Spistreści
Transkrypt
Spistreści
Spis treści Wstęp . ............................................................................................................................................................ 8 POZYTYWIZM Wstępnie o epoce Zarys epoki ................................................................................................................................................. 11 Przełom pozytywistyczny ......................................................................................................................... 15 Henryk Sienkiewicz, Legenda żeglarska ...................................................................................................... 15 Deklaracje i manifesty programowe . ...................................................................................................... 18 Adam Asnyk, Do młodych ......................................................................................................................... 20 Zalety krótkiej formy W imię tolerancji ........................................................................................................................................ 22 Maria Konopnicka, Mendel Gdański ........................................................................................................... 23 Kontynuacje i nawiązania Julian Stryjkowski, Austeria ....................................................................................................................... 30 Stać się obserwatorem życia Feliks Ehrenfeucht, O prawdzie w literaturze............................................................................................. 32 Pozytywiści wobec powstania styczniowego „Nie depczcie przeszłości ołtarzy” . .......................................................................................................... Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem . ............................................................................................................. Eliza Orzeszkowa, Gloria victis . .................................................................................................................. Bolesław Prus, Omyłka .............................................................................................................................. Józef Szujski, Obłąkani. Ballada z roku 1863 .............................................................................................. Idealiści w konfrontacji z rzeczywistością – Lalka Bolesława Prusa Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej . ........................................................................................... Społeczeństwo i miasto ............................................................................................................................ Bolesław Prus, Lalka................................................................................................................................... „Idealiści na tle społecznego rozkładu” ................................................................................................... Bolesław Prus, Lalka .................................................................................................................................. Kontynuacje i nawiązania Jacek Kaczmarski, Lalka, czyli polski pozytywizm (wg B. Prusa) . ................................................................ Romantyczna miłość człowieka interesu . ............................................................................................... Bolesław Prus, Lalka .................................................................................................................................. Czytanie ze zrozumieniem Olga Tokarczuk, Kim jest Izabela? .............................................................................................................. Spór o Lalkę ................................................................................................................................................ Aleksander Świętochowski, Aleksander Głowacki ....................................................................................... 36 36 37 39 45 47 48 48 54 54 56 57 57 58 61 61 Naród a społeczeństwo. Pytania o tożsamość narodową Henryk Sienkiewicz, Potop......................................................................................................................... 63 Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem . ............................................................................................................. 65 Maria Konopnicka, Mendel Gdański ........................................................................................................... 66 3 N6097_Book.indb 3 2016-01-22 13:10:40 Spis treści Jerzy Szacki, Naród ................................................................................................................................... Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość .............................................................................................................. Patrycja Rotuska, Polak czy Europejczyk? ................................................................................................. Bronisław Świderski, Asystent śmierci ....................................................................................................... 67 68 69 70 Styl i stylizacja Mówić stosownie ....................................................................................................................................... Andrzej Markowski, Słówka źle wkomponowane ....................................................................................... Czytanie ze zrozumieniem Wiesław Kot, Literatura na godziny............................................................................................................ Andrzej Markowski, Modnie, ale bez klasy.................................................................................................. Indywidualizacja i stylizacja języka* . ....................................................................................................... Bolesław Prus, Lalka................................................................................................................................... Henryk Sienkiewicz, Potop......................................................................................................................... Bolesław Prus, Placówka............................................................................................................................ Styl epoki pozytywizmu ............................................................................................................................ Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem................................................................................................................ Henryk Sienkiewicz, Szkice węglem............................................................................................................ Eliza Orzeszkowa, Gloria victis . .................................................................................................................. 71 71 73 75 76 77 79 80 82 82 83 84 Frazeologia Innowacja czy błąd? .................................................................................................................................. Henryk Sienkiewicz, Potop......................................................................................................................... Stanisław Bąba, Innowacja a błąd frazeologiczny ...................................................................................... Władysław Kopaliński, Wyrwał się jak filip z konopi..................................................................................... Stanisław Barańczak, Co jest grane ........................................................................................................... 87 87 88 89 90 Powieść jako naukowe studium rzeczywistości Gustaw Flaubert, Pani Bovary .................................................................................................................. 91 Gustaw Flaubert, Pani Bovary ................................................................................................................... 92 Kontynuacje i nawiązania . ......................................................................................................................... 96 Krzysztof Maria Sieniawski, Pani Bovary....................................................................................................... 96 Honore de Balzac, Ojciec Goriot ................................................................................................................ 98 Honore de Balzac, Ojciec Goriot ................................................................................................................. 98 Poetyka powieści realistycznej . .............................................................................................................. 103 Wizja natury ludzkiej w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego Petersburg – Wenecją północy? Obraz miasta w Zbrodni i karze . ....................................................... 106 Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara.......................................................................................................... 106 W chaosie idei – prosty rachunek Raskolnikowa .................................................................................. 107 Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara . ....................................................................................................... 107 Psychologiczny portret bohatera ........................................................................................................... 110 Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara . ....................................................................................................... 110 Wiara i rozum – Sonia i Raskolnikow . .................................................................................................... 111 Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara . ....................................................................................................... 111 Lew Szestow, Dostojewski i Nietzsche ..................................................................................................... 113 Kontynuacje i nawiązania Anna Kamieńska, Śmieszne ..................................................................................................................... 114 Sztuka słowa – sztuka obrazu. Filmowa adaptacja Łagodnej Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Piotra Dumały ........................................................................................................................ 115 Fiodor Dostojewski, Łagodna................................................................................................................... 115 Sprawdź, ile wiesz ................................................................................................................................... 120 4 N6097_Book.indb 4 2016-01-22 13:10:40 Spis treści MŁODA POLSKA Wstępnie o epoce Zarys epoki ............................................................................................................................................... 123 Modernistyczny przełom . ....................................................................................................................... Arthur Rimbaud, Statek pijany ................................................................................................................ Artysta kontra filister* ............................................................................................................................ Friedrich Nietzsche, O człowieku wyższym............................................................................................... Stanisław Przybyszewski, Confiteor.......................................................................................................... Charles Baudelaire, Albatros . .................................................................................................................. Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Evviva l’arte! .............................................................................................. Artur Schopenhauer, O tym, czym się jest .............................................................................................. Kontynuacje i nawiązania Rafał Wojaczek, Prośba ........................................................................................................................... Tadeusz Różewicz, Kto jest poetą ........................................................................................................... Wisława Szymborska, Wieczór autorski . .................................................................................................. Stanisław Grochowiak, Kanon .................................................................................................................. Dekadentyzm i antydekadentyzm ......................................................................................................... Artur Schopenhauer, O tym, czym się jest .............................................................................................. Paul Verlaine, Niemoc ............................................................................................................................. Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Koniec wieku XIX ........................................................................................ Nie wierzę w nic... . ............................................................................................................................... Stanisław Korab-Brzozowski, O przyjdź! ................................................................................................... Leopold Staff, Kowal ............................................................................................................................... Modernistyczna femme fatale ............................................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Lubię, kiedy kobieta ................................................................................... Ja, kiedy usta... ..................................................................................................................................... Jan Kasprowicz, Salome .......................................................................................................................... 127 129 132 132 133 136 137 138 139 139 140 140 141 141 142 143 143 144 145 146 146 147 149 Kierunki i style Impresjonizm – uchwycić ulotne… ......................................................................................................... Paul Verlaine, Sztuka poetycka . .............................................................................................................. Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym) . ............... Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej .............................................................................................. W Zatoce Neapolitańskiej ...................................................................................................................... Leopold Staff, Deszcz jesienny ................................................................................................................ …i wyrazić niewyrażalne – symbolizm . ................................................................................................. Jan Kasprowicz, Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach . ................................................................ Poćwicz przed maturą Stefan Żeromski, Zmierzch ...................................................................................................................... 152 152 154 154 156 156 158 158 162 Od buntu do afirmacji Wykrzyczeć rozpacz i przerażenie ......................................................................................................... Jan Kasprowicz, Dies irae ........................................................................................................................ W zgodzie ze sobą i ze światem . ........................................................................................................... Jan Kasprowicz, Nie ma tu nic szczególnego... ....................................................................................... Hymn św. Franciszka z Asyżu.................................................................................................................. Leopold Staff, Sonet szalony . ................................................................................................................. Przedśpiew ........................................................................................................................................... 164 165 174 174 176 178 178 5 N6097_Book.indb 5 2016-01-22 13:10:41 Spis treści Poćwicz przed maturą Julian Tuwim, Dziesięciolecie . ................................................................................................................. 179 Bohater na trudne czasy. Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego Symbolizm powieści Stefana Żeromskiego ........................................................................................... Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni ......................................................................................................... Rodowód bohatera .................................................................................................................................. Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni ......................................................................................................... Etos inteligenta . ...................................................................................................................................... Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni ......................................................................................................... Trudne wybory ......................................................................................................................................... Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni ......................................................................................................... Andrzej Chwalba, Inteligencja ................................................................................................................. Różne odcienie bezdomności ................................................................................................................. Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni ......................................................................................................... Z listu do narzeczonej (21 V 1892) . ...................................................................................................... Józef Tischner, Filozofia dramatu ........................................................................................................... Kontynuacje i nawiązania Anna Kamieńska, Klucz ............................................................................................................................ Miron Białoszewski, Podłogo, błogosław! ................................................................................................ 183 183 185 185 187 187 189 189 191 193 193 193 193 194 195 Obrachunki z przeszłością. Powstanie styczniowe w twórczości Stefana Żeromskiego Stefan Żeromski, Wierna rzeka................................................................................................................. 196 Rozdzióbią nas kruki, wrony..................................................................................................................... 199 Echa leśne................................................................................................................................................ 204 „A to Polska właśnie” – Wesele Stanisława Wyspiańskiego Wielka Reforma w teatrze europejskim ................................................................................................ 210 „Teatr mój widzę ogromny”. Stanisław Wyspiański – człowiek teatru . .............................................. Stanisław Wyspiański, Wesele akt I........................................................................................................... Wesele w Bronowicach ........................................................................................................................... Tadeusz Boy-Żeleński, „Plotka o Weselu” ................................................................................................ „Sami swoi, polska szopa” . ..................................................................................................................... Stanisław Wyspiański, Wesele .................................................................................................................. „Bałamuctwa w wielkim stylu” ............................................................................................................... Stanisław Wyspiański, Wesele .................................................................................................................. „Co się w duszy komu gra” ..................................................................................................................... Stanisław Wyspiański, Wesele .................................................................................................................. „Miałeś, chamie, złoty róg…” . ................................................................................................................ Stanisław Wyspiański, Wesele .................................................................................................................. Kontynuacje i nawiązania Józef Tischner, Chochoł sarmackiej melancholii....................................................................................... Andrzej Bursa, Wernyhora . ..................................................................................................................... Czytanie ze zrozumieniem Tymon Terlecki, Stanisław Wyspiański i poetyka dramatu symbolistycznego ........................................... Wesele na ekranie .................................................................................................................................... Andrzej Wajda, O dramacie Wyspiańskiego.............................................................................................. Wesele w dzisiejszej Polsce ..................................................................................................................... 212 214 216 216 222 222 224 224 225 225 227 227 232 232 233 236 236 238 Jednostka w zmaganiach z historią ....................................................................................................... 239 Andrzej Ścibor-Rylski, Człowiek z żelaza (fragment scenariusza)............................................................... 240 6 N6097_Book.indb 6 2016-01-22 13:10:41 Spis treści Sposoby bogacenia polszczyzny Tworzenie wyrazów . ............................................................................................................................... 243 Neosemantyzmy i zapożyczenia – ubożenie czy wzbogacanie polszczyzny?...................................... Bartek Chaciński, Wyczesany słownik najmłodszej polszczyzny................................................................. „Dobry zwyczaj – nie pożyczaj”? O zapożyczeniach............................................................................... Wiesław Kot, Czystka etniczna . ............................................................................................................... Polski się angliczy .................................................................................................................................... 244 245 247 247 248 Człowiek wobec rytmu natury. Chłopi Władysława Reymonta Obraz społeczności chłopskiej ................................................................................................................ Władysław Reymont, Chłopi .................................................................................................................... Rytm życia, rytm natury . ........................................................................................................................ Władysław Reymont, Chłopi .................................................................................................................... Świat chłopskich wartości – między naturą a kulturą .......................................................................... Władysław Reymont, Chłopi .................................................................................................................... Realizm i mitologizacja ........................................................................................................................... Władysław Reymont, Chłopi .................................................................................................................... Styl epoki modernizmu ........................................................................................................................... Władysław Reymont, Chłopi .................................................................................................................... Bolesław Prus, Placówka ......................................................................................................................... Franciszek Mirandola, Tysiąc sześćset dwudziesty trzeci sonet o Giewoncie . .......................................... 250 250 251 251 252 252 253 253 258 258 259 260 Czas żeglugi, czas próby – Lord Jim Josepha Conrada „Był jednym z nas” ................................................................................................................................... Joseph Conrad, Lord Jim ........................................................................................................................ „Tak trzeba” . ............................................................................................................................................ Joseph Conrad, Lord Jim ........................................................................................................................ Na krańcu świata ..................................................................................................................................... Joseph Conrad, Lord Jim ........................................................................................................................ Refleksje nad ludzką naturą ................................................................................................................... Joseph Conrad, Lord Jim ........................................................................................................................ Kontynuacje i nawiązania Jan Józef Szczepański, W służbie Wielkiego Armatora.............................................................................. 262 262 263 263 267 267 268 268 270 Podróż w głąb ludzkiej natury – Jądro ciemności Josepha Conrada Kurtz – upadek idealisty .......................................................................................................................... Joseph Conrad, Jądro ciemności............................................................................................................. Wobec natury i kultury . .......................................................................................................................... Joseph Conrad, Jądro ciemności............................................................................................................. Misja białego człowieka .......................................................................................................................... Joseph Conrad, Jądro ciemności............................................................................................................. Czas Apokalipsy – współczesna wersja Jądra ciemności . .................................................................... 277 277 278 278 279 279 279 Kontynuacje i nawiązania Maria Dąbrowska ..................................................................................................................................... 280 Sprawdź, ile wiesz .................................................................................................................................... 284 Tablica chronologiczna ............................................................................................................................ 286 Indeks rzeczowy ...................................................................................................................................... 291 Indeks osób i utworów . .......................................................................................................................... 293 7 N6097_Book.indb 7 2016-01-22 13:10:41