VI. Katedra kielecka (średniowiecze), wycieczka KP DK – ćwiczenia

VI. Katedra kielecka (średniowiecze), wycieczka KP DK – ćwiczenia do wykładu „Sztuka
romańska i gotycka na terenie diecezji kieleckiej”.
Termin:
22.03.14.
Czas:
45 min.
Trasa:
Katedra kielecka.
Temat:
Średniowieczne zabytki.
Prowadzący:
ks. dr Paweł Tkaczyk.
Plan:
1.
Katedra: skarbiec i nawa boczna.
Sprawozdanie:
W dniu 22 marca 2014 roku w ramach ćwiczeń do wykładów uczestnicy Kursu
Przewodników Diecezji Kieleckiej wraz z ks. dr P. Tkaczykiem, oraz ks. dr A.
Kwaśniewskim uczestniczyli w wystawie w Muzeum Diecezjalnym oraz skarbcu katedry
kieleckiej. Rozpoczynając zwiedzanie wystawy w Sali Gotyckiej 1 można było obejrzeć
obrazy malowane na deskach np.: „Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny” – Michał Lancz z
Kitzingen 1521-1525, obraz z kościoła św. Wojciecha, który przedstawia scenę z przekazu
ustnego, nie opisaną w Piśmie Świętym śmierci Maryi w towarzystwie apostołów, ukazana
jest tu symbolika przedmiotów: krzyż, Pismo Święte, okulary, kropidło, świece do osiągnięcia
zbawienia. „Tron Łaski” z Witowa koło Koszyc – pocz. XVI w. przedstawia średniowieczny
obraz Trójcy Świętej. Widoczny na obrazie Chrystus umęczony z miłości do ludzi dał się
ukrzyżować, aby odkupić nasze grzechy; symbolika znaków i kolorów: goździki - miłość
największą do poświęcenia; czerwień - miłość, męka i krew; złotem wskazywano w
średniowieczu na obecność Boga. Oglądając wystawę mogliśmy podziwiać fragmenty
gotyckich ołtarzy: skrzydła tryptyku z Rakoszyna – krakowskiego malarza: Mistrz Rodziny
Marii ok. 1505 r. a na nich postacie św. Jana Chrzciciela i św. Jana Jałmużnika.
Przedstawiona jest tam istotna symbolika duchowa wielkości. Na obrazach zwykli ludzie
ukazani są jako małe osoby, święci zaś mają wysokie postury - perspektywa odwrócona.
Oprócz malarstwa obejrzeliśmy również przykład gotyckiej rzeźby: „Rzeźby Pięknych
Madonn” ok. 1400 r. np. ze Skalbmierza, Cudzynowic. Madonnom gotyckim nadawano
kształt litery S, przedstawiano ciepły wyraz twarzy, starano się ich rzeźby uduchowić, aby
wydobyć wewnętrzne piękno Matki Boskiej. Pani przewodnik tłumaczyła kursantom zasady
sztuki gotyckiej. W gotyku produkowano ołtarze szafkowe, których mało zachowały się w
całości a w baroku niszczono sztukę gotycką, gdyż uważano ją za niepopularną i prymitywną.
Obrazy do XVII w. nie były malowane na płótnie, lecz na deskach. Barwy do dzisiaj są
zachowane mimo upływu lat a były wykonywane z naturalnych składników. Do ozdabiania
obrazów używano prawdziwego złota płatkowego. W średniowieczu nie stosowano słowa
„plagiat” a młodzi adepci malarstwa korzystali z obcych wzorów, łączyli je, co dodawało
jeszcze wartości.
Wizytę w skarbcu katedralnym rozpoczynamy od obejrzenia znajdujących się w nim
niezwykle cennych eksponatów sztuki gotyckiej 2 : kielicha, fundacji króla Kazimierza
Wielkiego dla kościoła w Stopnicy - II poł. XIV w. czy relikwiarze z relikwiami świętych
1
2
http://www.pac24.h2.pl/muzeum,
http://www.katedra-kielce.pl/skarbiec-katedralny/,
(m.in. św. Wojciecha, św. Stanisława, św. Antoniego Padewskiego, bł. Wincentego
Kadłubka, św. Jana Kantego), jak również monstrancję gotycką, wieżyczkową z 1520 r.
Mogliśmy podziwiać kunszt pracy dawnych mistrzów.
Ks. dr P. Tkaczyk zainteresował nas najstarszym zapisem hymnu „Gaude, Mater
Polonia” zachowanym w Antyfonarzu Kieleckim z 1372 r. Znany hymn „Ciesz się, Matko
Polsko”, autorstwa Wincentego z Kielc został skomponowany z okazji kanonizacji biskupa
krakowskiego św. Stanisława Szczepanowskiego. Wśród cennych eksponatów zobaczyliśmy
hernę św. Marii Magdaleny z 1370 r. pacyfikał z I poł. XVI w. kielich mszalny z II połowy
XIV w. Niecodziennym widokiem było dla zwiedzających ujrzeć ornat pierwszego biskupa
kieleckiego Wojciecha de Boża Wola Górskiego (lata 70 XVIII w.) Kończąc ćwiczenia
Kursanci zapoznali się z gotyckim obrazem „Tryptyk Łagiewnicki 3 ” z ok. 1500 r. który
przedstawia Wniebowzięcie i Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny na Królową Nieba i
Ziemi, a na skrzydłach św. Wojciecha i św. Stanisława, idącego na sąd. Po skończonych
ćwiczeniach w muzeum i skarbcu wróciliśmy na zajęcia.
Sprawozdanie sporządziła: Bożena Wychowaniec
3
http://www.katedra-kielce.pl/o-bazylice-katedralnej/.