Autoreferat - Politechnika Częstochowska
Transkrypt
Autoreferat - Politechnika Częstochowska
Załącznik 2 Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Bożena Gajdzik 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej − magister ekonomii, Akademia Ekonomiczna (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny), Katowice, Wydział Handlu, Transportu i Usług, 1989 rok, − inżynier, Politechnika Śląska w Gliwicach, Wydział Organizacji i Zarządzania, kierunek Zarządzanie i Marketing, specjalność Zarządzanie Przedsiębiorstwem, 2004 rok, − magister inżynier, Politechnika Śląska, Wydział Organizacji i Zarządzania, kierunek Zarządzanie i Marketing, specjalność Zarządzanie Przedsiębiorstwem, 2006 rok, − doktor nauk ekonomicznych, Akademia Ekonomiczna (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny), Katowice, Wydział Zarządzania, 2000 rok, tytuł rozprawy doktorskiej: Orientacja marketingowa gmin (próba identyfikacji), promotor w przewodzie doktorskim prof. dr hab. Zofia Kędzior 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych − Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, stanowisko adiunkt (2000-2006), − Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania w Opolu, stanowisko adiunkt (2007 – trwa nadal) − Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Katedra Zarządzania i Informatyki, stanowisko adiunkt (2002 – trwa nadal). 4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595, ze zm.): Seria monografii z zakresu restrukturyzacji krajowego hutnictwa1: 1. 1 B. Gajdzik, „Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji. Dynamika zmian w krajowym sektorze hutniczym w latach 1992-2010”, Wydawnictwo Wymienione monografie zostały dołączone do wniosku. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2012 (rozszerzenie i aktualizacja wydania z 2009 roku2), objętość 432 strony, 2. B. Gajdzik, „Restrukturyzacja przedsiębiorstw w warunkach destabilizacji otoczenia na przykładzie branży hutniczej”, Wydawnictwo Naukowe Difin, Warszawa 2012, objętość 229 stron, 3. B. Gajdzik, „Restrukturyzacja przedsiębiorstw hutniczych w zestawieniach statystycznych i badaniach empirycznych”, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2013, objętość 266 stron. Cykl publikacji z zakresu restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych i implementowanych zmian w zarządzaniu opublikowanych w czasopismach o międzynarodowym zasięgu (lista filadelfijska). Wykaz publikacji3: 1. B. Gajdzik, Social and ethical challenges for metallurgical companies, „Metalurgija”, No. 1 (47), 2008, ISSN 0543-5846, p. 61-64. 2. B. Gajdzik, Concentration on knowledge and change management at the metallurgical company, „Metalurgija”, No. 2 (47), 2008, ISSN 0543-5846, p. 142-144. 3. B. Gajdzik, Environmental aspects, strategies and waste logistic system based on the example of metallurgical company, „Metalurgija”, No. 1 (48), 2009, ISSN 05435846, p. 63-67. 4. B. Gajdzik, Introduction to Total Productive Maintenance in steelworks plants, „Metalurgija”, No. 2 (48), 2009, ISSN 0543-5846, p. 137-140. 5. R. Wieszała (10%), B. Gajdzik (90%), The effectiveness of environmental management in a metallurgical company’s sustainable development, „Metalurgija”, No. 4 (49), 2010, ISSN 0543-5846, p. 353-355. 6. B. Gajdzik (70%), D. Burchart-Korol (30%), Eco-innovation in manufacturing plants illustrated with an example of steel products development, „Metalurgija”, No. 1 (50), 2011, ISSN 0543-5846, p.63-66. 7. B. Gajdzik, The ecological value of metallurgical enterprise after privatization and restructuring, „Metalurgija”, No. 1 (51), 2012, ISSN 0543-5846, p. 129-132. 8. B. Gajdzik (50%), W. Sroka (50%), Analytic study of the capital restructuring process in metallurgical enterprises around the World and in Poland, „Metalurgija”, No. 2 (51), 2012, ISSN 0543-5846, p.265-268. 9. B. Gajdzik (70%), A. Wyciślik (30%), Assessment of environmental aspects in a metallurgical enterprises, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, ISSN 0543-5846, p. 537-540. 10. B. Gajdzik, Comprehensive classification of environmental aspects in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, ISSN 0543-5846, p. 541-544. „Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji”, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2009 (nakład wyczerpany), objętość 355 stron. 3 W nawiasach przedstawiono udział współautorów we wspólnych pracach. Kopie prac oraz oświadczenia współautorów zamieszczono w załącznikach. 2 2 11. B. Gajdzik (50%), K. Grzybowska (50%), Examples model of building trust in supply chains of metallurgical enterprises, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, ISSN 0543-5846 p. 563-566. 12. B. Gajdzik (50%), K. Grzybowska (50%), Internal sources of risk in building employees’ attitudes of safe work in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 2 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 285-288. 13. B. Gajdzik, World Class Manufacturing in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 1 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 131-134. 14. B. Gajdzik, Diagnosis of employee engagement in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 1 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 139-142. 15. B. Gajdzik, Restructuring of steelworks in direct research, „Metalurgija”, No. 3 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 417-420. 16. B. Gajdzik, The road of Polish steelworks towards market success – changes after restructuring process, „Metalurgija”, No. 3 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 421-424. a). Cele i osiągnięcia naukowe W dotychczasowej pracy naukowej autorka zajmowała się zagadnieniami transformacji przedsiębiorstw hutniczych w zakresie podejmowanych zmian zasobowych, procesowych oraz funkcyjnych. W szczególności, znaczna część prowadzonych badań dotyczyła restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych. Problematyka ujmowała zagadnienia restrukturyzacji naprawczej hut w Polsce w okresie transformacji gospodarczej (przejście z gospodarki nakazowo-rozdzielczej do gospodarki rynkowej) oraz restrukturyzacji rozwojowej, będącej efektem głębokich zmian technologicznych oraz przemian zasobowych i organizacyjnych w przedsiębiorstwach hutniczych. Wymienione rodzaje restrukturyzacji różnią się przyjmowanymi celami. Restrukturyzacja naprawcza polegała bowiem głównie na pozbywaniu się nieefektywnych zasobów przedsiębiorstw, które najpierw trzeba było sprywatyzować (państwowe kombinaty hutnicze przekształcono w spółki prawa handlowego). Celem tego procesu było nadaniem nowej tożsamości przedsiębiorstwom hutniczym, aby mogły funkcjonować w warunkach gospodarki rynkowej. Przedsiębiorstwa realizując restrukturyzację rozwojową działają w warunkach konkurencji i mają już ukształtowaną strukturę komercyjną, tak pod względem funkcji celu (zysk), jak i wewnętrznej struktury własnościowej i organizacyjnej, gdyż inaczej nie utrzymałyby się na rynku. Przekształcone przedsiębiorstwa hutnicze stworzyły nowy rynek stali w Polsce, w którym znaczny udział posiadają przedsiębiorstwa, gdzie właścicielem jest kapitał zagraniczny (ArcelorMittal, CMC, Celsa, Donbas). Tworzenie nowych strategii rozwojowych w przedsiębiorstwach hutniczych i ich realizacja, pozwoliło im funkcjonować 3 na globalnym rynku stali (dotyczy to zwłaszcza największego przedsiębiorstwa hutniczego, ArcelorMittal Poland)4. Zakres rzeczowy restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych był przedmiotem wielu, autorskich publikacji naukowych w czasopismach krajowych i zagranicznych, monografiach, podręcznikach akademickich, materiałach konferencyjnych. Łączny dorobek naukowy obejmuje 293 opracowań5, w tym po doktoracie 284 6. Zbiorcze zestawienie dorobku naukowego to7: − 7 monografii naukowych, w tym 4 dot. tematyki restrukturyzacji hutnictwa, − 12 podręczników akademickich, w tym: samodzielnych 1, współautorka 11, − 28 publikacji w czasopismach z listy filadelfijskiej (z IF), w tym: samodzielnych 10, współautorka 18, − 143 publikacji naukowych w krajowych czasopismach punktowanych, w tym: samodzielnych 116, współautorka 27, z tego przed uzyskaniem tytułu doktora nauk ekonomicznych – 2 publikacje, − 17 publikacji w czasopismach zagranicznych spoza listy filadelfijskiej, w tym: samodzielnych 15, współautorka 2, − 56 rozdziałów w monografiach krajowych, podręcznikach akademickich, materiałach konferencyjnych, w tym: samodzielnych 47, współautorka 9, − 3 rozdziały w monografiach w języku angielskim, w tym: samodzielnych 1, współautorka 2, − 11 rozdziałów w monografiach zagranicznych, w tym: samodzielnych 7, współautorstwo 4, − 9 referatów wygłoszonych, niepublikowanych, w tym: samodzielnych 6, współautorstwo 3, − 7 publikacji popularnonaukowych, wszystkie opublikowane przed uzyskaniem tytułu doktora nauk ekonomicznych. Prace naukowe publikowano głównie w czasopismach naukowych 8: „Acta Metallurgica Slovaca” „Aura”, „Ekologia”, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, „Ekonomia i Środowisko”, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka” , „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, „Journal of Ecology and Health”, „Journal of Engineering”, „Logistyka”, „Machine Design”, „Management”, Przedsiębiorstwo ArcelorMittal Poland było przytaczane jako case study w wielu pracach naukowych autorki. 5 Wykaz publikacji oraz wybrane treści publikacji dostępne są na stronie Web. Politechniki Śląskiej, www.polsl.pl, kategoria: Pracownicy, podkategoria: Dorobek. 6 Niektóre publikacje dot. problematyki funkcjonowania gmin były wynikiem badań doktorskich. 7 Szczegółowy wykaz publikacji w załączniku 3. 8 Wykaz czasopism w porządku alfabetycznym. 4 4 „Marketing i Rynek”, „Metalurgija”, „Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów”, „Problemy Ekologii”, „Problemy Jakości”, „Przegląd Organizacji”, „Przemysł Chemiczny”, „Środowisko i Rozwój”, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” oraz zeszytach naukowych: Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach i Górnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości w Chorzowie. Niektóre z wymienionych czasopism naukowych umieszczają streszczenia artykułów on-line w międzynarodowej bazie The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http:/cejsh.icm.edu.pl, np. „Gospodarka Materiałowa i Logistyka” lub na stronach Web, np. „Zarządzanie Przedsiębiorstwem” na stronie www.ptzp.org.pl. Istotnym dorobkiem naukowym był cykl artykułów z zakresu zasobowej restrukturyzacji hut w Polsce opublikowanych w krajowym czasopiśmie naukowotechnicznym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze” (38 publikacje) oraz w czasopiśmie zagranicznym „Metalurgija” z tzw. listy filadelfijskiej (16 publikacji)9 i innych zagranicznych (17 publikacji). Wyniki badań są również treścią rozdziałów w krajowych monografiach pokonferencyjnych. Autorka jest uczestnikiem cyklicznych konferencji z zakresu zarządzania organizowanych przez: TNOiK Katowice, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Politechnikę Śląską; Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; Politechnikę Poznańską; Politechnikę Częstochowską; Akademię TechnicznoHumanistyczną w Bielsku Białej. Publikacje naukowe zamieszczane były także w pokonferencyjnych materiałach zagranicznych. Autorka publikowała między innymi na Litwie, w Chorwacji, w Rumunii, na Słowacji. Publikacje naukowe są cytowane przez krajowych i zagranicznych naukowców. Na stronie Harzing’s Publish or Perish uzyskano h-index 4,0 na stronie Web of Science h-index 2,0, w bazie Scopuse (Elsevier) h-index wynosi 3,0. Publikacje i cytowania są dostępne na wyżej wymienionych stronach, w tym również w bazach: baztech (http://baztech.icm.edu.pl) i bazekon, jak i na Google Scholar. b). Prezentacja serii monografii i publikacji z zakresu tematyki restrukturyzacji hutnictwa w Polsce Znaczącym osiągnięciem naukowym, po otrzymaniu stopnia doktora, jest seria monografii (wymienionych w pkt. 4 autoreferatu) poświęconych zagadnieniom restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych. Do druku przyjęto kolejnych 5 artykułów, wykaz na stronie czasopisma „Metalurgija” (http://public.carnet.hr). 9 5 Monografia pt. „Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji”, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2009 (nakład wyczerpany), objętość 355 stron była pierwszą publikacją książkową, opublikowaną na polskim rynku wydawniczym, poświęconą problematyce restrukturyzacji krajowego przemysłu hutniczego. Na rynku brakuje opracowań z zakresu restrukturyzacji przedsiębiorstw, w szczególności przemysłów tradycyjnych. Dostrzegana luka (w naukach ekonomicznych z zakresu zarządzania) o charakterze teoretycznym, metodycznym oraz empirycznym w zakresie transformacji przedsiębiorstw hutniczych została częściowo wypełniona serią autorskich publikacji monograficznych z tego zakresu. Recenzentami monografii byli: prof. dr hab. inż. Ryszard Budzik z Politechniki Częstochowskiej, prof. dr hab. Mariusz Holtzer z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Monografia pt. „Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji składała się z siedmiu rozdziałów oraz leksykonu pojęć, indeksu skrótów, bibliografii. Publikację rozpoczynał wstęp, w którym przedstawiono zakres prowadzonych w niej rozważań, a kończyło podsumowanie. Częścią publikacji było również streszczenie w języku angielskim. W publikacji przedstawiono kompleksowo zakres przeobrażeń restrukturyzacyjnych w krajowych hutach, począwszy od transformacji systemu gospodarczego (po 1989 roku) aż do momenty przygotowania publikacji do druku (2008 rok). Korzystano ze źródeł informacji wtórnych (statystycznych, materiałów wewnętrznych przedsiębiorstw hutniczych) oraz informacji pierwotnych (badania bezpośrednie: obserwacje, wywiady, ankiety, analizy case study). Celem głównym monografii było zaprezentowanie kompleksowych wyników restrukturyzacji naprawczej przedsiębiorstw hutniczych, w szczególności poprzez informacje ilościowe dotyczące redukcji zasobowej hut oraz wprowadzenie do problematyki restrukturyzacji rozwojowej poprzez informacje jakościowe z zakresu doskonalenia procesów i funkcji zarządzania przedsiębiorstwami. Wspomniana luka na rynku wydawniczym z zakresu prezentowanej tematyki spowodowała szybkie wyczerpanie nakładu monografii (150 pozycji). Przystąpiono zatem do przygotowania wydania drugiego, rozszerzonego i zaktualizowanego. Wydanie pt. Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji. Dynamika zmian w krajowym sektorze hutniczym w latach 1992-2010, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2012, składało się z 432 stron. Cel badań, przedstawiony powyżej, zrealizowano w poszczególnych rozdziałach książki. W rozdziale pierwszym przedstawiono podstawowe obszary restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych żelaza i stali, tj. restrukturyzację własnościową, kadrową, technologiczną i organizacyjną. Jako studium przypadku posłużyły Polskie Huty Stali (przedsiębiorstwo hutnicze powstało z połączenia czterech hut: Huty Katowice, Huty im. T. Sendzimira, Huty Florian i Huty Cedler). Opisany pakiet 6 przeobrażeń Polskich Hut Stali stanowi istotne uzupełnienie wiedzy z zakresu kształtowania się rynku stali w Polsce. W rozdziale drugim zaprezentowano zmiany zachodzące na rynkach stali (krajowym i światowym). Wykonano analizę scenariuszy stanów otoczenia, przedstawiono główne kierunki rozwoju krajowego hutnictwa w aspekcie sytuacji międzynarodowej, osiągnięć technologicznych, sytuacji ekonomiczno-gospodarczej, jak i społeczno-demograficznej. Analiza sytuacyjna jest uzupełnieniem wiedzy o sytuacji w przemyśle hutniczym po restrukturyzacji. Zarówno teoretycy (ekonomiści), jak i praktycy (analitycy rynku, kadra menedżerska przedsiębiorstw) mogli skorzystać z wykonanej analizy, pogłębiając wiedzę o sytuacji w hutnictwie w pierwszej dekadzie XXI wieku. Rozdział trzeci to charakterystyka zmian zachodzących w przedsiębiorstwach hutniczych. Wskazano na zmiany ilościowe i jakościowe w odniesieniu do wyrobów hutniczych, stosowanej technologii oraz metod zarządzania i organizacji pracy. W przedsiębiorstwach hutniczych zaobserwowano także zmiany w sferze kultury organizacyjnej. Zagadnienia budowy nowych wartości w przedsiębiorstwach zostały również omówione w niniejszym rozdziale. Autorka odsyła również do publikacji: B. Gajdzik, Zmiany w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (74), 2007, s. 145-151; B. Gajdzik, Etyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem, [w:] Doświadczenia i perspektywy nowoczesnego zarządzania, (red.) M. Duczmal, T. Pokusa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Opole 2007, ISBN 978-83-7511-048-7, s. 256–262; B. Gajdzik, Nowa kultura obsługi klienta w przedsiębiorstwie produkcyjnym, „Problemy Jakości”, nr 2, 2008, s. 35-38; B. Gajdzik, A new paradigm of marketing – the aesthetic producer’s brand, Annals of F.E.H. - Journal of Engineering, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Tome VI, Fascicule 1, 2008, p. 13-16; B. Gajdzik, The new culture of work safety in the steelworks plant, Annals of F.E.H. - Journal of Engineering, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Tome VI, Fascicule 3, 2008, p. 33-38; B. Gajdzik, Strategia budowy marki producenta na przykładzie przedsiębiorstwa hutniczego, „HutnikWiadomości Hutnicze”, nr 3 (75), 2008, s. 125-128; B. Gajdzik, Budowanie świadomości pracowniczej w systemach zarządzania środowiskowego, „Problemy Ekologii”, nr 4, 2009, s. 117- 180; B. Gajdzik, Kształtowanie świadomości pracowników w systemach zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na przykładzie przedsiębiorstwa hutniczego, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, nr 1, 2009, s. 13- 20; B. Gajdzik, Wpływ doskonalenia zarządzania operacyjnego w przedsiębiorstwie hutniczym na poziom satysfakcji pracowniczej, „Hutnik Wiadomości Hutnicze”, nr 1 (77), 2010, s. 24-27; B. Gajdzik, Wieloaspektowe ujęcie wartości wyrobów przemysłowych na przykładzie wyrobów hutniczych oferowanych klientom instytucjonalnym, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, nr 1 (14), 2011, s. 2-7; B. Gajdzik, Struktura łańcucha wartości w sektorze przedsiębiorstw hutniczych, „Hutnik-Wiadomości 7 Hutnicze”, nr 2 (78), 2011, s. 203-210; B. Gajdzik, Miejsce i rola system zarządzania środowiskowego w łańcuchu wartości, „Journal of Ecology and Health”, nr 1 (85), 2011, s. 3-6; B. Gajdzik, Znaczenie kapitału ludzkiego w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, „Journal of Ecology and Health”, nr 3 (86), 2012, s. 125-129. Treściami zawartymi w tym rozdziale autorka buduje podstawy wiedzy o zarządzaniu zmianą i nowych wartościach w przedsiębiorstwach hutniczych. W rozdziale czwartym zaprezentowano wybrane zagadnienia z zakresu zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie hutniczym (pozyskiwanie i rozwój wiedzy, programy rozwoju wiedzy). Współczesny rynek powoduje, że zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie staje się nieodłącznym aspektem strategicznego rozwoju. Procesowe zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie hutniczym wraz z pakietami wiedzy hutniczej stanowiły również treść publikacji w czasopismach naukowych. Oto przykładowe publikacje: B. Gajdzik, Wybrane zagadnienia z rozwoju wiedzy w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 11 (72), 2005, s. 557- 561; B. Gajdzik, Ucząca się organizacja źródłem przewagi konkurencyjnej. Wybrane kierunki rozwoju zarządzania wiedzą w przemyśle tradycyjnym, Materiały VI Międzynarodowej Konferencji z cyklu: Strategie zarządzania. Zarządzanie innowacjami teoria i praktyka, (red.) J. Szabłowski, Białystok Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, 29-30 maj 2006, s.555.-567; B. Gajdzik, Uczenie się - podstawą rozwoju przedsiębiorstwa, „Problemy Jakości”, nr 3, 2007, s. 37-40; B. Gajdzik, Concentration on knowledge and change management at the metallurgical company, „Metalurgija”, No. 2 (47), 2008, p. 142-144; B. Gajdzik, Cechy, miejsce i rola pracownika wiedzy w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przedsiębiorstwa produkcyjnego, Zeszyty Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy, Katowice, nr 1 (7), 2011, ISSN 1895-3794, s. 34-48; B. Gajdzik, Kreowanie kapitału intelektualnego w zrównoważonej gospodarce opartej na wiedzy, „Journal of Ecology and Health”, nr 4 (88)/XV, 2011, s. 176-182; B. Gajdzik, Pracownik wiedzy inicjatorem zmian w przedsiębiorstwie, [w:] Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, (red.) R. Knosala, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole 2012, ISBN 978-83-930399-4-4, s. 913-924; B. Gajdzik, Kompetencje innowacyjne w zintegrowanym systemie zarządzania przedsiębiorstwem, [w:] Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, R. Knosala (red.), Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole 2013, ISBN 978-83-930399-5-1, s. 1263-1276. Rozdział czwarty kończą zagadnienia z nowego obszaru badawczego, jakim jest zarządzanie przedsiębiorstwem przez zaangażowanie pracownicze (w skrócie: zaangażowane zarządzanie). Autorka zainspirowana publikacjami naukowymi innych autorów (krajowych i zagranicznych) podjęła próbę dostosowania koncepcji do specyfiki funkcjonowania hut. Tak się złożyło, że w tym samym czasie przedsiębiorstwo hutnicze, ArcelorMittal Poland, przystąpiło do pierwszego 8 pomiaru poziomu zaangażowania. Opublikowane wyniki badań (tego i kolejnego pomiaru) wbudowano w treści naukowe pkt. 4.6 rozdziału piątego monografii. Narastanie wiedzy autorki można również prześledzić w publikacjach: B. Gajdzik, Workers’ development in the Polish steelworks plants, „Journal of Engineering”, Fasicicule 1, Tom VII, 2009, p. 215-219, p. 215-219; B. Gajdzik, Zaangażowane zarządzanie przedsiębiorstwem, [w:] Uwarunkowania rozwoju systemów zarządzania, (red.) H. Howaniec, W. Waszkielewicz, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-60714-81-2, s. 178-187; B. Gajdzik, Zaangażowanie pracownicze w doskonaleniu organizacji, [w:] Nowoczesność przemysłu i usług. Kreatywność i innowacyjność w unowocześnianiu przemysłu i usług, (red.) J. Pyka, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Katowice 2009, ISBN 978-83-85587-24-8, s. 272-282; B. Gajdzik, The level of workers’ engagement in the steelworks, [in:] „Machine design”, (ed.) S. Kuzmanowić, University of Novi Sad, Novi Sad 2009, ISSN 1821-1259, p. 299-302; B. Gajdzik, Zaangażowanie pracownicze w zarządzaniu przedsiębiorstwem, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, nr 2, 2009, s. 23-30; B. Gajdzik, Poziom zaangażowania pracowników w przedsiębiorstwie hutniczym, „HutnikWiadomości Hutnicze”, nr 10 (76), 2009, s. 766-771; B. Gajdzik, Budowanie zaangażowania pracowniczego w przedsiębiorstwie produkcyjnym, [w:] Górnośląskie Studia Przedsiębiorczości, Tom X, GWSP, Chorzów 2011 , ISSN 1644-5007, s. 69-94; B. Gajdzik, Budowanie zaangażowania pracowniczego w przedsiębiorstwie – analiza przypadku, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, nr 2 (85), 2012, s. 68-88; B. Gajdzik, Zaangażowanie pracownicze w przedsiębiorstwie – determinanty, filary, istota, dylematy, [w:] Zarządzanie i komunikacja w sferze przedsiębiorczości i administracji, (red.) T. Pokusa, W. Duczmal, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole 2012, ISBN 978-83-62683-33-8, 978-83-7511-163-7, s. 252-264; B. Gajdzik, Diagnosis of employee engagement in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 1 (52) 2013, p. 139-142. W rozdziale piątym zawarto charakterystykę instrumentarium marketingu hutniczego. Podkreślono specyfikę działań marketingowych w sektorze hutniczym. Omówiono poszczególne narzędzia marketingu mix (produkt, cena, dystrybucja i promocja). Należy podkreślić, że zidentyfikowano poszczególne elementy specyfiki działań marketingowych hut, tworząc podstawy pod nowy zakres wiedzy z zakresu marketingu hutniczego. Rozważania naukowe nt. marketingu hutniczego złożyły się również na treść następujących publikacji: B. Gajdzik, Promocja przedsiębiorstw należących do przemysłu hutniczego żelaza i stali - teoria i praktyka. Elementy promocji mix na przykładzie Huty Katowice, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 1 (72), 2005, s. 22-25; B. Gajdzik, Marketing więzi przedsiębiorstwa hutniczego z kluczowymi klientami - wybrane aspekty, Materiały XIII Seminarium Naukowego pt. Nowe technologie i materiały w metalurgii i inżynierii materiałowej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej, Katowice 9 13.05.2005 r., ISBN 83-89776-13-8, s. 235-238; B. Gajdzik, Przygotowanie do zarządzania kluczowymi klientami w sektorze hutniczym, [w:] Produkcja i zarządzanie w hutnictwie, Materiały XIII Konferencji Naukowo-Technicznej, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2005, ISBN 83-87745-03-0, s. 239–243; B. Gajdzik. R. Sosnowski, Instrumentarium promocji mix w przedsiębiorstwach przemysłów tradycyjnych, [w:] Produkcja i zarządzanie w hutnictwie, Materiały XIII Konferencji NaukowoTechnicznej, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2005, ISBN 83-87745-03-0, s. 383-386; B. Gajdzik, Badania marketingowe w przedsiębiorstwie hutniczym, Materiały XIV Seminarium Naukowego pt. Nowe technologie i materiały w metalurgii i inżynierii materiałowej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej, Katowice 19.05.2006, ISBN 83-89776-14-6 , s. 173-176; B. Gajdzik, Key marks of quality on the example of trade systems in manufacturing companies and service systems in organizations, 3-rd International Conference on Mass Customization and Personalization in Central Europe, June 3-6 2008, Palic Novi Sad, Serbia, (ed.) Z. Anisić, R. Freund, published by Faculty of Technical Sciences in Novi Sad, Department of Industrial Engineering Management, ISBN 978-86-7892-114-8, p. 81-85; B. Gajdzik, Dbałość o klienta na przykładzie przedsiębiorstwa hutniczego, [w:] Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy, (red.) T. Sikora Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ISBN 978-83-924646-6-2, s. 347-352; B. Gajdzik, Podstawowe wyznaczniki jakości systemu obsługi klienta w przedsiębiorstwie hutniczym, „Problemy Jakości”, nr 9, 2008, s. 50-52; B. Gajdzik, Strategie zmian w dystrybucji wyrobów hutniczych, „Logistyka”, nr 6, 2008, s. 62-64; B. Gajdzik, Wpływ uwarunkowań zachodnioeuropejskich na zmiany w dystrybucji stali i wyrobów hutniczych na polskim rynku, [w:] Procesy globalizacji internacjonalizacji i integracji w warunkach współczesnego gospodarki światowej. Wybrane problemy, (red.) T. Sporek, Tom 2, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2009, ISBN 978-83-7246507-8, s. 53-65; B. Gajdzik, Proces innowacji produktowych w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (76), 2009, s. 210-215; B. Gajdzik, Funkcjonowanie biura zakupu usług w produkcyjnym przedsiębiorstwie hutniczym – ujęcie modelowe i procesowe, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 9 (61), 2009, s. 2-7; B. Gajdzik, Wybrane komponenty systemu obsługi klienta na przykładzie rynku artykułów przemysłowych, „Problemy Jakości”, nr 5, 2009, s. 50-53; B. Gajdzik, Kompleksowość obsługi klientów w przedsiębiorstwach produkcyjnych w ujęciu marketingowologistycznym, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 12 (61), 2009, s. 2-7; B. Gajdzik, Producenci stali i wyrobów hutniczych jako klienci na rynku dóbr i usług przemysłowych, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 2 (62), 2010, s. 8-11; B. Gajdzik, Przedsiębiorstwo hutnicze jako klient na rynku zaopatrzeniowym, „HutnikWiadomości Hutnicze”, nr 10 (77), 2010, s. 600-604; B. Gajdzik, Product sale management by building relationships based on trust on the basis of a metallurgical enterprise, [in:] Marketing and logistics problems in the management of organization, 10 (ed.) H. Howaniec, W. Waszkielewicz, ATH, Bielsko-Biała 2011, p. 42-55; B. Gajdzik, Transformacja dystrybucji wyrobów hutniczych w Polsce, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 10 (63), 2011, s. 20-27; B. Gajdzik, Ocena dostawców przez klientów instytucjonalnych w procesie zakupu dóbr i usług przemysłowych, „Problemy Jakości”, nr 10 (43), 2011, s. 48-51; B. Gajdzik, Marketing activities of metallurgical enterprises in the process of gaining competitive advantage, „Machine Design”, Vol. 4, No. 1, 2012, (ed.) S. Kuzmanowić, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences, Novi Sad, 2012, ISSN 1821-1259, p. 27-32; B. Gajdzik, Struktura łańcucha wartości dodanej w sektorze hutniczym, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 3 (64), 2012, s. 13-19; B. Gajdzik, Istota, determinanty i typy zaufania w łańcuchu wartości dodanej, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 4 (64), 2012, s. 16-24; B. Gajdzik, K. Grzybowska, Examples model of building trust in supply chains of metallurgical enterprises, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, p. 563-566. Współczesne przedsiębiorstwo hutnicze wprowadza marketingowe techniki wizualizacji. Zarządzanie tożsamością przedsiębiorstwa hutniczego było przedmiotem treści zamieszczonych w rozdziale szóstym. Ważne jest, jak klient odbiera dane przedsiębiorstwo. Dlatego firmy poświęcają dużo czasu na budowanie pozytywnego wizerunku. Realizując badania bezpośrednie autorka identyfikowała komponenty systemów tożsamości wizualnej hut. Zgromadzona wiedza posłużyła do opracowania treści rozdziału szóstego prezentowanej monografii, jak i stanowiła treść publikacji: B. Gajdzik, Zarządzanie tożsamością przedsiębiorstwa hutniczego, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (73), 2006, s. 111-115; B. Gajdzik, Marketing foundations of metallurgical company identity and brand, [in:] „Machine design”, (ed.) S. Kuzmanowić, University of Novi Sad, Novi Sad 2008, ISBN 978-86-7892-1056, p. 401-404; B. Gajdzik, Components of corporate identity of metallurgical companies, „Acta Metallurgica Slovaca”, No. 1, Yearbook 14, 2008, Kośice, ISSN 1335-1532, p. 151-155; B. Gajdzik, Marketing activities of metallurgical enterprises in the process of gaining competitive advantage, „Machine Design”, No. 1, Vol. 4, 2012, (ed.) S. Kuzmanowić, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences, Novi Sad, 2012, ISSN 1821-1259, p. 27-32. Rozdział szósty zakończono założeniami Produkcja Klasy Światowej (WCM czyli World Class Manufacturing). Zagadnienia dotyczące reorganizacji produkcji hutniczej w kontekście uzyskania standardów Produkcji Klasy Światowej są nowym obszarem badawczym autorki. Pierwsza publikacja z tego zakresu opublikowana była w „Hutniku-Wiadomościach Hutniczych” w 2010 roku, tytuł publikacji: Dążenie przedsiębiorstw hutniczych do osiągnięcia statusu produkcji klasy światowej czyli World Class Manufacturing (WCM)10. Ze względu na duże zainteresowanie poruszaną tematyką opublikowano kolejne artykuły: B. Gajdzik, 10 „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 2, (77), 2010, s. 63-70. 11 „Kompleksowo o filarach Produkcji Klasy Światowej w hutnictwie stali – WCM, „HutnikuWiadomości Hutnicze”, nr 10 (79), 2012, s. 755-761; B. Gajdzik, World Class Manufacturing in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 1 (52), 2013, p. 131-134. Pierwszym przedsiębiorstwem na krajowym rynku stali, które przystępuje do realizacji projektów zgodnie z wymaganiami WCM jest ArcelorMittal Poland. Opis przygotowań w każdym z dziesięciu filarów11 WCM dostarcza kompleksowej wiedzy o doskonaleniu funkcjonowania przedsiębiorstwa w uzyskaniu wyższej efektywności12. Poszczególnym filarom poświęcone były następujące publikacje: B. Gajdzik, Process evaluation and standardization in the improvement of a steel smelting company, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, No. 2, Tome IV, 2008, p. 51-54; B. Gajdzik, Introduction to Total Productive Maintenance in steelworks plants, „Metalurgija”, No 2 (48), 2009, p. 137-140; B. Gajdzik, Doskonalenie procesów produkcji i funkcji wsparcia w przedsiębiorstwie hutniczym, „Problemy Jakości”, nr 12 (41), 2009, s. 43-47; B. Gajdzik, Doskonalenie procesu utrzymania ruchu poprzez zaangażowanie pracownicze, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 11 (62), 2010, s. 12-17; B. Gajdzik, Efektywność maszyn i urządzeń w przedsiębiorstwie hutniczym przed i po restrukturyzacji, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 11 (64), 2012, s. 22-29; K. Grzybowska, B. Gajdzik, Optimisation of equipment setup process in enterprises, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, p. 555-558; K. Grzybowska, B. Gajdzik, SECI model and facilitation in change management in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 2 (52), 2013, p. 275-278. Rozdział siódmy poświęcono zagadnieniom społecznie odpowiedzialnego biznesu, eksponując odpowiedzialność wobec różnych grup interesariuszy zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Wyeksponowano także zagadnienia ochrony środowiska przyrodniczego w kontekście zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Badanie zagadnień społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw hutniczych było również treścią podręcznika akademickiego: W. Ocieczek, B. Gajdzik, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw produkcyjnych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010 (objętość 172 strony). Problematyka społecznej odpowiedzialności hut była na tyle nową, że publikacje autorskie zamieszczone zostały w „Przeglądzie Organizacji” (B. Gajdzik, Biznes odpowiedzialny Dziesięć filarów WCM to: zapewnienie bezpieczeństwa, analiza kosztów, skoncentrowana poprawa, autonomiczne utrzymanie ruchu, profesjonalne utrzymanie ruchu, rozwój pracowniczy, wczesne zarządzanie wyposażeniem, jakość produktów, obsługa klienta, środowisko i odpowiedzialność społeczna. 12 Pojęcie efektywności autorka rozumie bardzo szeroko, nie tylko jako tradycyjne ujęcie relacji przychodów do kosztów (kategoria zyskowności), ale również jako: skuteczność, sprawność, wydajność, produktywność, optymalność, niezawodność, bezawaryjność, bezwypadkowość, terminowość, jakość itp. 11 12 społecznie, „Przegląd Organizacji”, nr 7-8, 2007, s. 17-20), „Hutniku-Wiadomościach Hutniczych” (B. Gajdzik, System społecznej odpowiedzialności biznesu-nowe wyzwanie dla przedsiębiorstw sektora hutniczego, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 11 (73), 2006, s. 524-520 oraz B. Gajdzik. W. Ocieczek, Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 11 (75), 2008, s. 674-680) i „Metalurgiji” (B. Gajdzik, Social and ethical challenges for metallurgical companies, „Metalurgija”, No. 1 (47), 2008, p. 61-64), a także w monografii: Współczesne problemy zarządzania przedsiębiorstwami w gospodarce rynkowej, (red.) H. Howaniec, W. Waszkielewicz, Akademia TechnicznoHumanistyczna, Bielsko-Biała 2008, ISBN 978-83-60714-50-8, B. Gajdzik, Program społecznie odpowiedzialnego biznesu w przedsiębiorstwie hutniczym s. 214-220. Pracę kończy leksykon pojęć i skrótów używanych w nowoczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem hutniczym. Leksykon pojęć składał się z 81 haseł. Bogata lista pojęć zestawionych w jedną całość stanowiła kompendium zmian wprowadzonych w przedsiębiorstwach hutniczych. W celu ułatwienia czytelnikom dotarcia do listy zamieszczono ją również na stronie wydawnictwa Sigma-Not (www.sigma-not.pl), publikując artykuł: B. Gajdzik, Leksykon pojęć nowoczesnego zarządzania w przedsiębiorstwie, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 8-9 (73), 2006, s. 414-417. Bibliografię monografii stanowiło 400 pozycji: publikacji książkowych, artykułów naukowych i innych informacji ze źródeł wtórnych. Monografia była wynikiem prac badawczo-analitycznych i wieloletnich obserwacji zmian zachodzących w krajowym sektorze hutniczym. W książce omówiono główne kierunki zmian w metodach i technikach zarządzania w przedsiębiorstwach sektora hutniczego, funkcjonujących na polskim rynku. Publikacja stanowi istotny wkład w rozwój wiedzy na temat przemian sektora hutniczego w Polsce. Kolejną z opublikowanych książek o tematyce restrukturyzacji branż hutniczej była publikacja: B. Gajdzik, Restrukturyzacja przedsiębiorstw w warunkach destabilizacji otoczenia na przykładzie branży hutniczej”, Wydawnictwo Naukowe Difin, Warszawa 2012, objętość 229 stron. Recenzje publikacji wykonali: dr hab. inż. Beata Ślusarczyk, profesor nadzwyczajny w Politechnice Częstochowskiej, prof. dr hab. Mariusz Holtzer z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Publikacja ta w przeciwieństwie do poprzednich zawierała więcej treści podręcznikowych i rozważań naukowych dotyczących restrukturyzacji przedsiębiorstw branży hutniczej w Polsce, a mniej danych statystycznych. Zamierzeniem autorki było dotarcie do większej grupy odbiorców z problematyką restrukturyzacyjnej transformacji przedsiębiorstw hutniczych. Dostrzegana przez autorkę luka w zakresie całościowego ujęcia przemian zachodzącym, jakby nie 13 było, w strategicznym dla gospodarki sektorze13 stała się determinantą przygotowania kolejnego wydania książkowego. Tym razem autorka zaproponowała typologiczne spojrzenie na przemiany restrukturyzacyjne. Przyjmując (w dużym uproszczeniu)14, że restrukturyzacja to proces przemian długookresowych (ciągłych) zachodzące w przedsiębiorstwach, a będących potrzebą dostosowania funkcjonowania przedsiębiorstwa do otoczenia zaproponowano uporządkowanie zakresu przemian według trzech typów restrukturyzacji: naprawczej (okres transformacji systemu gospodarczego), rozwojowej (okres koniunktury gospodarczej) i adaptacyjnej (dostosowawczej, typowej dla okresu kryzysu gospodarczego). Ta ostatnia pomimo, iż w niektórych publikacjach stanowi formę pośrednią pomiędzy restrukturyzacją naprawczą a rozwojową dla autorki była formą dostosowania strategii rozwojowych przedsiębiorstw hutniczych do skutków globalnego kryzysu gospodarczego, które w Europie i Polsce wystąpiły pod koniec 2008 roku. Zakresem analizy, tak jak i w poprzednich monografiach, objęto okres od transformacji gospodarczej kraju do nadal. Publikacja Restrukturyzacja przedsiębiorstw w warunkach destabilizacji otoczenia na przykładzie branży hutniczej składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono ujęcia definicyjne pojęcia „restrukturyzacja” oraz typologię restrukturyzacji, ze szczególnym uwzględnieniem cech restrukturyzacji naprawczej, rozwojowej i adaptacyjnej (poszczególne cechy zostały scharakteryzowane w sposób wyczerpujący zakres przedmiotowy wymienionych typów restrukturyzacji). W rozdziale tym podjęto także rozważania na temat roli innowacji w restrukturyzacji rozwojowej przedsiębiorstw oraz miejsca restrukturyzacji w zrównoważonym biznesie. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że dla potrzeb publikacji zgromadzono ponad pięćdziesiąt ujęć definicyjnych restrukturyzacji. Tak bogate zestawienie pozwoliło autorce zgłębić wiedzę o atrybutach restrukturyzacji, doszukując się w długiej liście cech wyróżniających restrukturyzację spośród innych kategorii procesów przemian w przedsiębiorstwach. Nowym spojrzeniem było również umiejscowienie restrukturyzacji w działalności innowacyjnej i koncepcji zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Innowacje potraktowano jako imperatyw restrukturyzacji, ze szczególnym akcentem położonym na restrukturyzację rozwojową. Dokonano kompleksowej klasyfikacji rodzajów i zakresów innowacji w przedsiębiorstwie. Odwołano się do zakresu przedmiotowego wiedzy, który nazwano „innowacyjne zarządzanie”. Poza publikacją książkową, tematyka była również przedmiotem Hutnictwo obok górnictwa było jednym z kluczowych przemysłów, napędzających gospodarkę. W hutnictwie w latach 90. ubiegłego wieku zatrudnionych było ponad 140 tys. pracowników, w najlepszych latach huty produkowały 19 mln ton stali. 14 W publikacji zestawiono ponad 50 definicji restrukturyzacji, zarówno autorów krajowych, jak i zagranicznych. 13 14 następujących publikacji: B. Gajdzik, Inwestycje narzędziem podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw hutniczych, [w:] Zarządzanie w przedsiębiorstwie, (red.) R. Budzik, J. Mróz, J. Siwka, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2007, ISBN 978-83-7193-341-7, s. 285-288; B. Gajdzik, Innowacyjność w przedsiębiorstwach produkcyjnych – istota, cel, narzędzia, [w:] Przedsiębiorczość i innowacje – problemy, koncepcje, wyzwania, (red). S. Lis, T. Szot-Gabryś, Wyższa Szkoła Umiejętności im. S. Staszica, Kielce 2008, ISBN 987-83-60-880-36-6, s. 331-339; B. Gajdzik, Strategic management of technological innovation in manufacturing enterprises in Poland, [in:] „Machine Design”, (ed.) S. Kuzmanowić, University of Novi Sad 2010, ISSN 1821-1259, p. 203-206; B. Gajdzik: Innovation activity in Polish industry possibilities of environment - oriented product rationalization throughout life cycle in a metallurgical enterprise, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Tome VIII, Fascicule 3, 2010, p. 226-230; B. Gajdzik, Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwie produkcyjnym, [w:] Uwarunkowania rozwoju, koncepcje i metody zarządzania organizacjami, (red.) I. Dudzik-Lewicka, H. Howaniec, W. Waszkielewicz, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała 2010, ISBN 978-83-62292-68-4, s. 289-314; B. Gajdzik, Innowacyjność jako parametr oceny konkurencyjności przedsiębiorstw produkcyjnych, [w:] Zarządzanie i polityka społeczna - wybrane zagadnienia, (red.) M. Duczmal, T. Pokusa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Opole 2010, ISBN 978-83-88980-90-9, 978-83-62105-23-6 Serie: Monografie i Opracowania, s. 57-66. Autorka zainspirowana publikacjami krajowych i zagranicznych autorów podjęła się próby uzupełnienie koncepcji wartości tworzących produkt w ocenie klienta. Poza wartościami innowacyjnymi wspominano o wielu innych kategorii wartości współczesnych produktów. Więcej na ten temat w: B. Gajdzik, Struktura łańcucha wartości w sektorze przedsiębiorstw hutniczych, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 2 (78), 2011, s. 203-210; B. Gajdzik, Wieloaspektowe ujęcie wartości wyrobów przemysłowych na przykładzie wyrobów hutniczych oferowanych klientom instytucjonalnym, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, nr 1 (14), 2011, s. 2-7; B. Gajdzik, Istota, determinanty i typy zaufania w łańcuchu wartości dodanej, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 4 (64), 2012, s. 16-24; B. Gajdzik, Jakość produktów jako filar produkcji klasy światowej, „Problemy Jakości”, nr 1 (45), 2013, s. 31-34. Niektóre z wymienionych publikacji stanowiły również zakres wiedzy marketingowej, stąd ich wcześniejsze przytoczenie w niniejszym autoreferacie. Rozdział pierwszy kończą stwierdzenia na temat interakcyjnej zależności między zrównoważonym biznesem a działaniami restrukturyzacyjnymi. Koncepcja zrównoważonego rozwoju stworzyła przedsiębiorstwom szansę nowego spojrzenia na ich rozwój. Aby tę szansę wykorzystać należało przeprowadzić restrukturyzację naprawczą w przedsiębiorstwach i dojść (w warunkach gospodarki 15 rynkowej) do restrukturyzacji rozwojowej. Restrukturyzacja rozwojowa stanowi silne wsparcie dla zrównoważonego biznesu. Poza rozważaniami w monografii tematyka zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw stanowiła treść innych publikacji: B. Gajdzik, Ekologiczne efekty procesu restrukturyzacji w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 5 (73), 2006, s. 243-246; B. Gajdzik, Identyfikacja znaczących aspektów środowiskowych przedsiębiorstw produkcyjnych sektora hutniczego, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 10 (73), 2006, s. 463-469; B. Gajdzik, Zarządzanie przedsiębiorstwem a ochrona środowiska, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 10 (681), 2006, s. 49-56; B. Gajdzik R. Sosnowski, Struktura polityki i programów środowiskowych, Materiały XIV Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej: Zarządzanie w przedsiębiorstwie, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2006, ISBN 83-912054-4-4, s. 20-23; B. Gajdzik, Aspekty środowiskowe przedsiębiorstw sektora hutniczego-przykładowe metody identyfikacji (siatka aspektów, metoda oceny punktowej, Materiały XVI Międzynarodowej Konferencji Naukowej: Iron and Steelmaking, Katedra Metalurgii Wydziału Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej, Katedra Metalurgii Uniwersytetu Technicznego VSB - Ostrawa, Katedra Metalurgii Żelaza i Odlewnictwa Uniwersytetu Technicznego - Koszyce, Szczyrk 4-6.10.2006; B. Gajdzik, Aktywność środowiskowa przedsiębiorstwa hutniczego Ferrum S.A., Materiały XIV Międzynarodowej Konferencji NaukowoTechnicznej: Zarządzanie w przedsiębiorstwie, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2006, ISBN 83-912054-3-6, s. 220-223; B. Gajdzik, Strategia czystszej produkcji w przedsiębiorstwie hutniczym, „Problemy Ekologii”, nr 4, 2007, s. 184-186; B. Gajdzik, A. Wyciślik, Environmental strategies as the system of action – chronological order and market classification, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, No. 3, 2007, p. 116-121; B. Gajdzik, Environmental strategies and statistics at the Polish metallurgical sector, XVII Międzynarodowa Konferencja Naukowa Iron and Steelmaking, Technicka Univerzita V Kośicach, Politechnika Śląska, 17-19.10.2007 [in:] „Acta Metallurgica Slovaca”, No. 5, Yearbook 13, 2007, p. 38-42; B. Gajdzik, Environmental management at metallurgical company – basic elements of management, „Acta Metallurgica Slovaca”, No. 1, Yearbook 14, Kośice 2008, p. 156-161; B. Gajdzik, Strategie zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu przedsiębiorstwem hutniczym, „Hutnik Wiadomości Hutnicze”, nr 1 (75), 2008, s. 17-22; B. Gajdzik, Racjonalna gospodarka odpadami, energią i wodą w przedsiębiorstwie hutniczym, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 10 (60), 2008, s. 2-7; B. Gajdzik, Wprowadzenie do systemów logistycznych gospodarki odpadami w przedsiębiorstwach hutniczych, „Logistyka”, nr 5 (61), 2009, s. 29-33; B. Gajdzik, Systemy logistyczne gospodarki odpadami w przedsiębiorstwach hutniczych – ujęcie praktyczne, „Logistyka”, nr 6, 2009, s. 38-39; B. Gajdzik, Environmental aspects, strategies and waste logistic system based on the example of metallurgical company, „Metalurgija”, No. 1 (48), 2009, p. 63-67; 16 R. Wieszała, B. Gajdzik, The effectiveness of environmental management in a metallurgical company’s sustainable development, „Metalurgija”, No. 4 (49), 2010, p. 353-355; B. Gajdzik, D. Burchart-Korol, Eco-innovation in manufacturing plants illustrated with an example of steel products development, „Metalurgija”, No. 1 (50), 2011 p. 63-66; B. Gajdzik, Efektywność ekologiczna jako wynik realizacji strategii Czystszej Produkcji w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 6 (78) 2011, s. 512-516; B. Gajdzik, A. Wyciślik, T. Wieczorek, Model management of product life cycles and technology life cycles in manufacturing enterprises taking into consideration periods of sector and company life cycle, [in:] New aspects of manufacturing organizations’ development, (ed.) B. Micieta, T. Wieczorek, J. Matuszek, CEIT, a.s. for University Zilina, Slovak Republic 2011, ISBN 978-80-970440-2-2, p. 1034; B. Gajdzik, R. Wieszała, T. Wieczorek, Identyfication of the exploatation dust in road dust, „Metalurgija”, No. 1 (51), 2012, p. 101-104; B. Gajdzik, The ecological value of metallurgical enterprise after privatization and restructuring, „Metalurgija”, No. 1 (51), 2012, p. 129-132; B. Gajdzik, R. Wieszała, Measurement of the communications nose level on the internal road of the manufacturing metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 3 (51), 2012, p. 369-372; B. Gajdzik, A. Wyciślik, Assessment of environmental aspects in a metallurgical enterprises, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, s. 537-540; B. Gajdzik, Comprehensive classification of environemtal aspects in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 4 (51), 2012, s. 541-544; B. Gajdzik, Sustainable steel works after restructuring process in Poland – some exampled effects, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Fascicule 1, Tome X, 2012, p. 29-34. Rozdział drugi to charakterystyka restrukturyzacji naprawczej w warunkach transformacji systemu gospodarczego na przykładzie krajowego przemysłu hutniczego (kompendium wiedzy). W rozdziale zaprezentowano kluczowe uwarunkowania restrukturyzacji naprawczej oraz opisano zmiany zachodzące w funkcjonowaniu przedsiębiorstw hutniczych, koncentrując się na poszczególnych obszarach restrukturyzacji, tj. własnościowej i majątkowej, organizacyjnej (outsourcing, reengineering), finansowej, technologicznej i produktowej oraz zatrudnienia. Założenia przyjęte dla restrukturyzacji naprawczej krajowego hutnictwa porównano z uzyskanymi rezultatami. Poszczególne zakresy przedmiotowe restrukturyzacji hut stanowiły również tematy odrębnych publikacji naukowych. Szczególną uwagę poświęcono dwom zagadnieniom, tj. restrukturyzacji zatrudnienia i przemianom własnościowym. W pierwszym obszarze tematycznym opublikowano między innymi: B. Gajdzik, Racjonalizacja zatrudnienia w przedsiębiorstwie hutniczym Mittal Steel Poland jako kontynuacja programu restrukturyzacji Polskich Hut Stali S.A., „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 8 (74), 2007, s. 428-432; B. Gajdzik, Systemowe podejście do doskonalenia 17 kadr w przedsiębiorstwie produkcyjnym, [w:] Nowoczesność przemysłu i usług, (red.) J. Pyka, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Katowice 2008, ISBN 978-83-85587-22-4, s. 93-100; B. Gajdzik, Workers’ development in the Polish steelworks plants, „Annals Journal of Engineering”, Fasicicule 1, Vol. 7, 2009, p. 215219; B. Gajdzik, Dbałość o rozwój kadr w systemach zarządzania jakością, [w:] Zarządzanie jakością. Doskonalenie organizacji, (red.) T. Sikora, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków 2010, ISBN 978-83-920209-4-6, s. 327-349; B. Gajdzik, Komponenty zarządzanie personelem w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstw, [w:] Wdrażanie nowoczesnych systemów i narzędzi zarządzania procesami technologicznymi, (red.) R. Sosnowski, Monografia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010, ISBN 978-83-7335737-2, s. 105-128. W drugim obszarze (przemiany własnościowe w hutnictwie) opublikowano między innymi: B. Gajdzik, Strategie konsolidacji i aktywizacji rynkowej w przemyśle hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 10 (74), 2007, s. 552-538; B. Gajdzik, Strategie integracji przedsiębiorstw hutniczych, [w:] Świat, Europa i Polska w dobie współczesnych przemian gospodarczych, (red.) T. Sporek, prace naukowe, Tom 2, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2008, ISBN 978-83-7246-432-3, s. 331-337; B. Gajdzik, W. Sroka, Analytic study of the capital restructuring process in metallurgical enterprises around the World and in Poland, „Metalurgija”, No. 2 (51), 2012, p. 265-268; B. Gajdzik, The road of Polish steelworks towards market success – changes after restructuring process, „Metalurgija”, No. 3 (52), 2013, p. 421-424. Restrukturyzacja hut w ujęciu zagregowanym (opis wszystkich obszarów przemian zasobowych w przedsiębiorstwach krajowego przemysłu hutniczego) była treścią rozdziałów w monografiach: Nowoczesność przemysłu i usług. Dynamika zmian w polskim przemyśle i usługach (red.) J. Pyka, Wyd. TNOiK, Katowice 2011, B. Gajdzik, Kompleksowe spojrzenie na zmiany restrukturyzacyjne w sektorze hutnictwa żelaza i stali w Polsce, s. 30-44; Internacjonalizacja i konkurencyjność współczesnych podmiotów gospodarczych, (red.) T. Sporek, S. Talara, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice 2011, ISBN 978-83-7246-665-5, B. Gajdzik, Restrukturyzacja przedsiębiorstw sektora hutniczego w procesie adaptacji do wymogów współczesnej gospodarki światowej, s. 247-266; B. Gajdzik, Procesy zamian w przedsiębiorstwach hutniczych w latach 19922010, [w:] Zarządzanie w warunkach kryzysu społeczno-gospodarczego - Wybrane zagadnienia rozwoju procesów gospodarowania w skali świata, kraju, branży i przedsiębiorstwa, (red.) H. Howaniec, J. Klisiński, A. Madyda, W. Waszkielewicz, ATH, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-62292-83-7, s. 307-328 oraz publikacji w czasopismach naukowych: B. Gajdzik, Competitiveness of metallurgical enterprises after restructuring in domestic steel industry, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 11 (78), 2011, p. 945-952, a także w zagranicznych materiałach pokonferencyjnych: B. Gajdzik, The steel and metallurgical sector in Poland after restructuring process, The 5th International Symposium about Design in Mechanical Engineering „ KOD 2008”, Faculty of Technical Sciences, University in Novi Sad, Serbia, p. 453-458. 18 W rozdziale trzecim opisano przemiany zachodzące w przedsiębiorstwach hutniczych pozwalające im realizować restrukturyzację rozwojową. Restrukturyzacja rozwojowa jest realizowana w warunkach ugruntowanego systemu rynkowego. Skoncentrowano się na przemianach strategicznych firm i doskonaleniu systemów zarządzania oraz działalności operacyjnej w dążeniu do osiągnięcia statusu przedsiębiorstw klasy światowej (WCM – World Class Manufacturing). W rozdziale tym, korzystając z analizy studiów przypadków (case study), przytoczono działania przedsiębiorstw hutniczych w obszarze ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy i społecznej odpowiedzialności (social responsibility). Jako studium przypadku analizowano: ArcelorMittal Poland, Ferrum SA i Hutę Pokój. Najwięcej przykładów dotyczyło funkcjonowania przedsiębiorstwa hutniczego ArcelorMittal Poland. Udostępnione informacje posłużyły do publikacji serii artykułów na temat bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie, współautorem których był S. Borowik, specjalista ds. BHP w ArcelorMittal Poland. Na zbiór tych publikacji składały się: B. Gajdzik, S. Borowik, The safety and hygiene of work in the steel company, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 2 (75), 2008, s.66 -70; B. Gajdzik, S. Borowik, Proces zarządzania wiedzą w systemach bezpieczeństwa pracy na przykładzie przedsiębiorstwa hutniczego, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 6 (76) 2009, s. 404-412; B. Gajdzik, S. Borowik, Benchmarking w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy na przykładzie przedsiębiorstwa hutniczego - analiza wskaźnikowa, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 7 (77) 2010, s. 352-358; B. Gajdzik, S. Borowik, Diagnoza poziomu wypadkowości w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 6, (79), 2012, s. 434-437, B. Gajdzik, S. Borowik, Bezpieczeństwo i higiena pracy w zintegrowanym systemie zarządzania przedsiębiorstwem hutniczym, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 4 (747) 2012, s. 85-92, jak i publikacji samodzielnych: B. Gajdzik, The health and safety management system in the steelworks plant, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Tome VI, fascicule 1, 2008, p. 9-12; B. Gajdzik, The new culture of work safety in the steelworks plant, „Annals of F.E.H. - Journal of Engineering”, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Tome VI, Fascicule 3, 2008, p. 33-38; B. Gajdzik, Kryteria oceny dojrzałości systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie produkcyjnym, s. 163-175, [w:] Modele, metody i narzędzia zarządzania organizacjami, (red.) J. Pyka, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Katowice 2010, ISBN 978-83-85587-26-2; B. Gajdzik, Podejście strategiczne do doskonalenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie hutniczym, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, nr 1(6), 2010, ISSN 1895-3794 , s. 114-126; B. Gajdzik, Kryteria oceny dojrzałości systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie produkcyjnym, s. 163-175, [w:] Modele, metody i narzędzia zarządzania organizacjami, 19 (red.) J. Pyka, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa (TNOiK), Katowice 2010, ISBN 978-83-85587-26-2; B. Gajdzik, Benchmarking wewnętrzny w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, „Zarządzanie Przedsiębiorstwem”, nr 2 (13), 2010, s. 12-20; B. Gajdzik, Cechy, miejsce i rola pracownika wiedzy w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przedsiębiorstwa produkcyjnego, Zeszyty Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy, nr 1 (7), Katowice, grudzień 2011, ISSN 1895-3794, s. 34-48, a także B. Gajdzik, K. Grzybowska, Internal sources of risk in building employees’ attitudes of safe work in metallurgical enterprise, „Metalurgija”, No. 2 (52), 2013, p. 285-288. Opracowując studia przypadków dla potrzeb rozdziału trzeciego warto również zwrócić uwagę na funkcjonowanie systemu zaopatrzenia w hutach. Charakterystyka była możliwa dzięki udostępnieniu informacji przez pracowników huty (A. Bogdanowicz, Z. Kalamat, P. Szostak), którzy również byli współautorami publikacji: B. Gajdzik, Z. Kalamat, A. Bogdanowicz, Spedycja wyrobów hutniczych w transporcie samochodowym i kolejowym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 12 (77) 2010, s. 745-749; Z. Kalamat, B. Gajdzik, System efektywnej obsługi zakładu hutniczego w procesie zaopatrzeniowym, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 5 (63), 2011, s. 28-33; B. Gajdzik, Z. Kalamat, P. Szostak, Technologiczne, organizacyjne i marketingowe założenia systemu logistyki zaopatrzenia w przedsiębiorstwie hutniczym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (79), 2012, s. 152-157. Współpraca autorki z pracownikami przedsiębiorstwa hutniczego pozwoliła na wymianę wiedzy i doświadczenia. Rozdział czwarty to analiza wybranych działać przedsiębiorstw hutniczych podejmowanych w okresie kryzysu, ze szczególnym uwzględnieniem programów oszczędnościowych. Etap ten w ewolucji przemian restrukturyzacyjnych określono jako restrukturyzację adaptacyjną. Zarządzanie przedsiębiorstwami w warunkach kryzysu było dla nich nowym doświadczeniem, autorka przetransponowała realizowane programy oszczędnościowe w hutach na pakiet wiedzy naukowej z zakresu restrukturyzacji w kryzysie. Uzyskana wiedza jest uniwersalna dla wielu przedsiębiorstw w zakresie zarządzania działalnością w okresie spowolnienia gospodarczego. Poza rozdziałem monografii poszczególne treści składały się na publikacje: B. Gajdzik, Transformacja i reorganizacja przedsiębiorstw hutniczych w warunkach światowego kryzysu gospodarczo-finansowego, „HutnikWiadomości Hutnicze”, nr 12 (76), 2009, s. 872-878; B. Gajdzik, Reakcja przedsiębiorstw hutniczych na światowy kryzys gospodarczy, [w:] Współczesna gospodarka światowa i jej podmioty w warunkach niestabilności, (red.) T. Sporek, prace naukowe, Tom 1, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2010, ISBN 978-83-7246-542-9, s. 74-86. Publikację pt. Restrukturyzacja przedsiębiorstw w warunkach destabilizacji otoczenia na przykładzie branży hutniczej zamyka zakończenie, w którym autorka stwierdza, że w dynamicznym otoczeniu, z którym mają do czynienia współczesne 20 przedsiębiorstwa, restrukturyzacja stała się nieodzownym elementem ciągłej naprawy i rozwoju przedsiębiorstwa. Problematyka restrukturyzacji wymaga dalszych badań. Każdy okres przemian restrukturyzacyjnych ma bowiem inne cechy wynikające ze specyfiki uwarunkowań wewnętrznych przedsiębiorstw i uwarunkowań zewnętrznych. Począwszy od transformacji systemowej można śledzić poszczególne formy restrukturyzacji przedsiębiorstw i budować wiedzę teoretyczną jak i praktyczną, która możne okazać się przydatna w kolejnych cyklach przemian. Doświadczenie zdobyte podczas restrukturyzacji pozwoliło przedsiębiorstwom hutniczym na stworzenie nowej wartości rynkowej i zbudowanie przewagi konkurencyjnej w warunkach destabilizacji otoczenia. Dla potrzeb opracowania publikacji korzystano z literatury krajowej i zagranicznej. Recenzenci podkreślił, że literatura jest bardzo bogata. Autorka zestawiła 282 pozycje zwarte i inne. Kolejną pracą, którą autorka uważa za szczególnie ważną jest monografia pt. Restrukturyzacja przedsiębiorstw hutniczych w zestawieniach statystycznych i badaniach empirycznych. W publikacji przedstawiono restrukturyzację hutnictwa w Polsce w ujęciu statystycznym (informacje ilościowe) i empirycznym (informacje jakościowe). Podejście takie jest, w opinii autorki, uzasadnione i pożądane, gdyż w ten sposób można analizować restrukturyzację od strony obserwatora przemian (wiedza ekspercka), jak i od strony beneficjentów (przedsiębiorstw hutniczych). W pracy przyjęto następującą hipotezę: Dla pełnej analizy i prezentacji rezultatów restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych po transformacji gospodarczej konieczne jest traktowanie restrukturyzacji jako procesu ciągłego i złożonego, ujmowanego sytuacyjnie i opisywanego w kategoriach informacji ilościowych (dane statystyczne dotyczące restrukturyzacji naprawczej przemysłu hutniczego i poszczególnych przedsiębiorstw) i jakościowych (badania bezpośrednie przedsiębiorstw hutniczych), pozwalających w pełni zidentyfikować zakres wprowadzonych zmian naprawczych i rozwojowych. Celem badań było ustalenie i charakterystyka zakresu wprowadzonych zmian w poszczególnych obszarach przedmiotowych restrukturyzacji (własności, finansach, majątku, technologii, asortymencie, kadrach) w przemyśle hutniczym po transformacji gospodarczej kraju, dla której umownie przyjmuje się 1990 rok (pakiet reform L. Balcerowicza). W monografii przyjęto następujące tezy badawcze: 1. Działania restrukturyzacyjne przedsiębiorstw hutniczych podlegają ewolucji z przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych zgodnie z założeniem, że restrukturyzacja przedsiębiorstw jest procesem ciągłym i zmiennym, przywracającym firmom równowagę wewnętrzną i/lub równowagę z otoczeniem. 21 2. Restrukturyzacja naprawcza przedsiębiorstw hutniczych w okresie transformacji gospodarczej miała charakter kompleksowy i radykalny, zakresem działań naprawczych objęto wszystkie kluczowe obszary funkcjonowania hut (strukturę własnościową, majątek, finanse, kadrę, technologię wytwarzania i portfel produktów). 3. Restrukturyzacja naprawcza zakładów hutniczych w okresie transformacji gospodarczej ograniczyła się przede wszystkim do przemian ilościowych w poszczególnych obszarach działalności przedsiębiorstw hutniczych, których zakres przedmiotowy był porównywalny w krajach, przechodzących z gospodarki centralnie sterowanej w gospodarkę rynkową. 4. Przeprowadzona restrukturyzacja naprawcza ukształtowała nowy rynek hutniczy w Polsce, a tworzące go przedsiębiorstwa na podstawie uzyskanych rezultatów naprawczych w sposób ewolucyjny przystąpiły do realizacji założeń restrukturyzacji rozwojowej. 5. Restrukturyzacja rozwojowa w przedsiębiorstwach hutniczych wykorzystywała przede wszystkim podejście jakościowe, w którym dominowały indywidualne strategie rozwoju, oparte na kluczowych czynnikach sukcesu przedsiębiorstw, a przemiany rynkowe skłaniały zakłady do ciągłej weryfikacji przyjętych założeń restrukturyzacyjnych. W pracy przyjęto założenie, że restrukturyzację przedsiębiorstw można uznać za efektywną, gdy wprowadzone zmiany umożliwią przedsiębiorstwom funkcjonowanie w warunkach gospodarki rynkowej. Założono również ciągłość działań restrukturyzacyjnych z uwzględnieniem przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych, co pozwoliło analizować przebieg procesu w długim okresie czasu (1990-2012). Długookresowa analiza umożliwiła uchwycenie ewolucyjnego charakteru przemian restrukturyzacyjnych poprzez przejście od restrukturyzacji naprawczej do rozwojowej przedsiębiorstw. Program badawczy obejmował: 1. Ustalenie sytuacji wyjściowej przedsiębiorstw hutniczych w Polsce i innych krajach przed transformacją gospodarczą i restrukturyzacją naprawczą. 2. Identyfikację determinant restrukturyzacji w przedsiębiorstwach hutniczych w kontekście uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych (determinanty egzogenne i endogenne). 3. Wykonanie analizy zakresu działań podejmowanych w ramach restrukturyzacji naprawczej w hutach w Polsce i innych krajach w okresie transformacji gospodarki do gospodarki rynkowej. 22 4. Prezentację wyników przeprowadzonych działań naprawczych w przemyśle hutniczym w poszczególnych obszarach naprawczych (ujęcie statystyczne tematyki badawczej). 5. Empiryczne potwierdzenie tezy o ewolucyjności restrukturyzacyjnej przedsiębiorstw od restrukturyzacji naprawczej do rozwojowej w analizowanym okresie przemian gospodarczych (po transformacji gospodarczej do chwili obecnej). 6. Końcową ocenę całości przeprowadzonych działań restrukturyzacyjnych naprawczych i rozwojowych w kontekście rzeczywistej sytuacji rynkowej przedsiębiorstw hutniczych (wyniki badań bezpośrednich). Atutem pracy było komparatywne odniesienie sytuacji przed restrukturyzacją przedsiębiorstw do uzyskanych efektów naprawczych. W dotychczasowych publikacjach monograficznych autorka nie zamieściła treści przedstawiających sytuację hut w Polsce przed transformacją gospodarczą. W żadnej publikacji na rynku krajowym stan wyjściowy dla restrukturyzacji hutnictwa nie był prezentowany w tak obszernym zakresie. Lukę teoretyczną i analityczną uzupełnia prezentowana publikacja autorki. Aby dotrzeć do tych informacji korzystała z materiałów GUS, Oddział w Katowicach, analizując raporty, sprawozdania, zestawienia. Za szczególnie ważną część pracy autorka uważa przeprowadzone badania empiryczne. Badaniami objęto sektor przedsiębiorstw hutniczych. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety. Zakres tematyczny ankiety uporządkowano według trzech etapów przebiegu restrukturyzacji hut w Polsce, tj. restrukturyzacji naprawczej (lata 90. XX wieku i pierwsze lata nowego wieku)15, restrukturyzacji rozwojowej (okres koniunktury gospodarczej przypadający na lata 2005-2008) i restrukturyzacji adaptacyjnej (okres recesji gospodarczej, z którym 16 przedsiębiorstwa w Polsce zmagają się od 2009 roku) . W tej publikacji w przeciwieństwie do publikacji poprzedniej, Restrukturyzacja przedsiębiorstw w warunkach destabilizacji otoczenia na przykładzie branży hutniczej, rozważania literaturowe na temat restrukturyzacji ograniczono do minimum (niezbędne treści, wprowadzając do analiz statystycznych i badań empirycznych). Istotą pracy były analizy zestawień statystycznych i badania empiryczne, w kontekście uzyskanych wyników przemian restrukturyzacyjnych w przemyśle hutniczym w Polsce. Za umowną granicą zakończenia restrukturyzacji naprawczej przyjęto raport Komisji UE z 2007 roku, stwierdzający, że huty w Polsce przeprowadziły kluczowe programy naprawcze i mogą konkurować na rynku europejskim. 16 Ustalono na podstawie niekorzystnych zmian podstawowych wskaźników makroekonomicznych odnotowanych w kraju i na świecie. 15 23 Praca pt. Restrukturyzacja przedsiębiorstw hutniczych w zestawieniach statystycznych i badaniach empirycznych składa się z sześciu rozdziałów (objętość 266 stron). Rozważania poprzedza ustalenie celu i zakresu badań, opis stosowanych w pracy metod badawczych oraz treści głównych tez badawczych. Przyjęte tezy znalazły uzasadnienie w przeprowadzonych analizach statystycznych i wynikach badań bezpośrednich. Odniesienie do poszczególnych tez badawczych znajduje się w podsumowaniu monografii. Recenzentami pracy byli: dr hab. Henryk Brandenburg, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, prof. dr hab. inż. Remigiusz Sosnowski, dr hab. inż. Beata Ślusarczyk, prof. Politechniki Częstochowskiej. Rozdział pierwszy jest syntezą dotychczasowej wiedzy teoretycznej autorki na temat restrukturyzacji. Przedstawiono w nim istotę (esencję) procesu restrukturyzacji, podejście transformujące cele restrukturyzacji w zależności od sytuacji w przedsiębiorstwie i jego relacji z otoczeniem oraz stwierdzono konieczność indywidualnego spojrzenia na restrukturyzację przedsiębiorstw ponieważ przedsięwzięcia restrukturyzacyjne realizowane w przedsiębiorstwach różnią się między sobą obszarami zmian, ich głębokością i charakterem, celami, jakim mają służyć poszczególne działania, stosowanymi technikami, czasem realizacji programów itp. Autorka podkreśla, że proces restrukturyzacji nie może być działaniem powielanym, ponieważ każde przedsiębiorstwo ma specyficzne warunki funkcjonowania i bogaty wachlarz możliwości kształtowania właściwych relacji z otoczeniem. Korzystając z danych statycznych można wyartykułować pewne wspólne cechy restrukturyzacji przedsiębiorstw należących do danego sektora (branży) przemysłu. Analizy statystyczne należy jednak wzbogacić badaniami empirycznymi. W rozdziale drugim, korzystając z danych statystycznych, ustalono sytuację przedsiębiorstw hutniczych przed restrukturyzacją w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Diagnozę sytuacji przedsiębiorstw hutniczych poprzedza zestawienie deformacji17 w ich strukturach przedsiębiorstw przed restrukturyzacją, które stały się podstawą do opracowania założeń programowych restrukturyzacji naprawczej (restrukturyzacji, która była obligatoryjna i ustalana w formie aktów prawnych). W rozdziale tym przedstawiono również przebieg prywatyzacji państwowych przedsiębiorstw w Polsce i innych krajach w okresie transformacji gospodarczej. Prywatyzacja była koniecznością dla stworzenia Pojęcie deformacji zostało użyte przez A. Lipowskiego w publikacji, Procesy restrukturyzacji w przedsiębiorstwach przemysłowych okresu transformacji systemowej, [w:] Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji gospodarki polskiej, (red.) E. Maczyńska, Wyd. DiG, Tom I, Warszawa 2001, s. 50-60. 17 24 samodzielnych podmiotów gospodarczych, które w warunkach gospodarki rynkowej miały wykorzystać swoje szanse w budowaniu przewagi konkurencyjnej. Rozdział trzeci to szczegółowy opis sytuacji przemysłu hutniczego w Polsce przed restrukturyzacją. Analizą objęto strukturę własnościowo-majątkową przedsiębiorstw, działalność produkcyjną, sytuację finansową oraz kadrową, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu efektywności i produktywności w hutnictwie. Zestawienia statystyczne wzbogacono odniesieniem do sytuacji w innych gałęziach przemysłu w Polsce. W rozdziale czwartym dokonano charakterystyki uwarunkowań i ogólnych założeń programach restrukturyzacji hutnictwa w Polsce. W rozdziale tym dokonano przeglądu założeń naprawczych przyjmowanych przez rząd RP dla przemysłu hutniczego. Rozdział kończy klasyfikacja przebiegu restrukturyzacji w ujęciu wielokryterialnym, w której poza kryteriami czasowymi wynikającymi z realizacji obligatoryjnych programów naprawczych przyjęto także inne kryteria transformacji restrukturyzacyjnej przedsiębiorstw hutniczych, np. poziom przeprofilowania produkcji, formy i typy konkurowania na rynku stali. W rozdziale piątym scharakteryzowano zakres zrealizowanych działań naprawczych w krajowym przemyśle hutniczym, wskazując na kluczowe rezultaty przemian restrukturyzacyjnych. Dokonano szczegółowej analizy sytuacji własnościowo-majątkowej, technologiczno-produktowej, finansowej oraz poziomu i struktury zatrudnienia w krajowym hutnictwie. Zawarte w tym rozdziale porównania analityczne wprowadzonych zmian wykonano na podstawie danych statystycznych (opracowania Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie oraz Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej w Katowicach). Rozdział szósty jest wynikiem badań empirycznych przeprowadzonych w sektorze przedsiębiorstw hutniczych, funkcjonujących na polskim rynku stali po restrukturyzacji naprawczej. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankietowy. Badaniami objęto przedsiębiorstwa, tworzące aktualny sektor hutniczy w Polsce. Wyniki badań dostarczyły informacji jakościowych o przebiegu restrukturyzacji w hutach począwszy od transformacji gospodarczej do chwili obecnej i były podstawą do uzyskania rzeczywistego obrazu sytuacji przedsiębiorstw hutniczych. Badania pozwoliły poznać opinię badanych o przebiegu restrukturyzacji w przedsiębiorstwach hutniczych. Wybrany zakres badań został opublikowany również w czasopiśmie o zasięgu międzynarodowym, „Metalurgija” − B. Gajdzik, Restructuring of steelworks in direct research, „Metalurgija”, No. 3 (52), 2013, ISSN 0543-5846, p. 417-420. Dokonując kompleksowej analizy przemian restrukturyzacyjnych ustalono, że przebieg procesów przeobrażeń przedsiębiorstw przemysłu hutniczego w Polsce był skutkiem systemowej reformy gospodarki. Deformacje w systemie gospodarki centralnego planowania doprowadziły do niemożności samodzielnego 25 funkcjonowania przedsiębiorstw. Trwająca od 1989 roku transformacja gospodarki w Polsce przeobrażała przedsiębiorstwa państwowe, w przypadku hutnictwa, dawne, wielkie kombinaty, w efektywne przedsiębiorstwa prywatne (spółki prawa handlowego). Restrukturyzacja w latach 90. XX wieku była realizowana wraz z prywatyzacją przedsiębiorstw. Specyfika zmian przemysłu hutniczego polegała na tym, że był to kluczowy dział gospodarki. Zatrudnienie w hutnictwie znalazło kilkaset tysięcy osób (147 tys., obecnie około 25 tys. zatrudnionych w sektorze hutniczym). Stal produkowano na potrzeby kraju, jak i na rynek RWPG oraz rynki dewizowe (maksymalny wielkości produkcji 19 mln ton stali, obecnie 8 mln ton stali). Po restrukturyzacji kluczowe przedsiębiorstwa hutnicze należą do kapitału prywatnego (kapitał zagraniczny ma ponad 70% udziału w potencjale krajowego rynku hutniczego). W trakcie przemian wycofano przestarzałą technologię (technologia martenowska wycofana w 2002 roku), wprowadzono i rozbudowano urządzenia do ciągłej obróbki stali (COS) i zrealizowano inne inwestycje. Zamiany technologiczne przyczyniły się do poprawy wydajności (w latach 90. ubiegłego wieku osiągano około 90 ton stali na 1 zatrudnionego rocznie, obecnie na 1 zatrudnionego przypada ponad 350 ton stali). W warunkach gospodarki rynkowej asortyment produkcji dostosowano do potrzeb klientów (rynków zbytu) – wzrost udziału wyrobów przetworzonych w wyrobach ogółem18. Restrukturyzacja przedsiębiorstw hutniczych była uwarunkowana historycznie. Załamanie się rynku krajów socjalistycznych było punktem zwrotnym dla hutnictwa (likwidacja dotychczasowych rynków zbytu). Przedsiębiorstwa musiały wprowadzić radykalne zmiany, aby móc funkcjonować na rynkach Unii Europejskiej. Reformy systemowe w kraju umożliwiły stworzenie podstaw gospodarki rynkowej i wymusiły na przedsiębiorstwach hutniczych konieczność wysokiej efektywności gospodarowania w poszczególnych obszarach działalności podstawowej i pomocniczej. W pracy przedstawiono kompleksową charakterystykę dokonanych zmian w poszczególnych obszarach restrukturyzacji (własnościowo-majątkowej, finansowej, technologicznej, produktowej, kadrowej), wskazując, że restrukturyzacja jest naturalną konsekwencją działalności przedsiębiorstw i podstawą ich rozwoju. Na podstawie wykonanej analizy i oceny przeszłości i teraźniejszości funkcjonowania przedsiębiorstw hutniczych w Polsce autorka zamierza − w ramach dalszych badań naukowych – wykonać model działania przedsiębiorstw w przyszłości, jak i powiązać restrukturyzację przedsiębiorstw hutniczych z przemianami regionalnymi i lokalnymi. Nabyta wiedza i doświadczenie będzie w przyszłości wykorzystana do projekcji możliwych działań przedsiębiorstw przez ujęcie modelowe. 18 Szczegółowe wyniki przemian restrukturyzacyjnych hut ujęto w omawianej monografii. 26 Dokonując podsumowania tej części autoreferatu autorka chciała zwrócić uwagę, że luka na krajowym rynku wydawniczym z zakresu tematyki restrukturyzacji została usunięta. Dotychczasowe publikacje autorki były odpowiedzą na konieczność uzupełnienia i pogłębienia wiedzy o restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych. W przyszłości autorka zmierza opublikować monografię w języku angielskim o przebiegu restrukturyzacji w Polsce. Autorka chce w ten sposób podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z naukowcami z innych krajów, a w szczególności z krajów, w których dokonała się transformacja systemów gospodarczych. Publikacja anglojęzyczna może zainspirować naukowców i praktyków do ukazania procesu przemian w hutach w ich rodzimych krajach (Czechy, Słowacja, Rumunia, Ukraina, Węgry i inne). Tematyka szeroko ujmowanej restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych pozostaje nadal podstawowym obszarem badań autorki. W 2013 roku ukazały się następujące publikacje: B. Gajdzik, The road of Polish steelworks towards market success – changes after restructuring process, „Metalurgija”, No. 3 (52), 2013, p. 421-424; B. Gajdzik, Restrukturyzacja technologiczna i produkcyjna przedsiębiorstw hutniczych w ujęciu statystycznym, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 2 (80), 2013, s. 135-145; B. Gajdzik, Zmiany w poziomie i strukturze zatrudnienia w krajowym przemyśle hutniczym w ostatnich dwóch dekadach, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (80), 2013, s. 212-217; B. Gajdzik, Metallurgical sector in Poland before and after transformation restructuring, Annals of F.E.H. - Journal of Engineering, Faculty of Engineering Hunedoara – International Journal of Engineering, Fascicule 2, Tome XI, 2013, ISSN 1584–2673; B. Gajdzik, Ekologiczne aspekty restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali w Polsce, „Journal of Ecology and Health”, nr 3, 2013, ISSN 2082-2634. 5. Prezentacja innych publikacji z zakresu zarządzania Głównym obszarem badań naukowych autorki, po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, było zarządzanie przedsiębiorstwem hutniczym. W tak szerokim temacie, poza omówionymi już zagadnieniami restrukturyzacji przedsiębiorstw, autorka starała się poszukiwać innowacyjnych rozwiązań zarządzania hutą. Obserwując praktykę biznesową budowała wiedzę służącą identyfikacji poszczególnych zakresów tematycznych w obszarze zarządzania, z uwzględnieniem metod doskonalenia organizacji pracy i technik zarządzania. W ramach tego obszaru badawczego opublikowała również wiele artykułów, spośród których za najważniejsze autorka uważa: B. Gajdzik, Zarządzanie tożsamością przedsiębiorstwa hutniczego, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 3 (73), 2006, s. 111115; B. Gajdzik, Organizacja pracy w przedsiębiorstwie hutniczym zgodnie z zasadami 5S, „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”, nr 2 (75), 2008, s. 70-74; B. Gajdzik, Zintegrowane zarządzanie, „Problemy Jakości”, nr 7, 2008, s. 25-28; B. Gajdzik, Doskonalenie 27 zintegrowanego systemu zarządzania w przedsiębiorstwie hutniczym, [w:] Produkcja i zarządzanie w hutnictwie, (red.) R. Budzik, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2008, ISBN 978-83-7193-378-3, s. 149-152; B. Gajdzik, Komponenty zarządzania strategicznego na przykładzie przedsiębiorstw sektora hutniczego, „HutnikWiadomości Hutnicze”, nr 9 (75), 2008, s. 563-566; B. Gajdzik, Wprowadzenie do benchmarkingu hutniczego, „Problemy Jakości”, nr 8, 2008, s. 37-42; B. Gajdzik, Benchmarking w hutnictwie,, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 8 (703), 2008, s. 67-75; B. Gajdzik, Zarządzanie kompetencjami pracowników w organizacji zorientowanej na jakość, „Problemy Jakości”, nr 9 (41), 2009, s. 24-28; B. Gajdzik, Zarządzanie talentami, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 3 (722), 2010, s. 14-22; J. Szymszal, B. Gajdzik, Make-or-buy, BEP i metoda scoringowa w przedsiębiorstwie hutniczym, [w:] Komputerowo zintegrowane zarządzanie, (red.) R. Knosala, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole 2011, (tom. 2), ISBN 978-83-930399-0-6, s. 410-422. Z zestawionej listy publikacji można ustalić kluczowe obszary zarządzania, które były przedmiotem zainteresowań naukowych autorki: zarządzanie tożsamością, zarządzanie talentami, zarządzanie zintegrowane, zarządzanie zaufaniem, a także metody doskonalenia organizacji pracy, np. 5 S, procesu decyzyjnego, np. Make-or-Buy, jak i analizy porównawczej, np. analizy benchmarkingowe. Poszczególne obszary zarządzania będą w przyszłości (zamierzania naukowe autorki) podstawą do opracowania kompleksowego podręcznika akademickiego z elementami studiów przypadków, pod roboczym tytułem: Zarządzanie, ale jakie? Autorka pragnie zwrócić również uwagę na podręczniki akademickie, których jest współautorką. Jest to 12 podręczników, niektóre doczekały się już kolejnych wydań. Wykaz podręczników: 1. B. Gajdzik, B. Jama, Analiza strategiczna w procesie zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006, ISBN 83-7335-322-4, objętość 151 stron. 2. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Wybrane aspekty ochrony środowiska i zarządzania środowiskowego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007, ISBN 97883-7335-404-3, objętość 202 stron. 3. B. Gajdzik, M. Kuczyńska-Chałada, R. Sosnowski: Organizacja i zarządzanie w przemyśle, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2008, ISBN 978-837335-479-1, objętość 272 stron. 4. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Jakość, środowisko i bezpieczeństwo pracy w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2008, ISBN 97883-7335-521-7, objętość 247 stron. 5. B. Gajdzik, B. Jama, Analiza strategiczna w procesie zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010, ISBN 978-83-7335-671-9, objętość 173 stron, (wydanie drugie rozszerzone). 28 6. W. Ocieczek, B. Gajdzik, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw produkcyjnych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010, ISBN 978-837335-673-3, objętość 172 stron. 7. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Wybrane aspekty ochrony środowiska i zarządzania środowiskowego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010, ISBN 97883-7335-716-7, objętość 225 stron, (wydanie drugie rozszerzone). 8. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Jakość, środowisko i bezpieczeństwo pracy w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010, ISBN 97883-7335-762-4 (wydanie drugie rozszerzone), objętość 286 stron. 9. J. Szymszal, B. Gajdzik, J. Piątkowski, Logistyka w przedsiębiorstwie. Wybrane metody jakościowe i ilościowe w sektorze hutniczym, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, ISBN 978-83-7335-780-8, objętość 197 stron. 10. B. Gajdzik, M. Kuczyńska-Chałada, R. Sosnowski, Organizacja i zarządzanie w przemyśle, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, ISBN 978-837335-812-6, objętość 272 strony (wydanie drugie). 11. B. Gajdzik, R. Wieszała, Wybrane zagadnienia jakości wyrobów przemysłowych i usług transportowych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, ISBN 978-83-7335-826-3, objętość 141 stron. 12. B. Gajdzik, Finanse przedsiębiorstwa dla inżynierów, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, ISBN 978-83-7335-787-7 objętość 190 stron. Poza wymienionymi podręcznikami akademickimi, autorka opublikowała 3 pozycje monograficzne z zakresu funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego: 1. B. Gajdzik, Marketing w gminie. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Bytom 2002, ISBN 83-88587-75-7, objętość 85 stron. 2. B. Gajdzik, Rynkowy kontekst zarządzania gminą, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2008, ISBN 83-7164-552-5, objętość 115 stron. 3. B. Gajdzik, Zarządzanie środowiskowe w gminach - wybrane aspekty, Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej, Katowice 2005, ISBN 83-88402-73-0, objętość 192 strony. Problematyka funkcjonowania gmin była, w pierwszym okresie po doktoracie, kontynuacją tematu rozprawy doktorskiej. Na cykl artykułów o gminach składała się między innymi problematyka: jakości w gminach: B. Gajdzik, Jakość w samorządzie terytorialnym – pierwsze doświadczenia, „Problemy Jakości”, nr 1, 2002, s. 10-12; B. Gajdzik, Jakość w samorządzie terytorialnym - pierwsze doświadczenia, „Przegląd Organizacji”, nr 3, 2002, s. 17-19; B. Gajdzik, Normy ISO wstępem do zarządzania jakością w gminach, Zeszyty Naukowe Katedry Nauk Ekonomicznych nr 1-2(2-3), 2002, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom 2002, ISSN 1642980X, s. 71-77; B. Gajdzik, Badanie jakości gminnych usług cz I, „Przegląd Samorządowy”, nr 12, 2002, s. 40-43; B. Gajdzik, Badanie jakości gminnych usług cz II, 29 „Przegląd Samorządowy”, nr 1, 2003, s. 43-45; B. Gajdzik, Jakość usług w administracji samorządowej jako obiekt badań, „Problemy Jakości”, nr 10, 2003, s. 7-11; B. Gajdzik, Jakość usług w administracji samorządowej, „Przegląd Organizacji”, nr 7-8, 2004, s. 2325; B. Gajdzik, Jakość usług w administracji samorządowej jako obiekt badań, Zeszyty Naukowe Katedry Nauk Ekonomicznych, nr 1-2, 2003, 1-2, 2004, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom 2004, ISSN 1642-980X, s. 103-110; B. Gajdzik, Wyznaczniki jakości usług w administracji samorządowej, [w:] Narzędzia jakości w doskonaleniu i zarządzaniu jakością, (red.) T. Sikora, Akademia Ekonomiczna, Kraków 2004, ISBN 83-7252-233-2, s. 193-197; komunikacji społecznej: B. Gajdzik, Promocja i komunikacja społeczna. Na Śląsku budują ekologiczną świadomość, „Przegląd Samorządowy”, nr 3, 2004, s. 40-43; B. Gajdzik, Komunikacja społeczna podstawą procesu zarządzania przez jakość. Na przykładzie Urzędu Miejskiego w Gliwicach, „Problemy Jakości”, nr 2, 2007, s. 46-51; B. Gajdzik, Elektroniczny urząd czyli upowszechnianie informacji o środowisku i jego ochronie drogą elektroniczną, „Problemy Ekologii” nr 1, 2009, p. 11-13; wizualizacji i tożsamości gminnej: B. Gajdzik, System tożsamości wizualnej gminy i jego rola w procesie integracji europejskiej, [w:] Polska krajem Unii Europejskiej problemy transformacji systemowej i regionalnej, (red.). A. Zagórowska, K. Malik, M. Miszewski, Politechnika Opolska, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom 2003, ISBN 83-88587-96-X, s. 406-413; B. Gajdzik, Kształtowanie wizerunku gminy-podstawowe elementy systemu tożsamości wizualnej, rozdział w podręczniku akademickim, (red.) M. Czornik: Samorząd terytorialny w kontaktach międzynarodowych, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2004, ISBN 8388447-21-1, s. 151-164; B. Gajdzik, Kształtowanie wizerunku gminy – elementy systemu tożsamości wizualnej, „Przegląd Organizacji”, nr 10, 2003, s. 35-37; B. Gajdzik, System identyfikacji wizualnej gminy. Konieczność czy rozrzutność? „Przegląd Samorządowy”, nr 6, 2005, s. 23-24; B. Gajdzik, Nowoczesne zarządzanie gminą a jej wizerunek – podstawowe elementy systemu tożsamości wizualnej, Zeszyty Naukowe Katedry Nauk Ekonomicznych, nr 1-2, 2006, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom, ISSN 1642-980X, s. 82-92; B. Gajdzik, System tożsamości wizualnej gminy i jego rola w procesie integracji europejskiej, [w:] Polska krajem Unii Europejskiej problemy transformacji systemowej i regionalnej, (red.) A. Zagórowska, K. Malik, M. Miszewski, Politechnika Opolska, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom 2003, ISBN 83-88587-96-X, s. 406-413; strategii rozwoju lokalnego: B. Gajdzik, E. DyczekFormanek, Strategia rozwoju Gliwic. Opinia lokalnej społeczności, „Przegląd Samorządowy”, nr 6, 2005, s. 33-36; benchmarkingu lokalnego: B. Gajdzik, Bechmarking placówek samorządu lokalnego, „Problemy Jakości”, nr 7, 2007, s. 48-51; B. Gajdzik, Analiza porównawcza stanu i ochrony środowiska na przykładzie podregionów województwa śląskiego wprowadzeniem do benchmarkingu ekologicznego, „Problemy Ekologii”, nr 6, 2009, s. 306-312; zarządzania środowiskowego: B. Gajdzik, Zarządzanie środowiskiem w gminach-charakterystyka kluczowych elementów systemu 30 na przykładzie wybranych gmin województwa śląskiego, „Samorząd Terytorialny”, nr 10, 2005, s. 28-44; B. Gajdzik, Promocja i komunikacja społeczna narzędziem kształtowania świadomości ekologicznej społeczności lokalnej, Zeszyty Naukowe Katedry Nauk Ekonomicznych nr 1-2, 2005, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom, ISSN 1642-980X, s. 72-79; B. Gajdzik, Świadomość ekologiczna społeczności lokalnejcharakterystyka wybranych narzędzi i instrumentów oddziaływania władzy lokalnej na postawy i poglądy mieszkańców, „Środowisko i Rozwój”, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Bytom 2006, nr 13 (1), 2006, s. 213-224; B. Gajdzik, Gospodarka opakowaniami - analiza danych o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granicę opakowań na przykładzie wybranych miast województwa śląskiego, „Problemy Ekologii”, nr 2, 2007, s. 108-112; B. Gajdzik, J. Pałasz, Lokalne programy ochrony środowiska w systemie zarządzania środowiskowego – wybrane problemy planistyczno-organizacyjne, „Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów”, nr 3-4, 2007, s. 108- 113; B. Gajdzik, J. Pałasz, Mapa kluczowych problemów w zarządzaniu środowiskowym w samorządach terytorialnych, „Problemy Ekologii” nr 3, 2007, s.131138; B. Gajdzik, Transformacja koncepcji zrównoważonego rozwoju na poziomie zarządzania gminą, „Przegląd Organizacji”, nr 11, 2007, s. 27- 29; B. Gajdzik, Śląska gospodarka opakowaniowa, „Ekologia”, nr 3 (41), 2007, s. 24-27; B. Gajdzik. J. Pałasz, Zarządzanie jednostką terytorialną a zarządzanie środowiskiem, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 8, 2007, s. 53-61; B. Gajdzik, Wybrane zagadnienia gospodarki odpadami na terenie Gliwic, „Środowisko i Rozwój”, nr 16, 2, 2007, s. 101-110; B. Gajdzik, J. Pałasz, Raport z wykonania programu ochrony środowiska, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 4, 699, 2008, s. 41-45; B. Gajdzik, J. Pałasz, Opracowanie raportu z wykonania lokalnego programu ochrony środowiska, „Problemy Ekologii”, nr 1, 2008, s. 25-28; B. Gajdzik, Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w Polsce, „Problemy Ekologii”, nr 3, 2008, s. 163-166; B. Gajdzik, J. Pałasz, Wymagania stawiane systemowi zarządzania środowiskowego w samorządach terytorialnych, „Problemy Ekologii”, nr 4, 2008, s. 187-191; B. Gajdzik, J. Pałasz, Raport z lokalnego programu ochrony środowiska, „Ekologia”, nr 4 (48), 2008, s. 31-36; B. Gajdzik, Status lokalnej świadomości ekologicznej, [w:] V Międzynarodowej Konferencji: Nowoczesne kierunki w rozwoju lokalnym i regionalnym, 2008, ATH, Bielsko-Biała; B. Gajdzik, J. Pałasz, Problemy w zarządzaniu terenami zdegradowanymi w jednostkach samorządu terytorialnego, „Ekonomia i Środowisko”, nr 1, 2008, s. 143154; B. Gajdzik, J. Pałasz, Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania (OOŚ) na środowisko w działalności inwestycyjnej w świetle nowych wymagań prawnych, „Problemy Ekologii”, nr 2, 2009, s. 61-67; B. Gajdzik, Status lokalnej świadomości ekologicznej w zarządzaniu środowiskowym, „Środowisko i Rozwój”, nr 1, 2009, s. 141147; B. Gajdzik, J. Pałasz, Environmental management in local governments, „Management”, No. 2 (13), 2009, p. 258-269; B. Gajdzik, Rozwój zrównoważony jednostki terytorialnej a jakość życia mieszkańców, [w:] Zarządzanie i polityka społeczna 31 wybrane zagadnienia, (red.) M. Duczmal, T. Pokusa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Opole 2010 ISBN 978-83-88980-90-9, 978-83-62105-23-6 Serie: Monografie i Opracowania, s. 354-363; B. Gajdzik, Podstawowe założenia systemu zarządzania emisjami w Polsce – w świetle nowej ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, „Problemy Ekologii”, nr 1, 2010, s. 5-12; organizacji pracy: B. Gajdzik, Zasady wdrażania techniki 5xS w urzędach miast i gmin, „Problemy Jakości”, nr 1, 2008, s. 37-40; B. Gajdzik, Elektroniczny urząd czyli upowszechnianie informacji o środowisku i jego ochronie drogą elektroniczną, „Problemy Ekologii” nr 1, 2009, s. 11-13; etyczności samorządowej: B. Gajdzik, Orientacja etyczna pracowników samorządowych podstawą kształtowania właściwych relacji pracowników z klientem urzędu gminy, [w:] Klient w organizacji zarządzanej przez jakość, (red.) T. Sikora, Akademia Ekonomiczna, Kraków 2006, ISBN 83-922067-4-6, s. 161167; ekomarketingu lokalnego: B. Gajdzik, Ekomarketing jako narzędzie we współczesnym zarządzaniu rozwojem lokalnym i regionalnym, [w:] Nowoczesne kierunki w rozwoju lokalnym i regionalnym, (red.) R. Barcik, Akademia TechnicznoHumanistyczna, Bielsko-Biała 2008, ISBN 978-83-60714-42-3, s. 243-252. Dodatkowym obszarem zainteresowań badawczych jest kwestia funkcjonowania jednostek laboratoryjnych. Obserwując przemiany organizacyjnozarządcze w funkcjonowaniu chemicznych laboratoriów badawczych, funkcjonujących w strukturach organizacyjnych dużych przedsiębiorstw hutniczych lub jako samodzielne jednostki organizacyjne autorka podjęła się, we współpracy z dr hab. inż. A Wyciślikiem, prof. Politechniki Śląskiej, opisania zakresu zmian. Powstała seria publikacji przeglądowych, zamieszczonych w czasopiśmie naukowym „Przemysł Chemiczny”. Wykaz tych publikacji: 1. A. Wyciślik, B. Gajdzik, Kwalifikacje personelu w karcie stanowiskowej pracowników chemicznych laboratoriów badawczych z uwzględnieniem wymogów systemu zapewnienia jakości, „Przemysł Chemiczny”, nr 11 (87), 2008, s. 1064-1070 2. A. Wyciślik, B. Gajdzik, Podwykonawstwo badań w świetle zadań i powinności współczesnych chemicznych laboratoriów badawczych, „Przemysł Chemiczny”, nr 4 (87) 2008, s. 334-337 3. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Założenia do konstruowania systemów wiedzy w chemicznych laboratoriach badawczych, „Przemysł Chemiczny”, nr 2 (89), 2010, s. 86-90 4. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Kompleksowa obsługa klienta w laboratorium chemicznym. Implikacje systemowe, proceduralne i narzędziowe, „Przemysł Chemiczny” nr 8 (90), 2011, s. 1425-1430 5. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Trójsegmentowa analiza kompetencji w chemicznym laboratorium badawczym. Ujęcie personalne, techniczno-metodologiczne o organizacyjne, „Przemysł Chemiczny”, nr 6 (91), 2012, s. 1005-1009 32 6. B. Gajdzik, A. Wyciślik, Planowanie i realizacja inwestycji w chemicznym laboratorium badawczym. Wytyczne do kompleksowego zarządzania projektami na przykładzie zakupu aparatury i urządzeń laboratoryjnych, „Przemysł Chemiczny”, nr 10 (91), 2012, s. 1965-1972. Podsumowaniem zagadnień funkcjonowania chemicznych placówek badawczych będzie w przyszłości, wspólna (z drugim autorem artykułów), publikacja książkowa typu poradnik. 6. Wykorzystanie osiągnięć naukowych w praktyce Doświadczenie autorki w obszarze restrukturyzacji przedsiębiorstw hutniczych było wykorzystane jako wiedza ekspercka. Autorka była ekspertem Narodowego Programu Foresight Polska 2020. Program był prowadzony przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zapoczątkowano go w grudniu 2006 roku, a zakończono 30 października 2008 roku. Kierownikiem projektu był prof. Michał Kulesza, prezes PAN. Narodowy Program obejmował trzy obszary przewidywania możliwości rozwojowych: 1) Zrównoważony rozwój Polski, 2) Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne 3) Bezpieczeństwo19. Autorka był uczestnikiem obszaru pierwszego. Udział w projekcie badawczym pt.: Kwalifikacje zawodowe dziś i jutro – badanie adaptacyjności przedsiębiorstw i pracowników w sektorze hutnictwa stali, w charakterze eksperta ds. hutnictwa. Projekt był realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w okresie od czerwca 2010 roku do lutego 2011 roku. Kierownikiem projektu był: Adam Ditmer, Przewodniczący Sekretariatu Metalowców NSZZ Solidarność, wykonawcą BPI Polska, prezes Michał Kurtyka. Autorka będąc ekspertem w projekcie przekazała jego organizatorom monografię pt.: Przedsiębiorstwo hutnicze po restrukturyzacji, Wydawnictwa Politechniki Śląskiej, 2009. Publikacja była kilkakrotnie cytowana w raporcie, który jest dostępny na stronie www.sekretariatmetalowcow.pl (A. Kwiatkiewicz, Synteza raportu: Kwalifikacje zawodowe dziś i jutro-adaptacyjność przedsiębiorstw i pracowników hutnictwa stali, UDA-POKL-02.01.02-00-033/09, BPI Polska/ SGH, Warszawa styczeń 2011). Autorka była również ekspertem Portalu Wymiany Wiedzy (http://portal.innowacyjny-dizajn.pl), „Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem”. Projekt współfinansowany był ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII, „Regionalne kadry gospodarki”, Działanie 8.2. „Transfer wiedzy”, Poddziałanie 8.2.1 „Wsparcie dla 19 Foresight.polska2020.pl. 33 współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw”. Koordynatorem był Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice, Barbara Sieniewska (koordynator prac związanych z pozyskaniem wiedzy o ekspertach ich kompetencjach oraz zespół projektowy; serwis http://innowacyjny-dizajn.pl/). Projekt realizowany od czerwiec 2011 rok do stycznia 2012. Raport z projektu dostępny jest w wersji elektronicznej na stronie projektu http://innowacyjny-dizajn.pl/. Znajomość branży hutniczej pozwala autorce pełnić funkcję Sekretarza Rady Naukowej czasopisma naukowo-technicznego Hutnik-Wiadomości Hutnicze. Pełniąc tą funkcję autorka recenzuje publikacje z zakresu tematyki zarządzania przedsiębiorstwami hutniczymi, wykonuje wstępne korekty dostarczonych artykułów oraz opracowuje informacje (newsletter) z wydarzeń gospodarczych i społecznych w sektorze hutniczym. Dodatkowo autorka prezentuje publikacje książkowe z zakresu zarządzania w kontekście przydatności ich treści dla funkcjonowania przedsiębiorstw hutniczych i zdobywania wiedzy przez studentów uczelni technicznych, kierunków Zarządzanie i Inżyniera Produkcji (publikacje w dziale „Wśród Książek”). 7. Inne osiągnięcia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne Na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej, gdzie autorka jest zatrudniona, jest koordynatorem Zespołu ds. Opracowania i Aktualizacji Wydziałowej Strategii Rozwoju. W latach 2008-2012 autorka była członkiem Rady Wydziału Inżynierii Materiałowej i Metalurgii. W okresie dwuletnim (2008-2010) była członkiem Wydziałowej Komisji ds. Nagród Rektora Politechniki Śląskiej dla Nauczycieli Akademickich. Od 2010 roku autorka jest stałym członkiem Komisji Egzaminacyjnej ds. Obron Prac Dyplomowych na kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Politechniki Śląskiej. Od czerwca 2012 roku, autorka jest opiekunem specjalności: Zarządzanie przedsiębiorstwem (studia II stopnia, stacjonarne i niestacjonarne). Jest również koordynatorem modułu kształcenia HES (nauki Humanistyczne, Społeczne i Ekonomiczne) realizowanego na wszystkich kierunkach Wydziału Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej (studia I stopnia, stacjonarne). Dla poszczególnych modułów autorka opracowała karty kształcenia i prowadzi macierze efektów kształcenia. Od października 2012 roku jest audytorem wewnętrznym Wydziałowego Systemu Jakości Kształcenia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej. Na szczególną uwagę zasługuje prowadzenie prac dyplomowych. Od uzyskania stopnia doktora nauk ekonomicznych autorka była promotorem ponad 200 prac, prowadzonych przez macierzystą uczelnię w ramach pierwszego etatu, jak i uczelnie prywatne w ramach drugiego etatu. Była również recenzentem ponad 100 prac dyplomowych na studiach pierwszego i drugiego stopnia. 34 Działalność dydaktyczna autorki obejmuje prowadzenie zajęć z ekonomii w zakresie nauk o zarządzaniu. Autorka prowadzi zajęcia na wszystkich kierunkach Wydziału Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej i na wszystkich typach studiów, jak i na kierunku Ekonomia w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Opolu. Za działalność dydaktyczną Rektor Politechniki Śląskiej nagrodził autorkę, przyznając 7 razy nagrody zespołowe III stopnia i 2 razy nagrody indywidualne. Za działalność naukową autorka również została nagrodzona przez Rektora Politechniki Śląskiej. Łącznie autorka posiada 9 nagród Rektora Politechniki Śląskiej. Autorka szczyci się także nagrodą Wiceprezesa Rady Ministrów Jana Janowskiego z 6 grudnia 1989 roku za wybitne osiągnięcia w nauce (po uzyskaniu tytułu magistra ekonomii). Ponadto autorka uzyskała wpis do Albumu Utalentowanych Absolwentów Szkół Wyższych w roku akademickim 1988/1989 (publikacja ówczesnego Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej). 8. Członkowstwo w organizacjach i komitetach organizacyjnych konferencji Autorka jest członkiem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Hutnictwa, Oddział w Katowicach, funkcjonującego przy Wydziale Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej. Od 2007 roku działa w Towarzystwie Naukowym Organizacji i Kierownictwa, Oddział w Katowicach. Dwa lata później zostaje członkiem Towarzystwo Zarządzania Produkcją w Opolu. Od 2011 roku jest członkiem Komisji Nauk Prawnych i Ekonomicznych Oddział w Katowicach, Polskiej Akademii Nauk. Od 2003 roku jest recenzentem naukowych publikacji w czasopiśmie naukowo-technicznym „Hutnik-Wiadomości Hutnicze”. Od 2007 roku jest sekretarzem Rady Naukowej tegoż czasopisma. Od stycznia 2013 roku jest członkiem komitetu organizacyjnego 11-tego Międzynarodowego Sympozjum Materials and Metallurgy SHMD’2014 organizowanego przez Chorwackie Stowarzyszenie Metalurgów. W 2011 roku była członkiem komitetu organizacyjnego VI Naukowej Konferencji Oszczędność i efektywności – współczesne rozwiązania w logistyce i produkcji organizowanej przez Wydział Inżynierii Zarządzania Polityki Poznańskiej. Podsumowanie Dokonując oceny dotychczasowego dorobku naukowego oraz jego struktury według dyscyplin naukowych, w oparciu o Komunikat nr 7/2010 Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, dotyczący zakresu poszczególnych dyscyplin naukowych, kwalifikuje się on do naukach ekonomicznych w zakresie nauki o zarządzaniu. Obszar prowadzonych badań naukowych obejmuje szeroko rozumianą problematykę 35 funkcjonowania współczesnych przedsiębiorstw produkcyjnych. Głównym i najważniejszym zakresem badawczym są przemiany restrukturyzacyjne zachodzące w przedsiębiorstwach hutniczych. Seria monografii z tego zakresu wraz z publikacjami w czasopismach o zasięgu międzynarodowym stanowi główne osiągnięcie autorki. W takich badaniach trudno jednak uniknąć podejścia interdyscyplinarnego, gdzie zarządzanie przeplata się w mniejszym lub większym stopniu z naukami technicznymi (szczególnie w zakresie technologii produkcji). Jednak w dorobku autorki przeważają zagadnienia dotyczące zarządzania przedsiębiorstwami hutniczymi w okresie transformacji gospodarczej i przemian restrukturyzacyjnych. 36