This copy is for personal use only
Transkrypt
This copy is for personal use only
- tio np roh ibit ed . This copy is for personal use only - distribution prohibited. y is for pe rs on al us eo nly -d istr ibu Roman Ingarden napisał przed laty, że: „przyroda istnieje przed wszelką działalnością człowieka (…) [i] ona jest też ostateczną podstawa jego bytu, jak też istnienia jego dzieł”1. Człowiek jednak – chcąc przekroczyć granice Przyrody – „tworzy sobie nowy świat, nową rzeczywistość dokoła siebie i w sobie samym. Tworzy świat kultury i nadaje sobie aspekt człowieczeństwa. Zmienia Przyrodę ujarzmiając ją (rolnictwo, technika) i nadaje jej zarazem pewien sens, którego ona sama w sobie nie posiada, tworzy dzieła różniące się w swej istocie całkowicie od tego wszystkiego, co znajduje się w świecie jako twór samej Przyrody2. (…) Ta nowa rzeczywistość, przynależna do człowieka, tworzy dlań pewnego rodzaju atmosferę konieczną do nadania jego życiu nowego sensu i nowego znaczenia”3. Prawdopodobnie właśnie ta potrzeba – przekraczania naturalnych granic przyrody – mogła zainspirować Cycerona, aby słowo odnoszące się do pielęgnacji i polepszania tego, co występuje w naturze (łac. cultus – uprawa pielęgnowanie, hodowla), odnieść do sfery symbolicznej, intencjonalnej działalności człowieka, której istotą nie jest jedynie polepszanie naturalnego stanu przyrody, ale wyjście poza samą przyrodę i jej rzeczywistość. To tę właśnie działalność określił on w Disputationes Tusculanae jako cultura animi („uprawa duszy”)4. Kultura wydaje się zatem umieszczać wszelkie działania i praktyki człowieka w rzeczywistości społecznie ukształtowanych form symbolicznych5, w które tak dalece owinęliśmy się, że nie potrafimy już inaczej – niż za ich pośrednictwem – odczytywać i interpretować otaczającego nas świata6. Bo przecież „nie istnieje nic takiego jak niezależna od kultury natura ludzka”7. Wielość zaś R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 13. Ibidem, s. 15. 3 Ibidem, s. 24. 4 Por. M.T. Cicero, Rozmowy tuskulańskie, przeł. J. Śmigaj, [w:] Pisma filozoficzne, t. III, PWN, Warszawa 1961, s. 557. 5 Por. C. Jenks, Kultura, przeł. W.J. Burszta, Zysk i S-ka, Poznań 1999, s. 13. 6 Por. E. Cassirer, Esej o człowieku, przeł. A. Staniewska, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 80. 7 C. Geertz, The impact of the concept of culture on the concept of man, [w:] New Views of the Nature of Man, red. J. Platt, University of Chicago Press, Chicago 1965, s. 112. 1 is c op 2 Th This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. This copy is for personal use only - distribution prohibited. - Słowo od Redakcji tio np roh ibit ed . dziedzin kultury, na jakie wskazuje Cassirer8, które swoim zasięgiem obejmują całe spektrum ludzkiej działalności, sugeruje zarazem rozległość tematyki związanej z tym zagadnieniem. Dlatego w niniejszym numerze „Miscellanea” zawarte zostały artykuły odnoszące się do zjawiska kultury z wielu odmiennych perspektyw9, w bardzo zróżnicowany sposób traktujące zadany temat przewodni. Bo przecież – jak uważał Herder – „nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura”10. Anna M. Kłonkowska Por. E. Cassirer, Esej…; idem, The Philosophy of Symbolic Forms, Yale University Press, Yale 1955. W tym również z perspektywy „praktyka” – osoby nie będącej przedstawicielem świata nauki, lecz działającej w przestrzeni animacji kultury. „Okiem praktyka” to nowy dział w piśmie „Miscellanea”, który od bieżącego numeru został włączony do jego struktury. 10 J.G. Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1962, s. 4. ibu 8 eo nly -d istr 9 - y is op is c Th This copy is for personal use only - distribution prohibited. - for pe rs on al us This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. Słowo od Redakcji 14