strategia zrównoważonego rozwoju gminy teresin do

Transkrypt

Rada Gminy Teresin
Wójt Gminy Teresin
Załącznik do uchwały Nr..........
Rady Gminy Teresin z dnia............... w sprawie
uchwalenia „Strategii Zrównoważonego Rozwoju
Gminy Teresin do 2020 roku”
STRATEGIA
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
GMINY TERESIN DO 2020 ROKU
powiat sochaczewski
województwo mazowieckie
(wersja wstępna - do dyskusji, poprawek i uzupełnień)
Teresin, grudzień 2007 rok
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Teresin do 2020 roku
Szanowni Państwo, Mieszkańcy Gminy Teresin!
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 roku jest niezmiernie
ważnym dokumentem dla naszej społeczności lokalnej, bowiem wskazuje na pożądane kierunki
zmian w sferze społecznej gospodarczej i ekologicznej Gminy. Ogólnie biorąc, odpowiada ona
na podstawowe pytanie: co powinniśmy zrobić, aby jak najlepiej zaspokajać zbiorowe potrzeby
mieszkańców Gminy Teresin?
Nie można skutecznie realizować tego podstawowego celu naszego działania opierając się
na metodzie „prób i błędów”, czy też na stwierdzeniach: „funkcjonujemy z dnia na dzień i jakoś
to będzie” lub „nie myślmy zbyt wiele o przyszłości, bo i tak będzie inaczej niż
przewidywaliśmy”. Taki sposób postępowania nie gwarantuje sukcesu, zarówno obecnie, jak i w
przyszłości, w zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy. Nasze roczne i
kadencyjne działania muszą więc wynikać z ustaleń długookresowych. Ponadto, członkostwo
Polski w Unii Europejskiej stwarza realne szanse na skorzystanie z pomocy finansowej na
realizację różnego rodzaju przedsięwzięć, w tym inwestycji gminnych. Jednak warunkiem
wstępnym jej uzyskania jest posiadanie przez Gminę Teresin STRATEGII i wynikających z niej
szczegółowych programów i planów działania.
Tak więc ustalenia STRATEGII stanowić będą merytoryczną podstawę do prowadzenia
długookresowej i systematycznej polityki rozwoju Gminy Teresin, zmierzającej do stałej
poprawy jakości życia mieszkańców i funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz
racjonalnego gospodarowania budżetem Gminy.
Rada Gminy i Wójt Gminy dziękują wszystkim Osobom, które - poprzez zgłaszanie swoich
opinii, uwag i propozycji - w istotny sposób przyczyniły się do powstania STRATEGII
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
GMINY TERESIN DO 2020 ROKU. Wyrażamy nadzieję, że niniejszy
dokument stanie się płaszczyzną obywatelskiego porozumienia „ponad podziałami” wszystkich
sił samorządowych, społeczno-politycznych i gospodarczych Gminy Teresin i zostanie uznany
za nasze wspólne dzieło oraz w konsekwencji będzie stanowić podstawę wspólnych działań
realizacyjnych dla dobra i pomyślności mieszkańców.
Przewodniczący Rady Gminy
Wójt Gminy
Bogdan Linard
Marek Olechowski
2
Radni Gminy Teresin:
Bogdan Linard - Przewodniczący Rady Gminy
Lech Kaźmierczak - Wiceprzewodniczący Rady Gminy
Ryszard Śliwiński - Wiceprzewodniczący Rady
Zbigniew Biederka
Małgorzata Matejka
Dariusz Gałecki
Włodzimierz Parzydeł
Antonina Joanna Gigier
Paweł Przedpełski
Hanna Jankowska
Jacek Szymaniak
Ryszard Kacprzak
Jerzy Wójcik
Hubert Konecki
Daniel Zdanowski
Wójt Gminy Teresin: MAREK OLECHOWSKI
Sekretarz Gminy Teresin: GRAŻYNA CIERPIS-PRZYSUCHA
Skarbnik Gminy Teresin: JADWIGA DURCZAK
Sołectwa i Sołtysi:
Budki Piaseckie - Wiktor Wysocki
Nowe Piaski - Helena Chaber
Dębówka - Wojciech Cudnik
Paprotnia - Jan Mitrowski
Elżbietów - Janusz Paradowski
Pawłowice - Sylwester Gmurek
Gaj - Dariusz Chodak
Pawłówek - Jan Bluszcz
Granice - Kazimierz Antczak
Seroki-Parcela - Krystyna Pietrzak
Izbiska - Jerzy Włodarczyk
Seroki-Wieś - Krzysztof Antczak
Lisice - Tadeusz Mikulski
Skrzelew - Maria Tondera
Ludwików - Zbigniew Szymański
Stare Piaski - Andrzej Szymański
Maszna - Małgorzata Sobolewska
Szymanów - Zbigniew Jankowski
Maurycew - Stanisław Jarzyna
Teresin-Gaj - Kazimierz Dąbrowski
Mikołajew - Andrzej Szufliński
Topołowa - Halina Ziółkowska
Nowa Piasecznica - Paweł Bieguszewski
Witoldów - Witold Zdanikowski
Nowe Gnatowice - Marek Zygmunciak
Organizacja i koordynacja prac planistycznych: Julita Kowalska, Kierownik Zespołu ds. Pozyskiwania
Funduszy Pozabudżetowych oraz Justyna Poniatowska główny specjalista w Zespole ds. Pozyskiwania
Funduszy Pozabudżetowych Urzędu Gminy w Teresinie
Opracowanie dokumentu:
Dr Jacek Sierak, Dr Marek Ziółkowski - Katedra Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego,
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
3
SPIS TREŚCI:
Wprowadzenie .....................................................................................................................................5
Część I
Podstawowe informacje o Gminie Teresin ...................................................................................10
Część II
Uwarunkowania i główne problemy dalszego rozwoju Gminy Teresin ..................................13
1. Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju .................................................................................................13
2. Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju - ocena stanu istniejącego ......................................................21
3. Główne problemy dalszego rozwoju ...................................................................................................31
Część III
Rozwój zrównoważony jako podstawa działań planistycznych
i realizacyjnych Gminy Teresin ......................................................................................................34
Część IV
Cele rozwoju Gminy Teresin............................................................................................................39
1. Zasady i przesłanki formułowania celów rozwoju ...............................................................................39
2. Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) i cele strategiczne ............................................................41
Część V
Strategiczne programy działań realizacyjnych ...........................................................................46
1. Cele pośrednie (operacyjne) i kierunki działań ..................................................................................47
2. Priorytetowe kierunki działań .............................................................................................................59
Część VI
Spójność Strategii rozwoju Gminy Teresin z dokumentami strategicznymi
i programowymi rządu RP i województwa mazowieckiego
na lata 2007-2013 .................................................................................................................. 62
Część VII
Monitoring, kontrola i ocena efektów realizacji ustaleń Strategii ........................................... 68
1. Monitoring i kontrola realizacji ............................................................................................................68
2. Ocena efektów realizacji ....................................................................................................................69
3. Zestaw wskaźników do monitorowania, kontroli i oceny efektów realizacji ........................................70
Część VIII
Uwarunkowania realizacji ustaleń Strategii .................................................................................75
4
WPROWADZENIE
Podstawowym zadaniem samorządu gminnego, w tym i Gminy Teresin są stałe i
systematyczne działania na rzecz coraz lepszego zaspokajania zbiorowych potrzeb
mieszkańców w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej i przestrzennej. Problemów
tych nie można rozwiązywać „metodą prób i błędów”, czy też kierując się takimi zasadami,
jak: funkcjonujemy z “dnia na dzień i jakoś to będzie”, "trzeba żyć dniem codziennym, nie
myśleć zbyt wiele o przyszłości, bo i tak będzie inaczej niż przewidywaliśmy". Taki sposób
postępowania nie gwarantuje osiągania sukcesów w skutecznym rozwiązywaniu problemów,
a także nie sprzyja racjonalnemu gospodarowaniu środkami finansowymi z budżetu gminy.
Nasze działania muszą być wcześniej dogłębnie przemyślane i zaplanowane w
kilkunastoletniej perspektywie, a następnie sukcesywnie rok po roku realizowane. W tej
sytuacji niezbędnym staje się wdrożenie nowego systemu zarządzania gminą, w którym
decyzje bieżące (roczne) i kadencyjne muszą wynikać z ustaleń o charakterze
długookresowym. Wymogi tak rozumianego zarządzania spełnia ZARZĄDZANIE
STRATEGICZNE, które jest ukierunkowanym na przyszłość procesem planowania, wdrażania i
kontroli wykonania przyjętych ustaleń strategicznych. Innymi słowy, ZARZĄDZANIE
STRATEGICZNE jest ciągłym procesem nastawionym na formułowanie i wdrażanie
skutecznych STRATEGII ROZWOJU oraz wynikających z jej ustaleń programów i planów działań
realizacyjnych (np. wieloletniego planu finansowego i wieloletniego planu inwestycyjnego).
Dostrzegając konieczność wdrożenia systemu zarządzania strategicznego jako podstawy
racjonalnego i efektywnego sterowania procesami rozwoju w celu stałej poprawy jakości
życia mieszkańców, Władze Gminy Teresin podjęły decyzję o opracowaniu STRATEGII
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU (w skrócie STRATEGIA).
Prezentuje ona w swej treści długookresowy program działania, określający misję rozwoju i
strategiczne cele jej rozwoju oraz wskazujący sposoby ich wykonania w postaci celów
pośrednich (operacyjnych) i kierunków działań.
STRATEGIA umożliwia bardziej efektywnie gospodarować ograniczonymi zasobami
(ludzkimi, rzeczowymi, ekologicznymi i finansowymi), przewidywać problemy, które mogą
się pojawić w niedalekiej przyszłości, by odpowiednio wcześnie zacząć im przeciwdziałać.
Umożliwia ona uporządkowanie i odpowiednie rozłożenie w czasie planowanych działań
realizacyjnych. Pozwala to na uniknięcie realizacji projektów ad hoc, nie powiązanych ze
sobą logicznie i nie wpisujących się w ciąg przyczynowo-skutkowy. STRATEGIA pokazuje, że
planowane do realizacji kierunki działań są konsekwencją strategicznego myślenia o rozwoju
Gminy Teresin. Jest to bardzo ważna przesłanka i uzasadnienie przy ubieganiu się o
zewnętrzne środki finansowe, w tym środki pomocowe Unii Europejskiej.
STRATEGIA ma charakter otwarty, co pozwala na elastyczne dostosowywanie i
korygowanie celów rozwoju i kierunków działań w odpowiedzi na zmieniające się
uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Jednak podstawą modyfikacji jej zapisów powinny
być wyłącznie względy merytoryczne. DLATEGO STRATEGIA NIE JEST DOKUMENTEM DLA
5
DOKUMENTU, ALE STANOWI PODSTAWOWY INSTRUMENT PROWADZONEJ KOMPLEKSOWEJ I
DŁUGOOKRESOWEJ POLITYKI ROZWOJU GMINY TERESIN.
Ponadto, strategie rozwoju lokalnego uzyskały usankcjonowanie prawne w ustawie z dnia
6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006r. Nr 227, poz.
1658). W art. 9 ustawodawca stwierdza, że: „Strategiami rozwoju są: strategia rozwoju kraju,
strategie sektorowe, strategie rozwoju województw, o których mowa w art.11 ustawy z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz 1590, z późn. zm.)
oraz strategie rozwoju lokalnego, w tym strategie rozwoju powiatów oraz strategie rozwoju
gmin”.
Ogólnie biorąc, STRATEGIA odpowiada na podstawowe pytanie: CO POWINNIŚMY ZROBIĆ,
ABY JAK NAJLEPIEJ ZASPOKAJAĆ ZBIOROWE POTRZEBY MIESZKAŃCÓW GMINY TERESIN?, mając
oczywiście na uwadze istniejące ramowe warunki jej bieżącego funkcjonowania i dalszego
rozwoju, takie jak:
obowiązujące przepisy ustrojowo-prawne i finansowe (ustawy i rozporządzenia),
kierunki, priorytety i cele rozwoju Unii Europejskiej, Polski i województwa
mazowieckiego,
sytuację gospodarczą kraju (koniunkturę gospodarczą),
rozmiary środków finansowych przeznaczanych z budżetu państwa na finansowanie
działań w sferze: społecznej (przeciwdziałanie bezrobociu, edukacja, pomoc społeczna,
ochrona zdrowia, kultura i sztuka, sport i rekreacja, bezpieczeństwo publiczne),
gospodarczej (pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw), infrastruktury technicznej
(drogi, komunikacja publiczna) oraz ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa
kulturowego,
aktualny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy, będący źródłem jej silnych i
słabych stron,
zasobność budżetu Gminy oraz możliwości pozyskiwania dodatkowych zewnętrznych
środków finansowych ze źródeł krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej.
Planowanie STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU
zostało oparte o następujące zasady (dotyczy to również realizacji jej ustaleń):
ZASADA 1 - ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU, czyli „uznawanie nadrzędności wymogów
ekologicznych w stosunku do procesów rozwoju społeczno-gospodarczego i
zagospodarowania przestrzeni gminy”. Innymi słowy, dalszy rozwój gminy nie może
dokonywać się „kosztem” środowiska przyrodniczego, a więc musi respektować oszczędną
produkcję i konsumpcję oraz gospodarkę terenami, a także uwzględniać przyszłościowe
konsekwencje ekologiczne podejmowanych dzisiaj decyzji. Zachowanie istniejących zasobów
ekologicznych oraz dobry stan czystości środowiska przyrodniczego jest jednym z
podstawowych warunków podnoszenia jakości życia mieszkańców gminy. Takie
postępowanie jest zgodne z zapisami Konstytucji RP i innych ustaw oraz wymogami Unii
Europejskiej.
ZASADA 2 - RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA polegająca na „maksymalizacji efektów
z wydatkowanych nakładów lub minimalizacji nakładów na uzyskanie założonych efektów”.
Jest to także zgodne z zapisem art. 35 Ustawy o finansach publicznych, który stanowi, że
„wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem
6
zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, umożliwiający terminową
realizację zadań publicznych oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniej
zaciągniętych zobowiązań”.
ZASADA 3 - PARTNERSTWA (PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ), czyli wspólne podejmowanie działań
przez władze gminy, podmioty publiczne, organizacje pozarządowe i sektor prywatny.
Innymi słowy chodzi tu o „uspołecznienie procesu zarządzania rozwojem gminy”, czyli
włączanie w prace planistyczne i realizacyjne dotyczące dalszego rozwoju gminy jak
najszerszego grona mieszkańców i reprezentantów społeczności lokalnej (organizacje
pozarządowe) oraz lokalnych przedsiębiorców. Taki sposób postępowania pozwala na
wypracowanie kierunków działań zgodnych z oczekiwaniami mieszkańców. Tym samym
opracowane wspólnie dokumenty strategiczne (w tym strategia rozwoju gminy) nie
funkcjonują jako „dokumenty władzy gminnej”, ale są dokumentami całej społeczności
lokalnej i stanowią wspólna podstawę koordynacji działań realizacyjnych różnych podmiotów
tak, by uzupełniały się i miały efekt synergiczny. Takie podejście pozwala więc na to, aby
nawiązywał się partnerski dialog w układzie: władze gminy - społeczność lokalna.
ZASADA 4 - SPÓJNOŚCI, czyli zgodności zapisów STRATEGII z aktualnymi dokumentami
krajowymi i województwa mazowieckiego o charakterze strategicznym i programowym.
ZASADA 5 - OTWARTOŚCI, czyli możliwości aktualizacji zapisów STRATEGII w procesie
zarządzania strategicznego, jeśli pojawią się istotne okoliczności merytoryczne.
Głównym motywem opracowania dokumentu pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 roku była potrzeba stworzenia merytorycznych podstaw
do prowadzenia długookresowej i kompleksowej polityki rozwoju Gminy zmierzającej do:
stałej poprawy standardu życia i pracy oraz kształtowania proekologicznych postaw
mieszkańców,
aktywizacji mieszkańców do działań prospołecznych i ich integracji wokół działań
prorozwojowych, zgodnie z zasadą partycypacji społecznej,
ochrony cennych walorów i zasobów środowiska przyrodniczego oraz doprowadzenie
jego stanu czystości do standardów Unii Europejskiej,
ochrony walorów i zasobów dziedzictwa kulturowego,
tworzenia jak najlepszych warunków dla dalszego rozwoju gospodarczego (ekologicznie
bezpiecznego) jako podstawy do zmniejszania się rozmiarów bezrobocia oraz wzrostu
dochodów ludności i budżetu Gminy,
prowadzenia aktywnej działalności promocyjnej Gminy a przede wszystkim jej walorów i
zasobów (silnych stron), czyli wskazującej na jej atrakcyjność lokalizacyjną dla nowych
mieszkańców i inwestorów,
efektywnego wykorzystywania środków finansowych z budżetu Gminy, zgodnie z zasadą
racjonalnego gospodarowania,
ubiegania się o pomocowe środki finansowe z Unii Europejskiej oraz pozyskiwanie ich z
innych źródeł zewnętrznych na realizację zadań gminnych,
nawiązywania i rozwoju współpracy Władz Gminy Teresin z przedsiębiorcami
i organizacjami pozarządowymi funkcjonującymi na jej terenie oraz osobami chcącymi
współpracować na zasadach wolontariatu przy rozwiązywaniu konkretnych problemów,
7

nawiązywania nowej i rozwoju istniejącej partnerskiej współpracy z gminami sąsiednimi
oraz władzami powiatu sochaczewskiego w celu rozwiązywania wspólnych problemów, a
także z gminami zagranicznymi.
Należy wyraźnie podkreślić, że STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN
DO 2020 roku nie jest „gotową receptą na sukces”, czy też „spisem szczegółowego
postępowania”. Jest natomiast dokumentem, wskazującym strategiczne kierunki działań na
rzecz likwidacji istniejących problemów w sferze: społecznej, gospodarczej,
infrastrukturalnej, ekologicznej i przestrzennej, na których powinna być skoncentrowana
uwaga Władz Gminy Teresin w perspektywie 2020 roku. Skuteczna realizacja zapisów
STRATEGII zależeć będzie od systematyczności i determinacji w działaniach realizacyjnych
zarówno obecnych, jak i przyszłych Władz Gminy Teresin, a także sprzyjających
uwarunkowań, tkwiących w jej otoczeniu (sytuacja w skali Unii Europejskiej, Polski i
województwa mazowieckiego).
Proces opracowywania niniejszego dokumentu podzielono (zgodnie z metodyką
planowania strategicznego) na następujące merytoryczne etapy:
ETAP I - Przeprowadzenie analizy uwarunkowań rozwoju Gminy Teresin (uwarunkowania
zewnętrzne i wewnętrzne oraz wskazanie głównych problemów dalszego jej rozwoju),
ETAP II - Określenie generalnego celu kierunkowego (misji rozwoju) i celów strategicznych
Gminy Teresin,
ETAP III - Sformułowanie strategicznych programów realizacyjnych, zawierających zestaw
celów pośrednich (operacyjnych) i kierunków działań, służących realizacji ustalonych
strategicznych celów rozwoju Gminy Teresin oraz wskazania priorytetowych kierunkow
działań,
ETAP IV - Wskazanie głównych uwarunkowań oraz zasad monitorowania, kontroli i oceny
efektów realizacji ustaleń strategicznych.
Niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO
2020 ROKU jest spójna z ustaleniami dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu:
Krajowym:
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i
zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności) - dokument określa cele, priorytety i obszary
wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych, tj. Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności w
ramach budżetu Wspólnoty Europejskiej na lata 2007-2013
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (dokument stanowi podstawę dla
realizacji ustaleń zawartych w Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013) - jest to merytoryczna podstawa do ubiegania się o unijne
środki pomocowe w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
8
Województwa mazowieckiego:
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku (aktualizacja)
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013
Plan Przestrzennego Zagospodarowania Województwa Mazowieckiego
Stąd też, cele rozwoju i kierunki działań zawarte w STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU są zgodne z celami i priorytetami zawartymi w
wyżej wymienionych dokumentach. Umożliwia to, z punktu widzenia formalnego, ubieganie
się Gminy Teresin o dofinansowanie przewidzianych do realizacji przedsięwzięć
rozwojowych (projektów), w tym inwestycji gminnych z funduszy strukturalnych Unii
Europejskiej w latach 2007-2013.
Ponadto, przy opracowywaniu STRATEGII wzięto pod uwagę ustalenia następujących
dokumentów strategicznych oraz programowych powiatu sochaczewskiego i Gminy Teresin:
Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Sochaczewskiego na lata 20042013,
Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2004-2011 dla Powiatu Sochaczewskiego,
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Teresin na lata 2004-2015 (uchwała Nr VII/36/05
Rady Gminy Teresin z dnia 27 lipca 2005 roku),
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Teresin na lata 2004-2015,
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Teresin
(uchwała Nr II/1/06 Rady Gminy Teresin z dnia 21 lutego 2006 roku.
Opracowując dokument pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO
2020 ROKU posłużono się metodą społeczno-ekspercką, wymaganą przez organy decyzyjne
Unii Europejskiej. Wójt Gminy Teresin zwrócił się do mieszkańców, radnych, rad sołeckich i
sołtysów i podmiotów gospodarczych z prośbą o zgłaszanie propozycji zapisów niniejszego
dokumentu w postaci: oceny silnych i słabych stron Gminy, szans i zagrożeń tkwiących w jej
otoczeniu, głównych problemów jej dalszego rozwoju oraz celów i kierunków działań.
Przesłane (w formie pisemnej) do Urzędu Gminy propozycje zostały uwzględnione w treści
niniejszego dokumentu. Ponadto, wersja wstępna STRATEGII została poddana ocenie i
weryfikacji przez radnych, sołtysów i rady sołeckie, a więc podmioty, które najlepiej znają
problemy swoich lokalnych środowisk.
W tej sytuacji proces opracowywania STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY
TERESIN DO 2020 ROKU miał charakter uspołeczniony.
9
CZĘŚĆ I
PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE TERESIN
Gmina Teresin położona jest w zachodniej części województwa mazowieckiego, w
powiecie sochaczewskim. Od północy graniczy z gminą Kampinos i Leszno, od strony
zachodniej z gminą Sochaczew, od południa z gminą Nowa Sucha i Wiskitki, a od wschodu z
gmina Baranów i Błonie. Przez teren Gminy przebiega droga krajowa Nr 2 oraz linia
kolejowa E 20, wchodzące w skład transeuropejskiego korytarza transportowego w relacji
Zachód - Wschód.
Gmina Teresin leży w odległości 33 km od Warszawy, w bliskim sąsiedztwie aglomeracji
warszawskiej i wchodzi w skład Obszaru Metropolitalnego Warszawy, którego zachodnią
granicę stanowi droga krajowa Nr 50. Ogólna powierzchnia Gminy wynosi 8798 ha , z tego
7250 ha stanowią użytki rolne, zaś 570 ha. - lasy i grunty leśne. Gminę zamieszkuje 10,9 tys.
osób. Liczba ludności w latach 1998-2006 zwiększyła się o 3,3%. Gęstość zaludnienia wynosi
123 osoby/km2. Ludność według ekonomicznych grup wiekowych kształtuje się następująco:
wiek przedprodukcyjny - 22,6%, wiek produkcyjny - 65,4%, wiek poprodukcyjny - 12%
ogółu mieszkańców. Na terenie Gminy znajduje się 26 miejscowości. Do największych
ludnościowo (powyżej 800 mieszkańców) zalicza się: Teresin, Paprotnie, Szymanów i
Granice. Zamieszkuje w nich 58% ogółu ludności Gminy. Z kolei, do najmniejszych
miejscowości (poniżej 100 mieszkańców) zalicza się: Strugi, Izbiska, Starą Piaseczniczę,
Witoldów, Lisice, Pawłówek i Gaj.
Gmina Teresin przekształca się z gminy typowo rolniczej w kierunku bardziej złożonym
funkcjonalnie. Wzrasta ranga funkcji mieszkaniowych, pozarolniczej działalności
gospodarczej (produkcja przemysłowa, w tym przede wszystkim przetwórstwo rolnospożywcze, działalność magazynowo-składowa) i rekreacyjno-wypoczynkowych. Ponadto, na
terenie Gminy jest kilka ośrodków szkoleniowych, w tym m.in. Stacja Doświadczalna Oceny
Odmian w Kawęczynie, Ośrodek Szkoleniowo-Rehabilitacyjny KRUS w Pałacu w Teresinie
oraz Centrum Kształcenia Kadr przy Alei XX-lecia w Teresinie.
Gmina Teresin należy do gmin o dużej aktywności gospodarczej W latach 2003-2007
liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Urzędzie Gminy zwiększyła się z 420
do 890, czyli ponad dwukrotnie - główne branże to: handel i naprawy, transport, gospodarka
magazynowa i łączność oraz budownictwo. Gmina Teresin staje się miejscem lokalizacji
centrów logistycznych i dystrybucyjnych (m.in. ProLogis Poland Management Sp. z o.o.,
Greiner Packaging Sp. z o.o., TESCO Polska Sp. z o.o., VivaManufacturing Poland, LEAR
Corporation). Na jej terenie zlokalizowane są również duże zakłady przetwórstwa rolnospożywczego (BAKOMA S.A. „Polskie Młyny”, PLANTICO Hodowla i Nasiennictwo
Ogrodnicze Gołębiew Sp. z o.o.) oraz zakłady: chemiczne („ANSER” Zakłady Chemiczne) i
budowlane (J.W. CONSTRUCTION Sp z o.o.). Wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych
na 1000 mieszkańców w Gminie Teresin kształtuje się na poziomie 63, a średnia dla terenów
10
wiejskich województwa mazowieckiego wynosi 31,6. W efekcie Gmina Teresin
charakteryzuje się niskim wskaźnikiem rejestrowanego bezrobocia, który wynosi - ok. 3,5%
(dla porównania Polska - 12%, województwo mazowieckie - 10,4%, powiat sochaczewski 12%, m.st. Warszawa - 4,5%.
Ważną rolę w rozwoju Gminy Teresin spełnia Klasztor o.o. Franciszkanów w
Niepokalanowie, który stał się miejscem docelowym dla licznych grup pielgrzymów z kraju i
zagranicy (rocznie Klasztor odwiedza ok. 600 tys. pielgrzymów). Miejsce to ma szczególny
charakter, związane jest bowiem z życiem i działalnością Św. Maksymiliana Marii Kolbe i
nie bez racji nazywane jest Mazowiecką Częstochową. Na terenie Klasztoru od kilkunastu lat
odbywa się Międzynarodowy Festiwal Filmów Katolickich i Multimediów. Mieści się tu
także jedna z najnowocześniejszych drukarni w Polsce oraz Radio Niepokalanów. Drugim
ważnym miejscem jest Klasztor Sióstr Niepokalanek w Szymanowie wraz z Sanktuarium
N.M.P Jazłowieckiej, który mieści się w XIX-wiecznym pałacu, obok zabytkowego kościoła
z XVII wieku. Zgromadzenie obchodzi 150-lecie istnienia i 100-lecie działalności
dydaktyczno-wychowawczej (Prywatne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące). Klasztory
w Niepokalanowie i w Szymanowie stanowią ważne ośrodki kształtowania tożsamości
kulturowej w skali kraju i województwa mazowieckiego. Turystyka pielgrzymkowa stanowi
istotny czynnik rozwoju gospodarczego Gminy Teresin, bowiem generuje powstawanie
szeroko rozumianych usług związanych z obsługą pielgrzymów.
Gmina Teresin posiada duży potencjał stanowiący podstawę do rozwoju funkcji
rekreacyjno-wypoczynkowych w postaci:
walorów i zasobów przyrodniczych (np. kompleks leśny „Uroczysko Teresin”, doliny
rzek: Utraty i Pisi),
relatywnie dobrego stanu środowiska przyrodniczego,
licznych cennych zabytków kultury materialnej (budowlanych, parkowo-ogrodowych,
zabytkowych alei, pomników przyrody i archeologicznych),
tradycji niematerialnych związanych z wydarzeniami historycznymi, jak: powstania
narodowe, wydarzenia z epoki napoleońskiej, I i II Wojną Światową, a także sławnymi
postaciami związanymi z terenem Gminy, m.in. Henrykiem Sienkiewiczem, Św.
Maksymilianem Marią Kolbe, wizytą Papieża Jana Pawła II w Niepokalanowie w 1983
roku),
dość dobrze rozbudowanej bazy noclegowej, gastronomicznej i handlowej
skoncentrowanej przede wszystkim w Teresinie i w Paprotni.
Nie ulega wątpliwości, że do podstawowych zewnętrznych i wewnętrznych czynników
wpływających, w ostatnich latach, na przemiany społeczno-gospodarcze w Gminie Teresin
można zaliczyć:
korzystne położenie Gminy w obszarze największych wpływów i oddziaływań aglomeracji
warszawskiej oraz w dynamicznie rozwijającym się paśmie rozwojowym Warszawa Łódź,
relatywnie dobre połączenia komunikacyjne Gminy z Warszawą,
tworzenie przez Władze Gminy Teresin przyjaznego klimatu dla rozwoju
przedsiębiorczości mieszkańców i „przyciągania” inwestorów zewnętrznych,
korzystne warunki dla rozwoju mieszkalnictwa, turystyki i rekreacji,
11
duża powierzchnia obszarów rolnych o wysokiej bonitacji glebowej, sprzyjające warunki
naturalne, potwierdzone wysoką wartością średniego wskaźnika waloryzacji przestrzeni
rolniczej,
korzystne warunki dla rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej, zwłaszcza wzdłuż
drogi krajowej Nr 2 i linii kolejowej E 20 - szybko kształtujące się centrum logistyczne,
rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego,
intensywne działania Władz Gminy Teresin w zakresie likwidacji niedoborów w
infrastrukturze komunalnej, zwłaszcza w sferze gospodarki wodno-ściekowej i
drogownictwa oraz w infrastrukturze społecznej.
12
CZĘŚĆ II
UWARUNKOWANIA I GŁÓWNE PROBLEMY DALSZEGO
ROZWOJU GMINY TERESIN
Diagnoza stanu społeczno-gospodarczego Gminy Teresin oraz postulaty i wnioski
zgłoszone, w formie pisemnej, przez mieszkańców, przedsiębiorców, radnych, sołtysów i
pracowników samorządowych stały się merytoryczną podstawą do:
PO PIERWSZE - wskazania kluczowych zewnętrznych uwarunkowań, czyli zdarzeń, zjawisk,
tendencji i procesów, mających miejsce w otoczeniu oraz wpływających pozytywnie lub
negatywnie na rozwój Gminy (obecnie lub w przyszłości), czyli zaprezentowanie jej szans i
zagrożeń rozwojowych 1 ,
PO DRUGIE - identyfikacji podstawowych wewnętrznych uwarunkowań jej dalszego rozwoju,
wynikających z obecnej sytuacji w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej,
przestrzennej i dziedzictwa kulturowego, czyli przedstawienie silnych i słabych stron Gminy
(jest to samoocena stanu istniejącego) 2 ,
PO TRZECIE - wskazania głównych problemów dalszego jej rozwoju, które wymagają podjęcia
określonych działań naprawczych zmierzających do likwidacji barier i ograniczeń
rozwojowych lub co najmniej złagodzenia ich negatywnego wpływu na środowisko życia i
pracy mieszkańców Gminy - czyli przedstawienie katalogu jej głównych problemów
rozwojowych.
1. Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju
Analiza uwarunkowań zewnętrznych zorientowana była na otoczenie Gminy Teresin.
Skala i tempo jej rozwoju, a tym samym poziom zaspokojenia zbiorowych potrzeb
mieszkańców jest bowiem w bardzo dużym stopniu zależne od otoczenia, które oddziałuje na
1
Przez szansę należy rozumieć czynniki, zdarzenia, okoliczności, zjawiska i procesy występujące w otoczeniu
gminy (powiatowym, wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym), które mają korzystny (pozytywny) wpływ
na jej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwój. Szanse sprzyjają więc rozwojowi gminy. Przez zagrożenie należy
rozumieć uzasadnione zjawisko, okoliczność, zdarzenie lub proces występujący w otoczeniu gminy
(powiatowym, wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym), które mają niekorzystny (negatywny) wpływ na
jej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwój. Zagrożenia stanowią więc bariery, utrudnienia w rozwoju gminy.
Mogą być także przyczyną konieczności poniesienia dodatkowych kosztów związanych z jej bieżącym
funkcjonowaniem i dalszym rozwojem (np. dopłata z budżetu gminy do oświaty, bowiem przekazywana
subwencja oświatowa nie pokrywa pełnych kosztów, dopłata do remontów dróg powiatowych).
2
Przez silne strony należy rozumieć szeroko rozumiane walory i zasoby gminy. Ponadto zaliczyć do nich
można również umiejętności władz gminy w zakresie zarządzania, tworzenia lokalnego klimatu dla
przedsiębiorczości w celu stymulowania i wspierania rozwoju gospodarki lokalnej, współpracy z organizacjami
pozarządowymi, aktywności w pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowych na realizację różnego rodzaju
przedsięwzięć o charakterze publicznym. Z kolei słabe strony są konsekwencją ograniczeń (niedoborów)
szeroko rozumianych walorów i zasobów gminy. Duża liczba słabych stron gminy osłabia jej zdolność do
konkurowania z innymi w pozyskaniu inwestorów, nowych mieszkańców i turystów oraz zewnętrznych środków
finansowych, a także ogranicza skalę i dynamikę jej dalszego rozwoju.
13
nią wywierając stały wpływ - pozytywny lub negatywny. Oddziaływania te tworzą
uwarunkowania zewnętrzne (aktualne i przewidywane w przyszłości) w postaci zestawu szans
i zagrożeń dla bieżącego funkcjonowania i dalszego rozwoju Gminy Teresin. Nie ulega
wątpliwości, że skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych, gospodarczych,
infrastrukturalnych i ekologicznych występujących obecnie na terenie Gminy Teresin jest
silnie uzależnione od sytuacji w otoczeniu, które oddziałuje na nią wywierając stały wpływ pozytywny lub negatywny.
Systematyczne śledzenie zmian w otoczeniu pozwala Władzom Gminy Teresin
wykorzystywać szanse (sposobności) i unikać zagrożeń rozwojowych. Innymi słowy chodzi
tu z jednej strony o maksymalne wykorzystywanie pojawiających się szans dla
zdynamizowania rozwoju, z drugiej zaś - minimalizowanie zagrożeń, które mogą mieć
negatywny wpływ na skalę i tempo rozwoju Gminy Teresin (jest to swoista "ochrona" przed
niesprzyjającym otoczeniem).
Na zewnętrzne uwarunkowania Gminy Teresin składają się następujące okoliczności i
procesy zachodzące w:
otoczeniu międzynarodowym - ogólna sytuacja społeczno-gospodarcza, kierunki i
priorytety rozwoju Unii Europejskiej oraz rozmiary środków pomocowych
przeznaczonych dla poszczególnych państw członkowskich,
otoczeniu krajowym i regionalnym (województwo mazowieckie) - polityki sektorowobranżowe oraz regionalna i zagospodarowania przestrzennego,
otoczeniu ekonomicznym - dynamika rozwoju gospodarczego, w tym rolnictwa i
przetwórstwa rolno-spożywczego, wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,
aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu,
otoczeniu społecznym - zmiany w stylu życia, preferencji konsumpcyjnych, form
spędzania wolnego czasu, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu obywateli i rodzin
znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej,
otoczeniu technologicznym - procesy innowacyjne, nowe technologie, tendencje w
modernizacji procesów wytwórczych,
otoczeniu prawnym - podstawy ustrojowo-prawne funkcjonowania i rozwoju państwa,
społeczeństwa, samorządu terytorialnego,
otoczeniu ekologicznym - kierunki i priorytety działań, społecznych, organizacyjnych i
technicznych na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego oraz przeciwdziałania jego
degradacji.
Na dzień dzisiejszy, główne bariery ograniczające skalę i tempo rozwoju społecznogospodarczego Gminy Teresin tkwią przede wszystkim w jej otoczeniu, zaś władze
stanowiące (Rada Gminy) i wykonawcze (Wójt Gminy) praktycznie nie mają żadnego
wpływu na to, co się w nim dzieje. Mogą jedynie stale śledzić (monitorować) zmiany w
otoczeniu, co umożliwia zidentyfikowanie obecnych i przyszłych zagrożeń oraz szans
rozwojowych Gminy Teresin. Szczególnie niekorzystny wpływ na jej funkcjonowanie i
dalszy rozwój ma obecnie:
ograniczanie wydatków z budżetu państwa na aktywne formy przeciwdziałania
bezrobociu, pomoc socjalną, edukację, kulturę i sztukę, bezpieczeństwo publiczne, a także
14
zmniejszające się rozmiary przekazywanych do budżetów jednostek samorządu
terytorialnego - dotacji i subwencji,
brak systemowych rozwiązań w sektorze gospodarczym, w tym w rolnictwie i
przetwórstwie rolno-spożywczym gwarantujących w dłuższym okresie stabilność i
opłacalność produkcji,
niestabilne przepisy prawa,
bariery biurokratyczne i skomplikowane procedury (czaso- i kosztochłonne) w
pozyskiwaniu środków finansowych z funduszy pomocowych Unii Europejskiej.
Jeśli ta niekorzystna sytuacja będzie się nadal utrzymywać, to w rezultacie tempo rozwoju
społeczno-gospodarczego Gminy Teresin będzie wolniejsze, co w konsekwencji będzie
powodowało mniejsze wpływy do budżetu, co przy konieczności zabezpieczenia środków
finansowych na działalność bieżącą skutkować będzie ograniczaniem wydatków
inwestycyjnych. W efekcie trzeba będzie odkładać w czasie realizację wielu niezbędnych
inwestycji gminnych. W konsekwencji środowisko życia i pracy mieszkańców Gminy Teresin
nie będzie ulegało systematycznej i odczuwalnej poprawie.
Z kolei, głównym czynnikiem łagodzącym niekorzystne zewnętrzne uwarunkowania
rozwoju Gminy Teresin jest korzystne położenie względem międzynarodowych szlaków
transportowych (drogowych i kolejowych) oraz bliskie jej sąsiedztwo z Warszawą. Jest to
tzw. „renta położenia”. Sprawia to, że zjawiska kryzysowe w znacznie mniejszym stopniu
dotykają Gminę Teresin w porównaniu z innymi regionami kraju. Potencjalną szansą dla
dalszego rozwoju jest także maksymalne wykorzystanie pomocy finansowej Unii
Europejskiej (fundusze strukturalne) na współfinansowanie przedsięwzięć (projektów)
gminnych w latach 2007-2013.
Syntetyczne zestawienie kluczowych szans i zagrożeń rozwoju Gminy Teresin można
przedstawić następująco:
KLUCZOWE SZANSE (OBECNE I POTENCJALNE) TKWIĄCE W OTOCZENIU GMINY TERESIN czynniki stymulujące i wspierające jej dalszy rozwój społeczno-gospodarczy
Otoczenie międzynarodowe i ogólnokrajowe
Trwały i dynamiczny rozwój gospodarczy Polski (średnioroczne tempo wzrostu Produktu
Krajowego Brutto powyżej 5%).
Trwała koniunktura gospodarcza w krajach Unii Europejskiej i na Wschodzie, umożliwiająca
wzrost eksportu polskich towarów, w tym płodów rolnych, co sprzyjać będzie poprawie
koniunktury gospodarczej w Polsce.
Realizacja spójnej i kompleksowej polityki regionalnej Państwa kompatybilnej z
rozwiązaniami Unii Europejskiej skierowanej na wyrównywanie dysproporcji rozwojowych i
tworzenie trwałych podstaw rozwoju gospodarczego w poszczególnych województwach oraz
stworzenie niezbędnej do tego struktury instytucjonalnej.
15
Maksymalne wykorzystanie przez Polskę pomocy finansowej Unii Europejskiej (kwoty
przeznaczonej dla naszego kraju w latach 2007-2013) z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Systemowa pomoc i wsparcie ze strony Rządu RP dla rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw, a także rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego.
Wzrost zagranicznego i krajowego popytu na „zdrową żywność”, co przyczyni się do
rozwoju rolnictwa ekologicznego. Rozwój edukacji rolników w zakresie rolnictwa
ekologicznego.
Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa polskiego oraz kształcenie zgodnie z
potrzebami nowoczesnej gospodarki, w tym rolnictwa i szeroko rozumianych usług.
Współfinansowanie z budżetu państwa tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla
absolwentów szkół, w tym pozarolniczych miejsc pracy na terenach wiejskich.
Preferencyjne kredyty i ulgi podatkowe dla przedsiębiorców zwiększających zatrudnienie.
Decentralizacja finansów publicznych oraz stabilne „reguły gry” w zakresie finansowania
jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.
Znacząca poprawa stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznych,
obowiązujących w Unii Europejskiej). Zmiany procesów produkcyjnych (nowoczesne i
bezpieczne ekologicznie technologie) oraz minimalizacji zużycia surowców naturalnych i
emisji zanieczyszczeń do środowiska przyrodniczego, a także racjonalna gospodarka
odpadami stałymi (recykling).
Preferencje kredytowo-podatkowe dla ludności budującej domy i mieszkania.
Rządowe programy wsparcia budowy mieszkań komunalnych.
Wzrost nakładów finansowych z budżetu państwa na edukację (do min. 4% PKB – jest to
minimalny standard określony przez UNESCO) i ochronę zdrowia (składka na ubezpieczenia
zdrowotne ok. 10%) oraz pomoc społeczną.
Poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz aktywne zwalczanie patologii
społecznych.
Rozwój współpracy sektora publicznego (państwowego i samorządowego) z organizacjami
pozarządowymi (fundacje, stowarzyszenia) na rzecz rozwoju edukacji, kultury i sztuki oraz
opieki społecznej. Wspieranie rozwoju wolontariatu jako formy pomocy osobom i rodzinom
znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.
Wzrost zamożności społeczeństwa i zmiana stylu życia (migracje z miasta na wieś, większa
aktywność turystyczna, w tym weekendowa). Rozwój turystyki pielgrzymkowej.
Budowa autostrad i modernizacja dróg krajowych.
16
Otoczenie wojewódzkie i powiatowe
Zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego pomiędzy
poszczególnymi obszarami (powiatami) województwa mazowieckiego, w tym w relacji
Warszawa - pozostałe obszary oraz miasta - tereny wiejskie.
Rozbudowa oraz modernizacja dróg wojewódzkich i powiatowych. Rozwój Kolei
Mazowieckich.
Opracowanie przez samorząd województwa mazowieckiego: Strategii rozwoju województwa
mazowieckiego do 2020 roku oraz Regionalnego programu operacyjnego województwa
mazowieckiego na lata 2007-2013 jako podstawy do absorpcji środków pomocowych UE.
Opracowanie przez samorząd województwa mazowieckiego: Planu zagospodarowania
przestrzennego województwa mazowieckiego, Programu ochrony środowiska województwa
mazowieckiego i Planu gospodarki odpadami w województwie mazowieckim.
Niewielka odległość powiatu sochaczewskiego od dynamiczne rozwijającej się aglomeracji
warszawskiej oraz ośrodków edukacji na poziomie średnim i wyższym (Warszawa).
Korzystne położenie powiatu sochaczewskiego w europejskim korytarzu transportowym
(drogowym i kolejowym) w relacji: Zachód-Wschód.
Relatywnie czyste środowisko przyrodnicze w powiecie sochaczewskim.
Dobre warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki w powiecie sochaczewskim.
Relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktura społeczna na terenie powiatu sochaczewskiego
(oświata, opieka zdrowotna, opieka społeczna, sport).
Opracowanie przez Starostwo Powiatowe w Sochaczewie Strategii Rozwoju SpołecznoGospodarczego Powiatu Sochaczewskiego na lata 2004-2013 oraz Wieloletniego Planu
Inwestycyjnego na lata 2004-2013 dla Powiatu Sochaczewskiego.
Gazociąg wysokiego ciśnienia przebiegający przez Gminę Teresin i planowana jego
rozbudowa w postaci gazociągu średniego i niskiego ciśnienia dla potrzeb mieszkańców.
Budowa lotniska pasażerskiego w Sochaczewie.
Budowa autostrady A 2 w sąsiedztwie Gminy z najbliższym zjazdem w Gminie Wiskitki (ok.
20 km od Teresina).
Lokalizacja w Teresinie Gaju centrum logistycznego oznaczonego
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.
w
Planie
Bliskość Kampinoskiego Parku Narodowego.
Budowa zalewu na rzece Utracie i związane z nim plany rozwoju ruchu turystycznego.
Utworzenie szlaków turystycznych i rowerowych przebiegających od Kampinoskiego Parku
Narodowego przez Gminę Teresin i dalej w kierunku południowym, w tym m.in. szlak
rowerowy o znaczeniu europejskim EURO VELO.
17
KLUCZOWE ZAGROŻENIA (OBECNE I POTENCJALNE) TKWIĄCE W OTOCZENIU GMINY
TERESIN - czynniki ograniczające i hamujące jej dalszy rozwój społeczno-gospodarczy
Otoczenie międzynarodowe i ogólnokrajowe
Niepełne wykorzystanie pomocy finansowej Unii Europejskiej przeznaczonej dla Polski w
latach 2007-2013 (fundusze strukturalne i Fundusz Spójności). Skomplikowane, długotrwałe
i kosztowne procedury ubiegania się o te środki.
Niskie tempo wzrostu Produktu Krajowego Brutto (poniżej 5% rocznie).
Wzrost poziomu inflacji, co w konsekwencji spowoduje wzrost cen towarów i usług oraz
oprocentowania kredytów bankowych dla ludności i podmiotów gospodarczych.
Wzrastająca skala i zakres zadań samorządu gminnego bez zagwarantowania odpowiednich
środków finansowych z budżetu państwa – powoduje to wzrost dopłat z budżetów gmin do
zadań, które winny być finansowane z budżetu państwa (edukacja, ochrona zdrowia, pomoc
społeczna).
Brak systemowej pomocy państwa dla rolnictwa i obszarów wiejskich oraz rozwoju
przetwórstwa rolno-spożywczego.
Brak aktywnej polityki państwa w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy, w tym
pozarolniczych na terenach wiejskich, a tym samym przeciwdziałania bezrobociu. Zbyt małe
środki z budżetu państwa na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu.
Wzrost zjawiska ubóstwa ekonomicznego w społeczeństwie polskim - pauperyzacja osób i
rodzin, co prowadzi do ich wykluczenia społecznego.
Zwiększanie się rozmiarów przestępczości i innych przejawów patologii społecznej przy
jednoczesnym nie dofinansowaniu służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne
(Policja, Straż Pożarna) oraz wymiaru sprawiedliwości (sądy i prokuratura). W społecznym
odczuciu występuje obecnie duże zagrożenie bezpieczeństwa publicznego. Dotyczy to
zarówno przestępczości wobec osób i rodzin, jak i ich mienia.
Spadek nakładów finansowych na oświatę i wychowanie w budżecie państwa. I tak, w 1998
roku - 3,22%, w 1999 roku (roku rozpoczęcia reformy) - 3,16%, zaś w 2006 roku - 2,71%.
Natomiast według UNESCO nakłady na oświatę powinny kształtować się na poziomie 5,2%
produktu krajowego brutto, a nakłady w granicach 4% to niezbędne minimum. Ta sytuacja
doprowadziła w konsekwencji do trudnej sytuacji w oświacie, co odbija się negatywnie
zarówno na warunkach materialnych (baza lokalowa wraz z niezbędnym wyposażeniem), jak
i poziomie nauczania. Spadek realnej wartości subwencji oświatowej powoduje konieczność
coraz większego dofinansowywania oświaty z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Pogorszenie dostępności do świadczeń medycznych w odczuciu społecznym, zwłaszcza
usług o charakterze specjalistycznym (wizyty u lekarzy specjalistów, specjalistyczne badania
diagnostyczne, pomoc szpitalna). Jest to wynikiem ustalenia zbyt niskiej stawki na
ubezpieczenia zdrowotne.
18
Zbyt małe środki finansowe z budżetu państwa na zabezpieczenie potrzeb ludności w
zakresie pomocy społecznej.
Utrzymujące się bardzo niskie nakłady finansowe na mieszkalnictwo w budżecie państwa
(obecnie zaledwie 0,38% Produktu Krajowego Brutto - udział ten winien wynosić ok. 1,52%).
Niski poziom nakładów finansowych na budowę i modernizację dróg kołowych (krajowych,
wojewódzkich), co przy dynamicznym rozwoju motoryzacji powodować będzie stałe
pogarszanie się warunków podróżowania i bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Brak aktywnej polityki regionalnej na szczeblu rządowym uwzględniającej zarówno
decydujące dla długofalowego rozwoju kraju wymogi zwiększania efektywności
gospodarowania, jak i wymogi polityki społecznej państwa. Założeniem tej ostatniej winno
być dążenie do zapewnienia „równych szans życiowych” obywatelom żyjącym w
zróżnicowanych przestrzennie warunkach społeczno-gospodarczych.
Wzrastające koszty pracy i materiałów budowlanych, brak wykonawców, co będzie
powodować ogólny wzrost kosztów inwestycji, opóźnienia w realizacji inwestycji, nie
rozstrzyganie przetargów.
Otoczenie wojewódzkie i powiatowe
Utrzymywanie się znaczących dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego i
poziomie życia ludności pomiędzy poszczególnymi obszarami województwa
mazowieckiego.
Odpływ najbardziej aktywnych, młodych i wykwalifikowanych osób z małych miast i
obszarów wiejskich (tzw. „wysysające” oddziaływanie miast, zwłaszcza dużych).
Wysoki udział w ogólnej liczbie bezrobotnych w województwie mazowieckim ludności
wiejskiej, co świadczy o ogromie problemów wsi i stwarza groźbę marginalizacji i
pauperyzacji jej mieszkańców. Bezrobocie, w tym „ukryte” na terenach wiejskich.
Brak pewności w zakresie ilości i jakości usług świadczonych przez Koleje Mazowieckie,
jako jednego z głównych środków komunikacji publicznej w relacji Gmina - otoczenie, w
tym z Warszawą. Likwidacja niektórych połączeń, zmniejszenie częstotliwości kursowania
pociągów na istniejących trasach, opóźnienia pociągów, przestarzały tabor, niski poziom
bezpieczeństwa podróżowania.
Niedostateczne środki finansowe będące w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy w
Sochaczewie na aktywne formy przeciwdziałaniu bezrobociu (aktywizacja zawodowa
absolwentów, pożyczki dla bezrobotnych, kursy i szkolenia).
Zły stan techniczny dróg powiatowych na terenie powiatu sochaczewskiego.
Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura techniczna na terenie powiatu sochaczewskiego w
zakresie kanalizacji sanitarnej, oczyszczania ścieków, gospodarki odpadami, gazyfikacji,
elektroenergetyki.
19
Brak modernizacji drogi krajowej Nr 2 przebiegającej przez teren Gminy Teresin oraz braki
w urządzeniach zwiększających bezpieczeństwo ruchu pieszego, rowerowego i
samochodowego.
Słaba kondycja finansowa powiatu sochaczewskiego, co może zagrozić np. budowie basenu
w Teresinie (działka została powiatowi przekazana przez Gminę).
Ponadto, zgodnie z kierunkami polityki przestrzennej określonej w Planie
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego - w skrócie PZPWM
(Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 217 z dnia 28.08.2004r, poz. 5811), dla
Gminy Teresin wynikają następujące uwarunkowania i kierunki rozwojowe:
Obszar Gminy Teresin leży w granicach obszaru metropolitalnego Warszawy, który
obejmuje swym zasięgiem obszar powiatów w zasięgu tzw. „Dużej Obwodnicy
Warszawy” (na południu granicą jest do droga krajowa Nr 50).
Gmina Teresin znajduje się w obszarze największych (bezpośrednich) wpływów
aglomeracji warszawskiej z przewagą funkcji pozarolniczych i stosunkowo łatwą
dostępnością komunikacyjną Warszawy.
Na terenie Gminy Teresin PZPWM wyznacza regionalne centrum logistyczne.
Rolnictwo w Gminie Teresin jest predyscynowane do rozwoju towarowego rolnictwa
wielokierunkowego, ze specjalizacją produkcji rolnej w zakresie warzyw.
Niepokalanów i Szymanów znajdujące się na terenie Gminy Teresin predyscynowane są
do kreowania jako ośrodki tożsamości kulturowej regionu.
Przez teren Gminy Teresin przebiega istniejący europejski korytarz transportowy
(drogowy - droga krajowa Nr 2 i kolejowy - E 20) w relacji: Berlin - Warszawa - Mińsk
Białoruski.
PZPWM wyznacza też do adaptacji linie energetyczne wysokiego napięcia 400 kV i do
modernizacji linię 220 kV. Postulowany jest gazociąg wysokiego ciśnienia o znaczeniu
regionalnym DN 200pr=6,3 MPa (Błonie - Sochaczew), przebiegający przez teren Gminy
oraz budowa sieci gazowej średniego ciśnienia dla potrzeb Gminy.
„Duża Obwodnica Warszawy” przebiegająca wzdłuż południowo-zachodniej granicy
Gminy Teresin (droga krajowa Nr 50), stanowić ma jedno z połączeń obwodowych
zwiększających spójność przestrzeni województwa mazowieckiego.
Prowadzenie prac studialnych w zakresie celowości i możliwości realizacji linii
kolejowych dużych prędkości, dotyczących przedłużenia Centralnej Magistrali Kolejowej
od Korytowa w kierunku Gdyni/Gdańska (kierunek północ-południe) i nowej linii w
paśmie autostrady A2.
Wschodni i południowo-wschodni obszar Gminy Teresin położony jest w rejonie
koncentracji stanowisk archeologicznych (obszar Błoński).
Przez teren Gminy Teresin przebiegać będzie projektowany szlak rowerowy o znaczeniu
europejskim - EURO VELO.
Przeprowadzona analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy Teresin umożliwiła
zidentyfikowanie kluczowych szans i zagrożeń, które mają obecnie lub mogą mieć w
przyszłości wpływ na skalę i tempo jej dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Nie ulega
20
wątpliwości, że skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych, gospodarczych,
infrastrukturalnych i ekologicznych występujących obecnie na terenie Gminy Teresin w dużej
mierze warunkowane będzie rozwiązaniami systemowymi na szczeblu państwa (ustrojowoprawnymi i finansowymi, w tym wspierającymi rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolnospożywczego), koniunkturą gospodarczą, rozwojem handlu zagranicznego, kondycją budżetu
państwa i stopniem wykorzystania pomocy finansowej Unii Europejskiej oraz wysokością
dopłat rolniczych.
2. Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju - ocena stanu istniejącego
Analiza wewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy Teresin zorientowana była na jej
własne zasoby (społeczne, gospodarcze, infrastrukturalne, przestrzenne, ekologiczne,
finansowe), które z jednej strony wpływają na jakość życia obecnych mieszkańców i
funkcjonowania zlokalizowanych już przedsiębiorców, z drugiej zaś strony determinują
poziom jego atrakcyjności lokalizacyjnej dla potencjalnych mieszkańców i podmiotów
gospodarczych w przyszłości.
Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju składają się z zestawu silnych i słabych stron Gminy
Teresin. Ich enumeracja jest swoistą „samooceną”, osiągniętego dotąd poziomu rozwoju
społeczno-gospodarczego. Analiza silnych i słabych stron wskazuje na potencjał rozwojowy
Gminy Teresin. Była ona prowadzona w sferze: demograficznej, społecznej, gospodarczej,
infrastrukturalnej, mieszkalnictwa, ekologicznej, dziedzictwa kulturowego, zagospodarowania
przestrzennego, finansowej, współpracy Gminy z innymi jednostkami samorządu
terytorialnego,
organizacjami
pozarządowymi
i
przedsiębiorcami,
współpracy
międzynarodowej oraz promocji Gminy.
Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju Gminy Teresin w kategoriach silnych i słabych stron
przedstawiają się następująco:
SILNE STRONY GMINY TERESIN (czynniki
stymulujące i wspierające dalszy rozwój
społeczno-gospodarczy)
SŁABE STRONY GMINY TERESIN (czynniki
ograniczające i hamujące dalszy rozwój
społeczno-gospodarczy)
Położenie w systemie osadniczym oraz powiązania z systemem
transportu regionalnego, krajowego i międzynarodowego
Położenie sąsiedztwie Warszawy, co jest źródłem
korzyści zarówno dla mieszkańców Gminy
(Warszawa jako miejsce pracy i korzystania z
szeroko rozumianych usług), jak i Gminy bliskość Warszawy podnosi atrakcyjność
inwestycyjną
i
rekreacyjno-wypoczynkową
Gminy Teresin.
Pogłębiające się trudności komunikacyjne w
dojazdach do i z Warszawy, wskutek
nadmiernego przeciążenia ruchem kołowym
podstawowego układu komunikacji drogowej.
Niezadowalający jest także standard (komfort)
podróżowania środkami komunikacji publicznej
w dojazdach z i do Warszawy – ograniczona
21
liczba pociągów, opóźnienia w kursowaniu
pociągów, zagrożenie poczucia bezpieczeństwa
osobistego, stare wagony. W konsekwencji
wzrasta czas i spada komfort podróży, zwłaszcza
w okresach porannego i popołudniowego szczytu
komunikacyjnego. Czas dojazdu autobusem, czy
samochodem z Gminy do centrum Warszawy
przekracza
1,5
godziny
w
szczycie
komunikacyjnym. Utrzymywanie się takiej
sytuacji będzie powodować spadek atrakcyjności
Gminy
dla lokalizowania się
ludności
(budownictwo mieszkaniowe) i działalności
gospodarczej (ograniczenie liczby nowych miejsc
pracy).
Położenie Gminy w europejskim korytarzu
transportowym (K II) Berlin - Warszawa -Mińsk
Białoruski: droga krajowa Nr 2 oraz linia
kolejowa E 20.
Relatywnie sprawne połączenia komunikacją
publiczną z otoczeniem, w tym z Warszawą –
PKP Koleje Mazowieckie, transport autobusowy.
Potencjał demograficzny
Stały wzrost liczby mieszkańców Gminy przede
wszystkim wskutek napływu migracyjnego
ludności.
Korzystna struktura ludności dla rozwoju Gminy
– przewagę stanowi ludność w wieku
produkcyjnym (65,4%), grupa dzieci i młodzieży
plasuje się na drugim miejscu (22,6%), a ludność
w wieku emerytalnym stanowi najmniej liczną
grupę (12%). Ludność Gminy jest zatem
relatywnie młoda.
Środowisko przyrodnicze
Walory przyrodnicze Gminy stwarzające Niski poziom lesistości Gminy - zaledwie 7%
możliwość
rozwoju
usług
rekreacyjno- (średnia ogólnopolska - 27%).
wypoczynkowych, w tym dla mieszkańców
Warszawy i Łodzi.
Lokalizacja dużego, zwartego kompleksu leśnego Zły stan czystości rzek przepływających przez
w centralnej części Gminy.
Gminę (Utrata, Pisia, Teresinka). Brak zalewu na
rzece Utracie.
22
Brak przemysłu degradującego środowisko.
Brak terenów zieleni urządzonej (parki, skwery).
Duża liczba pomników przyrody oraz ciąg Zaśmiecanie lasów i terenów przydrożnych oraz
ekologiczny wzdłuż rzek: Utraty i Pisi o dużych liczne „dzikie” wysypiska śmieci.
walorach przyrodniczych.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego
przez nie ekologiczne paleniska domowe.
Erozja wietrzna gleb z powodu braku zadrzewień
śródpolnych.
Nielegalne odprowadzanie ścieków bytowych do
wód gruntowych, cieków wodnych i rowów.
Wiele dachów na budynkach mieszkalnych i
gospodarczych pokrytych jest azbestem (147 tys.
m2 azbestu).
Brak powszechnych nawyków i podstaw
proekologicznych wśród mieszkańców Gminy.
Dziedzictwo kulturowe
Gmina jest miejscem kultu religijnego o Brak szeroko dostępnej informacji o Sanktuarium
znaczeniu krajowym i międzynarodowym - N.M.P Jazłowieckiej w Szymanowie.
Niepokalanów i Szymanów. Sanktuarium N.M.P
Jazłowieckiej i miejsce kultu Św. Maksymiliana
Marii Kolbe w Niepokalanowie odwiedza rocznie
700-800 tys. pielgrzymów.
Lokalizacja obiektów i założeń zabytkowych dwory, pałace, parki, ogrody, aleje. Liczne
stanowiska archeologiczne.
Bezrobocie i gospodarka lokalna
Relatywnie niski poziom rejestrowanego
bezrobocia (ok. 3,5%) - dla porównania Polska 12%, województwo mazowieckie - 10,4%,
powiat sochaczewski - 12%, m.st. Warszawa 4,5%.
Skromna baza turystyczna., zwłaszcza w
atrakcyjnej rekreacyjnie północnej części Gminy
w sąsiedztwie planowanego zalewu na rzece
Utracie oraz ciągu ekologicznego wzdłuż tej
rzeki.
Teresin należy do gmin o dużej aktywności
gospodarczej mierzonej liczbą podmiotów
gospodarczych na 1000 mieszkańców - 63, a
średnia dla terenów wiejskich województwa
mazowieckiego wynosi 31,6. W latach 2003-
Duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych gospodarstwa o powierzchni 1-5 ha stanowią
76%, zaś powyżej 10 ha - tylko 6,5% ich ogólnej
liczby.
23
2007
liczba
podmiotów
gospodarczych
zarejestrowanych w Urzędzie Gminy zwiększyła
się z 420 do 890, czyli ponad dwukrotnie główne branże to: handel i naprawy, transport,
gospodarka
magazynowa
i
łączność,
budownictwo.
Gmina Teresin staje się miejscem lokalizacji Pogarszająca się opłacalność produkcji rolnej.
centrów logistycznych i dystrybucyjnych (m.in. Brak grup producenckich.
ProLogis Poland Management Sp. z o.o., Greiner
Packaging Sp. z o.o., TESCO Polska Sp. z o.o.,
VivaManufacturing Poland, LEAR Corporation).
Rozwinięta baza ośrodków szkoleniowych - Małe zainteresowanie wśród rolników produkcją
„KRUS-Ośrodek Rehabilitacyjny” w Pałacu rolną metodami ekologicznymi.
Rodziny Druckich-Lubeckich w Teresinie,
ZRSO-P w Warszawie z s. w Teresinie - Centrum
Kształcenia Kadr.
Rozwinięta
baza
hotelowo-gastronomiczna,
głównie
związana
z
Sanktuarium
w
Niepokalanowie i klasztorem w Szymanowie.
Występowanie gleb wysokiej klasy bonitacyjnej
(II i III) - średni wskaźnik waloryzacji rolniczej
przestrzeni produkcyjnej wynosi 94 punkty na
100 możliwych.
Lokalizacja dużych zakładów przetwórstwa
rolno-spożywczego (BAKOMA S.A. „Polskie
Młyny”, PLANTICO Hodowla i Nasiennictwo
Ogrodnicze Gołębiew Sp. z o.o. oraz zakłady:
chemiczne („ANSER” Zakłady Chemiczne),
budowlane J.W. CONSTRUCTION Sp z o.o.
Bliski i chłonny rynek zbytu płodów rolnych
przede wszystkim w Warszawie.
Gmina posiada ofertę inwestycyjną - 11 działek
prywatnych, objętych miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego i całkowicie
uzbrojonych.
Wiele firm chętnie wspiera różne przedsięwzięcia
lokalne, np. BAKOMA, Masterfoods, Greiner,
Młyny Polskie, Tesco.
24
Infrastruktura techniczna
Wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków
Niemal pełne zwodociągowanie Gminy (ok. 95% Duża liczba miejscowości.
Powoduje to
mieszkańców korzystających).
trudności w ich wyposażeniu w urządzenia
infrastruktury technicznej - zbiorcze systemy
kanalizacji sanitarnej oraz w oczyszczalnie
ścieków (wysokie koszty budowy i eksploatacji w
przeliczeniu na 1 mieszkańca).
Niedostateczna jakość wody pitnej dostarczanej
siecią wodociągową.
Brak sieci kanalizacyjnej na terenach poza
centrum Gminy - skanalizowanie wynosi 30%.
Wielu mieszkańców zwleka z podłączeniem się
do sieci kanalizacyjnej.
Istniejące oczyszczalnie ścieków pracują na
granicy swej zdolności produkcyjnej i nie
spełniają wymogów jakościowych w odniesieniu
do ścieków komunalnych.
Brak
programu
budowy
oczyszczalni ścieków.
przydomowych
Brak kanalizacji deszczowej na terenie prawie
całej Gminy.
Drogi wraz z urządzeniami towarzyszącymi oraz komunikacja publiczna
Dobrze rozwinięta
powiatowych.
sieć
dróg
gminnych
i Zły stan techniczny dróg powiatowych. Wąska
droga powiatowa Paprotnia-Kampinos.
Zły stan techniczny dróg gminnych. Na terenach
o niskiej gęstości zaludnienia i zabudowy brak
utwardzonych dróg dojazdowych.
Jednopoziomowy przejazd kolejowy - brak tunelu
pod linią kolejową w Teresinie.
Brak obwodnicy drogowej w Teresinie.
Brak drogi objazdowej dla ciężkich samochodów,
która dodatkowo uaktywniłaby kolejne tereny
inwestycyjne w Kawęczynie.
Słabe oznakowanie miejscowości i ulic.
25
Nadmierny ruch samochodów ciężarowych w
centrum Gminy związany z rozbudową centrów
logistycznych.
Nadmierny
ruch
ciężkich
samochodów w rejonach szkół.
Brak sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu w
Paprotni z drogą krajową Nr 2.
Brak miejsc parkingowych przy stacji kolejowej
w Teresinie.
Braki w chodnikach i oświetleniu ulicznym w
poszczególnych miejscowościach.
Znaczna uciążliwość drogi krajowej Nr 2 dla
ludności mieszkającej w jej sąsiedztwie
(intensywny ruch samochodowy, hałas, spaliny).
Duże zagęszczenie zabudowy wzdłuż tej drogi
powoduje
trudności
w
ich
obsłudze
komunikacyjnej.
Słabo rozwinięta wewnątrzgminna komunikacja
publiczna.
Brak ścieżek rowerowych, w tym prowadzących
do Kampinoskiego Parku Narodowego (mimo
wyznaczonego szlaku PTTK).
Gospodarka odpadami
Posiadanie przez Gminę własnego wysypiska Tylko 43% ogółu mieszkańców objętych jest
odpadów.
systemem zbiórki odpadów. Brak powszechnej
segregacji odpadów komunalnych „u źródła ich
powstawania”.
Telekomunikacja, elektroenergetyka, gaz sieciowy
Dobrze
rozwinięta
telekomunikacyjnej.
sieć
infrastruktury Brak sieci gazu przewodowego.
Zbyt długi czas usuwania awarii sieci
elektroenergetycznych
przez
Zakład
Energetyczny.
Zły stan techniczny linii energetycznych i stacji
transformatorowych - częste awarie, niedobór
mocy, spadki napięcia.
26
Infrastruktura społeczna
Oświata i wychowanie
Bogata baza oświatowa - 4 szkoły podstawowe, 2 Na terenie Gminy funkcjonuje tylko jedno
gimnazja, Zespół Szkół w Teresinie (szkolnictwo przedszkole publiczne.
ponadgimnazjalne),
Niepubliczne
Liceum
Ogólnokształcące i Gimnazjum SS Niepokalanek
w Szymanowie oraz Prywatne Liceum
Ogólnokształcące
i
Gimnazjum
O.O.
Franciszkanów w Niepokalanowie.
Dostatecznie rozwinięta
samorządowego.
sieć
szkolnictwa Niewystarczający poziom nauczania w szkołach
w stosunku do nakładów na oświatę w Gminie.
Duży wpływ Parafii w Niepokalanowie na Brak przedszkoli w Paprotni i w Szymanowie.
wychowanie młodzieży, działalność różnych
wspólnot (m.in. Odnowa w Duchu Św.,
Noekatechumenat, Rodzina Radia Maryja,
Wspólnota Różańcowa, Franciszkański Zakon
Świeckich, Rycerstwo Niepokalanej.
Funkcjonowanie
świetlicy
dla
dzieci, Brak zajęć ogólnorozwojowych i korekcyjnych
obsługiwanej przez wolontariuszy w Domu dla dzieci. Zbyt mało zajęć pozalekcyjnych w
Parafialnym w Niepokalanowie.
szkołach.
Brak szkoły językowej.
Brak współpracy między nauczycielami różnych
szkół, szczególnie niewykorzystanie potencjału
szkół prywatnych, wysoko notowanych w
rankingach.
Ochrona zdrowia
Dobrze funkcjonująca podstawowa opieka Brak lekarzy specjalistów w publicznej służbie
medyczna - funkcjonują trzy ośrodki zdrowia.
zdrowia.
Pomoc społeczna
Aktywna działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Wzrastająca liczba osób oraz osób w rodzinach
Społecznej.
objętych pomocą społeczną. W 2002 roku liczba
ta wynosiła odpowiednio: 564 i 1652, zaś w 2006
roku: 834 i 1875. Liczba osób w rodzinach
objętych pomocą społeczną stanowiła 15,4%, zaś
w 2006 roku -17,3% ogółu mieszkańców Gminy.
Świadczy to o postępującym zubożeniu coraz
27
większej części mieszkańców, mimo znacznego
tempa rozwoju gospodarczego mającego miejsce
w Gminie.
Brak strategii
społecznych.
rozwiązywania
Niedostateczne
wsparcie
niepełnosprawnych.
problemów
dla
osób
Zjawiska patologii i przemocy w rodzinie,
zwłaszcza w osiedlach popegeerowskich.
Upowszechnienie kultury
Aktywna działalność Teresińskiego Ośrodka Trudne warunki lokalowe Teresińskiego Ośrodka
Kultury.
Kultury.
Aktywna działalność
Publicznej.
Gminnej
Biblioteki Trudne warunki lokalowe świetlic wiejskich.
Brak klubów młodzieżowych.
Trudne warunki lokalowe Gminnej Biblioteki
Publicznej.
Katolicki
Międzynarodowy
Multimediów.
Festiwal Zbyt mała ilość imprez kulturalno-sportowych,
zwłaszcza dla dzieci i młodzieży.
Działalność Radia Niepokalanów (założonego
jeszcze w latach 30-tych ubiegłego wieku),
reaktywowanego w 1995 roku - współpraca z
Gminą
przy
przygotowywaniu
audycji
samorządowych.
Wydawanie przez Parafię w Niepokalanowie
lokalnego pisma „Pulchra”.
Turystyka, sport i rekreacja
Atrakcyjne turystycznie ciągi ekologiczne wzdłuż Słabo zorganizowana baza turystyczna.
rzek.
Rozwój i bogaty zasób zaplecza sportowo- Brak punktu informacji turystycznej.
rekreacyjnego.
Aktywna działalność Gminnego Ośrodka Sportu i Niewielka liczba gospodarstw agroturystycznych.
Rekreacji.
Nowoczesna baza sportowa - hala i boiska Braki w infrastrukturze sportowej w większych
Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji.
wsiach poza Teresinem - brak sali sportowej i
28
boiska w Szymanowie oraz boiska w Serokach.
Brak placów zabaw dla dzieci.
Dobra infrastruktura sportowa w Teresinie.
Brak basenu.
Funkcjonowanie klubów sportowych - LKS Brak zbiornika wodnego do wykorzystania na
Teresin, KS Teresin.
cele rekreacyjne.
Bezpieczeństwo publiczne
Aktywna działalność Ochotniczych Straży Pomysł MSWiA o lokalizacji Zakładu Karnego
Pożarnych. Funkcjonowanie jedynej na świecie na terenie byłej jednostki wojskowej.
czynnej straży zakonnej (powołanej jeszcze przez
św. Maksymiliana Kolbe). Przy OSP działają
drużyny młodzieżowe.
Niedostateczny dozór policyjny w okolicach
dworca kolejowego w Teresinie.
Nieczynny nocą posterunek Policji.
Mała liczba funkcjonariuszy Policji.
Mieszkalnictwo
85% mieszkańców zamieszkuje w mieszkaniach Niedobór mieszkań komunalnych.
wyposażonych w łazienkę i ustęp spłukiwany.
Stosunkowo wysoka przeciętna powierzchnia Brak gruntów gminnych z przeznaczeniem pod
użytkowa mieszkania w przeliczeniu na 1 osobę - zabudowę mieszkaniową komunalną.
23 m2.
Stały
wzrost
zainteresowania
ludności
zamieszkaniem na terenie Gminy Teresin wzrastająca liczba inwestycji mieszkaniowych
(zabudowa jednorodzinna).
Korzystne
warunki
gruntowo-wodne
budownictwa mieszkaniowego.
dla
Stosunkowo niska cena działek budowlanych w
porównaniu z terenami leżącymi bliżej
Warszawy.
Stan zagospodarowania przestrzennego
Obowiązujące
miejscowe
plany Brak wykształconego centrum Teresina.
zagospodarowania przestrzennego dla terenów
niezabudowanych, przeznaczające te tereny pod
zabudowę mieszkaniową jednorodzinną oraz
przemysł, składy i usługi.
29
Trwające prace planistyczne nad objęciem Brak
uzbrojenia
technicznego
terenów
miejscowymi
planami
zagospodarowania przeznaczonych
w
miejscowych
planach
przestrzennego terenu całej Gminy.
zagospodarowania przestrzennego pod inwestycje
mieszkaniowe i produkcyjno-usługowe.
Rezerwy terenów pod rozwój budownictwa
mieszkaniowego i działalności produkcyjnousługowej.
Rozdział funkcji mieszkaniowych od funkcji
przemysłowo-usługowych i logistycznych właściwa struktura funkcjonalno-przestrzenna
Gminy.
Gospodarka finansowa
Stały wzrost dochodów budżetu Gminy, w tym Relatywnie niskie stawki podatków i opłat
dochodów własnych.
lokalnych oraz za wodę i ścieki w porównaniu z
sąsiednimi gminami.
Rosnące wydatki na inwestycje.
Brak
wyodrębnionych
poszczególnych sołectw.
funduszy
dla
Aktywność mieszkańców i organizacje społeczne
Stosunkowo aktywna społeczność lokalna, o Słabość organizacji społecznych. Brak programu
czym świadczy ponadprzeciętny w skali kraju współpracy
Gminy
z
organizacjami
udział w wyborach i referendum gminnym.
pozarządowymi.
Duża aktywność społeczna, zwłaszcza kobiet, o
czym świadczy zainteresowanie zajęciami w
Gminnym Ośrodku Sportu i Rekreacji,
Teresińskim Ośrodku Kultury, szkołach oraz
różne akcje społeczne skupione wokół parafii i
stowarzyszeń.
Funkcjonowanie
Stowarzyszenia
Przyjaciół
Mieszkańców Gminy Teresin „IMPULS”.
Wykształcenie pewnej tożsamości lokalnej dzięki
przodującej pozycji Gminy w powiecie
sochaczewskim,
marce
Niepokalanów,
wypromowaniu ściśle lokalnych autorytetów osób rozpoznawanych przez mieszkańców kapitan OSP Kucharski i Stanisław Wójcik
(wieloletni dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych).
30
Współpraca z innymi jednostkami samorządu terytorialnego
Członkostwo Gminy w Związku
gminnym „Mazowsze Zachodnie”.
Między-
Członkostwo Gminy w
gminnym „Kampinos”.
Między-
Związku
Utworzenie
Fundacji
Rozwoju
Sportów
Pływackich „Basen”, której celem jest rozwój
sportu i rekreacji a przede wszystkim budowa
krytego basenu w Teresinie.
Obsługa administracyjna mieszkańców i podmiotów gospodarczych
Dobrze przygotowana
Urzędzie Gminy.
kadra
pracująca
w Brak Gminnego Centrum Informacji i Doradztwa
Gospodarczego.
Przyjazny klimat dla potencjalnych inwestorów.
Trudne warunki lokalowe Urzędu Gminy.
Uzyskanie statusu „Gmina Fair Play 2007 - Brak zaplecza technicznego w
Certyfikowana Jakość Inwestycji”.
Zakładzie Gospodarki Komunalnej.
Gmina Teresin znalazła się w „Złotej Setce
Samorządów
2007”
wg
rankingu
:Rzeczpospolitej” - najlepiej zarządzane miasta i
gminy w Polsce
Gminnym
Niewystarczająca promocja Gminy, w tym jej
walorów
turystyczno-wypoczynkowych.
Niespójne działania promocyjne - brak
wypromowania marki Teresin w towarzystwie
marki Niepokalanów.
Ukazywanie się, nieprzerwanie od 1997 roku,
Teresińskiego Miesięcznika Samorządowego
„Prosto z Gminy”.
3. Główne problemy dalszego rozwoju
Podstawą do formułowania problemów rozwojowych Gminy Teresin są wyniki
przeprowadzonej analizy uwarunkowań, a zwłaszcza identyfikacja zagrożeń rozwojowych,
tkwiących w jej otoczeniu oraz słabych stron. Problem można zdefiniować jako „zadanie do
rozwiązania lub trudna do rozstrzygnięcia sprawa”. Niedostateczne tempo przemian oraz
niedostateczna ilość, jakość i sprawność funkcjonowania różnego rodzaju instytucji, obiektów
i urządzeń powoduje obecnie lub powodować będzie w przyszłości powstawanie napięć,
konfliktów oraz barier odczuwanych przez mieszkańców i podmioty gospodarcze. Problemy
rozwojowe są to więc określone uciążliwości, których usunięcie lub co najmniej złagodzenie
ich negatywnych skutków wymaga podjęcia określonych działań realizacyjnych.
Główne problemy dalszego rozwoju Gminy Teresin były rozpatrywane w czterech
kategoriach strategicznych, a mianowicie:
31

powiązań transportowych Gminy z otoczeniem, głównie z Warszawą (drogi kołowe,
zbiorowa komunikacja publiczna - kolej i autobusy),
atrakcyjności Gminy dla dalszego rozwoju istniejących firm i lokalizowania się nowych
inwestorów,
ilości oraz jakości funkcjonowania usług społecznych (edukacja, ochrona zdrowia i opieka
społeczna, kultura i sztuka, sport i rekreacja, bezpieczeństwo publiczne), a także stanu
mieszkalnictwa, w tym komunalnego (nowe budownictwo, stan techniczny istniejących
zasobów),
sprawności oraz niezawodności funkcjonowania obiektów i urządzeń infrastruktury
technicznej, w tym służących ochronie środowiska przyrodniczego.
Efektem takiego podejścia było zdefiniowanie GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJOWYCH,
których rozwiązanie lub złagodzenie ich niepożądanych skutków społecznych,
gospodarczych, przestrzennych i ekologicznych przyczyni się do poprawy jakości życia
mieszkańców i warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych. Ich enumerację
prezentuje poniższe zestawienie:
KATALOG
GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJOWYCH GMINY TERESIN PROBLEMY WYMAGAJĄCE KONTYNUOWANIA LUB PODJĘCIA DZIAŁAŃ
REALIZACYJNYCH
Poprawa jakość wody pitnej - modernizacja ujęć i stacji uzdatniania wody.
Likwidacja niedoborów w sieci kanalizacji sanitarnej i przydomowych oczyszczalniach
ścieków.
Rozbudowa i modernizacja gminnych oczyszczalni ścieków.
Wdrożenie kompleksowego systemu gromadzenia, utylizacji i składowania odpadów, w tym
recykling - obecne wysypisko śmieci kończy działalność w 2009 roku..
Poprawa stanu technicznego dróg gminnych i powiatowych oraz rowów odwadniających.
Likwidacja niedoborów w urządzeniach zwiększających bezpieczeństwo ruchu drogowego,
pieszych i rowerzystów - chodniki, oświetlenie uliczne, utwardzone pobocza, ścieżki
rowerowe, przejścia dla pieszych, sygnalizacja świetlna, ekrany akustyczne, w tym w ciągu
drogi krajowej Nr 2.
Poprawa standardu obsługi pasażerów przez Koleje Mazowieckie. Budowa systemu Park &
Ride przy dworcu kolejowym w Teresinie.
Budowa bezkolizyjnego skrzyżowania z linią kolejową w Teresinie i przy TESCO.
Budowa obwodnicy drogowej Teresina.
Rozbudowa sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia, co umożliwi gazyfikację Gminy.
32
Zwiększenie miejsc w przedszkolach - budowa gminnych przedszkoli lub wspieranie
powstawania niepublicznych placówek, zwłaszcza w Szymanowie, Paprotni i Budkach
Piaseckich.
Poprawa warunków lokalowych Teresińskiego Ośrodka Kultury. Zwiększenie oferty
kulturalnej dla mieszkańców. Utworzenie świetlic (klubów) dla młodzieży.
Rozwój zaplecza Gminnej Biblioteki Publicznej w Teresinie i placówki terenowej w
Szymanowie.
Budowa mieszkań komunalnych.
Budowa obiektów sportowych i placów zabaw dla dzieci.
Uruchomienie specjalistycznych usług medycznych w ramach NFZ.
Organizacyjne i finansowe wsparcie dla rozwoju inicjatyw obywatelskich i organizacji
pozarządowych.
Poprawa warunków lokalowych Urzędu Gminy
Utworzenie Gminnego Ośrodka Informacji i Doradztwa Gospodarczego.
Zwiększenie obsady kadrowej w Posterunku Policji w Teresinie.
Zdefiniowane główne problemy rozwojowe Gminy Teresin stanowią podstawę do
formułowania celów rozwoju, a następnie kierunków działań.
33
CZĘŚĆ III
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY JAKO PODSTAWA DZIAŁAŃ
PLANISTYCZNYCH I REALIZACYJNYCH
GMINY TERESIN
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY oznacza nowy sposób podejścia do rozwiązywania problemów
społeczno-gospodarczych oraz ekologiczno-przestrzennych w skali globalnej, krajowej,
regionalnej i lokalnej. Jest to taki sposób organizacji życia społecznego, prowadzenia
działalności gospodarczej i wykorzystania potencjału środowiska przyrodniczego, który
zapewni trwały oraz dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów wytwórczych,
trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych i poprawę jakości życia człowieka. Na
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY składają się następujące podstawowe elementy:
rozwój społeczno-gospodarczy i zagospodarowanie przestrzenne zharmonizowane ze
środowiskiem przyrodniczym tak, aby nie powodować nieodwracalnych zmian w
zasobach i walorach przyrody - równowaga pomiędzy celami społecznymi,
gospodarczymi i ekologicznymi,
kształtowanie nieantagonistycznych stosunków między różnymi grupami społecznymi,
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i pomoc osobom znajdującym się w trudnej
sytuacji życiowej,
wdrażanie nowoczesnych kierunków rozwoju gospodarki, zmierzających do
minimalizowania zużycia surowców i energii oraz emisji zanieczyszczeń do środowiska
przyrodniczego,
wdrażanie nowych sposobów organizacji i zarządzania jednostkami gospodarczymi i
samorządu terytorialnego,
planowanie dla przyszłości, czyli rozwiązując dzisiejsze problemy nie zapominajmy o
przyszłych pokoleniach i jego potrzebach,
planowanie dla środowiska życia człowieka, obejmującego zarówno elementy
przyrodnicze, jak i antropogeniczne (sztucznie stworzone przez człowieka),
zapewnienie sprawiedliwego dostępu do zasobów przyrodniczych obecnych i przyszłych
pokoleń,
szeroki udział różnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji dotyczących
kierunków i tempa procesów rozwojowych.
Istotą ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO jest więc nadanie konsumpcji, produkcji i rozwojowi
cywilizacyjnemu takiego kierunku, który przyczyniać się będzie z jednej strony do trwałej
poprawy jakości życia człowieka, z drugiej zaś do zachowania walorów i zasobów
środowiska przyrodniczego przy jednoczesnej czynnej ich ochronie. Przyjmuje on więc za
34
swoją podstawę założenie, że poprawa, a co najmniej niepogarszanie stanu środowiska
przyrodniczego, winny być jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwój
gospodarczy i społeczny.
We wspólnej polityce rozwoju Unii Europejskiej, w tym ochrony środowiska
przyrodniczego największy nacisk kładzie się obecnie na ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY
uwzględniający potrzeby obecnego i przyszłych pokoleń. Jest on traktowany jako strategiczna
zasada działania (planistyczna i realizacyjna) w sferze społecznej, gospodarczej i
ekologicznej, która zakłada osiągnięcie następujących celów:
zachowanie i rozwój jakości życia,
ochronę zdrowia człowieka,
racjonalizację zakresu i charakteru produkcji oraz konsumpcji energii,
zachowanie, ochronę i poprawę środowiska naturalnego (ochrona dziedzictwa
przyrodniczego, unikanie wyrządzania trwałych szkód w środowisku, zapobieganie
zanieczyszczeniom i szkodom oraz ich ograniczanie),
zmianę nawyków konsumpcyjnych obywateli na bardziej proekologiczne,
zapewnienie ciągłego dostępu do surowców naturalnych, rozważne i racjonalne ich
wykorzystanie oraz optymalne gospodarowanie i właściwe zagospodarowanie odpadów
(odzyskiwanie surowców wtórnych),
edukację ekologiczną obywateli.
Cele te są zaadresowane do wszystkich podmiotów, tj. władz publicznych wszystkich
szczebli, wszystkich podmiotów gospodarczych (publicznych i prywatnych), organizacji
społecznych i ogółu obywateli. Ich realizacja powinna odbywać się drogą uzyskania
wysokiego poziomu ochrony środowiska z zastosowaniem działań zapobiegawczych, pilnego
naprawiania szkód u źródeł ich powstawania oraz ponoszenia kosztów zanieczyszczeń przez
sprawcę. Tak więc, prawo Unii Europejskiej uznało ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY jako
podstawową ZASADĘ warunkującą rozwój gospodarczy i społeczny oraz zagospodarowanie
przestrzenne. Oparta na niej ochrona środowiska musi być uwzględniana we wszystkich
sferach aktywności i na wszystkich etapach działań władz publicznych, obywateli i
podmiotów gospodarczych, tj. planowania i podejmowania decyzji, wdrażania przyjętych
ustaleń oraz kontroli postępów w ich realizacji.
Wprowadzane od kilku lat w Polsce przepisy prawa tworzą podstawy dla
urzeczywistniania zasady ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO, co znalazło swój wyraz w zapisach
Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku 3 , jak też w ustawach: prawo ochrony środowiska 4
oraz o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 5 . Wprowadzanie w życie tej zasady
3
Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolność
i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia
ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju; Art. 74 ust. 1. Władze publiczne
prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom; Art. 74
ust. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych; Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o
stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej
odpowiedzialności określa ustawa.
4
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001roku prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62 poz. 627 z póź. zm).
5
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80
poz. 717).
35
wynika także ze zobowiązań międzynarodowych. Otóż, Polska podpisała w 1992 roku
Deklarację z Rio de Janeiro oraz Agendę 21 określające prawa i obowiązki państw w procesie
realizacji zasady zrównoważonego rozwoju oraz zestaw zaleceń dla działań na rzecz jej
urzeczywistnienia. Także podpisany przez Polskę w 1991 roku Układ Stowarzyszeniowy z WE
zawiera zapis, że „polityka realizacji rozwoju społeczno-gospodarczego Polski powinna
kierować się zasadą zrównoważonego rozwoju”.
Sytuacja społeczno-ekonomiczna Polski przewidywana w najbliższych kilkunastu latach
charakteryzować się będzie złożonym procesem wchodzenia na drogę trwale progresywnego
rozwoju z równoczesną restrukturyzacją gospodarki, a także koniecznością aktywnego
przeciwdziałania bezrobociu, przeprowadzenia fundamentalnej reformy finansów
publicznych, przyspieszenia tempa rozwoju budownictwa mieszkaniowego i infrastruktury
technicznej. W tak złożonej sytuacji wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju musi
dokonywać się przy respektowaniu realiów ekonomicznych oraz społecznych i
psychospołecznych. Stąd też w najbliższych kilkunastu latach zasadne staje się zlikwidowanie
najbardziej palących problemów ekologicznych. Chodzi tu przede wszystkim o:
znaczną poprawę stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznych
obowiązujących w Unii Europejskiej),
ustanowienie systemów obszarów chronionych (krajowych, regionalnych i lokalnych),
zmiany procesów produkcyjnych, w tym w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym
(nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie),
minimalizację zużycia surowców naturalnych i emisji zanieczyszczeń oraz recykling,
czyli o ekologizację procesów rozwojowych, tj. powszechne uwzględnianie uwarunkowań
ekologicznych w sterowaniu procesami rozwoju społeczno-gospodarczego oraz
zagospodarowaniu przestrzeni w stopniu społecznie, technicznie i ekonomicznie (możliwości
sfinansowania przedsięwzięć proekologicznych) realistycznym.
Planowanie i podejmowanie decyzji na szczeblu władz gminy dotyczących celów
działania i przedsięwzięć realizacyjnych zgodnie z zasadą ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO
winno zakładać konieczność zintegrowanego i kompleksowego podejścia do procesów jej
dalszego rozwoju, tj. traktowania ich jako współzależne i wzajemnie uwarunkowane procesy
rozwoju społecznego, gospodarczego, ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego,
ochrony dziedzictwa kulturowego oraz zagospodarowania przestrzeni. Z kolei, praktyczna
realizacja przyjętych ustaleń zgodnie z zasadą ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO jest możliwa
tylko poprzez ekonomiczne działanie opierające się na trzech zasadach:
1. ZASADA RÓWNOWAGI, a ściślej mówiąc zasada ładu gospodarczego (ekonomicznego). W
kontekście rozwoju zrównoważonego całościowe i interdyscyplinarne podejście do ładu
gospodarczego oznacza dostosowanie zasobochłonności procesów gospodarowania do
dostępności wszystkich zasobów, jakimi gmina dysponuje, tj. zasobów przyrodniczych,
zasobów pracy i zasobów kapitału.
2. ZASADA EFEKTYWNOŚCI (racjonalnego gospodarowania), która ma dwa warianty:
wydajności, nakazującej przy dopuszczalnym poziomie zużycia zasobów
przyrodniczych maksymalizowanie efektów,
oszczędności, nakazującej przy zadanym poziomie efektu minimalizowanie nakładów,
co jest równoznaczne maksymalizacji zaoszczędzonych zasobów przyrodniczych.
36
Efektywność ekonomiczna na szczeblu gminnym (lokalnym) dość często bywa utożsamiana
ze skutecznością działania, której miernikiem jest poziom zaspokojenia zbiorowych potrzeb
mieszkańców. W relacji do środowiska przyrodniczego takie rozumienie efektywności
zaznacza się dwojako. Po pierwsze, działalność władz gminy nastawiona wyłącznie na
maksymalizowanie zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców z dużym
prawdopodobieństwem może sprzyjać degradacji środowiska przyrodniczego. Określony
poziom zaspokojenia tych potrzeb bywa z reguły osiągany z pominięciem kosztów
ekologicznych. Po drugie, odtworzenie zdegradowanego środowiska przyrodniczego w miarę
upływu czasu staje się tak kosztowne, że nie można już tego faktu rozpatrywać w kategoriach
efektywności ekonomicznej, ale jedynie w kategoriach społecznych i etyczno-moralnych.
Nakazują one za wszelką cenę skutecznie ratować zdegradowane środowisko przyrodnicze
(podobnie jak życie i zdrowie mieszkańców). Stąd też, składowymi efektywności
ekonomicznej - oprócz kryterium ekonomicznego - winny być także kryteria ekologiczne.
Powinny one dostosowywać skalę i tempo rozwoju społeczno-gospodarczego gminy do
posiadanych zasobów przyrodniczych, uświadomić konieczność uwzględniania potrzeb
przyszłych pokoleń, aby w rezultacie przekonać społeczność lokalną o nieopłacalności
degradacji środowiska, zgodnie z powiedzeniem „LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ SKUTKI”. W
sferze ekologii zaś kryteria ekonomiczne powinny prowadzić do przekonania o opłacalności
nakładów ponoszonych na kształtowanie i ochronę środowiska przyrodniczego.
3. ZASADA ZAPEWNIENIA WZAJEMNYCH KORZYŚCI współdziałającym ze sobą podmiotom
gospodarującym, którymi są zarówno społeczność lokalna i przedsiębiorstwa, jak i władze
gminy. Wyraża się ona przede wszystkim poprzez uczestnictwo lokalnej społeczności we
wszystkich przedsięwzięciach związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym we
wszystkich fazach zarządzania gminą, tj. planowania, realizowania oraz monitorowania i
kontroli przyjętych ustaleń (decyzji rozwojowych).
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY Gminy Teresin winien opierać się na:
miejscowym potencjale rozwojowym, tj. miejscowych zasobach przyrodniczych, ludzkich
i materialnych oraz lokalnej inicjatywie społecznej, gospodarczej i inwestycyjnej,
racjonalnym użytkowaniu zasobów naturalnych poprzez zmniejszanie zużycia energii,
surowców i materiałów, a równocześnie wzrost udziału w wykorzystywaniu zasobów
odnawialnych,
ochronie powietrza atmosferycznego i ochronie przed hałasem poprzez redukcję emisji
gazów i pyłów oraz emitorów hałasu i wibracji,
ochronie wód powierzchniowych i podziemnych przez właściwą gospodarkę wodnościekową oraz racjonalizację zużycia wody,
ochronie zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności przez
zmniejszanie presji wynikającej z rozwoju gospodarczego,
ustaleniach krańcowej możliwości zainwestowania terenu, oszczędzaniu ziemi i innych
zasobów naturalnych,
jak najlepszym wykorzystaniu istniejących materialnych elementów zagospodarowania
przestrzeni i jej racjonalne kształtowanie,
„czystych” ekologicznie technologiach produkcji, w tym wytwarzania energii,
zbilansowaniu wszystkich ekonomicznych, społecznych i ekologicznych korzyści i strat
wynikających z określonego przedsięwzięcia społeczno-gospodarczego.
37
Biorąc powyższe pod uwagę,
WŁADZE
GMINY TERESIN
PRZY FORMUŁOWANIU CELÓW
ROZWOJU, A NASTĘPNIE ZADAŃ REALIZACYJNYCH KIEROWAŁY SIĘ KONSTYTUCYJNĄ ZASADĄ
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU.
Ta zasada będzie również przestrzegana na etapie realizacji
ustaleń strategicznych. Wdrażanie tej zasady musi dokonywać się przy respektowaniu realiów
społecznych i ekonomicznych, w tym finansowych (zasobność budżetu). Stąd też w
najbliższych latach zasadne stają się działania na rzecz wypełnienia zobowiązań
wynikających z Dyrektyw Unii Europejskiej (zwłaszcza „wodnej” i „ściekowej”).
Skuteczne wdrażanie w życie zasady ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU w Gminie Teresin
będzie wymagało systematycznej edukacji ekologicznej mieszkańców przede wszystkim
najmłodszego pokolenia, jako podstawy do wzrostu ich świadomości ekologicznej, a w
konsekwencji zwiększenia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.
38
CZĘŚĆ IV
CELE ROZWOJU GMINY TERESIN
1. Zasady i przesłanki formułowania celów rozwoju
CELOWOŚĆ, REALNOŚĆ i SYSTEMATYCZNOŚĆ działań Władz Gminy Teresin na rzecz
tworzenia jak najlepszego środowiska życia dla mieszkańców i funkcjonowania podmiotów
gospodarczych składają się łącznie na wspólną cechę planowości podejmowanych działań.
Dotyczy to zarówno działań o charakterze krótkookresowym (rocznym), średniookresowym
(kadencyjnym), jak i długookresowym (perspektywicznym, obejmującym kilka następnych
kadencji). Takie postępowanie jest zgodne z zasadą racjonalnego gospodarowania, polegającą
„NA MAKSYMALIZACJI EFEKTÓW Z WYDATKOWANYCH NAKŁADÓW FINANSOWYCH LUB
MINIMALIZACJI NAKŁADÓW FINANSOWYCH NA UZYSKANIE ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW”, a także jest
podstawą do wdrażania w życie zasady ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO. Z kolei, głównym
warunkiem urzeczywistnienia sformułowanych celów rozwoju Gminy Teresin jest
zabezpieczenie odpowiednich środków organizacyjnych, kadrowych, technicznych i
finansowych, a także określenie terminów osiągania planowanych celów oraz podmiotów
odpowiedzialnych za ich realizację.
Formułowanie strategicznych i operacyjnych celów rozwoju Gminy Teresin jest ważne
przynajmniej z czterech zasadniczych powodów, a mianowicie:
CELE WSKAZUJĄ PODSTAWOWE KIERUNKI ROZWOJU GMINY. Dzięki ustaleniu celów następuje
mobilizacja podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację (władz Gminy, pracowników
urzędu i gminnych jednostek organizacyjnych), a także zyskują one źródło motywacji do
konkretnych działań wykonawczych. Wzrasta również ich poczucie odpowiedzialności za
losy mieszkańców Gminy;
CELE WYZNACZAJĄ DECYZJE I DZIAŁANIA REALIZACYJNE. Władze Gminy na podstawie
wyznaczonych celów, zwłaszcza operacyjnych formułują katalog zadań realizacyjnych, który
w sposób szczegółowy określa sposoby ich realizacji;
CELE WPŁYWAJĄ NA KONCENTRACJĘ ZASOBÓW. Władze Gminy dysponują ograniczonymi
zasobami kadrowymi, organizacyjnymi i technicznymi a przede wszystkim finansowymi
(budżet Gminy) w stosunku do występujących potrzeb i jednocześnie szeroką gamę
możliwych sposobów ich wykorzystania. Określając cele rozwoju Gminy, jej władze ustalają
priorytety rozwojowe, co umożliwia koncentrację ograniczonych własnych zasobów na
wybranych celach;
CELE POMAGAJĄ W OCENIE OSIĄGANYCH POSTĘPÓW. Są one istotnym elementem procesu
monitorowania i kontroli postępów w ich realizacji. Jeśli okaże się, że nie realizujemy ich
zgodnie z planem, albo napotykamy na nieoczekiwane przeszkody lub bariery w ich
realizacji, to możemy podjąć od razu działania korygujące, modyfikując działania
realizacyjne.
39
Tak więc, punktem wyjścia racjonalnego kształtowania procesów rozwojowych w długim
horyzoncie czasu w Gminie Teresin jest określenie i hierarchizacja celów. Jest to
niewątpliwie trudny proces, gdyż istnieje obecnie wiele różnorodnych dotąd
niezaspokojonych potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych.
Jednak wobec ograniczoności środków finansowych będących w dyspozycji władz Gminy
trzeba niestety, w ślad za tym, ograniczać liczbę i zakres celów rozwojowych. W wielu
przypadkach jest to wybór celów "najważniejszych z ważnych". Innymi słowy, proces
formułowanie celów rozwoju nie może przerodzić się w „koncert życzeń”, a winien
doprowadzić do wyboru takich celów, które z punktu widzenia dynamizowania procesów
rozwojowych mają znacznie strategiczne.
Biorąc powyższe pod uwagę, opracowano katalog celów rozwoju Gminy Teresin, który
został opracowany według z góry określonego porządku, a mianowicie: cele zawarte w
katalogu tworzą układ hierarchiczny (im niższy poziom hierarchiczny tym większy stopień
szczegółowości zapisu celów). Katalog składa się z trzech poziomów hierarchicznych, a
mianowicie:
Poziom I - Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy), wyrażająca syntetyczną deklarację
intencji Władz Gminy Teresin, jaka stoi u podstaw formułowania STRATEGII. Określa ona
zasadnicze kierunki jej dalszego rozwoju, czyli wskazuje „do czego zmierzamy”. Umożliwia
ona skoncentrowanie wysiłków planistycznych i realizacyjnych na określonej wiązce celów i
zadań realizacyjnych. Tak więc, misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) to zestaw
względnie trwałych dążeń władz Gminy, na które powinny być przede wszystkim
zorientowane działania realizacyjne.
Poziom II - Cele strategiczne, będące konkretyzacją misji rozwoju (generalnego celu
kierunkowego. Wskazują one priorytetowe obszary (dziedziny) zaspokajania zbiorowych
potrzeb mieszkańców Gminy.
Poziom III - Cele pośrednie (operacyjne), będące konkretyzacją celów strategicznych. Są
one formułowane jako cele funkcjonalne, tzn. wyrażające pożądane potrzeby, które powinny
być zaspokojone w określonym horyzoncie czasu, czyli do 2020 roku. Do każdego celu
operacyjnego został przyporządkowane kierunki działań.
Ogólnie rzecz biorąc, cele rozwoju Gminy Teresin wynikają z trzech podstawowych
przesłanek, a mianowicie:
wzmacniania oraz pełnego wykorzystania dla dalszego rozwoju, obecnie występujących,
pozytywnych zjawisk, tendencji i procesów społeczno-gospodarczych, czyli silnych stron
Gminy,
konieczności eliminowania słabych stron Gminy (barier i ograniczeń rozwojowych) lub
chociażby łagodzenia ich negatywnych skutków dla mieszkańców, gospodarki lokalnej i
środowiska przyrodniczego,
konieczności tworzenia warunków (podstaw) dla zaspokajania różnorodnych potrzeb
społecznych i gospodarczych w przyszłości, czyli tworzenia nowych impulsów
(możliwości) rozwojowych Gminy, aby następował stały wzrost jej atrakcyjności
inwestycyjnej, osadniczej i turystyczno-wypoczynkowej.
40
2. Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) i cele strategiczne
Przystępując do formułowania generalnego celu kierunkowego, celów strategicznych, a
następnie celów operacyjnych rozwoju Gminy Teresin wzięto pod uwagę:
obecny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i stopień zaspokojenia zbiorowych
potrzeb mieszkańców Gminy,
wyniki analizy uwarunkowań rozwoju, zwłaszcza zagrożeń tkwiących w otoczeniu oraz
słabych stron Gminy,
główne problemy wymagające kontynuowania lub podjęcia działań realizacyjnych.
Umożliwiło to wskazanie zwłaszcza tych problemów, które mogą utrudniać lub hamować
dalszy rozwój Gminy. Wzięto także pod uwagę możliwości pozyskiwania przez Gminę
środków pomocowych Unii Europejskiej z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności
na współfinansowanie realizacji zadań własnych. Stąd też, przy formułowaniu celów
rozwoju Gminy Teresin uwzględniono ustalenia zawarte w:
Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015,
Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost
gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności),
Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz
Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013,
Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko,
Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka,
Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki,
Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku (aktualizacja),
Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013,
Planie Zagospodarowania przestrzennego Województwa Mazowieckiego,
Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Sochaczewskiego na lata 20042013,
Wieloletnim Planie Inwestycyjnym na lata 2004-2011 dla Powiatu Sochaczewskiego,
Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Teresin na lata 2004-2015,
Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Teresin na lata 2004-2015,
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Teresin.
Stąd też, strategiczne i operacyjne cele rozwoju zawarte w STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU są zgodne z celami i priorytetami zawartymi w
wyżej wymienionych dokumentach. Umożliwia to, z punktu widzenia formalnego, ubieganie
się Gminy Teresin o dofinansowanie przewidzianych do realizacji przedsięwzięć
rozwojowych (projektów), w tym inwestycji gminnych z funduszy strukturalnych Unii
Europejskiej w latach 2007-2013.
Formułując cele rozwoju Gminy Teresin wskazywano na KONIECZNOŚĆ TWORZENIA
PODSTAW DO TRWAŁEGO I WIELOFUNKCYJNEGO JEJ ROZWOJU W OPARCIU O POSIADANE ZASOBY
LUDZKIE, DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, GOSPODARCZE, EKOLOGICZNE, PRZESTRZENNE I
FINANSOWE.
Działania w tym względzie będą koncentrować się w trzech współzależnych
względem siebie obszarach:
41
OBSZAR I - Stały wzrost poziomu zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców w sferze
infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków, gospodarka
odpadami, drogi wraz z infrastrukturą towarzyszącą, transport publiczny) oraz społecznej
(oświata, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, kultura, sport i rekreacja, bezpieczeństwo
publiczne, mieszkalnictwo komunalne) – efekt działań: wzrost jakości życia
mieszkańców Gminy ,
OBSZAR II - Tworzenie jak najlepszych warunków dla osiedlania się nowych mieszkańców
dalszego rozwoju istniejących, jak i lokalizowania się nowych podmiotów gospodarczych, a
także wspierania rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjno-wypoczynkowych, jako
alternatywy dla rolnictwa – efekt działań: trwały rozwój gospodarczy i dalszy wzrost
atrakcyjności lokalizacyjnej Gminy w otoczeniu,
OBSZAR III - Osiągnięcie europejskich standardów w zakresie ochrony środowiska
przyrodniczego (norm zawartych w Dyrektywach Unii Europejskiej i w polskim
prawodawstwie) – efekt działań: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego
mieszkańcom Gminy.
Biorąc powyższe pod uwagę, sformułowano misję rozwoju (generalny cel kierunkowy) i
strategiczne cele rozwoju Gminy Teresin:
Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy):
TERESIN, GMINĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU O
WZRASTAJĄCEJ
RANDZE
W
OTOCZENIU,
ZAPEWNIAJĄCĄ STAŁĄ POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA
MIESZKAŃCÓW,
CHRONIĄCĄ
WALORY
I
ZASOBY
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ORAZ DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO,
FUNKCJI
WSPIERAJĄCĄ
OSADNICZEJ,
TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ
42
DALSZY
ROZWÓJ
GOSPODARCZEJ
I
Strategiczne cele rozwoju:
Cel 1 - sfera społeczna
STAŁA POPRAWA WARUNKÓW ZAMIESZKIWANIA, OBSŁUGI I
WYPOCZYNKU ORAZ INTEGRACJA MIESZKANCÓW
Cel 2 - sfera gospodarcza
TWORZENIE JAK NAJLEPSZYCH WARUNKÓW DLA TRWAŁEGO
ROZWOJU GOSPODARCZEGO
Cel 3 - sfera ekologiczno-przestrzenna
STAŁA POPRAWA STANU I OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO
PRZESTRZENNE
ORAZ
RACJONALNE
ZAGOSPODAROWANIE
Z przyjętych strategicznych celów rozwoju wynika, że deklarowaną INTENCJĄ WŁADZ
GMINY TERESIN JEST DĄŻENIE DO TEGO, ABY STAWAŁA SIĘ ONA W CORAZ WIĘKSZYM STOPNIU
GMINĄ NOWOCZESNĄ, ZAMOŻNĄ, BEZPIECZNĄ, PRZYJAZNĄ DLA INWESTORÓW I GOŚCINNĄ DLA
TURYSTÓW, A TAKŻE POTRAFIĄCĄ SPROSTAĆ WYMOGOM UNII EUROPEJSKIEJ. Sformułowane
powyżej strategiczne cele rozwoju Gminy Teresin wyznaczają główne kierunki jej dalszego
rozwoju. Dotyczą one następujących strategicznych sfer jej funkcjonowania i dalszego
rozwoju, a mianowicie:
SFERA SPOŁECZNA (cel strategiczny C1)
Przeprowadzona analiza stanu istniejącego oraz słabych stron Gminy Teresin wskazała na
występowanie szeregu dotąd niezaspokojonych potrzeb społecznych. Jednak skala i tempo
rozwiązywania tych problemów zależne będą w przyszłości w bezpośrednim stopniu od
zasobności budżetu gminy. Im wyższe dochody będzie osiągać Gmina, tym więcej środków
będzie można przeznaczać na rozwiązywanie istotnych problemów społecznych. Realizacja
celu strategicznego C1 polegać będzie na jak najlepszym zaspokajaniu potrzeb społecznych w
sferze: edukacji, pomocy społecznej, kultury, sportu i rekreacji, bezpieczeństwa publicznego
mieszkańców, mieszkalnictwa komunalnego. Są to z punktu widzenia jakości życia
mieszkańców Gminy dziedziny o kluczowym znaczeniu. Niezwykle ważną sprawą jest także
tworzenie jak najlepszych warunków organizacyjnych, kadrowych i finansowych dla działań
43
zmierzających do umacniania integracji mieszkańców i wzrostu ich aktywności wokół działań
prospołecznych oraz kreowania tożsamości lokalnej (lokalnego patriotyzmu) oraz
aktywności.
SFERA GOSPODARCZA (cel strategiczny C2)
Trwały i dynamiczny rozwój gospodarczy jest podstawowym warunkiem zmniejszania się
rozmiarów bezrobocia i wzrostu zamożności mieszkańców, a także wzrostu dochodów
budżetu Gminy, co w konsekwencji umożliwi przeznaczanie coraz większych środków
finansowych na zaspokojenie potrzeb społecznych w zakresie, edukacji, ochrony zdrowia i
opieki społecznej, kultury i sztuki, sportu i rekreacji oraz bezpieczeństwa publicznego.
Innymi słowy, rozwój gospodarczy Gminy Teresin zwiększać będzie bazę dochodową
zarówno dla jego mieszkańców, jak i budżetu Gminy. Niestety, skala i tempo rozwoju
gospodarki lokalnej zależne są przede wszystkim od czynników i uwarunkowań leżących
poza Gminą, na które nie ma ona praktycznie żadnego bezpośredniego wpływu. Z kolei,
potencjalny inwestor przy wyborze konkretnej lokalizacji (gminy) dla działalności
gospodarczej kieruje się następującymi przesłankami:
• wolne tereny, budynki i obiekty do zagospodarowania, koszty ich pozyskania oraz
wysokość podatków od nieruchomości,
• dostęp i niezawodność funkcjonowania urządzeń infrastruktury technicznej oraz
wysokość taryf opłat za korzystanie z ich usług,
• dostępność komunikacyjna gminy,
• zasoby pracy i ich struktura wg poziomu wykształcenia i poziomu kwalifikacji
zawodowych,
• lokalny klimat sprzyjający rozwojowi działalności gospodarczej, tworzony przez władze
gminy oraz sprawność funkcjonowania administracji samorządowej,
• stan bezpieczeństwa publicznego oraz warunki zamieszkania i wypoczynku.
Stąd też, realizacja celu strategicznego C2 polegać będzie na tworzeniu jak najlepszych
warunków dla dalszego rozwoju istniejących przedsiębiorstw, podejmowania działalności
gospodarczej przez mieszkańców Gminy oraz lokalizowania się nowych inwestorów w sferze
produkcji i usług, a także rozwoju osadnictwa i funkcji turystyczno-wypoczynkowej. Rozwój
gospodarczy Gminy Teresin będzie podporządkowany wymogom ochrony środowiska
przyrodniczego.
SFERA EKOLOGICZNO-PRZESTRZENNA (cel strategiczny C3)
Ochrona zasobów przyrodniczych przed zabudową i degradacją oraz poprawa stanu
środowiska przyrodniczego jest istotnym czynnikiem wpływającym na jakość życia
mieszkańców Gminy Teresin. Obecny stan wyposażenia w urządzenia służące ochronie
środowiska przyrodniczego można uznać za niezadowalający, zwłaszcza w zakresie sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej oraz oczyszczania ścieków. Aby osiągnąć standardy
europejskie w zakresie stanu czystości środowiska przyrodniczego należy zmierzać do:
• likwidacji niedoborów w zakresie urządzeń inżynieryjnych służących jego ochronie,
• przejścia na proekologiczne nośniki pozyskiwania energii (gaz ziemny i elektryczność
pozyskiwana ze źródeł uznawanych za ekologiczne oraz źródła energii odnawialnej),
44
•
•
powiększania powierzchni terenów leśnych i zieleni śródpolnej oraz zieleni urządzonej,
prowadzenie selektywnej zbiórki oraz zapewnienie bezpiecznego składowania i utylizacji
odpadów stałych.
Z kolei, działania na rzecz zapewnienia ładu przestrzennego Gminy Teresin będzie
dokonywać się poprzez: miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, racjonalną i
oszczędną gospodarkę terenami, decyzje lokalizacyjne i inwestycje komunalne w taki sposób,
aby przekształcenia w tym zagospodarowaniu były podporządkowane:
kryteriom racjonalności ekonomicznej (minimalizacja nakładów finansowych z budżetu
Gminy na zagospodarowanie terenów pod różnorodne funkcje),
kryteriom racjonalności ekologicznej (ochrona cennych zasobów przyrodniczych przed
ich zabudową i degradacją),
kryteriom funkcjonalności (optymalne rozmieszczenie różnorodnych funkcji względem
siebie w przestrzeni, aby minimalizować czas dostępu do nich),
kryteriom atrakcyjności lokalizacyjnej dla inwestorów krajowych i zagranicznych (teren
odpowiednio wyposażony w infrastrukturę techniczną).
Należy także w pierwszej kolejności dążyć do większej intensywności wykorzystania
terenów już uzbrojonych w infrastrukturę techniczną, lub o niskim koszcie ich uzbrojenia.
Takie postępowanie przyczyni się w konsekwencji do ograniczania nakładów finansowych z
budżetu miasta na nową infrastrukturę komunalną, zaś zaoszczędzone w ten sposób środki
będzie można przeznaczyć na rozwiązanie innych ważnych problemów. Kierunki i cele
polityki ochrony środowiska, a także polityki przestrzennej Władz Gminy Teresin zawarte są
w uchwalonym, przez Radę Gminy, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Teresin. Ustalenia zawarte w tym dokumencie zostaną
skonkretyzowane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
45
CZĘŚĆ V
STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁAŃ
REALIZACYJNYCH GMINY TERESIN
STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁAŃ REALIZACYJNYCH zawierają zestaw planowanych
(zamierzonych) zadań realizacyjnych, służących osiąganiu misji rozwoju (generalnego celu
kierunkowego) i strategicznych celów rozwoju Gminy Teresin w postaci:
po pierwsze - zestawu CELÓW POŚREDNICH (OPERACYJNYCH), określających poszczególne
problemy, jakie powinny być rozwiązane, aby zrealizować zdefiniowane cele strategiczne,
po drugie - zestawu KIERUNKÓW DZIAŁAŃ, wskazujących przedsięwzięcia, które winny być
zrealizowane w ramach poszczególnych celów pośrednich (operacyjnych) - określają one
sposoby osiągania przyjętych celów rozwoju (celów pośrednich, celów strategicznych i
generalnego celu kierunkowego).
Z punktu widzenia kompetencyjnego kierunki działań zapisane w STRATEGICZNYCH
PROGRAMACH DZIAŁAŃ REALIZACYJNYCH można podzielić na ZADANIA WŁASNE, za realizację
których są odpowiedzialne z mocy prawa Władze Gminy Teresin oraz POZOSTAŁE ZADANIA,
za realizację których odpowiedzialne są inne podmioty decyzyjne (np. władze powiatu
sochaczewskiego, władze województwa mazowieckiego, administracja rządowa, spółki
skarbu państwa, itd.).
W przypadku zadań wykraczających poza ustawowe kompetencje Władz Gminy Teresin,
ich rola będzie koncentrowała się na:
prowadzeniu działań inspirujących, stymulujących i wspierających realizację określonych
zadań,
współpracy oraz pomocy organizacyjnej i kadrowej przy realizacji określonych zadań,
współfinansowaniu określonych zadań,
wpływaniu na stosowne podmioty decyzyjne i monitowaniu ich, aby zrealizowały one
zadania przypisane im z mocy prawa.
Podstawą takiego podejścia do formułowania strategicznych programów działań
realizacyjnych jest przekonanie, że Gminę Teresin należy traktować jako wspólnotę
samorządową, zamieszkującą określone terytorium, a nie zawężać jej pojęcia tylko do Władz
i Urzędu Gminy oraz posiadanych przez nich - z mocy prawa - zakresu kompetencji. Stąd też,
najważniejsze jest wskazanie najistotniejszych problemów społeczno-gospodarczych
występujących na terenie Gminy Teresin, wymagających skutecznego i efektywnego
rozwiązywania, a nie „sztywne trzymanie się” ustawowych kompetencji.
Podstawową przesłanką stojącą u podstaw formułowania strategicznych programów
działań realizacyjnych była konieczność podjęcia określonych działań wykonawczych,
mających na celu rozwiązanie najważniejszych problemów (lub co najmniej złagodzenia ich
46
negatywnych skutków), przed jakimi stoi obecnie cała społeczność Gminy Teresin. Należy
zaznaczyć, że podstawowym czynnikiem ograniczającym skalę i tempo rozwiązywania
problemów społeczno-gospodarczych jest niestety znaczący niedobór środków finansowych
w budżecie Gminy. Ograniczone są także możliwości budżetu państwa, województwa
mazowieckiego i powiatu sochaczewskiego oraz środki pomocowe Unii Europejskiej
(wielkość środków finansowych przyznanych Polsce, w tym dla województwa
mazowieckiego).
Należy podkreślić, że zaprezentowane poniżej strategiczne programy działań
realizacyjnych, zawierające cele pośrednie (operacyjne) i kierunki działań zostały zgłoszone
przez: mieszkańców, sołtysów i rady sołeckie, członków Władz Gminy Teresin, poszczególne
komórki urzędu gminy i gminne jednostki organizacyjne. W konsekwencji sformułowano
następujące strategiczne programy działań realizacyjnych:
1. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA,
3. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA,
4. GOSPODARKA LOKALNA,
5. WSPIERANIE INICJATYW OBYWATELSKICH I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA,
6. ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA.
1. Cele pośrednie (operacyjne) i kierunki działań
STRATEGICZNY PROGRAM DZIAŁAŃ REALIZACYJNYCH:
Środowisko przyrodnicze i zagospodarowanie przestrzenne
Cel pośredni (operacyjny):
Systematyczne prowadzenie edukacji ekologicznej i promocji proekologicznego stylu
życia wśród społeczności lokalnej
Kierunki działań
Upowszechnianie rzetelnej wiedzy o stanie środowiska przyrodniczego Gminy, jego
walorach, zasobach i głównych zagrożeniach.
Kształtowanie proekologicznych postaw dorosłych mieszkańców Gminy w miejscu ich
zamieszkania i wypoczynku.
Systematyczna edukacja ekologiczna mieszkańców, w tym dzieci i młodzieży w szkołach.
Integracja społeczności lokalnej wokół programu poprawy stanu środowiska przyrodniczego
oraz utworzenie lokalnego lobby na rzecz jego skutecznej realizacji.
47
Pełna ochrona walorów i zasobów środowiska przyrodniczego
Kierunki działań
Ochrona bioróżnorodności terenów cennych przyrodniczo, wartościowego krajobrazu
kulturowego i zapewnienia prawidłowego funkcjonowania istniejących ekosystemów.
Opracowanie gminnego planu zalesień oraz sporządzenie i uchwalenie miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego dla tych obszarów - zwiększenie lesistości Gminy, poprzez
wprowadzenie zalesień i dolesień na gruntach rolnych o niskiej klasie bonitacyjnej i w
wybranych terenach rekultywowanych.
Doprowadzenie do należytego stanu czystości rzek przepływających przez teren Gminy oraz
zachowanie ciągów ekologicznych wzdłuż cieków wodnych - Utraty, Pisi i Teresinki,
stanowiących naturalne pasy ochronne, zalewowe i oczyszczające wody powierzchniowe.
Budowa zalewu (zbiornika wodnego) na rzece Utracie w miejscowości Gnatowice na
pograniczu Gminy Teresin i Gminy Kampinos.
Organizowanie i wspieranie działań w zakresie ograniczania uciążliwości zanieczyszczeń i
hałasu występujących wzdłuż dróg kołowych o dużym natężeniu ruchu zwłaszcza drogi
krajowej Nr 2 (m.in. poprzez wprowadzenie pasów zieleni izolacyjnej, wałów ziemnych,
ekranów dźwiękochłonnych).
Zachowanie i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej w kompleksach żyznych gleb (o
przewadze gruntów klas bonitacyjnych II, III i IV).
Wspieranie działań na rzecz produkcji energii z zastosowaniem naturalnych i ekologicznych
źródeł energii. Przystosowanie istniejących kotłowni do wykorzystania paliw ze źródeł
odnawialnych.
Rozwiązanie problemu wymiany azbestowych pokryć dachowych oraz ich utylizacji.
Rozwijanie stałej współpracy z sąsiednimi gminami, powiatem sochaczewskim i
poszczególnymi gminami wchodzącymi w jego skład w celu koordynacji działań na rzecz
ochrony środowiska.
Ochrona wartości kulturowych i zapewnienie ładu przestrzennego
Kierunki działań
Kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego z uwzględnieniem uwarunkowań i
tradycji historycznych.
48
Ochrona istniejących zabytków - zabytki wpisane do rejestru zabytków, zabytki będące w
ewidencji konserwatorskiej, znaleziska archeologiczne i tereny o wysokich walorach
kulturowo-krajobrazowych.
Wzrost terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową o dużym komforcie
przestrzennym, a także porządkowanie i sanację istniejącej zabudowy.
Ograniczanie rozpraszania zabudowy mieszkaniowej poprzez przyjęcie zasady dogęszczania
istniejących jednostek osadniczych. Preferowanie rozwoju osadnictwa na terenach
wyposażonych w infrastrukturę techniczną i wzdłuż dróg wyposażonych w tę infrastrukturę.
Kształtowanie centrów wsi (obszary przestrzeni publicznej) ośrodków subgminnych w
Teresinie, Paprotni, Szymanowie, Pawłowicach, Kawęczynie, Serokach, Budkach Piaseckich,
Nowej Piasecznicy i Skotnikach - odnawianie lub budowę placów, parkingów, chodników,
oświetlenia ulicznego, ścieżek rowerowych..
Uporządkowanie przestrzenne terenów urbanizujących się, poprzez wyznaczenie i
rozdzielenie terenów dla wielofunkcyjnego rozwoju gospodarczego oraz osadnictwa
mieszkalno-rekreacyjnego.
Ochrona cennych zasobów środowiska przyrodniczego, w tym lasów i dziedzictwa
kulturowego przed zabudową i degradacją.
Przygotowanie i realizacja programów odnowy wsi oraz zachowania i ochrony dziedzictwa
kulturowego
Przyspieszenie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla
prywatnych i komunalnych terenów przeznaczonych pod budownictwo jednorodzinne.
Przygotowanie działek pod budownictwo jednorodzinne (działki komunalne), oraz pod
budownictwo wielorodzinne (np. działki przy osiedlu dawnej RSP w Teresinie).
Infrastruktura techniczna
Prowadzenie działań stymulujących i wspierających ponadgminne inwestycje
transportowe
Kierunki działań
Wspieranie działań na rzecz polepszenia powiązań transportowych Gminy z otoczeniem.
49
Modernizacja drogi krajowej Nr 2 wraz z budową urządzeń zapewniających wzrost
bezpieczeństwa ruchu pieszych, rowerzystów i samochodów (chodniki, przejścia dla
pieszych, sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniach, ścieżka rowerowa).
Modernizacja dróg powiatowych wraz z budową urządzeń zapewniających wzrost
bezpieczeństwa ruchu pieszych, rowerzystów i samochodów.
Modernizacja budynku stacji kolejowej w Teresinie.
Budowa parkingu systemu Park & Ride przy dworcu kolejowym w Teresinie.
Budowa tunelu pod torami kolejowymi w Teresinie oraz budowa wiaduktu nad torami
kolejowymi przy TESCO i ProLogis Park Teresin.
Zapewnienie mieszkańcom dostaw energii elektrycznej i gazu sieciowego
Kierunki działań
Modernizacja i przebudowa sieci elektroenergetycznych i stacji transformatorowych na
terenie Gminy, w tym linii 110 kV w relacji: Teresin - Sochaczew (wymiana słupów i
zwiększenie ilości przewodów, tzw. przebudowa na linię dwutorową) oraz przebudowa
istniejących linii elektroenergetycznych o napięciu 220 kV na linie o napięciu 400 kV
względnie linie wielotorowe (wielonapięciowe).
Budowa sieci gazowej wysokiego ciśnienia o znaczeniu regionalnym DN 200pr=6,3 MPa
w relacji: Błonie-Sochaczew oraz sieci gazowej średniego ciśnienia. Gazyfikacja Gminy.
Pełne zaspokojenie potrzeb w zakresie telefonii przewodowej.
Dostarczenie mieszkańcom wody pitnej o dobrych parametrach jakościowych
Kierunki działań
Modernizacja istniejących ujęć wody zasilających wodociągi gminne (zwiększenie ich
zdolności produkcyjnych) oraz rozbudowa istniejących stacji uzdatniania wody w
Piasecznicy Nowej i w Granicach - poprawa parametrów jakościowych dostarczanej
odbiorcom wody.
Budowa stacji uzdatniania wody w Teresinie-Gaju.
Dokończenie budowy sieci wodociągowej.
Prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej zmierzającej do ograniczenia zużycia wody.
50
Rozwiązanie problemu gospodarki ściekowej
Kierunki działań
Racjonalna gospodarka wodą w aspekcie społeczno-gospodarczego rozwoju Gmin
Mazowsza Zachodniego (I etap - rozbudowa i modernizacja o oczyszczalni ścieków w
Granicach, II etap - budowa kanalizacji sanitarnej - zadanie jest współfinansowanie ze
środków pomocowych Unii Europejskiej i realizowane w ramach Związku
Międzygminnego „Mazowsze Zachodnie”.
Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Szymanowie.
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach o zwartej zabudowie i największej
gęstości zaludnienia oraz ich podłączenie do oczyszczalni ścieków, zwłaszcza w obszarze
Teresina, Paprotni, Granic, Topołowej i Maszny.
Budowa grupowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o niskiej
intensywności zabudowy i gęstości zaludnienia.
Budowa kanalizacji deszczowej w obszarach zurbanizowanych.
Wyegzekwowanie od właścicieli posesji podłączenia się do zrealizowanej kanalizacji
sanitarnej.
Rozwiązanie problemu gospodarki odpadami komunalnymi
Kierunki działań
Prowadzenie akcji edukacyjnej wśród mieszkańców Gminy na temat selektywnej zbiórki
odpadów stałych i negatywnych konsekwencji dla środowiska przyrodniczego z
niewłaściwego ich składowania.
Stworzenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami wraz z systemem segregacji
odpadów „u źródła”.
Upowszechnienie selektywnej zbiórki odpadów stałych - segregacja odpadów „u źródła” i
w wyznaczonych punktach na terenie Gminy.
Likwidacja „dzikich” wysypisk śmieci.
Systematyczna kontrola umów o wywóz śmieci.
Poprawa stanu czystości i porządku w Gminie. Zainstalowanie ulicznych koszy na śmiecie
na terenie Gminy.
Tworzenie zakładów przeróbki odpadów oraz utworzenie bazy przeładunkowej odpadów
segregowanych.
51
Współpraca z gminami sąsiednimi, władzami powiatu sochaczewskiego i województwa
mazowieckiego w zakresie gromadzenia, recyklingu, bezpiecznego utylizowania i
składowania odpadów komunalnych.
Poprawa standardu gminnego układu drogowego
Kierunki działań
Budowa obwodnicy drogowej Teresina.
Budowa nowych i modernizacja istniejących dróg gminnych.
Budowa urządzeń infrastrukturalnych zapewniających poprawę bezpieczeństwa ruchu
samochodowego i pieszych - chodniki, utwardzone pobocza, oświetlenie uliczne, ścieżki
rowerowe, sygnalizacja świetlna, przejścia dla pieszych, „spowalniacze ruchu”, miejsca
parkingowe.
Oznakowanie ulic i zainstalowanie tablic informacyjnych.
Poprawa obsługi mieszkańców komunikacją publiczną
Kierunki działań
Zapewnienie poszczególnym miejscowościom powiązań transportem publicznym utworzenie publicznej komunikacji wewnątrzgminnej.
Poprawa powiązań transportem publicznym Gminy z otoczeniem, w tym z Warszawą,
Sochaczewem i Żyrardowem (wzrost liczby przystanków, częstotliwości kursowania i
standardu podróżowania).
Infrastruktura społeczna
Poprawa warunków i jakości nauczania w gminnych placówkach oświatowych
Kierunki działań
Stałe doskonalenie programów nauczania w szkołach gminnych oraz podnoszenie
kwalifikacji zawodowych przez kadrę pedagogiczną.
Zainicjowanie powstania przedszkola w Szymanowie, Paprotni, Budkach Piaseckich.
52
Modernizacja, w tym termomodernizacja i rozbudowa obiektów szkolnych.
Poprawa dostępności do Internetu w placówkach oświatowych.
Doposażenie gminnych placówek oświatowych w nowoczesne pomoce dydaktyczne.
Rozwój zajęć pozalekcyjnych oraz sportowych ogólnorozwojowych dla dzieci i młodzieży.
Zainicjowanie powstania szkoły językowej.
Przygotowywanie corocznych programów wakacyjnych dla dzieci.
Ochrona zasobów dziedzictwa kulturowego i poprawa warunków upowszechniania
kultury
Kierunki działań
Poprawa warunków lokalowych Teresińskiego Ośrodka Kultury i rozszerzenie jego oferty
programowej.
Organizacja miejsc spotkań (klubów) młodzieży, w tym zorganizowanie miejsca spotkań
młodzieży przy parafii w Niepokalanowie..
Wspieranie wszelkich form działalności kulturalnej mieszkańców, stowarzyszeń i zespołów.
Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego
Kierunki działań
Zacieśnienie współpracy Komendy Powiatowej Policji, Komendy Powiatowej Państwowej
Straży Pożarnej, Ochotniczych Straży Pożarnych z mieszkańcami Gminy na rzecz
zwiększenia bezpieczeństwa publicznego.
Zakupy sprzętu dla potrzeb Ochotniczych Straży Pożarnych i Komisariatu Policji.
Zwiększenie etatów policyjnych i wydłużenie czasu pracy Komisariatu Policji w Teresinie.
Utworzenie systemu monitoringu wizyjnego miejsc niebezpiecznych (w pierwszej kolejności
dworca PKP i jego najbliższego otoczenia).
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
Kierunki działań
Opracowanie strategii rozwiązywania problemów społecznych.
Rozszerzenie zakresu i osób objętych pomocą społeczną w formie usług opiekuńczych i
specjalistycznych.
53
Prowadzenie systematycznych działań w zakresie profilaktyki uzależnień i edukacji rodzin
dotkniętych tym problemem.
Utworzenie wolontariatu (o charakterze charytatywnym) przy Gminnym Ośrodku Pomocy
Społecznej - pomoc osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Likwidacja barier architektonicznych w obiektach użyteczności publicznej dla osób
niepełnosprawnych.
Budowa mieszkań komunalnych.
Niedopuszczenie do marginalizacji terenów popegeerowskich (Kawęczyn, Pawłowice,
Szymanów).
Rozbudowa infrastruktury sportowej
Kierunki działań
Rozbudowa i modernizacja zaplecza sportowego w szkołach oraz ogólnodostępnych
obiektów sportowych - budowa sali gimnastycznej we wsi Szymanów, boiska we wsiach:
Szymanów, Seroki i Kawęczyn.
Budowa krytego basenu.
Budowa placów zabaw dla dzieci i świetlic dla młodzieży.
Poprawa opieki zdrowotnej mieszkańców
Kierunki działań
Modernizacja i rozbudowa Ośrodka Zdrowia w Szymanowie.
Zwiększenie liczby placówek podstawowej opieki medycznej na terenie Gminy.
Poprawa dostępu mieszkańców do specjalistycznej opieki medycznej (lekarzy specjalistów).
Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia.
Rozwój budownictwa komunalnego
Kierunki działań
Opracowanie programu budowy mieszkań komunalnych i socjalnych oraz wspieranie tzw.
budownictwa społecznego (TBS) i jego sukcesywna realizacja z wykorzystaniem dostępnych
programów rządowych.
54
Gospodarka lokalna
Wspieranie rozwoju działalności gospodarczej
Kierunki działań
Wspomaganie przedsiębiorczości poprzez współdziałanie Władz Gminy ze stosownymi
agencjami i fundacjami oraz lokalnymi przedsiębiorcami.
Wspieranie działań na rzecz tworzenia pozarolniczych miejsc pracy, zwłaszcza dla
absolwentów szkół oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych mieszkańców.
Utworzenie Gminnego Centrum Informacji i Doradztwa Gospodarczego dla osób
poszukujących pracy, chcących rozpocząć działalność gospodarczą i korzystać ze środków
finansowych Unii Europejskiej oraz inwestorów zewnętrznych.
Zainicjowanie powstania Forum Przedsiębiorców działających na terenie Gminy.
Rozwój i specjalizacja produkcji rolnej. Wspieranie tworzenia grup producenckich wśród
rolników oraz przestawienia się gospodarstw rolnych na produkcję metodami
ekologicznymi, tzw. rolnictwo ekologiczne.
Wspieranie tworzenia gospodarstw agroturystycznych.
Sukcesywne uzbrajanie terenów pod nową działalność gospodarczą.
Wspieranie rozwoju turystyki
Kierunki działań
Tworzenie jak najlepszych warunków (bazy materialnej) dla rozwoju turystyki
pielgrzymkowej.
Zorganizowanie cyklu szkoleń dla rolników zainteresowanych prowadzeniem gospodarstw
agroturystycznych.
Wspieranie rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej w Gminie.
Utworzenie szlaków turystycznych oraz wytyczenie i budowa ścieżek rowerowych.
Właściwe oznakowanie miejsc atrakcyjnych turystycznie.
55
Organizacyjne i finansowe wsparcie ochrony obiektów zabytkowych znajdujących się na
terenie Gminy.
Utworzenie Gminnego Punktu Informacji dla turystów.
Opracowanie planu zabudowy rekreacyjnej/letniskowej, uzbrojenie terenów pod tego typu
zabudowę zgodnie z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego.
Budowa kompleksu hotelowo-konferencyjnego Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji (przy
stadionie sportowym).
Promocja Gminy
Kierunki działań
Opracowanie i realizacja kompleksowego programu promocji Gminy, skierowanego do
potencjalnych mieszkańców, przedsiębiorców i turystów.
Utworzenie banku danych o nieruchomościach
mieszkaniową, produkcyjną i usługową.
przeznaczonych
pod
zabudowę
Tworzenie gminnego zasobu gruntów na cele inwestycyjne. Sukcesywne ich
przygotowywanie do zorganizowanej działalności inwestycyjnej (scalanie i podział na
działki, budowa podstawowej sieciowej infrastruktury technicznej i dróg).
Stworzenie kalendarza cyklicznych imprez lokalnych i organizacja imprez kulturalnych,
sportowych i turystycznych umożliwiających napływ turystów i integrację mieszkańców.
Wspieranie inicjatyw obywatelskich i komunikacja społeczna
Organizacyjne i finansowe wsparcie działań na rzecz integracji i aktywizacji
społeczności lokalnej
Kierunki działań
Integracja i konsolidacja mieszkańców wokół działań na rzecz realizacji ustaleń Strategii.
Prowadzenie cyklicznych szkoleń oraz doradztwa w zakresie tworzenia inicjatyw
obywatelskich.
56
Zorganizowanie internetowej „giełdy” inicjatyw społeczno-gospodarczych jako formy
integracji ludzi i instytucji na rzecz rozwiązywania problemów lokalnych.
Rozbudowa nowoczesnej infrastruktury informatycznej Urzędu Gminy, jako płaszczyzny
komunikacji mieszkańców z władzami gminy oraz działań promocyjnych w kraju i
zagranicą.
Utworzenie pod patronatem Rady Gminy internetowego forum inicjatyw lokalnych.
Partnerska współpraca Władz Gminy z organizacjami pozarządowymi.
Zorganizowanie przy Urzędzie Gminy punktu wspierania organizacji pozarządowych lub w
zakresie organizacyjno-prawnym, rachunkowo-księgowym oraz pozyskiwania środków
finansowych na działalność statutową.
Powszechny dostęp mieszkańców Gminy do Internetu.
Systematyczne informowanie mieszkańców o działalności Władz Gminy
Administracja samorządowa
Poprawa warunków lokalowych Urzędu Gminy i poprawa jakości pracy administracji
samorządowej
Zadania realizacyjne
Poprawa warunków lokalowych Urzędu Gminy.
Dostosowanie struktur organizacyjnych Urzędu Gminy do zasad i wymogów zarządzania
strategicznego.
Wybranie i wdrożenie zintegrowanego systemu informatycznego.
Wybranie i wdrożenie systemu GIS (Systemu Informacji Przestrzennej).
Wybranie i wdrożenie nowoczesnego systemu obiegu dokumentów.
Wdrożenie elektronicznego systemu usług dla mieszkańców.
Zakupy inwestycyjne Urzędu Gminy, w tym stała modernizacja sprzętu i oprogramowania
komputerowego.
57
Stworzenie gminnych punktów dostępu do Internetu (e-społeczeństwo).
Nawiązywanie partnerskiej współpracy z polskimi i zagranicznymi gminami.
Budowa zaplecza technicznego dla potrzeb Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej.
Należy zaznaczyć, że podstawowymi czynnikami, które będą w sposób pozytywny
wpływać na realizację powyższych strategicznych programów działań realizacyjnych Gminy
Teresin są:
Korzystne położenie Gminy w obszarze największych wpływów i oddziaływań
aglomeracji warszawskiej oraz w dynamicznie rozwijającym się paśmie rozwojowym
Warszawa - Łódź.
Relatywnie dobre połączenia komunikacyjne Gminy z dużym rynkiem pracy, jakim jest
Warszawa - jest ona także miejscem koncentracji placówek edukacyjnych, zwłaszcza
szkolnictwa wyższego, wyspecjalizowanych usług medycznych i placówek
upowszechniania kultury.
Korzystne dla rozwoju mieszkalnictwa, turystyki i rekreacji warunki geomorfologiczne,
przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe występujące na terenie Gminy. Możliwość
wprowadzenia na znacznych obszarach słabych gleb pod względem rolniczym - w części
północnej Gminy - zabudowy mieszkaniowej i letniskowej, której atrakcyjność wzrośnie
w związku z planowanym wybudowaniem zalewu w Nowych Gnatowicach na rzece
Utracie.
Duży potencjał rolniczy, duża powierzchnia obszarów rolnych o wysokiej bonitacji
glebowej, sprzyjające warunki naturalne, potwierdzone wysoką wartością średniego
wskaźnika waloryzacji przestrzeni rolniczej w Gminie. Możliwość zwiększenia
konkurencyjności rolnictwa poprzez specjalizację produkcji rolniczej, restrukturyzację w
kierunku produkowania metodami ekologicznymi oraz wprowadzenie działalności
pozarolniczej w istniejące gospodarstwa rolne.
Znaczne zaawansowanie działań w zakresie realizacji sieci infrastruktury technicznej,
zwłaszcza wodociągów sieciowych, kanalizacji sanitarnej.
Duże walory kulturowe i religijne w postaci centrum religijno-pielgrzymkowego, które
stanowi Klasztor oo. Franciszkanów w Niepokalanowie oraz zabytków kultury materialnej
(pałace, parki i ogrody, zabytkowe aleje). Stosunkowo dobrze rozwinięte zaplecze
noclegowo-gastronomiczne.
Korzystne warunki dla lokalizacji działalności gospodarczej, zwłaszcza wzdłuż drogi
krajowej Nr 2 oraz linii kolejowej, czego efektem jest dynamiczny wzrost liczby
podmiotów gospodarczych i szybko kształtujące się centrum logistyczne.
Dalszy rozwój istniejących ośrodków zabudowy mieszkaniowej - zespołu miejscowości
Teresin, Paprotnia, Granice, Teresin-Gaj..
Z kolei, do głównych zagrożeń wpływających na realizację powyższych strategicznych
programów działań realizacyjnych Gminy Teresin zaliczyć należy:
Zagrożenie dla dotychczasowej formy zagospodarowania większej części Gminy jaką jest
rolnictwo spowodowane presją właścicieli gruntów rolnych na zmianę ich przeznaczenia
na obszary rozwoju budownictwa mieszkaniowego, produkcji, usług, składów i
58

magazynów - chodzi tu przede wszystkim o grunty II, III i IV klasy bonitacyjnej, a więc
rolniczo cenne.
Zagrożenie związane z niebezpieczeństwem żywiołowej i chaotycznej zabudowy terenów
rolniczych oraz cennych przyrodniczo, a także rozproszeniem zabudowy mieszkaniowej,
co utrudni i podroży koszty infrastruktury technicznej.
Zagrożenie dla jakości życia mieszkańców i ich bezpieczeństwa ze strony dynamicznie
rozwijającej się pozarolniczej działalności gospodarczej oraz dróg tranzytowych,
zwłaszcza linii kolejowej oraz drogi krajowej Nr 2 oraz wewnątrzgminnego ruchu ciężkich
samochodów ciężarowych w sytuacji braku stosownych objazdów i obwodnic.
Zagrożenie wynikające z nie pozyskania (w ogóle lub w niepełnej wysokości w stosunku
do zgłoszonych potrzeb) środków finansowych z Unii Europejskiej na współfinansowanie
zadań gminnych.
Zagrożenie wynikające z braku lub niepełnej realizacji zadań będących w gestii innych
podmiotów decyzyjnych (np. powiat sochaczewski, zakład energetyczny, zakład
gazowniczy, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad), a których realizacja jest
niezbędne dla zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy.
2. Priorytetowe kierunki działań
STRATEGIA określa zestaw celów i kierunków działań na cały okres jej obowiązywania, tj.
do 2020 roku. Należy podkreślić, że w najbliższych kilku latach nie należy spodziewać się
radykalnego wzrostu dochodów budżetu Gminy Teresin. Nie ma też co liczyć na znaczny
wzrost środków finansowych przekazywanych z budżetu państwa. Realną szansą na
pozyskanie dodatkowych środków są fundusze pomocowe Unii Europejskiej. Jednak nie jest
to „pieniądz łatwy do pozyskania”. Trzeba bowiem spełnić szereg wymogów formalnych i
merytorycznych, a także mieć zapewniony udział własny w kosztach danej inwestycji.
Biorąc powyższe pod uwagę, Władze Gminy Teresin będą w początkowym okresie
zmuszone realizować wariant STRATEGII, który można nazwać WARIANTEM LIKWIDACJI
NIEDOBORÓW W SFERZE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, czyli koncentracji działań
realizacyjnych na likwidacji elementarnych niedoborów w zakresie gospodarki wodnościekowej, gospodarki odpadami i dróg gminnych, wraz z urządzeniami zwiększającymi
bezpieczeństwo pieszych, rowerzystów i kierowców. Działania w tym zakresie warunkują
poprawę środowiska życia mieszkańców, dobry stan środowiska przyrodniczego, a także
wzrost atrakcyjności lokalizacyjnej Gminy dla podmiotów gospodarczych i osadnictwa oraz
rozwoju funkcji rekreacyjno-turystycznych. Jest on wyrazem:
realnej oceny szans i zagrożeń rozwojowych, tkwiących w otoczeniu Gminy
(uwarunkowania gospodarcze, prawne i finansowe funkcjonowania jednostek samorządu
terytorialnego, sytuację budżetową państwa, możliwości skorzystania z funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej),
realnej oceny silnych i słabych stron Gminy, a zwłaszcza obecnej i przewidywanej
sytuacji finansowej budżetu oraz wynikających z niej możliwości inwestycyjnych,
konieczności wypełnienia Dyrektyw Unii Europejskiej w zakresie gospodarki wodnościekowej i odpadami stałymi.
59
W związku z tym należy w najbliższych latach skoncentrować się na realizacji takich
priorytetów, które z punktu widzenia zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy
Teresin, będą miały strategiczne znaczenie i zarazem mają realne szanse na pozyskanie
środków pomocowych Unii Europejskiej na współfinansowanie ich realizacji. Chodzi tu
przede wszystkim o likwidację najbardziej dokuczliwych dla mieszkańców niedoborów
ilościowych i jakościowych w sferze infrastruktury technicznej (gospodarka wodno-ściekowa,
drogi gminne) i infrastruktury społecznej. Należy również skoncentrować się na działaniach
wspierających rozwój lokalnej gospodarki, w tym rolnictwa, przetwórstwa rolnospożywczego i turystyki, poprzez tworzenie jak najlepszych warunków instytucjonalnych,
organizacyjnych, terenowych i infrastrukturalnych wspierających rozwój przedsiębiorczości
mieszkańców i lokalizacji inwestorów tworzących pozarolnicze miejsca pracy. Umożliwi to
wzrost zatrudnienia, dochodów osobistych ludności oraz dochodów budżetu Gminy.
WARIANT LIKWIDACJI NIEDOBORÓW W SFERZE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Gminy
Teresin jest więc wariantem kompromisowym między występującymi zbiorowymi
potrzebami mieszkańców a możliwościami sfinansowania ich realizacji zarówno ze środków
własnych (budżet), jak i zewnętrznych, w tym z Unii Europejskiej.
Stąd też, do priorytetów zaliczono przede wszystkim te kierunki działań, których
realizacja sprzyjać będzie:
Dostarczeniu wszystkim mieszkańcom Gminy wody pitnej o dobrych parametrach
jakościowych - dokończenie budowy sieci wodociągowej, budowę i modernizację ujęć
wody oraz stacji uzdatniania wody.
Rozwiązaniu problemu gospodarki ściekowej - służyć temu będzie opracowanie i
sukcesywna realizacja kompleksowego programu gospodarki ściekami, uwzględniającego
gęstość zaludnienia i zabudowy poszczególnych wsi oraz koszty budowy i eksploatacji w
przeliczeniu na 1 mieszkańca (lub gospodarstwo domowe) jako podstawy do wdrażania
konkretnych rozwiązań technicznych, a mianowicie:
budowa kanalizacji sanitarnej i zbiorczych oczyszczalni ścieków w miejscowościach
o zwartej zabudowie i gęsto zaludnionych,
budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w pozostałych miejscowościach.
Poprawie standardu obsługi komunikacyjnej - modernizacja dróg: krajowych,
powiatowych a przede wszystkim gminnych wraz z chodnikami, utwardzonymi
poboczami, oświetleniem ulicznym, ścieżkami rowerowymi, a także urządzeniami
służącymi poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego (przejścia dla pieszych,
sygnalizacja świetlna, tzw. „spowalniacze ruchu”, utwardzone pobocza, chodniki, ścieżki
rowerowe).
Zapewnieniu jak najlepszych warunków dla podnoszenia jakości kształcenia w
placówkach oświatowych oraz upowszechniania kultury oraz rozwoju sportu i rekreacji.
Zapewnieniu jak najlepszej opieki socjalnej dla osób i rodzin znajdujących się w trudnej
sytuacji życiowej.
60
Stałej poprawie bezpieczeństwa publicznego na terenie Gminy.
Poprawie warunków lokalowych Urzędu Gminy
Oczywiście, w miarę poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej i stanu finansów publicznych
w kraju, a także sytuacji finansowej budżetu Gminy Teresin zakres realizacji celów
operacyjnych i kierunków działań będzie ulegał zwiększeniu. Będzie wtedy możliwa
realizacja wariantu STRATEGII, który można nazwać WARIANTEM WIELOKIERUNKOWEGO
(WIELOFUNKCYJNEGO) ROZWOJU. Jest to wariant najbardziej pożądany, gdyż gwarantuje on
wszechstronne zaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy Teresin.
61
CZĘŚĆ VI
SPÓJNOŚĆ STRATEGII ROZWOJU GMINY TERESIN
Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
I PROGRAMOWYMI RZĄDU RP I WOJEWÓDZTWA
MAZOWIECKIEGO NA LATA 2007-2013
Z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej sektor publiczny, w tym jednostki
samorządu terytorialnego, ma możliwość pełnego korzystania z funduszy pomocowych Unii
Europejskiej (fundusze strukturalne i Fundusz Spójności). Podstawowym ich zadaniem jest
wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów Unii Europejskiej. Fundusze
kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w
stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w Unii Europejskiej.
Do pozyskania dofinansowania w ramach pomocy z funduszy Unii Europejskiej w latach
2007-2013 konieczne jest przygotowanie odpowiedniej dokumentacji. Jej zawartość będzie
zależna od rodzaju projektu inwestycyjnego oraz funduszu, z którego będzie on
współfinansowany. W każdym z przypadków musi zawierać ona wniosek (przygotowany w
oparciu o ujednolicone formularze) oraz w zależności od programu - studium wykonalności
projektu (inwestycji) i raport o oddziaływaniu na środowisko. Dokumenty te będą następnie
składane w odpowiedniej jednostce zarządzającej lub pośredniczącej w zależności od
wybranego programu.
Jednak warunkiem wstępnym ubiegania się o dofinansowanie inwestycji przewidzianych
do realizacji przez władze polskich gmin, w tym Gminy Teresin z funduszy pomocowych
Unii Europejskiej jest zapewnienie spójności celów jej rozwoju i zadań realizacyjnych z
zapisami zawartymi w dokumentach strategicznych rządu RP i województwa mazowieckiego
na lata 2007-2013. Spójność tę prezentuje poniższe zestawienie:
Gmina Teresin
Cel strategiczny:
STAŁA
POPRAWA
WARUNKÓW
ZAMIESZKIWANIA,
OBSŁUGI
I
WYPOCZYNKU ORAZ INTEGRACJA MIESZKAŃCÓW
STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015:
Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.
Priorytet 4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa.
Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich - Obszary działań: Rozwój i poprawa infrastruktury
technicznej i społecznej na obszarach wiejskich, Wzrost jakości kapitału ludzkiego oraz
aktywizacja zawodowa mieszkańców wsi.
NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZ
WZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI):
Cel horyzontalny 2: Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej.
62
Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej
podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.
Cel horyzontalny 6: Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian
strukturalnych na obszarach wiejskich.
PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013:
Cel: Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania
działalności gospodarczej.
Oś 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Jakość życia na obszarach
wiejskich i różnicowanie gospodarki.
Oś 4 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): LEADER - aktywizacja
społeczności wiejskiej poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do
planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw (realizowane jest to przez Lokalne Grupy
Działania).
PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO:
Oś priorytetowa 1: Gospodarka wodno-ściekowa.
Oś priorytetowa: 2: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
Oś priorytetowa 12: Kultura i dziedzictwo kulturowe.
Oś priorytetowa 13: Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony
zdrowia.
PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI:
Priorytet V: Dobre rządzenie
Cel szczegółowy 1: Poprawa zdolności regulacyjnych administracji publicznej.
Działanie: Wzmacnianie zdolności jednostek samorządu terytorialnego w zakresie
stanowienia aktów prawa miejscowego oraz aktów administracyjnych.
Cel szczegółowy 3: Modernizacja procesów zarządzania w administracji publicznej i
wymiarze sprawiedliwości.
Działanie: Wzmacnianie zdolności w zakresie opracowywania i wdrażania polityk, strategii
i programów (od etapu projektowania po ewaluację), w szczególności o zasięgu
regionalnym i lokalnym opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Działanie: Wzmocnienie komórek w urzędach odpowiedzialnych za monitorowanie i
ewaluację polityk i strategii, w szczególności w urzędach na szczeblu regionalnym i
lokalnym.
Działanie: Wdrażanie usprawnień zarządczych w urzędach administracji rządowej i
samorządowej na poziomie całej organizacji.
Działanie: Podnoszenie jakości usług publicznych świadczonych przez urzędy jednostek
samorządu terytorialnego, w szczególności poprzez upowszechnienie standardów obsługi
klienta, tworzenie biur obsługi klienta..
Cel szczegółowy 4: Budowa potencjału partnerów społecznych i organizacji pozarządowych
ukierunkowana na wzmocnienie ich aktywnego uczestnictwa w procesie realizacji Strategii
Lizbońskiej.
Działanie: Wzmocnienie szeroko rozumianych konsultacji społecznych, dotyczących
63
regulacji prawnych i uzgadniania polityk publicznych, w tym konsultacji dokonywanych
droga elektroniczną.
Działanie: Upowszechnianie współpracy w zakresie uzgadniania polityk publicznych
pomiędzy administracja publiczną i partnerami społecznymi i organizacjami
pozarządowymi.
Działanie: Wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy administracji
publicznej z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi.
Działanie: Tworzenie regionalnych i lokalnych centrów informacji i wspomagania
organizacji pozarządowych oraz wsparcie działalności nowo utworzonych oraz już
istniejących centrów w zakresie pomocy doradczo-szkoleniowej dla organizacji
pozarządowych.
PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA:
Oś priorytetowa 8. Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki.
Cel: Stymulowanie rozwoju gospodarki elektronicznej poprzez wspieranie tworzenia
nowych, innowacyjnych eUsług, innowacyjnych rozwiązań elektronicznego biznesu oraz
zmniejszanie technologicznych, ekonomicznych i materialnych barier wykorzystywania
eUsług w społeczeństwie.
Typ projektu: Wspieranie działań z zakresu e-Integracji poprzez wspieranie dostępu
obywateli do szerokopasmowego Internetu.
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKU:
Cel pośredni: Rozwój kapitału społecznego
Kierunki działań:
1.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego i teleinformatyzacji.
1.2. Wzrost poziomu wykształcenia i poprawa jakości kadr.
1.4. Podniesienie standardów ochrony zdrowia i zmniejszenie różnic w dostępie do
świadczeń społecznych.
1.5. Dążenie do poprawy warunków i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.
1.6. Intensyfikacja działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych.
1.7. Poprawa bezpieczeństwa publicznego.
Cel pośredni: Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy.
Kierunki działań:
3.1. Wzmocnienie powiązań Warszawy z otoczeniem regionalnym, krajowym i
międzynarodowym.
3.2. Rozwój i poprawa standardów infrastruktury technicznej.
Cel pośredni: Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu.
Kierunki działań:
5.1. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego i integracji regionalnej.
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
2007-2013:
Priorytet II. Przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza.
Działanie 2.1. Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu.
Działanie 2.2. Rozwój e-usług.
64
Priorytet VII. Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego.
Działanie 7.1. Infrastruktura służąca ochronie zdrowia i życia.
Działanie 7.2. Infrastruktura służąca edukacji.
Działanie 7.3. Infrastruktura pomocy społecznej.
Gmina Teresin
Cel strategiczny: TWORZENIE JAK NAJLEPSZYCH WARUNKÓW DLA TRWAŁEGO ROZWOJU
GOSPODARCZEGO
Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
Priorytet 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.
Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich - Obszary działań: Różnicowanie działalności
gospodarczej, Rozwój przedsiębiorczości, Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej
obszarów wiejskich, Wzrost konkurencyjności gospodarstw rolnych.
Cel: Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa przez wspieranie restrukturyzacji,
rozwoju i innowacji.
Oś 1 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Poprawa konkurencyjności
sektora rolnego i leśnego.
Cel: Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania
działalności gospodarczej.
Oś 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Jakość życia na obszarach
wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej.
Cel pośredni: Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu.
Kierunki działań:
2.1. Rozwój MSP oraz wzrost ich innowacyjności i konkurencyjności.
2.2. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu.
Cel pośredni: Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu.
Kierunki działań:
5.2. Poprawa i promocja atrakcyjności inwestycyjnej w regionie.
5.3. Promocja i zwiększenie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej regionu w oparciu o
walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego.
2007-2013:
Priorytet I. Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i
przedsiębiorczości na Mazowszu.
65
Działanie 1.3. Kompleksowe przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą.
Działanie 1.4. Wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu.
Działanie 1.5. Rozwój przedsiębiorczości.
Priorytet VI. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i
rekreacji.
Działanie 6.1. Kultura.
Działanie 6.2. Turystyka.
Gmina Teresin
Cel strategiczny: STAŁA POPRAWA STANU I OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO ORAZ RACJONALNE ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.
Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich.
Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej
podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.
Cel: Poprawa stanu środowiska naturalnego i terenów wiejskich przez wspieranie
gospodarki gruntami.
Oś 2 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Poprawa stanu środowiska
naturalnego i obszarów wiejskich.
PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO:
Oś priorytetowa 3: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska.
Oś priorytetowa 5: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw proekologicznych.
Cel pośredni: Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy.
Kierunki działań:
3.3. Przeciwdziałanie degradacji krajobrazu i środowiska przyrodniczego OMW.
3.4. Zahamowanie narastania chaosu w przestrzennym zagospodarowaniu stolicy i jej
otoczenia.
2.5. Stymulowanie rozwoju m. st. Warszawy i obszaru metropolitalnego poprzez
policentryczny rozwój przestrzenny i ożywianie funkcji centrotwórczych.
2007-2013:
Priorytet III. Regionalny system transportowy.
Działanie 3.1. Infrastruktura drogowa.
Działanie 3.2. Regionalny transport publiczny.
66
Priorytet VI. Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka.
Działanie 4.1. Gospodarka wodno-ściekowa.
Działanie 4.2. Ochrona powierzchni ziemi.
Działanie 4.3. Ochrona powietrza, energetyka,
Działanie 4.4. Ochrona przyrody, zagrożenia, systemy monitoringu.
Podsumowując należy stwierdzić, że zapisy celów rozwoju i kierunków działań Gminy
Teresin są kompatybilne z zapisami wyżej wymienionych dokumentów strategicznych.
Stanowi to wstępną merytoryczną podstawę do ubiegania się o środki pomocowe Unii
Europejskiej na współfinansowanie zadań gminnych. Stanowi to również podstawę do
nawiązywania i rozwoju partnerskiej współpracy z władzami samorządowymi województwa
mazowieckiego, powiatu sochaczewskiego i poszczególnych gmin, wchodzących w jego
skład przy rozwiązywaniu wspólnych problemów.
67
CZĘŚĆ VII
MONITORING, KONTROLA I OCENA EFEKTÓW
REALIZACJI USTALEŃ STRATEGII
Dla skutecznej i efektywnej realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
GMINY TERESIN DO 2020 ROKU niezbędne jest stworzenie systemu stałego monitorowania,
kontroli i oceny efektów realizacji jej ustaleń (celów i kierunków działań). Jednocześnie
system ten może być wykorzystywany do ciągłego śledzenia zdarzeń, tendencji i procesów
zachodzących w otoczeniu Gminy, jak i wewnątrz niej, które mogą wywierać pozytywny lub
negatywny wpływ na osiąganie przyjętych celów rozwoju. Generalnie rzecz biorąc, systemy
monitoringu i kontroli służą do wykrywania:
istniejących, bądź możliwych tendencji i zdarzeń powodujących zakłócenia w
wykonywaniu decyzji wynikających z przyjętych ustaleń STRATEGII,
negatywnych konsekwencji tychże decyzji dla poziomu życia mieszkańców i
funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz stanu środowiska przyrodniczego,
odchyleń realizacyjnych od założonych celów rozwoju Gminy.
Monitoring i kontrola realizacji ustaleń STRATEGII służy więc rozwiązywaniu problemów,
gdyż nastawione są one na ich wykrywanie oraz zapobieganie ich skutkom. Pozwala to na
zwiększenie zdolności Władz Gminy Teresin do szybkiej i skutecznej reakcji na zmiany
zachodzące zarówno w otoczeniu, jak i wewnątrz niej.
1. Monitoring i kontrola realizacji
Jest to proces, który ma na celu systematyczne analizowanie stanu zaawansowania
realizacji poszczególnych kierunków działań i ich zgodności ze sformułowanymi celami. Jego
istotą jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało, a co nie zostało zrobione, określenie
przyczyn tego stanu rzeczy, a także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby
osiągnąć zakładane cele. Innymi słowy, istotą procesu monitoringu i kontroli jest
stwierdzenie, czy wynik naszego działania (efekt końcowy) jest zgodny z zamierzeniami (cele
i zadania realizacyjne) oraz czy wszystkie czynności i środki zastosowanie w działaniu były
potrzebne do osiągnięcia zamierzonego stanu.
Monitoring prowadzony będzie w zakresie rzeczowym i finansowym. MONITORING
RZECZOWY obejmować będzie skwantyfikowane dane obrazujące postęp w realizacji
zapisanych w STRATEGII kierunków działań oraz umożliwiać będzie oceny ich wykonania w
odniesieniu do celów rozwoju. Będzie on posługiwał się dwoma rodzajami wskaźników, a
mianowicie:
WSKAŹNIKAMI PRODUKTU (dostarczają informacji o dobrach lub usługach wytworzonych
w wyniku realizacji zadań) - opisują one rzeczy materialne lub usługi powstałe
68
bezpośrednio w wyniku realizacji zadań, np. długość zmodernizowanych dróg, liczba
wybudowanych miejsc parkingowych,
WSKAŹNIKAMI REZULTATU (dostarczają informacji o zmianach jakie nastąpiły w wyniku
realizacji zadań) - opisują one bezpośrednie i natychmiastowe efekty (korzyści)
wynikające z realizacji zadań, np. liczba gospodarstw domowych podłączonych do sieci
wodociągowej.
Natomiast MONITORING FINANSOWY obejmować będzie ocenę racjonalności i sprawności
wydatkowania środków finansowych (własnych i zewnętrznych) na realizację zadań
zawartych w STRATEGII.
Monitoring i kontrola realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY
TERESIN DO 2020 ROKU będzie obejmowała w szczególności:
zbieranie i interpretowanie (oceny) danych opisujących postęp i efekty realizowanych
zadań,
bieżący nadzór, kontrolę i ocenę realizacji poszczególnych zadań,
wczesne diagnozowanie trudności mogących mieć niekorzystny wpływ na realizowane
zadania, zwłaszcza na ich terminowość i ostateczne koszty realizacji,
korygowanie i modyfikowanie planowanych zadań realizacyjnych jeśli nie ma szans i
możliwości ich wykonania,
weryfikację zgodności założonych planów finansowych z faktyczną ich realizacją,
weryfikację zgodności uzyskiwanych efektów z założonymi celami,
ocenę efektywności wykorzystania środków finansowych pozostających w dyspozycji
budżetu Gminy i aktualizację prognoz finansowych,
aktualizację i uzupełnianie zapisów STRATEGII, w zależności od pojawiających się
zewnętrznych i wewnętrznych merytorycznych przyczyn,
sporządzanie przez Wójta Gminy raportu z realizacji ustaleń STRATEGII (raz w roku) i
jego przekazywanie do Rady Gminy, a także upowszechnianie wśród mieszkańców.
Monitoring i kontrola realizacji ustaleń Strategii mają, więc za zadanie szybko wykrywać
tendencje i zdarzenia mogące mieć negatywny wpływ na skalę i tempo realizacji, zapisanych
w STRATEGII, celów rozwoju i planowanych zadań realizacyjnych.
2. Ocena efektów realizacji
Ocena efektów realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO
2020 ROKU umożliwia - poprzez odpowiednio dobrany system mierników - badać rezultaty
(postępy) w zaspokojeniu zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy. Będzie ona prowadzona
w dwóch aspektach:
bieżąca (on-going) - ocenie tej będą podlegać poszczególne przedsięwzięcia w trakcie ich
realizacji,
ex-post - ocenie tej będą podlegać poszczególne przedsięwzięcia po ich zakończeniu.
Przy ocenie efektów realizacji ustaleń STRATEGII należy uwzględnić następujące trzy
kryteria:
skuteczności, co pozwala określić, czy i na ile cele zapisane w STRATEGII zostały
osiągnięte,
69

efektywności, co pozwala porównać zasoby zaangażowane przy realizacji danego
przedsięwzięcia z rzeczywistymi osiągnięciami - jest to stosunek poniesionych nakładów
do uzyskanych efektów,
korzystności, co pozwala ocenić faktyczne efekty z realizacji danego przedsięwzięcia jest to ocena „salda” skutków pozytywnych i negatywnych powstałych w wyniku jego
realizacji.
Ocena efektów zdefiniuje również czynniki, które przyczyniły się do sukcesu lub
niepowodzenia we wdrażaniu poszczególnych przedsięwzięć, a także określi rekomendacje i
proponowane zmiany w zapisach STRATEGII. Szczególną uwagę należy zwrócić na sposób
rozpowszechniania wyników tej oceny tak, aby dotarły one do jak najszerszego grona
mieszkańców Gminy i zlokalizowanych na jej terenie podmiotów gospodarczych oraz innych
zainteresowanych podmiotów.
3. Zestaw wskaźników do monitorowania, kontroli i oceny efektów
realizacji
W celu ułatwienia monitorowania, kontroli i oceny efektów realizacji ustaleń STRATEGII
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU wprowadzić należy zestaw
wskaźników (produktu i rezultatu), a mianowicie (należy je obliczać corocznie):
Mierniki o charakterze ogólnym
Liczba ludności ogółem, w tym kobiet
Struktura ludności według płci
Struktura ludności według wieku
Struktura ludności według grup ekonomicznych - ludność w wieku przedprodukcyjnym,
produkcyjnym i poprodukcyjnym
Przyrost naturalny ludności
Saldo migracji (różnica między liczbą zameldowań i wymeldowań)
Dochody ogółem budżetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Dochody własne budżetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Wydatki inwestycyjne z budżetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Udział wydatków inwestycyjnych w ogólnych wydatkach budżetu gminy
Wielkość zadłużenia budżetu gminy w stosunku do wymogów ustawowych
Liczba projektów gminy współfinansowanych środkami pomocowymi Unii Europejskiej
Wielkość środków finansowych pozyskanych przez gminę z funduszy pomocowych Unii
Europejskiej (w tys. zł)
Gmina Teresin
Cel strategiczny: STAŁA POPRAWA WARUNKÓW ZAMIESZKIWANIA, OBSŁUGI I
WYPOCZYNKU ORAZ INTEGRACJA MIESZKAŃCÓW
Liczba mieszkań ogółem na 1000 mieszkańców
Liczba osób przypadająca na 1 mieszkanie i na 1 izbę
Ogólna liczba nowych mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców
70
Liczba wybudowanych mieszkań komunalnych.
Liczba osób objętych pomocą społeczną
Liczba osób w rodzinach objętych pomocą społeczną
Odsetek osób i rodzin objętych pomocą społeczną w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców
gminy
Przeciętny kwota świadczeń z pomocy społecznej na 1 korzystającego (w zł)
Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym
Odsetek dzieci w wieku 3-6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym.
Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach (ogółem i w rozbiciu na
poszczególne placówki)
Przeciętny koszt utrzymania ucznia w gminnych placówkach oświatowych (w zł/rocznie) przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja
Liczba uczniów przypadająca na 1 nauczyciela i na 1 oddział
Liczba lekarzy i pielęgniarek na 1000 mieszkańców
Liczba przestępstw i wykroczeń ogółem i na 1000 mieszkańców
Odsetek wykrywanych przestępstw w stosunku do zgłoszonych przez mieszkańców
Liczba wybudowanych i zmodernizowanych obiektów sportowych (szt.)
Liczba imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjno-turystycznych (szt.)
Liczba przedsięwzięć gminnych konsultowanych z mieszkańcami lub ich reprezentantami
(szt.)
Liczba organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie gminy (szt.)
Środki z budżetu gminy przeznaczone na realizację inicjatyw obywatelskich i wspieranie
działalności organizacji pozarządowych (w tys. zł)
Liczba przestępstw i wykroczeń oraz stopień ich wykrywalności (szt. i %)
Czas załatwiania spraw mieszkańców i inwestorów przez urząd gminy
Stopień upowszechnienia systemu e-gmina (możliwość załatwiania spraw przez Internet)
Odsetek gospodarstw domowych korzystających z dostępu do Internetu (w %)
Liczba bezpłatnych punktów dostępowych do komputerowej sieci bezprzewodowej, tzw.
„hot-spot” dla mieszkańców gminy
Liczba przygotowanych programów odnowy wsi oraz zachowania i ochrony dziedzictwa
kulturowego (szt.)
Gmina Teresin
Cel strategiczny: TWORZENIE JAK NAJLEPSZYCH WARUNKÓW DLA TRWAŁEGO ROZWOJU
GOSPODARCZEGO
Liczba utworzonych nowych miejsc pracy
Liczba pracujących ogółem
Liczba pracujących w rolnictwie na 100 ha użytków rolnych (dotyczy gospodarstw pow. 1
ha)
Powierzchnia gruntów ornych i użytków zielonych, na których dokonano budowy i
modernizacji urządzeń melioracyjnych (m2)
Liczba gospodarstw rolnych, które odnotowały wzrost plonów po realizacji prac
melioracyjnych (szt.)
71
Liczba podmiotów gospodarczych ogółem, w tym w rozbiciu na poszczególne branże
Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców
Przeciętna liczba pracujących przypadająca na 1 podmiot gospodarczy
Liczba miejsc pracy dla niepełnosprawnych
Stopa bezrobocia
Udział ludzi młodych w ogólnej liczbie bezrobotnych
Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych
Liczba miejsc noclegowych (szt.)
Liczba miejsc gastronomicznych (szt.)
Przeciętna powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego (w ha)
Liczba gospodarstw agroturystycznych (szt.)
Liczba gospodarstw rolnych prowadzących produkcję metodami ekologicznymi
Liczba grup producenckich (szt.)
Liczba członków grup producenckich (szt.)
Liczba podmiotów gospodarczych świadczących usługi dla gospodarstw rolnych (szt.)
Liczba przedsiębiorstw zajmujących się przetwórstwem rolno-spożywczym (szt.)
Liczba szkoleń dla rolników indywidualnych z zakresu prowadzenia produkcji rolniczej, w
tym metodami ekologicznymi i agroturystyki oraz wykorzystania środków pomocowych Unii
Europejskiej na współfinansowanie tej działalności (szt.)
Liczba przeszkolonych rolników wg grup tematycznych szkoleń (szt.)
Liczba uczestników szkoleń, którzy w ciągu roku po odbyciu szkolenia rozpoczęli realizację
projektu współfinansowanego ze środków pomocowych Unii Europejskiej (szt.)
Liczba imprez promujących lokalne produkty turystyczne i kulturowe oraz liczba uczestników
tych imprez (szt.)
Liczba pozyskanych inwestorów i rodzaj ich działalności (szt.)
Gmina Teresin
Cel strategiczny: STAŁA POPRAWA STANU I OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO ORAZ RACJONALNE ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
Odsetek terenów prawnie chronionych
Odsetek terenów zieleni, w tym lasów w ogólnej powierzchni gminy
Liczba wybudowanych lub zmodernizowanych stacji uzdatniania wody (szt.)
Przepustowość wybudowanych lub zmodernizowanych stacji uzdatniania wody (m3/dobę)
Długość nowo wybudowanej sieci wodociągowej (w km)
Odsetek mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej
Długość nowo wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej (w km)
Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków (szt.)
Odsetek mieszkańców korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej
Liczba „dzikich” wysypisk śmieci (szt.)
Liczba zlikwidowanych „dzikich” wysypisk śmieci (szt.)
Liczba punktów skupu surowców wtórnych (szt.)
72
Liczba gospodarstw domowych objętych programem selektywnej zbiórki odpadów (szt.)
Odsetek odpadów komunalnych poddanych segregacji i odzyskiwaniu surowców wtórnych
(recyklingowi) w stosunku do ogółu wytworzonych odpadów
Liczba zamontowanych instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń pyłowych i
gazowych
Długość nowo wybudowanych i zmodernizowanych dróg gminnych (km)
Długość wybudowanych utwardzonych poboczy (km)
Odsetek długości dróg gminnych o nawierzchni twardej w stosunku do ogólnej długości dróg
gminnych
Odsetek dróg gminnych poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogółu dróg tego
wymagających
Odsetek dróg powiatowych - przebiegających przez teren gminy - poddanych modernizacji i
remontom w stosunku do ogółu dróg tego wymagających
Odsetek dróg krajowych - przebiegających prze teren gminy - poddanych modernizacji i
remontom w stosunku do ogółu dróg tego wymagających
Liczba nowowybudowanych lub zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej
(mosty, skrzyżowania, przejścia dla pieszych, chodniki, itp.)
Natężenie ruchu pojazdów na drogach tranzytowych przebiegających przez gminę (poj./dobę)
Natężenie hałasu generowanego przez ruch kołowy na drogach tranzytowych przebiegających
przez gminę (decybele)
Liczba połączeń (szt.) i częstotliwość kursowania taboru komunikacji autobusowej (w min.)
Liczba ogólnodostępnych miejsc parkingowych
Długość wybudowanych chodników (w metrach)
Liczba wybudowanych punktów świetlnych - oświetlenia ulicznego (szt.)
Liczba wybudowanych i zmodernizowanych przejść dla pieszych (szt.)
Liczba wybudowanych i zmodernizowanych zatok autobusowych (szt.)
Długość ścieżek rowerowych (w km)
Liczba i długość zmodernizowanych sieci elektroenergetycznych (szt., mb)
Liczba gospodarstw i innych podmiotów o poprawionych warunkach dostępu do sieci
elektroenergetycznej (szt.)
Liczba kotłowni przystosowanych do wykorzystania paliw ze źródeł odnawialnych (szt.)
Długość nowo wybudowanej sieci gazowej (w km)
Liczba nowo wykonanych przyłączy do sieci gazowej (szt.)
% zgazyfikowania gminy
Liczba budynków, w których wymieniono pokrycia azbestowe (szt.)
Odsetek powierzchni gminy objętej miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
w stosunku do powierzchni, która powinna być nimi objęta
Wolne tereny do zagospodarowania pod funkcje mieszkaniowe, produkcyjno-usługowe i
rekreacyjno-wypoczynkowe (w ha)
73
Zasób niezabudowanych gruntów komunalnych (w ha)
Stan wyposażenia niezabudowanych gruntów komunalnych w urządzenia infrastruktury
technicznej (opis poszczególnych nieruchomości gruntowych)
Wielkość środków finansowych z budżetu gminy wydatkowanych na uzbrojenie nowych
terenów inwestycyjnych (produkcja, handel, usługi, mieszkalnictwo)
Liczba nowopowstałych domów letniskowych na terenach przeznaczonych pod zabudowę
letniskową (szt.)
Tak określone wskaźniki pozwalają na ukazanie dynamiki zachodzących zmian w
poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Teresin w czasie i stopień
zaawansowania realizacji przyjętych celów strategicznych. Powyższe mierniki można
również stosować do porównań z innymi gminami porównywalnej wielkości, średnią dla
powiatu sochaczewskiego, gmin wiejskich województwa mazowieckiego i Polski.
Bezpośredni nadzór nad realizacją ustaleń STRATEGII należeć będzie do Wójta Gminy
Teresin, zaś bieżący nadzór sprawować będzie wyznaczony pracownik Urzędu Gminy KOORDYNATOR REALIZACJI STRATEGII. Do jego zadań będzie należało:
bieżąca koordynacja, kontrola i analiza realizacji ustaleń Strategii,
stała obserwacja zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych rozwoju
Gminy,
monitoring realizacji ustaleń STRATEGII - pozyskiwanie i przetwarzanie niezbędnych
danych,
ocena efektów realizacji ustaleń STRATEGII - analiza wskaźników (produktu i rezultatu)
zawartych w powyższym zestawieniu,
przygotowywanie raportów z realizacji ustaleń STRATEGII i ich przekazywanie Wójtowi
Gminy,
identyfikacja i analiza rozbieżności pomiędzy założeniami strategicznymi a osiągniętymi
rezultatami oraz określanie rodzajów działań naprawczych,
aktywne poszukiwanie źródeł finansowania poszczególnych zadań (projektów) zawartych
w STRATEGII, w tym środków pomocowych Unii Europejskiej.
Informacje zebrane w ten sposób, pomimo ich czysto informacyjnego charakteru, pozwolą
na śledzenie zaawansowania poszczególnych zadań oraz podjęcie działań naprawczych
w przypadku wystąpienia trudności w realizacji ustaleń STRATEGII.
Podmiotem periodycznie (przynajmniej raz na rok) kontrolującym i oceniającym przebieg
realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY TERESIN DO 2020 ROKU
będzie Rada Gminy Teresin i jej poszczególne Komisje.
74
CZĘŚĆ VIII
KIERUNKI DZIAŁAŃ NA RZECZ SKUTECZNEJ
REALIZACJI USTALEŃ STRATEGII
Skuteczna realizacja ustaleń zawartych w STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
GMINY TERESIN DO 2020 ROKU zależna jest od dwojakiego rodzaju uwarunkowań:
ZEWNĘTRZNYCH, tkwiących w otoczeniu (międzynarodowym, w tym w Unii Europejskiej,
krajowym i wojewódzkim), na które władze gminy nie mają praktycznie żadnego
wpływu. Otoczenie jest bardzo zmienne i dynamicznie przekształcające się, zaś zdarzenia
i procesy w nim zachodzące są w wielu przypadkach trudno przewidywalne (np. podstawy
prawno-finansowe funkcjonowania samorządu terytorialnego, koniunktura gospodarcza w
kraju i zagranicą, zasobność budżetu państwa, dyrektywy i zalecenia Unii Europejskiej,
itp.). Uwarunkowania zewnętrzne mogą więc być bądź czynnikami stymulującymi, bądź
ograniczającymi skuteczność realizacji ustaleń Strategii. Niestety trudno jest przewidzieć,
jaki będzie bilans tych oddziaływań - czy korzystny, czy tez niekorzystny dla Gminy.
WEWNĘTRZNYCH, na które władze gminy mają bezpośredni wpływ. Generalnie rzecz
biorąc, skuteczna realizacja ustaleń Strategii wymagać będzie aktywnych,
systematycznych oraz skoordynowanych działań obecnych i przyszłych Władz Gminy
Teresin, gminnych jednostek organizacyjnych, sołtysów i rad sołeckich na rzecz
urzeczywistnienia ustaleń STRATEGII. W wielu przypadkach będą to działania pionierskie,
często rozłożone na wiele lat, trudne i skomplikowane, zwłaszcza jeśli chodzi o zmianę
mentalności, postaw i systemu wartości mieszkańców, czy zaktywizowanie i
zintegrowanie społeczności lokalnej na rzecz wspólnego rozwiązywania problemów,
zgodnie z powiedzeniem: „jeśli sami sobie nie pomożemy, to nikt nam nie pomoże”.
Do podstawowych kierunków (uwarunkowań wewnętrznych) działań Władz Gminy
Teresin na rzecz skutecznej realizacji ustaleń Strategii zaliczyć należy:
1. Doskonalenie struktur organizacyjnych i procedur postępowania administracyjnego
Urzędu Gminy
Działania w tym względzie winny być skierowane zarówno w stosunku do normalnego,
rutynowego działania administracyjnego, które musi odpowiadać oczekiwaniom
mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych, jak i działań związanych z realizacją ustaleń
strategicznych. Muszą one charakteryzować się brakiem rutynowości i biurokratyzmu, co
wymaga pozytywnego nastawienia ze strony wszystkich pracowników Urzędu Gminy i
krótkich terminów przy załatwianiu wszelkich spraw interesantów. Działania w tym
względzie winny zmierzać do:
modyfikacji struktury organizacyjnej i koordynacji działań międzywydziałowych Urzędu
Gminy w celu skutecznej realizacji ustaleń Strategii oraz monitorowania i kontroli
postępów w ich realizacji,
75

podniesienia kwalifikacji zawodowych pracowników Urzędu Gminy i ich sprawności
administracyjnej w obsłudze interesantów (mieszkańcy, istniejące podmioty gospodarcze,
potencjalni inwestorzy),
racjonalnego, oszczędnego i efektywnego zarządzania posiadanymi zasobami
finansowymi i mieniem komunalnym, a także zagospodarowania przestrzeni Gminy,
podniesienia standardu obsługi technicznej Urzędu Gminy, w tym sprzętu
komputerowego wraz z odpowiednim oprogramowaniem.
Niezbędne jest także stworzenie systemu informacji o zjawiskach i procesach
dokonujących się na terenie Gminy, przez który należy rozumieć zintegrowany zespół ludzi,
środków oraz metod (programów) zbierania, przechowywania, przetwarzania, aktualizowania
niezbędnych danych potrzebnych Władzom Gminy Teresin do podejmowania decyzji
dotyczących aktualizowania, modyfikowania oraz monitorowania i kontroli realizacji ustaleń
STRATEGII. Jeśli tak rozumiany system ma być skuteczny, nie może ograniczać się wyłącznie
do gromadzenia informacji, lecz musi także zapewniać stałą i merytoryczną ich analizę. Stąd
też przy jego organizowaniu muszą być spełnione następujące warunki:
dostarczanie informacji kompleksowych oraz aktualnych w celu ich skutecznego i
efektywnego wykorzystania,
umożliwienie stałego monitorowania stanu istniejącego, silnych i słabych stron Gminy,
warunków życia mieszkańców, gospodarki lokalnej, stanu zagospodarowania
przestrzennego, stanu środowiska przyrodniczego i ochrony dziedzictwa kulturowego,
itp.,
zapewnienie wymiany informacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi Gminy oraz
między kierownictwem a pracownikami,
umożliwienie wczesnego rozpoznania nadchodzących zmian tkwiących w otoczeniu
Gminy (szanse i zagrożenia rozwojowe),
umożliwienie monitorowania oraz kontroli i oceny efektów realizacji ustaleń Strategii.
Tak rozumiany system informacji musi obejmować poszczególne sfery funkcjonalne
Gminy, tj. społeczną, gospodarczą, ekologiczną, przestrzenną, infrastrukturalną i finansową,
wszystkie szczeble kierowania i poziomy decyzyjne, a także wzajemne relacje Gmina Teresin
i jej otoczenie.
Takie działania przyczyniać się będzie w dużym stopniu do podniesienia rangi Gminy w
oczach potencjalnych inwestorów (krajowych i zagranicznych), banków oraz organizacji
pomocowych, w tym zwłaszcza Unii Europejskiej, a także będzie istotnym czynnikiem
zwiększającym efekt promocyjny Gminy Teresin.
2. Opracowanie szczegółowych planów realizacji poszczególnych zadań zapisanych w
Strategii - w pierwszym rzędzie priorytetowych
Plany te stanowią podstawę do koordynacji podmiotowej, przedmiotowej, przestrzennej i
czasowej ich realizacji oraz zapewnienia niezbędnych źródeł ich finansowania (własnych i
zewnętrznych). Winny one zawierać:
76
• termin rozpoczęcia i zakończenia realizacji zadania (część zadań może mieć charakter
ciągły, np. w zakresie bezpieczeństwa publicznego - w tej sytuacji nie określa się terminu
jego zakończenia),
• etapy realizacji zadania (w sytuacji jeśli jest to pożądane lub niezbędne z punktu widzenia
jego specyfiki),
• określenie podmiotu odpowiedzialnego za wykonanie zadania oraz podmiotów
współpracujących lub współodpowiedzialnych,
• koszty finansowe, społeczne (w kategoriach korzyści lub niekorzyści dla mieszkańców lub
ich części) i ekologiczne związane z realizacją zadania,
• źródła finansowania zadania,
• spodziewane efekty z realizacji zadania dla mieszkańców gminy, gospodarki lokalnej,
ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, zagospodarowania
przestrzennego, finansów gminy, itp.),
• lokalizacja przestrzenna zadania (jeśli wiąże się ono z konkretnym miejscem w przestrzeni
gminy).
3. Sukcesywne opracowywanie i skuteczna realizacja wieloletniego planu inwestycyjnego
i finansowego
Wieloletni plan inwestycyjny stanowi podstawę do prowadzenia długookresowej polityki
inwestycyjnej Gminy Teresin. Zawiera on listę zadań inwestycyjnych w układzie
priorytetowym (rankingowym) przewidzianych do realizacji wraz z zakresem rzeczowym i
finansowym w rozbiciu na poszczególne lata. Innymi słowy, stanowi on zbiór
wyselekcjonowanych, ocenionych i zaakceptowanych do realizacji - przez Władze Gminy
Teresin - gminnych zadań inwestycyjnych w określonym horyzoncie czasu. Jego posiadanie
przyczynia się do racjonalizacji wydatków inwestycyjnych. Drugi - stanowi podstawę do
prowadzenia długookresowej polityki finansowej i jest narzędziem efektywnego zarządzania
finansami Gminy Teresin. Określa on:
niezbędny, racjonalny poziom wydatków bieżących zapewniający wykonanie wszystkich
zadań statutowych Gminy,
wolne środki brutto, które można wykorzystać na finansowanie inwestycji gminnych i
obsługę długu,
wolne środki netto na realizację gminnych programów inwestycyjnych (a więc po
uwzględnieniu kosztów obsługi istniejącego zadłużenia i zabezpieczenia środków na
obsługę planowanego zadłużenia),
górny pułap możliwości zadłużenia się Gminy - przyjmując najbardziej prawdopodobne
założenia co do warunków kredytowania inwestycji gminnych.
Oba wieloletnie plany stanowią „pomost” pomiędzy ustaleniami Strategii, a corocznymi
budżetami Gminy Teresin.
77
4. Prorozwojowa (proinwestycyjna) polityka finansowa Władz Gminy Teresin
Polityka ta winna zmierzać w pierwszym rzędzie do długookresowej maksymalizacji
dochodów budżetowych, racjonalizacji wydatków bieżących oraz poprawy efektywności
wykorzystania własnych środków inwestycyjnych. Głównym czynnikiem maksymalizacji
dochodów budżetowych jest przede wszystkim trwały i dynamiczny rozwój gospodarczy,
jako bazy dochodowej zarówno dla mieszkańców, jak i budżetu Gminy, a także lepsza
ściągalność podatków i opłat lokalnych (w tym podatku od nieruchomości). Z kolei,
racjonalizacja wydatków bieżących powinna zmierzać do minimalizacji kosztów zaspokajania
potrzeb publicznych należących do zadań Gminy, przy zachowaniu określonego standardu
świadczonych usług. Wymaga to prowadzenia stałego monitoringu bieżących kosztów
utrzymania określonych obiektów, urządzeń i świadczenia usług. Dotyczy to szczególnie
kosztów funkcjonowania oświaty gminnej, które w ostatnich latach znacznie wzrosły.
Natomiast poprawa efektywności wykorzystania środków inwestycyjnych wymaga
konsekwentnego stosowania zasady racjonalnego gospodarowania, tj. „maksymalizacji
efektów z wydatkowanych nakładów lub minimalizacji nakładów na uzyskanie założonego
efektu”. Możliwość stosowania tej zasady występuje we wszystkich fazach procesu
inwestycyjnego poczynając od koncepcji projektu inwestycyjnego poprzez jego
przygotowanie, a następnie realizację. Najważniejszą sprawą jest maksymalne skracanie
czasu procesu inwestycyjnego, zgodnie z zasadą „czas to pieniądz”, co wymaga precyzyjnego
jego zaplanowania. Ponadto, nie należy zbytnio rozbudowywać „frontu inwestycyjnego”,
bowiem grozi to wydłużeniem się czasu trwania inwestycji, a w konsekwencji wzrostem
ogólnych kosztów inwestycji.
Potencjalne możliwości zwiększenia środków finansowych na inwestycje gminne istnieją
poprzez szersze korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania, w tym z preferencyjnych
kredytów bankowych i środków pomocowych Unii Europejskiej, a także podejmowanie
wspólnych przedsięwzięć w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (tzw. PPP). Dzięki
takim działaniom będzie można maksymalizować wielkość środków finansowych
przeznaczanych na inwestycje gminne, które wynikają z ustaleń Strategii.
5.
Partnerska współpraca
przedsiębiorcami
z
mieszkańcami,
organizacjami
pozarządowymi
i
Władze Gminy Teresin winny poszukiwać partnerów społecznych chętnych do współpracy
przy realizacji ustaleń STRATEGII. W tym celu będą one inicjować i koordynować partnerską
współpracę z mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi, lokalnymi środowiskami
opiniotwórczymi i przedsiębiorcami funkcjonującymi na terenie Gminy. Efektem tej
współpracy będzie niewątpliwie podniesienie efektywności wydatkowania środków
finansowych z budżetu (środki publiczne), lepsze zaspokajanie zbiorowych potrzeb
społecznych, umacnianie poczucia podmiotowości mieszkańców oraz uzyskanie możliwości
wczesnego reagowania na problemy lokalne, a w konsekwencji wzrost jakości życia
mieszkańców Gminy i poprawę warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych.
Współpraca ta winna się opierać na następujących pięciu generalnych zasadach:
78

- Władze Gminy Teresin będą udzielać finansowej i
organizacyjnej pomocy
organizacjom pozarządowym w niezbędnym zakresie
uzasadnionym potrzebami mieszkańców,
ZASADA NIEZALEŻNOŚCI - Władze Gminy Teresin i organizacje pozarządowe nie
pretendują do narzucania sobie nawzajem zadań, szanując swoją autonomię, co umożliwia
partnerską ich współpracę,
ZASADA FINANSOWANIA PRZEDMIOTOWEGO - środki finansowe z budżetu Gminy Teresin
są przyznawane na ściśle określone przedsięwzięcia (dotyczy to zadań inicjowanych i
realizowanych przez organizacje pozarządowe), a nie określonym organizacjom, np. w
formie grantów - poszczególne organizacje składają konkretne programy, które podlegają
ocenie merytorycznej i wyborowi przez Władze Gminy Teresin,
ZASADA KORZYŚCI PUBLICZNEJ - pierwszeństwo w dostępie do środków finansowych z
budżetu Gminy Teresin mają te zadania, których pozytywne skutki będą dotyczyły
możliwie jak najszerszego grona mieszkańców, lub które w inny sposób będą realizowały
ważne korzyści publiczne, np. opieka nad niepełnosprawnymi, działalność edukacyjna,
opiekuńczo-wychowawcza, sportowa oraz kulturalna wśród dzieci i młodzieży,
ZASADA POZYSKIWANIA DODATKOWYCH ŚRODKÓW FINANSOWYCH na realizację
określonych zadań ze źródeł zewnętrznych (np. prywatni sponsorzy, zagraniczne środki
pomocowe, w tym z Unii Europejskiej).
Efektem partnerskiej współpracy Władz Gminy Teresin z organizacjami pozarządowymi
będzie niewątpliwie podniesienie efektywności wydatkowania środków budżetowych (są to
środki publiczne), lepsze zaspokajanie potrzeb społecznych, umacnianie poczucia
podmiotowości mieszkańców oraz uzyskanie możliwości wczesnego reagowania na problemy
lokalne, a w konsekwencji wzrost jakości życia jej mieszkańców.
Z kolei, partnerska współpraca Władz Gminy Teresin z przedsiębiorcami umożliwia
poznanie ich potrzeb oraz możliwości rozwojowych. Ułatwia to tworzenie jak najlepszych
warunków do prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza przez małe i średnie firmy.
Tak rozumiana współpraca z przedsiębiorcami pozwala również na włączenie się
przedsiębiorców w rozwiązywanie problemów rozwojowych Gminy, a także prowadzenie
wspólnej promocji na arenie krajowej i międzynarodowej.
ZASADA
POMOCNICZOŚCI
6. Promocja walorów i zasobów Gminy Teresin
Jest ona istotnym uwarunkowaniem skutecznej realizacji ustaleń strategicznych. Ma ona
na celu wyrobienie pozytywnego wizerunku Gminy Teresin u potencjalnych inwestorów,
mieszkańców i turystów. Promocja musi być prowadzona w sposób aktywny i nie może
zaniedbywać żadnych sposobności, tak w środkach masowej informacji, jak i podczas
różnego rodzaju konferencji, targów, kontaktów z odpowiednimi agendami rządowymi, czy
wreszcie bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi inwestorami.
79
7. Krajowa partnerska współpraca Gminy Teresin
Część ustaleń zapisanych w STRATEGII może być realizowana wspólnie w ramach powiatu
sochaczewskiego jako całości lub z wybranymi gminami, wchodzącymi w jego skład, a także
z innymi gminami i władzami województwa mazowieckiego. Wspólna realizacja
przedsięwzięć przyczyniać się będzie do lepszego zaspokojenia potrzeb mieszkańców oraz
racjonalizacji wydatkowania środków finansowych z budżetu Gminy. Takie podejście będzie
również czynnikiem zwiększającym szanse na uzyskanie wsparcia finansowego ze źródeł
zewnętrznych, w tym zwłaszcza środków pomocowych Unii Europejskiej.
8. Międzynarodowa partnerska współpraca Gminy Teresin
Umożliwia ona skorzystanie z doświadczeń gmin zagranicznych w kwestii metod i
praktycznych sposobów rozwiązywania różnych problemów, a także umożliwia realizację
wspólnych przedsięwzięć, na które można uzyskać wsparcie ze strony Unii Europejskiej.
Współpraca ta jest również ważna z punktu widzenia nawiązywania bezpośrednich kontaktów
mieszkańców współpracujących gmin, przedsiębiorców działających na ich terenie,
organizację wspólnych przedsięwzięć kulturalnych i sportowych.
9. Działania informacyjne i promocyjne
Mają one na celu informowanie o postępach i trudnościach we wdrażaniu ustaleń
STRATEGII. Działania w tym względzie są niezbędnym narzędziem konsultacji społecznej.
Stanowią dobrą podstawę nie tylko do społecznego poparcia ustaleń STRATEGII, ale do
współudziału w ich wdrażaniu. W myśl zasady, że „społeczność lokalna powinna być
informowana o działaniach władz samorządowych”, wdrażanie ustaleń STRATEGII zawsze
musi mieć swoje odzwierciedlenie w planowej polityce informacyjnej Władz Gminy Teresin.
Nie chodzi tu wyłącznie o funkcję informacyjną, ale także „nawiązanie partnerskich
stosunków z mieszkańcami i przedsiębiorcami w celu włączenia ich w proces realizacji
ustaleń Strategii. Podstawowym celem działań informacyjnych i promocyjnych jest dotarcie
do jak najszerszej grupy beneficjentów działań podejmowanych w ramach STRATEGII
(obecnych oraz potencjalnych mieszkańców i przedsiębiorców oraz turystów, organizacji
pozarządowych i partnerów społecznych), a także podmiotów mogących być partnerami w
realizacji projektów planowanych zadań. Aby osiągnąć cele związane z informacją i promocją
ustaleń STRATEGII i postępów w ich realizacji będą stosowane m.in. następujące środki i
instrumenty:
publikacja tekstu STRATEGII oraz okresowych ocen jej realizacji na stronach
internetowych Gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej,
spotkania z potencjalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi w realizacji konkretnych
zadań.
publikacje, broszury informacyjne, plakaty, reklamy, materiały audio-wizualne, ulotki,
współpraca z mediami - publikacje prasowe, informacje w telewizji i w rozgłośniach
radiowych.
80

strategia zrównoważonego rozwoju gminy teresin do

Transkrypt

Podobne dokumenty

OSP Teresin Dane jednostki: Teresin ul. Południowa 2

OGŁOSZENIE O NABORZE NA WOLNE

MIŚ-9 - BIP Teresin

Urząd Gminy Teresin

komunikat o konieczności złożenia nowych deklaracji o wysokości

USC-4 - BIP Teresin