04_03_2015_Opinie i uwagi PIIT do noweli ustawy o RiTV

Transkrypt

Uwagi i Opinie
Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (PIIT/Izba)
do projektu nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji z dnia 4 lutego 2015 r.
Zdaniem PIIT, projektowana nowelizacja zmienia w sposób znaczący obowiązujące dotąd
reguły funkcjonowania rynku mediów i stanowi próbę zbudowania nowego ładu
medialnego w naszym kraju. Jednak proponowane zmiany, już chociażby z racji zwiększenia
i to pięciokrotnie czasu emisji programów zawierających udogodnienia dla osób z
dysfunkcją narządu wzroku i słuchu w programach telewizyjnych, spowodują także znaczący
wzrost kosztów funkcjonowania oraz istotne zmiany w ofertach programowych. Ponadto,
ustawa wprowadza szereg nowych pojęć i definicji (program okolicznościowy, nadawca
środowiskowy i lokalny etc.), co w wielu przypadkach zmusi nadawców i producentów do
weryfikacji przyjętych strategii rynkowych.
Jednak nasz największy niepokój, budzi nadmierna naszym zdaniem ilość delegacji
ustawowych. Uważamy za niedopuszczalne regulowanie za pomocą rozporządzeń,
kluczowych z punktu widzenia pewności obrotu gospodarczego kwestii, takich jak
przenoszenie praw z koncesji, ustalanie ilości i rodzaju poszczególnych udogodnień dla osób
niepełnosprawnych czy próba definiowania kryteriów dla nadawcy lokalnego i/lub
środowiskowego poprzez odesłanie do zapisów koncesyjnych a więc w trybie
administracyjnym a nie ustawowym.
Pomimo tych zastrzeżeń, projekt uważamy za ważny, potrzebny i jako środowisko łączymy z
nim nadzieje na uporządkowanie kwestii dotychczas niedoregulowanych i upatrujemy
szansy na jakościowy rozwój rynku.
Uwagi szczegółowe:
Ad. art. 4 w zakresie definicji ustawowych
ust. 13a - Definicja „programu okolicznościowego”
Wprowadzenie w projekcie nowelizacji ustawy definicji programu okolicznościowego należy
uznać za pozytywne rozwiązanie mające na celu wyjaśnienie dotychczasowych wątpliwości
dotyczące prawnego charakteru tzw. usług pay per view. Dobrym rozwiązaniem jest
jednoznaczne wskazanie, że nadawcy programów okolicznościowych nie mają obowiązku
ubiegać się o koncesję ani nie mają obowiązku promowania twórczości europejskiej ani
stosowania udogodnień dla osób niepełnosprawnych.
Jednak, istnieją naszym zdaniem uzasadnione wątpliwości, czy zaproponowana definicja jest
adekwatna do praktyki rynkowej i kierunków jej rozwoju. Dla uniknięcia wątpliwości,
proponujemy następujące zmiany zaproponowanej definicji:
−
usunięcie ograniczenia czasowego obejmującego 30 dni lub zamianę na dłuższy okres
czasu, wynoszący, co najmniej 12 miesięcy (dot. art. 4 ust. 13 a) lit a). W trybie programu
okolicznościowego mogą być realizowane np. audycje poświęcone jednemu wydarzeniu
sportowemu (np. igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata) lub obejmujące cały sezon
PIIT: Uwagi i opinie do projektu nowelizacji ustawy o radiofonii i TV, 2015-03-04
str. 1
zmagań sportowych w jednej dyscyplinie sportowej (np. w przypadku Pucharu UEFA sezon
trwa 12 miesięcy), może być realizowana trasa koncertowa obejmująca koncerty mające
miejsce w różnych krajach na przestrzeni kilku miesięcy. Dla wymienionych powyżej
przykładów, zawężenie definicji ustawowej do okresu 30 dni jest zbyt restrykcyjne i nie
znajduje uzasadnienia funkcjonalnego;
−
usunięcie kryterium czasowego obejmującego 24 godziny (dot. art. 4 ust. 13 a) lit b).
Pozostawienie ww. kryterium może w przyszłości spowodować liczne kontrowersje
i wątpliwości. Przykładam może być np. najdłuższy w historii mecz tenisa rozegrany
pomiędzy Nicolasem Mahut a Johnem Isnerem, który trwał 11 godzin i 5 minut, ale
transmisja był podzielona na 3 dni (tj. 22, 23 i 24 czerwca 2010 roku).
W przypadku programów okolicznościowych, uważamy, że lepszym z praktycznego punktu
widzenia kryterium definiującym te programy jest kwestia chwili ich udostępnienia.
Programy okolicznościowe są udostępniane odbiorcom w terminie wskazanym przez
nadawcę (co zazwyczaj wynika z warunków stawianych przez organizatorów wydarzeń
okolicznościowych), a nie w momencie wybranym przez odbiorcę (w przeciwieństwie do
usług audiowizualnych na żądanie). Oczywiście w późniejszym czasie programy
okolicznościowe mogą się przekształcić w usługi audiowizualne na żądanie (np. archiwalne
wydarzenia sportowe, koncerty i inne). Jednak, czas, w jakim są one dostępne nie jest
kryterium decydującym o specyfice tych programów w stosunku do innych kategorii
ustawowych. Obowiązujące obecnie przepisy ani propozycja przewidziana w projekcie nie
pozwalają na jednoznaczne odróżnienie programów okolicznościowych od audiowizualnych
usług na żądanie, dlatego wprowadzenie w przyszłości kryterium momentu udostępnienia,
w naszej ocenie, może zakończyć dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne.
Dodatkowo, należy wskazać, że wprowadzenie dwóch kryteriów czasowych – 30 dni i 24
godziny jest niezrozumiałe w kontekście praktyki rynkowej.
Poza kryterium czasowym zawartym w definicji, proponujemy także zmiany w zakresie:
−
usunięcia kryterium „dostępu za opłatą” (dot. art. 4 ust. 13 a) lit b). Obecnie
odpłatność za tego typu materiały nie musi być bezpośrednio ponoszona przez odbiorcę.
Wiele modeli biznesowych przewiduje dokowanie opłaty albo w ramach abonamentu, albo
przez podmiot trzeci – sponsora transmisji albo finansowanie jej ze sprzedaży czasu
reklamowego. Kryterium „dostępu za opłatą” nie ma znaczenia funkcjonalnego z punktu
widzenia ustawy o radiofonii i telewizji, a pozostawienie go w projekcie ustawy może
spowodować niepotrzebne ograniczenie zakresu regulacji do wybranych tylko modeli
biznesowych. Bardziej stosowne wydaje się kryterium dostępu na żądanie. Tak jak
w przypadku usługi audiowizualnej na żądanie, dostawca udostępnia program
okolicznościowy wyłącznie na życzenie odbiorcy, co więcej może on także tworzyć katalogi
programów okolicznościowych udostępnianych w ramach działalności nadawcy;
−
poszerzenia katalogu przedmiotowego wydarzeń transmitowanych w ramach
programów okolicznościowych (art. 4 ust. 13 a) lit a) oraz litera b). Projekt zawęża katalog
wydarzeń transmitowanych w ramach programów okolicznościowych wyłącznie do
wydarzeń sportowych, podczas, gdy w art. 4 ust. 13 a) lit a) wskazane zostały także
wydarzenia społeczne, kulturalne, edukacyjne, rozrywkowe oraz religijne. W naszej ocenie,
wprowadzenie takich ograniczeń przedmiotowych nie jest uzasadnione, zatem katalog ten
powinien być taki sam jak w art. 4 ust. 13 a) lit a. Co więcej, oba katalogi powinny być
poszerzone o wydarzenia rozrywkowe. Ewentualnie, proponujemy zmianę sposobu
str. 2
wyliczenia przedmiotowego wydarzeń objętych definicją programu okolicznościowego
z wyliczenia enumeratywnego na wyliczenie przykładowe.
Ponadto Nie jest zrozumiałe, jaki jest cel wyodrębniania w ramach definicji programu
okolicznościowego, punktu b) jeśli wydaje się, że punkt b) zawiera się w punkcie a). Jeśli
punkt b) nie zawiera się w punkcie a), to w takim razie należałoby dookreślić relację tych
punktów.
Błędne wydaje się także określenie: „transmisja sportowa z jednego wydarzenia”. Powinno
raczej być: „transmisja z jednego wydarzenia sportowego”. Inaczej nie jest jasne, jakimi
środkami nadawca ma zapewnić „sportowy” charakter transmisji z (dowolnego) wydarzenia.
•
Pkt. 10a i 10b – definicja nadawcy środowiskowego i nadawcy lokalnego.
Przedłożony projekt wprowadza definicje nowych kategorii nadawców – nadawcę
środowiskowego i nadawcę lokalnego, przewidując jednocześnie dla tych podmiotów szereg
ulg, zwłaszcza finansowych.
Nie negując, co do zasady, potrzeby takiej regulacji należy wskazać, iż projektowana definicja
tych podmiotów winna być doprecyzowana już na gruncie ustawowym, a nie jak obecnie poprzez odesłanie do zapisów koncesyjnych.
W wypadku nadawcy środowiskowego zastrzeżenia budzi przesłanka zawarta w pkt. 10a
pod lit. a) oraz lit. c) projektowanej definicji, natomiast w odniesieniu do nadawcy lokalnego
przesłanka z art. 10b lit. a).
Zgodnie z projektem nadawca środowiskowy „rozpowszechnia program służący celom
społecznym szczegółowo zdefiniowanym w koncesji”
Społeczny cel rozpowszechnianego programu ma stanowić podstawowy, jak można wnosić
z uzasadnienia, element wyróżniający, przemawiający za szczególnym traktowaniem danego
nadawcy. W takiej sytuacji ustawodawca powinien wskazać już w akcie o randze ustawowej
cele społeczne, które uznaje za na tyle doniosłe, by uzasadniały odmienne traktowanie
nadawcy, którego program je realizuje, zwłaszcza, że programy wszystkich nadawców służą
przecież celom społecznym.
Odesłanie w tym zakresie w całości do postanowień koncesyjnych – a więc aktu o
charakterze indywidualnym - nie realizuje zdaniem PIIT zasad prawidłowej legislacji,
albowiem kryteria różnicujące sytuację prawną podmiotów prowadzących tę samą
działalność gospodarczą nie mogą być wprowadzone decyzją administracyjną, bez
należytego umocowania ustawowego.
Nadto, rozwiązanie takie jest niepraktyczne, albowiem podmiot, który chciałby rozpocząć
działalność, jako nadawca środowiskowy nie jest w stanie, przed wydaniem koncesji, ocenić
czy planowana działalność, z uwagi na zawartość merytoryczną
programu, będzie
go uprawniała do uzyskania statusu nadawcy środowiskowego.
Warto podkreślić, że jest to rozwiązanie, które odbiega od przyjętego dla nadawcy
społecznego, mimo, iż ma realizować bardzo zbliżone cele.
Zwracamy także uwagę, że przyjęta w projekcie przesłanka „przeznaczania uzyskanego
dochodu w całości na cele inne niż zarobkowe” jest nieprecyzyjna, przez co może prowadzić
w praktyce do problemów z prawidłową kwalifikacją poszczególnych wydatków, jak też do
str. 3
występowania licznych nadużyć. W skrajnej interpretacji można by dojść do wniosku, że
realizacją tej przesłanki byłaby wypłata każdorazowo całości rocznego zysku wspólnikom w
postaci dywidendy (ewidentnie działanie nienakierowane na „zarobek” nadawcy), jednak
przeznaczenie zysku na inwestycje bądź choćby lokaty bankowe byłoby sprzeczne z
wymogiem ustawowym.
Analogiczna sytuacja ma miejsce w wypadku definicji nadawcy lokalnego, z uwagi
na wymóg rozpowszechniania programu „zawierającego tematykę lokalną, której udział
został szczegółowo zdefiniowany w koncesji”.
Należy również zauważyć, że o status nadawcy lokalnego występować będą mogły
podmioty komercyjne, dla których prowadzenie stacji radiowej stanowiło będzie działalność
gospodarczą, nastawioną na zysk. Podmioty te niejednokrotnie będą na tym samym rynku
konkurować z nadawcami, którzy nie uzyskają statusu nadawcy lokalnego, przy czym
konkurencja ta zostanie zaburzona z uwagi na niższe obciążenia publiczne ciążące
na nadawcy lokalnym.
Jeżeli wprowadzanie różnicowania w sytuacji prawnej podmiotów ma mieć charakter
niedyskryminujący, winno wynikać z ustawowo wskazanych, ważnych kryteriów. W tym
wypadku kryterium takie powinna stanowić zawartość tematyki lokalnej. Uzasadnione
będzie odmienne traktowanie nadawcy lokalnego, jeżeli rozpowszechniany przez niego
program będzie programem lokalnym, a więc wyspecjalizowanym tematycznie. Jednocześnie
kryterium takiego różnicowania może zostać wprowadzone wyłącznie ustawowo.
Wobec powyższego postulujemy doprecyzowanie przesłanek ustawowych poprzez określenie
procentowego udziału tematyki lokalnej, jaki winien realizować nadawca lokalny.
Jednocześnie wielkość udziału tej tematyki w programie powinna odpowiadać
wyspecjalizowanemu charakterowi rozpowszechnianego programu, a więc oscylować
w granicach wskazanych w art. 4 pkt. 13 ustawy o radiofonii i telewizji.
Ad. art. 10 ustawy o radiofonii i telewizji – uchylenie ust. 4 – procedura nakładania kary na
nadawcę.
W uzasadnieniu dla wprowadzonej zmiany wskazano, iż zmierza ona do przyspieszenia
procedury stosowania sankcji administracyjnych wobec nadawców. Zasadność
wprowadzenia zmiany budzi wątpliwość w szczególności z uwagi na fakt, iż Krajowa Rada w
swych oficjalnych dokumentach i wystąpieniach (np. w corocznych sprawozdaniach) nigdy
nie zgłaszała potrzeby zwiększenia swych uprawnień o charakterze represyjnym.
Praktyka funkcjonowania rynku wskazuje natomiast, że wezwanie nadawcy do usunięcia
naruszeń kierowane na podstawie art. 10 ust. 4 ustawy o radiofonii i telewizji pełni funkcję
dyscyplinującą bez konieczności nakładania kary finansowej. Należy też zwrócić uwagę,
iż nowelizacja wyłącza w tym zakresie uprawnienia kolegialnego organu konstytucyjnego,
jakim jest Krajowa Rada na rzecz jej Przewodniczącego, który wydaje w tym przedmiocie
decyzje bez uzyskania uprzedniej uchwały Krajowej Rady.
Ad. Zmiany art. 14a ust. 1 pkt. 2a oraz ust. 1a – obowiązki informacyjne.
Projektowana ustawa rozszerza obowiązki informacyjne ciążące na nadawcy o konieczność
zapewnienia odbiorcom łatwego, bezpośredniego i stałego dostępu do informacji o osobach
wchodzących w skład organów nadawcy oraz o jego strukturze kapitałowej (właścicielskiej).
str. 4
Regulacja ta jest naszym zdaniem wadliwa pod względem legislacyjnym, a nadto zupełnie
nieuzasadniona merytorycznie.
Przede wszystkim należy wskazać, że działalność w zakresie rozpowszechniania programów
radiowych i telewizyjnych stanowi działalność gospodarczą podlegającą ogólnym zasadom,
w tym ochronnym, właściwym dla ogółu przedsiębiorców. Ponieważ jednak działalność ta
już niejako na wstępie podlega ograniczeniom z uwagi na jej regulowany charakter, stąd
wszelkie dodatkowe obciążenia i obowiązki mogą być nakładane na prowadzące ją
podmioty jedynie wyjątkowo, w sytuacjach, gdy jest to niezbędne dla ochrony istotnych
społecznie wartości.
Obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie informacji o składzie organów
oraz strukturze kapitałowej są kompleksowo regulowane w ustawie kodeks spółek
handlowych oraz ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Proponowana regulacja odnosi się, więc do materii regulowanej innymi aktami prawnymi,
a nadto nakłada obowiązki dalej idące niż te statuowane powołanymi ustawami.
Wystarczy tylko zauważyć, że ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym wymaga, w
wypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wykazywania wyłącznie tych
udziałowców, których udział w kapitale zakładowym wynosi co najmniej 10% (według
projektu 5%), a nie nakłada w ogóle takiego obowiązku na akcjonariuszy spółek akcyjnych,
(co oczywiste, jeżeli wziąć pod uwagę, iż w spółce tej mogą występować wyłącznie akcje na
okaziciela).
Co więcej, w wypadku osób fizycznych projekt ingeruje w materię objętą ustawą o ochronie
danych osobowych.
Zgodnie z projektem nadawca winien upublicznić dane osobowe wspólników (pod rygorem
kary), a więc podmiotów wobec nadawcy zewnętrznych, na których nie ciąży obowiązek
wyrażenia zgody na taką publikację. Innymi słowy nowelizacja określa sytuację prawną nie
tylko nadawcy, ale również osób fizycznych, które nie podlegają regulacji ustawy o
radiofonii i telewizji, kwestionując zarazem ochronę przewidzianą ustawą o ochronie danych
osobowych.
Jednocześnie przedstawione dla powyższej regulacji uzasadnienie nie stanowi
merytorycznego uzasadnienia dla wprowadzanych obowiązków, a wręcz jest sprzeczne
z zasadami wynikającymi z ustawy o radiofonii i telewizji.
W uzasadnieniu wskazano, że przedmiotowe informacje są niezbędne, aby ustalić, „kto jest
rzeczywistym właścicielem danego nadawcy, a więc kto ma decydujący wpływ na kształt
oferowanych przez niego programów”
Należy, więc zaznaczyć, że ustawa o radiofonii i telewizji nie pozostawia w tym zakresie
wątpliwości – zgodnie z art. 13 ust. 1 – „nadawca kształtuje program samodzielnie (…)
i ponosi odpowiedzialność za jego treść”.
Podmiotem, który ma decydujący, a w zasadzie wyłączny wpływ, na kształt oferowanych
programów jest nadawca. Osoba inwestora nie ma w tym wypadku, zgodnie z ustawą,
żadnego znaczenia. Ponadto, trudno sobie wyobrazić, by wspólnik posiadał jakikolwiek
str. 5
wpływ na działalność nadawczą spółki z tej tylko przyczyny, że jest jej kilkuprocentowym
udziałowcem.
Ad, art. 15 - Zmiana dotycząca audycji wytworzonej pierwotnie w języku polskim
Proponujemy dodanie do art. 4 definicji pojęcia „Format” oraz „Audycji wyprodukowanej
na podstawie Formatu”, która zaliczana będzie do kategorii audycji wytworzonych
pierwotnie w języku polskim.
Niezbędną do uregulowania kwestią pozostaje zdefiniowanie pojęcia „Format” oraz
zakwalifikowanie audycji wyprodukowanych na jego podstawie, jako audycji wytworzonej
pierwotnie w języku polskim. Zauważyć należy, że produkcja audycji produkowanej na
podstawie zakupionego formatu w całości przebiega w Polsce, do wykonania jej zatrudnieni
są polscy aktorzy i wykonawcy, nagrywana jest również w Polsce. Twierdzenie, iż scenariusz
przygotowywany na potrzeby zakupionego formatu nie jest scenariuszem wytworzonym
pierwotnie w języku polskim nie jest w tym przypadku prawdziwe.
Ad. art. 15a -Udział audycji europejskich wytworzonych przez producentów niezależnych
w programie telewizyjnym
Proponujemy, usunięcie szczegółowych zapisów dotyczących określenia procentowego
obowiązku rozpowszechniania audycji europejskich przez producentów niezależnych, gdyż
nadrzędną regulacją jest emitowanie 50% audycji europejskich i 33% produkcji polskiej. W
naszej opinii jest to wystarczające.
Zgodnie z art. 15a u.r.t. nadawca obowiązany jest do przeznaczania, co najmniej 10%
kwartalnego czasu nadawania programu na audycje europejskie wytworzone przez
producentów niezależnych. W czasie przeznaczonym na audycje europejskie wytworzone
przez producentów niezależnych, połowę czasu nadawania powinny zajmować audycje
wytworzone w okresie 5 lat przed ich rozpowszechnieniem.
Ustawodawca proponuje zmianę poprzez wskazanie, że nadawcy programów telewizyjnych
przeznaczają, co najmniej 5% kwartalnego czasu nadawania programu na audycje europejskie
wytworzone przez producentów niezależnych w okresie 5 lat przed rozpowszechnieniem w
programie.
Optymalnym rozwiązaniem byłoby pozostawienie w ustawie jedynie zapisów dotyczących
obowiązku emitowania 50% audycji europejskich oraz 33% audycji wytworzonych
pierwotnie w języku polskim, a usunięcie zapisów szczegółowych dotyczących obowiązku ich
rozpowszechniania, gdyż naszym zdaniem rynku tego nie trzeba już bardziej regulować. Z
uwagi na ilość nadawców oraz ilość dostępnych na rynku audycji oraz filmów europejskich
wytworzonych przez producentów niezależnych zapewnienie poziomu procentowego audycji
europejskich nie jest potrzebne. Zaproponowane regulacje są aktualnie niedostosowane do
istniejących realiów i sytuacji rynkowej, wobec powyższego zmiana regulacji nie wpłynie na
zmodyfikowanie przedstawianych w programach treści.
Ad. art. 15a ust. 4 dot. wyłączenia prowadzenia ewidencji kwot europejskich
•
Pkt. 1)
str. 6
Nie wiadomo jest, jak mierzyć, dla jakiej liczby odbiorców były dostępne programy. Czy
chodzi o kryterium liczby osób, które mieszkają na terytorium, na którym jest dostępny dany
program, czy też osób, które mogłyby mieć dostęp do programu bez opłat, czy też tych, które
wykupiły dostęp do programu (np. w pakiecie), czy też takich, które faktycznie, choć przez
minutę korzystały z transmisji tego programu. Przepis należałoby doprecyzować.
•
Pkt. 2)
Nie jest wiadome, jak mierzony ma być średni roczny udział w widowni. Pomiary
organizowane przez prywatne podmioty mogą się różnić. Wydaje się, że KRRiT, powinna w
takiej sytuacji zapewniać dostępność danych pozwalających w jednoznaczny sposób określić
udziały w widowni – przynajmniej umożliwić nadawcy weryfikację udziału w widowni
programu danego nadawcy. Określenie „udział w widowni” jest żargonowe i wymagałoby
doprecyzowania.
Ad. art. 16a ust 3 i 4 - Reklama
Proponujemy wprowadzenie zmiany w art.16 a ust.3 ustawy o radiofonii i telewizji i
zezwolenie na przerywanie filmów wyprodukowanych dla telewizji (z wyłączeniem serii,
seriali i audycji dokumentalnych) oraz filmów kinematograficznych raz na 30 minut,
zgodnie z treścią Dyrektywy o Audiowizualnych Usługach Medialnych. Nadto
proponujemy uelastycznienie zasad przerywania audycji innych niż filmy wyprodukowane
dla telewizji oraz filmy kinematograficzne poprzez wykreślenie zakazu ich przerywania,
jeżeli okres między kolejnymi przerwami wynosi mniej niż 20 minut.
W ostatnich latach jesteśmy świadkami procesu postępującej fragmentaryzacji rynku
telewizyjnego w Polsce oraz dalszej presji konkurencyjnej. Dla widzów w języku polskim
nadaje już ok. 200 programów telewizyjnych, w większości nadawanych z innych niż Polska
państw Unii Europejskiej.
Z tego punktu widzenia wydaje się niezrozumiałe, w świetle zasad wolnego rynku i uczciwej
konkurencji na rynku audiowizualnym, utrzymywanie dla polskich nadawców bardziej
restrykcyjnych, niż jest to przewidziane w Dyrektywie audiowizualnej, regulacji dotyczących
przerywania audycji reklamami. Art.16 a ust.3 ustawy o radiofonii i telewizji zezwala na
przerywanie filmów wyprodukowanych dla telewizji (z wyłączeniem serii, seriali i audycji
dokumentalnych) oraz filmów kinematograficznych raz na 45 minut.
Natomiast
ustawodawca unijny przewiduje możliwość przerywania tych audycji, co 30 minut. Co
więcej, wobec polskich nadawców wprowadzono dodatkowe ograniczenie, które nie ma
żadnej podstawy w implementowanej Dyrektywie, tj. zakaz przerywania innych audycji, niż
filmy telewizyjne i kinematograficzne, częściej, niż co 20 minut. Takie działanie polskiego
ustawodawcy jest sprzeczne z intencją Parlamentu Europejskiego i Rady. Liberalizacja zasad
umieszczania reklam jest jednym z najważniejszych kierunków zmian, wprowadzonych
Dyrektywą audiowizualną. Jako podstawę tej liberalizacji wskazano słabnący potencjał
rynku reklamy telewizyjnej w związku z rozwojem internetu. Jak podkreślił ustawodawca
unijny, liberalizacja zasad umieszczania reklam telewizyjnych, w obliczu zmian
str. 7
technologicznych, jest ceną, z którą odbiorcy powinni się liczyć, chcąc mieć dostęp do
atrakcyjnych treści audiowizualnych. Polska regulacja w tym względzie wydaje się być
całkowicie oderwana od rzeczywistości rynkowej, a dalsze jej utrzymywanie będzie tylko
pogorszało pozycję polskich nadawców względem ich zagranicznych odpowiedników.
W związku z powyższym proponujemy przy okazji przedmiotowej nowelizacji zmianę art.16a
ust. 3 ustawy poprzez nadanie mu następującego brzmienia: „Filmy wyprodukowane dla
telewizji, z wyłączeniem serii, seriali i audycji dokumentalnych, oraz filmy kinematograficzne
mogą zostać przerwane, w celu nadania reklam lub telesprzedaży, wyłącznie jeden raz
podczas każdego okresu pełnych 30 minut przewidzianych w programie.”
Ponadto proponujemy zmianę art. 16a ust. 4 ustawy i nadanie mu następującego brzmienia:
„ Audycje inne niż określone w ust. 2 mogą być przerywane w celu nadania reklam lub
telesprzedaży z wyłączeniem audycji dziecięcych, które mogą być przerywane w celu nadania
reklam lub telesprzedaży, jeżeli okres między kolejnymi przerwami w danej audycji dziecięcej
wynosi w programie telewizyjnym, co najmniej 30 minut, a w programie radiowym, co
najmniej 20 minut.” oraz usunięcie art.16a ust.6 pkt 4).
Ad. art. 16a ust. 5a - Zasady przerywania audycji
Proponujemy usunięcie z projektu nowelizacji ust. 5a w art. 16a ustawy wprowadzającego
zakaz przerywania audycji na dłużej niż 15 minut i w konsekwencji limitującego czas
trwania ogłoszeń nadawcy w przerwach audycji.
Dyrektywa o Audiowizualnych Usługach Medialnych wprowadziła 12 minutowy limit
godzinowy emisji reklam jednocześnie nie wprowadzając jednocześnie żadnych ograniczeń
ani limitów czasowych dla przekazów nadawcy dotyczących jego audycji. Dyrektywa nie
przewiduje również ograniczeń długości przerw w audycji.
W tym kontekście propozycję nowej regulacji proponowanej w art. 16a ust. 5a ustawy,
wprowadzającą zakaz przerywania audycji na dłużej niż 15 minut, należy ocenić negatywnie
w świetle zasad swobody prowadzenia działalności gospodarczej oraz konkurencji na rynku.
Mając na uwadze, iż polski rynek telewizyjny jest bardzo konkurencyjny (obecnie w języku
polskim nadaje już ponad 200 programów telewizyjnych), to wolny rynek i zdrowa walka o
widza powinna decydować o tym jak często i na jak długo przerywany jest program.
Podkreślić należy, że wprowadzenia takiego ograniczenia nie przewiduje, bowiem
Dyrektywa. Dyrektywa nie wprowadza również limitów dla przekazów nadawcy
dotyczących jego audycji i programu.
Nadto należy wskazać, iż wprowadzenie sztywnego zakazu przerywania audycji na dłużej niż
15 minut nie uwzględnia zdarzeń o charakterze siły wyżej oraz innych zdarzeń o charakterze
losowym, na których zaistnienie nadawca nie ma wpływu. Łatwo wyobrazić sobie sytuację,
gdy przerwa w audycji musi być dłuższa niż 15 minut przykładowo z powodu tego, iż nie ma
możliwości dalszego prowadzenia transmisji z powodu gwałtownych zdarzeń
atmosferycznych.
str. 8
Poprzez wprowadzanie takich regulacji nadawcy nadający w Polsce stawiani są w gorszej
sytuacji rynkowej niż nadawcy nadający na licencjach wydanych przez innych regulatorów.
Mając na uwadze powyższe wnosimy o usunięcie proponowanego ust. 5a w art. 16a ustawy.
Ad. art. 16b ust. 3a i 3b - Reklama artykułów spożywczych lub napojów zawierających
składniki, których obecność w nadmiernych ilościach w codziennej diecie nie jest wskazana
Proponujemy pozostawienie w dotychczasowym brzmieniu art. 16b ust. 3a i 3b ustawy,
zgodnie z treścią, którego audycjom dla dzieci nie powinny towarzyszyć przekazy handlowe
dotyczące artykułów spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność
w nadmiernych ilościach w codziennej diecie jest niewskazana. Przepisy te są, bowiem
odzwierciedleniem mechanizmu zachęty z Dyrektywy o Audiowizualnych Usługach
Medialnych dla dostawców usług audiowizualnych do opracowania sposobów
postępowania wobec niestosownych handlowych przekazów audiowizualnych
towarzyszących audycjom dla dzieci lub będących elementem tych audycji i stanowiących
reklamę artykułów żywnościowych lub napojów, które zawierają składniki odżywcze i
substancje o działaniu odżywczym lub fizjologicznym, niezalecane w nadmiernych
ilościach w codziennej diecie.
W dniu 29.10.2014 działający na rynku polskim nadawcy telewizyjni: ITI Neovision S.A.,
Telewizja Polsat Sp. z o.o., Telewizja Polska S.A., Telewizja Puls Sp. z o.o., TVN S.A., VIMN
Poland Sp. z o.o. oraz The Walt Disney Company Limited zawarli porozumienie mające na
celu zapewnienie skutecznej, szczególnej ochrony dzieci przed szkodliwymi dla nich treściami,
w związku z przeciwdziałaniem promocji niezdrowego odżywiania.
Nadawcy kierując się zawartym w Ustawie o radiofonii i telewizji zaleceniem, aby
Audycjom dla dzieci nie towarzyszyły Reklamy i Wskazania sponsorskie artykułów
spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność w nadmiernych
ilościach w codziennej diecie jest niewskazana oraz mając na uwadze, że do zadań Krajowej
Rady Radiofonii i Telewizji należy w szczególności inicjowanie i wspieranie samoregulacji w
zakresie dostarczania usług medialnych, jak również dostrzegając znaczenie dobrowolnie
przyjętych zobowiązań, nadawcy telewizyjni, wykorzystując dorobek prac Związku
Stowarzyszeń Rada Reklamy i przy współpracy z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji,
opracowali czytelne i jednoznaczne zasady kwalifikacji filmów reklamowych i wskazań
sponsorskich emitowanych przy audycjach dla dzieci. W szczególności, nadawcy przyjęli
opracowane przez Polską Federację Producentów Żywności i zweryfikowane przez Instytut
Żywności i Żywienia „Kryteria żywieniowe do samoregulacji dotyczącej reklamy żywności
skierowanej do dzieci poniżej 12. roku życia” oraz założyli konieczność przedstawienia przez
reklamodawcę oświadczenia o zgodności jego przekazu z ww. kryteriami. Reklamy i
wskazania sponsorskie przekazywane nadawcom bez takiego oświadczenia nie zostaną
wyemitowane przy audycjach dla dzieci, czyli tych, które ze względu na porę nadawania (w
godzinach 6: 00 – 20: 00) i treść są adresowane głównie do małoletnich od 4 do 12 lat.
Opracowane zasady przyjęły postać samoregulacji, której wykonywanie zakłada wspólne
działania monitorujące i informacyjne na forum przedstawicieli nadawców. Jej realizacja
str. 9
podlega również kontroli Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na mocy ustawy o radiofonii
i telewizji. Postanowienia samoregulacji obowiązują od 1 stycznia 2015.
Wdrożenie porozumienia stanowi istotny krok w kierunku ochrony dzieci przed treściami
reklamowymi dotyczącymi konsumpcji produktów, których nadmierna obecność w
codziennej diecie jest niewskazana. Proponowane zapisy opierają się na wyważonym
kompromisie, uzasadnionym praktyką wynikającą z regulacji prawnych innych państw
członkowskich Unii Europejskiej, propozycją organizacji producentów żywności European
Pledge oraz Kodeksem Etyki Reklamy. Równocześnie zapisy te są o tyle korzystne, że
wprowadzają jasne i czytelne kryteria, zarówno wobec telewizyjnych audycji dla dzieci, jak i
reklamowanych produktów.
Na tym etapie, po niespełna trzech miesiącach od wejścia w życie samoregulacji, kiedy nie
ma jeszcze możliwości wydania oceny, czy przyjęte rozwiązania działają prawidłowo,
wprowadzanie nowych regulacji w tym zakresie, które de facto powodują wygaśnięcie
samoregulacji, wydaje się szkodliwe i niecelowe.
W tym miejscu warto wspomnieć, iż art. 9 ust. 2 Dyrektywy stanowi, iż Państwa
członkowskie i Komisja zachęcają dostawców usług audiowizualnych do opracowania
sposobów postępowania wobec niestosownych handlowych przekazów audiowizualnych
towarzyszących audycjom dla dzieci lub będących elementem tych audycji i stanowiących
reklamę artykułów żywnościowych lub napojów, które zawierają składniki odżywcze i
substancje o działaniu odżywczym lub fizjologicznym, zwłaszcza takie jak tłuszcze, kwasy
tłuszczowe trans, sól/sód i węglowodany, niezalecane w nadmiernych ilościach w codziennej
diecie.
Proponowane nowe brzmienie art. 16b ust. 3a oraz 3b ustawy jest wbrew zachęcie
wynikającej z Dyrektywy oraz stawia pod znakiem zapytania dorobek nadawców w postaci
wdrażanej samoregulacji.
Warto przy tym wskazać, iż Polska jest jednym z niewielu rynków Unii Europejskiej, gdzie w
tym zakresie w sposób skuteczny została wprowadzona samoregulacja. Jest to niewątpliwi
sukces polskich nadawców osiągnięty przy aktywnej współpracy z Krajową Radą Radiofonii
i Telewizji oraz Związkiem Stowarzyszeń Rada Reklamy, który nie ma swego odpowiednika
w Unii Europejskiej.
Nadto podkreślenia wymaga, iż wprowadzanie dalszych restrykcji w przedmiocie emisji
reklam przy audycjach dla dzieci będzie skutkowało dalszym wypychaniem kontentu
kierowanego do najmłodszego widza z bezpłatnych programów telewizyjnych o profilu
ogólnym do płatnych stacji tematycznych.
Mając na uwadze powyższe proponujemy pozostawienie przedmiotowych zapisów w
dotychczasowym brzmieniu.
Ad. art. 17 ust. 1 - Ograniczenia dotyczące sponsorowania
Proponujemy dostosowanie ustawy o radiofonii i telewizji do postanowień Dyrektywy o
Audiowizualnych Usługach medialnych poprzez wprowadzenie możliwości sponsorowania
str. 10
nie tylko audycji, ale również pasm oraz programu telewizyjnego, jako całości oraz
wprowadzenie ograniczonej możliwości sponsorowania audycji poradniczych i
konsumenckich.
Proponujemy również wprowadzenie zmian w rozporządzeniu KRRiT w sprawie
sponsorowania audycji oraz innych przekazów poprzez zniesienie limitu emisji zapowiedzi
audycji ze wskazaniem sponsora, zniesienie zakazu sponsorowania premier częściej niż raz
do roku oraz zniesienie limitu długości wskazania sponsora.
W zasadę wolnego rynku i uczciwej konkurencji na rynku audiowizualnym, uderzają
również bardziej restrykcyjne, niż wynika to z treści Dyrektywy audiowizualnej, ograniczenia
dotyczące sponsorowania.
W kontekście brzmienia art. 17 ust. 1 ustawy należy stwierdzić, że definicje sponsorowania,
zawarte zarówno w Dyrektywie audiowizualnej (art. 1 ust. 1 lit. „k”), jak również w polskiej
ustawie o radiofonii i telewizji (art. 4 pkt. 18), nie wykluczają możliwości sponsorowania
całości programu telewizyjnego, jako usługi medialnej, jak również bloków audycji (tzw.
pasm). Wiele krajowych ustawodawstw europejskich wprowadza w związku z tym
możliwość sponsorowania programu telewizyjnego („kanału”), jako całości. Takie regulacje
obowiązują przykładowo w Wielkiej Brytanii. Ten sposób sponsorowania jest bardzo
popularny i wykorzystywany w szczególności przez nadawców kanałów tematycznych.
Niestety, polskie regulacje nie wprowadzają możliwości poinformowania o takim rodzaju
sponsorowania.
W związku z powyższym proponujemy następujące brzmienie art.17 ust. 1. „Odbiorcy
powinni zostać wyraźnie poinformowani o sponsorowaniu. Sponsorowane: usługa medialna,
audycje, bloki audycji lub inne przekazy są oznaczane przez wskazanie sponsora na ich
początku lub na końcu. Wskazanie sponsora może zawierać w szczególności jego nazwę, firmę,
znak towarowy lub inne oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorcę lub jego działalność lub
odniesienie do jego towarów, usług lub ich znaku towarowego.”
Należy również rozważyć ograniczenie zakazu sponsorowania audycji poradniczych i
konsumenckich (art. 17 ust. 7 pkt 3 ustawy o radiofonii i telewizji). Obecnie obowiązujący
zakaz jest bardziej restrykcyjny niż regulacja wynikająca z Dyrektywy audiowizualnej, która
wprowadza możliwość sponsorowania audycji poradniczych lub konsumenckich, lecz z
ograniczeniem podmiotowym, polegającym na tym, iż sponsor programu nie może być
bezpośrednio powiązany z typem produktów lub usług recenzowanych w danej audycji
poradniczej lub konsumenckiej.
W związku z powyższym proponujemy następujące brzmienie art.17 ust. 7 pkt. 3.:
„Zabronione jest sponsorowanie audycji poradniczych i konsumenckich przez producentów
towarów lub dostawców usług recenzowanych w tych audycjach.”
Polski ustawodawca zdecydował się również na wprowadzenie ograniczenia liczby emisji
wskazań sponsorskich przy zapowiedziach audycji. Przed ostatnią nowelizacją rozporządzenia
KRRiT z dnia 6 lipca 2000 r. w sprawie sposobu sponsorowania audycji lub innych
przekazów (Dz.U. z 2000r., Nr 65, poz. 785, z późn. zm.), dalej: „Rozporządzenie”, nadawcy
mieli prawo do emisji 15 zapowiedzi audycji wraz ze wskazaniem jej sponsora. Obecnie,
str. 11
zgodnie z aktualną treścią § 2 ust. 2 Rozporządzenia, zapowiedź audycji ze wskazaniem
sponsora może być rozpowszechniana nie więcej niż 10 razy w programie telewizyjnym.
Należy podkreślić, że Dyrektywa audiowizualna nie przewiduje takiego ograniczenia. Wiele
ustawodawstw krajowych również nie wprowadza ograniczeń w tym zakresie. Taki stan
rzeczy ma istotny wpływ na konkurencyjność nadawców polskich nadających na podstawie
koncesji KRRiT, w porównaniu z nadawcami zagranicznymi.
W tym miejscu warto podkreślić, iż najczęściej sponsorowana jest rodzima produkcja własna
nadawcy, która jest najkosztowniejsza, ale równocześnie najbardziej atrakcyjna dla widza.
Dla nadawcy konieczne jest pozyskiwanie sponsorów, aby produkować polską produkcję na
wysokim poziomie. Dalsze ograniczanie sponsorowania uniemożliwia działania nadawców
ukierunkowane na jej promowanie, niezależnie od tego, czy jest do produkcja własna
według rodzimych pomysłów, czy też produkcja polska oparta na sprawdzonych
zagranicznych formatach.
Proponujemy, zatem następujące brzmienie § 2 ust. 2 rozporządzenia KRRiT z dnia 6 lipca
2000r. w sprawie sposobu sponsorowania audycji lub innych przekazów. „Wskazanie
sponsora może być zawarte w zapowiedzi audycji. Zapowiedź audycji ze wskazaniem
sponsora może być rozpowszechniana wyłącznie przed pierwszym nadaniem tej audycji przez
nadawcę.”
Z tego samego punktu widzenia należy negatywnie ocenić § 2 ust. 1 Rozporządzenia, zgodnie
z treścią, którego, jednorazowe wskazanie sponsora może być emitowane nie dłużej niż 8
sekund w przypadku jednego sponsora, 16 sekund w przypadku dwóch sponsorów i 24
sekundy w innych przypadkach. Dyrektywa audiowizualna również w tym przypadku nie
przewiduje takiego ograniczenia. Wiele ustawodawstw krajowych również nie wprowadza
ograniczeń w zakresie czasu emisji wskazania sponsorskiego, (np.: regulacje Wielkiej Brytanii
– limitowane są jedynie długości wskazań sponsorskich przy audycjach krótszych niż 5 minut
oraz przy zapowiedziach audycji). Taki stan rzeczy również ma negatywny wpływ na
konkurencyjność nadawców polskich względem nadawców zagranicznych operujących na
rynku polskim.
Proponujemy, zatem wykreślenie § 2 ust. 1 rozporządzenia KRRiT z dnia 6 lipca 2000r. w
sprawie sposobu sponsorowania audycji lub innych przekazów.
Mając na uwadze swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, swobodę konkurencji, jak
również zmiany na rynku mediów i dostarczania kontentu ważnym wydaje się również
odejście od zasady wprowadzonej w § 2 ust. 3 rozporządzenia. Szybsze rotowanie kontentu w
warunkach postępującej konkurencji i fragmentaryzacji rynku, przy jednoczesnym dążeniu
polskich nadawców do utrzymania jego wysokiego poziomu, wymusza działania sponsorskie
w tym zakresie, a ograniczenia wynikające z przedmiotowego zapisu mają negatywny
wpływ na jego jakość.
Proponujemy, zatem wykreślenie § 2 ust. 3 rozporządzenia KRRiT z dnia 6 lipca 2000r. w
sprawie sposobu sponsorowania audycji lub innych przekazów.
str. 12
Ad. art. 18 ust. 5c - Oznaczanie audycji
Proponujemy, aby do art. 4 ustawy dodać definicję „drastyczna scena”.
Nowelizacja ustawy przewiduje wprowadzenie ust. 5c do art. 18 zobowiązującego nadawców
do ostrzegania widzów przed drastycznymi scenami rozpowszechnianymi w serwisach
informacyjnych.
Konieczne, zatem staje się wprowadzenie definicji „drastycznej sceny”, aby nadawca nie miał
wątpliwości, przed którymi scenami powinien ostrzegać widzów.
Ad. art. 18a - Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych
Podniesienie progu wymaganych audycji zawierających udogodnienia dla osób z dysfunkcją
wzroku lub słuchu z 10% do 50% znacząco podnosi koszty działalności nadawców.
Koszty produkcji audycji z napisami dla osób niesłyszących są około 8-krotnie wyższe
niż audycji z lektorem w przypadku produkcji zagranicznych, co wynika ze znacznie
dłuższego montażu takiego materiału. Dla wielu audycji, szczególnie tych traktujących o
aktualnych wydarzeniach, istotny jest również czas, w jakim jesteśmy w stanie wyemitować
program. Czas produkcji audycji z udogodnieniami w postaci napisów jest znacznie dłuższy
niż standardowa produkcja z lektorem, co skutkuje późniejszym ukazaniem się audycji na
antenie i niższą atrakcyjnością audycji.
Koszty produkcji audycji z udogodnieniami w postaci tłumacza na język migowy jest jeszcze
wyższy niż produkcja napisów. Ostatnią formą wskazaną w ustawie jest audiodeskrypcja. W
tym przypadku wielokrotnie bardzo trudno będzie w ogóle zastosować tę formę ze względu
na charakter materiałów emitowanych programach.
Dodatkowo, należy podkreślić, iż kanały posiadające specjalizacje, takie jak np. programy
sportowe, muzyczne czy informacyjne, w większości nadają program przekazywany widzowi
„na żywo”, co ogranicza możliwość przygotowania udogodnień. Wprowadzenie obowiązku
dostosowania polegające na obowiązku wprowadzenia audio deskrypcji w przypadku
programów wskazanych powyżej w sposób drastyczny podnosi koszty ich realizacji, a
wprowadzenie napisów jest praktycznie niemożliwe.
W chwili obecnej nie znamy projektów rozporządzeń, które miałyby zostać wydane na
podstawie przedmiotowego przepisu. Nie wiemy, jaki rodzaj udogodnień powinien być
stosowany do różnych rodzajów audycji oraz czy programy wyspecjalizowane będą objęte
niższymi kwotami audycji z udogodnieniami. Ponadto sposób dostosowania programu dla
osób niepełnosprawnych powinien wynikać wprost z ustawy, tak, aby nadawcy mogli
odpowiednio przygotować się do wypełnienia obowiązku. Dlatego też z uwagi na
fragmentaryczność przedstawionego zagadnienia nie można ocenić go pozytywnie.
Proponujemy alternatywnie wydłużenie okresu zwiększenia kwoty udogodnień oraz
pozostawienie uzgodnień dotyczących realizacji obowiązków udogodnień dla kanałów
posiadających specjalizację sportową, muzyczną oraz informacyjną na poziomie ustalonym
aktem samoregulacji – Porozumieniem nadawców z dnia 5 czerwca 2013 roku.
str. 13
Zgodnie z art. 18a u.r.t., nadawcy zobowiązani są do wprowadzenia udogodnień dla osób
niepełnosprawnych w przypadku 10% kwartalnego czasu nadawania programu z wyłącznie
reklam i telesprzedaży. Po stronie nadawców pozostawiono decyzję dot. kształtowania
udogodnień dla osób niepełnosprawnych. Zdaniem ustawodawcy w porównaniu do innych
państwa członkowskich UE w Polsce kwota udogodnień jest zbyt niska.
Propozycja zmiany obejmuje:
- zwiększenie kwoty udogodnień dla osób niepełnosprawnych tak, aby co najmniej 50%
kwartalnego czasu nadawania programu z wyłączeniem reklam i telesprzedaży posiadało
tego rodzaju udogodnienia;
- zwiększenie kwoty udogodnień osiągnięte powinno zostać w 2018 roku poprzez
zwiększanie do:
a) 15% w 2016 r.,
b) 25% w 2017 r.,
c) 35% w 2018 r.
- możliwość doprecyzowani w akcie wykonawczym tj. rozporządzeniu KRRiT rodzaju
udogodnień, udziału poszczególnych rodzajów tych udogodnień w łącznym czasie
nadawania.
Naszym zdaniem zwiększenie kwoty udogodnień powinno zostać wydłużone i przedstawiać
się następująco:
a)
15% w 2017 r.,
b)
25% w 2019 r.,
c)
35% w 2021 r., oraz
d)
50% w 2023 r.
Ad. art. 20b - Wydarzenia o zasadniczym znaczeniu społecznym
Zdaniem PIIT, propozycja zmian dot. art. 20b jest nietrafna, i pogłębia tylko chaos i nieład
w zakresie regulacji dotyczących „ważnego wydarzenia”, powodując brak
przewidywalności w działalności gospodarczej nadawców. Poniżej prezentujemy
stanowisko, które proponowaliśmy wielokrotnie i które niezmiennie podtrzymujemy.
Na mocy art. 20b ust. 2 u.r.t. za „ważne wydarzenia”, ze względu na duże znaczenie
społeczne, uznane zostały:
1) letnie i zimowe Igrzyska Olimpijskie;
2) półfinały i finały mistrzostw świata i Europy w piłce nożnej, a także wszelkie inne
mecze w ramach tych imprez z udziałem reprezentacji Polski, w tym mecze eliminacyjne;
3) inne mecze z udziałem reprezentacji Polski w piłce nożnej w ramach oficjalnych
rozgrywek oraz mecze z udziałem polskich klubów w ramach Ligi Mistrzów i Pucharu
UEFA.
str. 14
Ustawa w art. 20b ust. 3 daje Krajowej Radzie możliwość, w drodze rozporządzenia,
określenia innych, niż wymienione w ust. 2, ważnych wydarzeń, uwzględniając stopień
społecznego zainteresowania określonym wydarzeniem i znaczenie tego wydarzenia dla
życia społecznego, gospodarczego i politycznego.
Określenie innych ważnych wydarzeń niż ujętych w art. 20 b ust. 2 z uwzględnieniem
społecznego zainteresowania wydarzeniami i ich znaczenia społecznego jest trudne do
realizacji przez jeden podmiot i może prowadzić do nadużyć. Dotychczasowa praktyka
pokazała, bowiem, że prawo to może być nadinterpretowane, co ma daleko idące skutki dla
rynku medialnego i możliwości zapewniania widzom możliwości obejrzenia wskazanych
wydarzeń sportowych. Ostatnia próba skorzystania z tego prawa doprowadziła do
stworzenia zdecydowanie za szerokiej listy, do której zakwalifikowano większość
prezentowanych w mediach wydarzeń sportowych, jako „ważnych wydarzeń”, a wśród nich:
1) mecze z udziałem reprezentacji Polski w mistrzostwach świata i Europy w piłce
siatkowej kobiet i mężczyzn, w tym mecze eliminacyjne;
2) zawody Ligi Światowej w piłce siatkowej mężczyzn rozgrywane w Polsce;
3) półfinały i finały mistrzostw świata i Europy w piłce ręcznej mężczyzn, a także wszelkie
inne mecze w ramach tych imprez z udziałem reprezentacji Polski, w tym mecze
eliminacyjne;
4) Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym;
5) zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich;
6) zawody Pucharu Świata w biegach narciarskich kobiet;
7) Mistrzostwa Świata w Lekkoatletyce.
Warto porównać jak taka lista wygląda w innych państwach Unii Europejskiej. Co zwraca
uwagę: oprócz wydarzeń, które w naszym porządku prawnym zostały zakwalifikowane, jako
ważne na mocy u.r.t., pojawiających się na listach wszystkich bez wyjątku krajów (w
przypadku Niemiec, na tych wydarzeniach lista się kończy) na listy zostały wpisane
wydarzenia sportowe:
a.
które są przez dany kraj organizowane np. Tour de France we Francji, czy Giro d’Italia
oraz Grand Prix w Formule 1 we Włoszech, finał turnieju Wimbledon w Anglii, często też
obowiązek transmisji ograniczony jest tylko do fragmentów, w których biorą udział
reprezentanci danego kraju;
b.
związane ze sportem narodowym danego kraju, w którym jego reprezentanci
tradycyjnie odnoszą sukcesy np. Mistrzostwa w Narciarstwie Alpejskim w Austrii;
charakterystyczne dla danego kraju np. ogólnokrajowe finały w futbolu gaelickim i w
hurlingu w Irlandii lub ważne ze względu na wieloletnią tradycję w skali światowej np. finał
Pucharu Anglii w piłkę nożną (są to najstarsze rozgrywki piłkarskie na świecie).
W związku z powyższym widać wyraźnie, że proponowana ostatnio lista ważnych wydarzeń
jest zbyt szeroka, a sama metoda jej określania prowadzić może do zbyt szerokiego
stosowania takiej możliwości. Biorąc przykład z innych krajów europejskich, a także mając
na uwadze tradycje polskiego sportu należałoby, bowiem zakwalifikować do rangi ważnego
wydarzenia np. tylko mecze drużynowych reprezentacji Polski oraz występy reprezentantów
Polski w sportach indywidualnych na imprezach rangi mistrzowskiej, z pominięciem
str. 15
kwalifikacji, a wybór miejsca i sposobu transmisji innych wydarzeń odbywających się w
ramach tych imprez pozostawić w gestii nadawców i operatorów. W przypadku skoków i
biegów narciarskich analogicznie, wzorem innych krajów, za ważne wydarzenie powinny
zostać uznane tylko zawody odbywające się w Polsce, a więc np. konkurs skoków w
Zakopanem, a nie wszystkie zawody Pucharu Świata.
W tym miejscu należy podkreślić, że ostateczny kształt listy ważnych wydarzeń, ma duże
znaczenie zarówno dla nadawców programów telewizyjnych, jak i telewidzów
zainteresowanych ewentualnymi transmisjami. Na mocy u.r.t., bowiem, zakwalifikowanie
jakiegoś wydarzenia, do kategorii „ważnych wydarzeń”, wiąże się z koniecznością spełnienia
przez nadawcę przeprowadzającego z niego transmisję określonych obowiązków
ustawowych. Bezpośrednia transmisja z ważnego wydarzenia może zostać nadana tylko w
programie ogólnokrajowym, dostępnym w całości bez opłaty (art. 20b ust. 1 pkt 1 u.r.t.).
Jako przykład nieprawidłowego zakwalifikowania wydarzenia do „ważnego wydarzenia”
można podać zawody Pucharu Świata w biegach narciarskich kobiet, których
zainteresowanie społeczne wynikało tylko i wyłącznie z udziału i sukcesów Pani Justyny
Kowalczyk. Oczywistym wydaje się to, że zainteresowanie społeczne a co za tym idzie
oglądalność tego typu wydarzenia drastycznie spadnie, w momencie, kiedy Pani Justyna
Kowalczyk zakończy karierę a nie będzie następnych sukcesów w dyscyplinie. Pomimo tego
obowiązek emisji wydarzenia nadal zostanie utrzymany.
Kształtując listę ważnych wydarzeń należy kierować się wytycznymi wskazanymi w u.r.t.,
czyli wziąć pod uwagę: stopień społecznego zainteresowania wydarzeniami, ich znaczenie
dla życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Ponadto w dyrektywie Parlamentu
Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych
przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich
dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych Komisja wskazała, że aby
wydarzenie mogło zostać uznane za ważne w rozumieniu powyższej dyrektywy muszą
zostać spełnione, co najmniej dwa z czterech kryteriów:
− wydarzenie lub jego wynik wywołuje szczególny oddźwięk wśród widowni danego
państwa członkowskiego, wykraczający poza wpływ, jaki wywołuje na osoby, które
zwykle śledzą transmisje z przebiegu danej dziedziny sportu lub z przebiegu innego
rodzaju wydarzenia,
− wydarzenie ma szczególne, ogólnie uznane znaczenie kulturalne dla populacji
danego państwa członkowskiego, w szczególności, jako katalizator jego kulturowej
tożsamości,
− wydarzenie obejmuje udział reprezentacji narodowej w danej dziedzinie sportu w
wielkim turnieju międzynarodowym,
− relacja z danego wydarzenia była tradycyjnie nadawana w telewizji ogólnodostępnej
i przyciągała dużą widownię telewizyjną w danym państwie członkowskim.
Mając na uwadze wszystkie powyższe kryteria, przy kształtowaniu listy należy uwzględniać
również specyfikę polskiego rynku telewizyjnego, na którym dominują nadawcy prywatni,
niedotowani z budżetu państwa.
str. 16
Jak wspomniano w stosunku do wydarzeń z listy przewidziane są ustawowo, wymagania
wobec nadawców ograniczające ich swobodę w wyborze programu, w którym przeprowadzą
transmisję. Nadawca prywatny, który przy kształtowaniu programu kieruje się z oczywistych
względów rachunkiem ekonomicznym, może w takiej sytuacji uznać, że przeprowadzenie
transmisji z wydarzenia sportowego na takich warunkach, będzie dla niego po prostu
nieopłacalne. W rezultacie, na decyzji takiej, skorzystałaby telewizja publiczna, która zostanie
pozbawiona konkurencji. Biorąc pod uwagę, że obecnie w Polsce dostęp do usług telewizji
kablowej, oferty platform satelitarnych i w końcu multipleksów naziemnych obejmuje
niemal całą populację, promowanie nadawcy publicznego, jako teoretycznie dysponującego
jedynym sposobem dotarcia do większości obywateli, jest, więc tym bardziej
nieuzasadnione. Zatem próba nadużywania prawa do tworzenia listy „ważnych wydarzeń”
prowadzić może, zatem do ograniczenia możliwości oglądania przez widzów za
pośrednictwem polskich nadawców wydarzeń sportowych oraz do ingerencji w system
wolnej konkurencji pomiędzy nadawcami prywatnymi, który sprzyja poprawianiu, jakości
przeprowadzanych transmisji, a także skutkuje wzrostem popularności i rozwojem polskiego
sportu.
Wielość czynników, które należy wziąć pod uwagę, ważny społeczny i gospodarczy wymiar
tego prawa jest wystarczającą podstawą do przyjęcia transparentnego systemu tworzenia
listy ważnych wydarzeń, co możliwe jest dzięki tworzeniu jej poprzez konsultacje
międzyurzędowe w porozumieniu jednostką nadzorującą (MKiDN) i w porozumieniu z
rynkiem mediów. Niedopuszczalna jest sytuacja, kiedy jeden urząd samodzielnie tworzył
takie rozporządzenie mające tak istotny wpływ gospodarczy i społeczny oraz mogący
prowadzić do tworzeniu nierównej sytuacji na rynku nadawców.
Optymalnym dla rynku rozwiązaniem byłoby przyjęcie modelu niemieckiego, czyli de facto
pozostanie przy liście wydarzeń wprowadzonej przez art. 20b ust. 2 u.r,.t. Jeżeli bowiem
nawet przy sprzedaży praw do transmisji najbardziej atrakcyjnych pod względem
komercyjnym wydarzeń tj. meczów reprezentacji Polski w piłce nożnej pojawiły się
problemy, których rezultatem był brak dostępu telewidzów do transmisji tych wydarzeń,
można się spodziewać, że w przypadku mniej popularnych dyscyplin problem ten może
pojawiać się notorycznie. W tej sytuacji, jedynym racjonalnym rozwiązaniem wydaje się
pozostawienie nadawcom jak największej swobody w kwestii sposobu i miejsca
przeprowadzania transmisji oraz zdanie się na reguły zdrowej konkurencji, a więc
maksymalne ograniczenie listy ważnych wydarzeń.
Jeżeli regulator chce pozostawić możliwość tworzenia listy dodatkowych wydarzeń to art.
20b ust 3 powinien zostać rozbudowany tak, aby:
Krajowa Rada w porozumieniu z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz
przedstawicielami rynku mediów może, w drodze rozporządzenia, określić listę innych, niż
wymienione w ust. 2, ważnych wydarzeń, uwzględniając stopień społecznego
zainteresowania określonym wydarzeniem i znaczenie tego wydarzenia dla życia
społecznego, gospodarczego i politycznego.
str. 17
W rezultacie na decyzji KRRiT, która powinna być bezstronna, skorzysta telewizja publiczna,
która zostanie pozbawiona konkurencji. Biorąc pod uwagę, że obecnie w Polsce dostęp do
usług telewizji kablowej, oferty platform satelitarnych i w końcu multipleksów naziemnych
obejmuje niemal całą populację, promowanie nadawcy publicznego, jako teoretycznie
dysponującego jedynym sposobem dotarcia do większości obywateli oraz otrzymująca
dofinansowanie ze środków publicznych jest, więc tym bardziej nieuzasadnione.
Proponowana zmiana stawia telewizję publiczną posiadającą 9 kanałów naziemnej telewizji
cyfrowej w uprzywilejowanej pozycji w stosunku do pozostałych nadawców.
Ad. art.36 ust 2. pkt.2
W projekcie ustawy proponuje się doprecyzowanie art. 36 ust. 2 pkt. 2, poprzez zastąpienie
odniesienia do "danego terenu" odniesieniem do "rynku właściwego". Niestety
pozostawienie w niniejszym przepisie odniesienia do "środków masowego przekazu"
wprowadza wątpliwość, co do zakresu pojęcia "rynek właściwy". Na gruncie ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów rynek właściwy jest ustalany zarówno od strony
produktowej jak i od strony terytorialnej. Należałoby, więc w niniejszym przepisie wykreślić
odniesienie do "środków masowego przekazu" i pozostawić jedynie odwołanie do rynku
właściwego.
A biorąc pod uwagę uzasadnienie do zmiany art. 38a ust. 3 - zmiana w zakresie art. 36 ust. 2
pkt. 2 powinna polegać na jego usunięciu. Jak bowiem wskazano w uzasadnieniu projektu,
samo osiągnięcie pozycji dominującej nie stanowi zagrożenia dla zachowania konkurencji
na rynku.
Ad. art. 37a - Składanie sprawozdań finansowych do KRRiT
Proponujemy ujednolicić zapisy ustaw i nałożyć obowiązek przedłożenia sprawozdania
Krajowej Radzie w terminie, w którym spółki zobowiązane są do złożenia sprawozdań we
właściwym rejestrze sądowym.
Nowelizacja ustawy przewiduje zmianę art. 37 a, który dotychczas zobowiązywał dostawców
usług medialnych do corocznego składania do Krajowej Rady sprawozdania finansowego,
w formie przewidzianej w ustawie o rachunkowości.
Proponowana zmiana nakłada na dostawców usługi medialnej zobowiązanego do
sporządzania sprawozdania finansowego do Krajowej Rady w terminie 15 dni od dnia jego
zatwierdzenia albo sporządzenia.
Terminy sporządzenia sprawozdania finansowego zazwyczaj znacznie różnią się od terminów
jego złożenia. Sporządzone sprawozdanie finansowe w przypadku spółek giełdowych nie
może zostać ujawnione przed publikacją raportu rocznego.
Ad. art. 38a i regulacje powiązane – przekształcenia własnościowe.
Zaproponowany w nowelizacji art. 38a nie odpowiada zasadom legislacji, zawiera
rozwiązania, które nie są koherentne, a nadto sprzeczne z przedstawionym dla niego
uzasadnieniem.
W uzasadnieniu dla wprowadzanej zmiany art. 38a ust. 3 wskazano, iż „Zmiana w tym
zakresie jest związana ze sposobem rozumienia całokształtu spraw dotyczących kontroli
kapitałowej. Nie można, bowiem ex ante oceniać, czy przejście uprawnień spowoduje
str. 18
osiągnięcie pozycji dominującej. Samo osiągniecie pozycji dominującej nie jest zaś zgodnie
z prawem konkurencji postrzegane, jako zagrażające warunkom konkurencji; za takie
uważane jest dopiero nadużywanie pozycji dominującej’
Z powyższą konstatacją uzasadnienia należy się zgodzić, wprowadzenie jej jednak do ustawy
winno polegać na usunięciu tej tylko przesłanki odmowy wyrażenia zgody na przejście
uprawnień koncesyjnych.
Zamiast tego projekt proponuje usuniecie wszelkich kryteriów, jakimi winna się kierować
Krajowa Rada przy rozpoznaniu wniosku nadawcy. W miejsce dotychczasowej decyzji
związanej, projekt wprowadza decyzję, która nie jest nawet decyzją uznaniową, lecz wręcz
decyzją dowolną. Brak jest, bowiem jakichkolwiek kryteriów, które powinny być brane
pod uwagę przez Krajową Radę i jej Przewodniczącego przy wydawaniu przedmiotowej
decyzji. Powyższe oznacza jednocześnie, iż brak jest kryteriów, według których decyzja
ta poddawana byłaby następnie kontroli sądowej, a to już oznacza, iż projekt narusza w tym
zakresie gwarancje konstytucyjne.
Co więcej, zmiany zostały wprowadzone w sposób niekonsekwentny, albowiem, jeżeli
osiągnięty ma być cel z uzasadnienia, wówczas należało także uchylić tożsamą przesłankę
z art. 36 ust. 2 pkt. 2 ustawy o radiofonii i telewizji. Nadto, z wprowadzoną zmianą nie został
skorelowany ust. 3a w art. 38a, który pozostał bez zmian. Wadliwe są naszym zdaniem
również propozycje regulacji powiązanych z art. 38a.
W art. 10 ust. 2a zaproponowano rozszerzenie uprawnienia do żądania materiałów,
dokumentów i wyjaśnień na postępowanie prowadzone na podstawie art. 38a, jednocześnie
wprowadzając sankcje w postaci grzywny na wypadek nie udzielenia takich informacji przez
nadawcę. Rozwiązanie takie jest ewenementem w prawie administracyjnym.
Przede wszystkim należy wskazać, iż usuniecie kryteriów podejmowania decyzji sprawia,
iż trudno określić, jaki miałby być zakres takiego wezwania nadawcy do udzielenia
wyjaśnień czy przedłożenia dokumentów skoro nie wiadomo, co Krajowa Rada w takim
postępowaniu powinna oceniać. Nadto, postępowania toczy się tu na wniosek strony,
zgodnie z wszelkimi regułami prawa administracyjnego, które umożliwiają organowi
wykorzystanie całości środków koniecznych do wyjaśnienia sprawy, z możliwością
przeprowadzenia rozprawy włącznie.
Przede wszystkim jednak konsekwencją nieprzedłożenia dokumentów, materiałów
czy wyjaśnień, jeżeli uniemożliwia to organowi dokonanie rozstrzygnięcia i oceny wniosku,
jest odmowa wyrażenia zgody. W sytuacji, gdy postępowanie toczy się wyłącznie w
interesie nadawcy, który je zainicjował brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia do stosowania
środków przymusu w odniesieniu do dostarczenia żądanych informacji. Wyłącznym
gospodarzem tego postępowania jest nadawca, który decyduje o jego wszczęciu, jak też może
je w każdym momencie zakończyć, cofając złożony wniosek.
Równie nieuzasadnione jest przyjęcie dla działającego nadawcy, posiadającego koncesję,
który chce dokonać określonych przekształceń, trybu postępowania takiego samego jak dla
osoby zagranicznej spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego, gdzie przyjęte rozwiązania
mają charakter ochronny, nacechowany daleko idącymi obostrzeniami.
Pomijając fakt, iż regulacja ta jest wadliwa pod względem techniki legislacyjnej, to przede
wszystkim brak jest uzasadnienia dla takiego zrównania sytuacji tych dwóch kategorii
podmiotów.
str. 19
Ad. art. 39a ust. 1 w zakresie koncesji dla telesprzedaży
Nie jest jasne, czy dotyczy to tylko nadawania w sieciach telekomunikacyjnych innych niż
systemy teleinformatyczne, czy też rozpowszechniania w dowolnej sieci telekomunikacyjnej
innego niż rozpowszechnianie rozsiewcze naziemne, (czyli potencjalnie także w systemach
teleinformatycznych).
Ad. art. 42 ust. 1a - Rejestr programów rozprowadzanych
W zakresie rejestru programów rozprowadzanych przez operatorów proponowana w
projekcie zmiana polegająca na wprowadzeniu do ustawy „domniemanego” terminu wpisu
do rejestru, jest de facto regulacją niemającą związku z praktyką rynkową. Liczba umów
zawieranych przez nadawców na okres 10 lat lub czas nieoznaczony jest bardzo mała.
Większość umów zawieranych jest na czas określony. Obecny jak i proponowany w
analizowanym projekcie mechanizm zgłaszania programów do rejestru oraz przedłużania
zezwoleń stanowi duże utrudnienie organizacyjne dla operatorów. Systemowa zmiana
rejestru wydaje się konieczna.
W naszej ocenie operatorzy powinni zgłaszać rozprowadzane programy, ale bez wskazania,
na jaki czas posiada on zgodę na rozprowadzanie programu (w szczególności z uwagi na fakt,
że prawo materialne nie przewiduje wymogu pisemności umów niewyłącznych dotyczących
rozprowadzania programów). Proponujemy zamiast tego wprowadzenie mechanizmu
polegającego na składaniu oświadczeń przez operatorów o zaprzestaniu rozprowadzania
programu w terminie do 30 dni po zaprzestaniu rozprowadzania. Skutkiem takiego
oświadczenia powinno być wydanie przez Przewodniczącego Krajowej Rady postanowienia
o wykreśleniu programu z rejestru. Rozprowadzanie programu przez operatora, po doręczeniu
operatorowi postanowienia o wykreśleniu programu z rejestru, powinno być traktowane na
równi z rozprowadzaniem programu bez zezwolenia. Taki mechanizm zabezpieczy interesy
określone przez ustawodawcę, ale jednocześnie bardzo uprości procedurę zgłoszeń i usunie
niepotrzebne wątpliwości związane z brakiem postanowienia o wykreśleniu programu.
Ad. art. 42a - Procedura zgłaszania programów okolicznościowych
Procedura zgłaszania programów okolicznościowych jest jasna. Jedna uwaga techniczna, dla
uniknięcia ewentualnych wątpliwości, określenie „przed datą rozpowszechnienia”,
proponujemy zastąpić określeniem „najpóźniej w dniu rozpowszechnienia”.
Ad. wejście w życie przepisów ustawy
Zgodnie z projektem ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z
wyjątkiem art. 1 pkt 14, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
Jeżeli nastąpią zmiany w zakresie programów objętych must-carry, może to spowodować, że
niektórzy nadawcy programów nieobjętych must-carry zażądają od operatorów opłat lub w
ogóle nie zgodzą się na rozprowadzanie ich programów. W takiej sytuacji operatorzy będą
musieli zmienić zawartość pakietów oferowanych aktualnym klientom. Będzie to stanowić
zmianę umowy z abonentami. Przedsiębiorca nie ma gwarancji, że wycofanie programów
nieobjętych must –carry z oferty dla aktualnych abonentów będzie uznane za zmianę
umowy, która „wynika bezpośrednio ze zmiany przepisów prawa” (w rozumieniu art. 60a
ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego).
W związku z tym wskazane jest:
1) dłuższe vacatio legis w zakresie tego przepisu oraz
str. 20
2) przesądzenie w przepisach przejściowych, że zmiana oferty podmiotu rozprowadzającego
programy w zakresie usunięcia z pakietów programu wykreślonego z listy programów
objętych must-carry będzie stanowiła zmianę umowy, która wynika bezpośrednio ze zmiany
przepisów prawa w rozumieniu art. 60a ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego.
Z uwagi na istotność i złożoność poruszanej problematyki i projektowanych rozwiązań,
zgłaszamy akces PIIT do dalszych prac nad przedmiotową regulacją.
str. 21

04_03_2015_Opinie i uwagi PIIT do noweli ustawy o RiTV

Transkrypt

Podobne dokumenty

Poznanie toku produkcji programu TV. Tworzenie projektu audycji

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, ul. Nowogrodzka 47a, 00

TELEKOMUNIKACJA I PRAWO POCZTOWE Dr hab. Rafał

zgoda na wizerunek MUZKA

Piaseczno, 2011-03-23 Rafał Maszkowski Krajowa Rada

Sport śmieszne

Regulamin udizału

ZGODA NA WYKORZYSTANIE WIZERUNKU

przeczytaj regulamin konkursu