Część opisowa - wariant 2 - Port Lotniczy Olsztyn
Transkrypt
Część opisowa - wariant 2 - Port Lotniczy Olsztyn
BIURO STUDIÓW I PROJEKTÓW LOTNISKOWYCH POLCONSULT Sp. z o.o. Planowanie * Projektowanie * Realizacja Umowa Nr PL-1065/160 KONCEPCJA PLANU DOCELOWEJ ROZBUDOWY PORTU LOTNICZEGO W SZYMANACH WARIANT 2 Obiekt: Lotnisko Szymany Zamawiający: Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego Departament Infrastruktury i Geodezji 10-602 Olsztyn, ul. Pstrowskiego 28B Główny Projektant lotniska Projektant cz. lotniskowodrogowej Projektant cz. elektrycznej Projektant cz. architektonicznourbanistycznej (podwyk. ABA) Projektant cz. hałasowej (podwyk. NOISE ACH) Projektant cz. radionawigacyjnej Kierownik Pracowni Imię i nazwisko Nr uprawnień mgr inż. Ryszard Zaremba KBU 1-21262/69 inż. Zygmunt Michalak mgr inż. arch. Janusz Targowski dr inż. Andrzej Chyla mgr inż. Rafał Marczewski mgr inż. Zygmunt Kulesza Podpis Data St-1508/74 St-558/73 0229 165/66 Warszawa, październik 2011 r. Aleje Jerozolimskie 53, V piętro, 00-697 Warszawa, (22) 822 40 58, fax (22) 822 29 40, www.polconsult.pl, email: biuro@ polconsult.pl Bank Zachodni WBK S.A. 49 O.Warszawa: 03 1090 2851 0000 0001 1213 5258, NIP 526 23 49 522, REGON 016006697 kapitał zakładowy 50.000 zł SPIS TREŚCI 1. Część ogólna 1.1. Podstawy formalno-prawne 1.2. Przedmiot i zakres opracowania 1.3. Cel opracowania 1.4. Materiały wyjściowe 2. Stan istniejący 2.1. Usytuowanie lotniska 2.2. Struktura własności i użytkowania 2.3. Warunki gruntowo-wodne 2.4. Pole naziemnego ruchu lotniczego 2.5. Zabudowa portowa 2.6. Układ komunikacyjny 2.7. Podstawowa infrastruktura techniczna 2.8. Zagospodarowanie przestrzenne w rejonie lotniska 3. Założenia wyjściowe 3.1. Prognozy przewozów i ruchu lotniczego (synteza) 3.2. Założenia programowe do modernizacji i rozbudowy lotniska 4. Modernizacja i rozbudowa obiektów lotniskowo-drogowych 4.1. Droga startowa 4.2. Drogi kołowania 4.3. Płyty postoju samolotów 4.4. Lądowisko dla śmigłowców 4.5. Obiekty uzupełniające 4.6. Ogrodzenie lotniska 5. Instalacja elektroenergetyczna 5.1. Zasilanie w energię elektryczną 5.2. System świateł nawigacyjnych 6. 7. 8. Pomoce radionawigacyjne Osłona meteorologiczna Zabudowa portowa 8.1. Wstęp 8.2. Lokalizacja 8.3. Zabudowa istniejąca 8.4. Koncepcja zabudowy 8.5. Powiązanie lotniska z układem komunikacyjnym 8.6. Wstępne założenia technologiczno-funkcjonalne dla terminala pasażerskiego 8.7. Systemy techniczne 8.8. Inne elementy technologiczne 2 8.9. 8.10. 8.11. 8.12. 8.13. 9. Architektura terminala Konstrukcja i materiały Dane cyfrowe Instalacje sanitarne w budynku nowego dworca Sieci sanitarne na terenie lotniska Powiązania lotniska z układem komunikacyjnym 9.1. Powiązania drogowe 9.2. Powiązania kolejowe (opcja) 10. Ograniczenia dla terenów przyległych 10.1. Ograniczenia wysokości zabudowy 10.2. Strefy ochronne dla systemów oświetlenia nawigacyjnego 10.3. Strefy ochronne dla systemów nawigacyjnych 10.4. Uciążliwość hałasu lotniczego 10.5. Natura 2000 10.6. Inne ograniczenia 11. Charakterystyka sytuacji nawigacyjno-ruchowej 12. Szacunkowe koszty 13. Wnioski 3 ZAŁĄCZNIKI 1. Załącznik nr 1 do umowy PL-1065/160 przedmiot umowy 2. Notatka służbowa z dnia 13.09.2011 r. 3. Opinia Prof. dr hab. inż. Antoniego Szydło z 16.10.2011 r. dotycząca modernizacji nawierzchni DS lotniska Szymany CZĘŚĆ RYSUNKOWA Rys. nr 1 - Stan istniejący 1:5 000 Rys. nr 2 - Etap rozruchowy 1:5 000 Rys. nr 3 - Etap I – rozbudowy lotniska 1:5 000 Rys. nr 4 - Ograniczenia wysokości zabudowy dla lotniska w etapie I 1:25 000 Rys. nr 5 - Rozbudowa lotniska w etapie II - rozwojowym 1:5 000 Rys. nr 6 - Ograniczenia wysokości zabudowy dla lotniska w etapie II rozwojowym 1:25 000 Rys. nr 7 - Profil podłużny po osi DS Rys. nr 8 - Orientacyjny zasięg uciążliwości hałasu lotniczego dla etapu rozruchowego 1:10 000 - Orientacyjny zasięg uciążliwości hałasu lotniczego dla etapu II 1:1000 - Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Szczytno (wycinek) 1:50 000 - Projekt zagospodarowania rejonu zabudowy lotniska 1:2 000 Rys. nr 11.2 - Budynek dworca – rzut parteru 1:250 Rys. nr 11.3 - Budynek dworca – rzut dachu 1:250 Rys. nr 11.4 - Budynek dworca – elewacja, przekroje 1:200 Rys. nr 9 Rys. nr 10 Rys. nr 11.1 4 1. CZĘŚĆ OGÓLNA 1.1. Podstawy formalno-prawne Podstawę do opracowania koncepcji „Planu docelowej rozbudowy portu lotniczego w Szymanach” stanowi umowa o numerze archiwalnym w BSiPL PL-1065/160, zawarta w dniu 21.09.2011 r. pomiędzy Województwem Warmińsko-Mazurskim reprezentowanym przez Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, a Biurem Studiów i Projektów Lotniskowych POLCONSULT Sp. z o.o. 1.2. Przedmiot i zakres opracowania Przedmiotem opracowania jest ocena aktualnego stanu zagospodarowania lotniska Szymany i określenie możliwości jego rozbudowy dla przyszłościowych potrzeb lotnictwa cywilnego w zakresie transportu lotniczego. Zakres opracowania został określony w załączniku nr 1 do umowy i obejmuje: • propozycję zasilenia w energię elektryczną, • osłonę radionawigacyjną • przewidywaną sieć wodno-kanalizacyjną (wariant I: kontenerowa oczyszczalnia ścieków, wariant II: włączenie do istniejącej sieci gminnej), centralne ogrzewanie oraz kontenerową oczyszczalnię ścieków, możliwość odprowadzenia wód opadowych do pobliskiego rowu i rzeki Sawica, • system zaopatrzenia w paliwa (zbiornik „30” dwukomorowy avgaz lub kontener, dwa zbiorniku „30” na naftę i paliwo samochodowe), przewidziany system ochrony p. poż. kat. VII, • przewidziane wykorzystanie istniejących obiektów lotniska w tym wieży, na potrzeby służb zabezpieczających prawidłowe funkcjonowanie portu lotniczego, • ogrodzenie portu lotniczego, • system świetlny kat. I oraz oświetlenia płaszczyzn ruchu samolotów, • wyposażenie lotniska w niezbędny sprzęt do obsługi samolotów średniego zasięgu wraz z wyceną zakupu, • wstępną analizę oddziaływania hałasu lotniczego z określeniem usytuowania izofon, • szacunkowy całkowity koszt realizacji docelowej rozbudowy portu lotniczego w oparciu o przedstawioną koncepcję w podziale na dokumentację budowlaną, nadzór inwestorski, budynki i budowle. 1.3. Cel opracowania Opracowanie objęte zawartą umową obejmuje przygotowanie materiałów i danych dla Zleceniodawcy dla potrzeb realizacji indywidualnego projektu kluczowego pn. „Regionalny Port Lotniczy Olsztyn-Mazury” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013. 5 1.4. Materiały wyjściowe Koncepcję planu docelowej rozbudowy lotniska opracowano przy wykorzystaniu następujących materiałów dostarczonych przez Zamawiającego oraz materiałów i danych uzyskanych we własnym zakresie: 1. Danych meteorologicznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej 2. Dokumentacji rejestracyjnej lotniska z kwietnia 2006 r. 3. Instrukcji operacyjnej lotniska – wydanie z 16.04.2010 r. 4. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Szczytno – Kierunki rozwoju, Polityka Przestrzenna – mapa w skali 1:50.000 5. Fragment wyrysu części wschodniej terenu z wypisem z rejestru gruntów 6. Mapy topograficzne 1:50.000 7. Mapy topograficzne 1:10.000 8. Fragmenty mapy sytuacyjno-wysokościowej – opracowanie WBSiPL czerwiec 1996 r. 9. Koncepcja „Plan docelowego rozwoju PL-Szymany” – opracowanie BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. nr umowy PL-813/160 – luty 1997 r. 10. Przydatność i przystosowanie lotniska wojskowego Szymany dla potrzeb cywilnego transportu lotniczego – opracowanie BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. nr umowy PL-813/A/160 – październik 1997 r. 11. Ekspertyza stanu technicznego lotniska Szczytno-Szymany – opracowanie BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. nr umowy PL-1034/160 – lipiec 2008 r. 12. Dokumentacja projektowa oświetlenia nawigacyjnego kat. I – opracowanie BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. sierpień 1998 r. 13. Dokumentacja projektowa systemu ILS/DME – opracowanie BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. sierpień 1999 r. 14. Notatka z dnia 13.09.2011 r. w sprawie założeń do koncepcji modernizacji lotniska Szymany 15. Materiały zebrane we własnym zakresie przez BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. w czasie wizji lokalnej we wrześniu 2011 r. 2. STAN ISTNIEJĄCY 2.1. Usytuowanie lotniska Lotnisko Szymany jest usytuowane w odległości ok. 10 km od miasta Szczytno w kierunku południowym. Położenie punktu odniesienia lotniska znajduje się na: 53o28’54,69” N - szerokości geograficznej - długości geograficznej 20o56’15,69” E 2.2. Struktura własności i użytkowania Właścicielem terenu jest Województwo Warmińsko - Mazurskie, a Zarządzającym są Porty Lotnicze Mazury-Szczytno” Sp. z o.o. Szczytno, ul. Wielbarska 5. Głównym użytkownikiem lotniska są Porty Lotnicze „Mazury-Szczytno” Szczytno ul. Wielbarska 5. 6 2.3. Warunki gruntowo-wodne Grunty na terenie lotniska są ukształtowane pochodzeniem akumulacji wodnolodowcowej. Warstwa gleby wynosi 10-20 cm. Pod warstwą gleby występują grunty piaszczysto-żwirowe z dobrą przepuszczalnością wody opadowej. Nie stwierdzono występowania wody gruntowej do głębokości 4 m 2.4. Pole naziemnego ruchu lotniczego Zakres pola naziemnego ruchu lotniczego obejmuje następujące obiekty: • Pas startowy o wymiarach 2120 x 300 m na kierunku 014o – 199o • Drogę startową o wymiarach 2000 x 60 m (długość podstawowa drogi startowej 1739 m), o rzędnych progów – północnego 140,7 m npm i południowego 133,6 m npm, poziom ARP 139,5 m npm. • System dróg kołowania: - DK równoległa do osi drogi startowej o szerokości 14 m w odległości 240 m od osi drogi startowej, składająca się z odcinków A1, A2, A3, A4, - DK-B prostopadła do DS o szerokości 14 m, łącząca południowy próg DS z DK-A1, - DK-C i DK-D o szerokości 12 m w rejonie końcowych odcinków DS, - DK-E o szerokości 14 m, łącząca północny próg DS z DK-A4 • Płyty postoju samolotów: - PPS przy DK-A4 o szerokości 48 m (łącznie z szerokości DK-A4) - PPS przy DK-A3 o szerokości 48 m i 55 m (łącznie z szerokością DK-A3), - PPS przy DK-A1 o szerokości ok. 35 m oddzielona wysepką od DK-A1, - PPS przy DK-B o szerokości 51 m (łącznie z DK-B) - PPS przy DK-E o szerokości 51 m (łącznie z DK-E). 2.5. Zabudowa portowa Zabudowa portowa jest usytuowana w rejonie zachodnim lotniska. Składa się ona z następujących obiektów kubaturowych: • w granicach części lotniczej: - wieża kontroli lotniska, - biuro portu, - terminal • w rejonie dawnej zabudowy wojskowej: - budynek gospodarczy, - hydrofornia, - pomieszczenie lotniskowej straży pożarnej, - pomieszczenie magazynowe, - biurowiec, - budynek straży pożarnej, - budynek warsztatowy, - garaże, - wiata na magazyn materiałów. 7 2.6. Układ komunikacyjny Lotnisko jest dobrze skomunikowane z układem drogowym. Dojazd do lotniska z miasta Szczytno stanowi droga nr 57 Szczytno-Wielbark z odgałęzieniem w kierunku do miejscowości Sasek Mały (droga nr 435) i drogą wewnętrzną na terenie lotniska na odcinku ok. 2 km. W północno-wschodnim rejonie lotniska przebiega linia kolejowa Szczytno-Wielbark od której jest doprowadzona bocznica do wojskowej stacji paliw. W rejonie zabudowy portowej istnieje sieć dróg dojazdowych i placów parkingowych, dostosowany do obsługi komunikacyjnej obiektów na obszarze zabudowy portowej. 2.7. Podstawowa infrastruktura techniczne Lotnisko posiada częściowo zdekapitalizowaną technicznie infrastrukturę niezbędną dla zabezpieczenia potrzeb użytkowych poszczególnych obiektów, w tym: 1) Zaopatrzenie w wodę z własnych ujęć – 2-ch studni głębinowych w pobliżu budynku hydroforni 2) Zaopatrzenie w ciepło - z wymiennika ciepła i własnej sieci cieplnej – czynnik cieplny w postaci pary dostarczany do poszczególnych obiektów przez Jednostkę Wojskową. 3) Kanalizacja sanitarna podłączona do osadników z poletkami drenarsko-rozsączającymi przy poszczególnych obiektach. 4) Kanalizacja deszczowa dla odprowadzenia wody opadowej z nawierzchni drogi startowej obejmująca kolektory kierujące wodę opadową do rowu w południowej części lotniska łączącego się z rzeką Sowica. Wody opadowe z pozostałych nawierzchni lotniskowych i samochodowych są odprowadzane na przyległy teren lub do studni chłonnych. 5) Zaopatrzenie w energię elektryczną jest zapewnione z GPZ Szczytno oraz z linii GPZ Szczytno - PZ Wielbark. Obiekty lotniska są zasilane ze stacji transformatorowych ST-1, ST-2, ST-3 (3A), i ST-8. Po rozbudowie system zaopatrzenia w energię elektryczną został rozbudowany i zmodernizowany w latach 1998-1999 głownie dla potrzeb budowy systemu oświetlenia nawigacyjnego i pomocy radionawigacyjnych. 6) Ogrodzenie lotniska obejmuje teren dawnego lotniska wojskowego oraz fragmentów części lotniczej. Ogrodzenie części lotniczej nie spełnia wymogów obowiązujących przepisów w tym zakresie. 2.8. Zagospodarowanie przestrzenne w rejonie lotniska Lotnisko Szymany jest usytuowane w odległości ok. 10 km od miasta Szczytna, w rejonie zalesionym, bez występujących większych osad mieszkalnych. Od strony północnowschodniej lotniska są usytuowane osiedla z zabudową w miejscowości Szymany i Nowiny. Dla Gminy Szczytno jest opracowane „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Szczytno” (Rys. nr 8) z polityką przestrzenną kierunków rozwoju, na którym wpisano tereny lotniska regionalnego w miejscu obecnego lotniska Szymany. Lotnisko Szymany wchodzi częściowo w granice obszarów chronionego krajobrazu oraz obszaru Natura 2000. 8 3. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE 3.1. Prognoza przewozów i ruchu lotniczego (synteza) W załączniku nr 1 do umowy na opracowanie niniejszej koncepcji określono, że należy przewidywać rozbudowę portu do przepustowości w latach następnych do około 400-500 tys. pas/rok. W notatce z dn. 13.09.2011 r. ze spotkania nt. lotniska Szczytno-Szymany przyjęto, że prognozę przewozów należy przyjąć według opracowania BSiPL POLCONSULT Sp. z o.o. z 1997 roku. Poniżej podaje się wynikowe zestawienie wyżej wymienionej prognozy. Jednocześnie podano (druk pochyły) orientacyjne dane w zakresie dodatkowych operacji lotniczych przy założeniu rocznych przewozów 500 tys. pas./rok, z uwzględnieniem szczytowych wskaźników przyjętych w prognozie z 1997 r. dla ruchu pasażerskiego czarterowego i regularnego. RUCH PASAŻERSKI rocznie miesiąc szczytowy*) dzień szczytowy*) międzynarodowy (czarterowy) 11 000 6 400 640 krajowy (regularny) 60 000 7 936 256 lotnictwo ogólne GA 4 000 1 860 60 łącznie 75 000 16 196 956 128 godzina szczytowa*) godzina szczytowa*) OPERACJE LOTNICZE rocznie miesiąc szczytowy*) dzień szczytowy*) 375 100 10 krajowy (regularny) 1 500 124 4 lotnictwo ogólne GA i poczta (łącznie) 2 730 310 10 łącznie 4 605 534 24 2 Przewozy pasażerskie - dodatkowo 425 000 85 808 5 363 766 Operacje lotnicze 11 184 1 341 84 12 międzynarodowy (czarterowy) *) przyjęto maksymalne wypełnienie samolotów (64 pasażerów dla ruchu regularnego i czarterowego oraz 6 dla General Aviation) Przyjęto, że w Etapie I – lotnisko Szymany obsługiwać będzie samoloty typu B 737-800, ATR-72 i samoloty General Aviation. W etapie rozruchowym (uruchomienie komunikacji lotniczej) – lotnisko obsługiwać będzie samoloty typu ATR 72 i General Aviation. 9 3.1. Założenia programowe do modernizacji i rozbudowy lotniska – WARIANT 2 Założenia programowe do Koncepcji modernizacji lotniska Szymany zostały określone w czasie spotkania z Inwestorem w dniu 21.10.2011 r. Poniżej podaje się ustalenia dotyczące założeń programowych. Etap I - obejmujący wykorzystanie i dostosowanie lotniska (naziemnego pola manewrowego i zabudowy) dla potrzeb lotnictwa komunikacyjnego i lotnictwa cywilnego. - wykorzystanie istniejących nawierzchni drogi startowej, dróg kołowania, płyt postoju samolotów z zabezpieczeniem nawierzchni drogi startowej przed dalszym złuszczaniem, bez zwiększania nośności, z wydłużeniem DS do 2500 m i wzmocnieniem nawierzchni istniejącej DS (wymagana nośność dla samolotów kodu C – B 737-800, - nowa zabudowa portowa wraz z DK prostopadłą i PPS zlokalizowana zostanie po stronie wschodniej lotniska, - ścieki sanitarne – odprowadzenie do końcówki kolektora sanitarnego we wsi Nowiny, - woda z sieci gminnej wsi Szymany oraz z ujęcia własnego istniejącego po stronie zachodniej lotniska (ew. rozbudowanego o kolejną studnię), - energia elektryczna – lotnisko posiada podwójne zasilanie zewnętrzne, - dojazd do terminala od drogi nr 57, - doprowadzenie pod terminal łącznicy kolejowej (od istniejącej linii kolejowej) – rozwiązanie tylko przestrzenne, bez kosztów (zadanie to posiada odrębne finansowanie), - wieża kontroli ruchu lotniczego – remont i wyposażenie istniejącej wieży kontroli ruchu, - pomieszczenia dla służb utrzymania lotniska w istniejącym terminalu pasażerskim (po jego remoncie i modernizacji), - lądowisko dla helikopterów – na istniejącej PPS położonej po zachodniej stronie lotniska (dojazd do zaplecza technicznego i lądowiska tak jak do istniejącego obecnie terminala pasażerskiego), - droga patrolowa, - ogrodzenie całego lotniska wraz z bramami wjazdowymi i pożarowymi, - strażnica p. poż. z funkcją ratowniczą – w rejonie istniejącego terminala pasażerskiego przy wykorzystaniu istniejących płyt postoju samolotów, - MPS – rozwiązanie tymczasowe, - funkcje administracyjne (niezbędne operacyjnie) w nowym terminalu pasażerskim, pozostałe w obiektach istniejących (terminal po zachodniej stronie lotniska), - odprowadzenie wód deszczowych z nawierzchni lotniskowych częściowo w teren, - podejście południowe będzie podejściem podstawowym wyposażonym w system precyzyjnego podejścia kat. I, - światła krawędziowe drogi startowej i dróg kołowania – potrzebna ocena stanu technicznego i możliwości wykorzystania istniejących świateł krawędziowych i podejścia, - na podejściu północnym zastosować system świateł uproszczony, - radiolatarnia NDB - ogródek METEO. 10 ETAP - rozruchowy – uruchomienie komunikacji lotniczej (elementy zakresu prac i kosztów ETAPU I) - nakładka na istniejącej DS, - oświetlenie nawigacyjne podejścia pomocniczego, - oświetlenie nawigacyjne podejścia głównego – system precyzyjnego podejścia kat. I, - przebudowa świateł nawigacyjnych istniejącej DS na długości 2000m, - system zasilania w EE obiektów na polu manewrowym lotniska (kable zasilające), - system precyzyjnego podejścia kat I., - radiolatarnia NDB, - system osłony METEO, - remont istniejących obiektów kubaturowych, - ogrodzenie terenu lotniska. Etap II – rozwojowy (docelowy) - budowa drogi kołowania równoległej do drogi startowej po stronie wschodniej ze strefami bezpieczeństwa jak dla kodu D, - rozbudowa płaszczyzn postoju samolotów i układu drogi kołowania prostopadłej do drogi startowej również przy zachowaniu kodu D dla stref bezpieczeństwa dróg kołowania i płyt postoju samolotów, - wskazanie kierunków rozbudowy terminala pasażerskiego i innych obiektów kubaturowych (technologicznych lotniska) oraz rozbudowa parkingów i rozbudowa obiektów handlingu, - rozbudowa parkingów i podjazdów, - budowa (lokalizacja) stałego MPS, - rozbudowa obiektów infrastruktury technicznej. 4. MODERNIZACJA I ROZBUDOWA OBIEKTÓW LOTNISKOWO-DROGOWYCH 4.1. Droga startowa Etap I oczyszczenie nawierzchni, w szczelinach dylatacyjnych uzupełnienie masy zalewowej wykonanie nakładki z betonu asfaltowego grubości 4 cm na szerokości 45 m wraz z wyprofilowaniem ścieków otwartych wzdłuż krawędzi DS wydłużenie DS do długości 2500 m o 140 m w kierunku północnym i 360 m w kierunku południowym Etap rozruchowy podniesienie nośności drogi startowej, oczyszczenie nawierzchni, w szczelinach dylatacyjnych, uzupełnienie masy zalewowej wykonanie nakładki z betonu asfaltowego grubości 4 cm na szerokości 45 m. 11 4.2. Drogi kołowania Etap I oczyszczenie nawierzchni istniejących DK, uzupełnienie masy zalewowej w szczelinach dylatacyjnych istniejących nawierzchni betonowych DK budowa DK prostopadłej do DS łączącej DS z PPS Etap rozruchowy oczyszczenie nawierzchni istniejących DK, uzupełnienie masy zalewowej w szczelinach dylatacyjnych, Etap II – rozwojowy budowa DK równoległej do DS wraz z DK prostopadłymi na obu wydłużonych progach DS. DK w parametrach niezbędnych dla kołowania samolotów kodu „D” – nośność jak dla samolotu kodu „C”. 4.3. Płyty postoju samolotów Etap I oczyszczenie nawierzchni PPS, uzupełnienie masy zalewowej w szczelinach nawierzchni betonowej istniejącej PPS budowa PPS dla 3 samolotów kodu „B” Etap rozruchowy oczyszczenie istniejących nawierzchni PPS, uzupełnienie masy zalewowej w szczelinach nawierzchni Etap II – rozwojowy poszerzenie płyty postojowej zrealizowanej w Etapie I o jedno stanowisko dla samolotu kodu „C” (pogłębienie płyty zrealizowanej w Etapie I) 4.4. Lądowisko dla śmigłowców Etap I wyznaczenie na istniejącej PPS lądowiska dla śmigłowców (oznakowanie dzienne), obsługa lotów w istniejącym terminalu wykonanie oświetlenia światłami HAPI nawigacyjnego lądowiska wraz ze Etap rozruchowy wyznaczenie na istniejącej PPS lądowiska dla śmigłowców (oznakowanie dzienne) – obsługa lotów w istniejącym terminalu Etap II – rozwojowy wyznaczenie dodatkowych miejsc postoju istniejących płytach postojowych śmigłowców na 12 4.5. Obiekty uzupełniające Etap I wykorzystanie istniejących obiektów portu lotniczego i wieży kontroli po niezbędnym remoncie budowa obiektów infrastruktury lotniskowej zgodnie z pkt 3.2 Etap rozruchowy wykorzystanie istniejących obiektów portu lotniczego i wieży kontroli po niezbędnym remoncie Etap II – rozwojowy budowa obiektów infrastruktury lotniskowej wg pkt 3.2 4.6. Ogrodzenie lotniska 5. Etap I budowa ogrodzenia całego lotniska wraz z bramami wjazdowymi i bramami p.poż. Etap rozruchowy budowa ogrodzenia całego lotniska wraz z bramami wjazdowymi i bramami p. poż. Etap II – rozwojowy uzupełnienie ogrodzenia w rejonie projektowanych urządzeń kubaturowych INSTALACJA ELEKTROENERGETYCZNA 5.1. Zasilanie w energię elektryczną Etap I z istniejącej sieci energetyki zawodowej przy wykorzystaniu stacji ST-3A budowa nowej stacji transformatorowej w rejonie projektowanej zabudowy terminala Etap rozruchowy system zasilania w EE obiektów na polu manewrowym lotniska Etap II – rozwojowy bez zmian w stosunku do Etapu I 5.2. System świateł nawigacyjnych Etap I kat. I na podejściu podstawowym, system uproszczony na podejściu pomocniczym światła DS, światła DK prostopadłej do DS łączącej z PPS. Światłą krawędziowe DS oświetlenie projektorowe PPS. Światła PAPI na obu kierunkach (dla DS o długości 2000 m) dostosowanie systemu świetlnego do wydłużonej DS (do 2000 m) Etap rozruchowy światła kat. I na podejściu podstawowym, system uproszczony na podejściu pomocniczym światła DS 13 6. POMOCE RADIONAWIGACYJNE Etap I NDB wraz z zasilaniem ILS kat. I na podejściu podstawowym Etap rozruchowy 7. 8. NDB wraz z zasilaniem, ILS kat. I na podejściu podstawowym OSŁONA METEOROLOGICZNA Etap I dostosowanie do kat. I ILS Etap rozruchowy budowa systemu METEO dostosowanego do ILS kat. I ZABUDOWA PORTOWA 8.1. Wstęp Projekt niniejszy jest próbą zbudowania programu rzeczowego elementów kubaturowych i infrastruktury lotniska w dwu przedziałach czasowych – po pierwsze na okres jego rozruchu i kilku następnych lat (etap I) oraz – po drugie- na lata przyszłe (etap II – rozwojowy). Odnosi się to zarówno do możliwości wykorzystania obiektów istniejących, jak i nowych, których budowa sprawi, że lotnisko będzie mogło funkcjonować w sposób zapewniający właściwe warunki zarówno dla korzystających z niego pasażerów jak i pracujących na nim ludzi. Podstawowym nowym obiektem , który wydaje się niezbędnym elementem w pełni sprawnego portu lotniczego, jest pasażerski dworzec lotniczy o charakterze międzynarodowym. Powinien on posiadać wszystkie niezbędne do właściwej obsługi ruchu pasażerskiego funkcje od razu w I etapie rozbudowy lotniska, a także mieć rezerwy powierzchniowe zapewniające właściwy komfort oczekiwania na lot, odprawy biletowo – bagażowej i sprawnej, szybkiej procedury w fazie przylotu na lotnisko. Budynek dworca winien być tak zaprojektowany, by dał się w sposób względnie łatwy rozbudować. Dotyczy to także możliwości rozwojowych infrastruktury, a w szczególności parkingów. Należy także wziąć pod uwagę sprawę dojazdu do portu koleją, co może mieć o tyle znaczenie, że w pobliżu lotniska nie przebiegają żadne większe arterie drogowe szybkiego ruchu czy autostrad. Osobnym zagadnieniem, w szczególności jeśli planuje się inwestycje w regionie mazurskim – jest sprawa ochrony środowiska naturalnego. Sprawa jest oczywista, ale to przekonanie należy przełożyć na język techniki, budownictwa, zużycia energii- jednym słowem trzeba działać w ramach tzw. zrównoważonego rozwoju regionu. Należy więc zwrócić uwagę na następujące aspekty: - stosowanie naturalnych, odnawialnych źródeł energii, oszczędność energii wytwarzanej ze źródeł surowcowych, stosowanie materiałów budowlanych poddających się recyklingowi, planowa, zorganizowana gospodarka odpadami we trakcie budowy i eksploatacji obiektów. 14 W projekcie dworca pasażerskiego, największego obiektu kubaturowego portu można powyższe zasady zastosować poprzez następujące zabiegi: - zamontowanie na połaci dachu baterii słonecznych dla wytworzenia uzupełniającej ilości energii cieplnej dla np. ogrzania wody do mycia; - zastosowanie w projekcie sposobu naturalnego przewietrzania pomieszczeń - dzięki któremu zaoszczędzi się energię potrzebną do działania klimatyzatorów i wentylacji mechanicznej; - budowanie z materiałów naturalnych, takich jak drewno, kamień, stal, które poddają się procesowi recyklingu w trakcie rozbudowy czy przebudowy obiektu. - segregacja odpadów, wytwarzanych w czasie budowy i w okresie eksploatacji; - użycie wód opadowych do spłukiwania sedesów w sanitariatach. 8.2. Lokalizacja W koncepcji przyjęto dwa rejony Lotniska, w których znajduje się zabudowa kubaturowa. Rejon pierwszy – to dwa zespoły obiektów istniejących: - dawny dworzec lotniczy wraz z wieżą kontroli powietrznej i budynkiem służb lotniskowych, zlokalizowany przy płycie postojowej i drodze kołowania; - zespół obiektów magazynowych, biurowych i technicznych, położony w odległości ca 200 m na zachód od obiektu pierwszego. Rejon drugi ( strefa B) - to nowa zabudowa portowa, położona po wschodniej stronie pasa startowego , której podstawowym obiektem będzie nowy terminal pasażerski wraz z niezbędną infrastrukturą. Zostaną tu również wyznaczone tereny lotniska przeznaczone pod przyszłą, perspektywiczną rozbudowę obiektów kubaturowych, takich jak hangary lotnicze, strażnica pożarowa, magazyn cargo, warsztaty remontowe i inne obiekty lotniskowe. 8.3. Zabudowa istniejąca W zespole pierwszym, położonym przy płycie i drodze kołowania, znalazły się trzy , połączone ze sobą budynki, wybudowane w latach 80-tych ubiegłego stulecia. Centralnie usytuowana wieża kontroli lotniska ma 4 kondygnacje nadziemne, które łączy wewnętrzna klatka schodowa. Na trzech pierwszych kondygnacjach znajdują się pomieszczenia personelu (socjalne, sanitariaty), pomieszczenia służbowe i techniczne. Na kondygnacji 4 –tej , mocno przeszklonej, z obiegającym z trzech stron balkonem, jest zasadnicze pomieszczenie kontroli ruchu lotniskowego. W parterowym skrzydle zachodnim znajdował się pasażerski dworzec lotniczy, obecnie nieczynny. W parterowym skrzydle południowym znajdowało się biuro portu oraz różne pomieszczenia służbowe i techniczne. Są one częściowo wykorzystane przez obecny personel portu. W najlepszym stanie technicznym znajduje się budynek wieży. Wymaga on remontu bieżącego oraz wymiany wyposażenia technicznego dla kontroli lotów przy wzmożonym ruchu lotniczym. Dwa parterowe skrzydła są w złym stanie technicznym i wymagają kapitalnych remontów, z wymianą okładzin ściennych, stolarki, podłóg, sufitów podwieszonych, wszystkich instalacji i odgrzybiania. 15 Po wykonaniu remontów, z dostosowaniem wnętrz do przewidzianych programem funkcji, mogą służyć jako obiekty przeznaczone dla personelu obsługi naziemnej i administracji portu. W zespole obiektów, położonych 200 m na zachód od wieży, w zasadzie tylko dwa budynki są we względnie dobrym stanie technicznym, który pozwala myśleć o ich wykorzystaniu na potrzeby portu. Jest to jednopiętrowy budynek administracyjny i parterowy budynek, w którym kiedyś odbywała się odprawa pasażerów. Oba budynki wymagają jednak gruntownego remontu i adaptacji wnętrz do nowych potrzeb. 8.4. Koncepcja zabudowy W koncepcji przyjęto 3 fazy rozbudowy lotniska: Faza 1 – rozruch W tej fazie obsługa lotniska i pasażerowie korzystać będą z istniejących obiektów. Etap 1 W tej fazie nastąpi budowa nowego terminala o przepustowości ca 70 – 100 tys. pasażerów rocznie, parkingów oraz niezbędnej sieci uzbrojenia. Etap 2 – rozwojowy W tej fazie nastąpi rozbudowa terminala do przepustowości ca 400 tys. pasażerów rocznie, parkingów i niezbędnej infrastruktury. W rejonie zabudowy istniejącej – po zachodniej stronie pasa startowego, bliżej drogi kołowania, proponuje się: - remont wieży kontroli - remont i adaptację dawnego terminala pasażerskiego, z przeznaczeniem na siedzibę Lotniskowej Straży Pożarnej - remont i adaptację dawnego budynku służbowego na biura administracji Portu i ewentualnie magazyn przesyłek pocztowych (cargo). W zespole budynków bardziej oddalonych część obiektów można wyremontować i adaptować do nowych funkcji. Dotyczy to w szczególności budynków: - budynku terminala pasażerskiego nr1 ( oznaczonego na planie nr 3), który po remoncie mógłby zostać przekształcony na bazę szkoleniową i socjalną Straży Ochrony Lotniska, - budynku garażowego z przeznaczeniem na sprzęt utrzymania lotniska - 2 – kondygnacjowego budynku biurowego ( nr 8) - pozostałe obiekty mogą ulec remontowi lub rozbiórce po wykonaniu ich oceny technicznej, po której Inwestor będzie mógł zdecydować o ich losie. Z pewnością jeden z tych budynków mógłby być adaptowany na magazyn środków chemicznych – na potrzeby Działu Utrzymania Lotniska. Dla tego właśnie Działu proponuje się w 2 etapie, na obecnej płycie postojowej, wybudować wiatę na sprzęt utrzymania w czystości i odśnieżania w zimie drogi startowej, dróg kołowania i płyt postojowych. Wiata powinna być tak skonstruowana , by można było w przyszłości dobudować ściany z oknami i bramami, by można było ten obiekt ogrzewać. W 1-wszym etapie rozbudowy lotniska sprzęt utrzymania można garażować w jednym z obiektów strefy „A” , po remoncie. 16 W jednym z adaptowanych budynków należałoby zainstalować kotłownię na paliwo olejowe dla ogrzewania obiektów w całej strefie po zachodniej stronie pasa startowego. Najlepiej do tego celu nadaje się budynek dawnej spadochroniarni (adaptowany dla SOL). Po wschodniej stronie drogi startowej, na wysokości jej północnego końca, przewidziano rejon nowej zabudowy portowej ( strefa ”B”). Jest to korzystne z uwagi na możliwość wykonania stosunkowo krótkiego połączenia drogowego z drogą nr 57 Szczytno – Szymany – Wielbark oraz kolejowego, w oparciu o przebiegającą przez Szymany linię kolejową nr 35 ze Szczytna do Wielbarku ( autobus szynowy do nowego dworca pasażerskiego ze Szczytna). Głównym elementem kubaturowym strefy „B” będzie nowy Międzynarodowy Terminal Pasażerski (MTP). Został on zlokalizowany przy nowej płycie postojowej samolotów, równolegle do drogi startowej. Przed terminalem zaprojektowano parking na ca 75 stanowisk postojowych w 1 etapie , z możliwością podwojenia w następnych fazach rozwoju Portu. Osobne parkingi przewidziano dla autokarów i personelu dworca. W strefie przewidziano też miejsce na budowę w 2-gim etapie hangarów wraz z płytą postojową , miejsce na stację paliw lotniczych ( w 1-szm etapie – cysterny) oraz główną wartownię przy wjeździe do rejonu hangarów. Pomiędzy strefą „B” i wsią Szymany jest miejsce na lokalizację terenu komercyjnego, gdzie w dalszej perspektywie mogłyby powstać obiekty handlu, usług hotelarskich, gastronomii itp. 8.5. Wstępne założenia technologiczno-funkcjonalne terminala pasażerskiego 8.5.1. 8.5.2. 8.5.3. 8.5.4. 8.5.5. 8.5.6. 8.5.7. 8.5.8. Obsługa rejsów stałych, czarterów i lotnictwa indywidualnego. Pełna separacja funkcjonalna podróżnych przylatujących i odlatujących. Podział przestrzeni odpraw w odlotach i przylotach na dwa kierunki: - obsługa pasażerów w ramach umowy z Schengen (S) - obsługa pasażerów poza warunkami umowy z Schengen (NS). Przyjęcie założenia , że w okresie rozruchu port będzie przyjmował i odprawiał do 30 tysięcy pasażerów rocznie, z docelową wielkością perspektywiczną 500 tysięcy pasażerów rocznie. Dworzec będzie wybudowany dla obsługi ruchu 70 - 100 tys. pasażerów/rok. Dotarcie pasażerów do samolotu w odlocie i z samolotu do dworca – w przylocie – piechotą po płycie lub autobusem. Będzie zapewniona możliwość elastycznego przydziału powierzchni poczekalni odlotowych do zmieniających się proporcji ruchu Schengen i Non Schengen w ciągu doby. Zastosowanie układu modularnego powinno zagwarantować możliwość rozbudowy dworca w sposób prosty konstrukcyjnie i organizacyjnie, przy założeniu jego nieprzerwanej pracy. 17 8.6. Wytyczne programowe 8.6.1. 8.6.2. 8.6.3. Wspólna sala odbioru bagażu dla podróżnych z kierunków S i NS. Centralna bagażownia , usytuowana między strefami odlotów i przylotów. Ilość stanowisk odpraw paszportowych – 2 w odlotach i 2 w przylotach i po 1 dla załóg i general aviation. 8.6.4. Obsługa handlingowa rejsów stałych i czarterów. 8.6.5. Briefing i meteo dla załóg w dworcu. 8.6.6. Centrala kontroli ruchu na płycie. 8.6.7. Pomieszczenia operacyjne , biurowe i socjalne dla operatora handlingowego, straży granicznej, urzędu celnego, straży ochrony lotniska, służby fitosanitarnej i sanepidowskiej. 8.6.8. Stanowiska przechowalni bagażu, bagażu utraconego, handlu, gastronomii, rent a car, pomocy medycznej i opieki nad matką z małym dzieckiem, sanitariaty dla pasażerów. 8.6.9. Pomieszczenia techniczne i centrala kontroli systemów technicznych. 8.6.10. Komfort powierzchniowy obsługi pasażerów wg klasyfikacji IATA – „D”. 8.7. Systemy techniczne • • • • • • • • • • • • • • • • System rezerwacji i rejestracji biletów System transportu i kontroli bagażu rejestrowanego FIDS ( informacja) – system lokalny Kontrola bezpieczeństwa osób i bagażu Kontrola dostępu Sieć teletechniczna strukturalna ( telefon i komputer) oraz podsystemy dla SG, UC, SOL, Zarządu Dworca i agencji handlingowej Systemy telewizji przemysłowej SG, UC, SOL System sygnalizacji napadu i włamania Informacja wizualna Internet dostępny dla pasażerów System oddymiania w razie pożaru System alarmu pożarowego (SAP) System tryskaczowy System nagłośnienia System monitoringu BMS Systemy wentylacji i klimatyzacji , wod – kan, ogrzewania z własnej kotłowni olejowej. 8.8. Inne elementy technologiczne Przewiduje się czas wykonania czynności handlingowych tj.odprawy pasażerów i bagażu wraz z załadunkiem do statku powietrznego – 25 ÷ 45 minut. W razie tranzytu wyjście z odprawy przylotowej i przejście przez odprawę odlotową. W bezpośrednim sąsiedztwie płyty postojowej samolotów przy dworcu, należy zapewnić miejsce na wiatę sprzętu handlingowego – wózki, ciągniki, schody, agregaty 400 Hz, samochody operacyjne typu fallow me. Straż pożarna – należy wybudować wiatę na dwa wozy operacyjne. Pomieszczenia biurowe i socjalne straży – w obiektach istniejących przy wieży kontroli. 18 Aby zaprojektować właściwe powierzchnie głównych pomieszczeń dla obsługi i odprawy pasażerów na dworcu, należy posłużyć się wskaźnikami. IATA dla dworca klasy „D” tj. - strefa odprawy biletowo-bagażowej - 1,2 m²/1 pasaż. - hall główny odlotowy - 1,5 m²/1 pasaż. - hall przylotowy - 0,8 m²/1 pasaż. - sala odbioru bagażu - 1,4 m²/1 pasaż. W okresie rozruchu portu przewiduje się obsługę 30 000 pasażerów, jednak dworzec powinien w pierwszych latach działalności zapewnić właściwe warunki dla większej ilości pasażerów – przyjęto 100 000. Ilości pasażerów: - średnio w dobie 100 000 : 360 = 278,77 - w dobie szczytowej 278,77 x 1,5 = 418,15 - w godzinie szczytowej 418,15 x 0,25 = 104,53 Dla odlotów będzie 105 x 60% = 63 pasażerów Dla przylotów 105 x 40% = 42 pasażerów. Nie są to ilości obliczeniowe, które miałyby wpływ na wielkości powierzchni głównych pomieszczeń przeznaczonych dla pasażerów. W tym przypadku należy kierować się raczej ilością pasażerów, która jednorazowo może odlecieć lub przylecieć na teren Portu. Należy założyć, że w początkowym okresie działalności będą tu lądować samoloty typu ATR ( 64 miejsca) lub Embraer ( 48 miejsc), w przyszłości Boeingi 735 (108 miejsc) i B 737 ( 147 miejsc). Przy braku pewności co do równomiernego wzrostu przewozów na tym lotnisku – przy projektowaniu powierzchni dworca trzeba przewidzieć możliwie dużą jej elastyczność, to jest podatność na zmiany. Oznacza to zminimalizowanie koniecznych, z punktu widzenia konstrukcji, Ilości podpór , tak, by kształt i wielkość powierzchni poszczególnych przestrzeni funkcjonalnych, mogła być kształtowana swobodnie i by mogła ulegać zmianom aranżacyjnym bez wstrzymywania działalności dworca. Jest to możliwe pod warunkiem przyjęcia odpowiedniego modułu konstrukcyjnego. Najodpowiedniejszym modułem, dla względnie niedużego obiektu, jakim będzie dworzec w Szymanach, wydaje się 12,00 x 12,00 m. Jednocześnie zaleca się użycie systemu przestawnych ścianek działowych wewnętrznych, których ewentualne przemieszczenia będą względnie łatwe. Dotyczy to również okablowania elektrycznego i słaboprądowego a także systemów wentylacyjno – grzewczych, których lokalizacja musi zapewniać elastyczność aranżacyjną funkcji. 8.9. Architektura terminala Charakter architektoniczny budynku inspirowany był otoczeniem lotniska – to jest krajobrazem i naturą rejonu Mazur. Jest to widoczne najbardziej w konstrukcji dachu, którego głównym elementem jest dźwigar z drewna klejonego. Użycie w dużym zakresie drewna również w architekturze wnętrz dworca, ściankach działowych, meblach, obudowach instalacji – w połączeniu ze szkłem i kamieniem – a więc materiałami najbardziej naturalnymi- powinno stworzyć atmosferę pełnej harmonii ze środowiskiem lasu otaczającego lotnisko a więc i krajobrazu mazurskiego. 19 Krótka odległość od wejścia do wyjścia na płytę lotniska , nie przekraczająca w dworcu 21 m, jest korzystna z punktu widzenia pasażera, który musi tę odległość pokonać w trakcie odprawy do wylotu. Prostopadłe, w stosunku do wydłużonej bryły budynku, świetliki dachowe nie tylko dostarczą światła naturalnego, w rejony , gdzie jest go najmniej, ale również będą stanowiły element „prowadzący” pasażera w kierunku od wejścia do samolotu na płycie. Na dachu proponuje się zainstalować bateria słoneczne dla ogrzewania wody w sanitariatach. Konstrukcja przekrycia dachowego i szklane ściany zewnętrzne, są stałymi elementami budynku, natomiast wszystkie podziały funkcjonalne, uzyskiwane za pomocą wszelkich ścianek działowych i zabudów, powinny być demontowane, tak, by obiekt był podatny na zmiany w czasie rozwoju przewozów pasażerskich. Dotyczy to może także procedur odprawowych, które mogą ulegać zmianom, na przykład z uwagi na zmieniające się warunki bezpieczeństwa. Ważnym elementem oszczędzającym energię będzie sposób naturalnego przewietrzania budynku. Powietrze w okresie letnim będzie nawiewane przez duże płaszczyzny żaluzji, schładzane i kierowane w strefę pasażerów, a następnie wywiewane przez część świetlików dachowych otwieranych. 8.10. Konstrukcja i materiały Fundamenty – ławy i stopy fundamentowe – żelbetowe, wylewane. Słupy podtrzymujące stropodach – Stropodach – dźwigary główne i płatwie z drewna naturalnego, klejonego. Pokrycie stropodachu – blacha trapezowa powlekana na płatwiach drewnianych, na niej wełna mineralna i papa z posypką w kolorze zielonym, pokryta lakierem. Fasady przeszklone – słupowo – ryglowe aluminiowe, profile w kolorze zielonym. Posadzki w hallach i poczekalniach pasażerskich, w sklepach, cafeteriach, w sali odbioru bagażu – kamienne – granit jasno popielaty. W pomieszczeniach załogi, socjalnych, biurowych, w sanitariatach, w bagażowni, w pomieszczeniach technicznych – płytki gresowe. W pokojach biurowych, odprawowych, meteo itp. – sufity podwieszone, akustyczne. Należy dążyć do używania materiałów trwałych, dobrej jakości, gwarantujących bezawaryjny , długi okres eksploatacji. 8.11. Dane cyfrowe STREFA ZABUDOWY „A” – ETAP 1 – ADAPTACJA Rodzaj obiektu 1 Terminal II Terminal I Biuro Portu , Wieża Strażnica LSP Garaże-pojazdy lotniskowe Wiata – sprzęt lotniskowy Magazyn-sprzęt lotniskowy RAZEM 2 3 Wys. m 4 3 1959 3,7 mur 1569 424 4 1982 4,4 mur 2210 502 1952 14,5 mur 1284 88,5 9 1959 3,6 mur 1269 352 11 1978 4,9 mur 3074 627 12 1978 4,7 mur 1504 320 6,7 1978 4,8 mur 2028 422,5 12 938 2 736 Nr na planie Rok budowy 1,2 5 Kubatura m³ 6 Pow. użyt. m² 7 Konstrukcja Budynki nr 6 i 7 – brak danych. 20 Uwaga: Powyższe dane wymagają weryfikacji w oparciu o niezbędną inwentaryzację obiektów. BUDYNKI PROJEKTOWANE – 1 ETAP 1 Wiata LSP 2 13 3 projekt 4 5 5 stal 6 1500 7 300 6 7 16800 2650 72 16 STREFA ZABUDOWY „B” – 1 ETAP – PROJEKT 1 Dworzec pasażerski Trafostacja 2 3 14 projekt 17 projekt 4 max 7,20 4 5 drewno, stal mur 8.12. Instalacje sanitarne w budynku nowego dworca Instalacja wod-kan i ccw Woda zimna Zasilanie budynku poprzez przyłącza wody. Materiał: rury z tworzywa sztucznego. Piony wody zimnej izolowane i kryte w ścianach. Na podejściach do pionów zamontowane będą zawory odcinające. Wszystkie zamocowania rur powinny mieć zabezpieczenia akustyczne. Woda ciepła i cyrkulacja Woda ciepła przygotowywana będzie w kotłowni zasilanej olejem opałowym. Dla instalacji ciepłej wody projektuje się cyrkulację. Na przewody wody ciepłej i cyrkulacji przewidziano rury z tworzywa sztucznego z wkładką aluminiową lub z włókna szklanego, odporną na temperatury wynikające z przyjętych parametrów wody. Wszystkie mocowania rur będą miały zabezpieczenia akustyczne. Z uwagi na groźbę wystąpienia Legionelli przewiduje się przegrzewy wody do temperatury +70oC. Kanalizacja sanitarna Ścieki odprowadzone będą do szamba lub kanalizacji sanitarnej poprzez przepompownię do kanalizacji sanitarnej w Szymanach. Prowadzenie kanalizacji sanitarnej pod stropem poziomu: -1. Kanalizację wewnętrzną projektuje się (piony i poziomy) z rur żeliwnych ML łączonych na uszczelki. Piony kanalizacyjne wyprowadzone będą 0,5 m ponad dach i zakończone rurami wywiewnymi Ф150. Wentylacja mechaniczna Instalacja wentylacji mechanicznej dostarczać będzie świeże powietrze ogrzane w zimie i schłodzone latem. Godzinowa wymiana powietrza została określona na podstawie krotności wymian w poszczególnych pomieszczeniach oraz ilości usuwanego powietrza z kuchni i łazienek. Centrale wentylacyjne dachowe. Kanały wentylacyjne wykonane będą z blachy stalowej ocynkowanej. W zależności od potrzebnego przekroju kanały będą o przekroju prostokątnym lub kanałowym. Prowadzenie kanałów wentylacyjnych w sufitach podwieszonych. Nawiew i wywiew – kratki nawiewne i wywiewne oraz anemostaty. 21 Kanały wentylacyjne izolowane cieplnie. Wentylatory zaprojektowane o płynnej regulacji. Filtry powietrza klasy EU7 na nawiewie i klasy EU4 na wywiewie (przy rekuperacji). Tłumiki dźwięku wg PN. Przepustnice regulacyjne i zamykające zaprojektowane do regulacji systemów wentylacyjnych. Instalacje grzewcze Instalacja centralnego ogrzewania Instalacja centralnego ogrzewania – układ pompowy, dwururowy, niskoparametrowy systemu zamkniętego. Parametry instalacji: 70/50oC. Podłączenie odbiornika ciepła z pionów głównych poprzez rozdzielacze znajdujące się na każdej kondygnacji. Elementy grzejne lokalizowane są z reguły przy ścianach zewnętrznych i powierzchniach najbardziej przeszklonych. Prowadzenie przewodów w warstwach podłogowych. Wszystkie mocowania rur z zabezpieczeniem akustycznym. Rurociągi główne i rozprowadzające – miedziane. Temperatury wewnętrzne pomieszczeń zgodne z PN. Kotłownia Kotłownia na olej zlokalizowana jest w pomieszczeniu kotłowni na poziomie: -1. Obok w pomieszczeniu znajduje się zbiornik oleju opałowego. Kotłownia pokrywać będzie potrzeby: centralnego ogrzewania wentylacji mechanicznej ciepłej wody użytkowej W kotłowni znajdować się będą: dwa kotły, zasobnik ciepłej wody, zespół naczyń ciśnieniowych, rurociągi i armatura regulacyjna odcinająca. Rurociągi: rury stalowe czarne bez szwu rury stalowe ocynkowane wg TWT-2 Przewody mocowane do stropów i ścian. Izolację rurociągów łupkami z pianki poliuretanowej. Zabezpieczenie antykorozyjne zgodnie z instrukcją KOR-3A – karta: 4 i 5. Wentylacja pomieszczenia kotłowni: nawiew – typu „Z” wywiew – kanał ponad dach. Instalacja chłodnicza Przewiduje się instalację chłodniczą dla: chłodnic w centralach wentylacyjnych fan-coili sufitowych w pomieszczeniach Parametry instalacji: 6/12oC. Rurociągi – rury stalowe bez szwu. Przewody mocowane do ścian i stropów. Izolacja rurociągów typu Thermaflex – wykonana szczelnie. Na dachu budynku przewidziano agregat chłodniczy chłodzony powietrzem. 22 8.13. Sieci sanitarne na terenie lotniska Wodociąg Zasilenie lotniska w wodę przewidziano w dwóch wariantach: I wariant Dostawa wody z własnych ujęć (dwie studnie głębinowe istniejące) na terenie lotniska. II wariant Dostawa wody z wodociągu miejskiego w Szymanach. Długość wodociągu około 1,0 km. Sieć wodociągowa na terenie lotniska oraz ewentualne przyłącze z Szyman wykonane będą z przewodów ø160 PE. Z projektowanego wodociągu zasilane będą: - instalacja wody dla celów socjalno-bytowych. - Instalacja hydrantów wewnętrznych. Na przyłączach do poszczególnych odbiorów zamontowane będą zasuwy odcinające oraz wodomierze. Prowadzenie przewodów wodociągowych 1,8 ÷ 2,0 m.ppt. Kanalizacja sanitarna Odbiór ścieków sanitarnych przewidziano w dwóch wariantach. I wariant Odbiór ścieków sanitarnych przez szamba. II wariant Doprowadzenie kanalizacji sanitarnej do lotniska z Szyman. Długość kanalizacji sanitarnej około 1,0 km. Kanalizacja sanitarna wykonana będzie z rur PVC klasy S (kielichowych). Na zmianach kierunków zabudowane będą studzienki prefabrykowane z kręgów betonowych ø1200 łączone na uszczelki, przykryte włazem żeliwnym klasy D400 wg PN-EN 124:2000. W przypadku występowania w obiektach ścieków tłustych i olejowych na przyłączach należy przewidzieć separatory oleju i piasku. Z uwagi na ukształtowanie terenu nie przewiduje się przepompowni ścieków. Przykrycie przewodów kanalizacyjnych min 12 m.ppt. Kanalizacja deszczowa Kanalizacja deszczowa na lotnisku została podzielona na dwa systemy: 1. Kanalizacja wody brudnej – wody opadowe z parkingów i płyty 2. Kanalizacja wody czystej – wody opadowe z dachów. Kanalizacja deszczowa wykonana będzie z rur betonowych w rejonie płyty oraz z rur kielichowych PVC klasy S ze zintegrowaną uszczelką. Na zmianach kierunków i na podłączeniach przykanalików zabudować studzienki prefabrykowane z kręgów betonowych Ø1200 i Ø1400, łączone na uszczelkę, przykryte włazem żeliwnym klasy D400 wg PN-PE-124:2000. Kanalizacja deszczowa z płyty lotniska odprowadzana będzie rowem do rzeki, natomiast wody opadowe z dróg terenu odprowadzane będą w teren. Przykrycie przewodów kanalizacji deszczowej min 1,2 m.ppt. Zabezpieczenie ppoż. W celu zabezpieczenia lotniska ppoż. przewiduje się zaprojektowanie (ew. modernizację pompowni ppoż. istniejącej) pompowni ppoż. oraz zbiorników wody ppoż. Ww. pompownia zabezpieczać będzie: 1. Sieć hydrantów zewnętrznych i Ø80 2. Instalację tryskaczową w obiektach. Sieć pożarowa wykonana będzie z przewodów Ø160 PE. 23 Prowadzenie przewodów ppoż. 1,8÷2,0 m.ppt. Zasilenie w ciepło Przewiduje się kotłownię w budynku głównym lotniska zasilaną olejem opałowym (kotłownię opisano w części instalacji wewnętrznych opisu). W przypadku mniejszych kubaturowo obiektów na lotnisku przewidziano ich ogrzewanie elektryczne 9. POWIĄZANIA LOTNISKA Z UKŁADEM KOMUNIKACYJNYM 9.1. Powiązania drogowe Lotnisko jest położone niedaleko drogi wojewódzkiej nr 57 Szczytno-Wielbark, na wysokości wsi Szymany. Od tej drogi planuje się wykonanie połączenia drogowego – drogi dwupasmowej (dwukierunkowej) o szerokości 7 m – w kierunku nowego dworca pasażerskiego, usytuowanego przy nowej płycie postojowej samolotów. Przed dworcem droga ta będzie zakończona zespołem parkingowym, dla pasażerów (sam. osobowe), autokarów i personelu dworca. To powiązanie drogowe planuje się wykonać w 1-wszym etapie rozwoju lotniska razem z parkingami. 9.2. Powiązania kolejowe (opcja) Planuje się wykonanie odgałęzienia szynowego, od linii kolejowej nr 35 SzczytnoWielbark, pod nowy terminal. Najwłaściwszym rozwiązaniem tego dojazdu do lotniska będzie autobus szynowy, jeżdżący wahadłowo z Olsztyna przez Szczytno. 10. OGRANICZENIA DLA TERENÓW PRZYLEGŁYCH 10.1. Ograniczenia wysokości zabudowy Ograniczenia wysokości zabudowy dla głównej drogi startowej z podejściem precyzyjnym kodu „4” kat. I wyznaczono według Załącznika 14 (Aneks 14 ICAO): - powierzchnie podejścia o nachyleniu 2 % (1:50) na długości 3000 m od pasa startowego dalej o nachyleniu 2,5 % (1:40) na długości 3600 m następnie w poziomie na długości 8400 m do 15000 m, - powierzchnia wznoszenia przy starcie o nachyleniu 1:50 na długości 15.000 m, - powierzchnia pozioma wewnętrzna nad lotniskiem o promieniu 4.000 m od progów drogi startowej na wysokości 45 m od średniej wysokości lotniska, - powierzchnie przejściowe boczne od bocznych krawędzi pasa startowego o nachyleniu 14,3 % (1:7) do wysokości 45 m nad poziomem lotniska, - powierzchnia stożkowa od powierzchni poziomej wewnętrznej o wysokości 100 m i nachyleniu 5 % (1:20) do wysokości 145 m nad poziom lotniska, - płaszczyzny wewnętrzne do podejść precyzyjnych (zalecenie stosowania również dla kat. I operacji lotniczych). Ograniczenia wysokości zabudowy dla lądowiska dla śmigłowców wyznaczane są od krawędzi pola wzlotów przez: - powierzchnie podejścia o nachyleniu 16 % (1:6) do wysokości 100 m nad poziom lądowiska, - powierzchnie przejściowe boczne o nachyleniu 50 % (1:2). 24 Plan ograniczeń wysokości zabudowy dla lotniska podano na Rys. nr 3 dla etapu I i Rys. nr 5 dla etapu II – rozwojowego. Na Rys. nr 3 i Rys. nr 5 wykazano występujące przeszkody dla ruchu lotniczego. 10.2. Strefy ochronne dla systemów oświetlenia nawigacyjnego Dodatkowym elementem ograniczającym zabudowę i wysokość zabudowy są systemy świetlne podejścia: - zasadniczego ze strefą na długości 1350 m od progu DS i szerokości 120 m, - pomocniczego ze strefą na długości 900 m od progu DS i szerokości 120 m. Strefy te wychodzą poza granice lotniska i występujące w niej obiekty naturalne i sztuczne nie mogą zasłaniać widoczności świateł nawigacyjnych. 10.3. Strefy ochronne dla systemów radionawigacyjnych Instalowane pomoce nawigacyjne ILS wymagają utworzenia stref ochronnych o wymiarach określanych przez producentów. Strefa ochronna krytyczna dla ILS-LLZ znajduje się w granicach lotniska. Strefa ochronna krytyczna dla ILS-GP/DME może niekiedy wychodzić poza teren lotniska (do uściślenia przez producenta urządzenia). Teren ten nie może być zabudowany ani zalesiony. Orientacyjny obszar powyższych stref naniesiono na Rys. nr 4 według ustaleń Aneksu 10 ICAO. Dla systemów ILS kat. I nie ma obowiązku wyznaczania stref wrażliwych, które rozciągają się na znacznie większe powierzchnie niż powierzchnie stref krytycznych (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 17.05.2004 r. w sprawie lotniczych urządzeń naziemnych). 10.4. Uciążliwość hałasu lotniczego I. Wstęp 1. Podstawa wykonania opracowania Podstawą wykonanej pracy jest zlecenie firmy Biuro Studiów i Projektów Lotniskowych POLCONSULT Sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie przy Al. Jerozolimskie 53 dla firmy „NOISE ACH” z siedzibą w Warszawie przy ul. Dzielnej 1/43. 2. Podstawa prawna i materiały źródłowe Przedmiotem niniejszego opracowania jest ocena oddziaływania hałasu lotniczego na środowisko od Portu Lotniczego SZYMANY po planowanej modernizacji. W trakcie sporządzania raportu korzystano z następujących przepisów prawnych oraz materiałów źródłowych: − Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 07.11.2008r., Nr 199, poz.1227 z późniejszymi zmianami) − Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE z dnia 26 czerwca 2002 r. odnoszące się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. U. WE L 189) − Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r.prawo ochrony środowiska – tekst jednolity (Dz. U. z dnia 15.02.2008r., Nr 25, poz.150 z późniejszymi zmianami) 25 − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. 87, poz.796) − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ( Dz. U. Nr 120, poz. 826) − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 października 2007 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 192, poz. 1392) − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika LDWN (Dz. U. z 2007 r., Nr 106, poz. 729) − informacje przekazane przez zleceniodawcę 3.Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest sporządzenie oceny oddziaływania hałasu lotniczego po planowanej modernizacji lotniska Szymany. Jednym z głównych elementów opracowania jest ocena zasięgu stref uciążliwości hałasowej lotniska przy założeniu, że zostanie zmodernizowana droga startowa. Zakres tego zagadnienia obejmuje: 1. Przeprowadzenie analizy wyników pomiarów i obliczeń akustycznych dla procedury startu i lądowania użytkowanych na lotnisku statków powietrznych. 2. Analizę wyników obliczeń oraz weryfikacja danych wejściowych do procedury obliczeniowej zasięgu stref hałasu lotniczego po uwzględnieniu możliwości użytkowania nowych typów statków powietrznych oraz wykonaniu betonowej drogi startowej. 3. Sporządzenie mapy akustycznej lotniska dla stanu po modernizacji lotniska. 4. Założenia wstępne Problem hałasu lotniczego jest jednym z podstawowych zagrożeń środowiska, które imitują ich lokalizację lub rozbudowę oraz organizację użytkowania. W celu właściwej eksploatacji lotniska oraz możliwości jego użytkowania konieczne jest określenie zasięgu oddziaływania na środowisko ze szczególnym uwzględnieniem zasięgu stref hałasu. Dzięki rozwojowi techniki komputerowej możliwe jest obecnie przeprowadzenie symulacji obliczeniowej dowolnego wariantu ruchu lotniczego i procedur statków i lądowań nad wybranym terenem. Jedynym ograniczeniem jest odpowiedni wybór danych wejściowych: - charakterystyk akustycznych użytkowanych statków powietrznych; - tras dolotowych i odlotowych lotniska - profili startów i lądowań. Lotnisko Szymany położone jest 10 km od centrum miasta Szczytna i 58 km od stolicy regionu Olsztyna. W promieniu 70 km znajdują się atrakcyjne ośrodki turystyczne takie jak Mrągowo, Mikołajki, Giżycko, Gierłoż. Polsko-rosyjskie przejście graniczne w Bezledach oddalone jest od lotniska o około 110 km. Lotnisko leży w krainie unikatowych kompleksów leśnych i tysiąca pięknych jezior Mazurskich. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów i obliczeń, możliwe jest wykreślenie zasięgu stref uciążliwości hałasowej lotniska w postaci linii o jednakowym równoważnym poziomie dźwięku A (LAeq D) w dB. Na rozpatrywanym lotnisku założono, że operacje lotnicze odbywają się jedynie w porze dziennej. W związku z tym przeanalizowano 16 godzin pory dziennej dla najmniej korzystnej akustycznie doby. 26 Dane lotniska: Kod IATA: SZY Kod ICAO: EPSY Położenie: 53 28'54,69''N 020 56'15,69"E WGS-84 Położenie ARP: 1250 M OD THR 02, na linii centralnej RWY 02/20 Droga startowa: 2000 m x 60 m, nawierzchnia betonowa W zależności od panujących warunków atmosferycznych oraz prowadzonej działalności przyjmuje się, że będą prowadzone następujące operacje lotnicze: • starty • lądowania Zabudowa terenu lotniska nie przylega do budynków szpitali, domów opieki społecznej, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży. Orientacyjną mapę wraz z lokalizacją zabudowy przedstawiono na rys. 1. Rysunek 1. Orientacyjny widok rozpatrywanego terenu wokół Portu Lotniczego Szymany Lotnisko służy obecnie do obsługi lekkich samolotów wielozadaniowych z napędem śmigłowym. Aktualnie użytkowanych jest około 5 - 7 typów samolotów (samoloty: Cessna, PZL Mewa, Zlin, PZL Wilga, An-2). Liczbę operacji startów i lądowań limitują warunki atmosferyczne oraz pora roku. Największe natężenie ruchu lotniczego występuje od maja do października. II. Metoda wykonywania oceny i dane wejściowe do procedury obliczeniowej 1. Opis metod oceny Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi ocena oddziaływania lotniska Szymany ma określić zasięg stref hałasu lotniczego na środowisko na rozpatrywanym terenie. Dane wejściowe do programu INM, dotyczące warunków ruchu na lotnisku, ustalono na podstawie informacji uzyskanych od zleceniodawcy. Obliczenia wykonane zostały dla ruchu lotniczego w najmniej korzystnej ze względów akustycznych sytuacji dla stanu obecnego i po modernizacji lotniska. 27 Wyniki obliczeń dla reprezentatywnej sytuacji przedstawione zostały w formie map zasięgu hałasu określonego dla równoważnego poziomu dźwięku LAeq D przy przedziale czasu odniesienia równym 16 godzinom w porze dnia. Na podstawie określenia stref zasięgu uciążliwości hałasowej dwóch wariantów obliczeniowych zostały uwzględnione: • najbardziej uciążliwe operacje lotnicze, • najbardziej uciążliwe trasy i kierunki startów i lądowań, • założone warianty profili startów i lądowań. W ocenie został zastosowany model symulacyjny na bazie programu INM, który uwzględnia możliwości uzyskania prognozowanych danych dotyczących rozkładu i liczby operacji lotniczych. Przeprowadzona analiza uzyskanych wyników pomiarów pozwoliła na ocenę minimalnych i maksymalnych poziomów dźwięku co umożliwiło wyznaczenie parametrów klimatu akustycznego oraz oszacowanie liczby pojedynczych zdarzeń akustycznych. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją lotnisk oraz, które powinny być przekazane właściwym organom środowiska. Podstawą analizy jest rozporządzenie w odniesieniu do dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku dla startów, lądowań i przelotów statków powietrznych (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007r., Nr 120, poz. 826)). Przepisy te uwzględniają hałas lotniczy wprowadzając określenia wskaźników hałasu do ustalania i kontroli korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby. Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N , które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Dopuszczalny poziom hałasu w [dB] Starty, lądowania i przeloty statków powietrznych Lp. Przeznaczenie terenu linie elektroenergetyczne LAeq D LAeq N LAeq D LAeq N przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom 55 45 45 40 60 50 50 45 a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej 1 b) Tereny szpitali, domów opieki społecznej; c) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego 2 b) Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe c) Tereny mieszkaniowo – usługowe d) Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 28 W przypadku wymagań normy PN-99/B-02151/3 izolacyjność akustyczna zewnętrznych przegród budowlanych określa się na podstawie przewidywanych dla pory dziennej równoważnych poziomów dźwięku A hałasu komunikacyjnego. Norma wprowadza pojęcie średniego maksymalnego poziomu dźwięku A, na podstawie którego określany jest miarodajny poziom dźwięku A umożliwiający odniesienie wymagań do poziomu maksymalnego. W przypadku hałasu lotniczego miarodajny poziom dźwięku jest określany jako wartość średnia dla trzech najniekorzystniejszych miesięcy w roku obliczoną z wartości (LAmax, śr –20) dB dla 16 godzin w porze dziennej, lub 8 godzin w porze nocnej. W opracowaniu tym najistotniejsze jest wykazanie możliwych negatywnych skutków użytkowania lotniska przed i po modernizacji oraz wskazanie sposobów na zminimalizowanie wpływu tego obiektu na środowisko. W ocenie oceniono między innymi wpływ lotniska na klimat akustyczny - gdyż ma on zasadnicze znaczenie w zakresie zdrowia i subiektywnej oceny ludzi. 2. Metoda obliczeń Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi ocena oddziaływania lotniska Szymany ma za zadanie ocenić zasięg ujemnego wpływu operacji lotniczych na poszczególne elementy środowiska znajdujące się w strefie jego oddziaływania. Określenie charakterystyk planowanych do użytkowania statków powietrznych opracowano na podstawie danych dostarczonych przez Zleceniodawcę (zgodnie z warunkami podpisanej umowy). Na tej podstawie określono charakterystyki akustyczne eksploatowanych na lotnisku dla trzech mocy zespołu napędowego: • maksymalnej; średniej; • • minimalnej. turboodrzutowy samolot średniego zasięgu klasy Boeing 737-800 "CF567B","S","A", "CF567B","S","A", "CF567B","S","A", "CF567B","S","A", "CF567B","S","A", "CF567B","S","D", "CF567B","S","D", "CF567B","S","D", "CF567B","S","D", "CF567B","S","D", 3000.00, 95.5, 91.3, 88.2, 4000.00, 96.2, 91.9, 88.8, 5000.00, 96.7, 92.5, 89.4, 6000.00, 97.2, 93.0, 89.9, 7000.00, 97.7, 93.4, 90.4, 10000.00, 96.3, 92.1, 89.4, 13000.00, 99.2, 95.2, 92.4, 16000.00,101.7, 97.6, 95.0, 19000.00,103.9, 99.9, 97.3, 23500.00,108.4,104.5,102.0, 84.9, 85.6, 86.1, 86.7, 87.1, 86.3, 89.4, 92.1, 94.5, 99.3, 79.5, 80.2, 80.8, 81.4, 81.9, 81.4, 84.7, 87.4, 89.9, 95.0, 73.3, 74.1, 74.8, 75.5, 76.0, 75.9, 79.3, 82.1, 84.7, 89.9, 68.3, 69.4, 70.1, 70.9, 71.5, 72.0, 75.4, 78.3, 81.0, 86.4, 63.2, 64.3, 65.2, 66.0, 66.7, 67.0, 70.5, 73.5, 76.2, 81.5, 55.9, 56.8, 58.0, 59.4, 60.8, 61.3, 64.5, 67.3, 70.3, 75.5, 49.6 50.7 52.4 54.3 55.6 51.9 56.1 60.0 63.7 69.5 regionalny samolot pasażerski klasy ATR-72 NOISE PW120 PW120 PW120 PW120 T S S S S M A D D D THRUST 40.00 90.00 100.00 150.00 200 91.8 84.6 87.0 92.0 400 87.8 81.0 83.5 88.5 630 84.8 78.5 81.4 86.4 1000 81.5 75.9 79.1 84.1 2000 76.2 72.3 75.4 80.4 4000 70.8 68.1 71.5 76.5 6300 10000 16000 25000 67.4 63.7 59.9 56.1 65.2 62.2 58.8 55.6 68.7 65.9 62.7 59.6 73.7 70.9 67.7 64.6 samoloty szkolny klasy „Cessna” (CNA150, NA 172) NOISE IO360L IO360L IO360L IO360L IO360L IO360L T S S S S M M M A A D D A A THRUST 26.60 58.20 59.60 100.00 26.60 58.20 200 73.0 79.3 83.5 84.9 71.6 78.8 400 68.7 75.3 79.8 81.4 64.2 72.2 630 65.8 72.7 77.2 78.9 59.7 67.7 1000 63.0 69.9 74.4 76.0 55.0 62.9 2000 58.6 65.1 69.7 71.2 47.7 55.2 4000 53.6 59.6 64.1 65.5 39.8 46.7 6300 10000 16000 25000 50.0 46.2 42.4 38.8 55.5 51.1 46.3 43.0 59.9 55.3 50.3 45.8 61.3 56.5 51.8 46.3 34.4 28.5 22.4 16.9 40.7 34.1 27.0 20.3 4000 66.6 70.2 74.1 75.8 79.4 53.5 57.6 62.0 6300 10000 16000 25000 63.5 60.1 56.1 51.7 67.1 63.7 59.8 55.4 70.8 67.1 63.0 58.3 72.2 68.2 63.6 58.4 75.7 71.5 66.7 61.4 48.7 43.4 37.7 31.6 52.7 47.4 41.7 35.6 56.8 51.3 45.2 38.8 samolot wielozadaniowy klasy „Wilga” NOISE IO540 IO540 IO540 IO540 IO540 IO540 IO540 IO540 T S S S S S M M M M A A D A D A A D THRUST 2400.00 2500.00 2500.00 2700.00 2700.00 2400.00 2500.00 2500.00 200 82.7 86.6 91.8 92.9 96.8 82.2 86.4 92.0 400 79.3 83.2 88.3 89.5 93.5 75.8 80.1 85.6 630 77.0 80.8 85.8 87.2 91.1 71.7 75.9 81.2 1000 74.6 78.4 83.2 84.6 88.6 67.3 71.5 76.7 2000 70.8 74.4 78.9 80.5 84.3 60.6 64.7 69.5 29 samoloty dyspozycyjne klasy „Cessna” (CNA310, CNA421) NOISE TSIO52 TSIO52 TSIO52 TSIO52 T S S M M M A A D A THRUST 30.00 100.00 30.00 100.00 200 84.6 97.6 83.1 95.4 400 80.6 93.6 76.9 89.1 630 77.9 90.9 72.6 84.9 1000 75.1 88.0 68.3 80.5 2000 70.5 83.4 61.5 73.7 4000 65.3 78.3 54.1 66.3 6300 10000 16000 25000 61.4 57.1 52.2 46.8 74.4 70.1 65.3 59.9 48.7 42.8 36.4 29.5 60.9 55.1 48.8 42.0 2000 67.3 80.4 58.3 58.3 70.7 4000 62.3 75.3 51.1 51.1 63.3 6300 10000 16000 25000 58.7 54.9 50.7 46.1 71.4 67.1 62.3 56.9 46.0 40.7 35.0 28.9 46.0 40.7 35.0 28.9 57.9 52.1 45.8 39.0 samoloty wielozadaniowy klasy An-2 NOISE SEPVP SEPVP SEPVP SEPVP SEPVP T S S M M M M A A A D A THRUST 30.00 100.00 30.00 30.00 100.00 200 81.7 94.6 82.8 82.8 92.4 400 77.6 90.6 73.9 73.9 86.1 630 74.8 87.9 69.6 69.6 81.9 1000 71.9 85.0 65.2 65.2 77.5 śmigłowiec wielozadaniowy W-3 „Sokół” NOISE BEMSOK BEMSOK BEMSOK BEMSOK BEMSOK BEMSOK T S S S M M M M A D X A D X THRUST nom min max śrd min nom 200 95.3 94.1 96.7 90.2 88.8 91.9 400 92.3 91.1 93.4 86.6 85.2 88.0 630 89.3 88.1 90.9 83.0 81.6 84.9 1000 86.3 85.1 87.9 79.4 78.0 81.3 2000 82.2 81.3 83.1 74.5 73.4 75.5 4000 79.1 77.3 80.1 70.7 68.6 71.9 6300 74.1 72.3 75.7 64.7 62.5 66.6 10000 69.1 67.3 70.6 58.7 56.5 60.5 16000 64.1 62.3 65.4 52.7 50.5 54.2 25000 59.1 57.3 60.4 46.6 44.5 48.2 THRUST 200 400 630 1000 2000 4000 6300 œrd 92.1 88.8 86.6 84.1 80.1 75.2 71.4 min 89.1 85.9 83.5 80.9 76.6 71.3 67.2 max 93.8 90.4 88.0 85.3 80.8 75.6 71.5 10000 66.7 62.2 66.8 16000 62.0 57.1 62.0 25000 57.6 52.3 57.5 lekki śmigłowiec wielozadaniowy klasy Mi-2 NOISE Mi-2 Mi-2 Mi-2 T S S S M A D X Na podstawie założonych danych eksploatacyjnych planowanego lotniska z rozbiciem na poszczególne typy statków powietrznych i segmenty tras przeprowadzono analizę statystyczną ruchu lotniczego. Po uwzględnieniu średnich danych meteorologicznych przyjęto liczbę startów i lądowań na wytypowanej przez Zleceniodawcę trasach z uwzględnieniem planowanej modernizacji. Rysunek 2. Schemat tras dolotowych i odlotowych z Portu Lotniczego Szymany 30 Na podstawie tych danych wykreślono krzywe jednakowego poziomu dźwięku, przy pomocy procedury INM Version 7.0b. Jako wartości graniczne przyjęto LAeq = 45 i 60 dB. Podjęto próbę wstępnej optymalizacji profili startów i lądowań oraz tras dolotowych i odlotowych z lotniska. Równocześnie ze względu na możliwość przeprowadzenia analiz wykreślono krzywe jednakowego równoważnego poziomu dźwięku LAeq dla wartości 45, 50,55 i 60 dB przy ekspozycji 16 godzin pory dziennej dla maksymalnej liczby operacji w ciągu kolejnych miesięcy (według analizy danych przekazanych przez Zleceniodawcę). Przyjęte wartości graniczne pozwoliły na dokonanie analiz porównawczych zasięgu uciążliwości hałasowej wokół lotniska biorąc pod uwagę dane literaturowe dla innych lotnisk. W celu uzupełnienia bazy danych procedury obliczeniowej INM parametry akustyczne wybranych typów śmigłowców wprowadzono zgodnie z obowiązującą procedurą ICAO. III. Ocena zasięgu stref oddziaływania hałasu lotniczego 1 Obliczenia oddziaływania na środowisko akustyczne Dane wejściowe do procedury INM INM 7.0b SCENARIO RUN INPUT REPORT 13-October-10 20:41 STUDY: D:\ACH\SZYMANY\INM\ Created : 10-Oct-11 17:12 Units : Metric Airport : EPBA Description : Portu Lotniczego Szymany SCENARIO: SZYM_max_RWY02_RWY20_LD Created : 10-Oct-11 19:03 Description : Last Run : 10-Oct-11 19:27 Run Duration : 000:00:12 STUDY AIRPORT Latitude Longitude Elevation : 49.481799 deg : 19.000727 deg : 405.0 m CASES RUN: CASENAME: SZYM max RWY20 LD SZYM max RWY02 LD SZYM średnia LD SZYM średnia LN SZYM średnia LDWN Temperature : 10.0 C Pressure : 30.06 mm-Hg AverageWind : 7.6 km/h ChangeNPD : Yes Humidity : 78.0 RwyWind : 14.1 km/h STUDY RUNWAYS 02 Latitude Longitude Elevation OtherEnd 20 Latitude Longitude Elevation OtherEnd Length : : : : 49.481799 deg 19.000727 deg 133,5 m 02 : : : : : 49.481799 deg 19.000727 deg 133.5 m 20 2000 m 31 STUDY TRACKS RwyId-OpType-TrkId Sub PctSub TrkType 02-APP-LD1 0 100.00 Vectors 20-APP-LD2 0 100.00 Vectors 02-DEP-ST1 0 100.00 Vectors 20-DEP-ST2 0 100.00 Vectors Delta(m) 0.0 0.0 0.0 0.0 STUDY TRACK DETAIL RwyId-OpType-TrkId-SubTrk # SegType Dist/Angle 02-APP-LD1-0 1 Straight 20.0000 02-DEP-ST1-0 1 Straight 20.0001 20-APP-LD2-0 1 Straight 20.0000 25-DEP-ST1-0 1 Straight 20.0001 9 Straight 1.2999 STUDY AIRPLANES B737_800 ATR 72 Cessna 150 Cessna 152 Cessna 172 Cessna 182 Piper Seneca PZL 104 “Wilga” JAK 12M L-410 An-26 Standard Standard Standard Standard Standard Standard Standard Standard Standard Standard Standard Radius(km) km km km km km data data data data data data data data data data data STUDY SUBSTITUTION AIRPLANES USER-DEFINED NOISE CURVES USER-DEFINED METRICS Name Type Family LD_PL Exposure A-weighted LDWN_P Exposure A-weighted SCENARIO GRID DEFINITIONS Name X( km) Y( km) CONTOUR -14.8160 -14.8160 Day 1.00 1.00 Eve 1.00 3.16 DisI( km) 29.6320 Night 0.00 10.00 DisJ( km) 29.6320 10Log(T) 47.60 49.37 NI 2 NJ 2 Thrsh 85.0 Na podatnie przeprowadzonej analizy do obliczeń przyjęto najbardziej niekorzystny dzień przy założeniu, że odbywa się w trakcie dnia 162,3 operacji lotniczych. ATR 72 General Aviation razem starty lądowania starty lądowania starty lądowania średnia 1 1 3 3 2 2 12 max 7 7 4 4 2 2 26 32 Rozkład natężenia lotów na wytypowanych trasach wynosił: ST1 ST2 LD1 LD2 dzień 1,0 3,0 1,0 3,0 ATR 72 wieczór 0,5 2,0 0,5 2,0 noc 0,5 0,5 General Aviation dzień wieczór noc 0,5 0,5 2,0 1,0 0,5 0,5 2,0 1,0 Boeing 737 800 dzień wieczór noc 0,5 0,2 1,5 0,3 0,5 0,2 1,5 0,3 W ramach pracy uzgodniono, że do oceny zasięgu uciążliwości hałasowej lotniska została uwzględniona liczba operacji lotniczych reprezentująca najbardziej uciążliwa doba Porcie Lotniczym Szymany. Biorąc pod uwagę oba kierunki, operujące na lotnisku statki powietrzne, obciążenie tras dolotowych i odlotowych lotniska zostały opracowane dane wejściowe do procedury obliczeniowej INM. Przyjęto oszacowany w raporcie procentowy udział ruchu lotniczego na poszczególnych trasach. Przyjęto procentowy udział lotów na poszczególnych trasach. Wyniki obliczeń Na podstawie tych danych wykreślono krzywe jednakowego poziomu dźwięku, dla pory dnia przy pomocy procedury INM Version 7.0b. Podjęto próbę wstępnej optymalizacji tras dolotowych i odlotowych z lotniska. Równocześnie na mapie terenów wokół lotniska wykreślono krzywe jednakowego krótkookresowego poziomu dźwięku przy maksymalnej liczbie planowanych operacji LAeq D dla wartości 55 i 60 dB dla 16 godzin pory dziennej. Przyjęte wartości graniczne pozwoliły na dokonanie analiz porównawczych zasięgu uciążliwości hałasowej wokół lotniska. Obliczone krzywe równoważnego poziomu dźwięku potwierdzają celowość stosowania tych wskaźników oceny w odniesieniu do specyfiki hałasu lotniczego zgodnie obowiązującymi przepisami. W wyniku przeprowadzonej analizy kilkunastu wariantów użytkowania lotniska możliwe jest zalecenia minimalizujące jego uciążliwość hałasową w porze dnia. Wyniki obliczeń pozwoliły na przeprowadzenie wariantowej analizy z wykreśleniem krzywych dla stanu po modernizacji drogi startowej. Obliczenia wykonano dla zestawu danych wejściowych pozwalających na kompleksową ocenę zasięgu uciążliwości hałasowej wokół lotniska dla wszystkich wytypowanych wariantów danych wejściowych. Wyniki przeprowadzonych obliczeń przedstawiono na rysunkach poniżej W obliczeniach przyjęto dwa warianty możliwości eksploatacji lotniska. Pierwszy wariant to użytkowanie jedynie małych regionalnych samolotów z napędem śmigłowym. Drugi wariant przewiduje możliwość użytkowania w bardzo ograniczonym zakresie (dwa starty i dwa lądowania) turboodrzutowego samolotu średniego zasięgu klasy Boeing 737 800. Mapa akustyczna lotniska została obliczona dla obu wariantów dla sytuacji najmniej korzystnej akustycznie z uwzględnieniem maksymalnej liczby startów i lądowań wykonywanych na wszystkich wytypowanych trasach dolotowych i odlotowych z lotniska. 33 dla średniej liczby lotów Rysunek 3. Zasięg stref hałasu od startów i lądowań dla pory dnia LAeq D = 45 dB, (niebieski), LAeq D = 50 dB(granatowy), LAeq D = 55 dB, (mgenta), LAeq D = 60 dB(czerwony) Rysunek 4. Zasięg stref hałasu od startów i lądowań dla pory nocy (w przypadku takich lotów) LAeq N = 45 dB, (niebieski), LAeq N = 50 dB(granatowy), LAeq N = 55 dB, (mgenta) , LAeq N = 60 dB, (czerwony) 34 Rysunek 5. Zasięg stref hałasu od startów i lądowań dla doby LDWN = 45 dB, (niebieski), LDWN = 50 dB(granatowy), LDWN = 55 dB, (mgenta) , LDWN = 60 dB, (czerwony) dla maksymalnej liczby lotów Rysunek 6. Zasięg stref hałasu od startów i lądowań z progu RWY20 dla pory dnia LAeq D = 45 dB, (niebieski), LAeq D = 50 dB(granatowy), LAeq D = 55 dB, (mgenta) , LAeq D = 60 dB, (czerwony) 35 Rysunek 7. Zasięg stref hałasu od startów i lądowań z progu RWY02 dla pory dnia LAeq D = 45 dB, (niebieski), LAeq D = 50 dB (granatowy), LAeq D = 55 dB, (mgenta), , LAeq D = 55 dB, (czerwony) IV. Podsumowanie i wnioski 1. Podsumowanie W ramach pracy zostało przeanalizowane trzy zestawy danych wejściowych. Na podstawie analizy otrzymanych rezultatów po wykonaniu modernizacji drogi startowej, nie jest konieczna modyfikacja profili startów i lądowań. Należy jednak założyć, że nawet nieznaczna modyfikacja profili startów i lądowań prowadzi do ograniczenia zasięgu stref hałasu lotniczego. Dotyczy to szczególnie możliwości operowania statków powietrznych w pobliżu lotniska na wysokości większej niż 300 m. Na terenach położonych bezpośrednio w pobliżu lotniska są i będą zachowane dopuszczalne wartości poziomu dźwięku dla terenów zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej, terenów rekreacyjno – wypoczynkowych poza miastem nie są natomiast zachowane wartości dla obszarów ochrony uzdrowiskowej, terenów szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży. Należy jednak stwierdzić, że ze względu na hałas Portu Lotniczego Szymany nie będzie przyczyną znaczącego zagrożenia akustycznego dla rozpatrywanego terenu. W celu zachowania obecnych warunków akustycznych można jednak z władzami lotniczymi ustalić: • uwzględnienie zasięgu hałasu lotniczego przy opracowaniu i zatwierdzaniu miejscowych planów zagospodarowania terenów wokół lotniska • przestrzeganie profili startów i lądowań z wykorzystaniem większych pułapów lotu nad zabudową mieszkaniową • lokalizacje punktów okresowego monitoringu hałasu lotniczego Istotnym elementem mającym wpływ na klimat akustyczny wokół lotniska jest rygorystyczne przestrzeganie uzgodnionych i zatwierdzonych procedur startów i lądowań oraz warunków rozruchu silników lotniczych. Władze lotnicze powinny opracować koncepcję systemu monitorowania hałasu lotniczego i uzgodnić odpowiednie zalecenia. 36 Zestaw rezultatów obliczeń zawiera tablica poniżej. Przedstawione wyniki obrazują zmianę klimatu akustycznego wokół lotniska po modernizacji drogi startowej i dopuszczenia do użytkowania na lotnisku regionalnych pasażerskich samolotów turbośmigłowych klasy ATR-72. Tabela 2. Powierzchnia terenu [km2] objęta jednakowym równoważnym poziomem dźwięku LAeq Opis wariantu obliczeń maksymalna liczba LAeq LAeq LAeq LAeq LAeq 45 [dB] 50 [dB] 55 [dB] 60 [dB] 65 [dB] 16,63 6,27 2,20 0,68 0,22 22,43 8,37 3,09 0,95 15,52 5,82 2,05 0,70 0,26 23,72 8,97 9,28 1,08 0,38 lotów bez B737 maksymalna liczba lotów z B737 średnia liczba lotów w porze dnia LAeq D średnia liczba lotów dla pory doby LDWN Wnioski i zalecenia 1. W pracy wykonano obliczenia zasięgu uciążliwości hałasu lotniczego od startów i lądowań wokół Poru Lotniczego Szymany dla pory dziennej. Ze względu na nieznaczną zmianę parametrów klimatu akustycznego wokół lotniska jest możliwa modernizacją lotniska oraz użytkowanie regionalnych samolotów pasażerskich. Wzrost zasięgu stref uciążliwości hałasu lotniczego powyżej wartości dopuszczalnych dotyczy jedynie obszarów ochrony uzdrowiskowej, terenów szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy bezwzględnie uwzględnić fakt funkcjonowania lotniska i w bezpośrednim jego sąsiedztwie nie zezwalać na lokalizację obiektów podlegających ochronie akustycznej takich jak szpitale, domy opieki itp. 2. Należy unikać wykonywania wielokrotnych przelotów na małych wysokościach bezpośrednio nad zabudową mieszkaniową w rejonie osiedli mieszkaniowych i obiektów ochrony zdrowia, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci oraz młodzieży. 3. Na etapie po realizacyjnym niezbędne jest zweryfikowanie pomiarowe procedur cichego startu i lądowania z wykorzystaniem okresowego systemu monitorowania hałasu lotniczego, a w przypadku przekroczeniu 10 000 operacji lotniczych w ciągu roku przewidzieć należy na terenie wokół lotniska wykonywanie ciągłych pomiarów hałasu lotniczego. 37 Rysunek 8. Ograniczenia zasięg hałasu lotniczego ograniczający zabudowę mieszkaniową (krzywa czerwona) z uwzględnieniem użytkowania samolotu Boeing 737 800 Rysunek 9. Ograniczenia zasięg hałasu lotniczego ograniczający zabudowę mieszkaniową (krzywa czerwona) z uwzględnieniem użytkowania samolotu Boeing 737 800 Jedną z metod oceny hałasu lotniczego, uważaną za najbardziej efektywną jest całodobowe monitorowanie, czyli śledzenie zmian klimatu akustycznego wokół lotniska. Prawidłowo zainstalowany i eksploatowany system monitorowania hałasu daje możliwość określenia faktycznego stopnia zagrożenia hałasem lotniczym. Dane z systemu pomiarowego eliminują zbyt hałaśliwe operacje lotnicze oraz pozwalają na optymalizację tras dolotowych, odlotowych oraz profili startów i lądowań. 38 V. Literatura [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25] [26] [27] [28] [29] A.Biel, A.Chyla : The Polish Project of Military Aircraft Noise Abatement. Symposium on Aircraft Noise Abatement Receiver Technology. NATO. Baltimore, Maryland. May 1994. A.Biel, A.Chyla : Uciążliwość hałasowa lotnisk wojskowych dla środowiska. Analiza uciążliwości hałasowej lotnisk wojskowych. Założenia ABZ do grupy norm. Wojskowe Biuro Standaryzacji. Warszawa 1996. A.Chyla : Instrukcja ITB nr 309 Metody określania zasięgu hałasów lotniczych w zapisie komputerowym. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa 1991. A.Chyla: Ocena uciążliwości hałasowej lotniska Okęcie Ekspertyza 2/88. Instytut Lotnictwa. Warszawa 1988. A.Chyla : Opracowanie programów obliczeniowych określających strefy objęte uciążliwością hałasami lotniczymi. Instytut Lotnictwa. Warszawa 1988. A.Chyla : Wyniki badań eksperymentalnych hałasów lotniczych. Instytut Lotnictwa. Warszawa 1989. A.Chyla : Założenia dotyczące wzorcowych źródeł hałasu lotniczego jako danych wyjściowych do oceny jego zasięgu. Sprawozdanie GE-124. Instytut Lotnictwa. Warszawa 1987. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena uciążliwości hałasowej lotniska Dęblinie. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1990. A.Chyla : Instrukcja ITB nr 309 „Metody określania zasięgu hałasów lotniczych w zapisie komputerowym”, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 1991 A.Chyla, Z.Sadecki : Strefy uciążliwości hałasowej lotnisk wojskowych. Etap II Uciążliwość hałasowa samolotów TS-11i I-22 (lotnisko Dęblin). PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1991. A.Chyla, Z.Sadecki : Strefy uciążliwości hałasowej lotnisk wojskowych. Etap IV Uciążliwość hałasowa samolotu Mig-21 (lotnisko Mierzęcice). PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1992 A.Chyla, Z.Sadecki : Propozycja rozmieszczenia stacjonarnych punktów pomiarowych systemu monitorowania hałasu lotniczego wokół lotniska Warszawa-Okęcie. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1993. A.Chyla : Proposal for the placement of stationary measurement stations of the aircraft noise monitoring system in the vicinity of the Warsaw-Okęcie airport. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1993. A.Chyla, K.Czyżewski, I.Żuchowicz-Wodnikowska : Ochrona przed hałasem. Instrukcja określania zasięgów hałasów lotniczych na stanowiskach prób. Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dębe 1993. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena uciążliwości hałasowej lotniska Bemowo w Warszawie. PUHP "Noise" sp. z o.o. Warszawa 1994. A.Chyla, W.Piechota : Application of the Noise Monitoring System at the Warsaw-Okęcie Airport, NoiseControl, Warsaw 1995. A.Chyla, K.Czyżewski: Wskaźniki oceny hałasu lotniczego i metody ich uzyskiwania w programach ochrony środowiska - regionalnych i lokalnych. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1994. A.Chyla : Zastosowanie i prezentacja systemu monitorowania hałasu lotniczego na lotnisku WarszawaOkęcie. Materiały konferencyjne OSA-95, Białowieża 1995. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Radomiu pod względem uciążliwości hałasu lotniczego. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1995. A.Chyla : Opracowanie koncepcji systemu ciągłego monitorowania hałasu lotniczego na lotnisku Kraków Balice. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1995. A.Chyla : Ocena izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych stropodachu w budynku administracyjno-technicznym i dwóch łącznikach. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1996. A.Chyla, B.Szuman : Opracowanie projektu normy. Pomiary i ocena hałasu lotniczego. Instytut Ochrony Środowiska, Zakład Akustyki Środowiska. Warszawa 1996. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Powidzu pod względem uciążliwości hałasu lotniczego. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1996. A.Chyla, Z.Sadecki, R.Woźniak : Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Mińsku Mazowieckim pod względem uciążliwości hałasu lotniczego. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1996. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Pile pod względem uciążliwości hałasu lotniczego. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1997. A.Chyla, J.Nurzyński : Ocena uciążliwości hałasu lotniczego i drogowego w rejonie lokalizacji osiedla Wąwozowa. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1997. A.Chyla : Opracowanie systemu organizacyjno-ekonomicznego stymulującego dzia.łania na rzecz ochrony środowiska przed hałasem lotniczym w oparciu o istniejące systemy pomiarowe i metody prognostyczne. Instytut Ochrony Środowiska, Zakład Akustyki Środowiska. Warszawa 1997. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Babich Dołach pod względem uciążliwości hałasu lotniczego. PUHP "Noise" sp z o.o. Warszawa 1997. A.Chyla, Z.Sadecki : Ocena zasięgu stref hałasu lotnisk Mirosławiec i Zegrze Pomorskie. PUHP "Noise" s.c. Warszawa 1997. 39 [30] [31] [32] [33] [34] [35] [36] [37] [38] [39] [40] [41] [42] [43] [44] [45] [46] [47] [48] [49] [50] [51] [52] [53] [54] [55] [56] [57] [58] [59] [60] [61] A.Chyla : Analiza akustyczna systemu monitoringu Lotniska Balice. Nr pracy 4010/LA/NA-706/97. Instytut Techniki Budowlanej Zakład Akustyki. Warszawa 1997. A.Chyla, J.Nurzyński : Ocena uciążliwości hałasu lotniczego i drogowego w rejonie lokalizacji osiedla Wyżyny - Kazury. "Noise" s.c. Warszawa 1998. A.Chyla : Ocena uciążliwości hałasu maszyny do kruszenia betonu i kamienia. "Noise" s.c. Warszawa 1998. A.Chyla : Koncepcja monitoringu hałasu lotniczego wokół lotniska Warszawa-Bemowo w aspekcie uciążliwego oddziaływania na teren Gminy Warszawa-Bielany. PUHP "Noise" s.c. Warszawa 1998. Complementary explenation to the document ISO/TC 20/N 1959 Proposal by Hungarian O-member body of ISO/Tc 20 on Standarization for Aircraft Noise. Circulated by the Hungarian memeber body on the 26th plenary meeting of ISO/TC 20. Cologne 1983. J.Czerwiñski, S.Wilczkowiak : Aircraft Noise in Poland - The Plan of Reduction. Symposium on Aircraft Noise Abatement Receiver Technology. NATO. Baltimore, Maryland. May 1994. Z.Engel : Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1993. Z.Engel i zespół : Kompleksowa ocena oddziaływania na środowisko hałasu związanego z eksploatacją lotniska Warszawa - Okęcie,. Etap I i II. Akademia Górniczo-Hutnicza Katedra Mechaniki i wibroakustyki. Kraków 1995 i 1996. Federal Aviation Administration Integrated Noise Model. US Department of Transportation FAA Office of Environmental Quality. Washington 1978. M.C.Flythe : INM Integrated Noise Model Versjon 3.8. User's Guide. FAA-EE-81-17. Office of Environment and Energy. Washington, DC 20591 1982. Gregg G. Fleming, John R. D'Aprile, Edward J. Rickley, Joseph Burstein : INM Integrated Noise Model Version 4.11. DOT/FAA/EE/93-03. Office of Environment and Energy. Washington, DC 20591 1993. C.M. Harris : Handbook of Noise Control. Mc Graw-Hill Book Company. New York. Second Edition 1988. International Standards and Recommended Practices. Aircraft Noise. Annex 16 to the Convention on International Civil Aviation. Volume I. Third edition - November 1993. International Aviation Organization Materiały konferencyjne II Międzynarodowe Seminarium "Oddziaływanie hałasu lotniczego na środowisko". MOŚZNiL, LWzH. Warszawa 1991. Procedure for the Calculation of Airplane Noise In the Vicinity of Airports. AIR 1845. SAE A-21. January 1986. T.Rajpert : Hałas lotniczy i sposoby jego zwalczania. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980. J.Sadowski : Instrukcja ITB nr 310 Metody sporządzania kompleksowych planów akustycznych miast i obszarów. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa 1991. B.Szudrowicz, A.Chyla : Dobór danych wejściowych do oceny uciążliwości hałasowej lotnisk. Warszawa 1993. Koncepcja monitoringu hałasu lotniczego wokół lotniska Warszawa-Bemowo w aspekcie uciążliwego oddziaływania na teren Gminy Warszawa-Bielany. PUHP "Noise" s.c. Warszawa 1998. Measurement Verification of Selected Area for the Installation of the Monitoring System at the Kraków Airport. Noise Control, Krynica, 1998. INM User’s Experience for Noise Zoning around Airports. Noise Control, Krynica, 1998. Zastosowanie analizatora SVAN 912 do gromadzenia i opracowania danych pomiarowych hałasu lotniczego. Noise Control, Krynica, 1998. Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska Ławica – Poznań pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, Warszawa, 1999 Ocena zasięgu strefy hałasu lotniczego w rejonie lotniska Darłowo, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2001 Przegląd ekologiczny lotniska Krzesiny (Kompleksowa Ocena Oddziaływana na środowisko) – Hałas, HYDROGEOTECHNIKA, Kielce, 2002 Aktualizacja mapy akustycznej lotniska Warszawa Okęcie, BPRW, Warszawa, 2002 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Radomiu pod względem uciążliwości hałasu lotniczego (Etap 1), Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2003 Przegląd ekologiczny lotniska Kraków – Balice hałas, NOISE, Warszawa, 2004 Wyniki analizy pomiarów hałasu lotniczego na lotnisku wojskowym w Krzesinach zgodnych ze zmodyfikowanymi procedurami operacji lotniczych, WZI Poznań, 2004 Raport oddziaływania na środowisko dla planowanej inwestycji, planowana inwestycja: „Modyfikacja płaszczyzny prób silników dla samolotu F-16 C/D Block + zlokalizowanej na lotnisku wojskowym w Łasku, 2004 Audyt oddziaływania na środowisko hałasu „Lotniska Warszawa – Babice” na podstawie analizy wykonanych pomiarów akustycznych w rejonie Lotniczego Zakładu Budżetowego MSWiA, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2004 Raport oddziaływania na środowisko dla planowanej inwestycji planowana inwestycja: budynek HUSH HOUSE dla samolotu F-16 / lock + na lotnisku wojskowym Poznań – Krzesiny, Centrum Badawczo Produkcyjno- Usługowe CECOMM S.A. 2005 40 [62] [63] [64] [65] [66] [67] [68] [69] [70] [71] [72] [73] [74] [75] [76] [77] [78] [79] [80] [81] [82] [83] [84] [85] [86] [87] [88] [89] [90] [91] [92] Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska przez port lotniczy Poznań – Ławica, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2005 Stan zagrożenia hałasem lotniczym w Polsce, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, 2005 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego i naziemnego „Modernizacji lotniska Modlin w celu jego przystosowania do obsługi przewoźników nisko kosztowych” dla etapu ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2005 Raport o oddziaływaniu na środowisko Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie dla prognozowanego rozwoju ruchu lotniczego do roku 2020w celu ustalenia potrzeb ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2005 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego „Lotniska Dajtki”, ATMOTERM, Warszawa, 2005 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Łasku pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, ATMO – EX Sp. z o.o., Łódź, 2006 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska Gdynia Babie Doły pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2006 Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska przez lotnisko w Giżycku, POLCONSULT, Warszawa 2007 Hałas w rejonie płyty postojowej samolotów F-16 na lotnisku Poznań – Krzesiny, Wojskowe Biuro Projektów Budowlanych, Poznań, 2007 Mapa akustyczna Poznania – Hałas lotniczy (Krzesiny, Ławica). Fundacja Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 2007 Analiza oddziaływania na środowisko hałasu lotniczego od lotniska Poznań – Ławica, NOISE ACH, Warszawa 2007 Koncepcja lokalizacji punktów pomiarowych modernizowanego systemu monitorowania hałasu lotniczego na lotnisku im. F. Chopina w Warszawie, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2007 Analiza oddziaływania na środowisko hałasu lotniczego od lotniska Warszawa – Modlin, JACOBS, Warszawa, 2007 Koncepcja systemu monitoringu hałasu lotniczego wokół lotniska Poznań – Ławica, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2007 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Siemirowicach pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2006 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Pruszczu Gdańskim pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2006 Ocena oddziaływania na środowisko hałasu „Lotniska Łódź – Lublinek” na podstawie analizy wykonanych obliczeń akustycznych, Akademicki Ośrodek Naukowo Techniczny Sp. z o.o., Łódź, 2004 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego lotniska Krywlany w Białymstoku, ATMOTERM, Warszawa, 2006 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego „Portu lotniczego Katowice” w Pyrzowicach, Invest-Eko, Katowice, 2006 Koncepcja realizacji procesu ustanawiania obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego w Pyrzowicach, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2006 Ocena oddziaływania na środowisko hałasu lotniska w Suwałkach, ATMOTERM, Warszawa, 2006 Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska przez lotnisko wojskowe Mińsk Mazowiecki, Lechton, Kielce, 2007 Analiza oddziaływania na środowisko hałasu lotniczego od lotniska na Babich Dołach na obszar Gdyni, Urząd Miasta Gdynia, 2007 Wyniki pomiarów akustycznych z wykorzystaniem stacji ciągłego monitorowania hałasu w środowisku Lotnisko Warszawa – Babice, SVANTEK Sp. z o.o., Warszawa, 2007 Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska „Regionalnego Portu Lotniczego Kielce”, ARUP, Warszawa, 2007 Ocena oddziaływania na środowisko hałasu lotniska Aeroklubu Podkarpackiego w Krośnie, ATMOTERM, Warszawa, 2007 Ekspertyza Określająca możliwości zastosowania rozwiązań techniczno- technologiczno-organizacyjnych eliminujących lub ograniczających oddziaływanie hałasu lotniczego lub źródeł poza lotniczych dla JW 1158 Łask, HYDROGEOTECHNIKA, Kielce, 2007 Analiza optymalizacji zasięgu uciążliwości hałasu lotniczego wokół lotniska Modlin wraz z modyfikacją mapy akustycznej, Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa – Modlin Sp. z o.o, Modlin, 2007 Analiza oddziaływania na środowisko hałasu lotniczego od lotniska Jasionka – Rzeszów (po modernizacji lotniska), Zespół Usług Ekologicznych, EKO-PROJEKT, Rzeszów, 2007 Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska przez port lotniczy Bydgoszcz – Szwederowo, NOISE, Warszawa, 2007 Ocena oddziaływania w zakresie hałasu lotniczego emitowanego do środowiska przez Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy w Gdańsku, EKKONSULT Sp. z o.o., Gdańsk, 2008 41 [93] [94] [95] [96] [97] [98] [99] [100] [101] Koncepcja systemu ciągłego pomiaru hałasu na lotnisku Gdańsk im. Lecha Wałęsy, NOISE ACH, Warszawa, 2008 Ocena oddziaływania na środowisko naturalne lotniska w Powidzu pod względem uciążliwości hałasu lotniczego, NOISE ACH, Warszawa, 2008 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego lotniska „Gorzów Wielkopolski” (aktualizacja wg. obowiązujących przepisów), NOISE ACH, Warszawa, 2008 Ocena oddziaływania na środowisko hałasu lotniska w Suwałkach, ATMOTERM, Warszawa, 2008 Raport oddziaływania na środowisko w zakresie hałasu lotniczego lotniska „Gorzów Wielkopoloski” (aktualizacja wg. obowiązujących przepisów) , NOISE ACH, Warszawa, 2008 Koncepcja systemu monitoringu hałasu w otoczeniu lotniska Wrocław – Strachowice, SVANTEK, Warszawa 2008 Raport oddziaływania na środowisko dla planowanej inwestycji -Obiekt: lądowisko śmigłowcowe do obsługi Szpitalnego Oddziału Ratownictwa w Szpitalu w Dąbrowie Górniczej – Hałas, POLCONSULT, Warszawa 2008 Wstępne studium uwarunkowań środowiskowych dla MPL Sochaczew sp. z o.o., NOISE ACH, Warszawa, 2009 Monitoring hałasu lotniczego „Lądowiska w Sobieniach”, , NOISE ACH, Warszawa, 2009 42 VI. Załączniki Rysunek 10. Mapa akustyczna dopuszczalnych poziomów dźwięku Portu Lotniczego Szymany bez uwzględnienia użytkowania samolotu Boeing 737 800 dla obszarów ochrony uzdrowiskowej, terenów szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży (granatowy) i dla terenów zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej, terenów rekreacyjno – wypoczynkowych poza miastem (czerwony) - WARIANT 2 43 Rysunek 11. Mapa akustyczna dopuszczalnych poziomów dźwięku Portu Lotniczego Szymany z uwzględnieniem użytkowania samolotu Boeing 737 800 dla obszarów ochrony uzdrowiskowej, terenów szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży (granatowy) i dla terenów zabudowy mieszkaniowej – WARIANT 2 10.5. Natura 2000 Rejony stref Natura 2000 w rejonie lotniska przedstawiono na Rys. nr 8. 10.6. Inne ograniczenia Nie jest wskazane sytuowanie w rejonie lotniska obiektów, budowli i urządzeń powodujących zadymienie i zapylanie terenu W otoczeniu lotniska do 5 km od jego granic nie należy lokalizować wysypisk śmieci i innych obiektów mogących być źródłem żerowania ptaków lub stwarzających zagrożenie dla ruchu lotniczego. 44 11. CHARAKTERYSTYKA SYTUACJI NAWIGACYJNO-RUCHOWEJ 11.1. Terminalowa przestrzeń powietrzna Charakterystyka ogólna Cechą charakterystyczną przestrzeni terminalowej jest przewaga operacji lotniczych zniżania oraz naboru wysokości związanych z dolotem do lotniska, podejściem do lądowania lub odlotem. W skład powyższej przestrzeni wchodzą rejony oraz strefy kontrolowane lotnisk, dolotowe drogi lotnicze oraz sektory kontroli ruchu lotniczego APP. W FIR Warszawa w skład przestrzeni terminalowej wchodzą wszystkie strefy ruchu lotniskowego, rejony kontrolowane (TMA) EPLL, EPSC, EPRZ, EPPO, EPWR, część przestrzeni TMA EPKK oraz wybrane części sektorów TMA EPGD, TMA EPWA, EPWW C. Granice boczne CTR i TMA są wyznaczane w oparciu o przestrzeń chronioną instrumentalnych procedur lotu wdrożonych i utrzymywanych operacyjnie dla danego lotniska. Przestrzeń kontrolowana CTR, TMA obejmuje pierwszorzędną przestrzeń chronioną procedur lotu, za wyjątkiem stref oczekiwania (holdingi), gdzie objęta jest przestrzeń chroniona pierwszorzędna z zabezpieczeniem wlotów wielokierunkowych, a pominięta jest przestrzeń drugorzędna składająca się z 5 stref buforowych o szerokości 1 NM każda. W przypadku, gdy rozległość granic bocznych koliduje z inną strukturą przestrzeni lub ruchem z innego lotniska stosowana jest schodkowa technika budowy TMA mająca na celu minimalizację obszaru kontrolowanego. Umożliwia to wykorzystanie tej przestrzeni dla ruchu lotniczego VFR lub też ruchu z/do innego lotniska. Granice pionowe przestrzeni terminalowej są wyznaczane z zastosowaniem różnych odległości pionowych pomiędzy nominalną trasą procedury lotu a dolną granicą TMA. Odległość ta wynosi 500ft lub 1000ft (150m lub 300m). Nawigacja terminalowa W przestrzeni terminalowej FIR Warszawa wdrożone operacyjnie i wykorzystywane są konwencjonalne procedury SID, STAR i IAP a w TMA Warszawa procedury RNAV (P-RNAV) SID, STAR dla lotniska EPWA oraz konwencjonalne IAP. Instrumentalne procedury lotu są wdrożone operacyjnie dla 11 lotnisk kontrolowanych w FIR Warszawa. Na pozostałych lotniskach funkcję procedur STAR/SID spełniają trasy dolotowe/odlotowe. W zakresie IAP są zaprojektowane, wdrożone operacyjnie i utrzymywane (aktualizowane w określonych przedziałach czasowych) precyzyjne procedury podejścia według wskazań przyrządów, wykonywane w oparciu o system ILS/DME. Nieprecyzyjne procedury podejścia według wskazań przyrządów zaprojektowano w oparciu o NDB, VOR, DVOR, DME, oraz radiolatarnię kierunku ILS (procedury LOC). Na wszystkich lotniskach instalacja pomocy radionawigacyjnych przebiegała po oddaniu lotniska do użytkowania operacyjnego. Skutkiem tego na ośmiu lotniskach lokalizacja konwencjonalnej infrastruktury nawigacyjnej pozwala na wdrożenie procedury podejścia według wskazań przyrządów tylko na jednym (głównym) kierunku podejścia do lądowania. Strategia Nawigacyjna ECAC Strategia Nawigacyjna ECAC razem ze Strategią Przestrzeni Powietrznej stanowi nierozerwalną całość wiążącą inne koncepcje i strategie w jednorodny strumień przemian dostosowujących europejską przestrzeń powietrzną do zwiększających się wymagań i potrzeb. Strategia Nawigacyjna, wzorem Strategii Przestrzeni Powietrznej, definiuje cztery podstawowe potoki strategiczne (Strategic Streams), stanowiące bazę inicjatyw integrujących zharmonizowane wdrażanie zmian w obecnych strukturach. Założenia przewidują wprowadzenie znaczących zmian w stosunku do systemów dnia dzisiejszego – na przykład stopniowe wprowadzanie procedur lotu opartych o satelitarne 45 systemy nawigacyjne, zastępowanie podejść nieprecyzyjnych podejściami precyzyjnymi, np. zmodernizowaną wersją ILS na każdym kierunku drogi startowej. Planowane jest również opracowanie nowych procedur LPV (zapewniających prowadzenie pionowe w nieprecyzyjnych procedurach podejścia do lądowania). Generalne dążenie aby procedury podejścia do lądowania zapewniały stałe prowadzenie również w płaszczyźnie pionowej itp. Rysunek 9: Planowane kroki strategiczne Strategii Nawigacyjnej ECAC. Źródło: EUROCONTROL Rozwój procedur terminalowych Wektorowanie W przestrzeni terminalowej stosuje się wektorowanie radarowe. Cechą charakterystyczną tej metody jest odejście od nawigacji własnej statku powietrznego. Prowadzenie jest zapewniane przez kontrolę ruchu lotniczego. W Polsce nie we wszystkich przestrzeniach terminalowych zapewnia się aktualnie radarową służbę kontroli ruchu lotniczego. Po uwzględnieniu potrzeb operacyjnych i natężenia operacji lotniczych należy dążyć, gdzie to zasadne, do wprowadzenia w przestrzeniach terminalowych radarowej kontroli ruchu lotniczego. Wektorowanie pozostanie, jako backup dla podstawowych procedur nawigacji w przestrzeni terminalowej, niezależnie czy będą to konwencjonalne procedury czy P-RNAV SID/STAR. Konwencjonalne procedury SID i STAR Procedury dolotu i odlotu wg wskazań przyrządów są oparte na naziemnych pomocach radionawigacyjnych NDB, VOR i DME. Prowadzenie nawigacyjne jest zapewniane przy wykonywaniu lotu po radialu VOR, do lub od NDB z określonym kierunkiem lub łuku DME. Opracowanie procedur dolotu lub odlotu zgodnie z potokiem ruchu lotniczego w danej przestrzeni terminalowej zależy od lokalizacji pomocy radionawigacyjnej. Zakłada się, że do momentu opracowania procedur terminalowych P-RNAV należy w danej przestrzeni terminalowej zapewnić konwencjonalne SID i STAR. Będzie to w niektórych przypadkach, poprzedzonych analizami, implikować konieczność posadowienia dodatkowych pomocy radionawigacyjnych VOR, DVOR lub DME. 46 Procedury P-RNAV SID i STAR W przestrzeniach terminalowych, gdzie istnieje duże nasycenie DME, pozwalające na uzyskanie dokładności nawigacji zgodnej ze specyfikacją RNAV1 (P-RNAV) należy wdrażać procedury SID, STAR RNAV1 (P-RNAV). W stosunku do konwencjonalnej, nawigacja RNAV zapewnia dowolność w wyznaczaniu trajektorii procedury, zwiększa też dokładność nawigacji. 2010 2011 2012 2013 TMA Warszawa TMA Gdańsk TMA Poznań TMA Kraków Inne TMA Tab.: 17. Krótkoterminowy plan rozwoju nawigacji P-RNAV w EPWWFIR; Źródło: PAŻP Procedury RNP SID i STAR W sytuacji gdy system nawigacyjny, oprócz parametru dokładności nawigacji zapewniać będzie dodatkowo również ciągłość, integralność oraz dostępność sygnału nawigacyjnego; czyli wymagać będzie pokładowego systemu monitorowania dokładności nawigacji i alarmowania – procedury RNAV oparte o takie systemy zostały oznaczone jako RNP. Procedury RNP SID i STAR oparte o systemy satelitarne Przewiduje się wprowadzenie RNP SID STAR w oparciu o GNSS. W chwili obecnej jedyny operacyjny system satelitarny GPS nie spełnia warunków ciągłości, integralności oraz dostępności sygnału nawigacyjnego. Dopiero uruchomienie systemu GALILEO, jako dodatkowego źródła sygnału umożliwi szersze wdrożenie procedur RNP w przestrzeni terminalowej. A-RNP1 SID i STAR Zaawansowany system RNP (A-RNP1) jest dalszym unowocześnieniem procedur RNP. Obejmuje zestaw dodatkowych parametrów lub funkcji, które system będzie w stanie określać lub realizować. Obejmującą między innymi trajektorie RF (radius to fix), czyli lot po łuku o określonym promieniu do określonego fix, FRT (fixed radius transition) i HX – RNAV holding, zarządzanie 3D, parallel offset, funkcjonalność RTA w locie po trasie (Required Time of Arrival). Wprowadzenie nawigacji 3D STAR/IAP z wyłączeniem segmentu końcowego podejścia Od roku 2011 udostępniona ma być technologia zapoczątkowana w A-RNP1 SID i STAR związana z zarządzaniem trajektorią lotu 3D. Ma ona polegać na zastosowaniu CDA w STAR lub też ograniczeń wysokościowych (okien wysokościowych) w SID. Wymaga funkcjonalności w postaci zapewnienia prowadzenia pionowego (VNAV). Rozwój procedur podejścia do lądowania i startu W zakresie procedur podejścia do lądowania i początkowej fazy startu wraz z rozwojem technologii satelitarnych należy spodziewać się stopniowego zmniejszania znaczenia i wykorzystania systemów naziemnych (NDB, VOR) aż do ich całkowitego wycofania. Nie planuje się w polskiej przestrzeni powietrznej przyszłościowych zastosowań systemu precyzyjnego podejścia do lądowania MLS. Przewiduje się rozwój systemów satelitarnych zapewniających precyzyjne podejście typu GLS (GBAS) z pozostawieniem ILS w uzasadnionych przypadkach. 47 W dalszej perspektywie w zakresie NPA wdrażane będą zaawansowane technologie RNAV, z jednej strony poprawiające funkcjonalność (RNP i A-RNP) z drugiej strony zapewniające prowadzenie pionowe (VNAV) – procedury LPV. NPA-CONV Należy utrzymywać konwencjonalne instrumentalne procedury podejścia do lądowania dążąc do oprzyrządowania na lotniskach kontrolowanych: − podejścia podstawowego - w precyzyjne podejście do lądowania, co najmniej Cat. I oraz podejście konwencjonalne NPA (VOR, DME, NDB), − podejścia pomocniczego - co najmniej w konwencjonalne NPA (VOR, NDB) ze wspomaganiem DME. Procedury te będą utrzymywane aż do czasu wycofania urządzeń, na których są oparte lub do chwili wprowadzenia procedur lotu kolejnej generacji. Zakłada się, że do roku 2012 procedury NPA-CONV będą mogły być wycofane z użytku operacyjnego. NPA-GNSS Nieprecyzyjne procedury podejścia do lądowania z wykorzystaniem sensora GNSS są procedurami RNAV. . Sensor GNSS jest dostępny w całym FIR Warszawa w jednakowym stopniu, zatem i możliwość wykonywania tych procedur nie jest limitowana dostępnością sensora. Ich zastosowanie zatem powinno być szersze, i należy uznać je za podstawowy typ NPA jakim powinny być zastępowane procedury konwencjonalne. Dokładność nawigacji przy podejściach do lądowania GNSS wymaga stosowania dodatkowych systemów wspomagających (augmentacyjnych) – dla NPA – ABAS, SBAS. Systemy te w znaczący sposób poprawiają dokładność, dostępność, ciągłość i integralność bazowego systemu satelitarnego. NPA-RNP Podstawowe zalety RNP to monitorowanie sygnału nawigacyjnego i ostrzeganie przy niepełnej funkcjonalności systemu. System taki jest też bardziej wiarygodny / pewny. Współczynnik RNP(x) przy NPA wynosi 0.3NM. Procedury RNAV wdrożone w specyfikacji NPA-GNSS będą zastępowane przez RNP. NPA-RNP AR Procedura umożliwiająca wykonanie NPA-RNP przy spełnieniu dodatkowych wymogów formalnych (approval required). Stosowane dla trudno dostępnych lotnisk z powodu ograniczeń terenowych lub środowiskowych. Wykonywanie takich operacji wymaga odpowiedniego wyposażenia statku powietrznego, szkolenia załóg oraz specjalnych zezwoleń. NPA APV BARO-VNAV Procedury podejścia z prowadzeniem pionowym zapewnianym przez komputerowy system nawigacyjny bazujący na wskazaniach wysokościomierza barometrycznego. Wykonywanie tych procedur wymaga również systemu prowadzenia poziomego zapewniającego RNP = 0.3 NM. Wykonywanie tego typu procedur będzie możliwe po udostępnieniu sensora GNSS w Polsce i zapewnieniu RNP = 0.3NM w rejonie lotniska. Planowane zastosowanie: dla pomocniczych kierunków dróg startowych lotnisk kontrolowanych nie wyposażonych w system ILS (PA). NPA-LPV (SBAS) Wdrożenie EGNOS - czyli systemu wspomagającego typu SBAS umożliwi projektowanie podejść z prowadzeniem pionowym wykorzystujących sygnał satelitarny z dodatkowych satelitów geostacjonarnych. W procedurach tych dokładność prowadzenia poziomego powinna odpowiadać dokładności localizera. Wykorzystanie – na lotniskach, na których nie będzie systemów zapewniających PA - np. GBAS. Nie wymaga instalacji kosztownego systemu ILS. 48 NPA-LPV 200 Precyzyjniejsza odmiana NPA-LPV (SBAS). Planowana dostępność po roku 2013. Rozwój technologii oraz dokładność sygnałów GNSS i EGNOS umożliwią wykonywanie podejść do lądowania w oparciu o ich sygnały z dokładnością w płaszczyźnie poziomej i pionowej odpowiadającej dokładności obecnego ILS w Cat. I (pozwalająca na wdrożenie minimów operacyjnych tych procedur na poziomie DH = 60m – 200ft). Zastosowania – podobnie jak NPA-LPV (SBAS). PA ILS CAT I Podejście precyzyjne zapewniające prowadzenie poziome i pionowe w segmencie podejścia końcowego w Cat. I zapewniające minima operacyjne nie niższe niż DH 60m i RVR nie mniejszy niż 550m. W system ILS należy wyposażać wszystkie drogi startowe lotnisk kontrolowanych na kierunkach głównych. W zależności od natężenia ruchu lotniczego i efektywności kosztowej inwestycji należy dążyć do zapewniania precyzyjnego podejścia do lądowania w Cat. I na wszystkich kierunkach dróg startowych lotnisk kontrolowanych. W całym okresie objętym Planem Rozwoju Przestrzeni Powietrznej zakłada się utrzymanie systemów ILS i ich modernizacje na wyższe kategorie. PA ILS CAT II i III Podejście precyzyjne zapewniające prowadzenie poziome i pionowe w segmencie podejścia końcowego w Cat. II zapewniające minima operacyjne nie niższe niż DH 30m i RVR nie mniejszy niż 300m lub bez DH dla Cat. III. Obecne systemy ILS w Cat. I, zainstalowane na kierunkach głównych dróg startowych lotnisk kontrolowanych powinny być modernizowane do wyższych kategorii w zależności od natężenia ruchu lotniczego na danym lotnisku i efektywności kosztowej inwestycji. W całym okresie objętym Planem Rozwoju Przestrzeni Powietrznej zakłada się utrzymanie systemów ILS w Cat. II i III. PA GLS CAT I (GBAS/GPS) Podejście precyzyjne zapewniające prowadzenie poziome i pionowe w segmencie podejścia końcowego w oparciu o system satelitarny GNSS wspomagany lotniskową infrastrukturą GBAS w Cat. I. Funkcja i zastosowanie podobne do PA ILS CAT I. Tego typu procedury będą zastępować konwencjonalny system ILS. Jedna instalacja GBAS zapewni pokrycie dla wszystkich kierunków RWY danego lotniska. PA GLS CAT III (GBAS/GPS) Podejście precyzyjne zapewniające prowadzenie poziome i pionowe w segmencie podejścia końcowego w oparciu o system satelitarny GNSS wspomagany lotniskową infrastrukturą GBAS w cat. II i III. Rozwój technologii GBAS, uruchomienie drugiej częstotliwości „cywilnej” L5 w systemie GPS powinno pozwolić od 2013 na osiągnięcie w zastosowaniach GBAS dokładności nawigacji osiąganej przez ILS w Cat. II i III. Logiczną konsekwencją będzie zatem dostosowanie funkcjonujących instalacji GBAS do realizacji podejść do lądowania tego typu. PA GLS CAT III (Multiconstellation) Podejście precyzyjne zapewniające prowadzenie poziome i pionowe w segmencie podejścia końcowego w oparciu o systemy satelitarne GNSS wspomagane lotniskową infrastrukturą GBAS w Cat. II i III, przy wykorzystaniu sygnału satelitarnego z różnych dostępnych systemów (GPS, GALILEO). 49 Wykorzystanie sygnału satelitarnego z różnych dostępnych systemów na wielu częstotliwościach w celu maksymalizacji dokładności nawigacji, oraz zapewnienia ciągłości, dostępności i integralności informacji nawigacyjnej. Uzależniony od dostępności technologii, systemów satelitarnych i odbiorników multi-sensorowych i multi-częstotliwościowych. 11.2. Stan obecny Lotnisko Szymany nie jest uwzględnione w wykazie lotnisk i lądowisk AD 1.3-1 AIP POLSKA. 11.3 Proponowane rozwiązania Zaproponowane poniżej rozwiązania mają na celu powtórne uruchomienie służb ruchu lotniczego i lotniska przy minimalnych nakładach, dlatego też w rekomendacjach uwzględniono stan funkcjonowania lotniska ze służbami operacyjnymi oraz wyposażeniem na minimalnym wymaganym poziomie. • Uruchomienie Służb kontroli ruchu lotniczego (ATC) jest rozwiązaniem docelowym, czasochłonnym i drogim (planowanie zasobów ludzkich, wyszkolenie personelu, uruchomienie służby). • W celu obniżenia kosztów oraz jako optymalne rozwiązanie proponuje się utworzenie lotniskowej służby informacji lotniczej (AFIS). Sugerowane rozwiązanie powinno być wdrożone w oparciu o przeszkolony i certyfikowany personel zatrudniony przez zarządzającego lotniskiem. 50 • W związku z brakiem na lotnisku certyfikowanych urządzeń radionawigacyjnych należy: a. Przeanalizować (zlecić wyspecjalizowanej firmie) analizę możliwości ponownego uruchomienia urządzenia ILS( ILS LLZ oraz ILS GP) uwzględniając wiek, stan oraz możliwości dostosowania do obecnych wymagań określonych w Strategii Nawigacyjnej ECAC. b. W analizie należy uwzględnić również konieczność uzupełnienia wyposażenia nawigacyjnego lotniska o dodatkowe urządzenie umożliwiające zaprojektowanie procedur dolotowych (NDB, DME bądź D-VOR/DME) . c. Szacunkowe koszty nowych urządzeń nawigacyjnych: koszt budowy (urządzenia + roboty budowlane): - NDB - DVOR/DME - ILS/DME ok. --------zł ok. -------- zł, ok. -------- zł. • Pierwszy etap, najtańsze rozwiązanie (NDB) jest rozwiązaniem zapewniającym możliwość odtworzenia procedur nieprecyzyjnych tylko na jednym kierunku do lądowania. Rozwiązanie najprostsze ze względu na możliwość odtworzenia procedur oraz rozwiązań już wykorzystanych. Jednakże, wraz z rozwojem technologii satelitarnych należy spodziewać się stopniowego zmniejszania znaczenia i wykorzystania systemów naziemnych (NDB, VOR) aż do ich całkowitego wycofania. • Drugi etap rozwoju lotniska (ILS/DME), które jest najpowszechniej stosowanym urządzeniem umożliwiającym wykonanie precyzyjnych procedur do lądowania . Rozwiązanie stosowane na lotniskach o większym ruchu lotniczym, w wypadku Szyman może być zasadne w kolejnym etapie rozwoju lotniska. • Drogie rozwiązanie (DVOR/DME), którego instalacja (przy odpowiedniej lokalizacji) umożliwi zapewnienie nieprecyzyjnego podejścia do lądowania na obydwa kierunki do lądowania. Rozwiązanie drogi, dające podobne minima jak NDB. Ze względu na ograniczony ruch na lotnisku nie jest to rozwiązanie rekomendowane. 51 12. SZACUNKOWY KOSZT INWESTYCJI „DOCELOWA ROZBUDOWA PORTU LOTNICZEGO W SZYMANACH ETAP I” Lp. 1 1 Określenie Ilość jedn. Koszt jedn. zł Koszt tys. zł (netto) 2 3 4 5 NAWIERZCHNIE LOTNISKOWE 1.1 Nakładka na istniejącej nawierzchni drogi startowej - droga startowa - pobocza 90 000 m2 30 000 m2 Poszerzenie drogi startowej na progu 02 do zawracania samolotu 2 000 m2 Płaszczyzny przeciwpodmuchowe na obu progach DS 2 700 m2 1.4 Nowa płyta postoju samolotów 15 000 m2 1.5 Droga kołowania (nowa) prostopadła do progu - łącząca nową PPS z DS 7 000 m2 Przystosowanie fragmentu istniejącej PPS dla lądowiska dla śmigłowców i płyt postojowych dla śmigłowców 4 500 m2 1.2 1.3 1.7 1.8 Stanowisko odladzania - uzbrojenie podziemne 1.9 Wzmocnienie istniejącej nawierzchni drogi startowej 120 000 m2 1.10 Wydłużenie drogi startowej do 2500 m 30 000 m2 1.11 Płaszczyzny przeciwpodmuchowe RAZEM (1.1÷1.11) 2 700 m2 52 DROGI TECHNICZNE, POŻAROWE I PATROLOWE, OGRODZENIE LOTNISKA 2 2.1 Drogi techniczne i pożarowe 2 000 m 2.2 Drogi patrolowe 9 800 m 2.3 Ogrodzenie nowe wzdłuż granicy części lotniczej 9 800 m 2.4 Remont ogrodzenia istniejącego 2.6. Monitoring wzdłuż ogrodzenia 9 800 m RAZEM (2.1-2.6) 53 3 SYSTEMY NAWIGACYJNE I SYSTEMY METEO 3.1 Oświetlenie nawigacyjne podejścia pomocniczego 1 kpl. 3.2 Oświetlenie nawigacyjne podejścia podstawowego – system precyzyjny kat. I 1 kpl. 3.3 Przebudowa świateł nawigacyjnych drogi startowej 1 kpl. 3.4 Oświetlenie nawigacyjne DK łączącej DS z nową PPS 1 kpl. 3.5 Oświetlenie krawędziowe nowej PPS 3.6 Oświetlenie projektorowe nowej PPS 3.7 System zasilania w EE obiektów na polu manewrowym z modernizacją i rozbudową systemu istniejącego 1 kpl. Oświetlenie nawigacyjne lądowiska dla śmigłowców z zasilaniem w energię elektryczną 1 kpl. 1 kpl. 1 kpl. 3.8 1 kpl. 3.9 System precyzyjnego podejścia ILS kat. I 1 kpl. 3.10 Radiolatarnia NDB 1 kpl. 3.11 System osłony METEO dla kat. I 3.12 Oświetlenie nawigacyjne na podejściu pomocniczym – system uproszczony – przebudowa i przeniesienie 3.13 Oświetlenie nawigacyjne na podejściu głównym – system precyzyjny kat. I – przebudowa i przeniesienie 3.14 Przebudowa świateł nawigacyjnych drogi startowej 1 kpl. 3.15 Przeniesienie systemu precyzyjnego podejścia ILS kat. I na podejściu głównym po wydłużeniu DS 1 kpl. 3.16 Przeniesienie urządzeń systemu osłony METEO po wydłużeniu DS RAZEM (3.1÷3.16) 1 kpl. 1 kpl. 1 kpl. 54 4 ODWODNIENIE TERENU LOTNISKA 4.1 4.2 4.3 Sprawdzenie stanu technicznego i prace remontowe (cząstkowe) sieci istniejących kolektorów deszczowych 4 500 m Budowa nowych kolektorów deszczowych przy DK i PPS 1 100 m Prace renowacyjne dla odprowadzenia wody deszczowej do odbiornika 1 500 m RAZEM (4.1÷4.3) 5 REJON ZABUDOWY PORTOWEJ 5.1 STREFA A Remonty istniejących obiektów kubaturowych 5.2. Remonty dróg wewnętrznych i uzbrojenia 5.3 Nowa wiata na wozy Lotniskowej Straży Pożarnej (LSP) 200 m² Ogrodzenie strefy zabudowy 480 mb 5.4 2 736 m² RAZEM (5.1÷5.4) STREFA B Budowa nowego Terminala pasażerskiego (roboty budowlane) 2 800 m² 5.6 Roboty ziemne 11 300 m³ 5.7 Drogi (podjazdy) – nawierzchnia z asfaltobetonu 22 600 m² 5.5 5.8 Parkingi 3000 m² 5.9 Chodniki i mała architektura 5000 m² 5.10 Ogrodzenie strefy zabudowy 2000 mb 5.11 Odwodnienie dachów i parkingów 1200 mb 5.12 Zbiornik retencyjny wody 5.13 Kolektor sanitarny 1 szt. 1200 mb 55 5.14 Ujęcie wody ( studnia głębinowa) 1 szt. 5.15 Wodociąg 800 mb 5.16 Stacja trafo przy Terminalu pasażerskim 1 szt. 5.17 Kabel do stacji 15 kV 500 mb 5.18 Przygotowanie terenu inwestycji 5.19 MPS 1 kpl. RAZEM STREFA B RAZEM STREFA A + STREFA B 6 INNE 6.1 Wycinka drzewostanu 6.2 Oznakowanie przeszkodowe RAZEM (6.1÷6.2) 70 ha RAZEM (pkt 1÷6) 7 7 KOSZTY DOKUMENTACJI I NADZORU 7.1 Przygotowanie dokumentacji projektowej (8%) 7.2 Nadzory autorskie (15% od kosztów dokumentacji technicznej) 7.3 Nadzory inwestorskie (2,5% od kosztów inwestycji) Razem (7.1÷7.3) OGÓŁEM ETAP I (pkt 1÷7) SZACUNKOWE KOSZTY ETAPU ROZRUCHOWEGO – URUCHOMIENIE KOMUNIKACJI LOTNICZEJ (ELEMENTY KOSZTÓW ETAPU I) 56 Koszt tys. zł (netto) Określenie 1.1 Nakładka na istniejącej DS (droga startowa i pobocza) 3.1 Oświetlenie nawigacyjne podejścia pomocniczego 3.2 Oświetlenie nawigacyjne podejścia głównego – system precyzyjny kat. I 3.3 Przebudowa świateł nawigacyjnych drogi startowej 3.7 System zasilania w EE obiektów na polu manewrowym lotniska 3.9 System precyzyjnego podejścia ILS 3.10 Radiolatarnia NDB 3.11 SYSTEM osłony METEO 5.1 Remont istniejących obiektów kubaturowych (część pozycji 5.1 ETAPU I) RAZEM ETAP II - ROZWOJOWY 57 Lp Określenie 1 Ilość jedn. Koszt jedn. zł Koszt tys. zł (netto) NAWIERZCHNIE LOTNISKOWEJ 1.1 Drogi kołowania nowe łączące DS z płytą postoju samolotów oraz z południowym progiem DS 14 000 m2 Droga kołowania równoległa do drogi startowej (strona wschodnia) 93 000 m2 1.3 Rozbudowa płyty postoju samolotów 14 000 m2 1.4 Ukształtowanie terenu z zadarnieniem na wydłużonych odcinkach pasa startowego 120 000 m2 1.2 RAZEM DROGI TECHNICZNE, POŻAROWE I PATROLOWE, OGRODZENIE 2 Drogi techniczne serwisowe i pożarowe 500 m 2.2 Drogi patrolowe szer. 3,5 m 500 m 2.3 Ogrodzenie 500 m 2.4 Oświetlenie wzdłuż ogrodzenia lotniska RAZEM 2.1 3 9 800 m SYSTEMY NAWIGACYJNE I SYSTEMY METEO 58 3.1 3.2 3.3 3.4 Oświetlenie nawigacyjne drogi kołowania równoległej do DS i dróg kołowania prostopadłych do DS 1 kpl. Przebudowa i rozbudowa oświetlenia krawędziowego płyty PPS 1 kpl. Przebudowa oświetlenia projektorowego płyty PPS 1 kpl. Rozbudowa systemu zasilanie w energię elektryczną 1 kpl. Razem 4 ODWODNIENIE TERENU LOTNISKA 4.1 Remont, przebudowa, budowa nowych kolektorów przy DS, DK i PPS 10.500 m 4.2 Odprowadzenie wody deszczowej do odbiornika 2.000 m 4.3 Zbiorniki retencyjne, łapacze ropopochodnych Razem 5 INNE 5.1 Wycinka drzewostanu 5.2 Oznakowanie przeszkodowe 5.3 Elementy ochrony środowiska 10 ha Razem Łącznie Przygotowanie dokumentacji (8%) Nadzory autorskie (15% od kosztów dokumentacji) 59 Nadzory inwestorskie (2% od kosztów inwestycji) Ogółem Roboty inne i nieprzewidziane (20 %) Ogółem etap II CENY SPRZĘTU DO UTRZYMANIA LOTNISKA I OBSŁUGI SAMOLOTÓW Ilość 1. Sprzęt do utrzymania lotniska − pług wirnikowy − oczyszczarka ciągniona − rozsiewacz do środków chemicznych − opryskiwacz do środków chemicznych − ciągnik rolniczy − kosiarka do trawy szer. 3,5 m − samochód wywrotka − odladzarka Razem 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 2. Sprzęt do obsługi samolotów − wóz strażacki − agregat GPU − wóz asenizacyjny − ogrzewarka samolotu − ciągnik elektryczny (np. Melex) − wózek bagażowy − schody − samochód do kontroli DS − samochód dla służb operacyjnych Razem 2 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 2 szt. 8 szt. 2 szt. 1 szt. 1 szt. Cena [w mln zł] OGÓŁEM 13. WNIOSKI Proponuje się przyjęcie następujących wniosków: 60 1. W niniejszym opracowaniu przyjęto etapowanie realizacji inwestycji w dwóch etapach (Etap I i Etap II – rozwojowy). Istnieje możliwość wydzielania etapu rozruchowego w oparciu o istniejącą infrastrukturę lotniskową i zabudowy portowej głównie dla potrzeb lotnictwa ogólnego, etap ten nazwano Etapem rozruchowym, a jego zakres i koszty stanowią elementy Etapu I. 2. Etap rozruchowy po zrealizowaniu umożliwi uruchomienie komunikacji lotniczej w oparciu o samoloty typu ATR 72 oraz obsługę samolotów General Aviation. 3. Realizacja Etapu I umożliwi rozwój komunikacji lotniczej (droga startowa długości 2500 m o nośności jak dla samolotu kodu C) z możliwością obsługi samolotów kodu C (typu B 737-800). Opracowana w pkt 10.4 uciążliwość hałasu lotniczego dla Etapu I uwzględnia na lotnisku Szymany samoloty typu B 737-800. 4. W Etapie I przewidziano wyposażenie w postaci: NDB i ILS kat. I na podejściu podstawowym. W Etapie rozruchowym możliwe byłoby zainstalowanie (w miejsce ILS i NDB) urządzenia DVOR/DME, które w przypadku usytuowania w osi DS zapewniałoby możliwość podejścia nieprecyzyjnego z obu kierunków DS. W Etapie I należałoby pomoc DVOR/DME uzupełnić urządzeniem ILS na podejściu podstawowym (podejście precyzyjne kat. I). 5. Projekt budowlany dla Etapu I uwzględni wszystkie zalecenia i uwagi Inwestora opracowane do „Koncepcji” oraz zalecenia Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wynikające z postanowienia dotyczącego modernizacji lotniska Szymany zgłoszone przez RDOŚ na podstawie Koncepcji i „Raportu Ochrony Środowiska dla inwestycji – rozbudowa i modernizacja lotniska Szymany”. 6. Pozostawia się do rozważenia usytuowanie w perspektywie (Etap II – rozwojowy) wszystkich agend i obiektów portowych w jednym kompleksie co pozwoli na znaczne zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych i ułatwienia organizacyjne. 61 62