Społeczno-kulturowe determinanty powstawania baniek cenowych
Transkrypt
Społeczno-kulturowe determinanty powstawania baniek cenowych
Makroekonomia II Analiza strony podażowej gospodarki DR ADAM CZERNIAK SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE KATEDRA EKONOMII II 2 GOSPODARKA W STANIE RÓWNOWAGI Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Stan równowagi w ujęciu teoretycznym (1) 3 Równowaga – dwie równoważne definicje: Sytuacja, w której popyt jest równy podaży (rynek się oczyszcza). Sytuacja, w której żaden z uczestników rynku nie ma motywacji ekonomicznej do jej zmiany (decyzje firm i konsumentów są optymalne). Zdaniem ekonomistów klasycznych i neoklasycznych w długim okresie gospodarka znajdzie się ceteris paribus w stanie równowagi, tzw. równowagi ogólnej. Równowaga ogólna (równowaga walrasowska) oznacza, że wszystkie rynki w danej gospodarce są w stanie równowagi (tj. dóbr, pracy i pieniądza). Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Stan równowagi w ujęciu teoretycznym (2) 4 W krótkookresowym stanie równowagi podmioty gospodarcze nie mają żadnej motywacji do tego, by zmienić w danym okresie swoje decyzje. W długookresowym stanie równowagi podmioty gospodarcze nie mają żadnej motywacji do tego, by zmieniać swoje decyzje także z okresu na okres. W długookresowym stanie równowagi produkcja jest równa produkcji potencjalnej. Długookresowy stan równowagi nigdy nie występuje w rzeczywistości – ma charakter idealno-typowy i może być przybliżony wyłącznie za pomocą modeli ekonomicznych. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Stan równowagi w modelowaniu ekonomicznym 5 Stan równowagi długookresowej jest modelowany jako stan ustalony: W stanie ustalonym wszystkie zmienne modelu są stałe z okresu na okres. W stanie ustalonym wszystkie podmioty gospodarcze (firmy i konsumenci) skutecznie maksymalizują swoje funkcje celu. Stan ustalony może być: stabilny (gospodarka po szoku samoczynnie wraca do równowagi), niestabilny (nawet minimalny szok potrafi na stałe wytrącić gospodarkę z równowagi). Może istnieć kilka stanów ustalonych w jednej gospodarce. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 6 KLASYCZNE ŹRÓDŁA WZROSTU GOSPODARCZEGO Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Kapitał 7 Na kapitał w gospodarce składa się wartość: maszyn i urządzeń, budowli i budynków (wraz z ziemią) należących do firm, pojazdów transportowych, dóbr niematerialnych należących do firm. Kapitał powstaje w wyniku inwestycji (nakładów brutto na środki trwałe) i nawarstwia się w sposób stopniowy (perpetual investment). Kapitału ubywa w wyniku deprecjacji wartości majątku i zużycia środków trwałych (amortyzacja). Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Praca 8 Podaż pracy (zasób siły roboczej) zależy od: liczby osób w wieku produkcyjnym, wskaźnika aktywności zawodowej, stopy bezrobocia naturalnego (równowagi). Praca nie podlega akumulacji ani amortyzacji. Może być dzielone na zasób wykwalifikowanej i niewykwalifikowanej siły roboczej. Często podaje się wielkość produkcji, czy zasób kapitału w przeliczeniu na jednostkę pracy: zmienne w przeliczeniu na jednostkę pracy oznacza się małymi literami. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Produktywność czynników wytwórczych 9 Najbardziej nieostra kategoria w rachunku produkcji. Produktywność czynników wytwórczych zależy od: wysokości kapitału ludzkiego w gospodarce, know-how produkcyjnego (tj. liczby patentów, stosowanych technologii wytwórczych, zdolności zarządczych), jakości instytucji i polityki gospodarczej kraju, wpływających na łatwość prowadzenia biznesu i koszty transakcyjne, alokacji kapitału między branże, regiony i typy środków trwałych. Często uwzględnia w modelowaniu razem z zasobem siły roboczej lub razem z wysokością kapitału zgromadzonego w gospodarce. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Funkcje produkcji (1) 10 Funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa 𝑌 = 𝐹 𝐾, 𝐿 = 𝐴𝐾 𝛼 𝐿𝛽 A – produktywność czynników produkcji K – kapitał, L – zasób siły roboczej α – kapitałochłonność produkcji β – pracochłonność produkcji Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Funkcje produkcji (2) 11 Grupa funkcji produkcji o stałej elastyczności substytucji (CES) 𝑌 = 𝐴 𝛼𝐾 𝑟 + 1 𝛽𝐿𝑟 𝑟 Elastyczność substytucji Elastyczność substytucji pokazuje o ile procent należy zmienić nakład jednego czynnika wytwórczego, by skompensować 1-proc. spadek nakładu drugiego czynnika przy zachowaniu tego samego poziomu produkcji. 1 𝑠= 1−𝑟 Przy r = 1 Przy r -> 0 Przy r -> ∞ mamy doskonałą substytucję czynników produkcji otrzymujemy funkcję Cobba-Douglasa otrzymujemy funkcję produkcji Leontiefa (doskonała komplementarność czynników produkcji) 𝑌 = 𝐴𝑚𝑖𝑛 𝐾, 𝐿 lub 𝑌 = 𝑚𝑖𝑛 𝐴𝐾, 𝐿 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Warunki Inady 12 Warunki Inady, to takie właściwości funkcji produkcji, które sprawiają, że nadaje się ona do modelowania ekonomicznego. Warunki Inady oparte są na faktach stylizowanych. 1. F(0,L) = F(K,0) = 0 2. F’(K,L) > 0 3. F’’ (K,L) < 0 4. F(∞,L) = F(K,∞) = ∞ 5. FKL(K,L) > 0 oraz FLK(K,L) > 0 Warunki Inady spełniają wszystkie funkcje typu CES. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Wzrost potencjalny 13 Nieobserwowalne tempo wzrostu produktu potencjalnego. Obrazuje długoterminowe tempo wzrostu gospodarczego w danym kraju. Jest przybliżane: trendem rzeczywistego wzrostu PKB, z wykorzystaniem modelu wzrostu, tempem wzrostu nakładów poszczególnych czynników wytwórczych oraz produktywności tych czynników. ∆𝑌 = ∆𝐴 + 𝛼∆𝐾 + 𝛽∆𝐿 = 𝑔 + 𝑠𝑌 − 𝛿𝐾 + 𝑛 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 14 MODEL SOLOWA (SOLOWA-SWANA) Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Konstrukcja modelu (1) 15 W modelu Solowa funkcja produkcji przyjmuje formę Cobba-Douglasa o stałych korzyściach względem skali: 𝑌 = 𝐹 𝐾, 𝐿 = 𝐴𝐾 𝛼 𝐿𝛽 α+β=1 Podstawą modelu Solowa jest endogenizacja zmian kapitału. s – stopa oszczędności δ – stopa deprecjacji kapitału Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Konstrukcja modelu (2) 16 Zmiany pozostałych czynników wytwórczych są egzogeniczne Zwyczajowo model Solowa analizuje się dla wielkości produkcji na jednostkę efektywnej pracy (tzw. postać intensywna modelu) Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Ścieżka ruchu kapitału 17 Wzrost kapitału na jednostkę efektywnej pracy zależy: dodatnio od nakładów inwestycyjnych (oszczędności), ujemnie od przyrostu naturalnego, wzrostu TFP i deprecjacji kapitału (inwestycje restytucyjne (odtworzeniowe)). inwestycje na jednostkę efektywnej pracy Adam Czerniak, SGH (n+g+δ)k sf(k) k* k Strona podażowa Stan ustalony (1) 18 Stan ustalony = stabilny poziom kapitału na jednostkę zmiana kapitału . efektywnej pracy ( k(t) = 0 ) Wykres fazowy dla k k* Adam Czerniak, SGH k Strona podażowa Stan ustalony (2) 19 W stanie ustalonym tempo wzrostu gospodarczego i tempo wzrostu kapitału są takie same i równe sumie przyrostu naturalnego i postępu technologicznego. Poziom kapitału na jednostkę pracy efektywnej w stanie ustalonym jest: dodatnio zależny od stopy oszczędności (inwestycji) i kapitałochłonności gospodarki, ujemnie zależny od stopy deprecjacji, przyrostu naturalnego i postępu 1 technologicznego. 1−𝛼 𝑠 𝑘 = 𝑛+𝑔+𝛿 ∗ Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 20 MODEL SOLOWA – ANALIZA WRAŻLIWOŚCI Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Spadek stopy oszczędności a stan ustalony 21 inwestycje na jednostkę efektywnej pracy (n+g+δ)k sf(k) s’f(k) Spadek stopy oszczędności obniża poziom kapitału na jednostkę efektywnej pracy w stanie ustalonym k’* Adam Czerniak, SGH k* k Strona podażowa Stopa oszczędności a konsumpcja (1) 22 (n+g+δ)k f(k) dochód i inwestycje na jednostkę efektywnej pracy Konsumpcja sf(k) Oszczędności k* Adam Czerniak, SGH k Strona podażowa Stopa oszczędności a konsumpcja (2) 23 (n+g+δ)k dochód na jednostkę efektywnej pracy f(k) Konsumpcja s'f(k) Oszczędności k'* Adam Czerniak, SGH Spadek stopy oszczędności może prowadzić do wzrostu konsumpcji lub… k Strona podażowa Stopa oszczędności a konsumpcja (3) 24 (n+g+δ)k dochód na jednostkę efektywnej pracy f(k) …lub do spadku poziomu konsumpcji w stanie równowagi Oszczędności k’’* Adam Czerniak, SGH s‘’f(k) Konsumpcja k Strona podażowa Złota reguła (1) 25 Najwyższy udział konsumpcji na jednostkę pracy efektywnej jest określony tzw. złotą regułą: Poziom konsumpcji na jednostkę pracy efektywnej w stanie ustalonym zależy od stopy oszczędności: jeżeli stopa oszczędności jest powyżej poziomu wynikającego ze złotej reguły, to jej wzrost przekłada się na spadek konsumpcji; jeżeli stopa oszczędności jest poniżej poziomu wynikającego ze złotej reguły, to jej wzrost przekłada się na zwiększenie konsumpcji; Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Złota reguła (2) 26 f’(k)=n+g+δ dochód na jednostkę efektywnej pracy f(k) Konsumpcja maksymalna sf(k) Oszczędności k* Adam Czerniak, SGH (n+g+δ)k k Strona podażowa Stopa oszczędności a wzrost gospodarczy 27 Stopa oszczędności wpływa dodatnio na poziom kapitału w równowadze. Stopa oszczędności nie ma bezpośredniego wpływu na tempo wzrostu kapitału – ani w równowadze, ani w trakcie konwergencji. Wzrost stopy oszczędności w krótkim terminie prowadzi do przyspieszenia tempa wzrostu kapitału i procesu konwergencji: wzrost kapitału w równowadze oddala gospodarkę od stanu ustalonego przyspieszając tempo wzrostu gospodarczego. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 28 KONWERGENCJA GOSPODARCZA Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Konwergencja gospodarcza w modelu Solowa 29 Konwergencja gospodarcza to: proces doganiania gospodarek rozwiniętych przez gospodarki rozwijające się pod względem poziomu PKB per capita, proces zbiegania gospodarki do stanu ustalonego. Im poziom kapitału jest bardziej odległy od stanu ustalonego tym szybszy jest przyrost gospodarczy. 𝑘 𝑡 ≈ − 1 − 𝛼𝑘 ∗ 𝑛 + 𝑔 + 𝛿 𝑘 𝑡 − 𝑘 ∗ Zgodnie z modelem Solowa kraje o niskim poziomie uzbrojenia pracy w kapitał rozwijają się stosunkowo szybciej niż gospodarki o wyższym zasobie kapitałi. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Różne rodzaje konwergencji 30 Konwergencja beta Kraje o niższym poziomie dochodu rosną szybciej niż kraje o wysokim poziomie dochodu. Często ma charakter warunkowy: tylko gospodarki o podobnej strukturze i instytucjach konwergują. Konwergencja sigma Z biegiem czasu ceteris paribus zmniejsza się zróżnicowanie dochodu (wariancja) między różnymi krajami. Konwergencja klubów Kraje o podobnej strukturze i instytucjach upodabniają się do siebie i rosną w podobnym tempie. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 31 PODSUMOWANIE MODELU SOLOWA Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Zalety i wady modelu Solowa 32 Stosunkowo prosty do prezentacji i rozwiązania. Tłumaczy różnice między krajami w poziomie zamożności i tempie wzrostu gospodarczego. Uwypukla rolę oszczędności, wzrostu TFP i deprecjacji w analizie produktu potencjalnego i jego wzrostu. Przyrost TFP (tzw. reszta Solowa) jest egzogeniczny. Nie tłumaczy różnic w stopach oszczędności (inwestycji) między krajami. W modelu Solowa kapitał na jednostkę efektywnej pracy w długim okresie nie przyrasta. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 33 MODEL ROMERA Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Założenia modelu Romera (wersja uproszczona) 34 Uproszczona funkcja produkcji bez kapitału 𝑌 𝑡 = 𝐴 𝑡 𝐿𝑦 (𝑡) Podział siły roboczej na wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną 𝐿 = 𝐿𝑦 𝑡 + 𝐿𝑎 𝑡 𝐿𝑎 𝑡 = 𝜑𝐿 Endogenizacja zmian produktywności czynników wytwórczych (TFP) 𝐴 𝑡 = 𝑧𝐴 𝑡 𝐿𝑎 (𝑡) Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Rozwiązanie modelu Romera 35 Tempo wzrostu gospodarczego jest stałe i takie samo, jak tempo produktywności prace zależne od zasobu wykwalifikowanej siły roboczej i jej umiejętności wytwarzania nowych technologii: 𝑦(𝑡) 𝐴 𝑡 = = 𝑧𝜑𝐿 𝑦(𝑡) 𝐴(𝑡) Wzrost liczebności populacji przyspiesza wzrost gospodarczy. Wzrost odsetka osób wykwalifikowanych przyspiesza wzrost gospodarczy, ale skokowo obniża wyjściowy poziom produkcji. Poprawa umiejętności tworzenia nowych technologii przyspiesza wzrost gospodarczy. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Połączenie modelu Romera i Solowa 36 Pełna funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa 𝑌 𝑡 = 𝐴 𝑡 𝐾(𝑡) 𝛼 𝐿𝑦 (𝑡) 𝛽 Podział siły roboczej na wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną Endogenizacja zmian produktywności czynników wytwórczych (TFP) zgodnie z modelem Romera Engogenizacja zmian kapitału zgodnie z modelem Solowa Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Wzrost gospodarczy w połączonym modelu Romera i Solowa 37 Tempo wzrostu gospodarczego zależy dodatnio od: kapitałochłonności technologii produkcji, efektów skali, tempa wzrostu ludności, odsetka wysoko wykwalifikowanych pracowników, zdolności do wytwarzania nowych technologii, zasobu siły roboczej. 𝑌(𝑡) 1 𝛽 = 𝑧𝜑𝐿(𝑡) + 𝑛 𝑌(𝑡) 1 − 𝛼 1−𝛼 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Zalety i wady modelu Romera 38 Uwypukla rolę B+R dla wzrostu gospodarczego. Endogenizacja przyrostu TFP. Tłumaczy różnice między krajami w tempie rozwoju. „Produkcja” nowych technologii jest liniowo zależna od liczby wykwalifikowanych pracowników. Nie tłumaczy skąd się bierze zdolność do wytwarzania nowych technologii. Odsetek wysoko wykwalifikowanych pracowników jest egzogeniczny. Wzrost gospodarczy przyspiesza wraz ze wzrostem ludności. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 39 MODELE OPARTE NA MIKROPODSTAWACH Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Znaczenie decyzji gospodarstw domowych 40 Endogenizacja stopy oszczędności w modelach wzrostu jest wprowadzana poprzez uwzględnienie decyzji gospodarstw domowych. Dla uproszczenia przyjmuje się zazwyczaj, że wszystkie gospodarstwa domowe maksymalizują tę samą funkcję użyteczności, na przykład: ∞ 1−𝜃 𝐿(𝑡) 𝐶(𝑡) 𝑈= 𝑒 −𝜌𝑡 𝑢(𝐶 𝑡 ) 𝑑𝑡 𝑢 𝐶 𝑡 = 1−𝜃 𝐻 𝑡=0 Funkcja ta jest maksymalizowana, dzięki czemu otrzymuje się zależność konsumpcji od dochodu przy zadanych parametrach. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Podstawowe modele oparte na mikropodstawach 41 Model Ramseya-Cassa-Koopmansa Rozwiązywany w czasie ciągłym i dla nieskończonego horyzontu czasowego. Model Solowa z uwzględnieniem decyzji gospodarstw domowych. Egzogeniczny wzrost produktywności czynników wytwórczych. Model Diamonda (OLG) Rozwiązywany w czasie dyskretnym i dla nieskończonego horyzontu czasowego. Każde gospodarstwo domowe żyje tylko dwa okresy – dziś, kiedy pracuje i jutro, kiedy konsumuje oszczędności. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 42 MODELE OPARTE NA MACIERZY PRZEPŁYWÓW MIĘDZYGAŁĘZIOWYCH Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Macierz przepływów między gałęziowych 43 Macierz przepływów międzygałęziowych pokazuje: strukturę zużycia pośredniego – tzn. ile dóbr wytworzonych w itej gałęzi jest zużywane przez firmy z j-tej gałęzi gospodarki (xij). xij Rolnictwo Przemysł Usługi C G I X Produkcja globalna Rolnictwo 10 25 8 5 7 0 5 60 Przemysł 2 30 5 10 5 18 40 130 Usługi 18 15 7 80 20 10 5 155 Import 5 10 5 Zużycie pośrednie 35 80 25 Wartość dodana 25 50 130 Produkcja globalna 60 130 155 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Model Leontiewa w czasie dyskretnym 44 Założenie: struktura kosztów jest stała w czasie. Produkcja globalna (X) zależy od aktualnego popytu na dobra finalne (Y) i popytu na dobra pośrednie (x) w poprzednim okresie: 𝑛 𝑛 𝑋𝑡𝑖 𝑖𝑗 𝑥𝑡−1 = 𝑗 =1 + 𝑌𝑡𝑖 𝑗 𝑋𝑡𝑖 = 𝑎𝑖𝑗 𝑋𝑡−1 + 𝑌𝑡𝑖 𝑗 =1 Postać macierzowa: 𝑿𝑡 = 𝑨𝑿𝑡−1 + 𝒀𝑡 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Model Leontiewa – analiza szoków popytowych 45 W stanie ustalonym: (I–A)X=Y L∆X=∆Y -1 ∆X=L ∆Y gdzie I-A to tzw. macierz Leontiewa i oznaczana jest przez L. Etapy wpływu szoku na gospodarkę: ∆𝑿𝑡 = 𝑿𝑡+1 − 𝑿𝑡 = 𝑨 𝑿𝑡 − 𝑿𝑡−1 + 𝒀𝑡+1 − 𝒀𝑡 = 𝑨 ∆𝑿𝑡−1 + ∆𝒀𝑡 zmiana produkcji globalnej zależy od zmian popytu finalnego w danym okresie i zmian produkcji globalnej w okresie poprzednim. 𝑘 𝑨𝑖−1 ∆𝑿𝑡 𝑿𝑡+𝑘 − 𝑿𝑡 = 𝑖=1 Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Model CGE 46 Model ten łączy ze sobą właściwości modeli opartych na mikropodstawach z modelem Leontiewa. Przy wykorzystaniu funkcji użyteczności endogenizowana jest wysokość wydatków konsumpcyjnych na poszczególne dobra. Modele oparte na macierzy przepływów międzygałęziowych służą do analizy przebiegu wpływu szoków popytowych na poszczególne gałęzie gospodarki. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 47 CYKL KONIUNKTURALNY Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Definicja graficzna 48 Y Szczyt Produkt rzeczywisty Luka popytowa Szczyt Dno Szczyt Adam Czerniak, SGH Trend - produkt potencjalny Szczyt Dno t t Strona podażowa Definicja recesji i spowolnienia 49 Spowolnienie Okres pogorszenia koniunktury (dekoniunktury) rozumiany jako spowolnienie tempa wzrostu PKB Recesja Okres spadku PKB (ujemna dynamika, ujemna luka popytowa) Recesja techniczna Luka popytowa Dwa kwartały spadku odsezonowanego, realnego PKB z rzędu Recesja Szczyt Spowolnienie Adam Czerniak, SGH Szczyt Dno t Strona podażowa Definicja ożywienia i rozkwitu 50 Ożywienie Okres poprawy koniunktury i przyspieszania tempa wzrostu PKB Rozkwit Okres dodatniej luki popytowej – często towarzyszy mu przegrzanie gospodarki (boom) Luka popytowa Boom Szczyt Adam Czerniak, SGH Szczyt t Dno Ożywienie Strona podażowa Fazy cyklu koniunkturalnego 51 Pełen cykl zawiera wszystkie cztery fazy: Spowolnienie (slowdown) Recesję (bust) spadek dynamiki PKB, ujemna luka popytowa; Ożywienie (recovery) spadek dynamiki PKB, dodatnia luka popytowa; wzrost dynamiki PKB, ujemna luka popytowa; Rozkwit (boom) wzrost dynamiki PKB, dodatnia luka popytowa. Pełen cykl koniunkturalny trwa zazwyczaj 5-6 lat. Granice między fazami cyklu są umowne, a same fazy noszą różne nazwy. Stałe i łatwe do wyznaczenia są punkty zwrotne cyklu. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Klasyfikacja wskaźników koniunktury (1) 52 Procykliczne rosną wraz ze wzrostem dynamiki PKB. Na przykład: eksport, nowe zamówienia w przemyśle. Antycykliczne spadają wraz ze wzrostem dynamiki PKB. Na przykład: stopa bezrobocia, opóźnienia w realizacji zamówień. Acykliczne nie są skorelowane ze zmianami dynamiki PKB. Na przykład: produkcja w rolnictwie. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Klasyfikacja wskaźników koniunktury (2) 53 Wyprzedzające zmieniają się wcześniej niż zmienia się dynamika PKB. Na przykład: indeksy giełdowe, nastroje konsumentów i przedsiębiorców. Współwystępujące zmieniają się równocześnie z dynamiką PKB. Na przykład: produkcja przemysłowa, wnioski o zasiłek dla bezrobotnych. Opóźnione zmieniają się później niż zmienia się dynamika PKB. Na przykład: jednostkowe koszty pracy, stopa bezrobocia. Mieszane o asymetrycznych wahaniach w ramach cyklu. Na przykład: zmiany zapasów firm. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Metody wyznaczania faz cyklu 54 Metoda ekonometryczna 1. wyznaczenie trendu PKB za pomocą metod ekonometrycznych (np. filtr Hodricka-Prescotta), 2. oczyszczenie realnych danych o PKB z trendu. Metoda wskaźnikowa 1. Wyznaczenie procyklicznych zmiennych makroekonomicznych, 2. Stworzenie wskaźnika kompozytowego z wykorzystaniem metody głównych składowych (lub podobnej). Istnieją dwa podejścia do wyznaczania cyklu: analiza poziomu realnego PKB, analiza tempa wzrostu realnego PKB (bardziej popularna). Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Cykl koniunkturalny na świecie 55 Globalizacja powoduje coraz większą synchronizację cykli koniunkturalnych między krajami. To efekt wzrostu zależności handlowej między krajami (otwartość gospodarek); wzrostu zależności sytuacji na rynkach finansowych. Efekt zarażania gospodarek kryzysem korelacja między koniunkturą w poszczególnych gospodarkach wzrasta w okresach kryzysowych – zwłaszcza w przypadku kryzysów globalnych. Adam Czerniak, SGH Strona podażowa 56 MODELE CYKLU KONIUNKTURALNEGO Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Model mnożnika-akceleratora 57 Model cyklu koniunkturalnego oparty na mechanizmie mnożnika wydatków autonomicznych Inwestycje reagują na prognozowane zmiany popytu (oczekiwania adaptacyjne) Okres ∆Y I Y=m*(G+I) t=0 0 10 100 t=1 0 10 120 t=2 20 20 140 t=3 20 20 140 t=4 0 10 120 t=5 -20 0 100 t=6 -20 0 100 t=7 0 10 120 t=8 20 20 140 Adam Czerniak, SGH Trwały wzrost wydatków rządowych z 40 do 50 przy m=2 Strona podażowa Model realnego cyklu koniunkturalnego (RBC) 58 Wahania cykliczne wynikają z wahań produkcji potencjalnej (mają charakter podażowy) Wszystkie rynki są efektywne i doskonale elastyczne Źródłem wahań są losowe zmiany w produktywności czynników wytwórczych (TFP) wynalezienie nowych technologii, wzrost obciążeń biurokratycznych. Wahania TFP wpływają na kapitał w stanie ustalonym Akumulacja kapitału wymaga czasu (time-to-built) Adam Czerniak, SGH Strona podażowa Model DSGE 59 Dynamiczny gospodarstwa domowe i firmy optymalizują swoje wydatki od dziś do nieskończoności. Stochastyczny w gospodarce występują losowe szoki – podażowe i popytowe. GE – równowagi ogólnej wszystkie rynki (pracy, dóbr, kapitału) dążą do stanu ustalonego. Może uwzględniać: sztywności realne i nominalne, heterogeniczność podmiotów gospodarczych i rynków. Wymaga kalibracji parametrów funkcji produkcji, użyteczności oraz ścieżek ruchu czynników wytwórczych. Pozwalają wyznaczać funkcje reakcji na impuls (IRF). Adam Czerniak, SGH Strona podażowa