Dane ogólne

Transkrypt

Dane ogólne

Zamierzone uwolnienie GMO
Tytuł
Opis
Wniosek o wydanie decyzji w sprawie zamierzonego uwolnienia GMO
Dane ogólne
INFORMACJE OGÓLNE O WNIOSKU
Numer wniosku
02-02/2007
Status zgłoszenia
Wydano decyzję
Data zgłoszenia
2007-09-19
Znak decyzji
DOPgmo-431-275/02-06/2007
Data wydania decyzji
2008-11-20
Data decyzji
2011-08-30
Numer decyzji
83/2008
Numer uchwały
32/2008
Tytuł zamierzonego uwolnienia
Dokonanie oceny warunków bezpieczeństwa uprawy roślin transgenicznych
Title
Investigation of genetically modified triticale
Cel zamierzonego uwolnienia
Badanie przekazywania transgenów poprzez przepylenie w warunkach uprawy roślin transgenicznych do
gatunków dzikich lub nietransgenicznych odmian tego samego i pokrewnych gatunków. Określenie stref
izolacji dla upraw transgenicznych pszenżyta.
Abstract
Tissue material was bombarded with the plasmid pDB1 (Becker et al 1994) containing the ß - glucuronidase
gene (uidA) under the control of actin-1 promoter (Act1) from rice and a selectable marker gene bar
(phosphinothricin acetyl transferase) under the control of the CaMV 35S promoter. Bar gene is responsible
for herbicide BASTA resistance. Becker D., Brettschneider R., Lorz H., 1994 - Fertile transgenic wheat from
microprojectile bombardment of scutellar tissue. Plant Journal 5, 583-592.
Strona 1 z 30
Użytkownik
1.INFORMACJE O UŻYTKWONIKU GMO I OSOBACH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PRZYGOTOWANIE I
PRZEPROWADZENIE ZAMIERZONEGO UWOLNIENIA
1.1. Nazwa i siedziba lub nazwisko i adres użytkownika GMO
Dane osoby prawnej
Nazwa użytkownika
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Zakład
Biotechnologii i Cytogenetyki Roślin
Kod pocztowy
05-870
Miejscowość
Błonie
Ulica
.....................................
Numer budynku
.....................................
Numer lokalu
.....................................
Adres e-mail
[email protected]
Telefon
0227252252
Faks
7967563
Dane osoby fizycznej
Imię
.....................................
Nazwisko
.....................................
Kod pocztowy
.....................................
Miejscowość
.....................................
Ulica
.....................................
Numer budynku
.....................................
Numer lokalu
.....................................
Adres e-mail
.....................................
Telefon
.....................................
Faks
.....................................
1.2. Imię i nazwisko oraz informacja o kwalifikacjach fachowych osoby (osób) odpowiedzialnej za
przygotowanie i przeprowadzenie zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
Dane osoby odpowiedzialnej
Tytuł naukowy
Prof. dr hab.
Imię pracownika
Janusz
Nazwisko pracownika
Zimny
Telefon
0227252252
Faks
796756
Strona 2 z 30
Adres e-mail
[email protected]
Kwalifikacje zawodowe pracownika
Doświadczenie w zakresie kultur tkankowych roślin, transformacji roślin i analizy molekularnej roślin
transgenicznych. Kierownik i wykonawca grantów KBN.
Strona 3 z 30
Uwolnienie
2. INFORMACJE O ZAMIERZONYM UWOLNIENIU GMO DO ŚRODOWISKA
a) Tytuł zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
Dokonanie oceny warunków bezpieczeństwa uprawy roślin transgenicznych
Title
Investigation of genetically modified triticale
b) Cel zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska i krótkie streszczenie
izolacji dla upraw transgenicznych pszenżyta.
Abstract
Tissue material was bombarded with the plasmid pDB1 (Becker et al 1994) containing the ß - glucuronidase
gene (uidA) under the control of actin-1 promoter (Act1) from rice and a selectable marker gene bar
(phosphinothricin acetyl transferase) under the control of the CaMV 35S promoter. Bar gene is responsible
for herbicide BASTA resistance. Becker D., Brettschneider R., Lorz H., 1994 - Fertile transgenic wheat from
microprojectile bombardment of scutellar tissue. Plant Journal 5, 583-592.
Strona 4 z 30
Biorca
3. INFORMACJE O GMO
a) Charakterystyka biorcy; organizmu rodzicielskiego (o ile występuje)
3.1. Nazwa taksonomiczna
Triticale (xTriticosecale)
Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została
wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole:
.....................................
3.2. Taksonomia
Królestwo: jądrowe (Eucariota) Podkrólestwo: rośliny (Phytobionta) Dział : organowce (Cormophyta)
Typ (d. gromada): okrytozalążkowe (Magnoliophyta = Angiospermae) Klasa: jednoliścienne (Liliopsida =
Monocotyledones) Rząd: wiechlinowce (trawowce) (Poales) Rodzina: trawy (Poaceae [Gramineae]) Rodzaj:
pszenżyto (Triticale) Gatunek: pszenżyto (Triticale x Triticosecale Witt.)
3.3. Inne nazwy (w szczególności: nazwa zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana)
Pszenżyto, odmiana Bogo
3.4. Cechy fenotypowe i genetyczne
Dopuszczone na rynek rośliny uprawne
3.5. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi
Pomiędzy dawcami genu (bakteriami Streptomyces hygroscopicus i Escherichia coli) a biorcą (rośliną
pszenżyta) nie występuje żadne pokrewieństwo.
3.6. Opis technik identyfikacji i detekcji
Pszenżyto jest uprawnym gatunkiem z rodziny Poaceae i jest dobrze opisane taksonomicznie, co umożliwia
detekcję poprzez zastosowanie kontroli wzrokowej.
3.7. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Opisane w pkt. 3.6 techniki detekcji są powtarzalne, specyficzne i wystarczająco dokładne do identyfikacji
pszenżyta.
3.8. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych
wrogach, ofiarach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach
Pszenżyto [Triticale (x Triticosecale Wittm.)] - jest to mieszaniec otrzymany sztucznie przez człowieka pod
koniec XIX wieku ze skrzyżowania 2 gatunków: żyta i pszenicy. Obecnie powierzchnia uprawy tego zboża na
świecie to około 3,5 mln ha, w tym w Polsce około 1,1 mln ha. W uprawie występują formy jare i ozime tego
gatunku.
3.9. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów. Krzyżowanie z innymi gatunkami
użytkowymi lub dzikimi
Transfer horyzontalny. Nie ma opublikowanych danych dotyczących istnienia jakichkolwiek naturalnych
mechanizmów, innych poza krzyżowaniem płciowym pomiędzy roślinami pszenżyta, poprzez które
geny mogłyby być przekazywane z pszenżyta do innych organizmów. Transfer międzygatunkowy lub
międzyrodzajowy. Nie stwierdzono Transfer wewnątrzgatunkowy. Pszenżyto jest rośliną samopylną, ale
publikowane badania wskazują na możliwość obcozapylenia w zakresie ok. 1,5 – 3 % jeżeli rodzice znajdują
się w bezpośredniej bliskości. Jeżeli zdolny do życia pyłek zostanie przeniesiony przez wiatr na podatne
znamię słupka, w czasie 30-minutowego okresu życia pyłku, może wówczas nastąpić transfer materiału
genetycznego. Ten transfer staje się coraz mniej prawdopodobny wraz ze wzrostem odległości. Ponadto
Strona 5 z 30
na możliwość zapylania mają wpływ takie czynniki jak: wilgotność i temperatura powietrza, termin siewu i
kwitnienia, różnice odmianowe, bariery mechaniczne, siła i kierunek wiatru.
3.10. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające
Stabilność genetyczna pszenżyta jest prawie wyłącznie kształtowana zabiegami hodowlanymi człowieka.
System rejestracji odmian i certyfikacji materiału siewnego wymaga potwierdzenia stabilności cech
(genetycznej) komercyjnych odmian pszenżyta.
3.11. Cechy patologiczne, ekologiczne i fizjologiczne
a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony
środowiska
Pszenżyto nie wykazuje żadnych cech patologicznych.
b) wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne
Pszenżyto nie występuje w Europie w naturalnych ekosystemach, ponieważ nie wytrzymałoby presji
innych gatunków roślin, a także szkodników i chorób. Cykl reprodukcyjny odbywa się pod ścisłą kontrolą
hodowców.
c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi
przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie
Pszenżyto jako roślina uprawna nie jest zdolne do przeżycia bez obecności człowieka, jako chwast
natomiast nie jest zdolne do przeżycia ze względu na wcześniejszą selekcję. Samosiewów pszenżyta nie
znajduje się jako chwastów rosnących w rowach, czy też przy drodze
d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ
na organizmy nieobjęte celowym działaniem GMO. Możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów);
zdolność do kolonizacji innych organizmów
Kwestie patogenności, w tym: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne
wektory, nie dotyczą pszenżyta. Zdolność do kolonizacji innych organizmów pszenżyta jest żadna.
e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w
profilaktyce
Pszenżyto nie zawiera genów odporności na antybiotyki
f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne
Jak inne rodzaje zbóż.
3.12. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Ogólna chcrakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Do pszenżyta nie wprowadzano wcześniej wektorów
a) sekwencja
Nie dotyczy
b) częstotliwość użytkowania
Nie dotyczy
c) specyficzność
Nie dotyczy
Strona 6 z 30
d) obecność genów nadających oporność
Nie dotyczy
3.13. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych
Nie dotyczy
Strona 7 z 30
Dawca
3. INFORMACJE O GMO
b) Charakterystyka dawcy
3.14. Nazwa taksonomiczna
Escherichia coli
Streptomyces hygroscopicus
Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została
wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole:
.....................................
3.15. Taksonomia
a. Streptomyces hygroscopicus Klasa: Actinobacteria Rząd: Actinomycetales Rodzina: Streptomycetaceae
Rodzaj: Streptomyces Gatunek: Streptomyces hygroscopicus b. Escherichia coli Klasa: Gammaprobacteria
Rząd: Enterobacteriales Rodzina: Enterobacteriaceae Rodzaj: Escherichia Gatunek: Escherichia coli
3.16. Inne nazwy (w szczególności: nazw zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana)
Używa się nazwy taksonomicznej
3.17. Cechy fenotypowe i genetyczne
Informacja jest bez znaczenia dla oceny bezpieczeństwa wnioskowanych badań polowych.
3.18. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi
Pomiędzy dawcami genu (grzybem Streptomyces hygroscopicus i bakterią Escherichia coli) a biorcą (rośliną
pszenżyta) nie występuje żadne pokrewieństwo.
3.19. Opis technik identyfikacji i detekcji
Identyfikacji i detekcji dawcy służyć mogą tradycyjne metody powszechnie stosowane w przypadku grzybów i
bakterii: obserwacje mikroskopowe i hodowla na pożywkach agarowych.
3.20. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Opisane w pkt. 3.19 techniki są w pełni specyficzne, dokładne i powtarzalne.
3.21. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych
wrogach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach
a. Streptomyces hygroscopicus - organizm jest bakterią b. Escherichia coli - organizm jest bakterią
3.22. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów Krzyżowanie z innymi gatunkami
użytkowymi lub dzikimi
Związek pomiędzy pszenżytem a „dawcą”, czyli Streptomyces hygroscopicus i Escherichia coli, kończy się
na etapie opracowania kaset genowych, z genem pDB1. Genom dawcy nie został zmieniony i dawca nie ma
dalszego związku ze zmodyfikowanym pszenżytem, ponieważ nie został użyty do jego transformacji. Dalsze
rozpatrywanie charakterystyki dawcy nie ma wpływu na określenie bezpieczeństwa badań.
3.23. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające
patrz pkt. 3.22 b
3.24. Cechy epidemiologiczne (patologiczne i fizjologiczne oraz ekologiczne)
a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony
środowiska
patrz pkt. 3.22 b
Strona 8 z 30
b) Wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne
patrz pkt. 3.22 b
c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi
przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie
patrz pkt. 3.22 b
d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory,
wpływ na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO; możliwość aktywacji wirusów utajonych
(prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów
patrz pkt. 3.22 b
e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w
profilaktyce
patrz pkt. 3.22 b
f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne
patrz pkt. 3.22 b
3.25. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Charaktetystyka wcześniej wprowadzonych wektorów
Nie wprowadzano wcześniej innych wektorów
a) sekwencja
................................................................................................................................................................................
b) częstość mobilizacji
................................................................................................................................................................................
c) specyficzność
................................................................................................................................................................................
d) obecność genów nadających oporność
................................................................................................................................................................................
3.26. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych
Nie dokonywano wcześniej modyfikacji genetycznych
Strona 9 z 30
Wektor
3. INFORMACJE O GMO
c) Charakterystyka wektora
3.27. Właściwości i źródło wektora
Nazwa: pDB1, Opis szczegółowy: bakteryjny gen kodujący acylotransferazę fosfinotriciny, gen reporterowy
gus (β-glukuronidazy) Oodnośnik literaturowy opisujący konstrukcję wektora: Becker D., Brettschneider R.,
Lörz H.,1994. Fertile transgenic wheat from microprojectile bombardment of scutellar tissue. Plant Journal, 5:
299-307
3.28. Sekwencja transpozonów, wektorów i innych niekodujących odcinków genetycznych, użytych do
konstrukcji GMO i zrobienia wektorów wprowadzających oraz pozwalających na ich funkcjonowanie w GMO
Nie stosowano.
3.29. Częstość mobilizacji wbudowanego wektora lub zdolność przenoszenia i metody określenia tych
procesów
Nie dotyczy
3.30. Informacje o tym, w jakim stopniu wektor jest ograniczony do DNA wymaganego do spełnienia
planowanych funkcji
Wektor jest ograniczony do spełnienia planowanych funkcji.
Strona 10 z 30
GMO
3. INFORMACJE O GMO
d) Charakterystyka GMO
3.31. Informacje związane z modyfikacjami genetycznymi
a) metody modyfikacji
Pszenżyto GM zostało zmodyfikowane poprzez wbudowanie fragmentu restrykcyjnego plazmidu DNA,
oznaczonego jako pDB1, do genomu pszenżyta, przy zastosowaniu metody akceleracji cząsteczkowej
(strzelby genowej). Metoda transformacji przy pomocy strzelby genowej. Strzelba genowa PDS 1000\He,
która została wykorzystana w doświadczeniach, składa się z komory sprężania, przewodu lufy z siatką
stopującą i półki na której umieszcza się próbki.Wszystkie elementy umieszczone są w komorze
podciśnieniowej. Ciśnienie gazu wykorzystywane do przyspieszania cząstek niosących DNA wzrasta
w komorze sprężania, która jest zamknięta membraną wyzwalającą. Membrana ta pęka kiedy ciśnienie
przekracza jej wytrzymałość. Strumień rozprężającego się gazu uderza wtedy w membranę nośną, na której
spodnią część naniesiono cząstki złota z przytwierdzonym do nich plazmidowym DNA. Membrana nośna
wprawiona w ruch porusza się w dół po krótkim odcinku z dużą prędkością. Bieg jej kończy się na siatce
stopującej, natomiast cząstki złota przelatują przez oczka siatki i poruszając się w dół natrafiają na obiekt
jakim są komórki roślinne umieszczone na półce 5.5, 8.5 lub 11.5 cm poniżej siatki stopującej. Osadzenie
DNA na cząstkach złota: 2 mg cząstek złota w 50 μl wody wytrząsano na mieszadle (worteks), dodano 5
μg DNA rozpuszczonego w 5μ l buforu TE (10mM Tris-HCl, 1mM EDTA) przy pH 8,0. Następnie dodano 50
μl 2,5 M roztworu CaCl2 i 20 μl 0,1 M spermidyny i wszystko wymieszano na mieszadle (worteks) po czym
sedymentowano na mikrowirówce przy 3000 obrotów przez 5 sekund. Po przemyciu w alkoholu etylowym
cząstki rozprowadzano w 240 μl alkoholu 96%. Do wykonania każdego strzału wykorzystywano 3,5 μl tak
sporządzonego roztworu. Transformowanie prowadzono w warunkach podanych poniżej: odległość między
a) dyskiem spustowym i membraną nośną - 2.5 cm, b) membraną nośną i siatką stpującą - 0.8 cm, c) siatką
stopującą i obiektem (tkanką) - 5.5 cm, ciśnienie gazu - 1300, 1550 psi, podciśnienie - 27 inch Hg
b) metody konstrukcji i wprowadzenia insertu bądź insertów do biorcy lub usunięcia sekwencji
patrz pkt. 3.28
c) opis insertu i/ lub konstrukcji wektora
W badaniach nad transformowaniem pszenżyta wykorzystano konstrukt plazmidowy pDB1 (Becker i in.
1994). Plazmid ten zawiera geny uidA ß-glukuronidazy (GUS) pod kontrolą promotora aktyny z ryżu i gen
bar acetylotransferazy fosfinotricyny (PAT) pod kontrolą promotora 35S z wirusa mozaiki kalafiora. Izolację
plazmidu, strącanie oraz oczyszczanie przeprowadzano wg. Sambrooka i in. (1989).
d) metody użyte do selekcji
W celu wykazania działania genu uidA metodą histochemiczną należy zastosować konstytutywny promotor,
który zapewni silną ekspresję genu. Z tego powodu wykorzystano jako konstrukt wyjściowy pAct 1-D/gus
(Mc Elroy i in. 1990), w którym gen uidA występuje pod kontrolą promotora aktyny z ryżu. Do konstruktu
włączono także gen bar kodujący enzym PAT (acetylotransferazę fosfinotricyny) pod kontrolą promotora 35S
z wirusa mozaiki kalafiora (CaMV). Gen ten niesie odporność na PPT.
e) czystość insertu - obecność sekwencji o nieznanych funkcjach
Brak takich sekwencji
f) sekwencja, lokalizacja i funkcja wprowadzonych/ usuniętych/ zmienionych fragmentów DNA, ze
szczególnym odniesieniem do jakiejkolwiek znanej szkodliwej sekwencji
Brak usuniętych/zmienionych fragmentów DNA
Strona 11 z 30
g) umiejscowienie insertu w komórce (chromosomy, mitochondria, chloroplasty, cytoplazma) i metody
identyfikacji umiejscowienia insertu
W chromosomach
h) wielkość usuniętego fragmentu i jego funkcje
Nie usuwano fragmentów DNA
3.32. Informacje o uzyskanym GMO
Informacje o uzyskanym GMO
................................................................................................................................................................................
a) opis zmienionych cech genetycznych i fenotypowych GMO
Gen glukuronidazy uidA Geny reporterowe są używane do transformowania w celu badania ekspresji
w określonych warunkach i tkankach. Gen reporterowy nie powinien wykazywać ekspresji w tkance
kontrolnej, ani mieć wpływu na metabolizm. Poza tym powinien on być łatwo wykrywalny, prostym i czułym
testem, najlepiej w sposób ilościowy, nie powodując śmierci tkanki. Gen ß-glukuronidazy (GUS), kodowany
przez lokus uidA z E. coli, jest najczęściej stosowanym genem reporterowym w transformacjach zbóż
(Jefferson i in. 1987). ß-glukuronidaza katalizuje hydrolizę wielu substratów ß-glukuronidu wykrywanych
fluorometrycznie i histologicznie. Aktywność tego enzymu można łatwo wykrywać w roślinach, a ekspresja
kodującego go genu może być oznaczona ilościowo w teście fluorymetrycznym. Analiza histochemiczna
pozwala zlokalizować miejsce aktywności genu w transgenicznej tkance. Gen selekcyjny, odporności
na fosfinotricynę bar Stosowanie herbicydów, w celu ograniczenia strat powodowanych przez chwasty,
stało się powszechnym zabiegiem we współczesnej agrotechnice. Zakłady produkujące herbicydy
poszukują efektywnych substancji chemicznych, które byłyby bezpieczne dla zwierząt i środowiska.
Herbicydami, które spełniają te warunki są te, które hamują przebieg biosyntezy niektórych aminokwasów
w roślinach; niestety nie działają one selektywnie. Uzyskanie roślin odpornych na substancję czynną
herbicydu pozwoliłoby na ich wybiórcze stosowanie w ochronie roślin. Takie rośliny można uzyskiwać w
dwojaki sposób: poprzez indukowanie mutantów roślinnych mniej wrażliwych na herbicyd lub poprzez
wprowadzanie do roślin genów pochodzących z innych organizmów np. z bakterii. Takim genem jest bar
niosący odporność na fosfinotricynę (PPT) substancję czynną herbicydu Basta (Hoechst AG). Fosfinotricyna
jest inhibitorem syntetazy glutaminy (GS). Enzym ten odgrywa zasadniczą rolę w asymilacji amoniaku i
regulacji metabolizmu azotu w roślinach (Miflin, Lea 1977). Wiąże on amoniak uwolniony w wyniku redukcji
azotanów, degradacji aminokwasów i fotooddychania. Syntetaza glutaminy katalizuje reakcję: glutaminian
+NH4 + ATP→ glutamina +H2O +ADP +P Fosfinotricyna występuje w formie trójpeptydu. Składa się z
dwóch reszt L-alaniny i analogu kwasu glutaminowego - który po odłączeniu reszt alaniny w komórce staje
się inhibitorem syntetazy glutaminy, to powoduje z kolei nagromadzanie się w niej amoniaku. Hamowana
jest fotosynteza i komórki giną. Gen odporności bar koduje enzym acetylotransferazę (PAT), która acetyluje
grupy NH2 z PPT co powoduje jej inaktywację oraz zapobiega blokowaniu GS w komórkach. Gen bar
uzyskany z bakterii Streptomyces hygroscopicus jest genem markerowym, który umożliwia selekcję
komórek, tkanek i całych roślin i dlatego jest bardzo często stosowany w badaniach nad transformacją
roślin. Sposób(y) i/lub tempo rozmnażania. Sposób rozmnażania roślin genetycznie zmodyfikowanych jest
taki sam jak roślin niezmodyfikowanych genetycznie. Rośliny genetycznie zmodyfikowane zachowują się
tak samo jak ich niezmodyfikowane odpowiedniki w odniesieniu do rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion.
Przeżywalność. Zdolność do przeżycia jest taka sama; genetycznie zmodyfikowana roślina pozostaje
rośliną jednoroczną. Wprowadzony gen nie ma żadnego wpływu na zdolność rośliny do tworzenia kolonii.
b) struktura i liczba kopii każdego wektora lub dodanego kwasu nukleinowego w GMO
Więcej niż dwie kopie
Strona 12 z 30
c) stabilność genetyczna i fenotypowa
Stabilność fenotypowa pszenżyta nie została zmieniona w wyniku modyfikacji.
d) charakterystyka i poziom ekspresji nowego materiału genetycznego; metody i czułość pomiaru; części
organizmu, gdzie występuje ekspresja (np. korzeń)
części organizmu, gdzie występuje ekspresja (np. korzeń) Analiza DNA metodą Southerna Genomowe
DNA izolowano z zamrożonej tkanki liścia roślin T0, T1 i T2 wg. procedury Dellaporta i in. (1983). Próbki
DNA trawiono enzymami restrykcyjnymi (25 �g) i rozdzielano na żelu agarozowym metodą elektroforezy.
Trawienie enzymami restrykcyjnymi prowadzono według przepisów producentów enzymów restrykcyjnych.
DNA z nietransformowanego pszenżyta, a także PAT- i GUS- pozytywne rośliny użyto odpowiednio jako
kontrole negatywne i pozytywne. Obecność wprowadzonych genów badano zmodyfikowaną metodą
hybrydyzacji typu Sotuhern z sondą znakowaną digoksygeniną. Identyfikację hybrydyzujących fragmentów
DNA uzyskiwano metodą chemiluminescencji (Neuhaus-Url, Neuchaus, 1993). Filtry były hybrydyzowane
sondą -Dellaporta i in. (1983). Próbki DNA trawiono enzymami restrykcyjnymi (25 �g) i rozdzielano na żelu
agarozowym metodą elektroforezy. Trawienie enzymami restrykcyjnymi prowadzono według przepisów
producentów enzymów restrykcyjnych. DNA z nietransformowanego pszenżyta, a także PAT- i GUSpozytywne rośliny użyto odpowiednio jako kontrole negatywne i pozytywne. Obecność wprowadzonych
genów badano zmodyfikowaną metodą hybrydyzacji typu Sotuhern z sondą znakowaną digoksygeniną.
Identyfikację hybrydyzujących fragmentów DNA uzyskiwano metodą chemiluminescencji (NeuhausUrl, Neuchaus, 1993). Filtry były hybrydyzowane sondą -Dellaporta i in. (1983). Próbki DNA trawiono
enzymami restrykcyjnymi (25 �g) i rozdzielano na żelu agarozowym metodą elektroforezy. Trawienie
enzymami restrykcyjnymi prowadzono według przepisów producentów enzymów restrykcyjnych. DNA z
nietransformowanego pszenżyta, a także PAT- i GUS- pozytywne rośliny użyto odpowiednio jako kontrole
negatywne i pozytywne. Obecność wprowadzonych genów badano zmodyfikowaną metodą hybrydyzacji
typu Sotuhern z sondą znakowaną digoksygeniną. Identyfikację hybrydyzujących fragmentów DNA
uzyskiwano metodą chemiluminescencji (Neuhaus-Url, Neuchaus, 1993). Filtry były hybrydyzowane sondą
-Dellaporta i in. (1983). Próbki DNA trawiono enzymami restrykcyjnymi (25 �g) i rozdzielano na żelu
agarozowym metodą elektroforezy. Trawienie enzymami restrykcyjnymi prowadzono według przepisów
producentów enzymów restrykcyjnych. DNA z nietransformowanego pszenżyta, a także PAT- i GUSpozytywne rośliny użyto odpowiednio jako kontrole negatywne i pozytywne. Obecność wprowadzonych
genów badano zmodyfikowaną metodą hybrydyzacji typu Sotuhern z sondą znakowaną digoksygeniną.
Identyfikację hybrydyzujących fragmentów DNA uzyskiwano metodą chemiluminescencji (Neuhaus-Url,
Neuchaus, 1993). Filtry były hybrydyzowane sondą -500 par zasad - gen bar lub 637 par zasad genu uidA
znakowaną przy pomocy PCR. Sygnały utrwalano na filmach Kodak X-Omat Ar.
e) funkcja nowego białka
Patrz pkt. 3.32 a
f) techniki identyfikacji i detekcji wprowadzonej sekwencji, wektorów i białka oraz metabolitów będących
produktami wprowadzonego genu
Techniki fenotypowe: Identyfikacja roślin poddanych transformacji może zostać dokonana poprzez
sprawdzenie ich odporności na fosfinotricynę (PPT) substancję czynną herbicydu Basta (Hoechst AG).
Rośliny pszenżyta zmodyfikowane genetycznie przeżyją zastosowanie herbicydu. Techniki genotypowe
(zademonstrowanie specyficznych sekwencji w genomie rośliny). Wprowadzony gen może być rozpoznany
przez zastosowanie analiz PCR (ang. Polymerase Chain Reaction) lub Southern blot. Patrz pkt. 3.32 a oraz
d
g) czułość, wiarygodność (w rozumieniu ilościowym) i specyficzność technik identyfikacji i detekcji
Wymienione techniki detekcji są wystarczająco czułe i wiarygodne, aby odróżnić roślinę pszenżyta
zmodyfikowaną od niezmodyfikowanej i wykryć działanie wprowadzonego genu.
Strona 13 z 30
h) zmiany współczynnika rozmnożenia, zdolności do rozsiewania i przeżywalności GMO w porównaniu do
organizmu biorcy
Rośliny genetycznie zmodyfikowane zachowują się tak samo jak ich niezmodyfikowane odpowiedniki w
odniesieniu do rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion. Zdolność do przeżycia jest taka sama; genetycznie
zmodyfikowana roślina pozostaje rośliną jednoroczną. Wprowadzone geny nie mają żadnego wpływu na
zdolność rośliny do tworzenia kolonii.
3.33. Opis wcześniejszych uwolnień GMO
Nie przeprowadzano wcześniej uwolnień GMO
3.34. Ustalenia zdrowotne
Ustalenia zdrowotne
................................................................................................................................................................................
a) efekty toksyczne lub alergiczne GMO lub produktów ich metabolizmu
Na podstawie dostępnego piśmiennictwa oraz syntezy wyników dotychczasowych badań zawartej w
najnowszym opracowaniu europejskim (Aumaitre i wsp., 2002) i amerykańskim (Faust, 2002) można
stwierdzić, że odporne na szkodniki lub herbicydy transgeniczne rośliny (kukurydza, soja, buraki
cukrowe, bawełna) stosowane w doświadczalnym żywieniu zwierząt nie różniły się istotnie od swych
izogenicznych form pod względem składu chemicznego, strawności składników pokarmowych lub wartości
pokarmowej (substantial and nurtitional equivalence). Myszy szczepu C57BL/6J żywiono przez pięć
kolejnych pokoleń wyłącznie granulatem zawierającym 20% pszenżyta transgenicznego, odpornego
na fosfinotrycynę (substancja czynna herbicydu Basta) lub granulatem zawierającym 20% pszenżyta
konwencjonalnego tej samej odmiany (odpowiednio grupa doświadczalna i kontrolna). Dieta z udziałem
pszenżyta transgenicznego nie wpływała ujemnie na wzrost myszy (w 21, 42, 63 i 91 dniu życia i we
wszystkich pokoleniach zwierzęta doświadczalne nie odbiegały pod względem masy ciała od kontrolnych).
We krwi, nerkach, wątrobie, śledzionie i mięśniu uda myszy żywionych dietą z udziałem pszenżyta
genetycznie zmodyfikowanego nie stwierdzono (analiza PCR, 637 p.z.) obecności transgenicznego DNA.
Aumaitre A., Aulrich K., CHesson A., Flachowsky G., Piva G., 2002 - New feeds from genetically modified
plants: substantial equivalence, nurtitional equivalence, digestibility, and safety for animals and the food
chain. Livestock Production Science 74, 223-238.Baranowski A., Rosochaci S., Parada R., Jaszczak K.,
Zimny J., Połoszynowicz J., 2006 – The effect of diet containing genetically modified triticale on growth and
transgenic DNA fate in selected tissues of mice. Animal Science Papers and Reports vol. 24, no. 2, 129-14.
Faust M.A., 2002 - New feeds from genetically modified plants: the US approach to safety for animals and
the food chain. Livestock Production Science 74, 239-254.
b) produkty stwarzające zagrożenie
patrz pkt. 3.34 a
c) porównanie GMO z dawcą, biorcą lub organizmem rodzicielskim (o ile występuje), w odniesieniu do
patogenności
Porównanie linii pszenżyta GM z liniami wyjściowymi (użytymi do transformacji), nie wskazuje w
najmniejszym stopniu na powstanie jakiejkolwiek patogenności będącej wynikiem transformacji. Pszenżyto
w ogóle nie jest patogenne.
d) zdolność do kolonizacji
Pszenżyto GM nie wykazuje zdolności do kolonizacji.
e) patogenność organizmu dla ludzi, którzy są immunokompetentni (o sprawnym układzie odpornościowym)
Strona 14 z 30
Do tej pory nie stwierdzono przypadku patogenności
f) wywołane dolegliwości i mechanizm patogenności, włączając inwazyjność i złośliwość (zjadliwość)
choroby
Pszenżyto GM nie jest patogenne, inwazyjne, nie wywołuje chorób i jest w tych aspektach identyczne z
każdym innym pszenżytem. Podobnie jak produkty z niego pochodzące.
g) zaraźliwość (zakaźność)
Pszenżyto GM nie jest ani zaraźliwe, ani zakaźne.
h) dawka infekcyjna
Nie istnieje dawka infekcyjna pszenżyta GM.
i) zakres gospodarzy i możliwość ich zmiany
Pszenżyto GM jest rośliną wyższą i nie posiada organizmu gospodarza.
j) możliwość przeżycia poza organizmem gospodarza
patrz pkt. 3.34 i
k) obecność wektorów lub możliwość rozprzestrzeniania się
Wektorem dla pszenżyta GM może być człowiek transportujący nasiona.
l) stabilność biologiczna
Stabilność biologiczna odmian pszenżyta GM jest identyczna ze stabilnością ich linii wyjściowych.
Stabilność biologiczna nie ulega zmianie pod wpływem transformacji.
m) formy oporne na antybiotyki
Pszenżyto GM nie posiada genów markerowych kodujących oporność na antybiotyki i z tego powodu nie
może mieć żadnego wpływu na powstawanie takiej oporności u konsumentów lub zwierząt skarmianych
paszą zawierającą takie pszenżyto.
n) możliwość leczenia
W świetle powyższych informacji, punkt n) nie ma zastosowania do przypadku pszenżyta GM.
Strona 15 z 30
Warunki uwolenienia
4. Informacje dotyczące warunków zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska
a) Informacje o zamierzonym uwolnieniu do środowiska
4.1. Opis proponowanych zamierzonych uwolnień do środowiska, zawierający zamierzone i przewidywane
skutki
izolacji dla upraw transgenicznych pszenżyta. W doświadczeniu zostanie wykorzystana linia transgeniczna
pszenżyta uzyskana w IHAR w roku 1993 (Zimny i in., 1995) i jej izogeniczna forma odmiana Bogo,
charakteryzująca się tym samym terminem kwitnienia. Transgeniczna linia pszenżyta jest potomstwem
odmiany Bogo transformowanej plazmidem pDB1. Plazmid pDB1 zawiera gen ß-glukuronidazy (uidA)
kodowany przez lokus uidA z E. coli oraz gen bar kodujący enzym acetylotransferazę fosfinotricyny PAT).
ß�glukuronidaza katalizuje hydrolizę wielu substratów ß-glukuronidu wykrywanych fluorometrycznie i
histologicznie. Aktywność tego enzymu można łatwo wykrywać w roślinach.
4.2. Dane dotyczące zamierzonego uwolnienia do środowiska
a) termin zamierzonego uwolnienia
początek
.....................................
koniec
.....................................
czas uwolnienia
Planuje się przeprowadzenie prób polowych w ciągu dwóch kolejnych sezonów wegetacyjnych, od roku
2008 do roku 2010 włącznie.Dane w tabeli przedstwione są w następującej kolejności:SEZON-OKRES
WEGETACYJNY; 2008/2009-od września do sierpnia; 2009/2010-od września do sierpnia;
b) charakter zamierzonego uwolnienia (jednorazowe, wielokrotne, czasowe)
Wnioskuje się o wielokrotne tj. 3 letnie zezwolenie na uwolnienie do środowiska.
4.3. Przygotowanie miejsca i jego charakterystyka
Pola doświadczalne będą przygotowane i zarządzane zgodnie z typowymi warunkami wymaganymi przy
prowadzeniu badań skuteczności środków ochrony roślin. Materiał roślinny, który nie został zebrany w czasie
żniw do analizy, będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i przeoranie resztek pożniwnych w
glebie.
4.4. Metody używane do uwolnienia do środowiska
Uprawa roślin na poletkach doświadczalnych patrz schematy eksperymentu pkt. 5.2
4.5. Planowana ilość uwolnionego do środowiska GMO
lanowany jest wysiew około 1,6 kg nasion i otrzymanie 20 000 roślin.
4.6. Zmiany siedliska (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie)
W planowanych doświadczeniach przewiduje się typowe zabiegi agrotechniczne dla uprawy pszenżyta GM.
Nie przewiduje się nawadniania.
4.7. Sposoby ochrony pracowników w czasie zamierzonego uwalniania GMO do środowiska
Nie przewiduje się specjalnych warunków ochrony pracowników w czasie prowadzenia badań, innych niż
wynikające z przepisów BHP.
Strona 16 z 30
4.8. Traktowanie terenu po zakończeniu uwolnienia do środowiska GMO (typ i metoda uprawy, nawadnianie
lub inne działania i ich znaczenie)
Obszar poletek doświadczalnych po zakończeniu badania (zbiorze pszenżyta GM) w danym roku, zostanie
zaorany na głębokość ok. 35 cm, w celu zapewnienia humifikacji i mineralizacji resztek pożniwnych oraz w
następnym roku oprysk innym herbicydem i wyłączenie poletka z uprawy.
4.9. Przewidywane techniki eliminacji lub inaktywacji GMO po zakończeniu eksperymentu
Na końcu sezonu badań polowych (uwolnienia do środowiska), cały pozostały materiał roślinny, który nie
został zebrany do analizy, będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i dalsze przeoranie resztek
pożniwnych w glebie. Dotyczy to również pasa ochronnego z pszenżyta konwencjonalnego, które zostanie
potraktowana tak samo jak pszenżyto transgeniczne.
4.10. Informacje i wyniki dotyczące wcześniejszego wprowadzenia do środowiska GMO, zwłaszcza w
różnych skalach i różnych ekosystemach
Brak takich danych
Strona 17 z 30
Środowisko
5. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA, DO KTÓREGO MA NASTĄPIĆ ZAMIERZONE UWOLNIENIE
GMO
5.1. Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna
Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna
Doświadczenia będą wykonane w roku 2008, 2009 i 2010 na polach Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
w Radzikowie oraz Zakładzie Doświadczalnym w Młochowie,
Województwo
5.2. Wielkość terenu
Przewiduje się przeprowadzenie dwóch rodzajów
doświadczeń. W obu przypadkach w centralnym
punkcie pola doświadczalnego wysiana zostanie linia
transgeniczna. Pole to zostanie obsiane nasionami
odmiany BOGO w jednym przypadku i linii CMS w
drugim. Poletka o powierzchni 10 x 10m w różnych
odległościach (0-10m, 20-30m, 40-50m, 60-70m)
od źródła pyłku. Pszenżyto transgeniczne (koło o
średnicy 30m).
5.3. Fizyczne lub biologiczne pokrewieństwo uwalnianego organizmu z ludźmi lub innymi ważnymi
organizmami (gatunki pokrewne dzikie i użytkowe)
Pszenżyto GM nie jest spokrewnione z ludźmi, ani zwierzętami. W Polsce są gatunki z nim spokrewnione, ale
nie ma kompatybilnych seksualnie z pszenżytem (pszenica i żyto).
5.4. Sąsiedztwo ważnych biotopów lub obszarów chronionych
Pola doświadczalne nie leżą w najbliższej odległości od znanych biotopów i obszarów chronionych.
Okoliczne: fauna i flora nie charakteryzują się żadnymi specjalnymi cechami.
5.5. Odległość od najbliższego obszaru chronionego wody pitnej i obiektów wyróżniających się cennymi
walorami przyrodniczymi
Patrz pkt. 5.4
5.6. Charakterystyka klimatyczna regionu
Obszary prób polowych są umieszczone w tradycyjnych strefach uprawy pszenżyta. Pszenżyto GM będzie
celowo testowane w dwóch rejonach, aby prześledzić jego rozwój i plonowanie w różnych warunkach
klimatyczno-glebowych.
5.7. Charakterystyka geograficzna, geologiczna i gleboznawcza
Teren równinny. Gleby klasy III – V.
5.8. Flora i fauna, włączając rośliny uprawne, żywy inwentarz i gatunki wędrowne
Powierzchnie prób polowych są umieszczone w tradycyjnych strefach uprawy pszenżyta, gdzie występują
również typowe warunki dla fauny i flory, żywego inwentarza i gatunków wędrownych.
5.9. Opis ekosystemów będących i niebędących celem wprowadzenia, na których może wystąpić efekt
Strona 18 z 30
Nie przewiduje się żadnego „efektu” badań na ekosystem, gdzie będą one prowadzone, a tym bardziej na
inne ekosystemy.
5.10. Porównanie naturalnego środowiska organizmu biorcy z proponowanym terenem uwolnienia do
środowiska
Naturalny teren występowania biorcy obejmuje agrocenozy na większości terenów rolniczych na świecie.
Proponowany teren badań polowych jest typowy dla występowania biorcy.
5.11. Informacja o planowanych zmianach zagospodarowania terenu i planach rozwoju regionu, które mogą
mieć wpływ na środowiskowe oddziaływanie zamierzonego uwolnienia
„Zamierzone uwolnienie” nie ma żadnego wpływu na zmiany zagospodarowania terenu i plany rozwoju
regionu.
5.12. Liczebność społeczności lokalnej w zależności od obszaru zamierzonego uwolnienia
Liczebność społeczności lokalnej w promieniu 5 km kilometrów od pól doświadczalnych z pszenżytem GM,
będzie liczyć od kilkuset do kilkunastu tysięcy osób.
5.13. Główne kierunki działalności gospodarczej społeczności lokalnej, korzystającej z naturalnych zasobów
obszaru
We wszystkich planowanych lokalizacjach głównym kierunkiem aktywności ekonomicznej lokalnej
społeczności jest rolnictwo lub w pobliżu miast również zajęcia pozarolnicze.
Strona 19 z 30
Oddziaływanie
6. Informacje o oddziaływaniach między GMO a środowiskiem
a) Charakterystyka oddziaływań środowiska na przeżycie, rozmnażanie i rozpowszechnianie GMO
6.1. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie
Pszenżyto GM nie różni się cechami biologicznymi od wyjściowej odmiany Bogo
6.2. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie
6.3. Wrażliwość na specyficzne warunki
b) Oddziaływanie ze środowiskiem
6.4. Przewidziane środowisko GMO
Środowiskiem pszenżyta GM mają być pola uprawne na terenie Polski.
6.5. Wyniki badań nad zachowaniem i charakterystyką GMO w kontrolowanych warunkach wzrostu, takich
jak laboratoryjnie odtworzone ekosystemy, komory wzrostu, cieplarnie i inne
Wszystkie badania przeprowadzane w środowisku zamkniętym potwierdziły bezpieczeństwo pszenżyta GM
dla ludzi i zwierząt.
6.6. Zdolność przenoszenia materiału genetycznego
a) z GMO do organizmów występujących w ekosystemie
Patrz pkt. 3.9
b) z organizmów występujących w ekosystemie do GMO
Patrz pkt. 3.9
6.7. Prawdopodobieństwo selekcji, po uwolnieniu do środowiska, prowadzące do nieoczekiwanej ekspresji
niepożądanych cech w GMO
Populacja pszenżyta (a więc i pszenżyta GM) nie jest w stanie przetrwać samodzielnie poza kontrolowanym
środowiskiem pól uprawnych. Nie ma, zatem możliwości innej selekcji w środowisku naturalnym, jak tylko
selekcja negatywna, której ofiarą będzie pszenżyto.
6.8. Stosowane środki dla zabezpieczenia i sprawdzenia stabilności genetycznej; opis mechanizmów
genetycznych, które mogą zapobiegać lub minimalizować rozprzestrzenianie się materiału genetycznego;
metody sprawdzania stabilności genetycznej
Stabilności genetycznej innych roślin pszenżyta, mogących występować w okolicy prowadzenia badań,
służyć będzie pas ochronny pszenżyta odmiany konwencjonalnej, otaczający poletka doświadczalne oraz
zachowany obszar izolacyjny pomiędzy testowanymi mieszańcami transgenicznymi, a jakąkolwiek uprawą
pszenżyta. Patrz pkt. 5.2 – schematy eksperymentu.
6.9. Szlaki biologicznego rozprzestrzeniania, znane lub potencjalne sposoby rozsiewania, włączając
wdychanie, przyjmowanie pokarmu, przenikanie przez glebę lub skórę, inne
Nie są znane, inne niż opisane powyżej, sposoby rozprzestrzeniania się pszenżyta, w jakiejkolwiek formie
mogącej spowodować transfer materiału genetycznego.
6.10. Opis ekosystemów, do których GMO mógłby |być przeniesiony
Strona 20 z 30
W formie nasion, przez świadome lub nieświadome działania ludzi, pszenżyto GM może teoretycznie
trafić do dowolnego ekosystemu. Natomiast jego szkodliwość w takim przypadku będzie żadna. Ponadto,
system organizacji badań zabezpieczy niekontrolowany transfer nasion i pyłku pszenżyta GM do innych
ekosystemów. Patrz pkt. 6.8
c) Potencjalny wpływ na środowisko
6.11. Możliwość nadmiernego rozmnażania w środowisku
Jak wyjaśniono we wcześniejszych informacjach pszenżyto nie ma możliwości nadmiernego, samoczynnego
rozmnażania w środowisku, a jego modyfikacja genem pDB1 nic w tym aspekcie nie zmienia.
6.12. Konkurencyjność GMO w stosunku do niezmodyfikowanych biorców lub organizmów rodzicielskich
Lepsza konkurencyjność pszenżyta GM w stosunku do niezmodyfikowanego pszenżyta (biorcy, lub linii
wyjściowych) ujawnia się wyłącznie na polu uprawnym, na którym zastosuje się oprysk herbicydem
zawierającym fosfinotricynę, jak Basta. Rośliny niezmodyfikowane w takiej sytuacji zginą. Inny aspekt
lepszej konkurencyjności pszenżyta GM polega na możliwości doskonalszej ochrony przeciw chwastom, w
porównaniu do tradycyjnych programów herbicydowych stosowanych w odmianach niezmodyfikowanych.
W pozostałych sytuacjach pszenżyto GM nie ujawnia żadnych przewag konkurencyjnych, ani w stosunku do
form wyjściowych (rodzicielskich) pszenżyta, ani w stosunku do innych gatunków roślin.
6.13. Identyfikacja i opis organizmów objętych celowym oddziaływaniem GMO
Pszenżyto GM nie oddziałuje bezpośrednio na żadne organizmy celowe ani niecelowe.
6.14. Przewidywany mechanizm i rezultaty oddziaływania między GMO a organizmem objętym celowym
oddziaływaniem GMO
Stosownie do wyjaśnień w pkt. 6.13 nie istnieje mechanizm bezpośredniego oddziaływania pszenżyta GM na
organizmy celowe i nie wystąpią żadne rezultaty z tego tytułu.
6.15. Identyfikacja i opis innych organizmów, na które mogą wpływać niezamierzone oddziaływania
Organizmy niecelowe w przypadku pszenżyta GM nie występują, a pszenżyto GM nie wykazuje żadnych
oddziaływań niezamierzonych.
6.16. Prawdopodobieństwo zmian biologicznych oddziaływań lub zmiany gospodarza
Jak wyjaśniono powyżej pszenżyto GM nie wywołuje zmian biologicznych w środowisku innych niż
tradycyjnie uprawiane pszenżyto. Jako roślina wyższa nie posiada ona także gospodarza.
6.17. Znane lub przewidywane wpływy na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO w środowisku,
zmiany konkurencyjności w stosunku do ofiar, gospodarzy, symbiontów, wrogów, pasożytów i patogenów
Na podstawie informacji przytoczonych wcześniej we wniosku, nie są znane i nie występują, a także nie
przewiduje się wpływu pszenżyta GM na organizmy nieobjęte jego celowym oddziaływaniem w środowisku,
zmiany konkurencyjności w stosunku do ofiar, gospodarzy, symbiontów, wrogów, pasożytów i patogenów.
6.18. Możliwy wpływ na środowisko, wynikający z wzajemnego oddziaływania GMO i organizmów
nieobjętych celowym oddziaływaniem GMO
Nie występuje oddziaływanie pszenżyta GM na organizmy niecelowe, ponieważ takowe nie istnieją w tym
przypadku. Nie może, zatem istnieć wpływ takiego oddziaływania na środowisko.
6.19. Możliwe pozytywne i negatywne cechy u innych krzyżujących się gatunków, które mogą ujawniać się na
skutek przeniesienia genów z GMO
Patrz pkt. 5.3
6.20. Znany lub przewidywany udział w procesach biogeochemicznych
Strona 21 z 30
Jeśli tradycyjnie uprawiane konwencjonalne pszenżyto oddziałuje w jakikolwiek sposób na procesy
biogeochemiczne, to przewiduje się, że udział pszenżyta GM będzie taki sam.
6.21. Inne potencjalnie możliwe interakcje i zależności ze środowiskiem biotycznym i abiotycznym
Brak danych
Strona 22 z 30
Pracownicy
7. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW
7.1. Imię i nazwisko oraz informacje o kwalifikacjach fachowych osoby odpowiedzialnej za działanie
polegające na zamierzonym uwolnieniu GMO
Dane pracownika
Tytuł
Imię
.....................................
Nazwisko
.....................................
Telefon
.....................................
Faks
.....................................
Adres e-mail
.....................................
Kwalifikacje zawodowe
Patrz pkt. 1.2
7.2. Liczba osób zatrudnionych przy realizacji projektu (lista imienna)
Dr Anna Linkiewicz Dr Sławomir Sowa Pracownicy techniczni
7.3. Wykształcenie i doświadczenie pracowników (w tym odbyte szkolenia)
Pracownicy laboratorium GMO mają wykształcenie wyższe biologiczne i mają co najmniej kilkuletnie
doświadczenie w pracy laboratoryjnej. Pracownicy byli lub są obecnie szkoleni przez ekspertów UE w
kraju lub zagranicą Pracownicy techniczni maja wieloletnie doświadczenie w pracy z roślinami zbożowymi i
transgenicznymi zbożami. Prace agrotechniczne wykonane zostaną przez wykwalifikowanych pracowników
Zakładu Doświadczalnego IHAR.
Strona 23 z 30
Tryb kontroli
8. INFORMACJE DOTYCZĄCE TRYBU KONTRLOLI I MONITOROWANIA PROCESU UWALNIANIA GMO
DO ŚRODOWISKA
a) Informacje o technice monitorowania
8.1. Metody monitorowania GMO i efektów uwolnienia do środowiska
Obszary będą regularnie wizytowane zgodnie z potrzebami wykonania zabiegów agrotechnicznych
i prowadzenia obserwacji zgodnie z protokołem doświadczeń. Wizytacje będą także umożliwiały
monitorowanie rozwoju roślin i nie rozprzestrzeniania się materiału roślinnego.
8.2. Specyficzność, czułość i wiarygodność technik monitorowania
Patrz pkt. 3.32f
8.3. Techniki detekcji materiału genetycznego przenoszonego do innych organizmów
Patrz pkt. 5.2 – schematy eksperymentu.
8.4. Czas trwania i częstotliwość monitorowania
Monitorowanie pól doświadczalnych z pszenżytem GM będzie odbywać się przy każdej okazji wykonywania
zabiegów agrotechnicznych, pobierania próbek i prowadzenia obserwacji wymaganych w protokole
doświadczeń. Czas monitorowania wyznacza termin siewu (początek września) oraz zbiór i zaoranie resztek
pożniwnych (koniec sierpnia).
b) Kontrola zamierzonego uwalniania do środowiska
8.5. Metody i procedury zmierzające do uniknięcia lub zminimalizowania rozprzestrzeniania GMO poza
miejscem uwolnienia do środowiska (izolacja przestrzenna lub mechaniczna)
Rozprzestrzenianie pszenżyta GM będzie skutecznie ograniczone przez ścisłą kontrolę nasion przed, w
trakcie i po siewie. Oraz inne zabezpieczenia patrz pkt. 5.2 – schematy eksperymentu.
8.6. Metody i procedury mające na celu ochronę miejsca uwolnienia GMO przed wtargnięciem osób
nieupoważnionych
Pola doświadczalne stanowią otwartą przestrzeń. Pola doświadczalne będą zlokalizowane pośród pól
z innymi uprawami (głównie rzepaku). Pola będą oznakowane tablicą z numerem oznaczającym pole
doświadczalne. (np. Pole nr. 1 , Pole nr. 2 itd.). Procedury ochronne sprowadzać się zatem muszą do:
-nieujawniania i nieznakowania dokładnych lokalizacji doświadczeń przez administrację rządową, zachowania poufności przez pracowników jednostek upoważnionych, -dużej częstotliwości monitoringu
na polach doświadczalnych, -powiadamiania policji w razie wtargnięcia osób niepowołanych w pobliże
powierzchni doświadczalnych.
8.7. Metody i procedury ochrony miejsca uwolnienia przed innymi organizmami
Nie zachodzi żadna negatywna interakcja pomiędzy zmodyfikowanym pszenżytem, a innymi organizmami
ze świata roślin lub zwierząt. Poza wymienionymi metodami zabezpieczenia powierzchni doświadczalnych
przed wandalizmem lub przypadkowym zniszczeniem, nie ma potrzeby stosowania specjalnych środków
zaradczych chroniących miejsce wprowadzenia przed innymi organizmami.
c) Izolacja przestrzenna
8.8. Planowana odległość od gatunków pokrewnych, zdolnych do krzyżowania się, dzikich i uprawnych
Taka odległość nie występuje ze względu na brak możliwości krzyżowania się pszenżyta GM (tak jak
konwencjonalnego pszenżyta) w polskich warunkach. Patrz pkt 5.3.
Strona 24 z 30
8.9. Metody zapobiegania niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się diaspor i pyłku
Patrz pkt. 5.2 – schematy eksperymentu.
d) Plany reagowania na zagrożenie
8.10. Metody i procedury kontroli GMO, w| przypadku nieoczekiwanego rozprzestrzenienia
Wyrosłe poza planowanym miejscem uwolnienia do środowiska rośliny pszenżyta GM, można w każdej chwili
zniszczyć mechanicznie lub chemicznie. Specjalne środki ostrożności przy niszczeniu takiego materiału
nie są potrzebne. Podstawa procedura sprowadza się do zapobiegania takim zdarzeniom i ścisłej kontroli
postępowania z materiałem siewnym i zebranym plonem. Patrz też pkt. 5.2 – schematy eksperymentu.
8.11. Plany ochrony zdrowia ludzi i środowiska, w przypadku wystąpienia niepożądanych efektów
Nigdzie nie stwierdzono, ani nie przewiduje się wystąpienia niepożądanych efektów dla zdrowia ludzi i
środowiska naturalnego pszenżyta GM, które wymagałyby tworzenia planów ich ochrony.
8.12. Metody postępowania z GMO, stwarzającym zagrożenie (unieczynnienie, usunięcie ze środowiska)
Regularne monitorowanie upraw polowych umożliwi natychmiastową identyfikację wszelkich, niepożądanych
przypadków lub niepożądanego rozwoju pszenżyta GM. W nagłym przypadku, uprawa polowa może zostać
wstrzymana poprzez zastosowanie innego nieselektywnego herbicydu lub herbicydów, bądź też przez
zastosowanie mechanicznych środków zniszczenia i przeorywanie resztek pożniwnych w glebie.
8.13. Metody eliminacji: roślin, zwierząt, gleby, inne, narażonych na kontakt z GMO po lub w trakcie
rozprzestrzeniania
Ewentualny kontakt roślin, zwierząt i gleby z pszenżytem GM nie rodzi żadnych negatywnych skutków, zatem
nie będą potrzebne metody eliminacji.
8.14. Metody izolacji obszarów zagrożonych rozprzestrzenieniem się GMO
Pszenżyto GM nie będzie się rozprzestrzeniać z powodu środków zaradczych opisanych powyżej, a
nawet gdyby okazały się one niewystarczające (np. kradzież), rozprzestrzenienie się pszenżyta GM nie
spowoduje zagrożenia dla innych obszarów. Stąd nie przewiduje się potrzeby rozwoju metod izolacji
obszarów „zagrożonych”.
Strona 25 z 30
Odpady
9. INFORMACJE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI
9.1. Rodzaj wytwarzanych odpadów
Odpadami powstającymi w wyniku uprawy pszenżyta GM na polu są resztki pożniwne oraz zebrany,
przeważony, a następnie rozdrobniony i rozrzucony na polu doświadczalnym plon ziarna
9.2. Oczekiwana ilość odpadów
Około 800 kg
9.3. Możliwe zagrożenia
Odpady powstające na poletkach doświadczalnych nie stwarzają żadnego zagrożenia dla środowiska czy
zdrowia ludzi i zwierząt.
9.4. Opis planowanego postępowania z odpadami, uwzględniający metody bezpiecznej dla zdrowia ludzi i
środowiska dezaktywacji odpadów
Jak wspomniano wcześniej, odpady powstające na poletkach doświadczalnych nie stwarzają żadnego
zagrożenia dla środowiska, czy zdrowia ludzi i zwierząt. Postępowanie z nimi nie musi odbiegać od
postępowania z każdym innym konwencjonalnym pszenżytem, jednak dla dołożenia wszelkiej staranności,
przewiduje się zaoranie wszelkich resztek pożniwnych na poletku doświadczalnym na głębokość ok. 35
cm (w celu zapewnienia ich humifikacji i mineralizacji) oraz w następnym roku oprysk innym herbicydem i
wyłączenie poletka z uprawy.
Strona 26 z 30
Poprzednie uwolnienia
10. INFORMACJE O WYNIKACH POPRZEDNICH ZAMIERZONYCH UWOLNIEŃ GMO DO ŚRODOWISKA
Dane o poprzednich uwolnieniach
Informacje o wynikach poprzednich zamierzonych uwolnień GMO do środowiska
................................................................................................................................................................................
a) Data wydanej zgody
.....................................
Numer wydanej zgody
.....................................
Początek
.....................................
Koniec
.....................................
Czas uwolnienia
................................................................................................................................................................................
b) Miejsce wprowadzenia
.....................................
c) Cel wprowadzenia
................................................................................................................................................................................
d) Obserwacje po wprowadzeniu
................................................................................................................................................................................
e) Wnioski z poprzedniego wprowadzenia
................................................................................................................................................................................
f) Rezultaty wprowadzenia związane z ryzykiem dla zdrowia ludzi i środowiska
................................................................................................................................................................................
g) Wnioski dotyczące kumulatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko
................................................................................................................................................................................
Strona 27 z 30
Komentarze
11. KOMENTARZE I UWAGI DODATKOWE, INNE INFORMACJE, UZNANE PRZEZ UZYTKOWNIKA ZA
WAŻNE DLA ZACHOWANIA BEZPIECZEŃSTWA
Komentarze i uwagi dodatkowe
................................................................................................................................................................................
Strona 28 z 30
Załączniki
12. ZAŁĄCZNIKI
1) Ocena zagrożenia przygotowana dla uwalnianych
organizmów genetycznie zmodyfikowanych
02-02_2007_ocena.doc
2) Dokumentacja związana z opracowaniem
oceny zagrożenia wraz ze wskazaniem metod
przeprowadzenia tej oceny
brak
3) Techniczna dokumentacja zamierzonego
uwolnienia
02-02_2007_techniczna.doc
4) Program działania w przypadku zagrożenia dla
zdrowia ludzi lub dla środowiska związanego z
zamierzonym uwolnieniem
02-02_2007_awaria.doc
5) Mapa wektora
02-02_2007_wektor.doc
6) Plany pól doświadczalnych
02-02_2007_MapMlochow.doc
7) Streszczenie wniosku
02-02_2007_SNIF_ang.doc
DOKUMENTY DODAWANE PRZEZ PRACOWNIKA MINISTERSTWA ŚRODOWISKA
Nazwa załącznika
Wniosek
Załącznik
02-02_2007_wniosek.doc
Nazwa załącznika
Sprawozdanie końcowe
Załącznik
02-02_2007_sprawozdanie_koncowe.pdf
Nazwa załącznika
Sprawozdanie 2010 rok
Załącznik
02-02_2007_sprawozdanie_2010.doc
Strona 29 z 30
Strona 30 z 30

Dane ogólne

Transkrypt

Podobne dokumenty

liście do przewodniczącego Barroso oraz innych

Świat Według Monsanto - dokumentalny film o GMO - Joga-Joga

Żywność modyfikowana genetycznie

Esej z GMO - Marcin Filipecki

Zużyty olej - Ekoportal.eu

Geny nie są na sprzedaż! Tradycyjne i

AMERYKAŃSKA INWAZJA NA POLSKĘ? Trzy powody, by

sprawozdanie 2015 - Oficjalna strona Stowarzyszenia Polska Wolna