło filmu i telewizji, Warszawa 1969.
Popularna Encyklopedia Mass Mediów, [red.] Skrzypczak J., Poznań 1999.
Słownik wiedzy o mediach, [red.] E. Chudziński, Warszawa 2007.
Wojnicka J., Katafiasz O., Słownik Wiedzy o Filmie, Bielsko-Biała 2005.
Linki:
http://www.filmowalodz.pl/ (O szlaku dziedzictwa filmowego w Łodzi)
http://www.filmschool.lodz.pl/szkola/historia (Strona Łódzkiej Szkoły Filmowej – historia)
http://lodzfilmcommission.pl/index.php?id=32 (O tradycjach Łodzi filmowej)
Anna Michalska: tel. 42 674 09 57 wew. 151
oferta:
Podstawy języka filmu
Omówienie pojęć: kadr, ujęcie, scena, plan filmowy, „mocny punkt” ekranu, „oś filmowa”, scenariusz, scenopis, klaps. Prezentacja
taśmy filmowej i stołu montażowego.
czas trwania 90 min.
Zawody filmowe i „okołofilmowe”
Omówienie zawodów związanych z filmem: reżyser, operator, kierownik produkcji, montażysta, statysta, kaskader, scenograf, kostiumolog i inne.
Miejska Biblioteka Publiczna Łódź-Śródmieście im. Andrzeja Struga
tel. 42 637 30 37
oferta:
Łódź filmowa. Plany filmowe w Łodzi
Warsztaty opowiadające o historii łódzkiej szkoły filmowej, jej znanych absolwentach, planach filmowych, a także o filmach i serialach tworzonych w Łodzi i w województwie łódzkim.
Kino WYTWÓRNIA 3D
Fundacja WYTWÓRNIA
ul. Łąkowa 29, 90-554 Łódź
Dział edukacji: tel. 507 101 427
[email protected]
oferta
Łódź Filmowa
Warsztaty, prelekcje i zwiedzanie obiektów byłej Wytwórni Filmów Fabularnych.
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Śladami Łodzi filmowej
Wycieczka śladami dawnych kin i plenerów filmowych. Możliwość obejrzenia w siedzibie Schroniska przy ul. Legionów 27 fragmentów najbardziej „łódzkich” filmów, a następnie porównanie ich z rzeczywistymi plenerami. W programie m.in. miejsca związane z „Ziemią Obiecaną”, „Vabankiem”, „Przypadkiem”, „Inland Empire”.
ul. Kamińskiego 3/5, lok. 43, 91-425 Łódź
oferta:
Odkryj Hollyłódź
Porównanie – obraz miasta zatrzymany w kadrze z rzeczywistością, spacer Aleją Gwiazd, wizyta w Muzeum Kinematografii, opowieść o studenckich zabawach sławnych absolwentów „Filmówki”, a w murach tej szkoły możliwość obejrzenia studenckich etiud
m.in. Romana Polańskiego i Krzysztofa Kieślowskiego.
Ucho od śledzia – gra miejska
Podczas tej gry można obejrzeć nie tylko plenery najsłynniejszych polskich filmów i przypomnieć sobie znane filmowe powiedzenia
– uczestnicy mogą się wcielić w pomocników Kwinty, aby zemścić się na Kramerze lub razem z Borowieckim szukać zaszyfrowanego telegramu o podwyżce ceł na bawełnę.
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
[email protected]
oferta:
Łódź filmowa
HollyŁódź
Historia, teoria, plenery, muzea i najnowsze produkcje łódzkiej kinematografii
Słynna Szkoła Filmowa. Film animowany i fabularny. Oscary i inne nagrody
Spacery, zwiedzania muzów, prezentacje
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Łódź filmowa
Oto Łódź! Ekranowe wizerunki miasta
Zobaczyć to znaczy uwierzyć – czyli 120 lat filmowej magii
Od Bałtyku do Tatr – czyli szlakiem łódzkich kin i kinematografów
Kamera, akcja! Łódzkie plenery filmowe
prelekcje i wycieczki
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódź filmowa wczoraj i dziś
RTS
ŁKS
ŁÓDŹ SPORTOWA
Piłka nożna, jako jedna z wielu dyscyplin, została na grunt łódzki przeniesiona za sprawą tych, którzy z Anglii przyjechali do Łodzi. W 1908 roku powstały pierwsze zrzeszenia piłkarzy „Łodzianka” i „Victoria”, przy czym pierwszy z nich
zmienił swą nazwę na „Łódzki Klub Sportowy”. Początki nie były łatwe brak własnych boisk, szatnie mieszczące się
w prywatnych domach, a lokale klubowe u modystek. Skład Zarządu ŁKS-u oddawał łódzki klimat: obok Polaków, Żydzi
i Niemcy. Dzisiejszy obraz Łodzi Sportowej jawi się znacznie bardziej profesjonalnie. To już nie tylko wyspecjalizowane
hale czy kluby, to także szkoły i wznoszone wielkie obiekty sportowe. I dzisiejsi łódzcy sportowcy: rugbiści, siatkarze,
tenisiści jest z kogo brać przykład. Sport w Łodzi to też prężnie działające kluby kibica i widoczna na murach wymiana
poglądów.
Tematy:
Najważniejsze kluby sportowe i ich historia.
Łódzkie kluby sportowe przed 1945.
Łódzcy znani piłkarze.
Sport w Łodzi dawniej i dziś.
Słynni łódzcy sportowcy.
Łódź sportowa i miasto dla sportowców – założenia.
Jakie dyscypliny sportu można uprawiać w Łodzi (skoki narciarskie! Rugby league, wspinaczka, szachy, bieganie, kolarstwo, pool
dance).
Pojęcia:
kluby sportowe, dyscypliny sportowe, olimpiada, mistrzostwa (Polski, Europy, świata).
Bibliografia:
Bogusz A., Fabryczne kluby sportowe Łodzi, Łódź 1993.
Bogusz A., Łódź olimpijska, Łódź 2005.
Bogusz A., Niemieckie stowarzyszenia sportowe Łodzi 1824-1939, Łódź 1992.
Glica S., Od 1824 roku. Opowieść o łódzkim sporcie, Łódź 2013.
Linki:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Ludzie_sportu_zwi%C4%85zani_z_%C5%81odzi%C4%85 (Dyscypliny sportowe – sławni łodzianie)
http://ddlodz.pl/lodz-sportowa-oraz-miasto-dla-sportowcow-to-glowne-zalozenia-polityki-rozwoju-sportu-2020-dla-miasta-lodzi/
(Łódź sportowa oraz miasto dla sportowców – założenia „Polityki rozwoju sportu 2020+ Łodzi”)
http://www.sportowalodz.pl/index.php?option=com_sectionex&view=category&id=7&Itemid=100017#catid39 (Strona prezentująca, gdzie
w Łodzi można uprawiać różne dyscypliny sportowe)
Muzeum Sportu i Turystyki Oddział Muzeum Miasta Łodzi
ul. ks. Skorupki 21, 90-532 Łódź
tel. 42 636 40 53
oferta:
Lekcje muzealne:
Sport w Łodzi na tle dziejów miasta
Łódzcy sportowcy – uczestnicy i medaliści wielkich imprez sportowych
Ocalić od zapomnienia. Żydowskie i niemieckie kluby i stowarzyszenia sportowe
Sport za fabryczną bramą. Z dziejów fabrycznych klubów sportowych
Tematy lekcji muzealnych pozwalają przybliżyć największe osiągnięcia sportu łódzkiego i przedstawić jego początki oraz postacie mające
wyjątkowe znaczenie dla idei tworzenia stowarzyszeń sportowych i turystycznych w II połowie XIX i na początku XX wieku.
Szkoła Mistrzostwa Sportowego im. Kazimierza Górskiego
ul. Milionowa 12, 93-193 Łódź
tel. 42 254 05 70
[email protected]
Wyższa Szkoła Sportowa im. Kazimierza Górskiego
ul. Milionowa 12, 93-193 Łódź
tel. 42 254 05 91
[email protected]
Klub Budowlani Łódź Sportowa Spółka Akcyjna
Atlas Arena, al. Bandurskiego 7, 94-020 Łódź
tel. 782 997 053
[email protected]
Klub ŁKS
Tymczasowe biuro klubu mieści się w Atlas Arenie.
al. Bandurskiego 7, 94-020 Łódź
Adres stały: al. Unii Lubelskiej 2, 94-020 Łódź
tel. 42 661 1908
[email protected]
Klub RTS Widzew S.A.
al. Marszałka J. Piłsudskiego 133d, 92-318 Łódź
tel. 42 676 52 60
[email protected]
Klub Sportowy „Społem”
ul. Północna 36, 91-425 Łódź
tel. 42 632 65 19
[email protected]
Rudzki Klub Sportowy
ul. Rudzka 37, 93-423 Łódź
tel. 42 683 25 03
[email protected]
des
ŁÓDŹ WSPÓŁCZESNA
Łódź – na jej pokładzie kryli się ci, którzy wiedzieli, w jakim kierunku chcą płynąć wykorzystując sprzyjające wiatry.
Otwarci na nowe, wypływali na ocean możliwości. Dzięki śmiałym decyzjom rozwinął się przemysł i sztuka. Liczy się
umiejętność dostrzegania w miejscu, w którym się jest jego potencjału. Wizytówką dzisiejszej Łodzi może być Off Piotrkowska, artystyczne pracownie Księżego Młyna czy WI-MA – miejsca, w których stare spotyka się z nowym, gdzie
kultura i sztuka łączy się z życiem codziennym.
Tematy:
Przemysł kreatywny – co to takiego?
Łódź kreatywna. Centrum przemysłów kreatywnych (film, fotografia, sztuka multimediów, muzyka, moda, design).
Jak zmienia się Łódź – czyli Mia100 Kamienic i rewitalizacja centrum Łodzi.
Nowe Centrum Łodzi – co kryje się pod tą nazwą?
Łódź jako miasto mody i designu.
Fabryka Sztuki, Art Inkubator.
EC1 Łódź – Centrum Nauki i Techniki, Planetarium i Narodowe Centrum Kultury Filmowej w samym sercu miasta.
Czy współcześnie można mówić o łódzkim przemyśle bawełnianym – pomysły na firmę.
Design, który łączy młodych łodzian.
Co to są woonerfy, czy są potrzebne? Nowoczesna przestrzeń miasta w XXI wieku.
Murale wczoraj i dziś.
Nowe funkcje dla dawnych fabryk – centra kultury, nauki, techniki, sztuki, handlu, lofty.
Pojęcia:
przemysł kreatywny, performance, kwartał, design, woonerf, mural, sztuka uliczna, happening, łódzkie festiwale, elektrownia, turbogenerator, elektryczność, rozdzielnia prądu, loft.
Bibliografia:
Dymna E., Rutkiewicz M., Polski Street Art, Warszawa 2012.
Stępień B., Łódzkie murale. Niedoceniona grafika użytkowa PRL-u, Warszawa 2010.
Linki:
http://www.kreatywnisamozatrudnieni.pl/przewodnik.html?artid=25 (O przemyśle kreatywnym)
http://www.ncl.uml.lodz.pl/pl (Strona UMŁ o Nowym Centrum Łodzi)
http://mia100kamienic.lodz.pl/ (O projekcie Mia100 Kamienic)
http://lodz.gazeta.pl/lodz/56,125594,16936576,Jak_zmieni_sie_centrum_Lodzi___WIZUALIZACJE_.html (Jak zmieni się centrum Łodzi –
wizualizacje)
http://pantuniestal.com/video-promo/ (Filmik reklamujący łódzką firmę „Pan tu nie stał”)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Woonerf (Wikipedia o woonerfach)
http://www.murale.mnc.pl/ (Łódzkie murale dawniej)
http://wyborcza.pl/1,75475,14892657,Imponujace_lodzkie_murale__ZOBACZ_ZDJECIA_.html (Gazeta Wyborcza o współczesnych, łódzkich muralach)
http://www.galeriaurbanforms.org/ (mapka)
http://offpiotrkowska.com/
EC1 Łódź Miasto Kultury
ul. Targowa 1/3, 90-022 Łódź
Michał Buława, tel. 508 336 105
Magdalena Prasoł, tel. 693 865 876
oferta:
Wycieczka po EC1
Podczas wycieczki grupy zwiedzają budynki EC1 Wschód słuchając o historii tego miejsca i planowanej działalności na terenie byłej
elektrowni.
EC1 Wschód
Planowany szlak filmowy związany z przyszłą siedzibą Narodowego Centrum Kultury Filmowej i usytuowaniem w kompleksie
Łódź Film Commission
Planetarium
W pełni cyfrowe, najnowocześniejsze planetarium w Polsce.
Ścieżka edukacyjna w EC1 Zachód
Najważniejszą ścieżką edukacyjną w ramach Centrum Nauki i Techniki EC1 Zachód będzie ścieżka pokazująca proces wytwarzania
energii elektrycznej w elektrowni węglowej, począwszy od placu węglowego, poprzez konwejer węgla, silosy, kotły, system rozprowadzania pary, turbogenerator, kończąc na nastawni.
oferta:
Cykl spotkań i warsztatów poświęconych modzie i stylizacji
tel. 42 630 66 80
[email protected]
www.yhlodz.pl
oferta:
Dawne i dzisiejsze murale
Wycieczka zapoznaje uczestników ze współczesnym Street Artem oraz oprowadza po miejscach związanych z wielkoformatowymi
muralo-reklamami z czasów PRL.
Alex – usługi turystyczne
Aleksandra Sitnicka
ul. Rydla 6/39, 93-203 Łódź
tel. 695 243 181
[email protected]
oferta:
Szlakiem łódzkich murali
Wycieczka, jej uczestnicy zobaczą olbrzymie murale i poznają nazwiska artystów Street Artu.
Biuro Architekta Miasta
tel. 42 638 43 84
Visit.Łódź
tel. 603 341 922
[email protected]
oferta:
Łódź współczesna
Łódź – jaka jest, jaka będzie.
Poruszamy tematy jak rewitalizacja, Łódź akademicka, inwestycje, rozwój gospodarczy, nowe technologie, miejsca kultowe, rozwój demograficzny, nowy Dworzec Fabryczny, Nowe Centrum Łodzi, przemysł dzisiaj, infrastruktura. Prezentacje i wycieczki
po miejscach współczesnego rozwoju. Zwiedzanie obiektów.
[email protected]
tel. 662 266 833
oferta:
Prelekcje i wycieczki:
Łódź – wczoraj, dziś i jutro, czyli jak zmienia się nasze miasto
Łódź – czas zmian
Łódzki wehikuł czasu
[email protected]
tel. 693 865 876
oferta:
Łódź mozaika
Miasto w ruchu – wycieczka szlakiem łódzkich inwestycji, rewitalizacji i nowych projektów w przestrzeni miejskiej.
k
nia
G
in o d y
ŁÓDŹ CIEKAWA
Są ciekawostki pochodzące z przeszłości, ale jest i współczesny wymiar Łodzi jako miasta ciekawego, otwartego na
nowe, wykorzystującego naturalny, wypracowany historycznie potencjał zamknięty w murach fabryk, podwórkach-studniach, parkach. Na ten obraz miasta składają się zarówno już istniejące, jak i dopiero co powstałe miejsca i zjawiska. Mają one charakter stały bądź tylko czasowy, jak choćby kino plenerowe, festiwale: designu, kobiet, odpoczynku,
filmów 3D. Łódź mieni się kolorami murali i świateł Light Move Festivalu. Każdy może znaleźć tu coś dla siebie.
Tematy:
Pierwsza w Polsce powszechna, bezpłatna publiczna edukacja.
Publiczna edukacja w XIX-wiecznej Łodzi.
Pierwszy łódzki szpital dla dzieci.
Pierwsza łódzka linia tramwajowa.
Pierwsze łódzkie, stałe kino.
Mega Łódź, czyli co w Łodzi jest największe (Las Łagiewnicki znajdujący się w granicach miasta, cmentarz żydowski, mural).
Kim był Jack Tramiel – patron Łódzkiego Technoparku.
Łódkie festiwale.
Pasaż Róży – lustrzane podwórko, ukryte kuczki, muzeum w kanale – łódzkie różnorodności.
Bibliografia:
Pod red. Gołębiowska M., Szpital Anny Marii w Łodzi, Wydanie z okazji Stulecia Szpitala Anny Marii i Sześćdziesięciolecia Wydziałów Medycznych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005.
Łódzkie tramwaje 1898-1999, [red.] Raczyński J., Łódź 1998.
Podgarbi B., Cmentarz żydowski w Łodzi, Łódź 1990.
Stępień B., Łódzkie murale. Niedoceniona grafika użytkowa PRL-u, Warszawa 2010.
Wojalski M., 100 lat łódzkich tramwajów, Łódź 1998.
Linki:
http://polska.lovetotravel.pl/ciekawostki_o_lodzi (Ciekawostki dotyczące Łodzi)
http://www.kmst.mpk.lodz.pl/imprezy.htm (Klub Miłośników Starych Tramwajów)
http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3777899,juliusz-kunitzer-budowal-szpitale-i-przytulek-ale-tez-jako-pierwszy-tkal-w-lodzi-nici
,id,t.html (Artykuł z Dziennika Łódzkiego o twórcy linii tramwajowej w Łodzi)
http://www.filmowalodz.pl/pages/historia_lodz.html (O historii kina w Łodzi)
http://www.mmlodz.pl/artykul/pierwszy-w-polsce-staly-kinematograf-miescil-sie-przy,2849672,artgal,t,id,tm.html (O historii kina w Łodzi)
http://www.las.lodz.pl/las-lagiewnicki.html (O Lesie Łagiewnickim)
http://www.polskierekordy.pl/rekord/najwiekszy-cmentarz-zydowski (O cmentarzu żydowskim w Łodzi)
http://lodz.naszemiasto.pl/tag/festiwale-w-lodzi.html (O festiwalach w Łodzi)
http://wyborcza.pl/1,75475,16855354,Najwiekszy_mural_w_Europie_jest_w_Lodzi__Zobacz_zdjecia.html (Artykuł Gazety Wyborczej poświęcony największemu muralowi w Europie)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jack_Tramiel (Wikipedia o Jacku Trzmielu)
http://lodzkieneony.promwand.com/ (Strona o neonach w Łodzi)
http://lodzdesign.com/
https://www.facebook.com/lodz.hipsterem.miast
http://refotografie.blogspot.com/
[email protected]
oferta:
Pamięć i historia na Starym Cmentarzu
Blok zajęć plenerowych przybliżających historię najstarszej łódzkiej nekropolii Starego Cmentarza przy ulicy Ogrodowej oraz jego
najcenniejsze zabytki.
Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej
ul. Wólczańska 202, 90-531 Łódź
tel. 42 678 55 46
oferta:
W muzeum zgromadzono zbiory archiwalne dotyczące nauczycieli, szkół i innych placówek oświatowych. Poza tym znajdują się
stare kroniki szkolne, księgi pamiątkowe i albumy, świadectwa i dyplomy, legitymacje, odznaczenia, fotografie, zeszyty, tarcze oraz
przybory szkolne.
Muzeum Komunikacji Miejskiej MPK Łódź
ul. Wierzbowa 51, 90-133 Łódź
tel. 42 672 12 07
[email protected]
oferta:
Akademia kulturalnego pasażera
Edukacyjna zabawa, mająca na celu zapoznanie dzieci z zasadami, jakie obowiązują podczas podróżowania komunikacją publiczną,
prowadzona w Muzeum Komunikacji Miejskiej przy ul. Wierzbowej 51.
ŁÓDŹ – HISTORIA MOJEJ
RODZINY
Mówiąc o Łodzi, warto zacząć od tego obszaru. To naturalny element nawiązujący bezpośrednio do naszej tożsamości. Warto sięgać
do skojarzeń i dobrych doświadczeń takich jak: moje przedszkole, podwórko, miejsce spacerów z mamą lub babcią, okolice naszych
spotkań z przyjaciółmi. Ważną rolę odgrywają wspomnienia z życia codziennego: pracy, zwyczajów rodzinnych, smaki kuchni babci
czy mamy, słowem nasze rodzinne tradycje. I jeszcze historie jak ta, gdzie babcia była prządką w fabryce widzewskiej, mama pracowała w Uniontexie jako księgowa, a dzieci z przyjaciółmi w cieniu fabryk przy ul. Targowej spędzały czas grając w chowanego i gumę,
zapewne nie stanowią odosobnionego wspomnienia.
Tematy:
Skąd przyszliśmy, dokąd zmierzamy, czyli jak moja rodzina znalazła się w Łodzi.
Pamiątki po włókienniczej Łodzi w naszych domach.
Wspomnienia babci, dziadka o dawnej Łodzi.
Pojęcia:
krewny, stryj, wuj, świekra, genealogia, migracja, powinowactwo, pokrewieństwo, drzewo genealogiczne.
Bibliografia:
Nowaczyk M., Poszukiwanie przodków, Warszawa 2005.
Prinke R., Podręcznik genealoga amatora, Warszawa 1992.
Linki:
http://www.miastograf.pl/
http://www.miastograf.pl/ (Strona pozwalająca m.in. na zamieszczanie własnych zdjęć w powiązaniu z Łodzią, tworzeniu własnej kolekcji materiałów o mieście czy rodzinie, odsłuchanie nagrań – wspomnień o Łodzi)
http://www.geneteka.genealodzy.pl/index.php?op=gt&rid=A&search_lastname=&exac=&from_date=&to_date=&w=05ld (Strona Polskiego Towarzystwa Genealogicznego z możliwością odszukania swoich krewnych w indeksie metryk)
http://makagigi.pl/o-domu-rodzinie-wspomnieniach-czyli-jestem-z-lodzi/ (Przykład bloga z opisem historii łódzkiej rodziny)
http://tplodzi.republika.pl/grzegorczyk.html (Marcin Miłosz Grzegorczyk wspomina o łódzkich korzeniach swojej rodziny)
https://www.youtube.com/watch?v=ZwEYusIB2pY (Film dokumentalny pt. „Moja ulica” reż. Marcin Latałło, opowiada historię robotniczej rodziny Furmańczyków od wielu pokoleń mieszkającej i pracującej w Łodzi)
Archiwum Państwowe w Łodzi
tel. 42 632 62 01
oferta:
Dla grup, uczelni i szkół prowadzone są prezentacje dziejów, zadań i zasobu Archiwum.
Archiwum Archidiecezjalne w Łodzi
ul. ks. I. Skorupki 3 ,90-458 Łódź
tel. 42 664 87 19, 42 664 87 49
[email protected]
Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie
Siedziba: Miejski Punkt Kultury Prexer-UŁ
ul. Pomorska 39, 90-203 Łódź
tel. 502 409 329
[email protected]
SCENARIUSZE
ZAJĘĆ
84| |S SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Mała rewitalizacja
Planowana liczba odbiorców
Uczennice/uczniowie klasy 1-3,
i charakterystyka grupy
grupa 20-30 osób
Czas trwania
2 x 45 minut
+ realizacja pomysłów
Cele ogólne:
Metody:
Zapoznanie dzieci z pojęciem rewitalizacji oraz wyjaśnienie pro-
1.Słowne: rozmowa, instrukcja, objaśnienia społecznego poro-
cesów towarzyszących rewitalizacji w kontekście miasta i najbliższego otoczenia dziecka.
zumiewania się.
2.Czynne: samodzielnych doświadczeń, kierowania własną
działalnością, zadań stawianych dziecku, ćwiczeń, zabaw lo-
Cele szczegółowe:
Uczeń zna: prostą definicję rewitalizacji.
gicznych.
Uczeń rozumie: czym jest rewitalizacja.
3.Percepcyjne: obserwacja, pokaz, demonstracja przykładu.
Uczeń potrafi: wyjaśnić kolegom, czym jest rewitalizacja, potrafi
4.Inne: twórcze: projektowanie zasad, rozwiązań.
w grupie planować zmianę uwzględniającą interesy i potrzeby
wszystkich członków grupy.
Opis metodologii i działań.
Czas
15 min.
Działanie osoby prowadzącej – opis
Przywitanie – Co nas łączy?
Aby stworzyć mapę tożsamościową klasy, należy
wybrać kilka pytań, którymi określimy preferencje, upodobania i obszary, które łączą dzieci.
Przykładowe pytania:
Kto lubi jeść na śniadanie płatki z mlekiem?
Kto mieszka w kamienicy? Kto lubi chodzić na
plac zabaw? Kto lubi chodzić do zoo? Kto chodzi do
lunaparku? Kto lubi chodzić na ul. Piotrkowską?
Kto lubi chodzić do Manufaktury? Kto uczestniczy w nocy muzeów? Kto zna bajki z Se-ma-fora?
Komu podoba się nasze miasto?
Warto poszukać pytań związanych z Łodzią.
Na planszach, kartkach lub tablicy wyznaczyć
miejsca, gdzie dzieci mogą naklejać karteczki np.
post-ity ze swoim imieniem, w zależności od odpowiedzi na zadane pytanie. To pokaże dzieciom, że
mają ze sobą wiele wspólnego.
Podsumowanie zadania:
Nauczyciel podsumowuje, zadając pytania. Co nas
łączy? Które pytanie dotyczyło największej liczby
dzieci?
Działanie dzieci – opis
Dzieci odpowiadają na
pytania, przyklejając
karteczkę ze swoim
imieniem.
pytania nauczyciela
wraz z nim liczą głosy, by
uzyskać wynik.
Jakie metody
zostaną zastosowane?
Jaki jest cel edukacyjny? Czego odbiorcy się nauczą?
1, 2
Cel: integracja
grupy, stworzenie
mapy tożsamości,
wprowadzenie
tematyki łódzkiej.
Potrzebne
materiały
Karteczki
i mazaki
lub kredki,
szary papier
lub stare
plakaty.
SCENARIUSZE ZAJĘĆ | 85
45 min.
Rewitalizacja czyli ożywienie.
Dzieci siadają w kręgu.
z przerwą w
trakcie ,
najlepiej
po zapisaniu
wszystkich
propozycji.
Siadamy w kręgu.
pytania.
Nauczyciel pyta dzieci, jak czują się w swojej
klasie? Czy mają jakieś propozycje zmian, by
wszystkim było w klasie: wygodnie, bezpiecznie,
miło, by każdemu dobrze się pracowało? Co możemy zrobić, by ożywić naszą klasę?
Prawdopodobnie będą potrzebne pytania naprowadzające.
Mogą być to wszystkie propozycje dotyczące
np. przemeblowania klasy, stworzenie kącika
zabawek, z którego można skorzystać podczas
przerwy, urządzenia klasowej biblioteczki,
zorganizowania raz w miesiącu dywanowego
pikniku. Przyniesienia kwiatów doniczkowych.
Wyznaczenia miejsca na plecaki, przestawienia
ławek itp…
W trakcie odpowiedzi dzieci, nauczyciel zapisuje
propozycje na tablicy w postaci mapy myśli, każde
dziecko, które przedstawi jakąś propozycję, dostaje
od nauczyciela karteczkę z literą oraz liczbą (na
jednej stronie litera na drugiej liczba)
R -1 E-2 W-3 I-4 T-5 A-6 L-7 I-8 Z-9 A-10 C -11 J-12
A-13
Po rozdaniu wszystkich karteczek można kontynuować zapisywanie odpowiedzi lub zakończyć,
jeśli nie ma już więcej propozycji.
Następnie warto omówić z dziećmi konsekwencje poszczególnych zmian, z czym to się wiąże.
I przeprowadzić głosowanie tak jak w przypadku
zabawy: co nas łączy.
Warto, by dzieci same na przykładzie podsumowania nauczyciela, obliczyły, które pomysły
cieszyły się największym zainteresowaniem i przy
których było najwięcej imion. Które propozycje
połączyły najbardziej klasę, które odpowiadają na
potrzeby i interesy największej grupy. A które są
ważne dla klasy, a niekoniecznie dotyczą dużej
grupy np. „Kasia chciałaby siedzieć bliżej tablicy,
bo gdy siedzi daleko to łatwo się rozprasza itp…”.
Podsumowanie zadania:
Propozycje, które zostały wybrane przez klasę,
muszą obligatoryjnie zostać wdrożone, najlepiej by
dzieci brały czynny udział we wszystkich etapach
realizacji pomysłów. Warto włączyć w to rodziców
lub opiekunów oraz społeczność szkolną.
Rozwiązanie zagadki literowej.
Nauczyciel prosi dzieci, by ułożyły otrzymane
karteczki w kolejności liczb od najmniejszej do
Dzieci głosują, przyklejając karteczki z imieniem
przy wybranej przez
siebie propozycji.
Dzieci układają karteczki
w kolejności, a następnie
odwracają je, by odczytać
hasło.
1, 2, 3, 4
Cel: dzieci poznają
definicję rewitalizacji „uproszczoną”,
rozumieją, na czym
polega.
Karteczki
z przygotowanym zapisem słowa
REWITALIZACJA, a na
odwrocie
liczbami 1, 2,
3… itd.
Karteczki
flamastry,
mazaki lub
kredki oraz
duże arkusze papieru
lub starych
plakatów.
największej. A następnie odwróciły karteczki na
drugą stronę i postarały się przeczytać ułożone
słowo REWITALIZACJA. Nauczyciel tłumaczy
dzieciom, że rewitalizacja oznacza ożywienie
i objaśnia, że właśnie dziś planowaliśmy wspólnie
rewitalizację czyli takie ożywienie naszej klasy.
30 min
Podsumowanie: Warto pokazać dzieciom przykłady rewitalizacji, pokazać miejsca, które zmieniły
się dzięki inicjatywie różnych osób, miejsca, które
zostały ożywione. Zdjęcia z pikników na OFF
Piotrkowska i Księżym Młynie. Powstałe z inicjatywy ludzi skwerki, place zabaw, podwórka itp...
Dla utrwalenia wiedzy warto skorzystać z zeszytu do rewitalizacji.
Dzieci słuchają i oglądają
zdjęcia lub street view.
Dzieci w grupach pracują
z zeszytem ćwiczeń do
rewitalizacji.
1, 2, 3
Zeszyt do
rewitalizacji,
zdjęcia lub
komputer
z Street
View.
Łódź bajkowa – W łódzkim bajkowym świecie
Uczennice/uczniowie klasy 1-3
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 minut
Cele ogólne:
Pomoce:
Poszerzanie wiadomości dzieci z zakresu sztuki filmowej.
Chusta animacyjna lub duża płachta materiału, układanka z po-
Wzmacnianie kapitału społecznego, w tym kreowanie postaw
staciami z filmów animowanych, plastelina, bibuła, puste karto-
obywatelskich, nakierowanych na odpowiedzialność, kooperację
nowe pudełka, klej , nożyczki, farby, zał. nr 1.
i dbałość o dobro wspólne wśród łódzkich dzieci.
Cele szczegółowe:
Obligatoryjnym wydarzeniem podczas omawiania tego tematu
Uczeń zna zasady pracy w zespole.
jest:
Uczeń rozumie znaczenie dbałość o dobro wspólne wśród dzieci i
Zorganizowanie wycieczki szlakiem bajkowych postaci: http://
wypowiadania się w określonej kolejności.
www.polskieszlaki.pl/szlak-bajkowa-lodz.htm;
Uczeń potrafi wyjaśnić, kim jest reżyser/reżyserka, aktor/aktor-
Wizyta w Muzeum Animacji Se-ma-for: http://www.muzeum.
ka, scenograf/scenografka.
se-ma-for.com/oferta;
Metody Metody pracy wg M. Kwiatowskiej:
Zorganizowanie na terenie szkoły Łódzkiego Szkolnego Marato-
1.Słowne (rozmowa, instrukcja, objaśnienia, społecznego poro-
nu Filmowego, podczas którego zostałyby zaprezentowane bajki
zumiewania się).
animowane z łódzkiej wytwórni filmów Se-ma-for (w wersji ani-
2.Czynne (samodzielnych doświadczeń, kierowania własną
mowanej, oraz zaprezentowane na projektorze Ania);
działalnością, zadań stawianych dziecku, ćwiczeń, scenki
Zorganizowanie warsztatów na terenie Muzeum Kinematogra-
dramowe).
fii: „Najsłynniejsze gwiazdy filmów animowanych dla dzieci”:
3.Percepcyjne (obserwacja, pokaz, demonstracja, uprzystępniania sztuki, przykładu).
http://www.kinomuzeum.pl/index.php?action=edukacja1#9 ;
Zorganizowanie konkursu fotograficznego – „Moja rodzina na
4.Inne: twórcze: metoda opowieści ruchowej.
bajkowym szlaku”.
Opis metodologii i działań
Czas
5
min.
Zabawa na powitanie.
„Łódka na Łódce”
Nauczycielka/nauczyciel zaprasza do powitalnej
zabawy, podczas której dzieci będą poruszały
chustą animacyjną. Nauczyciel rozpoczyna
snucie opowieści. Na polecenie osoby prowadzącej
poruszają tkaniną, tworząc fale, po których płynie
łódka. Jej droga prowadzi do wielkiej bajkowej
krainy Se-ma-fora. Prowadząca zadaje również
pytania: jak wam się wydaje dlaczego płyniemy
łódką? Jakie miasto w Polsce ma w swoim herbie
łódkę? Jak wam się wydaje dokąd płyniemy?
Jakie metody / formy
Dzieci stoją dookoła
1, 2, 4
chusty animacyjnej,
na środku której leży
piłka. Na polecenie osoby
prowadzącej poruszają
tkaniną, tworząc fale, po
których płynie łódka.
Jaki jest cel edukacyjny?
Czego odbiorcy się nauczą?
Cele ogólne:
wzmacnianie kapitału społecznego, w tym kreowanie
postaw obywatelskich,
nakierowanych na odpowiedzialność, kooperację
i dbałość o dobro wspólne
wśród łódzkich dzieci;
Cele szczegółowe:
uczeń zna zasady pracy
w zespole;
uczeń rozumie znaczenie
dbałości o dobro wspólne
wśród dzieci i wypowiadania się w określonej
kolejności.
40
min.
Nauczycielka/nauczyciel proszą uczniów o
podzielenie się na 5 zespołów poprzez odliczenie
do pięciu lub losowanie karteczek z elementami z
5 bajek, dzieci po wylosowaniu karteczki dobierają
się w zespoły na zasadzie skojarzeń i wyszukania
kolegów, którzy mają ten sam lub pochodzący z tej
samej bajki symbol.
Dzieci dzielą się na 5-oso- 1, 2
bowe zespoły;
układają układanki bez
wzoru;
oglądają bajkę;
wypowiadają się na
określony temat;
Każda z drużyn ma za zadanie ułożenie układan- w grupach dopasowują
ilustrację z układanki do
ki z postaciami z bajek. Gdy zespoły wykonają
zdjęcia miejsca w Łodzi,
zadanie – osoba prowadząca zaprasza dzieci na
w którym znajduje się
pokaz jednej z bajek wyprodukowanych przez
wytwórnię filmów Se-ma-fora. Po obejrzeniu bajki dany pomnik.
prowadząca zadaje pytania: czy znają ułożone
postacie i gdzie się z nimi spotkały? Nawiązując
do wycieczki bajkowym szlakiem, dzieci mają za
zadanie połączyć układankę z miejscem, gdzie
w Łodzi stoi pomnik (np. Misia Uszatka z ul. Piotrkowską) czy wiedzą, kto się zajmuje produkcją
i reżyserowaniem bajek (prowadzący zapoznaje
dzieci z pojęciami reżyser, aktor, scenograf).
Cele ogólne:
Poszerzenie wiedzy z zakresu sztuki filmowej.
Cele szczegółowe:
w zespole;
dbałości o dobro wspólne
kolejności;
uczeń potrafi wyjaśnić
kim jest reżyser/reżyserka,
aktor/aktorka, scenograf/
scenografka.
Przerwa
40
min.
Zabawa plastyczna. „Nasza bajka”
Uczniowie dzielą się na 5 zespołów. Każdy
z zespołów otrzymuje plastelinę, bibułę i puste
pudełka. Zadaniem dzieci będzie utworzenie
pracy plastycznej o tematyce: Jak może wyglądać
wymarzone podwórko Misia Uszatka i jego bajkowych przyjaciół z Se-ma-fora (na podstawie wyobrażeń dzieci). Nauczycielka/nauczyciel zachęca
zespoły do zaprezentowania wytworów dziecięcej
aktywności plastycznej.
Dzieci wykonują zadanie
wg instrukcji osoby
prowadzącej.
1, 2, 3
Cele ogólne:
poszerzanie wiadomości
dzieci z zakresu sztuki
filmowej;
wzmacnianie kapitału społecznego, w tym kreowanie
postaw obywatelskich,
nakierowanych na odpowiedzialność, kooperację
i dbałość o dobro wspólne
wśród łódzkich dzieci.
Cele szczegółowe:
w zespole;
dbałość o dobro wspólne
kolejności.
5
min.
Na zakończenie zajęć nauczycielka/nauczyciel
Dzieci wypełniają
prosi dzieci, aby wykonały domową, bajkową
w domu domową bajkoankietę zał. nr 1. Zadaniem dzieci jest zaznaczenie wą ankietę zał. nr 1
w ankiecie bajek (x, v lub inną formą zaznaczenia),
które oglądali także domownicy. Ma ona na celu
wskazać bajkę, którą wszyscy domownicy oglądali
1, 2
Cele ogólne:
wzmacnianie kapitału
społecznego i tożsamości
lokalnej.
niezależnie od pokolenia. Następnego dnia dzieci
omawiają ankietę i wybierają tę bajkę, która była
wybierana najczęściej przez członków rodziny.
Po opracowaniu ankiety dzieci oglądają wybraną
bajkę.
źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Se-ma-for
„Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci” Aleksandra Jonas, Karolina Kołodziej, Maciej Kronenberg.
https://www.facebook.com/lodzbajkowa,
http://bajkowa.lodz.pl/nodes/contact
M. Kwiatkowska: „Podstawy pedagogiki przedszkolnej”, WSiP, Warszawa 1988.
Załączniki:
Załącznik nr 1 – Bajkowa ankieta.
MAMA
Miś Uszatek
Pingwin Pik-Pok
Miś Colargol
Przygody kota Filemona
Trzy misie
Przygód kilka wróbla
Cwirka
Zaczarowany ołówek
TATA
SIOSTRA
BRAT
BABCIA
DZIADEK
………….
…………..
Łódź wielkich postaci – Spacer z historią w tle
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 minut
Cele ogólne:
Wzbogacenie dzieci w wiadomości na temat głównej ulicy Łodzi
jest zorganizowanie wycieczki po ulicy Piotrkowskiej. Wówczas
– Piotrkowskiej.
osoba prowadząca wycieczkę zaprasza uczniów na spacer po uli-
Budowanie tożsamości lokalnej i pozytywnych związków z Ło-
cy Piotrkowskiej zgodnie z podaną kolejnością:
dzią wśród łódzkich dzieci.
Plac Wolności z pomnikiem Kościuszki
Cele szczegółowe:
Piotrkowska 30/32 – pomnik „Twórcy Łodzi Przemysłowej”
Uczeń zna położenie pomników znajdujących się przy ul. Piotr-
Piotrkowska 37 – pomnik „Lampiarz”
kowskiej.
Piotrkowska 78 – pomnik „Fortepian Rubinsteina”
Uczeń rozumie, czym są pomniki i rzeźby i że stanowią element
Piotrkowska 77 – pałac Maksymiliana Goldfedera
tożsamości lokalnej.
Piotrkowska 104 – pomnik „Ławeczka Tuwima” i Pałac Juliusza
Uczeń potrafi dokończyć zdania rozpoczęte przez nauczyciela na
Heinzla
bazie wiedzy zdobytej podczas lekcji.
Piotrkowska 137 – najpierw pomnik „Kufer Reymonta”, potem
Metody pracy wg M. Kwiatowskiej:
pałac Juliusza Kindermanna
1. Słowne: rozmowa, instrukcja, objaśnienia, społecznego poro-
Piotrkowska 151 – pałac Gustawa Adolfa Kindermanna
zumiewania się.
Piotrkowska 152 – pomnik „Fotel Jaracza”
UWAGA: będąc na ulicy Piotrkowskiej warto zatrzymać się przy
Urzędzie Miasta Łodzi ponieważ w samo południe hejnalista
dramowe.
wykonuje z okna Małej Sali Obrad oficjalny hejnał miasta Łódź,
3.Percepcyjne: obserwacja, pokaz, demonstracja, uprzystępniania sztuki, przykładu.
4. Inne: twórcze – teatr obrazkowy Kamishibai; technika pla-
styczna – kolaż.
czyli „Prząśniczkę”.
Podczas wycieczki warto również zwrócić uwagę na: ośmioboczny kształt placu Wolności oraz podać, kto był projektantem
– inż. Filip Viebieg, wykazać charakterystyczne rzeźby umiesz-
Pomoce:
czone na fasadzie Urzędu Miasta, wejść na jego dziedziniec itp.
Na potrzeby scenariusza nauczyciel/ka przygotowuje następu-
W starszych klasach osoba prowadząca może zaproponować, aby
jące pomoce: nagranie muzyczne oficjalnego hejnału Łodzi, do-
dzieci podczas spaceru wykonywały zdjęcia ulicy Piotrkowskiej.
wolne nagranie muzyki tanecznej; kartki z rozrysowaną liczbą
WAŻNE! Przed wyjściem należy uwrażliwić dzieci na tematy
oczek lub zapisem cyfr od 1 do 9, stare gazety – najlepiej gazet-
związane z ochroną wizerunku innych osób. Zdjęcia te mogą
ki reklamowe materiałów budowlanych, tkaniny, kredki, kleje,
zostać umieszczone na stronie internetowej szkoły, po wcze-
kartony formatu A3, karton lub papier pakowy, mazaki, pocięte
śniejszej ich analizie.
zdjęcia wyznaczonych pomników łódzkich.
Dodatkowe propozycje:
pl/kontakt
Zorganizować warsztaty z planowania przestrzennego ofero-
Zorganizować wycieczkę rowerową na ulicę Piotrkowską, po-
wane przez Fundację Fenomen http://www.fundacjafenomen.
mocnie w ich zorganizowaniu może być Fundacjia Fenomen.
Czas
25
min.
„Legenda o Pannie Piotrkowskiej”
Nauczycielka/nauczyciel proszą uczniów o wysłuchanie Legendy o Pannie Piotrkowskiej przedstawionej
w dowolnej formie. Ze względu na różne style uczenia się historia może być przedstawiana za pomocą
np. pracy z ilustracją, pracy kukiełkami, pacynkami
itp. Decyzja o wyborze sposobu prezentacji historii
należy do nauczyciela.
Po przedstawieniu opowieści osoba prowadząca
zajęcia prosi dzieci, aby wykonały ilustrację do przez
siebie fragmentu wysłuchanego opowiadania. Należy
zwrócić uwagę, by zostały zilustrowane wszystkie
fragmenty legendy.
Jakie metody /
formy zostaną
zastosowane?
Uczniowie:
1, 2, 3, 4
- wysłuchują opowiadania
czytanego bądź przedstawianego
przez nauczycielkę/nauczyciela;
- wykonują ilustrację do wylosowanego przez siebie fragmentu
wysłuchanego opowiadania;
- wspólnie tworzą teatrzyk Kamishibai i przedstawiają legendę
ponownie.
Cele ogólne:
budowanie tożsamości lokalnej
i pozytywnych
związków z Łodzią
wśród łódzkich
dzieci.
Na zakończenie zadania uczestnicy kompletują ze
swoich prac całą historię i przedstawiają ją w formie
teatrzyku Kamishibai.
20
min.
„Spacer z historią”
Dzieci wykonują zadanie według 1, 2
instrukcji osoby prowadzącej
Nauczyciel rysuje na tablicy, prosty schemat ulicy
Piotrkowskiej i wzdłuż jej przebiegu zapisuje cyfry od
1 do 9, począwszy od Placu Wolności.
Następnie dzieli uczniów na 9 zespołów. Każda z grup
otrzymuje zestaw ilustracji prezentujących pomniki:
1. Plac Wolności z Pomnikiem Kościuszki
2. Piotrkowska 30/32 – Pomnik „Twórcy Łodzi Przemysłowej”
3. Piotrkowska 37 – Pomnik „Lampiarz”
4. Piotrkowska 78 – Pomnik „Fortepian Rubinsteina”
5. Piotrkowska 77 – Pałac Maksymiliana Goldfedera
6. Piotrkowska 104 – Pomnik „Ławeczka Tuwima”
i Pałac Juliusza Heinzla
7. Piotrkowska 137 – najpierw Pomnik „Kufer Reymonta”, potem Pałac Juliusza Kindermanna;
8. Piotrkowska 151 – Pałac Gustawa Adolfa Kindermanna
9. Piotrkowska 152 – Pomnik „Fotel Jaracza”
Ilustracje te zostają wcześniej wydrukowane i pocięte
w formie puzzli. Zadaniem grup jest złożenie ilustracji w jedną całość i przyklejenie ich do kartonu. Na
odwrocie zamieszczone jest działanie matematyczne
Cele ogólne:
Wzbogacenie dzieci w wiadomości na
temat głównej ulicy
Łodzi – Piotrkowskiej;
Budowanie tożsamości lokalnej
i pozytywnych
wśród łódzkich
dzieci.
Cele szczegółowe:
uczeń zna położenie pomników
znajdujących się na
ul. Piotrkowskiej.
– adekwatne do programu nauczania dla danego poziomu 1-3. Po rozwiązaniu zadania dzieci umieszczają
złożoną ilustrację na tablicy, przy odpowiednim numerze. Numer jest adekwatny do wyniku działania
matematycznego (wyniki działań muszą się mieścić
zakresie od 1 do 9 ponieważ w trakcie zajęć uczniowie
poznają 9 pomników ulicy Piotrkowskiej).
Podczas umieszczania ilustracji nauczyciel/ka przekazuje dzieciom informacje o każdym pomniku: kogo
przedstawia, kim była ta postać itp.
Przerwa
15
min.
Zabawa ruchowa:
„Pomniki i rzeźby”
Dzieci wykonują zadanie według 1, 2
instrukcji osoby prowadzącej.
Osoba prowadząca zaprasza dzieci do zabawy. Dzieci
poruszają się swobodnie po sali w rytm muzyki.
W czasie przerwy w muzyce pokazywana jest
określona liczba oczek lub zapis cyfrowy od 1 do 9.
Zadaniem dzieci jest połączenie się w dowolne grupy,
a następnie zaprojektowanie ze swoich ciał pomnika/rzeźby odpowiadającej wcześniejpokazanemu
numerowi, np. 2 – pomnik twórców Łodzi przemysłowej. Warto również zapytać dzieci czym jest pomnik
i rzeźba? Zabawę kończymy podziałem na grupy,
będzie to automatyczny podział dzieci do pracy w zespołach przy następnym zadaniu.
20
min.
„Projektanci i Projektantki”
- technika kolażu (technika artystyczna polegająca
na formowaniu kompozycji z różnych materiałów i
tworzyw (gazet, tkanin, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego użytku itp.).
Cele szczegółowe:
uczeń rozumie
czym są pomniki
i rzeźby i że stanowią element tożsamości lokalnej.
Dzieci wykonują pracę plastyczną techniką kolażu wg własnej
inwencji twórczej.
1, 2, 4
Nauczycielka/nauczyciel zachęca uczniów do
dziecięcej aktywności plastycznej i rozdaje dzieciom
kartki formatu A3 i inne przedmioty określone
w pozycji „pomoce”. Następnie prosi uczniów, aby
zaprojektowali przestrzeń dookoła wybranego przez
siebie pomnika z Galerii Wielkich Łodzian. Na koniec
wszystkie dzieci prezentują wytwory swojej pracy
10
min.
Cwiczenie słownikowe:
„Piotrkowska jest…”
Osoba prowadząca zachęca dzieci do dokańczania
zdań rozpoczętych przez nauczyciela/kę, będzie to
zarazem ćwiczenie utrwalające wiedzę jaką uczniowie zdobyli podczas zajęć. Przykładowe pytania:
Cele ogólne:
Cele ogólne:
i pozytywnych
wśród łódzkich
dzieci;
Cele szczegółowe:
rozumie czym są
pomniki i rzeźby
i że stanowią
element tożsamości
lokalnej.
Dzieci kończą zdanie rozpoczęte
przez nauczyciela/kę;
1, 2
Cele ogólne:
- najbliżej placu Wolności znajduje się pomnik…….
(Pomnik Kościuszki);
- Plac Wolności ma kształt… (ośmioboku);
- Przy pałacu Heinzla na ławeczce siedzi… (Tuwim);
- Na kufrze siedzi… (Reymont);
itp. Nauczyciel tworzy pytania w oparciu o wiedzę
jaką przekazał podczas „Spaceru z historią”.
Kolejność wypowiedzi wyznaczana jest przez rzut
piłką, do wybranego dziecka.
Źródła:
A. Jonas, K. Kołodziej, M. Kronenberg, Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Galeria_Wielkich_%C5%81odzian
http://lodzwirtualnie.prv.pl/
M. Kwiatowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa 1988.
i pozytywnych
wśród łódzkich
dzieci;
Cele szczegółowe:
uczeń potrafi
dokończyć zdania
rozpoczęte przez
nauczyciela na bazie wiedzy zdobytej
podczas lekcji.
Łódź ostatnie nieodkryte miasto – „Spójrz w górę, czyli w miejskiej dżungli”
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 min
Cele ogólne:
wy). Kartki białe formatu A4,
Wyposażenie dzieci w zasób wiedzy o miejscu ich zamieszkania.
Zaprojektuj i buduj – klocki z motywami łódzkiej architektury
Budowanie tożsamości lokalnej i pozytywnych związków z Ło-
XIX-wiecznej;
dzią wśród łódzkich dzieci.
materiały plastyczne – rolki po papierze toaletowym, kartony;
Cele szczegółowe (uczennica/uczeń):
mazaki, kredki – pastele, mazaki, klej, nożyczki, papier kolorowy,
Uczeń zna symboliczne oznaczenia pojawiające się na określo-
bibuła i inne „przydasie”, sztywny karton lub drewniana pod-
nych budynkach;
kładka, plan miasta.
Uczeń rozumie znaczenie symboliczne określonych ornamentów;
Uczeń potrafi odgrywać scenki dramowe.
jest zorganizowanie wycieczki szlakiem kamienic, na których
Metody pracy wg M. Kwiatowskiej:
znajdują się zwierzęta i rośliny:
1. Słowne: rozmowa, instrukcja, objaśnienia, społecznego porozumiewania się.
al. Kościuszki 1, 6 Sierpnia 5, Piotrkowska 74 (lew);
al. Kościuszki 65, Tuwima 2 (sowa)
ul. Wólczańska 31/35 (jabłonie);
al. Kościuszki 15 (orzeł, lew, byki, chomiki)
dramowe.
ul. Piotrkowska 143 (smoki);
3.Percepcyjne: obserwacja, pokaz, demonstracja, uprzystępniania sztuki, przykładu.
4.Twórcze: metoda opowieści ruchowej, scenki dramowe, pan-
tomima.
ul. Kopernika 22 (koń).
Propozycje:
Zorganizować wycieczkę szlakiem kamienic, na których ukryły
się zwierzęta i rośliny: http://pl.cit.lodz.pl/podkategora/obiekty
Pomoce:
/24,1,propozycje-spacerow-po-lodzi;
Dyktafon lub telefon komórkowy z aplikacją dyktafonu.
Zorganizować warsztaty z planowania przestrzennego ofero-
Nagrania dźwięków miasta, zarejestrowane podczas spaceru.
wanego przez Fundację Fenomen http://www.fundacjafeno-
Sprzęt muzyczny: odtwarzacz cd lub inny (np. telefon komórko-
men.pl/kontakt
Działanie dzieci –
opis
30
- 60
min.
Dzień wcześniej (w godzinach lekcyjnych) nauczyciel wybiera się na spacer z klasą dzieci w okolice szkoły, gdzie wspólnie
z dziećmi nagrywa dźwięki miasta (samochody jeżdżące po
ulicy, rozmowy ludzi, szczekanie psa, przejeżdżający tramwaj
itp.). Zadanie to może trwać od 30 do 60 minut.
Dzieci towarzyszą nauczycielce/
nauczycielowi w
nagrywaniu dźwięków.
30
min.
„Miejska dżungla – symbole i znaczenia”
Czas
Dzieci szukają
Nauczycielka/nauczyciel zaprasza uczniów na spacer po mie- zwierząt i roślin
ście, wykorzystując mapę miasta, aby pokazać, gdzie są dane jakie ukryły się
kamienice. Można również wykorzystać fotografie kamienic. w kamienicach.
Podczas tej „wycieczki” zadaniem dzieci jest dostrzeżenie
zwierząt czy roślin, jakie ukryły się na kamienicach.
Podczas tej wycieczki dzieci zapoznawane są z kamienicami
mieszczącymi się na ulicy:
al. Kościuszki 1, 6 Sierpnia 5, Piotrkowska 74 (lew);
al. Kościuszki 65, Tuwima 2 (sowa);
ul. Wólczańska 31/35 (jabłonie);
al. Kościuszki 15 (orzeł, lew, byki, chomiki);
ul. Piotrkowska 143 (smoki);
ul. Kopernika 22 (koń).
Podczas „wycieczki” warto również zwrócić uwagę na
zróżnicowaną zabudowę miejską. Nauczyciel zadaje pytania:
jak myślą, na jakich budynkach mogły pojawiać się określone
zwierzęta i dlaczego?, np. sowa pojawiała się na budynkach
szkolnych, bibliotekach – dlaczego? itp.
Kilka ciekawostek o kamienicach:
Siedziba dawnego Banku Handlowego przy al. Kościuszki 15:
znajdują się tu orzeł – oznaczał odwagę w interesach, sowa
– przemyślane inwestycje, byk – zysk, koń – ciężką, owocną
pracę, chomiki – oszczędzanie, lew – strażnik bogactwa, lew
umieszczony na frontowej ścianie banku zapewniać miał
klientom powodzenie w interesach.
Budynek Narodowego Banku Polskiego przy al. Kościuszki
14: znajdują się tu pszczoły i mrówki – symbol pracowitości.
Budynek dawnego Gimnazjum Niemieckiego przy al. Kościuszki 65: znajduje się na nim sowa – pożyteczność nauki.
Dawne kino przy ul. Tuwima 2: znajduje się tu sowa, która
przekonywała mieszkańców, że kino jest wartościowe.
Kamienice mieszkalne przy al. Kościuszki 1 i ul. 6 Sierpnia 5:
znajdują się głowy lwów jako strażników spokoju i majątku
gospodarzy.
Jakie metody /
formy zostaną
zastosowane?
Jaki jest cel edukacyjny? Czego odbiorcy się
nauczą?
1, 2
Cele ogólne:
Wyposażenie dzieci
w zasób wiedzy o miejscu ich zamieszkania;
Budowanie tożsamości
lokalnej i pozytywnych
wśród łódzkich dzieci;
1, 2
Cele ogólne:
Wyposażenie dzieci
w zasób wiedzy o miejscu ich zamieszkania.
Cele szczegółowe:
uczeń zna symboliczne
oznaczenia pojawiające
się na określonych
budynkach;
rozumie znaczenie
symboliczne określonych ornamentów.
Kamienica przy ul. Piotrkowskiej 143 znajdują się trzy okazałe smoki, które pilnują wejścia do bramy.
Willa należąca do Leopolda Kindermanna przy ul. Wólczańskiej 31/33 z elementami roślinnymi jako przykład secesji
(stylu w sztuce).
15
min.
„Gdzie mieszkają?”
Dzieci wykonują
Osoba prowadząca rozdaje dzieciom kartki. Zadaniem dzieci zadanie według
instrukcji osoby
będzie zaprojektowanie symbolu, który będzie wskazywał
prowadzącej.
na jedną z wybranych cech: siłę, mądrość i pracowitość.
Po wykonaniu zadania dzieci ustawiają się obok ilustracji
zwierzęcia, które tę cechę prezentuje. Warto również zapytać
dzieci, czy przypominają sobie miejsce/budynek, gdzie
widziały te symbole.
1, 2, 3
Cele ogólne:
Wyposażenie dzieci
w zasób wiedzy o miejscu ich zamieszkania.
Cele szczegółowe:
uczeń rozumie znaczenie symboliczne określonych ornamentów.
Przerwa
do 45
min.
„Wielkie miasto” – zabawa plastyczno-konstrukcyjna.
Dzieci:
1, 2, 4
Osoba prowadząca dzieli uczniów na zespoły którym zostaną - tworzą makietę
miasta wg instrukcji
przydzielone określone czynności:
podanych przez
Zespół I: układa z klocków na wspólnej makiecie konstrukcje osobę prowadzącą;
kamienic/budynków użyteczności publicznej, doklejając
- odgadują usłyszazwierzęta, które mogłyby się pojawić np. na szkole, na leczni- ne dźwięki;
cy dla zwierząt, na banku itp.
Cele ogólne:
Wyposażenie dzieci
w zasób wiedzy o miejscu ich zamieszkania;
Zespół II: wykorzystuje materiały plastyczne do tworzenia
elementów zielonej przestrzeni (drzewa, krzewy, trawy itp.)
Zespół III: rysuje ulice, chodniki, ławki itp.
Wspólnie tworzą makietę miasta.
Na zakończenie działań plastycznych nauczycielka zaprasza
dzieci, aby usiadły dookoła makiety.
Osoba prowadząca odtwarza dźwięki, które zostały zarejestrowane dzień wcześniej podczas spaceru z nauczycielką/
nauczycielem. Prosi również uczniów spaceru, aby postarali
się odgadnąć co to za dźwięk.
Źródła:
A. Jonas, K. Kołodziej, M. Kronenberg, Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci.
http://www.przewodnik-lodz.eu/
http://lodzwirtualnie.prv.pl/
M. Kwiatkowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa 1988.
K. Kołodziej: „Odkryj Łódź. Bardzo twórcza książka o niezwykłym mieście”, Centrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju Regio, Łódź 2014.
Kim jest łodzianin – Łódź wielkich postaci
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 min
Cele ogólne:
Rozwijanie myślenia twórczego.
Pogłębienie wiedzy na temat historii Łodzi i związanych z nią po-
Metody:
staci, kształtowanie poczucia tożsamości regionalnej oraz otwar-
Burza mózgów, mapa myśli, gra edukacyjna, wizualnego przed-
cia się na inne społeczności i kultury.
stawienia problemu „linia czasu”, prezentacja, dyskusja, technika
Doskonalenie umiejętności pracy w grupie i wypowiadania się
niedokończonych zdań.
na jej forum.
Czas
Jakie metody
uczeń:
wymienia skojarzenia,
rozwija twórcze
myślenie,
szanuje wypowiedzi kolegów/
koleżanek,
definiuje hasło
„ŁODZIANIN”.
5
min.
Wprowadzenie do tematyki zajęć
– nauczyciel zadaje pytanie – skąd
pochodzicie? Kto z Was urodził się
w Łodzi?
Uczniowie odpowiadają na pytania
nauczyciela, następnie pracując metodą
burzy mózgów budują drzewo skojarzeń
z hasłem „ŁODZIANIN”.
metoda aktywizująca: burza mózgów,
mapa myśli
15
min.
Memory – karty do gry przygotowane do wydrukowania przez nauczyciela. Nauczyciel dzieli uczniów na
grupy, przydziela im zestawy kart
do gry – każda grupa 10 kart, wyjaśnia zasady gry typu memory. Karty
obejmują przedstawicieli 4 kultur:
budowniczych Łodzi, fabrykantów,
działaczy społecznych, artystów,
twórców związanych z miastem.
Uczniowie pracują w pięciu grupach
każda z nich dostaje komplet kart do gry
w memory, ich zadaniem jest odkrywać
i łączyć w pary pasujące do siebie karty.
Następnie rozmawiają w grupach na ich
temat – czy znają odkryte postaci? Co
o nich wiedzą? Po zakończeniu pracy w
grupach prezentują swoje pary pozostałym grupom – każda grupa pracuje na
innych kartach. Po zakończeniu partii
gry uczniowie z pomocą nauczyciela
dzielą karty na cztery grupy = 4 kultury,
przyklejają je na czterech osobnych arkuszach papieru (przyklejonych do tablicy
lub do ścian klasy) w formie drzewka.
metoda akty- uczeń:
wizująca: gra poznaje i utrwala
edukacyjna
wiedzę o ważnych
dla Łodzi postaci,
pracuje w grupie,
utrwala zasady
współpracy zespołowej,
prezentuje wyniki
pracy na forum
grupy
Potrzebne
materiały
tablica,
kreda,
(ewentualnie flipczart
i markery).
Komplet 50
kart (25 par)
do gry typu
memory,
klej, 4 arkusze papieru
typu flipczart
10
min.
10
min.
„Łódzka linia czasu” – zadania
w grupach plus prezentacja postaci.
Nauczyciel powinien zadbać o to by
biograficzne rozsypanki trafiły do
odpowiednich grup – każda z nich
ma dostać biografię wielkiej postaci,
którą wcześniej odkryli wśród kart
w grze memory.
Julian Tuwim – prezentacja multimedialna. Nauczyciel prezentuje
uczniom fakty z życia Tuwima, zachęca do dyskusji, zadawania pytań.
Uczniowie nadal pracują w grupach,
dostają od nauczyciela pociętą na części
(w formie rozsypanki) biografię jednej
z wcześniej odkrytych w grze postaci. Nie
wiedzą jednak której. Korzystając z metody „Linia czasu” porządkują jej życiorys.
Zastanawiają się kogo on dotyczy, którą
z odkrytych wcześniej postaci. Prezentują
wyniki na forum klasy. Jeśli nie znają odpowiedzi na pytanie, kogo dotyczą fakty,
pytają o to innych uczniów.
Uczniowie uczestniczą w prezentacji
dotyczącej życiorysu Tuwima – od momentu jego narodzin, przez dzieciństwo,
aż po wiek dojrzały i śmierć. Prezentacja
obejmować powinna ciekawostki i anegdoty z życia poety, tak by jego charakterystyka stanowiła dla uczniów postać
bliską, odartą z nimbu wielkiego artysty,
pomnikowej postaci. Uczestnicy zajęć
powinni mieć szansę zobaczyć w nim
dziecko, młodego człowieka, który dzięki
talentowi, pracy i swej osobowości zapracował na miejsce na łódzkim panteonie
sław. Uczniowie w trakcie prezentacji powinni mieć szansę podyskutować o życiu
i twórczości Tuwima, do czego zachęcani
są przez nauczyciela.
metoda
aktywizująca
- wizualnego
przedstawienia problemu
„linia czasu”.
metoda
podająca:
prezentacja
multimedialna;
metoda aktywizująca:
dyskusja.
uczeń:
porządkuje fakty
według chronologii;
pracuje w grupie,
utrwala zasady
współpracy zespołowej;
wymienia fakty
z życia wybranej
postaci;
rozumie, że postawy i zachowania
ludzi wpływają na
historię;
omawia wpływ
danej postaci na
historię miasta;
utrwala zasady
poprawnej wypowiedzi.
duży arkusz
papieru,
markery,
klej w sztyfcie, wydrukowane na
formacie A4
portrety postaci (Karski,
Reymont,
Kobro,
Rubinstein,
Scheibler),
uczeń:
wymienia niektóre
fakty z życia
Tuwima;
zna niektóre wiersze Tuwima.
komputer,
rzutnik
i ekran lub
tablica multimedialna.
Bibliografie
(Karski,
Reymont,
Kobro,
Rubinstein,
Scheibler)
pocięte na
części.
15
Łodzianin – krzyżówka z charakterem. Nauczyciel rozdaje uczniom
papier i flamastry, tłumaczy na
czym polega zadanie. Podczas wprowadzenia prosi ich, by zastanowili
się, czy bycie wielkim łodzianinem
ma związek z pochodzeniem, religią,
kolorem skóry, językiem ojczystym?
A może chęć pracy na rzecz mieszkańców miasta, miłość do Łodzi
sprawiła, że różnice wynikające
z odmienności 4 kultur łatwiej było
pokonać? Bycie „łodzianami” jednoczyło, wymagało tolerancji?
Zadaniem uczniów jest pracując w
metoda akzespołach dwuosobowych opracować
tywizująca:
krzyżówkę do hasła „ŁODZIANIN” – ha- krzyżówka.
sła powinny dotyczyć cech osobowości,
postawy człowieka, którego możemy
nazwać łodzianinem. Mają zastanowić się
czy wystarczy urodzić się w Łodzi, czy
może wykazać się jakimiś przymiotami
ducha, ciała? Kiedy wykonają zadanie –
wymieniają się krzyżówką z uczniami
z sąsiedniej ławki i rozwiązują przygotowaną przez niego wersję.
uczeń:
rozwija kreatywne
myślenie;
20
min.
Poker kryterialny – łodzianinem
być! Nauczyciel dzieli uczniów na
4-5 grup i rozdaje każdej z nich
wydrukowaną planszę do pokera
kryterialnego (lub rysuje wzór na
tablicy i prosi o przerysowanie go
na kartkę papieru formatu A4).
Następnie rozdaje karty, wprowadza
uczniów w zasady gry. Gra toczy się
niezależnie we wszystkich grupach
jednocześnie.
Uczniowie w grupach otrzymują planszę
do gry oraz 18 kart reprezentujących
określone cechy (dwie z nich są puste,
uczniowie mogą je uzupełnić cechami
ważnymi z ich punktu widzenia, nie wymienionymi wśród kart). Następnie karty
są tasowane i rozdzielane między graczy.
Każdy z nich ma prawo do ułożenia na
planszy jednej karty podczas kolejki, zaczynają od kart ich zdaniem najważniejszych (kryteria I rzędu). Jeśli nie zgadzają
się w kwestii swoich wyborów, dyskutują
i argumentują swoje zdanie do momentu,
kiedy wszyscy zgodzą się na wspólny wariant. Następnie układają cechy według
kryterium ważnych (II rzędu) i na koniec
najmniej istotnych (kryteria III rzędu).
Celem gry jest opracowanie charakterystyki „wielkiego łodzianina”. Partia
kończy się, kiedy wszystkie karty zostaną
umieszczone na planszy. Po zakończeniu
gry przez wszystkie grupy na tablicy
uczniowie zapisują wyniki, następuje ich
porównanie.
metoda
aktywizująca – gra
edukacyjna.
uczeń:
-potrafi argumentować swoje
zdanie,
-pracuje w grupie,
-rozumie konieczność stosowania się
do reguł gry,
plansze
(po jednej
dla każdej
grupy, wzór
można
narysować
na tablicy
i poprosić
uczniów
o przeniesienie planszy
na arkusz
papieru formatu A4,
kartoniki
z hasłami .
5
min.
Gdzie szukać dzisiaj „WIELKICH
ŁODZIAN”?
Uczniowie zastanawiają się gdzie w Łodzi
można natknąć się na ślady wybitnych,
ważnych dla naszego miasta postaci.
Starają się je wymienić, uczestniczą
w prezentacji odgadując miejsca, których
dotyczą prezentowane fotografie.
metoda aktywizująca:
dyskusja;
metoda
podająca:
prezentacja
multimedialna.
uczeń:
wymienia miejsca
w Łodzi związane z wybranymi
postaciami;
dyskutuje;
utrwala zasady
dyskusji.
komputer,
rzutnik lub
tablica multimedialna;
prezentacja
multimedialna.
Zadaniem uczniów jest zastanowić się,
co trzeba zrobić by stać się ważnym
dla naszego miasta, co trzeba zrobić, by
osiągnąć taki cel? Czy w tej chwili mają
pomysł na to, kim będą w przyszłości?
I czy mogą mieć wpływ na bieg historii?
metoda
aktywizująca: technika
niedokończonych zdań.
uczeń:
rozwija kreatywne
myślenie;
szanuje wypowiedzi kolegów.
min.
Nauczyciel prowadzi dyskusję,
a następnie w formie prezentacji
pokazuje miejsca związane z wybitnymi postaciami.
5
min.
Gdybym miał być wielkim łodzianinem to zostałbym ….. i dla Łodzi
zrobił bym…. rundka.
papier
w kratkę,
flamastry.
charakteryzuje
postawę/postać
łodzianina.
1003 |C SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Podsumowaniu rozważań służy rundka –
uzupełnienie zdania.
5
min.
Podsumowanie i zakończenie zajęć
Co podobało się Wam na dzisiejszych
zajęciach. Zadanie domowe – znaleźć bibliografię wybranej przez ucznia postaci,
która według niego stanowi przykład
„WIELKIEGO ŁODZIANINA”.
Źródła:
L. Skrzydło „Rody fabrykanckie”, cz. 1, Oficyna Bibliofilów, 2003 r.
L. Skrzydło „Rody Fabrykanckie”, cz. 2, Oficyna Bibliofilów, 2000 r.
J. Karski, „Kronika miasta Łodzi”, kwartalnik, Łódź 2014 r.,
A. Jonas, K. Kołodziej, M. Kronenberg, „Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci”. Wydawnictwo Literatura, Łódź 2013 r.
R. Bonisławski, „Łódź Julina Tuwima. Łódzkie korzenie poety.” Wydawnictwo Hamal 2013.
http://juliantuwim.pl/
http://www.lodz-art.eu/kobiety_znad_lodki.php - szlak łódzkich kobiet
http://uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/slynni_lodzianie/zasluzeni_dla_lodzi__fresk_przy_piotrkowskiej_71/ - słynni łodzianie na stronach UMŁ
http://www.muzeum-lodz.pl/pl/muzeum/wystawy/wystawa-stala-z-dziejow-lodzi?start=1
http://www.centrumdialogu.com/pl/wydarzenia/1358-karski-nie-da-wiatu-zapomnie-godziny-otwarcia-wystawy-w-2015-r- ekspozycje poświęcone m.in. Janowi Karskiemu (do końca 2015 r.), Markowi Edelmanowi i Alinie Margolis, Władysławowi Reymontowi
http://kobro.art.pl/ strona poświęcona Katarzynie Kobro
http://www.yhlodz.pl/website3/turystyka/edukacja.html - oferta wycieczek
Załącznik 1
Komplet kart typu memory „Galeria łodzian” (Jan Karski, Julian
Pustelnik, Władysław Jagiełło, Izrael Poznański, Karol Scheibler,
Tuwim, Katarzyna Kobro, Stefan Srzywan, Stefan Kopciński,
Stanisława Leszczyńska, Rajmund Rembieliński, Stanisław Sta-
Władysław Reymont, Artur Rubinstein, Marek Edelman, Hila-
szic, Jacek Trzmiel, Leonia Poznańska, Aleksy Rzewski, Karol
ry Majewski, Andrzej Sapkowski, Władysław Strzemiński, Piotr
Jonszer, Włókniarki, Mina Konstadt, Jan Machulski).
Załącznik 2
Łódzka linia czasu – do wydrukowania i pocięcia:
już dwa języki, zasady dyplomacji).
1939 – w niewoli rosyjskiej, przypadkiem uniknął śmierci w Ka-
Jan Karski
tyniu.
pseudonimy – „Witold”, „Piasecki”, „Kwaśniewski”, „Znamierow-
1940 – wyruszył z pierwsza tajna misją do Francji w celu po-
ski”, „Kruszewski”, „Kucharski” (właściwe imię i nazwisko – Jan
informowania zachodnich sojuszników o sytuacji Żydów, dzięki
Kozielewski).
fotograficznej pamięci dyktował raporty. Podczas jednej z kolej-
Polski agent specjalny prosto z Łodzi.
nych akcji został aresztowany przez Niemców i po raz kolejny
1914 – urodził się w Łodzi, w rodzinie katolickiej kultywującej
uniknął śmierci.
wartości patriotyczne.
1942 – zbierał informacje o sytuacji Żydów w gettcie warszaw-
1935 – uzyskał tytuł magistra prawa i nauk dyplomatycznych
skim, przedostawał się tam dwukrotnie, był również w obozie
na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, rozpoczął kurs
w Izbicy Kujawskiej.
oficerski w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzi-
1943 – na zlecenie polskiego rządu wyruszył najpierw do Wiel-
mierzu.
kiej Brytanii, później do USA, ale ani minister spraw zagranicz-
1938 – zaczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych (znał
nych Wielkiej Brytanii Anthony Eden ani prezydent Stanów
Zjednoczonych Franklin Roosevelt nie zrobili nic, by uchronić
za rysunek, prace ręczne i przyrodę, już wcześniej rzeźbiła z gli-
naród żydowski przed Holocaustem.
ny i chleba. W tym samym roku pełniąc służbę w szpitalu jako
1945 – zdruzgotany brakiem efektów swej pracy porzucił służ-
pielęgniarka poznała Władysława Strzemińskiego.
bę i przez resztę życia pracował jako profesor na amerykańskiej
1917-1920 – studiowała w szkole Rzeźby, Malarstwa i Architek-
uczelni wyższej.
tury w Moskwie,
2000 – zmarł w Waszyngtonie.
1920 – poślubiła Strzemińskiego.
Źródła:
http://karski.muzhp.pl/dziecinstwo.html
karski.muzhp.pl
1922 – przybyła do Polski, gdzie była jednym z inicjatorów utwo-
Władysław Reymont
1925 – powstały jej najbardziej rozpoznawalne rzeźby, w tym
Polski pisarz, który otrzymał literacką nagrodę Nobla.
rzeźba przestrzenna i kompozycja przestrzenna.
1867 – urodził się w Kobielu Wielkim, w zubożałej rodzinie szla-
1930 – Gromadzi dzieła sztuki nowoczesnej w Polsce dla organi-
checkiej.
zowanej przez grupę „a.r” Kolekcji Sztuki Nowoczesnej w Łodzi.
1884 – uzyskał wykształcenie w fachu… krawca.
Uczy estetyki wnętrz w Liceum Gospodarczym i Szkole Gospo-
1888-1893 – pracował na kolei jako dróżnik.
darczej w Łodzi.
1896 – przybył do Łodzi, a ponieważ nie stać go było na hotel,
1945 – Ofiarowuje Muzeum Sztuki w Łodzi niemal wszystkie
spał na kanapie na zapleczu redakcji „Kuriera codziennego”.
swoje rzeźby (dzisiaj Łódź posiada największe zbiory sztuki
1899 – wydał „Ziemię obiecaną” – powieść o przemysłowej Ło-
współczesnej).
dzi. Zarobione honorarium nie zapewniły mu jednak stabilizacji
1951 – zmarła na skutek nowotworu.
finansowej.
Źródła:
http://ninateka.pl/film/przewodnik-po-sztuce-odc-3-katarzyna-kobro
http://culture.pl/pl/tworca/katarzyna-kobro
http://kobro.art.pl/Biografia.html
1900 – doznał wypadku kolejowego, na skutek którego doznał
nie tylko uszczerbku na zdrowiu, ale również wysokie… odszko-
rzenia Grupy Artystów Awangardowych „Blok”, później Grupy
„a.r.”.
dowanie oraz żonę. Opiekowała się nim Aurelia Szabłowska,
którą później poślubił.
Artur Rubinstein
1902-1909 – tworzył „Chłopów” – powieść przetłumaczona na 27
Urodzony w Łodzi wirtuoz fortepianu.
języków, za którą otrzymał literacką nagrodę Nobla.
1887 – urodził się w Łodzi w rodzinie żydowskiej.
1925 – zmarł w Warszawie.
1890 – ponoć w wieku 3 lat wiedział już, że będzie pianistą, od
Źródło:
małego dziecka wykazywał uzdolnienia muzyczne.
http://www.noblisci.pl/1924-wladyslaw-reymont/
„Spacerkiem po Łodzi…”
1894 – w wieku 7 lat miał pierwsze publiczne wystąpienie, podczas koncertu charytatywnego. Jak wspominał po latach – poszło mu fantastycznie dzięki wielkiemu pudłu czekoladek, które
Katarzyna Kobro
widział przed koncertem w garderobie.
Wybitna rzeźbiarka, która rozwinęła talent w Łodzi (jej rzeźba
1897 – wyjechał do Berlina, gdzie dalej pobierał naukę pod okiem
stanowi jeden z symboli Łodzi).
najlepszych nauczycieli.
1898 – urodziła się zamożnej niemiecko-rosyjskiej rodzinie
1900 – w Berlinie miał miejsce jego debiut pianistyczny.
w Moskwie.
1939 – wraz z rodziną wyjechał do USA.
1916 – na świadectwie maturalnym najlepsze oceny otrzymała
1945 – podczas uroczystości podpisania Karty Narodów
Zjednoczonych, wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie
fabryki.
i ostentacyjnie zagrał Mazurka Dąbrowskiego. Występ poprze-
1855 – uruchomił w Łodzi pierwszą na terenie Królestwa Pol-
dził słowami: „W tej sali, w której zebrały się wielkie narody, aby
skiego zmechanizowaną przędzalnię.
uczynić ten świat lepszym, nie widzę flagi Polski, za którą toczo-
1870 – odkupił innego fabrykanta T. Kruschego teren Księżego
no tę okrutną wojnę” i dodał: „A więc teraz zagram polski hymn
Młyna i stał się właścicielem największego na terenie Królestwa
narodowy”.
Polskiego kompleksu fabrycznego. Jego przędzalnia (również
1979 – ostatni raz odwiedził Polskę.
największa) miała 207 metrów długości i ponad 20 wysokości.
1982 – zmarł w Genewie.
1877 – jako pierwszy fabrykant uruchomił dla dzieci swoich
Źródła:
http://culture.pl/pl/tworca/artur-rubinstein
„Spacerkiem po Łodzi…”
robotników przyfabryczną szkołę (dzieci wcześniej pracowały
Karol Scheibler
1877 – utworzył oddział przyfabrycznej straży ogniowej (straż
Król bawełny z Łodzi.
pożarna).
1820 – urodził się w Monschau w Nadrenii w rodzinie fabry-
1880 – w jego fabryce pracowało 5000 robotników.
kanckiej.
1881 – zmarł w Łodzi, jego pogrzeb był głośnym wydarzeniem.
1854 – poślubił Annę Werner, córkę fabrykanta prowadzącego
Został pochowany na Starym Cmentarzu.
fabryki w Zgierzu i Ozorkowie. Jej posag był dwa razy większy,
Źródła:
„Spacerkiem po Łodzi”…
„Rody fabrykanckie”…
niż jego oszczędności. Fundusze zainwestował w uruchomienie
w fabrykach na równi z dorosłymi i otrzymywały bardzo małe
wynagrodzenie).
Załącznik 3
Prezentacja multimedialna – życiorys i ciekawostki – Julian Tu-
eksplodowała raniąc rękę młodego chemika. Po latach Tuwim
wim
dziękował losowi, że młodzieńcze eksperymenty nie zakończyły
Prezentacja o życiu Tuwima: http://pbw.lodz.pl/akt_12_19.htm
się wysadzeniem kamienicy przy Struga bowiem pewnego dnia
Kalendarium życia i twórczości: http://www.tuwim.org/index.
przypadkiem przygotował substancję, której skład niewiele róż-
php?s=4
nił się od chemicznego składu prochu!”
Ciekawostki z życia:
„Z matematyki Julek był bardzo słaby. Pierwsza dwója z tego
„Zabawa w strażaków była jedną z ulubionych zabaw kilkulet-
przedmiotu tak zmartwiła rodzinę i zawstydziła małego Julka,
niego Juliana Tuwima i jego kolegów z podwórka. Przeprowa-
ze następnego dnia poszedł do szkoły bocznymi uliczkami.”
dzili wiele niebezpiecznych akcji, między innymi odratowali
„Julek był słabym uczniem, gromadził kolejne dwójki, o których
z „płonącego domu” kolegę, który utknął na balkonie pierwszego
nie mówił rodzicom. Dzienniczek chował, a stopnie podpisywa-
piętra. Spuścili go na dół na sznurku. Na szczęście linka wytrzy-
li mu koledzy. Zdawał sobie sprawę, że oszustwa i słabe oceny
mała i nikomu nic się nie stało.”
zostaną odkryte przez rodziców, więc aby uniknąć przykrej
„Julek miał rozliczne „bziki” […] kiedy opanował go bzik chemicz-
rozmowy, postanowił uciec do Ameryki. Na kredensie zostawił
ny zaczął mieszać najróżniejsze mikstury: „Zacząłem robić dziw-
list: „żegnajcie na zawsze, nie jestem godny być waszym synem”
ne rzeczy: mieszałem proszek do zębów z piana mydlaną, ste-
i wyruszył rankiem w swoją wielką podróż.”
arynę z atramentem, farbkę kuchenną z octem […]” Jedna z prób
„Nastoletni Tuwim nie zbierał figurek czy znaczków, tylko… naj-
zakończyła się wypadkiem – rozgrzana nad świecą mikstura
dziwniejsze słowa występujące w różnych językach: „Już sobie
tam zapisałem, że żywica po malajsku zwie się damar, rybak po
w powieściach, opracowaniach naukowych, a nawet słowni-
jakucku bałyksyt głowa po dahomejsku afo, piekło na Tahiti tia-
kach, które „profesorowi Tuwimowi” przysyłano zza granicy (bo
hobu, strumyk po botokudzku natui, kwiat po staromeksykań-
tak pospisywał Julian list do niemieckiego antykwariusza)”.
sku szoczitl, a świnia po maoryjsku puaka. Wyszukiwał słowa
Źródło:
„Spacerkiem po Łodzi”
Załącznik 4
Poker kryterialny – kim jest wielki łodzianin:
Wzór: Karty do pocięcia do pokera kryterialnego
kultura
osobista
pasja
wytrwałość w dążeniu
do celu
znajomość języków
obcych
urok osobisty
ciężka praca
odpowiedni wygląd
majątek
odpowiednie
wykształcenie
poczucie
humoru
otwartość na ludzi/
komunikatywność
znajomości/kontakty
szczęście
siła fizyczna
Załącznik 5
Prezentacja – gdzie szukać wielkich łodzian?
Ilustracje ulic: Kilińskiego, Skrzywana, Jaracza, Karskiego, Kopcińskiego.
Ilustracje pomników: Karski, Tuwim, Reymont, Twórcy Łodzi Przemysłowej, Jaracz.
Ilustracje budynków: Teatr im. Jaracza, Szpital im. Karola Jonschera.
Łódź Fabrykancka
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
1 x 45 minut
Cele ogólne:
Przygotowanie makiet.
Przekazanie dzieciom wiedzy na temat życia robotnika w XIX
Działaniem obligatoryjnym jest przygotowanie elementów ma-
wiecznej Łodzi.
kiety tworzących światy fabrykanta i robotnika w trakcie zajęć
Przekazanie dzieciom wiedzy dlaczego wybuchła Rewolucja
technicznych.
1905 r.
Metody:
Zwiększenie wrażliwości społecznej dzieci.
Praca z makietą, dyskusja, praca w grupach, burza mózgów.
Czas
Jakie metody Jaki jest cel edukacyjzostaną zany? Czego odbiorcy się
stosowane?
nauczą?
Potrzebne
materiały
5
min.
Pokazanie dzieciom największych pałaców Łodzi
i wizerunków ich właścicieli (rzutnik, zdjęcia).
Dzieci tworzą za pomocą
makiety świat fabryPokazanie zdjęć fabryk, parków i ogrodów należą- kanta, gdzie mieszka,
jak spędza czas, jakie ma
cych do fabrykantów.
obowiązki, jak odpoZadanie dla dzieci: opisać jakie życie wiedli fabry- czywa.
kanci – praca z makietą.
Dzieci zastanawiają się
Pytanie do dzieci czy chciałyby wieść takie życie? czy chciałyby żyć jako
fabrykant, bądź jego
rodzina w XIX wiecznej
Łodzi.
Burza mózgów, praca
z makietą.
Dzieci zrozumieją jak
funkcjonował fabrykant i jego rodzina
w XIX wieku.
Elementy
makiety,
kartony,
nożyczki,
klej.
20
min.
Zdjęcia – jak żyli robotnicy w XIX wieku.
Burza mózgów, praca
z makietą.
Zrozumienie różnic
w jakości i sposobie
życia różnych warstw
społecznych w XIX
wiecznej Łodzi.
Uwrażliwienie społeczne młodych ludzi.
Elementy
makiety,
kartony,
nożyczki,
klej.
Zwiększenie wrażliwości społecznej.
Zwiększenie wiedzy
na temat tego czym
jest praca. Zwiększenie wiedzy na temat
historii Łodzi.
Karty pracy,
Pokazanie dzieciom zdjęć i rycin łódzkich robotników.
Dzieci robią makietę
świata robotnika.
Zadanie pytania: Jak żyli łódzcy robotnicy? Zróbcie makietę świat życia robotnika.
15
min.
Rozdanie dzieciom kart pracy – Życie robotnika
druga połowa XIX wieku.
1. Dzieci mają przeczytać informacje zawarte na
karcie pracy i sformułować postulaty do rządu,
co powinno się zmienić, aby robotnikom żyło się
lepiej.
2. Postulaty dzieci powinny spisać na kartce i
odczytać głośno.
Dzieci pracują w grupach Praca w grupo około 5 osób, czytają
pie.
informacje zawarte
w karcie pracy i ustalają
co powinno się zmienić
żeby robotnikom mogło
żyć się lepiej.
Po spisaniu postulatów,
odczytują je na głos.
mazaki,
kartki
10
min.
Podsumowanie.
Nauczyciel pyta, czy postulaty, które zawarli
na kartkach są również ważne dla dzisiejszych
pracowników, czy to są ważne rzeczy. Czy
warto zmieniać rzeczywistość jeśli ona nam nie
odpowiada? Czy warto i należy walczyć o swoje
prawa? Warto zadać pytanie, czy dzieci też mogą
coś zmienić, już teraz? Nauczyciel notuje ciekawe
odpowiedzi na tablicy.
Nauczyciel opowiada krótko, że aby ta zmiana
mogła się zdarzyć ludzie w Łodzi musieli walczyć
o swoje prawa i wyszli na ulicę wszyscy razem,
jednocząc się w 1905 roku, podjęli walkę o swoje
prawa i mamy z tego powodu w Łodzi ulicę Rewolucji 1905 roku.
Dzieci rozmawiają o tym Dyskusja,
jak dzisiaj ważne jest to
rozmowa.
aby pracować w godnych
warunkach, jak pracują
ich rodzice, co chciałyby
zmienić jeśli chodzi o
warunki pracy dziś. Czy
uważają, że warto działać
i jednoczyć się aby wspólnie coś zmienić?
Zrozumienie czym
jest zmiana społeczna.
Tablica,
kreda.
Źródła:
„Rody fabrykanckie”, Leszek Skrzydło, cz. 1, Oficyna Bibliofilów, 2003 r.
„Rody Fabrykanckie”, Leszek Skrzydło, cz. 2, Oficyna Bibliofilów, 2000 r.
„Kronika miasta Łodzi” Jan Karski, kwartalnik, Łódź 2014 r.
„Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci”. Aleksandra Jonas, Karolina Kołodziej, Maciej Kronenberg, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2013 r.
„Tkacz: Obrazek z życia łódzkich robotników”. Łapiński Jan.
Miasto Ł Łódzka Gazeta Społeczna tekst Michała Gauzy „Jesteś z Miasta Rewolucji”.
Rewolucja. Przewodnik Krytyki Politycznej. Opracowanie Zbiorowe.
Załącznik:
Karta Pracy – Życie robotnika druga połowa XIX wieku:
- robotnik pracuje po 12-16 godzin dziennie (u Pozńanskiego od 5 rano do 21 wieczorem)
- dzieci robotnicze pracują od 10 roku życia
- robotnicy się nie kształcą
- w większości fabryk brak przerw śniadaniowych w pracy
- częste nieszczęśliwe wypadki w pracy – brak jakichkolwiek urządzeń ochronnych
- przemęczenie pracujących
- robotnicy nie mają żadnych ubezpieczeń
- obowiązek pracy również w dni świąteczne
- bardzo niskie zarobki
- niewielkie mieszkania bez łazienki i wody
„Inny nie znaczy obcy”, czyli cztery kultury = łódzka tolerancja
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 minut
Cele ogólne:
Rozwijanie myślenia twórczego.
Pogłębienie wiedzy na temat historii Łodzi i jej wielokulturowego
Metody:
charakteru, kształtowanie poczucia tożsamości regionalnej oraz
Burza mózgów, mapa myśli, wizualizacja, pogadanka, praca
otwarcia się na inne społeczności i kultury.
w grupach, metoda praktyczna: wytwory plastyczne, gra edu-
Doskonalenie umiejętności pracy w grupie i wypowiadania się
kacyjna, technika niedokończonych zdań, dyskusja.
na jej forum.
Czas
10
min.
Przywitanie uczniów, przygotowanie przestrzeni
sali do pracy w 4 grupach. Wprowadzenie, zaciekawienie tematem – prosi uczniów, aby wyobrazili
sobie, że w przyszłym tygodniu przyjedzie do ich
klasy grupa kilku rówieśników z innego kraju
(np. z Chin). Nigdy nie byli w Łodzi, bardzo chcą
poznać jego historię, dlatego należy przygotować
się do jego przyjęcia. Prowadzący zapisuje na tablicy hasło „Łódź”, w formie mapy myśli. Nauczyciel
uczula dzieci, że wszystkie odpowiedzi są ważne,
nie oceniamy, nie krytykujemy wypowiedzi
innych. Czy Łódź to miasto otwartych ludzi?
Tolerancyjnych? Czy dobrze przyjmujemy przybyszów spoza naszego miasta, kraju? Następnie na
tablicy obok zapisujemy hasło „tolerancja”.
Jakie metody Jaki jest cel edukazostaną za- cyjny? Czego odbiorstosowane?
cy się nauczą?
Potrzebne
materiały
Uczniowie odpowiadają na burza mópytanie z czym kojarzy się zgów
nasze miasto? Odpowiemapa myśli
dzi zapisywane są na
tablicy (przez nauczyciela
lub ucznia). Następnie
szukają skojarzeń z hasłem
„Tolerancja”. Później uczeń
ochotnik szuka jego znaczenia w słowniku języka
polskiego.
Uczeń:
- wymienia skojarzenia,
- rozwija twórcze
myślenie,
- szanuje wypowiedzi kolegów/-żanek,
- definiuje hasło
„tolerancja”,
tablica,
Zadaniem uczniów jest
wygodnie usiąść, zamknąć
oczy i wyobrazić sobie, to
co słyszą. Następnie odpowiadają na pytania nauczyciela – kim byli ludzie,
o których usłyszeliśmy w
tekście? Gdzie i po co jadą?
Czy coś ich łączy Skąd pochodzą? Jak wygląda Łódź
w waszej wyobraźni?
Uczeń:
- zapoznaje się
z fragmentem
„Ziemi obiecanej”
Władysława Reymonta,
- rozumie związek
frazeologiczny
„ziemia obiecana”
- analizuje tekst,
- rozwija wyobraźnię,
tekst do
wizualizacji
kreda
(ewentualnie flipczart,
markery),
słownik
język polskiego.
Nauczyciel wspiera uczniów w procesie jego
definiowania.
10
minut
„Być przybyszem” – wizualizacja. Nauczyciel
informuje uczniów, że za chwilę przeniosą się
w czasie, do Łodzi XIX wiecznej, kiedy ludzie byli
bardzo tolerancyjni. Skąd brała się owa tolerancja?
Czy łatwo jest żyć kiedy ludzie się nie akceptują,
nie tolerują? Nauczyciel odczytuje tekst wizualizacji Następnie nauczyciel prowadzi dyskusję na
temat usłyszanego tekstu, wyjaśniając niezrozumiałe słowa: np. „ziemia obiecana”, rynsztok,
strzecha, zapadła wioska,
wizualizacja, burza
mózgów
25
min.
20
min.
Łódź 4 kultur – co to znaczy? Nauczyciel rozdaje
uczniom materiały plastyczne. Informuje ich, ze
pracować będą w grupach tworząc kolaż, który
ma oddawać wielokulturowy charakter Łodzi.
Podczas prezentacji prac nauczyciel omawia
z uczniami następujące zagadnienia:
Czym charakteryzowali się przedstawiciele 4
kultur? Czy wg uczniów żyli w zgodzie? Byli
tolerancyjni? Czy dzisiaj w Łodzi można spotkać
przedstawicieli każdej z 4 kultur?
stworzyć pracę plastyczną – kolaż obrazujący
obecność 4 kultur w Łodzi,
do wykorzystania mają
zdjęcia. Mogą wykorzystać materiały w dowolny
sposób. Efekty pracy prezentują na forum klasy.
Dzielimy uczniów na cztery grupy, każda z nich
otrzyma zadanie do wykonania – przygotowanie
materiałów dla kolegi z Chin:
- wycieczka po Łodzi – zabytki zabudowy fabrycznej i rezydencjonalnej,
- wytłumaczyć łodzianizmy,
- przygotować menu.
Nauczyciel wyjaśnia znaczenie pojęć:
„kultura materialna”, „łodzianizm”.
15
min.
Łódzkie historie! Nauczyciel zaprasza do siebie
przedstawicieli grup i umożliwia wylosowanie
haseł do gry. Informuje uczniów o zasadach gry,
nadzoruje poprawny przebieg, zapisuje na tablicy
odgadywane hasła oraz punktację.
Metoda
praktyczna:
wytwory
plastyczne
pogadanka.
Uczeń:
- rozwija ekspresję
twórczą,
- pracuje w grupie,
- wymienia 4 narodowości występujące w Łodzi,
- wskazuje na mapie
ich rozmieszczenie,
- podaje przyczyny
pojawienia się 4
kultur w Łodzi
oraz ich zniknięcia.
zdjęcia
ilustrujące
obecność 4
kultur w Łodzi (w wersji
czarno-białej),
kolorowy
papier,
kleje,
nożyczki,
kredki typu
pastele,
papier formatu A3.
Uczniowie pracując w
praca w
grupach mają za zadanie
grupach
wybrać najciekawsze ich
zdaniem:
- 3 zabytki kultury materialnej pozostawione
w Łodzi przez przedstawicieli 4 kultur,
- wybrać 3 potrawy typowe dla kuchni łódzkiej,
które zaserwowali by
kolegom z Chin,
- wybrać 5 najciekawszych
ich zdaniem łodzianizmów i omówić ich
znaczenie,
Uczeń
- wymienia potrawy typowe dla
łódzkiej kuchni,
- wyjaśnia znaczenie wybranych
łodzianizmów,
- wymienia pozostałości kultury
materialnej po
przedstawicielach
4 kultur w Łodzi.
przykłady
zabytków
– pozostałości po 4
kulturach,
przykłady
zabytków
wraz
z krótkimi
opisami,
lista łódzkich potraw,
lista łodzianizmów.
Uczniowie pracują podzie- gra edukacyjleni na grupy, przedstana,
wiciel każdej z nich losuje
kartoniki z czterech kategorii. Zadaniem grupy jest
wymyślić historię (jak najbardziej ciekawą, zabawną,
zwariowaną, fantastyczną)
wykorzystując i akcentując
wszystkie wylosowane
elementy, tak by pozostali
uczestnicy gry zapamiętali
ich jak najwięcej. Kiedy
wszystkie historie zostaną
opowiedziane rozpoczyna
się odgadywanie haseł,
z zapisywaniem ich na
tablicy. Wygrywa grupa,
która odgadnie jak najwięcej haseł.
Uczeń:
kartoniki
- porządkuje wiedzę z hasłami do
o historii Łodzi,
gry.
- rozwija wyobraźnię,
- rozwija kreatywne
myślenie,
- pracuje w grupie,
5
min.
Test niedokończonych zdań „Co by było gdyby
w Łodzi nie było 4 kultur…” Prowadzący tłumaczy
reguły ćwiczenia. Przypomina, że nie oceniamy
nawzajem swoich wypowiedzi, nie krytykujemy, wszystkie są tak samo wartościowe, cenne.
Puszcza w ruch miękką piłkę, którą uczniowie
podawać będą sobie w trakcie trwania ćwiczenia.
uzupełnienie, dokończenie zdania „Co by było
gdyby w Łodzi nie było 4
kultur…”, odpowiadają po
kolei siedząc w kręgu lub
zgłaszają się z pomysłami.
Technika
Uczeń:
niedokończo- - rozwija kreatywne
nych zdań.
myślenie,
- szanuje wypowiedzi kolegów.
5
min.
Nauczyciel dziękuje uczniom za udział w zajęciach, prosi o podsumowanie zajęć w formie
odpowiedzi na pytania.
Uczniowie odpowiadają na
pytania:
Jak podobały im się zajęcia? Czego się dowiedzieli?
Czy warto poznawać
historię swojego miasta?
Dyskusja.
Miękka
zabawka,
piłka lub
maskotka do
wyznaczania
kolejności
wypowiedzi.
Uczeń:
- rozwija kreatywne
myślenie,
- szanuje wypowiedzi kolegów.
Źródła:
W. Reymont, „Ziemia obiecana, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
A. Jonas, K. Kołodziej, M. Kronenberg, „Spacerkiem po Łodzi. Przewodnik dla dzieci”, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2013
K. Kołodziej, „Odkryj Łódź. Bardzo twórcza książka o niezwykłym mieście”, Regio Cetrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju, Łódź 2014.
A. Wojciechowska „Fifka i żulik, czyli domowa kuchnia łódzka”, Regio Cetrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju Łódź 2014.
W. Pawlak, „Na łódzkim bruku”, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1984.
M. Budziarek, „Łódź = Lodz: miasto czterech kultur”, Urząd Miasta Łodzi, Łódź 2001.
http://www.historialodzi.obraz.com.pl/136/
http://www.centrumdialogu.com/
http://www.muzeum-lodz.pl/pl/muzeum/wystawy/wystawa-stala-z-dziejow-lodzi?start=3 - wystawa o wielokulturowej Łodzi w Muzeum Łodzi
Załączniki
Załącznik 1
Tekst do wizualizacji:
z gór, z zapadłych wiosek, ze stolic i z miasteczek, spod strzech
Usiądźcie proszę wygodnie, zamknijcie oczy. Wyobraźcie sobie,
i z pałaców, z wyżyn i z rynsztoków ciągnęli ludzie niekończoną
że właśnie mamy możliwość przenieść się w czasie. Jak wyglą-
procesją1 […] a Łódź majaczyła w mgłach i dymach poprzecina-
dała Łódź 150-200 lat temu? W naszej podróży spróbujcie wyko-
nych tysiącami kominów, dachów, domów, drzew ogołoconych
rzystać wszystkie zmysły. Postarajcie się dostrzec kolory, usły-
z liści2 […] Olbrzymie fabryki, których długie, czarne cielska i
szeć wszystkie dźwięki, poczuć zapachy. Uwaga – zaczynamy…
wysmukłe szyje-kominy majaczyły w nocy, w mgle i w deszczu
„Wszystkimi drogami, połyskującymi kałużami wiosennymi,
– budziły się z wolna, buchały płomieniami ognisk, oddychały
które biegły ze wszystkich krańców świata do tej „ziemi obieca-
kłębami dymów, zaczynały żyć i poruszać się w ciemnościach,
nej”, wszystkimi ścieżkami, co się wiły wskroś pól zieleniejących
jakie jeszcze zalegały ziemię.3” Teraz otwórzcie oczy… Co wi-
i sadów kwitnących, wskroś pełnych zapachów brzóz młodych
dzieliście? Co usłyszeliście? Kim byli ludzie w tej historii? Skąd
i wiosny, wskroś wiosek zapadłych, moczarów nieprzebytych –
pochodzili? Dokąd i po co jechali?
ciągnęły tłumy ludzi, setki wozów skrzypiało, tysiące wagonów
1 „Ziemia obiecana, Władysław Reymont, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź
1987, tom 2, str. 268.
1987, tom 1, str. 26.
1987, tom 2, str. 5.
leciało jak błyskawice, tysiące westchnień wznosiło się i tysiące
rozpalonych spojrzeń rzucało się w ciemność, z upragnieniem
i gorączką szukając konturów… (Łodzi). Z równin odległych,
Załącznik 2
Prezentacja multimedialna – 4 sylwetki – istotą prezentacji nie jest
http://religia.tetragram.pl/wp-content/uploads/2011/03/zydzi-
przedstawienie konkretnych postaci, ale cech typowych dla danej
-lodz.jpg
grupy społecznej:
Pałac Poznańskiego: http://www.muzeum-lodz.pl/pl/palac-po-
Wytyczne do przygotowania prezentacji przez nauczyciela uła-
znaskich/o-palacu
twiające odnalezienie stosownych ilustracji do prezentacji:
Łódź żydowska: http://www.centrumdialogu.com/pl/zydow-
• Karol, fabrykant pochodzenia niemieckiego:
ska-lodz
-przyjechał do Łodzi jako wykształcony rzemieślnik, w fachu
tkacza,
Zdjęcia z getta: http://www.lodzjews.org/root/form/pl/getto-zdjecia/index.asp
-zaczynał od niewielkiego ręcznego warsztatu,
Rozenblat: http://fundacjarozenblat.com/index.php?h_lang=pl&h_
-ożenił się z córką bogatego przemysłowca,
page=1&h_menu_id=2
-zbudował fabrykę i willę,
Ślady kultury żydowskiej : http://www.lodzjews.org/root/form/
-zatrudniał robotników kilkuset w swojej fabryce,
pl/kultura-zydowska/index.asp
-dzisiejsze zabytki po fabrykantach pochodzenia niemieckiego:
• Ivan Rosjanin, urzędnik:
domy dla robotników (famuły), szpitale, świątynie.
Fotografie:
Domek tkacza: http://pl.cit.lodz.pl/pokaz/955,8,5,dom-tkacza
-przyjechał do Łodzi, żeby sprawować funkcję urzędnika,
-nadzoruje działanie m.in. szkół – językiem obowiązującym
jest rosyjski,
Fabryka: http://www.loftaparts.pl/miasto-lodz/ksiezy-mlyn
-uczestniczy w nabożeństwach w cerkwi,
Pałac: http://pl.cit.lodz.pl/pokaz/492,11,4,palac-karola-scheiblera
-tylko nieliczni Rosjanie próbowali swoich sił w roli przemy-
Łódź niemiecka: http://www.centrumdialogu.com/pl/niemiecka-lodz
• Estera, handlarka ze Starego Miasta pochodzenia żydowskiego:
słowca – jednym z nich był Włodzimierz Stolarow,
-przykład asymilacji, tolerancji – małżeństwo Gojżewskich.
Fotografie:
-zajmuje się handlem śledziami na Starym Mieście,
Mapa Łodzi w języku rosyjskim http://www.historialodzi.obraz.
-mieszka na Starym Mieście wraz z innymi przedstawicielami
com.pl/gallery/mapy/
swojej narodowości,
Właz do studzienki http://klatkowiec.blogspot.com/2015/03/
-świętuje szabat,
odz-waz-kanaowy-z-1910-roku-z-napisami.html
-w kuchni stosuje zasady koszerności – nie łączy produktów
Cerkiew http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/17382,lodz-
mlecznych z mięsnymi,
-posługuje się jezykiem jidysz – z niego pochodzą słowa – bajzel, miszmasz, belfer i mamona,
cerkiew-katedralna-pw--sw--aleksandra-newskiego.html
Fabryka braci Stolarow: http://www.polskaniezwykla.pl/web/
place/25272,lodz-fabryka-braci-stolarow.html
-ślady Żydów w Łodzi – kuczki,
Mauzoleum
-na ogół ludność żydowska zajmowała się drobnym handlem,
okiem.pl/foto2/displayimage.php?pid=57377
rodziny
Gojżewskich:
http://www.genealogia.
ale wyjątkiem od reguły jest postać Izraela Poznańskiego, czy
Łódź rosyjska: http://www.centrumdialogu.com/pl/rosyjska-lodz
też Szaja Rozenblat.
• Irka, polska włókniarka:
Fotografie:
-przybyła do Łodzi ze wsi,
Stare Miasto: http://fundacjarozenblat.com/index.php?h_lan-
-mieszka ze swoją 12-osobową rodziną w famułach, w jednej
g=pl&h_page=1&h_menu_id=2
izbie, bez łazienki,
-pracuje w fabryce na trzy zmiany,
światowej – co stało się z czterema kulturami w Łodzi? Getto,
-na obiad jej rodzina jada zalewajkę, mięso rzadko pojawia się
okupacja niemiecka, wkroczenie Armii Czerwonej do Łodzi.
na stole.
Fotografie:
Zdjęcia
Getto:
http://www.lodzjews.org/root/form/pl/getto-
-zdjecia/index.asp
http://baedekerlodz.blogspot.com/2015/03/8-marca-wspomnienie-o-robotnicach.html
Materiał pomocniczy dla nauczyciela:
kuchnia: http://www.smaki-i-smaczki.pl/2013/09/smaki-ziemi-
http://www.historialodzi.obraz.com.pl/robotnicy-lodzcy-na-
-lodzkiej.html
-przelomie-xix-i-xx-w/
Prezentacja obejmuje także zdjęcia z Łodzi z okresu II wojny.
http://www.historialodzi.obraz.com.pl/tag/lodz/
Załącznik 3
Materiały:
mi i ich opisem: kapuśniak z prażokami, knedle z truskawkami
Lista największych zabytków wraz z krótkimi opisami i foto-
podawane z kapustą, żelazne kluski, leberka, chałka, śledzie pod
grafiami: Manufaktura, cerkiew pw. św. A. Newskiego, ul. Piotr-
pierzynką, eklezja.
kowska, Księży Młyn, Cmentarz przy Ogrodowej, kuczka, Ar-
Lista łodzianizmów wraz z tłumaczeniem: angielka, chałka,
chikatedra Łódzka, Park Źródliska itp.
leberka, galanty, siajowy, dziad, ekspres, migawka, krańcówka,
Lista potraw typowych dla łódzkiego regionu wraz z ilustracja-
dracha.
Załącznik 4
Hasła do gry „Łódzkie historie” – do pocięcia:
miejsce
postać
element łódzkiego pejzażu
element łódzkiego folkloru
fabryka
kataryniarz
(podwórkowy grajek)
komin
dracha
(latawiec)
pałac
majster
(szef robotników)
dym
chałka
(słodkie pieczywo)
ulica Piotrkowska
robotnik
studnia
kapuśniak z prażokami
Plac Wolności
fabrykant
tramwaj
tytka
(papierowa torebka
np. na cukierki)
Park Śledzia
dorożkarz
kamienica
galanty
(znaczy spory, duży)
kantor
(sklep)
gazeciarz
(chłopiec sprzedający gazety)
rynsztok
(cześć ulicy, którą płyną ścieki)
krańcówka
(pętla)
Łódzka awangarda
15-30 oUczennice/uczniowie klasy 4-6
Czas trwania
grupa 20-30 dzieci
2 x 45 min
Cele ogólne:
Zwiększenie wiedzy dzieci na temat sztuki nowoczesnej.
Zrozumienie przez dzieci różnicy między sztuką nowoczesną a
Zachęcenie do odwiedzenia Muzeum Sztuki w Łodzi.
dawną.
Pokazanie dzieciom dzieł największych łódzkich (i nie tylko)
Cele szczegółowe
twórców awangardowych.
Stworzenie przez dzieci samodzielnych dzieł awangardowych.
Wystawa dzieł w szkole.
Czas
5
min.
Jakie metody
Dzieci próbują odpowiedzieć na pytanie,
szukają przykładów.
Burza mózgów.
Próba stworzenia
definicji dzieła
sztuki, refleksja
nad tym, czym jest
sztuka.
Kreda, tablica,
mazaki.
Burza mózgów, rozmowa, wymiana
poglądów.
Pokazanie dzieciom, czym jest
sztuka przedstawiająca, na czym
polega odwzorowanie rzeczywistości
poprzez sztukę.
Rzutnik,
przygotowane
wcześniej slajdy z dziełami.
Nauczyciel prosi dzieci o opowiedzenie, co widzą na
zaprezentowanych pracach. Co to jest?
Dzieci opowiadają o
pokazywanych im
dziełach, mówią, co im
się w nich podoba, a co
nie, wymieniają się refleksją na temat dzieł.
Orzekają, co widzą.
Nauczyciel wyświetla z rzutnika dzieła Katarzyny
Kobro i Władysława Strzemińskiego, Theo van
Doesburga, Pieta Mondriana. Pytania pomocnicze:
A co to jest? Czy to jest sztuka? Czym ona się różni od
poprzednio prezentowanych dzieł? Co jest charakterystycznego dla tych prac? Jakie kształty pojawiają
się na nich? Jakie kolory? Co mogą powiedzieć o tym,
co widzą na obrazie, czy co prezentuje rzeźba? Czy
coś jest takiego, co zaskakuje, czy coś im się szczególnie podoba?
Dzieci opowiadają,
co widzą na przedstawionych pracach,
jakie dostrzegają cechy
charakterystyczne,
co je dziwi, co im się
podoba, wymieniają
się spostrzeżeniami,
jakie są wspólne cechy
prezentowanych prac.
Burza mózgów, rozmowa, synteza,
analiza.
Samodzielne
odnalezienie przez
dzieci przepisu
na pracę awangardową, dzieło
awangardowe:
proste linie,
figury geometryczne.
Podstawowe
kolory.
Niekolory (biały,
szary, czarny).
Uproszczenie.
Rzutnik,
przygotowane
wcześniej slajdy z dziełami,
mazaki lub
kreda, tablica.
Nauczyciel pyta uczniów: czym jest ich zdaniem
dzieło sztuki? Zadaniem nauczyciela jest zadać pytania szczegółowe. Gdzie można spotkać dzieła sztuki?
Czym się charakteryzują?
Działanie dzieci - opis
Ostateczną, wypracowaną przez dzieci definicję
nauczyciel/ka zapisuje na tablicy.
10
min.
15
min.
Nauczyciel wyświetla dzieciom z rzutnika znane
dzieła sztuki dawnej, przedstawiającej np. obrazy
twórców jak: Chełmoński, Kossak, Da Vinci, Matejko,
rzeźby: Dawid, Dyskobol, Wenus z Milo, Apollo i
Dafne, Pieta, Myśliciel.
Na zakończenie nauczyciel/ka wypisuje na tablicy
cechy dzieła awangardowego. Na podstawie tego, co
wysnuli uczniowie.
Potrzebne
materiały
15
min.
Jak stworzyć dzieło awangardowe? Na przykładzie
KROWY Theo van Doesburga?
Opowiadają, co na nim
widzą, zanim poznają
Nauczyciel/ka pokazuje dzieło pt. „Krowa” Theo van tytuł obrazu. Potem
po poznaniu tytułu
Doesburga oraz pokazuje jak krok po kroku artysta
upraszczał swoje dzieło. Od szkicu krowy, do awan- pokazują na nim krogardowej geometrycznej krowy. Nauczyciel wyświe- wę. Oglądają fragment
filmu – komentują, co
tla fragment filmu „Kulturanek” zrealizowanego
widzą.
przez zespół edukacyjny MS2 i pokazuje dzieciom,
jak artysta osiągnął efekt końcowy, czyli pokazuje
całą ścieżkę „do krowy”. Pytania pomocnicze: Czy na
obrazie na pewno jest krowa?
burza mózgów, pokaz
filmowy,
rozmowa.
Rzutnik,
fragment
programu
„Kulturanek”.
Czy widzicie tę krowę? Jak powstała ta krowa?
35
min.
Praca praktyczna – dzieci proszone są o narysowanie na kartce swojego ulubionego zwierzęcia
czarnym flamastrem.
Dzieci proszone są o położenie białej kartki na
obrazku i przerysowanie na nią 5 najważniejszych
linii, które będą oddawać charakter tego zwierzaka, jednocześnie rezygnując ze wszystkich łuków
i zaokrągleń. Wszystkie linie prostujemy.
Dajemy dzieciom czarną taśmę izolacyjną i prosimy
żeby przykleiły taśmę na te 5 linii, jednocześnie
dzieci mogą (nie muszą) te linie przedłużać np. do
końca kartki.
Dzieci proszone są o dodanie do obrazka kolorów,
jednocześnie przypominamy, że kolory używane
przez awangardę to kolory podstawowe (żółty,
niebieski, czerwony) oraz nie kolory, czyli czarny,
biały i szary.
1. Każde dziecko rysuje Praca plazwierzę.
styczna.
2. Dzieci nakrywają
białą kartką i przerysowują tylko 5
prostych linii.
3. Dzieci naklejają
taśmę izolacyjna na
swoje 5 prostych i tworzą zbiór linii.
Stworzenie przez
dzieci własnych
prac awangardowych, wystawa
tych prac na
terenie szkoły pod
hasłem „Łódzka
Awangarda”.
Czarny mazak
dla każdego
uczestnika,
dwie białe
kartki do drukarki, czarna
taśma izolacyjna, mazaki
lub kredki w
podstawowych
kolorach oraz
czarna i szara.
Zdobycie wiedzy
o efektywności
prowadzonych
zajęć.
Kartki, długopisykoszyk.
4. Dzieci kolorują swoje obrazki, przy użyciu
kolorów podstawowych.
5. Dzieci powtarzają
cechy prac awangardowych.
Powtórzenie wraz z dziećmi przez nauczyciela/kę
jakie cechy mają prace awangardowe
10
min.
Zakończenie – podsumowanie.
Ewaluacja.
Nauczyciel/ka prosi dzieci o ocenę zajęć – rozdaje
dzieciom kartki, na której dzieci piszą ocenę w skali
1-6 oraz co im się najbardziej podobało.
Dzieci oceniają zajęcia
na otrzymanych
kartkach (każde
samodzielnie) i wrzucają swoją ocenę do
koszyczka.
Ewaluacja,
anonimowa – ocena
warsztatów.
Na jednej z kolejnych lekcji polecane jest stworzenie przez dzieci samodzielnych dzieł awangardowych. Tym razem nauczyciel/ka nie podaje
instrukcji, a uczniowie tworzą prace indywidualnie, opierając się za zasadach, które poznały podczas wcześniejszych zajęć
Źródła:
LEKTURY:
M. Czyńska, „Kobro” (premiera 20 maja 2015).
„Oczy” – Monografia Muzeum Sztuki.
Powidoki życia. W. Strzemiński i prawa dla sztuki.
A. Minich-Scholz, Marian Minich – pod wiatr. SCENARIUSZE ZAJĘĆ | 115
Ważne linki:
Odcinki „Przewodnika o Łodzi i sztuce nowoczesnej (historyczna awangarda)”:
Grupa a.r.: http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-1-grupa-a-r/9138801
Strzemiński: http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-2-wladyslaw-strzeminski/9138818
Kobro: http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-3-katarzyna-kobro/9138837
Hiller: http://vod.tvp.pl/audycje/kultura/przewodnik-po-sztuce/wideo/odc-2-sii-karol-hiller/19592921
http://ninateka.pl/film/kulturanek
program „Kulturanek”: http://ninateka.pl/film/kulturanek-odc-1-mu-zoo-um
Filmy:
Warsztat jest zainspirowany programem „Kulturanek” Odcinek „Mu zoo um” (scenariusz Leszek Karczewski, reżyseria Artur Frątczak) przygotowanym przez Muzeum Sztuki w Łodzi. Polecamy obejrzenie całego cyklu tego programu przed realizacją warsztatu.
Łódź przemysłowa
Liceum, grupa uczestnicząca
Czas trwania
w zajęciach lekcyjnych 15-30 osób
2 x 45 minut
Cele ogólne:
Zapoznanie uczniów z wydarzeniami Powstania łódzkiego 1905
Uświadomienie uczniom niezwykłej historii rozwoju Łodzi, w tym
roku.
fundamentalnego wpływu przemysłu włókienniczego.
Metody:
Ukazanie historycznej struktury społecznej miasta i różnic w jej
Pogadanka, wykład z elementami pogadanki, praca w grupach,
zamożności.
praca samodzielna z kartą pracy.
Czas
5
min.
Wstęp.
Nauczyciel zadaje pytanie: Ilu mieszkańców ma
teraz Łódź? (odpowiedź około 700 tys.). Ilu mieszkańców miała na początku swojej drogi rozwoju
przemysłowego w 1820 roku? (odpowiedź: 767
mieszkańców). Klasa wspólnie zastanawia się co
dało tak potężny impuls, że małe rolnicze miasteczko stało się trzecim co do wielkości miastem
w Polsce?
Uczniowie odpowiadają
na pytania.
Jakie metody Jaki jest cel edukacyjzostaną zany? Czego odbiorcy się
stosowane?
nauczą?
Pogadanka.
Potrzebne
materiały
Celem wstępu jest
ukazanie dynamiki
rozwoju miasta w
XIX w. Uczniowie
zaobserwują wzrost
liczby ludności oraz
dowiedzą się jakie są
główne przyczyny
tego zjawiska.
Nauczyciel wyjaśnia: Przyczyną dynamicznego
rozwoju Łodzi był rozwój przemysłu zapoczątkowany wydaniem dekretów rządowych przez Sejm
Królestwa Polskiego, zaliczających Łódź do miast
fabrycznych, jako ośrodka tkackiego.
20
min.
Rozwój przemysłu
Uczniowie wcielają się w Praca w grurolę saksońskich tkaczy, pach.
którzy przybyli do Łodzi
w roku 1820. W trakcie
odczytywania kolejnych
wydarzeń historycznych
wraz z instrukcją ucznioNauczyciel odczytuje kolejne wydarzenia hiwie nanoszą wskazane
storyczne z listy zamieszczonej w załączniku 2,
obiekty na mapę (sami
wraz z instrukcją dotyczącą nanoszenia kolejnych ustalają zasady zajmoelementów miasta (warsztatów tkackich, fabryk,
wania poszczególnych
pałaców, willi, kamienic, famuł itd.) na schemaobszarów), tworząc w ten
tyczną mapę miasta.
sposób schemat rozwoju
Nauczyciel pomaga uczniom sformułować ostafabrykanckiego rodu
teczne wnioski.
oraz jego majątku.
Nauczyciel przenosi rysunek schematycznej mapy
na tablicę bądź duży papier pakowy (załącznik 1),
dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy (przy
mniejszej liczbie uczniów, każdy bierze udział
w zadaniu indywidualnie).
Celem ćwiczenia jest
ukazanie kolejnych
kroków w rozwoju
miasta przestrzenno-gospodarczym
miasta. W efekcie
powstanie schemat rodzącego się
przedsiębiorstwa
charakterystycznego
dla rozwoju Łodzi.
Ważnym celem jest
również ukazanie
przełożenia dynamiki
rozwoju miasta.
Schematyczna mapa
przeniesiona
na tablicę
bądź duży
papier
pakowy (załącznik 1)
Uczniowie wyciągają
wniosek, że rozwój Łodzi,
mimo początkowego,
planowego charakteru
przypominał miejscami
dość chaotyczną eksplozję przestrzeni miejskiej.
Powodem takiego stanu
była dynamika rozwoju
miasta, zarówno w warstwie gospodarczej jak
i społecznej.
20
min.
20
min.
Życie robotników.
Cwiczenie polega na ukazaniu trudów życia łódzkiego robotnika z XIX wieku. Nauczyciel rozdaje
uczniom karty (załącznik 3). Na nich uczniowie
będą oznaczać siły witalne swojego robotnika oraz
brak stałości w zatrudnieniu. Parametry te będą
modyfikowane przy pomocy różnych wydarzeń
z życia codziennego robotników (załącznik 4).
Dla podkreślenia niepewności losu pracowników
łódzkich fabryk efekt każdego wydarzenia będzie
zależał od losowania. Będzie się ono odbywało
przy pomocy kartoników lub inną metodą opracowaną przez nauczyciela, dającą podobne efekty.
Niepokoje społeczne przełomu XIX i XX wieku.
1. Nauczyciel odwołując się do wniosków z poprzedniego zadania przedstawia główne przyczyny wybuchu Powstania łódzkiego.
2. Nauczyciel uszczegóławia informacje dotyczące
wstępnej fazy powstania:
- strajk w fabrykach Steinerta, Geyera, Silbersteina, którego bezpośrednim czynnikiem była tzw.
Krwawa niedziela w Petersburgu
- ogłoszenie strajku powszechnego wraz
z głównymi żądaniami robotników (ustalenia
8-godzinnego dnia pracy, minimalnej płacy oraz
powołania kas chorych), a także wybuch strajku
szkolnego przeciwko rusyfikacji,
- zjawisko lokautu jako próba rozwiązania problemu strajków przez fabrykantów (czym był
lokaut?),
- krwawe tłumienie rozruchów przez władze
rosyjskie.
3. Nauczyciel omawia przebieg walk czerwcowych:
- 22 czerwca jako początek walk w Łodzi,
- obszar objęty walkami, wznoszenie barykad,
- tłumienie powstania przez władze rosyjskie.
Uczniowie słuchają
odczytywanych przez
nauczyciela wydarzeń, losują kartoniki
określające wpływ na
ich bohatera, następnie
uzupełniają tabelkę.
Pod koniec ćwiczenia
uczniowie sprawdzają,
któremu z robotników
udało się przetrwać.
Z pomocą nauczyciela
uczniowie formułują
wnioski dotyczące życia
robotników.
Uczniowie słuchają wykładu nauczyciela.
Praca samodzielna z
kartą pracy.
Celem ćwiczenia jest
ukazanie realiów
życia XIX wiecznego,
łódzkiego robotnika
przemysłowego.
Wyciągnięte wnioski
mają stanowić podstawę do kolejnej części
lekcji dotyczącej ruchów społeczno-politycznych przełomu
XIX i XX wieku.
Wykład
Celem jest przybliżez elementami nie historii społeczpogadanki.
no-politycznych
wydarzeń przełamu
XIX i XX wieku,
a przede wszystkim
tzw. Powstania
łódzkiego (pierwszego
powstania robotniczego Rewolucji 1905
roku).
Tabelka
(załącznik
3), zestaw 45
kartoników
białych
po jednej
stronie, a po
drugiej:
15 z kolorem
czerwonym,
15 z kolorem
czarnym,
15 z kolorem
białym.
4. Nauczyciel przedstawia najważniejsze skutki
powstania łódzkiego oraz zarys dalszego przebiegu strajków do końca 1905 roku.
15
min.
Dyskusja – uwspólnienie doświdczeń, wymiana
refleksji.
Nauczyciel prosi uczniów, by bazując na
wcześniejszych zadaniach oraz wiedzy ogólnej
zastanowili się przez chwilę nad obrazem Łodzi
z perspektywy fabrykanta, robotnika oraz współcześnie z punktu widzenia osoby zarządzającej
miastem oraz mieszkańców. Stymuluje dyskusję
oraz zachęca uczniów do wymiany obserwacji.
10
min.
Indywidualnie odczytują Łódź z różnych
perspektyw (fabrykanta
i robotnika, żyjących
w XIX wiecznej Łodzi
oraz mieszkańca i osoby
zarządzającej miastem
współcześnie).
Dyskusja.
Celem zadania jest
uwspólnienie zdobytej podczas zajęć
wiedzy.
-
Wymieniają się na forum
klasy swoimi refleksjami.
Powtórzenie wiadomości.
Nauczyciel wyrywkowo zadaje pytania dotyczące lekcji. Uczniowie na nie odpowiadają. Nauczyciel ocenia zaangażowanie i prace
uczniów w trakcie zajęć.
Źródło:
M.Z. Wojalski, „Kieszonkowa Kronika Dziejów Łodzi”, Wydawnictwo Zora, Łódź 1996.
Wacława Pawlak, „Na łódzkim bruku 1901-1918”, Wydawnictwo Łódzkie 1986.
Załącznik 1
Plan podziału na działki osady Łódka
Źródło: http://www.historycznie.uni.lodz.pl/przestrzenny.htm
Załącznik 2
Zadanie 1 (Instrukcja oraz lista wydarzeń)
Pamiętajcie, by do każdego elementu stworzyć legendę opisującą
budujcie istniejący kompleks o przędzalnię i farbiarnię. Jeśli na
naniesiony obiekt.
posiadanych działkach nie ma już miejsca zwiększcie swój ob-
Przybywacie do nowo powstającego miasta. Na początku otrzy-
szar o kolejne parcele.
mujecie działkę na której będziecie mogli postawić dom z warsz-
Pamiętajcie, że wasza fabryka potrzebuje też nowych pracow-
tatem tkackim. Wybierzcie numer parceli przy Piotrkowskiej
ników. Zwiększcie dwukrotnie liczbę domów mieszkalnych dla
i oznaczcie swój nowy dom na mapie dużą kropą.
pracowników.
Interes idzie dobrze, ale by nie zostać w tyle trzeba zwiększyć
Fabryki pracują pełną parą, produkcja rośnie... Konieczne jest
zasięg produkcji. Kupujecie kilka działek by wznieść na nich
miejsce by przechowywać wyprodukowane dobra. W dobrze
niewielką tkalnię napędzaną maszyną parową. Wybierzcie 2
skomunikowanym miejscu wybudujcie magazyny do przecho-
działki i oznaczcie na nich dużym prostokątem budynek tkalni.
wywania przędzy i gotowych produktów.
Wasza fabryka musi zatrudniać pracowników. Ktoś w końcu
Prowadząc produkcję na taką skalę i obracając dobrami o tak
musi pracować w waszej tkalni. Na szczęście w Łodzi nie bra-
wielkiej wartości nie można mieszkać małym domku przy fa-
kuje rąk do pracy. Z pobliskich miejscowości przebywają do mia-
bryce. Konieczna będzie willa, lub lepiej pałacyk w możliwie naj-
sta rzesze ludzi. Tym nieco bardziej wykwalifikowanym – maj-
bardziej reprezentacyjnym miejscu. Wybierzcie działkę w dobrej
strom, brygadzistom, mechanikom należałoby postawić domy.
lokalizacji i wnieście na niej pałacyk. Oczywiście całość powinna
Wybierzcie 4 działki i wybudujcie na nich famuły – wieloro-
być choć z jednej strony otoczona ogrodem.
dzinne ceglane budynki z niewielkimi mieszkaniami. Pozostali
Czasem duże pieniądze również zobowiązują. Coraz większa
robotnicy będą musieli radzić sobie na własną rękę.
liczba wypadków (zwłaszcza w fabryce), tragiczny stan sanitar-
Oczywiście wasza rozwijająca się firma musi posiadać kantor
ny doprowadzający do licznych epidemii to problemy większo-
oraz reprezentacyjne biuro. W tym celu wybudujcie kamienicę
ści ubogich mieszkańców Łodzi. Ale miasta nie stać na budowę
w pobliżu fabryki.
szpitali i przychodni dla wszystkich. Może więc Wy, bogaci Ło-
Mimo, iż wasze produkty nie są najwyższej jakości zamówienia
dzianie sypniecie groszem na placówkę ochrony zdrowia? Wy-
sypią się z każdej strony. To oznacza zwiększenia produkcji, a co
budujcie na dowolnej działce z dobrym dojazdem szpital lub
za tym idzie konieczne jest wybudowanie większej fabryki. Roz-
przychodnię.
Załącznik 3
Tabela
Problemy życia robotnika w Łodzi końca XIX wieku.
Imię i nazwisko robotnika
Utrata pracy
Siły witalne
Imię i nazwisko robotnika
Utrata pracy
Siły witalne
Załącznik 4
Problemy życia robotnika w Łodzi końca XIX wieku (Instrukcja
na porządku dziennym. Pewnego dnia maszyna wciągnęła pra-
oraz lista wydarzeń)
cującego w fabryce robotnika miażdżąc go całkowicie, a kierow-
Poniższa karta zawiera instrukcję oraz odczytywany w trakcie lekcji
nik zmiany wściekł się, bo cała bela materiał ubrudziła się krwią...
tekst. Instrukcje opisane są kursywą.
Każdy uczeń losuje kartonik.
Tekst czytany klasie jest opisany normalnym, prostym pismem.
Kolor czarny – W trakcie pracy doznałeś wypadku – wózek wio-
Uczniowie otrzymują tabele (załącznik 3). W każdym wierszu tabe-
zący bawełnę najechał Ci na palce u nogi. Nie możesz chodzić.
li zapisują numer wydarzenia, jego nazwę oraz efekt jaki wywarł
To oznacza, że nie pójdziesz jutro do pracy... i nie będziesz miał
na ich robotnika. Ten ostatni zależeć będzie od wyniku losowania
środków do życia. Postaw 4 kreski w rubryce „Siły witalne”. Po-
kartoników (kolory oznaczające dobry lub zły wynik będą opisane
staw X w rubryce utrata pracy.
w każdym akapicie). Nieudane losowania będą oznaczały otrzyma-
Kolor czerwony – Codzienna praca ponad siły osłabiła Cię. Po-
nie punktu karnego (kreski wstawianej w rubryce „Siły witalne”).
staw kreskę w rubryce „Siły witalne”.
Zebranie 10 oznacza śmierć robotnika.
Kolor biały – Udało Ci się przetrwać pierwsze dni w pracy bez
Urodziliście się w niewielkiej wsi jako kolejne z dzieci, bez szans
poważniejszego wypadku.
na dziedziczenie niewielkiego skrawka ziemi z którego utrzymywała się cała wasza rodzina. W końcu ojcowizna przypa-
3. Droga do pracy
da tylko najstarszym dzieciom. Wam pozostaje praca parobka
Koszty życia w Łodzi są za wysokie jak na Twoje możliwości,
w dużym gospodarstwie lub migracja do miasta, gdzie jak mówią
dlatego musisz mieszkać daleko od miejsca swojej pracy. Oczywi-
pracy jest pod dostatkiem. Jak powita was nowa ojczyzna?
ście nie stać Cię na żaden z dostępnych środków lokomocji. Codziennie musisz dochodzić pieszo wiele kilometrów do fabryki.
1. Pierwsze dni w mieście
Fabryk jest w Łodzi dużo. W tych fabrykach jest wiele miejsc
Kolor czarny – Nie udało Ci się dobrze wykalkulować czasu do-
pracy. Ale na każde z nich czeka tuzin takich jak Ty. Ustawiasz
tarcia do pracy. Spóźniłeś się zostałeś zwolniony. Postaw X w ru-
się więc w długiej kolejce oczekujących.
bryce utrata pracy.
Kolor czerwony – Jesteś zdrowy i silny. Codzienna droga do pra-
Kolor czarny – Natychmiastowe zatrudnienie! Czujesz się jakbyś
cy wzmacnia Cię i daje Ci siłę do pracy. Skreśl jedną kreskę w ru-
złapał Pana Boga za nogi. Jutro twój pierwszy dzień w pracy.
bryce „Siły witalne”.
Kolor czerwony i biały – Niestety, nie dziś. Śpisz pod bramą fabry-
Kolor biały – Rozpędzony powóz wiozący bogatego kupca nie-
ki licząc, że jutro uda Ci się dostać jakąś pracę. W rubryce „Siły
omal tratuje cię na śmierć Jesteś obolały i poobijany. Mimo to
witalne” na karcie wpisujesz pionową kreskę.
musisz biec do pracy, by nie wylądować na bruku. Postaw 2 kre-
Kiedy wszyscy wylosują kartki zostają zebrane. Osoby bez pracy
ski w rubryce „Siły witalne”.
losują do momentu otrzymania pracy lub otrzymania 10 kresek.
4. Opieka zdrowotna
2. Praca
Ciężka praca z każdym dniem wyczerpuje Cię coraz bardziej.
Już pierwszego dnia dowiadujesz się, że praca w fabryce nie jest
Właściciel fabryki w geście dobrej woli ufundował przychodnię.
lekka. Zmiana trwa nawet do 16 godzin, w halach panuje niemi-
Jednak dostęp do niej mają głównie lepiej wykształceni pracow-
łosierny hałas, nikt nie dba warunki pracy, a groźne wypadki są
nicy. Czekasz wiele godzin przed wejściem oczekując na wizytę.
Kolor czarny – Oczekiwałeś na próżno. Lekarz nie przyjął Cię.
Wracasz do domu. Postaw kreskę w rubryce „Siły witalne”.
Kolor czerwony – Stanie na dworze przy niskiej temperaturze
tylko pogorszyło twój stan. Postaw kreskę w rubryce „Siły witalne”.
Kolor biały – Udało Ci się dostać do lekarza. Skreśl jedną kreskę
w rubryce „Siły witalne”.
5. Strajk
Złe warunki pracy, duża ilość wypadków i zupełny brak reakcji
właściciela fabryki doprowadziły do strajku w waszej fabryce.
Kolor czarny – Nie przyłączasz się do strajkujących. Przychodzisz normalnie do pracy. Jako łamistrajk zostajesz pobity przez
strajkujących kolegów. Postaw kreskę w rubryce „Siły witalne”.
Kolor czerwony – W wyniku strajku właściciel ogłasza lokaut (fabryka została zamknięta z powodu strajku). Tracisz pracę, ale nic
złego Ci się nie stało. Znów lądujesz pod bramą fabryki oczekując
na „łaskę” pracy. Postaw X w rubryce utrata pracy.
Kolor biały – Dołączasz do strajkujących. Wasz protest przybiera
na sile, rozlewa się po całej Łodzi i przekształca się w strajk generalny. Władze carskie wykorzystują wojsko, w tym kozaków do
tłumienia waszego buntu. Leje się krew. Zostajesz postrzelony
w trakcie manifestacji. Skreśl 5 kresek w rubryce „Siły witalne”.
Postaw X w rubryce utrata pracy.
Łódź – ostatnie nieodkryte miasto
Liceum, grupa uczestnicząca
Czas trwania
w zajęciach lekcyjnych – 20-30 osób
2 x 45 minut
-
wie, że poprzez różne mechanizmy partycypacyjne ma
Cel ogólny:
Zapoznanie uczniów z unikatowym na skalę europejską kompleksem architektonicznym Strefy Wielkomiejskiej, a tym samym wyposażenie uczniów w aparat pojęciowy umożliwiający
wpływ na planowanie rozwoju miasta,
-umie odpowiedzieć na pytanie: dlaczego należy dbać o swoje
miasto i swoje otoczenie?
rozpoznanie wartości materialnej tkanki Łodzi.
Metody:
Cele operacyjne:
Prezentacja, pogadanka, dyskusja, praca w grupach, wykład in-
Uczeń umie rozpoznać różnice pomiędzy najczęściej występują-
formacyjny, prezentacja filmu, spacer (praca domowa).
cymi w Łodzi stylami architektonicznymi: eklektyzmem, secesją
Uwagi dla prowadzącego:
i neoklasycyzmem:
Niniejsza lekcja ma zapoznać uczniów z charakterem i specyfiką
-wie o istnieniu licznych willi, pałaców i parków (ogrodów), potrafi wymienić te najbardziej znane,
historycznego obszaru centrum Łodzi. Umiejętność właściwego
odczytania wartości zabudowy Łodzi jest kluczowa dla zrozu-
-rozumie znaczenie ul. Piotrkowskiej w układzie urbanistycznym miasta,
mieniu charakteru miasta i tego, co odróżnia je od innych miast
Polskich oraz co Łódź ma wspólnego z wielkimi aglomeracjami
-rozumie i potrafi zastosować w przestrzeni terminy z zakre-
europejskimi, które rozwinęły się bardzo szybko w tym samym
su architektury: zabytek, fasada, pierzeja, kamienica, oficyna,
okresie, czyli w XIX wieku.
plac, ulica itp.,
To właśnie brak podstawowej wiedzy wpływa negatywnie na
-wie dlaczego Łódź nazywano „miastem kominów”,
odbiór łódzkiej zabudowy, której największą wartością nie są
-rozumie ważną rolę przestrzeni publicznych w funkcjonowa-
pojedyncze kamienice czy nawet pałace, ale całościowy, spójny
niu miasta,
i niespotykanie wielki, zachowany układ urbanistyczny.
Czas
5
min.
Wprowadzenie w tematykę zajęć. Prowadzący zadaje
uczniom pytania:
1. Jakie są ich ulubione miejsca w Łodzi?
2. Co sprawia, że czują się dobrze akurat w tym, a nie
innym miejscu?
Należy dążyć w krótkiej dyskusji do tego, aby nakierować dzieci na fakt, iż człowiek czuje się dobrze
w mieście, w przestrzeni ograniczonej spójną zabudową (place, rynki, raczej węższe, niż szersze ulice),
otwartej, niezbyt rozległej, umożliwiającej spotkanie
Młodzież odpowiada.
1. Zapewne mogą się pojawić odpowiedzi o Manufakturze, Galerii Łódzkiej,
ul. Piotrkowskiej. Warto je
notować i konfrontować
z odpowiedziami różnych
grup, którym pytanie zostaje postawione.
Jakie metody
zostaną zastosowane
Jaki jest cel
edukacyjny?
Czego odbiorcy
się nauczą?
Potrzebne
materiały
15
min.
z innym człowiekiem, bezpiecznej – czyli takiej gdzie
nie ma pędzących samochodów oraz wrogich zachowań ze strony innych ludzi, a w niewielkiej odległości
ma się dostęp do różnorodnych usług.
2. Odpowiedzi na drugie
pytanie mogą nawet nie być
związane z charakterem
danego miejsca, ale będą
pewnie skoncentrowane
wokół faktu, że ulubione
miejsca są miejscami spotkań z rówieśnikami. Warto
bazować na własnych doświadczeniach i modyfikować pytania, tak młodzież
uczy się zauważać, jak
zbudowane jest miasto i jak
wpływa to na interakcje
międzyludzkie. Pogadanka, dyskusja aby osiągnąć
zamierzony. Podczas tego
fragmentu lekcji nie będą
nam potrzebne żadne materiały cel edukacyjny.
Prezentacja, część A
Uczniowie słuchają i biorą
udział w dyskusji o gwałtownym rozwoju Łodzi.
Zauważają różnice między
Łodzi, a innymi dużymi
polskimi miastami.
Prowadzący prezentuje bardzo krótko genezę powstania dzisiejszego układu urbanistycznego Łodzi.
Nauczyciel powinien uprzednio przygotować sobie
krótką prezentację slajdów ilustrujących rozwój
urbanistyczny Łodzi.
Uświadamiają sobie, że
Pomocą służy Załącznik nr 1, który jest zbiorem treści pomimo tego, iż Polska była
merytorycznych, wraz ze wskazówkami interpretaw tym czasie pod zaborami,
cyjnymi.
to Łódź rosła gwałtownie,
Wstęp ten ma posłużyć uzmysłowieniu uczniom
dużo szybciej niż inne
bardzo gwałtownego i wyjątkowego rozwoju Łodzi
miasta na terenach rozbiow XIX wieku. Możemy w trakcie prezentacji zadawać rowych ale nawet w całej
pytania i porównywać Łódź z innymi miastami, na
Europie.
przykład z Krakowem:
- jak uczniowie myślą, ile Łódź liczyła mieszkańców
w 1820, 1850 i 1900 roku? Ile w tych latach mieszkańców liczył Kraków?
- jaki kształt ma centrum Krakowa, a jaki centrum
Łodzi?
- czym różnią się ich centralne rynki?
Wyjątkowość Łodzi przejawia się w następujących
aspektach:
- bardzo gwałtownym rozwoju (od ok. 700 mieszkańców na początku XIX w. do 314 tys. w 1900 roku),
- południkowym i równoleżnikowym układzie ulic
wytyczonym administracyjnie,
- ośmiobocznym rynkiem (plac Wolności),
- rozwojem prawie wyłącznie za sprawą mieszkańców i bez kapitału zewnętrznego,
Prezentacja
połączona
z rozmową.
Celem jest zapo- Slajdy, rzutznanie uczniów nik, ekran,
z genezą istnie- komputer.
jącego do dzisiaj
układu urbanistycznego Łodzi
oraz zwrócenie
uwagi na jego
wyjątkowe
cechy.
- brakiem wielkomiejskiej zabudowy publicznej,
- brakiem typowego rynku – rozwój wzdłuż ul. Piotrkowskiej,
- nowoczesność i innowacyjność, wyprzedzająca
wszystkie inne miasta polskie w XIX i na początku
XX wieku.
10
min.
Prezentacja, część B
W przypadku wykładu
i prezentacji obserwują. Jeśli
mamy do dyspozycji tablety
lub komputery, mogą
„spacerować” po centrach
miast używając Google
Na koniec pokazujemy zdjęcie lotnicze centrum Łodzi Earth i Google Street view
(pomoc naukowa „Łódź jakiej nie znacie”).
lub przeglądać nagrane
Pomocą służy również załącznik nr 1.
wcześniej zdjęcia.
Kolejna grupa slajdów prezentuje zdjęcia lotnicze
centrów kilku Europejskich miast – Wiednia, Berlina,
Barcelony, Londynu, warto również pokazać Nowy
Jork.
Nauczyciel prosi uczniów o przerysowanie układu
ulic w poszczególnych miastach. Mogą to zrobić na
własnych kartkach lub na tablicy szkolnej.
Pokazujemy zdjęcia z poziomu ulicy i na ich podstawie omawiamy takie pojęcia jak: linia zabudowy,
pierzeja, kamienica, oficyna, kwartał.
Prezentacja,
mini warsztat i pogadanka.
Nauczenie
podstawowych
pojęć z dziedziny architektury
i urbanistyki
oraz uświadomienie podobieństw w budowie miast,
których rozwój
przypadł na
XIX wiek.
Slajdy, rzutnik, ekran,
komputer,
pomoc
naukowa
„Łódź jakiej
nie znacie”.
Prezentacja, burza
mózgów.
Uświadomienie czym jest
przestrzeń
publiczna i jak
istotna jest jej
rola w zaspokajaniu potrzeb
mieszkańców,
poprawy
jakości ich życia
i sprzyjaniu
nawiązywania
kontaktów
społecznych.
Slajdy, rzutnik, ekran,
komputer
z dostępem do
Internetu,
zainstalowany program Google
Earth.
Uczniowie rysują linie
przecinające się pod kątem
prostym w przypadku ulic
o układzie równoleżnikowym – jak Łódź, Nowy
Jork, czy Barcelona lub
wyznaczają okręgi i gwiaździste lub trochę chaotyczne układy, jak w przypadku
np. Berlina czy Paryża.
Zamalowując powstałe w ten sposób figury
geometryczne rozpoznają
kwartały.
10
min.
Prezentacja część C – Przestrzenie publiczne
Omówienie, czym jest przestrzeń publiczna. Czym są
meble miejskie.
W mieście takim jak Łódź, ubogim w place, to ulice
przejmują na siebie główny ciężar „bycia przestrzeniami publicznymi”. Co należy zrobić, aby ludzie
chcieli spędzać na nich wolny czas?
Posługując się przykładem ul. Piotrkowskiej i Woonerfu na ul. 6 sierpnia wchodzimy w dyskusję
z uczniami.
Możemy posłużyć się zdjęciami „przed” i „po” remontach powyższych ulic. Zapytajmy młodzież jakie
zmiany dostrzegają? Jak zmieniła się nawierzchnia,
meble miejskie, szerokość chodników i samej jezdni?
Czy dobrze czują się na tych ulicach? Czy uważają,
że więcej ulic w Łodzi powinno być w ten sposób
przebudowanych?
Pomocą służy załącznik nr 1.
Po wysłuchaniu podstawowych informacji, młodzież
powinna zaangażować
się w dyskusję na temat
sposobu zagospodarowania
ulic i znaczenia uspakajania ruchu w kontekście
przekształcania ulic, które
wcześniej pełniły jedynie
funkcje szlaków komunikacyjnych w przestrzenie
publiczne.
5
min.
Praca domowa
Idą w miasto i robią zdjęcia.
Spacer.
Sprawdzenie
czy przekazywane informacje zostały
zrozumiane
i czy młodzież
umie zastosować poznane
pojęcia w życiu
codziennym
„czytając” przestrzeń miejską.
Jakie metody zostaną
zastosowane
Jaki jest cel edukacyjny? Czego odbiorcy się
nauczą?
Wybrać się do centrum miasta i za pomocą jak
najmniejszej ilości zdjęć, od 1 do 3, przedstawić jak
najwięcej omawianych na zajęciach pojęć: zabytek,
fasada, pierzeja, kamienica, oficyna, plac, ulica, przestrzeń publiczna.
Aparat
fotograficzny, może
być także
w telefonie
LEKCJA 2
Czas
Działanie osoby prowadzącej - opis
5
min.
Kolejne zajęcia – sprawdzenie pracy domowej.
20
min.
Prezentacja filmu Muzeum Miasta Łodzi: „Bogactwo Łodzi”. Film jest dostępny bezpłatnie na kanale
YouTube Muzeum. Link do filmu podany jest w zbiorze materiałów źródłowych na końcu scenariusza.
20
min.
Omówienie filmu na podstawie zdjęć i materiałów
związanych z architekturą Łodzi
Wybieramy jednego, bądź dwoje uczniów, którzy
omówią zrobione przez siebie zdjęcia.
Działanie dzieci - opis
Potrzebne
materiały
Wybrani uczniowie
Prezentacja.
pojedynczo podchodzą
do ekranu, na którym
jest zdjęcie przez nich
wykonane i omawiają je, wymieniając
poszczególne elementy
krajobrazu.
Sprawdzenie czy prze- Rzutnik
kazywane informacje ekran komzostały zrozumiane
puter.
i czy młodzież umie
zastosować poznane pojęcia w życiu
codziennym „czytając”
przestrzeń miejską
Oglądają film.
Powtórzenie pojęć z
poprzedniej lekcji oraz
zapoznanie młodzieży z podstawowymi
pojęciami związanymi
z architekturą i detalami architektonicznymi występującymi
w Łodzi.
Rzutnik,
ekran,
komputer,
możliwość
odtwarzania
dźwięku.
Zapoznanie młodzieży
z pojęciami związanymi z najczęściej
występującymi
w Łodzi stylami
architektonicznymi
oraz wykształcenie
umiejętności ich
odróżniania.
Rzutnik,
ekran,
komputer,
wydrukowane zdjęcia
i elementy
architektoniczne.
Prezentacja
filmu.
Segregują przekazane Warsztat.
im zdjęcia, a następnie
omawiają pogrupoDzielimy klasę na grupy 5 osobowe i każdej grupie
wane fotografie oraz
wręczamy pakiet materiałów. Będą to zdjęcia łódzkich willi, pałaców, kamienic i kompleksów fabrycz- drobne elementy
nych oraz drobne karteczki – wycinki różnorodnych architektoniczne.
Rozpoznają różnice
detali architektonicznych.
w poszczególnych
Prosimy uczniów o pogrupowanie zdjęć budynków
stylach. Dopasowują
na wymienione wcześniej kategorie czyli:
posegregowane zbiory
a) wille i pałace,
elementów architektob) kamienice,
nicznych do zauwac) kompleksy fabryczne bądź budynki fabryczne.
żonych podobnych
To samo robimy z pakietem wycinków związanych
wzorów na obiektach
z detalami architektonicznymi. Mając różne fragznajdujących się na
menty kolumn, obramowań okien, szczytów, bonio- zdjęciach.
wań, kształtów okien, gzymsów, rzeźb itd. Prosimy
Zapoznanie z najważniejszymi obiektami
łódzkiej architektury
XIX i początku XX
wieku, w tym pałacami i willami, kamienicami oraz kompleksami fabrycznymi.
o pogrupowanie ich w zbiory pasujące do siebie. Nie
musimy ich na tym etapie nazywać ale wiemy, że
będą to:
a) styl neoklasyczny, neobarokowy, neogotycki,
b) secesja,
c) eklektyzm,
d) modernizm.
Po wykonaniu zadania oglądamy jak poszło poszczególnym grupom i omawiamy systematycznie
budynki przedstawione na zdjęciach, przybliżając
jednocześnie styl architektoniczny w jakim są one
wybudowane.
Zadajemy pytania czy uczniowie wiedzą co przedstawiają zdjęcia i czy umieją już na tym etapie nazwać poszczególne style. Jeśli nie to naprowadzamy
ich na poprawne odpowiedzi.
Kończąc podkreślamy rolę kompleksów fabrycznych
w układzie urbanistycznym miasta. Były to zabudowania charakterystyczne dla miast przemysłowych
XIX wieku, kiedy to powstawały miasta w mieście.
Kompleksy zapewniające pracownikom fabryk
zaspokojenie wszelkich ich potrzeb w obrębie terenu
należącego do jednego fabrykanta – od mieszkania,
przez szkołę, szpitale, sklepy, aż po fabrykę, czyli
miejsce pracy.
Źródła:
K. Stefański, Wielkie rody fabrykanckie i ich rola w ukształtowania oblicza miasta, Wydawnictwo Księży Młyn, 2014.
K. Stefański, Łódzkie wille fabrykanckie, ŁTN 2013.
K. Stefański, Atlas architektury dawnej Łodzi, 2008.
J. Kusiński, R. Bonisławski, M. Janik, Księga Fabryk Łodzi, 2009.
J. Brodzka, Architekci Miasta Łodzi, Wiesław Lisowski, Wydawnictwo Księży Młyn, 2008.
J. Olenderek, Łódzki Modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa, TOM I i II, Wydawnictwo Księży Młyn, 2011, 2012.
J. Kusiński, M. Janik, M. Stępniewski, Z. Szambelan, Łódź na mapach 1793-1939, 2012.
S. Liszewski, Łódź monografia miasta, 2009.
W. Koch, Style w architekturze, 2000.
prezentacja „Łódź Amazing City” przygotowana przez Biuro Architekta Miasta: http://uml.lodz.pl/miasto/rewitalizacja_i_zabytki_/prezentacja_amazing_city_lodz__ostatnie_nieodkryte_miasto/
film „Bogactwo Łodzi”, Muzeum Miasta Łodzi - https://www.youtube.com/watch?v=nxWkRN3FSjU
http://www.mapa.lodz.pl/ - ze szczególnym uwzględnieniem warstwy z działkami urbanistycznymi pokazującymi cały czas funkcjonujące podziały
gruntów wytyczone w XIX wieku oraz ortofotomapy wykonywane systematycznie co dwa lata
http://www.darkframe.pl – zdjęcia Łodzi wysokiej jakości,
http://lodzwatekcykliczny.tumblr.com/ - Łódź – wątek cykliczny – blog ze zdjęciami Łodzi o wysokiej jakości, wraz z omówieniami,
http://baedekerlodz.blogspot.com/ - bardzo rozbudowany blog z wieloma zdjęciami i tematycznymi omówieniami budynków i wydarzeń z historii
Łodzi,
zarejestrowane wykłady Marka Janiaka: Wykład zarejestrowany w Łodzi 30.05.2008 podczas pierwszej edycji festiwalu Miastograf całość 1h 5 min.
https://www.youtube.com/watch?v=m_FMBN1qyMc,
skróty: https://www.youtube.com/watch?v=RPtrSZcjUA8,
https://www.youtube.com/watch?v=2CnyfWiMzQA
Wykład zarejestrowany w Łodzi 28.01.2014 r., nagranie składa się z czterech części: https://www.youtube.com/watch?v=9unw4_H0z7A,
https://www.youtube.com/watch?v=RDQgMoqrh4c,
https://www.youtube.com/watch?v=MqsUWS4jCuE,
https://www.youtube.com/watch?v=sFQ45Ua0zbI
Pomoce:
- Treści merytoryczne – załącznik nr 1.
- Minimum 30 zdjęć różnych obiektów znajdujących się w centrum Łodzi – willi, pałaców, kamienic i kompleksów fabrycznych.
(osoba prowadząca zajęcia wybiera według własnych potrzeb, polecamy skorzystać z wyżej wymienionych linków).
- Komplet kilkudziesięciu fragmentów detali architektonicznych różnych stylów wymienionych powyżej w scenariuszu (osoba
prowadząca zajęcia wybiera według własnych potrzeb, polecamy wspomóc się prezentacją „Łódź Amazin City”).
Załącznik nr 1
typowego centralnego rynku i choć jest to nietypowe z polskiej
Pomocne treści merytoryczne:
perspektywy, gdzie prawie każde większe lub mniejsze miasto
Lekcja 1, część A
rynek posiada, to bez problemu można wskazać wiele znamie-
Należy wyjść od faktu wytyczenia w 1821 roku Nowego Miasta
nitych miast, które podobnie jak Łódź rozwijały się wzdłuż
(ośmiobocznego placu – dzisiejszego placu Wolności) oraz dal-
szlaków komunikacyjnych. Można wymienić Londyn i Oxford
szych osad w kierunku południowym i wschodnim, w opozycji
Street, Paryż i Champs Élysées, a także Unter den Linden w Ber-
do średniowiecznego Starego Miasta.
linie. To, co jest charakterystyczne w układzie urbanistycznym
Warto podkreślić, że rozwój Łodzi był bezprecedensowy na ska-
Łodzi, to przemieszanie kamienic, willi i pałaców z fabrykami.
lę światową. W ciągu 80 lat z małej osady Łódź przekształciła
W pewnym stopniu jest to przejaw chaosu urbanistycznego,
się w olbrzymie wielokulturowe i bogate miasto. Doszukując
który jednak ukształtował miasto i nadał mu absolutnie wyjąt-
się wielu porównań, można powiedzieć, na przykład, że w 1900
kowy charakter.
roku Kraków liczył 85 tys. mieszkańców, kiedy Łódź miała ich
Choć zręby miasta wytyczono według klasycznych założeń i do
ponad 314 tys. I te proporcje utrzymywały się przez kolejne de-
dziś układ działek oraz ulic jest bardzo symetryczny i czytelny
kady. Powstał olbrzymi ośrodek przemysłowy, który można by
w strukturze przestrzennej miasta, to jednak Łódź rozwija-
nazwać „fabryką Europy”.
ła się inaczej od europejskich stolic wymienionych wcześniej,
Powstał wielokulturowy ośrodek, w którym można było wy-
gdyż rozwój ten był ściśle związany ze wzrastaniem fortun fa-
różnić pewne grupy zawodowe powiązane z narodowościami.
brykanckich. Znakomita większość okazałych gmachów, jakie
Niemcy byli często inżynierami, którzy sprowadzili do Łodzi
jesteśmy w stanie przywołać powstały za sprawą prywatnych
wiedzę o budowie maszyn i prowadzeniu biznesu, Polacy byli
inicjatyw ich właścicieli, bądź spółek. Siedziba Guberni Piotr-
w większości robotnikami, lecz niektórzy dorabiali się również
kowskiej (w której leżała Łódź) i związane z nią urzędy nigdy
potężnych majątków. Bogaci Żydzi przywiedli do Łodzi swoje
nie została przeniesiona do Łodzi z Piotrkowa Trybunalskiego.
kontakty handlowe i umiejętności organizacyjne. Rosjanie ze
Dlatego w XIX wieku było tak niewiele urzędowych gmachów
względów politycznych – jako urzędnicy państwa zaborczego –
publicznych w Łodzi – istniał skromny ratusz przy placu Wolno-
szefowali administracji i strukturom porządkowym.
ści, koszary wojskowe, które pełniły również funkcje niektórych
W układzie urbanistycznym należy zwrócić uwagę na wyjąt-
urzędów (przy dzisiejszej ul. Legionów i Cmentarnej) oraz siedzi-
kowy, na skalę europejską ośmioboczny rynek Nowego Miasta
ba Banku Państwa (ul. Kościuszki 14). Łódź powstawała rękoma
– dzisiejszy plac Wolności. Można zadać pytanie o inne tego typu
i za sprawą kapitału jej mieszkańców.
rynki w Europie.
Wielkie zasługi na polu rozwoju przedsiębiorczości w Łodzi oraz
Podobne znajdują się w Budapeszcie (Oktogon – u zbiegu ulic An-
jej zabudowy należy przypisać Towarzystwu Kredytowemu
drassy i Terez) oraz Leipziger Platz w Berlinie. Łódź nie posiada
Miasta Łodzi i pożyczkom, których udzielał. Nie bez powodu bu-
dynek tej instytucji (Pomorska 21), jest znacznie bardziej okazały
szłości planowane jest przekształcenie kolejnych ulic na podwór-
niż miejski ratusz.
ce miejskie – czyli woonerfy (np. ul. Moniuszki, czy po społecznej
Dopiero po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, po I wojnie
propozycji ul. 1 Maja od ul. Gdańskiej do ul. Wólczańskiej).
światowej, zaczęły powstawać w Łodzi gmachy miejskich spółek
Prezentujemy także ul. Piotrkowską, zaznaczając, że to oś miasta
i instytucji, jak: sądy, urzędy, czy na przykład budynek Przedsię-
i od XIX wieku główna ulica.
biorstwa Wodociągów i Kanalizacji na ul. Lindleya.
Część B
Zwracamy uwagę na podobieństwa w strukturze urbanistycznej i istnienie zamkniętych przestrzeni kwartałów.
Łódź rozwijała się dokładnie w tym samym czasie, co największe
europejskie stolice i stosowano tutaj te same detale czy rozwiązanie architektoniczne.
Schodząc niżej, omawiamy rozwój zabudowy i poszczególne jej
elementy: drewniane domy tkaczy, działki stopniowo zabudowywane oficynami, kamienice frontowe, powstawanie kompleksów fabryczno-mieszkaniowych.
Część C
Ulice w Łodzi, w większości służą do przemieszczania się
z punktu A do punktu B, lecz nie musi tak być. Powinny one
na równi z funkcją komunikacyjną pełnić rolę wysokiej klasy
przestrzeni publicznych.
Przestrzeń publiczna to przede wszystkim miejsce, w którym
można spotkań drugą osobę, które nie jest prywatne, a przez to
nie może być zamykane, jest ogólnodostępne i zazwyczaj bezpłatne (wyjątkiem mogą być na przykład parki, czy ogrody botaniczne, płatne i zamykane na noc, jednak można je zaliczyć do
przestrzeni publicznych).
Podczas rozmowy posługujemy się przykładem woonerfu – podwórca miejskiego, na ul. 6-sierpnia.
Dzięki zaangażowaniu społecznemu i budżetowi obywatelskiemu ulica ta wygląda obecnie zupełnie inaczej niż wszystkie inne
ulice w śródmieściu i po Piotrkowskiej stała się jednym z najmodniejszych miejsc do umawiania się i przebywania.
To pierwszy woonerf w Polsce, który pociągnął za sobą falę podobnych inwestycji w Łodzi. W 2015 roku podobnie zagospodarowane ulice mają pojawić się w wielu częściach centrum Łodzi
(ul. Traugutta, ul. P.O.W.) oraz w innych częściach miasta. W przy-
„Nasze łódzkie miejsca – nasza historia opowiedziana przez nas samych”
(W ramach obszaru tematycznego „Łódź – historia mojej rodziny, wspomnienia
o Łodzi: mamy, taty, babci, dziadka, prababci, pradziadka…”)
Czas trwania
Grupa gimnazjalna lub licealna uczestnicząca
2 x 45 min – zajęcia powinny
w zajęciach lekcyjnych – 20-30 osób
odbywać się w takim odstępie
lub zajęcia dodatkowe w ramach
czasowym, aby uczniowie mieli
Kół Detektywów (5-20 osób)
czas na wykonanie zadania
domowego
Cele ogólne:
Uwagi dla nauczyciela:
Wzmacnianie poczucia własnej i grupowej wartości na tle historii
Scenariusz stworzony jest z myślą o zajęciach mających na celu
lokalnej. Budowanie/wzmacnianie lokalnej tożsamości i związku
raczej urefleksyjnienie biograficznego związku z miastem, niż
z miastem. Zainteresowanie młodzieży historią najbliższego są-
rozrywkę czy przekazywanie określonej wiedzy.
siedztwa, rodziny – za ich pośrednictwem można poznać historię
Jeżeli niemożliwym będzie zorganizowanie kolejnych zajęć
miasta i kraju – oraz do dzielenia się własnymi wspomnieniami.
w tym temacie, zadanie domowe można przygotować w formie
Zapoznanie młodzieży z metodami oral history (historii mówio-
wypracowania czy prezentacji multimedialnej.
nych) oraz stronami internetowymi zajmującymi się archiwisty-
Praca w grupach i zadanie domowe może funkcjonować również
ką społeczną.
jako zadania Koła Detektywów.
Metody:
Praca na historiach rodzinnych może okazywać się dla niektó-
Projekcja, prezentacja interaktywna, rozmowa/dyskusja, praca
rych personalnie trudna – zła komunikacja w rodzinie, brak jed-
w grupach, prezentacja wykonanych zadań. Scenariusz pozo-
nego z rodziców, brak dziadków etc. – dlatego należy wskazywać
stawia nauczycielowi swobodę wyboru i zmiany metod.
młodzieży jako równoważne możliwości rozmowy z sąsiadami
czy znajomymi.
Czas
Działanie dzieci –
opis
Jakie metody
Projekcja.
Celem jest prezentacja różnych sposobów wyrażania
swojego przywiązania do miasta.
Utwór ma posłużyć
jako punkt
Potrzebne
materiały
LEKCJA 1
6
min.
Projekcja.
Projekcja teledysku do utworu „Obiecana ziemia”
(Familia HP, O.S.T.R., Zeus, Afront).
W przypadku braku dostępu do Internetu w szkole,
nauczyciel powinien uprzednio przygotować nagranie teledysku.
Młodzież ogląda
teledysk.
Komputer
z dostępem do
Internetu (lub nagranie teledysku)
rzutnik.
W przypadku kolejnych trudności – można zrezygnować z tego elementu, ale w zamian należy wymyślić inny punkt wyjściowy, który „zakotwiczyłby”
uwagę młodzieży i pobudził do myślenia.
10
min.
wyjściowy
do rozmowy
o prywatnych
związkach z Łodzią
i jej konkretnymi
miejscami.
Moderowanie rozmowy – wstęp do pracy w grupach. Docelowo –
Na tablicy można wywiesić mapę ze zdjęcia lotnicze- młodzież bierze
aktywny udział
go miasta (pomoc naukowa „Łódź jakiej nie znacie”.
w dyskusji.
Mapa nie jest konieczna, ale jej obecność pobudzi
Rozmowa.
Celem jest pobudzenie młodzieży
do refleksji nad ich
prywatnym związkiem z Łodzią,
z konkretnymi
miejscami.
Praca
w grupach,
dyskusja,
prezentacja.
jw.
wyobraźnię przestrzenną młodzieży).
Czy piosenka się podoba?
Mapa miasta,
znaczniki (pomoce naukowe
„Łódź jakiej nie
znacie”).
O czym jest jej tekst?
Do jakich związanych z Łodzią autorów nawiązuje
tekst? (Reymont, Tuwim)
Czy/dlaczego czują uczniowie/uczennice związek
z Łodzią, tak jak autorzy piosenki?
Czy wiedzą, gdzie kręcony był teledysk do utworu?
(Pałac Poznańskiego, obecnie Muzeum Miasta Łodzi),
Jakie osiedla, dzielnice, ulice, miejsca zostały wymienione w piosence? (Dąbrowa, Bałuty, al. Włókniarzy)
Czy te miejsca są jakoś bliskie również uczniom/
uczennicom?
20
min.
Moderowanie pracy w grupach.
Nauczyciel prosi młodzież, aby w sposób dowolny
podzieliła się na grupy (ważne, aby miały mniej
więcej tyle samo osób) i rozdaje im materiały.
Pytania wyjściowe do pracy:
Jakie miejsca w Łodzi są dla uczniów/uczennic
osobiście ważne?
Dlaczego są ważne?
Jakie wydarzenia się z nimi wiążą?
Jakieś śmieszne, albo straszne historie?
W dowolnych metodach – pisząc, rysując, stwarzając
schematy czy symbole – każdy z członków grupy
powinien opisać swoje miejsce.
Grupa może również wybrać wspólne ulubione
miejsce.
Wykonana podczas tej lekcji praca stanie się konspektem dla zadania domowego.
W trakcie pracy nauczyciel odwiedza każdą z grup,
a uczniowie opowiadają o swoich miejscach i historiach, prezentują wykonaną pracę.
Uwaga: w toku pracy pojawić się mogą przypadki
negatywne – niekoniecznie należy je wykluczać,
można spytać: „Dlaczego nie lubisz tego miejsca?
Czy polubiłbyś/polubiłabyś je, gdyby można je jakoś
zmienić? Jak?”
Młodzież dzieli się
na zespoły – najlepiej od 3 do 5 osób
i pracuje w grupach
– dyskutuje, wykorzystuje materiały.
Duże arkusze
Wykonana podczas papieru (z flipcharta) kolorowe
tej lekcji praca
stanie się konspek- flamastry.
tem dla zadania
domowego.
Opcjonalne podczas pracy grup – interaktywna
prezentacja stron internetowych z łódzkimi archiwaliami.
Młodzież ogląda
prezentowane im
strony.
Interaktywna prezentacja.
Miastograf.pl – cyfrowe archiwum społecznościowe
czy też strona Refotografie, która dokonuje montażu
starych i nowych zdjęć.
Pytania wyjściowe:
Czy zastanawiają się, jak wyglądały ich miejsca
dawniej?
Jak wyglądało miasto?
Czy szukają czasami takich informacji?
Czy znają takie strony internetowe?
5
min.
Wprowadzenie do zadania domowego – zadanie
domowe jest w istocie rozwinięciem pracy, która
odbyła się w grupach.
Odbiorcy poznają
Komputer z doportal społecznostępem do Interściowy poświęcony netu, rzutnik.
Łodzi, jego działanie, możliwości, które daje, motywacje
jego tworzenia.
Odbiorcy mają możliwość odszukania
informacji o swojej
okolicy – poznania
jej historii.
Młodzież słucha,
zadaje pytania,
rozmawia.
- Historia to nie podręczniki i jedna wersja wydarzeń, to suma naszych mikrohistorii, w których
historia przez wielkie „H” przefiltrowana przez
życie ujawnia swoje prawdziwe oblicze.
- Każda historia życia jest ważna – każdy ma ważną
historię do opowiedzenia. Każda osoba, z wiekiem
zyskuje bezcenną wiedzę na temat okresu, w którym przyszło jej żyć; zwyczajów właściwych dla
swojego miejsca zamieszkania czy historii miejsc,
które były lub są jej bliskie, takich jak szkoła czy
zakład pracy. Warto opowiadać głośno o rzeczach
dla nas ważnych.
- Historią jest to, co się przeżyło (a więc nie tylko
fakt, ale także emocjonalny do niego stosunek,
interpretacja, rozumienie w kontekście reszty
historii).
Pogadanka.
Celem jest zachęcenie młodzieży
do refleksji nad
swoim otoczeniem
i historią – własną,
rodzinną, sąsiedztwa, całego miasta
– oraz wsparcie
w opowiadaniu ich
własnym głosem
i z własnej perspektywy. Działanie ma wzmacniać
poczucie własnej
i grupowej wartości
na tle historii
lokalnej.
Celem tych zajęć ma być odkrywanie własnych i cudzych historii związanych z konkretnymi miejscami
Łodzi.
5
min.
Przedstawienie i organizacja zadania domowego
(treść zadania wraz z pytaniami znajduje się na kartach pomocniczych, które należy rozdać uczniom).
Młodzież będzie
kontynuować pracę
w swoich zespołach lub pracować
Zadanie polegać będzie na przygotowaniu krótkiej
prezentacji lub wypracowania na temat wybranych indywidualnie nad
miejsc w Łodzi. Wypracowanie jest bardziej „intym- wypracowaniem –
ną” formą pracy z tematem, wyboru zadania można w zależności od wydokonać na podstawie oceny dynamiki wcześniejszej boru formy zadania
domowego.
pacy w grupach.
Elementy zadania kolejno:
a. Wybranie ważnego miejsca w Łodzi – już
nastąpiło na zajęciach, ale można je zmienić lub
wiele miejsc ograniczyć do jednego, ważnego dla
wszystkich w danej grupie.
b. Młodzież powinna przygotować prezentację o tym
miejscu (alternatywnie – napisać wypracowanie).
Zadanie wykonywane jest poza zajęciami lekcyjnymi.
Pozostałe szczegóły
znaleźć można na
kartach pomocniczych.
j. w.
Odbiorcy po wykonaniu zadania
będą w stanie
odczytywać historię biograficzną
i rodzinną na tle
historii lokalnej
i krajowej/światowej.
Karty pomocnicze zadania
domowego.
Przygotowywanie prezentacji można podzielić na
trzy etapy (pytania pomocnicze):
1. Zastanówcie się i określcie:
Czy i dlaczego to miejsce jest dla Was ważne?
Co znaczy dla każdego/każdej z Was?
Jakie wspomnienia, historie, opowieści wiążą się
z tym miejscem? Jakie emocje są z nim związane?
Czy jest ważne tylko dla Was – prywatnie – czy dla
innych też?
2. Znajdźcie starszą osobę (babcię, dziadka, kogoś
z sąsiadów, znajomych, dalszej rodziny, a nawet
przypadkowych osób spotkanych w „Waszym
miejscu”).
Porozmawiajcie z tą osobą, ale postarajcie się więcej
słuchać niż mówić. Dowiedzcie się:
Czy to miejsce jest związane z ich życiem? Jak?
Jak to miejsce wyglądało dawniej?
Jak wyglądało i funkcjonowało, kiedy jeszcze działały w Łodzi fabryki?
Czy ta osoba ma jakieś szczególnie dobre/złe wspomnienia związane z tym miejscem?
Czy wydarzyło się tam coś szczególnego?
3. Poszukajcie informacji o Waszym miejscu w
innych dostępnych źródłach:
Co o tym miejscu piszą w książkach, kronikach czy
podręcznikach?
Jakie informacje i opinie można znaleźć w Internecie?
Jeżeli jest to budynek – kiedy go wybudowano? Kto
go wybudował i po co?
Jak „Wasze miejsce” można umiejscowić w historii
Łodzi/Polski/Europy/świata?
Czy są dostępne jakieś stare zdjęcia tego miejsca?
Czy wiedzieliście o tym wszystkim wcześniej? Czy te
informacje zgadzają się z Waszym doświadczeniem –
z tym co myślicie i czujecie wobec Waszego miejsca?
Wszystkie wyniki poszukiwań powinny być włączone w prezentację.
LEKCJA 2 – opcjonalnie
45
min.
Moderowanie przedstawiania prezentacji z zadaniem domowym i rozmów wokół niego.
Młodzież prezentuje Prezentacja.
wyniki zadania
domowego, najlepiej
grupowa – tak, aby
wszyscy w równym
stopniu brali udział
w prezentacji.
j. w.
Zgodnie z zapotrzebowaniem
zgłoszonym
przez młodzież,
np. komputer
z dostępem do. Internetu, rzutnik;
tablica; mapa, etc.
Źródła:
Historie mówione – podręcznik, Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich „Topografie”, opracowanie M. Welfe, red. J. Czurko, A. Zysiak, Łódź 2010
FAMILIA HP feat. Afront, O.S.T.R., Zeus „Obiecana ziemia”: https://www.youtube.com/watch?v=MGE4jPpVE9I
Inne zagadnienia, które można poruszyć w temacie: pamięć biograficzna, pamięć międzypokoleniowa, pamięć zbiorowa; wywiad
biograficzny, wywiad narracyjny; mapy mentalne, geografia społeczna.
Załącznik 1
KARTA POMOCNICZA ZADANIA DOMOWEGO
Jak wyglądało i funkcjonowało, kiedy jeszcze działały w Ło-
„Nasze łódzkie miejsca – nasza historia opowiedziana przez nas sa-
dzi fabryki?
mych”
Czy ta osoba ma jakieś szczególnie dobre/złe wspomnienia
A. Podzielcie się na grupy liczące od trzech do pięciu osób.
B. Wybierzcie ważne miejsce w Łodzi – możecie wybrać miejsce ważne dla Was wszystkich lub miejsce jednego/jednej
z Was, na które zgodzą się inni.
C. Przygotujcie krótką prezentację o tym miejscu. Przygotowywanie prezentacji podzielcie na trzy etapy:
1. Zastanówcie się i określcie:
związane z tym miejscem?
Czy wydarzyło się tam coś szczególnego?
3. Poszukajcie informacji o Waszym miejscu w innych dostępnych źródłach:
Co o tym miejscu piszą w książkach, kronikach czy podręcznikach?
Jakie informacje i opinie można znaleźć w Internecie?
Czy i dlaczego to miejsce jest dla Was ważne?
Jeżeli jest to budynek – kiedy go wybudowano? Kto go wy-
Co znaczy dla każdego/każdej z Was?
budował i po co?
Jakie wspomnienia, historie, opowieści wiążą się z tym
Jak „Wasze miejsce” można umiejscowić w historii Łodzi/
miejscem?
Polski/Europy/świata?
Czy jest ważne tylko dla Was – prywatnie – czy dla innych też?
Czy są dostępne jakieś stare zdjęcia tego miejsca?
2. Znajdźcie starszą osobę (babcię, dziadka, kogoś z sąsiadów,
Czy wiedzieliście o tym wszystkim wcześniej? Czy te infor-
znajomych, dalszej rodziny, a nawet przypadkowych osób
macje zgadzają się z Waszym doświadczeniem – z tym co
spotkanych w „Waszym miejscu”).
myślicie i czujecie wobec Waszego miejsca?
Porozmawiajcie z tą osobą, ale postarajcie się więcej słuchać
Wszystkie wyniki poszukiwań powinny być włączone w pre-
niż mówić. Dowiedzcie się:
zentację.
Czy to miejsce jest związane z ich życiem? Jak?
Jak to miejsce wyglądało dawniej?
Powodzenia!
Przydatne linki:
Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf.pl: www.miastograf.pl
Film o Cyfrowym Archiwum Łodzian Miastograf.pl: https://www.youtube.com/watch?v=bSxnue9NqVk
Strona Refotografie: refotografie.blogspot.com/
Wirtualna Łódź: www.historycznie.uni.lodz.pl
Kalendarium historii Łodzi: http://pl.wikipedia.org/wiki/Kalendarium_historii_%C5%81odziArchiwum Państwowe w Łodzi: www.
lodz.ap.gov.pl/index.php
Narodowe Archiwum Cyfrowe: www.nac.gov.pl
Archiwum Historii Mówionej Ośrodka Karta: www.audiohistoria.pl
Łódź wielkich postaci
Liceum, klasa szkolna 20-30 osób
Czas trwania
2 x 45 min
2. Założyciele Łodzi i jej budowniczy – Rajmund Rembieliński,
Cele ogólne:
Zapoznanie uczniów z sylwetkami wielkich łodzian. Z Łodzią
Filip Viebieg, Stefan Skrzywan, Hilary Majewski.
związane są wielkie sławy zarówno kultury, jak i nauki, które
3. Ważnych polityków i działaczy XX-lecia międzywojennego:
miały/mają znaczący wpływ na rozwój kulturalny miasta. Część
Stefana Kopcińskiego, Aleksego Rżewskiego, Jana Karskie-
z nich urodziła się w Łodzi, część wychowała, jeszcze inni przybywali do Miasta Kominów by tworzyć. Postaci wręcz przyklejone do Łodzi to Julian Tuwim, Władysław Reymont, Artur
Rubinstein są powszechnie znane. Inni twórcy są często niedoceniani, może pomijani w historii zwróconej bezpośrednio do
odbiorcy. Podczas lekcji uczniowie poznają następujące postaci:
1. Twórcy łódzkiej awangardy – Katarzyna Kobro i Władysław
go, Marka Edelmana.
4. Twórców kultury i pisarzy: Julian Tuwim, Władysław Reymont..
5. Bazując na własnych doświadczeniach uczniowie wymieniają się wiedzą na temat twórców współczesnych.
Metody:
Wykład, rozmowa z uczniami, praca na mapie.
Strzemiński.
Czas
Działanie dzieci
– opis
Jakie metody
Jaki jest cel
edukacyjny?
Czego odbiorcy
się nauczą?
Potrzebne materiały
3
min.
Wprowadzenie w tematykę zajęć. 90 minutowa
lekcja będzie poświęcona sylwetkom wielkich
łodzian i związanych z Łodzią, mających bardzo
duży wpływ na dzieje czy życie kulturalne miasta,
a przebywających tu krótko.
Młodzież słucha
nauczyciela.
Poinformowanie
uczniów o temacie.
Młodzież poznaje
cel lekcji.
3
min.
Zadanie uczniom pytania o osoby, które kojarzą
im się z Łodzią. Nauczyciel zapisuje odpowiedzi
uczniów.
Uczniowie
wskazują postaci,
które kojarzą się
z Łodzią.
Rozmowa
z uczniami.
Wymiana wiaTablica, kreda/
domości na temat flamaster.
łodzian.
5
min.
Nauczyciel podaje inne sylwetki wielkich Łodzian,
które omawiane będą podczas lekcji (uzupełnia te
niewymienione przez uczniów) i osób bezpośrednio
z Łodzią związanych, jak: K. Kobro, W. Strzemińki,
R. Rembieliński, S. Skrzywan, F. Viebieg, H. Majewski. Wraz z uczniami grupuje te i inne podane przez
młodzież nazwiska, dzieląc je na 4 kategorie:
1. Twórcy awangardowi.
2. Założyciele Łodzi i jej budowniczy.
3. Politycy i działacze społeczni.
4. Twórcy kultury i pisarze.
Uczniowie deRozmowa
cydują, do której
z uczniami, praca
z grup przypisać przy tablicy.
postać. Wskazują,
z czym kojarzą
się wymienione
osoby.
Poznanie bohate- Tablica, kreda/
rów lekcji.
flamaster.
Nauczyciel podczas rozmowy nakierowuje uczniów
na role, jakie pełniły wymienione osoby oraz na zasadzie skojarzeń ułatwia im dopasowanie nazwiska
do wykonywanej pracy. Szczególną uwagę należy
zwrócić na kierunek, w jakim idą skojarzenia, starać
się przywołać także sylwetki twórców współczesnych, związanych z popkulturą.
15
min.
Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński – nauczyciel przedstawia sylwetki postaci, prezentuje też
zdjęcia prac, miejsc związanych z artystami (ASP,
osiedle Mątwiłła-Mireckiego). Zwraca uwagę na
pochodzenie artystów, na kwestię życia pod jednym
dachem i co za tym idzie, wzajemne oddziaływanie
na swoje prace, a także na problemy życia w powojennej Łodzi i jak bieda i władza komunistyczna
wpłynęły na dalsze losy i kres życia postaci. (Szerszy,
syntetyczny opis życiorysów w załączniku).
Młodzież słucha
nauczyciela,
zadaje pytania,
uczestniczy
w lekcji.
Rozmowa
Poznanie
z uczniami, pokaz podstawowych
zdjęć.
informacji na
temat postaci.
Rzutnik, tablica.
15
min.
Praca plastyczna. Nauczyciel przygotowuje materiały (sztywny, kolorowy papier, klej, nożyczki). Uczniowie, w parach, wykonują jedną z rzeźb Katarzyny
Kobro (dowolnie wybraną).
Młodzież
wykonuje pracę
plastyczną z
największą
dokładnością.
Praca plastyczna
– manualna.
15
min.
Założyciele Łodzi i jej budowniczy – Rajmund
Rembieliński, Filip Viebieg, Stefan Skrzywan, Hilary
Majewski. Nauczyciel przedstawia sylwetki postaci,
pokazuje zdjęcia budynków i planów powstałych
z rąk inżynierów. (Szerszy, syntetyczny opis życiorysów w załączniku).
Młodzież słucha
nauczyciela,
zadaje pytania,
uczestniczy
w lekcji.
Rozmowa
Poznanie
z uczniami, pokaz podstawowych
zdjęć.
informacji na
temat postaci.
Rzutnik, tablica.
15
min.
Praca na mapie. Nauczyciel, wraz z uczniami zaznacza najważniejsze miejsca, związane z początkami
miasta: ulicę Piotrkowską i jej przecznice, Nowe
Miasto, etc. Porównanie wielkości pierwotnej osady
z miastem dzisiaj. Nauczyciel pokazuje zdjęcia satelitarne kilku polskich miast. Dyskusja o różnicach,
jakie młodzież zauważa pomiędzy układem przestrzennym Łodzi, a innymi polskimi miastami.
Młodzież pomaga
nauczycielowi
nanieść na
dzisiejszą mapę
miasta układ
stworzony przez
Rembielińskiego.
Rozmowa
z uczniami, praca
na mapie, porównywanie zdjęć.
Mapa łodzi,
flamaster, zdjęcia
satelitarne kilku
polskich miast
(np. Kraków,
Toruń, Poznań,
Gdańsk).
10
min.
Nauczyciel pyta uczniów o przykłady miejsc związanych z postaciami – ulice, skwery place, ławeczki,
pomniki. Wspólnie z uczniami zaznacza na mapie
te miejsca. Dodatkowo oznacza miejsca związane
z życiem postaci (np. ASP, Plac Wolności, Ratusz,
budynek zarządu wodociągów itp.).
Nauczyciel zaRozmowa
znacza na mapie z uczniami, praca
miejsca wskazane na mapie.
przez uczniów.
Uczniowie dowie- Mapa, flamaster.
dzą się, kto jest
patronem miejsc
im znanych, są
w stanie wskazać
je w przestrzeni
miasta
9
min.
Podsumowanie zajęć. Nauczyciel rozmawia z uczniami o postaciach, które były tematem lekcji. Pyta
jak mogłoby wyglądać ich życie współcześnie jako
celebrytów.
Młodzież zadaje
Rozmowa
pytania do
z uczniami.
lekcji, uczestniczy
w podsumowaniu.
Podsumowanie
lekcji.
Uczniowie
Sztywny, koloropoznają formę
wy papier, klej,
i strukturę rzeź- nożyczki.
by (kompozycji)
Katarzyny Kobro.
Zlokalizowanie
w przestrzeni
dzisiejszego
miasta układu
historycznego
pierwotnego,
młodzież dostrzeże wyjątkowość
Łodzi pod względem urbanistycznym.
Tablica, kreda/
flamaster.
Ciekawe strony:
http://kobro.art.pl/prace/konstrukcja_01.html, http://culture.pl/pl/tworca/katarzyna-kobro,
Niebieskie kwiaty film o miłości Katarzyny K. i W. Strzemińskiego https://www.youtube.com/watch?v=UqeEgSKYGcc
http://culture.pl/pl/tworca/wladyslaw-strzeminski
https://www.youtube.com/watch?v=CiWeDzi0mzg
http://w4u.am.lodz.pl/~jkk/ld/mapy/reg1.html
http://w4u.am.lodz.pl/~jkk/ld/gw/Rembielinski.html
http://w4u.am.lodz.pl/~jkk/ld/ASakralna/swJan.html
http://snakeeyes.blox.pl/2008/04/Palac-Rudolfa-Kellera.html
http://lodz.fotopolska.eu/Lodz/u50509,ul_Kopcinskiego_Stefana_dr.html
http://www.jankarski.org/
Książki
„Kawaler różanego krzyża” Danuta Bieńkowska
„Sztuka, miłość i nienawiść” Nika Strzemińska
Załącznik
BUDOWNICZOWIE ŁODZI
przędzy lnianej, wełnianej i bawełnianej, a także produkcją płót-
Rajmund Rembeliński
na – budując w tym celu fabryczne budynki. Na uruchomienie
Był rzeczywistym twórcą Łodzi. Z lichej, drewnianej, zagubionej
działalności otrzymywali od rządu wysokie pożyczki.
wśród lasów mieściny, liczącej w 1793 r. 191 mieszkańców, stworzył dynamicznie i planowo rozwijające się miasto, do którego
Stefan Skrzywan
sprowadził licznych rękodzielników i fabrykantów produkują-
Budowę wodociągów i kanalizacji w Łodzi, jedynym w Europie
cych wyroby włókiennicze. W lipcu 1820 r. wojewoda Rembie-
mieście tej wielkości ich pozbawionym, przypisuje się powszech-
liński napisał raport z wizytacji podległych mu ziem, który stał
nie W. H. Lindleyowi i S. Skrzywanowi. Na początku XX w. po-
się podstawą do wydania w dniu 18 września 1820 r. dekretu, na
stanowiono zbudować kanalizację i wodociągi, aby ulicami Łodzi,
mocy którego władze królestwa zaliczyły Łódź i Zgierz do grupy,
rynsztokami nie płynęły już dokuczliwe ścieki, w miarę rozwoju
tzw. „Osad Fabrycznych”, których rozwój miał być finansowany
miasta coraz więcej i coraz bardziej kolorowe i cuchnące.
przez Skarb Państwa. W dniu 30 stycznia 1821 r. Rembieliński
Wykonanie projektu zlecono słynnemu angielskiemu budowni-
uzyskał pełnomocnictwa do „urządzenia” dwóch osad na połu-
czemu urządzeń komunalnych – inż. Williamowi Heerleinowi
dnie od miasta Łodzi.
Lindleyowi (synowi), który z zadania wywiązał się solidnie. Nad
Rynek Nowego Miasta został wytyczony w 1823 roku razem
projektem pracował od roku 1901 i w 1909 przedstawił wyniki.
z nową osadą sukienniczą. Geometra Filip Viebieg zaprojekto-
Koszt realizacji projektu – 25 mln rubli przekraczał możliwości
wał plac na planie ośmioboku, nie ma drugiego takiego w Polsce.
miasta i nie rozpoczęto wtedy żadnych prac. Władze carskie nie
Krzyżowały się na nim trakt Piotrkowski i ul. Średnia.
były zainteresowane pomocą w realizacji projektu.
W ciągu zaledwie 10 lat Rajmund Rembieliński stworzył Łódź
Kilka lat po odzyskaniu niepodległości, władze Łodzi, mimo
przemysłową – miasto składające się ze Starego Miasta, No-
trudnej sytuacji ekonomicznej postanowiły zrealizować plany
wego Miasta, osady Łódka, kolonii prządków lnu, wzdłuż ul.
Lindleya. We wrześniu 1924 magistratowi łódzkiemu udało się
Wólczańskiej i ul. Dzikiej, kolonii czeskiej Nowa Łódka, kolonii
nakłonić do podjęcia tej pracy inż. Stefana Skrzywana. Był to
śląskiej Szlezing. Rozbudowane miasto stało się atrakcyjnym dla
doświadczony budowniczy takich instalacji, dawny długoletni
przemysłowców. Początkowo ich celem była budowa zakładów,
współpracownik i przyjaciel nieżyjącego już sir Wiliama Heerle-
w których wykańczano wyprodukowane przez rękodzielników
ina Lindleya, wspólnie budowali wodociągi w Warszawie i Baku.
sukno. W miarę upływu czasu sami zajęli się wytwarzaniem
Zapoznał się z dokumentacją i zapalił się do realizacji projektu.
Mówi się, że przybył do nieznanego sobie miasta, poznał roz-
Kierowany przez niego Wydział Kanalizacji mieścił się w bu-
paczliwą sytuację jego mieszkańców i zaangażował się bez resz-
dynku mieszkalnym przy ulicy Narutowicza 2, a wobec błyska-
ty w ich sprawę. Przekonał zarząd miasta, że mimo niewystar-
wicznego wzrostu inwestycji lokal przestał wystarczać zatrud-
czających finansów prace można rozpocząć w ramach środków
nionym pracownikom. Skrzywan zażądał więc od magistratu
posiadanych przez miasto i niewielkiej pomocy rządowej. Pod
zgody na budowę biurowca dla Wydziału. Budowla miała być
warunkiem, że rozpocznie się je od budowy kanalizacji, która
okazała, a więc i kosztowna. Zarząd Miasta po długich stara-
wymagała mniejszych nakładów a dawała konkretne efekty
niach wyasygnował odpowiednie fundusze i w grudniu 1929
w kolejnym roku. Zwłaszcza, że z dostarczaniem mieszkańcom
przy ulicy Narutowicza 65 ukończono reprezentacyjny budynek
i fabrykom wody jakoś sobie radzono, natomiast nierozwiązane
mieszczący do 1939 służby wodociągowo-kanalizacyjne, zapro-
a nader pilne było usuwanie ścieków z ulic i rzek.
jektowany przez Wiesława Lisowskiego.
Został naczelnym inżynierem Wydziału Kanalizacji i Wodocią-
Od 1945 mieści się tu rektorat Uniwersytetu Łódzkiego. W holu
gów m. Łodzi. Od początku 1925 pod jego kierownictwem roz-
biurowca Skrzywan polecił ułożyć w mozaikowej posadzce napis
poczęto roboty kanalizacyjne. W ciągu 8 lat niezwykła energia,
„Uśmiechnij się”, w którym wyraziła się cała osobowość Stefana
zdolności organizacyjne i pracowitość inż. Stefana Skrzywana
Skrzywana. Napis został w nieznanych okolicznościach uszko-
spowodowały, że skanalizowano śródmieście miasta oraz zbu-
dzony po wojnie i przez kilkadziesiąt lat pozostawał nieczytelny.
dowano i uruchomiono pierwszą oczyszczalnię ścieków na Lu-
W 2009 został zrekonstruowany.
blinku. Był człowiekiem czynu. Jego energia, niezwykła praco-
Budował wielkie murowane kanały ogólnospławne, które stwo-
witość i zdolności organizacyjne budziły powszechny podziw.
rzyły bazę późniejszej rozbudowy sieci kanalizacyjnej miasta
W wielu miejscach miasta prowadził ogromne roboty kanali-
i służą do dziś. Nieżyjący już inż. Jan Żenow w swoich wspo-
zacyjne i zaczął regulację najbardziej zanieczyszczonych rzek
mnieniach tak pisał o nim: Skrzywan był autorytetem w każdej
łódzkich, które w terenie zabudowanym kierował do krytych
robocie, na każdym odcinku, przy każdym konflikcie na budo-
kanałów. Zatrudniał tysiące robotników. Uruchomił własną
wie. Był zawsze wesoły i dowcipny, nie lubił ponurych twarzy
produkcję cegły klinkierowej wysokiej jakości, wybudował
pracowników, których większość znał z imienia i nazwiska,
kopalnie piasku i własną betoniarnię. Dla dowozu materiałów
a często i stosunków rodzinnych. Robotnicy kochali go i szano-
specjalnie wybudował kolejki wąskotorowe, wykorzystywał na-
wali. Dbał o nich, a jednocześnie potrafił w nich wzbudzić dumę
wet miejskie tramwaje. Znajdował także czas i możliwości, aby
z tego, że ich praca warunkuje normalny byt i rozwój miasta. Do
rozpoznać trasę ewentualnego przyszłego wodociągu, którym
dzisiaj zachowały się fotografie Skrzywana wśród robotników:
woda miała być dostarczona z Pilicy pod Tomaszowem do Łodzi
na budowie, przy ustawianiu budowlanej wiechy, przy wspól-
i zainicjował rozmowy o wykupie potrzebnych terenów. Jeździł
nych okolicznościowych posiłkach.
do stolicy pertraktować z Ministrem Finansów o udzielenie po-
Po ukończeniu biurowca przy ul. Narutowicza przystąpił do
życzki na kontynuację budowy kanalizacji w Łodzi. W latach
rozbudowy zaplecza przy ul. Wierzbowej 52, ale tym razem nie
1928-1932 rozpoczął i oddał do użytku niezbędną miastu oczysz-
pytał nawet magistratu o zgodę. Prezydentem Łodzi był wów-
czalnię ścieków na Lublinku.
czas Bronisław Ziemięcki, który dla rozwoju miasta zrobił bar-
W 1925 przy ul. Wierzbowej 52, obok rozległych składów ma-
dzo wiele. Za jego kadencji brukowano ulice, budowano szkoły,
teriałów budowlanych wodociągowo-kanalizacyjnych wybudo-
szpitale, przystąpiono do budowy dużego komunalnego osiedla
wał spory, piętrowy budynek, w którym ulokował służby pro-
mieszkaniowego – im. Montwiłła-Mireckiego dla 1 500 rodzin.
dukcyjno-gospodarcze.
Wytyczano nowe parki, ulice, linie tramwajowe, zakładano
nowe oświetlenie elektryczne. Te wydatki spowodowały zadłu-
uważa się go za najsłynniejszego architekta i budowniczego mia-
żenie miasta na 40 milionów złotych. Prezydent był oburzony
sta Łodzi. Jako architekt miejski podpisał 546 projektów budowli
na „skrzywanową” samowolę. Na posiedzeniu Zarządu Miasta
w tym mieście, chociaż, jak się okazało po wnikliwych bada-
doszło do konfliktu, w wyniku którego inż. Stefan Skrzywan
niach prof. Krzysztofa Stefańskiego i innych, nie wszystkie sam
zrezygnował z zajmowanego stanowiska.
projektował. Tworzył wille, domy, pałace fabrykanckie i kamie-
Wkrótce, 1 października 1932 Skrzywan zmarł w sanatorium
nice czynszowe, nadzorował budowy budynków mieszkalnych,
w Otwocku, po długiej chorobie płuc. Pochowany został na Sta-
fabryk, mostów czy dróg. Przy ulicy Piotrkowskiej Majewski
rym Cmentarzu w Łodzi przy ulicy Ogrodowej w części kato-
zaprojektował wiele kamienic i innych budynków. Był także au-
lickiej.
torem projektu własnej kamienicy przy ulicy Kamiennej 11 (ob.
W uznaniu zasług nazwano imieniem Stefana Skrzywana ulicę
Włókiennicza
Starowólczańską w rejonie głównych kolektorów miejskich i rzeki Jasień, pomiędzy dzisiejszą ul. Wólczańską i al. Politechniki.
Stefan Kopciński
Rozmach robót zapoczątkowany przez inż. Stefana Skrzywana
W 1897 ukończył Męskie Gimnazjum Rządowe w Kielcach. Na-
był kontynuowany w następnych latach. Parę lat przed wybu-
stępnie studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu War-
chem II wojny światowej rozpoczęto budowę wodociągów, uru-
szawskiego, zostając psychiatrą. Pracował w podłódzkiej Kocha-
chomionych w pełni po wojnie.
nówce, a także w Tworkach i w Penzie.
Dla uczczenia pamięci Stefana Skrzywana, na dziedzińcu Zakła-
Był m.in. senatorem, radnym i przewodniczącym Wydziału
du Wodociągów i Kanalizacji przy ul. Wierzbowej 52 ufundowa-
Oświaty i Kultury Zarządu Miejskiego w Łodzi, gdzie przebywał
no jego popiersie autorstwa prof. Michała Gałkiewicza odsłonię-
w latach 1918–1928. Kandydował również na stanowisko prezy-
te w listopadzie 2001.
denta tego miasta.
Kopciński był wybitnym działaczem oświatowym. Jego wysił-
Hilary Majewski
ki miały decydujące znaczenie dla wprowadzenia w Łodzi po-
W latach 1859-1861 studiował w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięk-
wszechnego obowiązku szkolnego, co wówczas było inicjatywą
nych w Petersburgu (dyplom 1864). W 1872 objął stanowisko miej-
pionierską. Był działaczem Robotniczego Towarzystwa Przyja-
skiego architekta w Łodzi i pozostawał na nim do swojej śmierci.
ciół Dzieci oraz jednym z liderów Towarzystwa Uniwersytetu
Majewski był bardzo aktywny zawodowo – nie bez przyczyny
Robotniczego (od 1922 – jego sekretarzem generalnym).
Załącznik
BIOGRAFIA ALEKSY RŻEWSKI
galny tygodnik „Polak”, będący organem Legii Narodowej. Od
Aleksy Wincenty Rżewski (1885-1939) – człowiek, który przez
1903 r. pojawiał się na zebraniach Polskiej Partii Socjalistycznej
życie przeszedł przebojem. Aleksy Rżewski przyszedł na świat
i do organizacji przystąpił za sprawą Tomasza Arciszewskiego,
w łódzkiej rodzinie robotniczej 6 lipca 1885 r. W wieku dwuna-
który przebywał wówczas w Łodzi. W 1904 r. znalazł się w sze-
stu lat rozpoczął dorywczą pracę w fabryce włókienniczej Józefa
regach Frakcji Rewolucyjnej PPS. Do jego zadań należał kolpor-
Gampego i Ludwika Albrechta w Łodzi. Po dwóch latach został
taż „Robotnika”, w organizacji używał pseudonimu „Przebój”.
wykwalifikowanym pracownikiem przędzalni. Od 15 roku życia
Pierwszy raz władze carskie zatrzymały go w lutym 1905 r.
przynależał do „Koła Oświaty Narodowej” i kolportował niele-
w okolicach Łęczycy, za agitowanie wśród ludności wiejskiej.
W czerwcu 1905 r. brał udział w walkach rewolucyjnych w Ło-
spędził kilka miesięcy. Po wyjściu na wolność opuścił Lublin i za-
dzi i bronił jednej z barykad na Widzewie, zaś na ul. Nawrot zo-
konspirował się w Radomiu. 7 listopada 1918 r. dowodząc kom-
stał postrzelony w nogę. W 1906 r. mianowano go sekretarzem
panią POW brał udział w rozbrojeniu wojsk państw centralnych
Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Włókienniczego
w Radomiu. 4 grudnia 1918 r. powrócił do wolnej od Niemców
i powierzono mu zadanie reprezentowania łódzkich działaczy
Łodzi. W mieście z polecenia premiera Jędrzeja Moraczewskiego
PPS we Lwowie. Po powrocie do Królestwa Polskiego wznowił
był Komisarzem Rządowym i funkcję pełnił do wyborów samo-
działalność konspiracyjną, lecz był już pod obserwacją rosyj-
rządowych, w których startował z ramienia PPS.
skich służb. Do zatrzymania doszło w Cedrowicach nieopodal
Z końcem marca 1919 r. Rada Miejska przekazała mu urząd
Ozorkowa, gdzie rannego od pałasza Rżewskiego ujęli carscy
Prezydenta Łodzi, na stanowisku pozostawał przez cztery
żandarmi. W 1907 r. osadzono go na krótko w łęczyckim wię-
lata. W mieście wprowadził powszechny obowiązek naucza-
zieniu, a jesienią tego roku skierowano do sieradzkiego zakładu
nia, w czym wyprzedził ustawodawcę krajowego. Skutecznie
karnego. W 1908 r. zesłano go na Syberię, skąd po roku uciekł
popierał oraz aktywizował budownictwo szkół publicznych,
i powrócił do Łodzi. Poszukiwany przez rosyjską policję, wyje-
dążąc by nauka na poziomie podstawowym była nieodpłatna.
chał początkowo do Niemiec. W czasie pracy w Ludwigshafen
Przyczynił się także do elektryfikacji i kanalizacji niektórych
jako robotnik, uległ poparzeniu kwasem. Po wyzdrowieniu wy-
dzielnic miasta. Wiele jego inicjatyw gospodarczych zostało
emigrował do Francji i działał politycznie wśród tamtejszej Po-
zrealizowanych jako roboty publiczne. Przeforsował również
lonii w Paryżu, Nancy i Marsylii. Udzielał się również w chórze
obowiązkowy system ubezpieczeń zdrowotnych dla robotni-
śpiewaczym i w latach 1911-1912 współtworzył agendy Towa-
ków wiążąc go z krajowym systemem Kasy Chorych. W 1924 r.
rzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1913 r. po ogłoszeniu amne-
z powodu partyjnych nieporozumień wystąpił z PPS. Do 1927 r.
stii przez władze rosyjskie powrócił do Królestwa Polskiego. Do
był naczelnikiem Urzędu Stanu Cywilnego, a w latach 1927-1933
wybuchu pierwszej wojny światowej pracował jako konduktor
piastował stanowisko starosty łódzkiego, dbając o rozwój pod-
w tramwajach kursujących na linii Łódź–Konstantynów Łódz-
łódzkich miast: Tuszyna, Aleksandrowa i Konstantynowa, któ-
ki, wciąż kolportując ulotki dla PPS. Po wybuchu pierwszej woj-
re odbudowywano ze zniszczeń wojennych. W 1933 r. wycofał
ny światowej wszedł w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej
się z życia politycznego i po ukończeniu studiów prawniczych,
i prowadził w Łodzi akcje wywiadowcze i dywersyjne przeciwko
przez kolejne sześć lat prowadzi w kancelarię notarialną przy
zaborcy rosyjskiemu. Z końcem 1914 r., wraz z zajęciem Łodzi
Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Łodzi. Opubliko-
przez Niemców, nadal udzielał się politycznie wśród robotni-
wał cztery książki i kilkadziesiąt artykułów dotyczących po-
ków, przygotowując ich do wystąpienia przeciwko okupantowi
litycznej oraz wojskowej roli PPS. Po zajęciu 7 września 1939 r.
niemieckiemu. Zatrzymany w grudniu 1917 r. w podziemnej
Łodzi przez Wehrmacht, Rżewski nie opuścił miasta i próbował
drukarni „Łodzianina”, uciekł niemieckim żołnierzom, gdy ci
stworzyć siatkę konspiracyjną. Aresztowany przez okupanta
prowadzili go ul. Piotrkowską do więzienia przy ul. Gdańskiej
niemieckiego przeddzień Święta Niepodległości, trafił 12 listopa-
13. Niemieckie władze zaocznie skazały Rżewskiego na 4,5 roku
da 1939 r. do obozu w fabryce Michała Glazera na Radogoszczu.
więzienia. Nie mogąc wrócić do Łodzi, ukrywał się w Lublinie
W ośrodku tym Niemcy osadzili ok. 1,5 tys. osób i kilkaset z nich
w strefie okupowanej przez siły austro-węgierskiej. W Lublinie
zamordowali. Rżewskiego rozstrzelano prawdopodobnie 20 lub
współredagował czasopismo „Nasze Hasło” i wszedł w skład
22 grudnia 1939 r., przypuszczalnym miejscem straceń był Las
Komisji Wykonawczej Stronnictw Niepodległościowych. Za-
Łagiewnicki. Dziś jednak nowe ślady wskazują, że osoby zamor-
trzymany w trakcie antyhabsburskiej demonstracji, w areszcie
dowane z końcem 1939 r. mogły zostać pochowane na poligonie
wojskowym na Brusie w Łodzi. Od 2008 r. na terenie byłego poligonu prowadzone są prace archeologiczne i do chwili obecnej
odnaleziono ok. 150 szczątków ludzkich. W 1914 r. ożenił się ze
Stanisławą Zalewską, z którą miał trójkę dzieci: Aleksego Stanisław, Zdzisława Zbigniewa i Mirosławę. (oprac. Artur Ossowski,
OBEP IPN Oddział w Łodzi).
OPIS DZIAŁANIA
KÓŁ DETEKTYWÓW
ŁÓDZKICH
KOŁA DETEKTYWÓW ŁÓDZKICH | 145
Koła Detektywów Łódzkich
Program edukacyjny Nasza Łódź to coś więcej niż lekcje
Przygotowaliśmy kilka przykładowych scenariuszy zajęć te-
w szkołach, to również działalność Kół Detektywów Łódzkich.
renowych, które nauczyciele mogą zrealizować w ramach
To oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, pewnego
spotkań Kół Detektywów Łódzkich. Dedykowane konspekty
rodzaju koło zainteresowań. Program koła powinien wspierać
w rozdziale „Scenariusze”, strony 90, 94, 130.
cele programu oraz proces rewitalizacji, budować tożsamość,
rozbudzać zainteresowanie historią i dziedzictwem kulturowym miasta, powinien ponadto uczyć o procesach partycypacji oraz realizować małe działania na rzecz społeczności
lokalnej.
W ramach spotkań Koła nauczyciel może skorzystać z poniższych form aktywności:
spacer w celu poznania historii i zbadania najbliższej okolicy;
 wycieczka z oprowadzaniem do jednej z rekomendowanych
instytucji kultury;
wycieczka badawcza, „detektywistyczna” śladami historii
Łodzi lub obejmująca rekomendowane obszary tematyczne;
spotkania z łódzkimi przewodnikami lub bibliotekarzami,
lub pasjonatami zajmującymi się amatorsko historią Łodzi;
 zajęcia, podczas których zostanie wykonana wspólna praca
na rzecz najbliższego otoczenia Placówki, po uzgodnieniu
z właścicielem terenu;
wycieczka w celu stworzenia lub zrealizowania „questu”
z Łódzkiej Platformy Questingowej.
ŁÓDZKA
PLATFORMA
QUESTINGOWA
ŁÓDZKA PLATFORMA QUESTINGOWA | 149
ŁÓDZKA PLATFORMA
QUESTINGOWA
?
Łódzka Platforma Questingowa to obok scenariuszy i opraco-
Jak z niej skorzystać?
wań obszarów tematycznych, kolejne narzędzie do realizacji
Łódzka Platforma Questingowa jest współtworzona przez ze-
założeń programu edukacyjnego wspierającego proces rewita-
społy młodzieży ze szkół ponadpodstawowych. Zgłaszają oni
lizacji. To również zbiór nowoczesnych narzędzi (QUESTÓW)
swoje questy, a po ich zatwierdzeniu, umieszczają je na portalu
nawiązujących swą formułą do podchodów, czy współczesnych
bestquest.pl. Tam też należy zajrzeć i pobrać pliki zawierające
gier miejskich bardzo popularnych wśród młodzieży. Jest to
instrukcję oraz wskazówki do wydrukowania. Kolejnym kro-
także sprawdzony pomysł na niezwykłą wycieczkę po mieście.
kiem będzie już tylko wyruszyć w miasto…
Co to jest Questing?
Questing to „Metoda odkrywania dziedzictwa miejsca, polegająca na tworzeniu nieoznakowanych szlaków, którymi można
wędrować, kierując się informacjami zawartymi w wierszowanych wskazówkach” (wg „Ekoturystyka i odkrywanie dziedzictwa”, zbiór dobrych praktyk, pod red. Dominiki Zaręby,
Kraków 2008). Questing, to w skrócie, aktywna turystyka
z elementami harcerskich podchodów i gier terenowych w jednym. To ciekawy sposób na odkrywanie dziedzictwa kulturowego, historii i walorów przyrody. Dla wielu jest to motywująca forma zwiedzania, bo zwieńczona odnalezieniem skarbu,
odkryciem hasła, czy zdobyciem trofeum. Z pewnością jest to
zabawa, która powinna zainteresować młodzież i dać im wiele
satysfakcji. Uruchamia ona bowiem mechanizmy współpracy
w grupie, podnosi poziom zainteresowania otaczającą przestrzenią, uczy zwracać uwagę na detale, przez co zmienia sposób obserwacji i percepcji otaczającego świata.
1503 |Ó ŁÓDZKA PLATFORMA QUESTINGOWA
Przykładowy quest
ŁÓDZKA PLATFORMA QUESTINGOWA | 151

nasza łódź - Centrum Wiedzy Rewitalizacja

Transkrypt

Podobne dokumenty

Fountaine Pajot Eleuthera 60

natalia przybysz janis joplin 01.12.2014

Rozmieszczenie i struktura instytucji metropolitalnych Łodzi w 2000

Custom Lemsteraak 12.80