W drodze do brzegu życia Tom XIII
Transkrypt
W drodze do brzegu życia Tom XIII
W drodze do brzegu życia Tom XIII Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Wydział Nauk o Zdrowiu W drodze do brzegu życia Tom XIII Praca zbiorowa pod redakcją Prof. dr hab. med. Elżbiety Krajewskiej-Kułak Dr n. med. Cecylii Reginy Łukaszuk Dr hab. n. o zdrowiu Jolanty Lewko Prof. dr hab. n. med. Wojciecha Kułaka Białystok 2015 Recenzenci Prof. dr hab. n. med. Kornelia Kędziora-Kornatowska Prof. dr hab. n. med. Irena Wróńska ISBN - 978-83-937785-5-3 Wydanie I Białystok 2015 Opracowanie graficzne: Agnieszka Kułak Druk: „Duchno” Piotr Duchnowski, 15–548 Białystok, Zaściańska 6 Umiera się nie po to, by przestać żyć, lecz po to, by żyć inaczej Paulo Coelho Szanowni Państwo Albert Einstein twierdził, że „Najważniejszym z ludzkich wysiłków jest dążenie do przestrzegania norm moralnych. Od tego zależy nie tylko nasza wewnętrzna równowaga, ale wręcz samo nasze istnienie. Moralność sprawia, że życie staje się piękne i godne”, stąd autorzy monografii podejmują tematy trudne, niejednokrotnie kontrowersyjne, budzące lęk i dylematy etyczne. Podejmują w niej także próbę dyskusji nad kwestiami związanymi z okresem żałoby i osierocenia oraz miejscem tanatoedukacji w opiece medycznej, aby sprawdzić prawdziwość słów Jandy Nelson, że „żałoba to dom, który znika ilekroć ktoś zapuka do drzwi, dom, który wzlatuje w powietrze przy najlżejszym powiewie, który wkopuje się w ziemię, kiedy wszyscy śpią...” Tradycyjnie w monografii zawarto rozdziały dotyczące śmierci społecznej, określanej słowami Antoniego Kepińskiego jako śmierć, która „równa się dla człowieka śmierci biologicznej”. Przybliżono także zadania pracowników ochrony zdrowia w zwalczaniu dyskryminacji, stygmatyzacji, agresji oraz uzależnień, bo jak twierdził Jan Paweł II, "Byłoby rzeczą w najwyższym stopniu niegodną człowieka i zaprzeczeniem wspólnego człowieczeństwa, gdyby dopuszczało się do życia społecznego, a więc także do pracy, tylko osoby pełnosprawne, gdyż w ten sposób popadałoby się w niebezpieczną formę dyskryminacji słabych i chorych ze strony silnych i zdrowych. Praca w znaczeniu przedmiotowym także w takich okolicznościach musi być podporządkowana godności człowieka, podmiotowi pracy, a nie korzyści ekonomicznej." Wreszcie poruszono także szeroko rozumiane problemy wielokulturowości w medycynie, nad postrzeganiem różnych kultur przez inne narody, wizją zdrowia, choroby i śmierci w różnych kulturach, kulturowymi uwarunkowaniami w poszczególnych dziedzinach medycyny, miejscem medycyny niekonwencjonalnej w terapii, bo jak twierdzo Karl Rahner, „Tolerancja jest to gotowość przyznania przedstawicielowi innego światopoglądu tej samej dozy inteligencji i dobrej woli, co sobie”. Jako autorzy monografii mamy nadzieję, że jej czytelnicy potwierdzą słuszność słów dr. Edwarda Bacha, że „Nie ma chorób, tylko chorzy ludzie. Choroba nie jest żadnym okrucieństwem, czy karą, lecz tylko i wyłącznie korektą: instrumentem, którym posługuje się nasza dusza w celu zwrócenia uwagi na nasze błędy, aby w ten sposób uchronić nas przed większymi pomyłkami, żeby nam przeszkodzić w wyrządzeniu jeszcze większych szkód - i nas przywrócić na drogę prawdy i światła, z której nie powinniśmy byli nigdy zejść” Redaktorzy podręcznika Prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak Dr n. med. Cecylia R. Łukaszuk Dr hab n.o zdrowiou Jolanta Lewko Prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak Spis treści ETYKA, HUMANIZM, MEDYCYNA Zabielski Józef: Śmierć i żałoba jako moralno-kulturowe wyzwanie współczesności……………………………………………………………….…….. Leśniewski Krzysztof: Osoba ludzka wobec decyzji obdarowywania swoim ciałem w obliczu śmierci mózgowej……………………………………………………….. Baczewska Bożena, Binnebesel Józef, Block Bogusław L., Glaza Michał, Kulik Agnieszka, Musiał Dagmara, Rydz Elżbieta, Stelcer Bogusław, Wojciechowska Krystyna: Pomiędzy życiem a nieżyciem. Psychologiczna analiza dynamiki egzystencjalnej w przebiegu choroby nowotworowej……………………..………… Sojka Jerzy: Ewangelicka perspektywa na problem zaniechania terapii – przykład dyskusji niemieckiej………………………………………………………...………... Sawicki Adam: Refleksja o śmierci w świecie sukcesu…………………..…………. Kazberuk Grzegorz: Dziś nie sztuką jest zabić, ale zabić tak by uczynić z tego sztukę ……………………………………………………………………..….………. Żurawski Jacek A.: Relacjonowanie wydarzeń tragicznych przez dziennikarzy. Aspekty prawne i etyczne…………………………………………………..……….. Marcinkowski Jerzy T., Klimberg Aneta: Czy przypadek odebrania władzy rodzicielskiej ciężko choremu somatycznie ojcu potwierdza opinię, że sądy rodzinne działają według zasady „lepsza najgorsza matka niż najlepszy ojciec”?....... Kowalska Anna Małgorzata: Śmierć – wachlarz medialnych emocji………………... Twardowska-Rajewska Jolanta, de Mezer Joanna: Problemy etyczne u schyłku życia – terapia uporczywa………………………………………………..…………... Okurowska Magdalena, Rolka Hanna, Kowalewska Beata, Jankowiak Beata: Trudne etycznie dylematy w opinii społecznej……………………………..………... Rolka Hanna, Jankowiak Barbara, Kowalewska Beata: Klonowanie – potępić czy może akceptować?........................................................................................................ Tymosiak Patrycja, Rolka Hanna, Kułak Wojciech, Kowalewska Beata, Jankowiak Barbara: Postawy młodzieży studiującej na kierunkach zarządzanie, inżynieria biomedyczna, pielęgniarstwo wobec eutanazji……………………………………… Warchoł Ewa, Rolka Hanna, Piechocka Dorota, Krajewska-Kułak Elżbieta, Kowalewska Beata, Jankowiak Beata, Kondzior Dorota: Analiza postaw studentów województwa podlaskiego na temat procedury zapłodnienia in vitro…………………. Szymańska Marta, Ścisłowska Natalia, Futyma Monika, Żemojduk Dominika, Kulesza-Brończyk Bożena: Śmierć szansą na życie – aborcja………………………. Surgiewicz Milena, Sharif Ariana, Gołębiewska Agata: Wiedza społeczeństwa polskiego na temat możliwości przeszczepienia szpiku kostnego…………………… Klimaszewska Krystyna, Kondzior Dorota, Jankowiak Barbara, Kowalewska Beata, Baranowska Anna , Kowalczuk Krystyna, Rolka Hanna, Krajewska – Kułak Elżbieta: Transplantologia wczoraj i dziś……………………………………………. 9-19 20-34 35-75 76-90 91-99 100-109 110-129 130-133 134-142 143-152 153-167 168-177 178-199 200-222 223-232 233-245 246-255 PROBLEMY OPIEKI PALIATYWNEJ/HOSPICYJNEJ Pokusa-Baran Anna, Kulik Halina, Dobrzyń-Matusiak Dorota: Funkcjonowanie i rola rodziny w opiece nad dzieckiem wentylowanym mechanicznie metodą inwazyjną w warunkach domowych………………………………………………... 256-270 Hołownia Elżbieta, Sierakowska Matylda, Elżbieta Krajewska-Kułak: Problemy psychologiczne i pielęgnacyjne rodzin i opiekunów nieprofesjonalnych w opiece nad osobami z chorobą nowotworową……………………………………………… Kułak Agnieszka, Kułak Piotr, Grzegorz Bejda: Klątwa Ondyny w medycynie…… Stępień Renata, Wiraszka Grażyna, Zdziebło Kazimiera, Wieczorek Anna: Problemy funkcjonalne i jakość życia chorych objętych stacjonarną opieką hospicyjną……………………………………………………………………………. Kupcewicz Ewa, Borkowska Barbara, Wołosewicz Iwona, Kędzia Alina: Akceptacja choroby a stosowane strategie radzenia sobie z doświadczanym bólem nowotworowym……………………………………………………………………… Krzyżanowska-Grycel Eyta, Grycel Sławomir, Tokajuk Anna, Car Halina: Nowotwory a cukrzyca– implikacje kliniczne insuliny……………………………... Kopcych Bożena Ewa, Tokajuk Anna, Zalewska Anna, Chilińska-Kopko Ewelina, Glińska Karolina: Owrzodzenia nowotworowe wyzwaniem dla pielęgniarskiej opieki domowej……………………………………………………………………… 271-282 283-296 297-306 307-322 333-344 345-356 ŻAŁOBA, CZYLI OSIEROCENIE Komarnicka – Jędrzejewska Olga: Kamienne Anioły - Miłość zamknięta w kamieniu……………………………………………………………………………. Śleziona Mariola, Graf Lucyna, Ptaszek Gabriela, Stołecka Barbara, Mroczkowska Renata, Gurowiec Piotr Jerzy: Żałoba jako manifestacja straty w aspekcie wielokulturowym………………………………………………………. Konczelska Katarzyna: Małżeństwo w obliczu śmierci dziecka…………………… Krajewska-Kułak Elżbieta, Chadzopulu Antygona, Łukaszuk Cecylia, Guzowski Andrzej: Funeralna biżuteria okresu żałoby……………………………………….. 357-367 368-376 377-397 398-415 TANATOEDUKACJA Gnus Jan, Małek Dorota, Winter Paweł, Kasperczak Michał, Ferenc Stanisław, Zając Bernard, Witkiewicz Wojciech: Tanatologia lekarska jako sztuka dobrego umierania……………………………………………………………………………. Tworkowska Anna: Pietyzm wobec zwłok, jako norma społeczna………………… Dobińska Żaneta, Lisiak Henryk: Śmierć oczami mistyka na przykładzie „Nocy ciemnej” św. Jana od Krzyża……………………………………………………….. Graf Lucyna, Śleziona Mariola, Stołecka Barbara, Ptaszek Gabriela, Mroczkowska Renata, Gurowiec Piotr: „Memento mori”–przygotuj się do śmierci……………………………………………………………………………….. Ptaszek Gabriela, Stołecka Barbara, Mroczkowska Reanta, Graf Lucyna, Śleziona Mariola, Gurowiec Piotr: Sztuka prowadzenia rozmowy z dzieckiem umierającym w szpitalu i jego rodzicami………………………………………………………….. Kułak Piotr, Gościk Elżbieta: Diagnostyka obrazowa w diagnostyce pośmiertnej Pasieka Ewa, Lewandowski Jacek: Zastosowanie rentgenodiagnostyki klasycznej w identyfikacji zwłok i szczątków ludzkich………………………………………… Gnus Jan, Krzak Łukasz, Molęcki Daniel, Paprocka-Borowicz Małgorzata, Dawidczyk Piotr, Podlawska Paulina, Fernec Stanisław, Zajac Bernard: Rola lekarza dentysty w identyfikacji szczątków ludzkich – przegląd piśmiennictwa…… Gnus Jan, Kasperczak Michał, Winter Paweł, Małek Dorota, Ferenc Stanisław, Zając Bernard, Witkiewicz Wojciech: Śmierć człowieka, a śmierć mózgu………… 416-422 423-431 432-436 437-442 443-449 450-463 464-472 473-482 483-490 PROBLEMY WIELOKULTUROWOŚCI W MEDYCYNIE Sarosiek Justyna - Mangowa miłość. Doświadczenia z afrykańskiej misji. Wspomnienia z Zambii……………………………………………………………... Chadzopulu Antygona, Krajewska-Kułak Elżbieta, Łukaszuk Cecylia, Kułak Agnieszka, Bejda Grzegorz, Cybulski Mateusz, Theodosopoulou Eleni: Medyczna moc kamieni szlachetnych………………………………………………………….. Zdziebło Kazimiera, Nowak-Starz Grażyna, Stępień Renata, Wiraszka Grażyna: Kulturowe i społeczne bariery w opiece zdrowotnej………………………………. Łasak Dorota, Miarka Joanna, Śleziona Mariola, Graf Lucyna, Ingram Paulina: Kulturowe aspekty opieki pielęgniarskiej nad pacjentami wyznającymi judaizm…. Twardowska – Rajewska Jolanta: Otyłość w kulturze odrzucenia - od zdrowia do helsizmu…………………………………………………………………………….. Laskowski Karol: Problematyka uchodźctwa w Polsce…………………………... Laskowski Karol: Stosunek Polaków do uchodźców i obcokrajowców…………… Van Damme Małgorzata, Sarosiek Justyna, Borowska Emilia, Van DammeOstapowicz Katarzyna: Kraina Otwartych Okiennic………………………………. 491-510 511-529 530-540 541-551 552-558 559-569 570-581 582-588 ŚMIERĆ SPOŁECZNA Kowalczuk Krystyna, Krajewska- Kułak Elżbieta, Sarnacka Emilia, Klimaszewska Krystyna, Kondzior Dorota, Kowalewska Beata, Sieniawska Ewa, Góralczyk Małgorzata: Podejście do chorych psychicznie na przestrzeni dziejów w różnych cywilizacjach…………………………………………………………… Jankowiak Barbara, Bujalska Dorota, Kondzior Dorota, Kowalewska Beata, Rolka Hanna, Klimaszewska Krystyna, Krajewska – Kułak Elżbieta: Postawy społeczeństwa wobec osób chorych psychicznie………………………………...... Krajewska-Kułak Elżbieta, Łukaszuk Cecylia, Guzowski Andrzej, Cybulski Mateusz: Syndrom chodzącego trupa………………………………………………. Stołecka Barbara, Ptaszek Gabriela, Śleziona Mariola, Graf Lucyna, Mroczkowska Renata, Gurowiec Piotr: Postawy społeczne, które przyczyniają się do stygmatyzacji osób z niepełnosprawnością intelektualną…………………….......... Twardowska – Rajewska Jolanta: Relacje międzypokoleniowe – dziadkowie – wnuki: konflikt czy współpraca…………………………………………………….. Burak Anna, Kłopocka Maria, Cierzniakowska Katarzyna, Dembna Iwona, Zacniewski Robert: Pacjent bezdomny - od nietolerancji do dyskryminacji ……… Koncewicz Dorota: Opinia studentów i słuchaczy zawodów medycznych na temat osób niesłyszących…………………………………………………………………. Futyma Monika, Żemojduk Dominika, Ścisłowska Natalia, Szymańska Marta, Kulesza-Brończyk Bożena: Czy kobiecość może umrzeć? - trudne momenty w życiu kobiety……………………………………………………………………….. 589-598 599-613 614-626 627-633 634-643 644-663 664-683 684-695 ZADANIA PRACOWNIKÓW OCHRONY ZDROWIA W ZWALCZANIU DYSKRYMINACJI, STYGMATYZACJI, AGRESJI I UZALEŻNIEŃ Kicel Katarzyna, Kieżel Emilia, Kopcych Bożena, Zalewska Anna, ChilińskaKopko Ewelina, Waszkiewicz Napoleon: Wielowymiarowość przyczyn i konsekwencji nadużywania alkoholu………………………………………………. 696-704 Zalewska-Ćwikła Martyna, Kowalczuk Krystyna, Krajewska - Kułak Elżbieta: Konsumpcja alkoholu przez studentów uczelni wyższych w Białymstoku………... Zalewska-Ćwikła Martyna, Kowalczuk Krystyna: Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzież akademicką…………………………………….. Kowalczuk Krystyna, Krajewska-Kułak Elżbieta, Klimaszewska Krystyna, Kondzior Dorota, Kowalewska Beata, Jankowiak Barbara, Rolka Hanna: Wybrane zjawiska patologiczne w miejscu pracy………………………………….. Czajkowska-Fiesio Jolanta: Przestrzeganie zasad etyki wobec psychicznie chorych na przestrzeni wieków. Doświadczenia własne na przykładzie chorych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo izolowanych w warunkach więziennej służby zdrowia…………………………….. Janiszewska Mariola, Barańska Agnieszka, Skiba Joanna, Zabłocka Kamila, Dziedzic Małgorzata, Węgorowski Paweł: Wiedza personelu medycznego na temat zespołu dziecka krzywdzonego……………………………………………… Jankowiak Barbara, Kiszycka Magdalena, Rolka Hanna, Kowalewska Beata, Kowalczuk Krystyna, Klimaszewska Krystyna, Krajewska-Kułak Elżbieta: Stygmatyzacja osób uzależnionych od alkoholu……………………………………….. Janiszewska Mariola, Barańska Agnieszka, Firlej Ewelina, Kryk Aneta, Sokołowska Anna: Poczucie wypalenia zawodowego jako zagrożenie XXI wieku 705-716 717-729 730-740 741-760 761-779 780-794 795-808