docListopad 2015 - Strefa Zdrowia dla Każdego
download 
Reklamacja Transkrypt
Listopad 2015 - Strefa Zdrowia dla Każdego
listopad 2015/140 Antybiotyki Skuteczny lek, nie panaceum www.estrefazdrowia.pl CUKRZYCA SENIORA Fakty i mity ZAKWASZENIE ORGANIZMU Vademecum pacjenta DRODZY CZYTELNICY, 22 23 MAMY I DZIECKA 26 STREFA 14 Gdy dziecko jest ofiarą – przemoc wobec dzieci 16 1000 gramów szczęścia – wcześniactwo 18 Sposoby na kolkę niemowlęcą – infografika 19 Dlaczego dziecko mówi „dlaczego”? STREFA WIEDZY 4 Uwaga na infekcje oczu Za dużo cukru Tylko z upoważnieniem Jedz marchew! 5 Liczby numeru Pomiar glukozy bez bólu TEMAT NUMERU 6 Jak walczyć z bezsennością – wywiad ze specjalistą zaburzeń snu STREFA ZDROWIA 30+ 10 3 pytania do laryngologa 11 5 sposobów na infekcje intymne u kobiet 12 Odetchnij pełną piersią – wszystko o zapaleniu płuc STREFA ZDROWIA SENIORA 20 Cukrzyca seniora – fakty i mity 22 Gdy życie traci smak – problemy z apetytem STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO 24 Bolesny problem – kamica nerkowa 26 Skuteczny lek, ale nie panaceum – antybiotyki – vademecum pacjenta 28 Zakwaszenie organizmu co łączy Rogera Federera, Michaela Phelpsa i Marię Szarapową? Oprócz tego, że są wybitnymi sportowcami – mistrzami w swoich dyscyplinach, każdy z nich wiele czasu poświęca na sen. – Jeśli nie śpię 10 do 11 godzin dziennie, to coś jest nie tak – powiedział kiedyś Federer. – Dla mnie sen to połowa treningu – mówi Jarod Shoemaker, reprezentant USA w triathlonie. Dlaczego powołuję się na wypowiedzi tych zawodników? W aktualnym wydaniu naszego magazynu szczególnie polecamy artykuł dotyczący snu, który często określa się mianem najtańszego, ale przede wszystkim niezbędnego lekarstwa. Ludzka natura sprawia jednak, że wiele osób, rzeczy czy sytuacji doceniamy dopiero po czasie albo – co gorsza – gdy je tracimy lub pojawiają się problemy. Podobnie jest ze snem. O tym, jak ważny jest dla naszego organizmu, zazwyczaj przekonujemy się, gdy pojawią się nieprawidłowości. Zachęcam do lektury wywiadu ze specjalistą zaburzeń snu, w którym przeczytają Państwo m.in. o przyczynach problemów ze snem oraz jak sobie pomóc w przypadku, gdy nie śpimy dobrze i odpowiednio długo. Niewystarczająca długość nocnego wypoczynku może być także przyczyną osłabienia odporności organizmu, co sprzyja nawracającym infekcjom. Z symptomami grypy czy przeziębienia często radzimy sobie domowymi sposobami lub dostępnymi bez recepty farmaceutykami. Jednak musimy być czujni, bo zwykłe przeziębienie może zamienić się w dużo groźniejszą chorobę, np. zapalenie płuc. Na chorobę tę rocznie zapada nawet 7 proc. ludności świata. O tym, jak ważna jest szybka diagnoza, jakie są typowe objawy zapalenia płuc i jak przebiega proces leczenia, przeczytają Państwo w artykule „Odetchnij pełną piersią”. Zachęcam do lektury. STREFA RELAKSU 30 Krzyżówka Joanna Januszewska Redaktor naczelna WYDAWCA: Centrala Farmaceutyczna CEFARM SA, ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa Redaktor naczelna: Joanna Januszewska, Konsultacja programowa: Dział Marketingu CF CEFARM SA, tel. 22 634 01 61, Biuro reklamy: [email protected], tel. 22 634 02 81, Druk: Business Point Sp. z o.o. REALIZACJA: PressToRead, ul. Sienkiewicza 5, 43-100 Tychy, www.presstoread.pl Zdjęcia: www.shutterstock.com ZNAJDŹ NAS NA FACEBOOKU Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych reklam, ma prawo do odmowy przyjęcia materiałów reklamowych bez podania przyczyny. Przed użyciem każdego preparatu zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowania oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. www.facebook.com/ strefazdrowiadlakazdego STREFA WIEDZY UWAGA NA INFEKCJE OCZU Naukowcy z Centrum Medycznego Langone Uniwersytetu Nowojorskiego udowodnili, że noszenie soczewek kontaktowych może prowadzić do zmian w mikrobiomie, czyli składzie bakteryjnym oczu. Zwiększa to ryzyko wystąpienia infekcji tego narządu, np. zapalenia rogówki czy spojówek. Ryzyko zakażenia powinno zmniejszyć właściwe stosowanie oraz przechowywanie soczewek. Na ich powierzchni mogą gromadzić się osady lipidowo-białkowe, które są pożywką dla drobnoustrojów, dlatego soczewki wielokrotnego użytku należy czyścić i dezynfekować specjalnym płynem za każdym razem, gdy są zdejmowane. Użytkownicy powinni pamiętać także o starannej higienie rąk przed zakładaniem i zdejmowaniem szkieł kontaktowych. Soczewki należy także regularnie wymieniać, w zależności od zaleceń producenta – co dwa tygodnie lub co jeden, trzy lub sześć miesięcy. ZA DUŻO CUKRU TYLKO Z UPOWAŻNIENIEM Badania brytyjskich naukowców z Naukowej Komisji Doradztwa Żywieniowego wykazały, że nie więcej niż 5 proc. przyjmowanych dziennie kalorii powinno pochodzić z dodawanego do żywności cukru. Ilość ta równa się zawartości mniej więcej siedmiu łyżeczek. Zdecydowana większość społeczeństwa przekracza tę dawkę dwukrotnie. Zdaniem badaczy ograniczenie ilości spożywanego cukru przyniosłoby wymierne efekty przede wszystkim w poprawie stanu uzębienia czy zmniejszeniu otyłości. Najwięcej cukru znajduje się w słodkich napojach gazowanych, słodyczach, wyrobach cukierniczych, dosładzanych sokach owocowych oraz płatkach śniadaniowych. W przypadku śmierci pacjenta dostęp do dokumentacji medycznej dotyczącej jego leczenia możliwy jest jedynie, gdy wyraził on wcześniej na to pisemną zgodę. W sytuacji jej braku dokumenty, zgodnie z prawem, nie zostaną wydane osobie postronnej. Rzecznik praw pacjenta wskazuje, że wyjątkiem może być skorzystanie z upoważnienia złożonego w innej placówce medycznej. W takiej sytuacji dokument powinien mieć charakter ogólny, tj. nie wskazywać na jeden ośrodek leczniczy, ale informować o wyrażeniu zgody na wgląd wskazanej osoby do akt medycznych konkretnego pacjenta. Warunkiem koniecznym jest podanie danych takich jak: imię, nazwisko, numer PESEL oraz seria i numer dowodu osobistego osoby upoważnionej. JEDZ MARCHEW! Warzywo to znane było już w starożytności, ale dopiero w XIV wieku wyhodowano znaną nam pomarańczową odmianę marchwi o słodkawym smaku. Obecnie dostępnych jest ponad 60 różnych jej podgatunków – w tym np. najbardziej rozpowszechnione pomarańczowe (karotka czy amsterdamka), czarne (azjatycka), białe lub żółte (dzika). Marchew jest bogatym źródłem witamin C, E, H, K, PP oraz z grupy B i składników mineralnych, takich jak: wapń, fosfor, żelazo, potas, sód, miedź, cynk, kobalt i magnez. Dzięki zawartości beta-karotenu, z którego w naszym organizmie powstaje witamina A, regularne spożywanie marchwi wpływa pozytywnie na stan skóry (nadaje jej koloryt) i wzroku, ponieważ jest on składnikiem barwnika wzrokowego występującego w siatkówce oka, co pozwala widzieć lepiej w półmroku. Warzywo to bogate jest także we flawonoidy, które, podobnie jak witaminy A, C i E, zwalczają wolne rodniki odpowiedzialne m.in. za powstawanie nowotworów oraz przedwczesne starzenie się organizmu. 4 LICZBY POMIAR GLUKOZY NUMERU* BEZ BÓLU CO 1 MINUTĘ na świecie umiera 1 osoba z powodu powikłań grypy 202-KROTNIE wzrasta ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań u osób w podeszłym wieku chorujących przewlekle w stosunku do zdrowych osób dorosłych 33 PROC. zakażeń wirusem grypy przebiega bezobjawowo 2015 to rok walki z powikłaniami pogrypowymi * dane VII Dorocznej Debaty Ekspertów Flu Forum 2015 Studenci Wojskowej Akademii Technicznej pracują nad pierwszym na świecie systemem do bezinwazyjnego pomiaru glukozy o nazwie iSULIN. W tradycyjnym badaniu glukometrem wykorzystywane są techniki chemiczne, do których konieczna jest próbka krwi. Młodzi naukowcy uważają, że poziom glukozy we krwi będzie można poznać również dzięki zastosowaniu technik optycznych. Światło, które jest falą elektromagnetyczną, przechodzi przez skórę palca i badany jest jej sygnał odbity od tkanek. Na podstawie tej bezbolesnej i nieinwazyjnej analizy można poznać niektóre parametry życiowe ludzkiego organizmu takie jak tętno, ciśnienie, ale także poziom glukozy we krwi. Jak przekonują pomysłodawcy projektu, dla diabetyka oznacza to przeprowadzenie badania dyskretnie oraz bez bólu. Prototypowe urządzenie pomiarowe wielkością przypomina zegarek na rękę i za pośrednictwem modułu Bluetooth połączone jest ze smartfonem, na którym zainstalowana jest dedykowana aplikacja. Żeby wykonać pomiar, wystarczy na chwilę przyłożyć palec do specjalnego sensora (diody) i odczytać wynik badania na ekranie telefonu. Opracowała: Małgorzata Milian-Lewicka REKLAMA 5 TEMAT NUMERU JAK WALCZYĆ Z BEZSENNOŚCIĄ? O PRZYCZYNACH CHRONICZNEJ BEZSENNOŚCI ORAZ SPOSOBACH NA ZDROWY SEN ROZMAWIAMY Z LEK. MED. MARZENĄ MISZCZYK-STOKŁOSĄ Z PORADNI ZABURZEŃ SNU W KATOWICACH. 6 „Strefa Zdrowia dla Każdego”: W jaki sposób identyfikuje się zaburzenia snu i odróżnia je od tymczasowej bezsenności wywołanej np. stresem? lek. med. Marzena Miszczyk-Stokłosa: Zaburzenia mogą występować pod postacią niekontrolowanej senności (narkolepsja), bezdechu sennego czy tzw. chodzenia podczas snu (somnambulizm), a przede wszystkim bezsenności, czyli problemów z zasypianiem lub utrzymaniem snu, zbyt wczesnym budzeniem się lub snem, który nie daje wypoczynku. Aby objawy były traktowane jako nieprawidłowość, muszą prowadzić do gorszego samopoczucia lub zaburzać funkcjonowanie pacjenta w ciągu dnia. Dodatkowo powinny występować przez co najmniej jeden miesiąc – trzy razy w tygodniu lub częściej. Obiektywnymi wyznacznikami zaburzeń snu oraz skali problemu są więc: czas trwania objawów, ich częstotliwość oraz stopień, w jakim wpływają na codzienne życie pacjenta. Z którymi z wyżej wymienionych zaburzeń spotyka się Pani najczęściej? 30 proc. osób narzeka na problemy ze snem, a 10 proc. cierpi na chroniczną bezsenność M.M.-S. Przede wszystkim z bezsennością objawiającą się na kilka sposobów. Najczęściej jest to niemożność zaśnięcia, której często towarzyszy wieczorny lęk przed położeniem się spać. Przez głowę przechodzi potok myśli, pacjent godzinami męczy się w łóżku, patrząc na zegarek, a sen nie przychodzi. Drugi rodzaj zaburzeń to niemożliwość utrzymania snu. Pacjentowi udaje się zasnąć, ale po kilku godzinach zaczyna odczuwać niepokój i budzi się. Od tego momentu drzemka jest płytka, co nie pozwala mu na odpowiedni wypoczynek. Kolejny typ bezsenności to wczesne pobudki. Najczęściej dotyczy osób, które budzą się o czwartej rano i właściwie mogą już rozpocząć dzień. Pacjentom cierpiącym na niemożność zaśnięcia towarzyszą często niepokój oraz dręczące i natrętne myśli, a czasem nawet napady lęku. Bezsenność może być przemijająca lub przewlekła. Przyczyną pierwszej z wymienionych jest najczęściej stres – przeżywanie trudnego momentu albo ważnej zmiany w życiu. Kiedy niepokój ustąpi, zniknie również bezsenność. Jakie są najczęstsze powody zaburzeń snu? M.M.-S. Istnieje wiele czynników, które przyczyniają się do powstawania tego schorzenia. Do tych społecznych możemy zaliczyć: przeciążenie pracą, chorobę, wygórowane oczekiwania innych osób, 7 TEMAT NUMERU czynniki środowiskowe, jak np. hałas, nadużywanie substancji psychoaktywnych czy stosowanie niewłaściwych leków. Wśród ważnych przyczyn psychofizycznych, które mogą powodować bezsenność, podaje się m.in. zbyt wysoki poziom ekscytacji psychofizycznej w czasie poprzedzającym zaśnięcie, brak umiejętności zamykania emocji i spraw minionego dnia, skłonność do myślenia obsesyjno-katastroficznego, obawa przed porażką, uczucie złości czy skłonność do perfekcjonizmu. Jak wynika z raportu TNS Polska z 2012 roku, Polacy jako najczęstsze powody problemów ze snem podają zdenerwowanie i stres (41 proc. respondentów), problemy osobiste (23 proc.), kłopoty finansowe (22 proc.), problemy w pracy (14 proc.), nieregularny tryb życia (11 proc.) i pogodę (10 proc.). Trudno zatem jednoznacznie ustalić przyczyny, bo przecież można też się zastanowić, na ile problemy z zasypianiem wynikają z sytuacji życiowej, a na ile bezsenność jest powodem złego samopoczucia i problemów życiowych. Do tego trzeba też dodać takie elementy jak ignorowanie własnego zegara biologicznego (opóźnianie najlepszej pory na zaśnięcie), stosowanie wieczorem używek (papierosów, alkoholu, kofeiny) czy niewłaściwą higienę zasypiania: rozmyślanie w łóżku, planowanie następnego dnia, roztrząsanie nieprzyjemnych zdarzeń czy oglądanie filmów lub programów, które wzbudzają nadmierne emocje. Czy istnieją czynniki natury genetycznej, socjologicznej lub psychologicznej, które zwiększają podatność na bezsenność? M.M.-S. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo jesteśmy zestresowani w ciągu dnia. Mimo że pozornie posiadamy motywację i wykonujemy wszystkie działania zgodnie z planem, to tkwimy w nieustającym napięciu. To może powodować spadek REKLAMA 8 naszej mobilności i doprowadzić do bezsenności. Ponadto trudno się nam relaksować i w ten sposób rozładować napięcie. Powodem takiej sytuacji jest tempo życia, większe odizolowanie społeczne (rozpad rodzin), słabnące więzi międzyludzkie, wyższe wymagania (perfekcjonizm). Zaburzenia snu występują w całym społeczeństwie, jednak faktycznie niektóre grupy osób są na nie bardziej narażone. Przede wszystkim seniorzy, u których częściej występują zaburzenia oddychania w czasie snu, ale też pogarsza się jakość oraz ilość snu głębokiego. Zmiany te mogą być związane z redukcją ilości neuronów i zaburzeniem regulacji okołodobowego rytmu dnia, za które odpowiada jądro skrzyżowania położone w przedniej 20-30 proc. dorosłej populacji krajów zachodnich skarży się na problemy ze snem. Prognozy wskazują, że problem ten będzie się nasilał części podwzgórza. Bardziej podatne są też kobiety. Wynika to m.in. ze zmian stanu hormonalnego – poczynając od cyklu menstruacyjnego, poprzez ciążę, aż do menopauzy. Częstość występowania bezsenności u kobiet rośnie w okresie menopauzy i w wieku pomenopauzalnym. Na zaburzenia snu cierpią pacjenci z przewlekłymi zespołami bólowymi (zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa, bóle mięśniowe i tkanki łącznej, dolegliwości nowotworowe) czy z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego (refluks żołądkowo-przełykowy, zespół jelita drażliwego, czynnościowa niestrawność). Problemy z długością czy jakością snu pojawiają się także u osób z chorobami układu krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, niewydolność lub zawał serca, udar mózgu), układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelowa), zaburzeniami metabolicznymi (otyłość, cukrzyca) czy hormonalnymi (akromegalia, niedoczynność tarczycy). Co można doradzić osobie, która zmaga się z tym problemem? M.M.-S. Należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Przede wszystkim, jeśli chcemy bez problemu zasnąć i spać do samego rana, powinniśmy: być aktywni fizycznie, unikać drzemek w ciągu dnia, zrezygnować ze środków pobudzających i dodających energii (kofeiny, nikotyny) oraz wystrzegać się alkoholu – zwłaszcza wieczorem. Warto także zachowywać jednakowe godziny zasypiania i wstawania. Nie bez znaczenia jest też dieta – przed snem należy spożywać wyłącznie lekkie posiłki, ponieważ w nocy spada tempo metabolizmu organizmu i próby przetworzenia kalorycznej kolacji mogą utrudniać zaśnięcie. Kolejną kwestią jest cisza, spokój i komfort w sypialni. Pokój musi być przewietrzony, przyciemniony, a temperatura powietrza nie powinna być za wysoka – optymalna wartość wynosi od 18 do 21 stopni Celsjusza. Łóżko powinno się kojarzyć wyłącznie z odpoczynkiem. Jeśli sen nadal nie nadchodzi, trzeba się wyciszyć albo zacząć robić coś nudnego. Wbrew obiegowej opinii wysiłek fizyczny przed snem nie ułatwi zaśnięcia, a wręcz może doprowadzić do paradoksalnej sytuacji, w której zmęczenie będzie uniemożliwiało pogrążenie się we śnie. Od dawna naukowcy spierają się, jaka jest optymalna długość snu. Jedni mówią, że wystarczy cztery i pół godziny, inni, że minimum to siedem. Jakie jest Pani zdanie? M.M.-S. Nie wszyscy potrzebują takiej samej ilości snu w ciągu doby, by być jednakowo wyspanym i zregenerowanym. Jest to uzależnione od biologicznego rytmu dnia, uwarunkowań genetycznych, przyzwyczajeń i rodzaju wykonywanej pracy. Jednej osobie wystarczy zaledwie pięć godzin snu, by przez resztę dnia efektywnie funkcjonować, a druga nawet po ośmiu godzinach odpoczynku będzie senna i ociężała. Czas snu jest parametrem niejako wyuczonym – w dzieciństwie regulowanym przez rodziców, a wraz z rozwojem człowieka stymulowanym i wymuszanym przez sytuacje życiowe, takie jak nauka, praca czy rodzina. Zatem długość snu jest sprawą indywidualną i uzależniona jest od tego, czy pozwala na satysfakcjonujące funkcjonowanie w ciągu dnia. Do czego mogą prowadzić problemy ze snem? M.M.-S. O komfort snu warto dbać choćby dlatego, że cierpiący na bezsenność są ! i są powszechnie zalecane przez lekarzy wszystkich specjalizacji. Trzeba jednak pamiętać, że rozpoczynając ich podawanie, należy od razu myśleć o tym, kiedy będzie można je zakończyć, względnie ze stałego przyjmowania leków promujących sen przejść na ich przyjmowanie w sposób przerywany. Jest to ważne z tego względu, że środki tego typu pomagają pacjentowi zasnąć, ale nie leczą samego problemu bezsenności, bowiem tu konieczne jest znalezienie przyczyny zaburzeń. Planując strategię leczenia, należy od początku korzystać z interwencji niefarmakologicznych, o których wspominałam wcześniej. Leczenie behawioralne wzmacnia bowiem dwa fizjologiczne procesy regulujące sen człowieka: homeostatyczne zapotrzebowanie na sen i rytm okołodobowy. CZY MASZ PROBLEMY ZE SNEM? Aby to ustalić, odpowiedz na poniższe pytania: 1. Często masz problemy z zaśnięciem? – Tak/Nie 2. Budzisz się zbyt wcześnie rano? – Tak/Nie 3. Jeśli się wybudzasz w nocy, czy masz kłopoty z ponownym zaśnięciem? – Tak/Nie 4. Często czujesz się zmęczony(-a), gdy budzisz się rano? – Tak/Nie 5. Brak snu wpływa na Twój nastrój w ciągu dnia (powoduje przewrażliwienie, rozdrażnienie, przygnębienie)? – Tak/Nie 6. Brak snu wpływa na Twoją pracę w ciągu dnia (upośledza Twoją koncentrację, pamięć lub myślenie)? – Tak/Nie Jeśli na dwa lub więcej pytań odpowiedź brzmi „TAK”, koniecznie skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym. ponaddwukrotnie bardziej narażeni na chorobę wieńcową, częściej skarżą się na problemy żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, karku i krzyża. Pojawiają się: drażliwość, zaburzenia nastroju, kłopoty z pamięcią i koncentracją, a także stany lękowe. Ryzyko wystąpienia depresji wzrasta czterokrotnie. Bezsenność jest ponadto jedną z głównych przyczyn nieobecności w pracy, a także wpływa na zmniejszenie wydajności. Szczególnie niebezpieczne są objawy przewlekłych zaburzeń snu, które mogą stopniowo się nasilać, prowadząc do wyniszczenia całego organizmu. Gdy zmiana nawyków nie pomaga i kłopoty ze snem nie mijają, warto zdecydować się na wizytę w profesjonalnej poradni leczenia zaburzeń. Jak wygląda leczenie zaburzeń snu? Jakie powinny być pierwsze kroki osoby z tą przypadłością? M.M.-S. Zawsze pierwszym krokiem jest wykluczenie chorób somatycznych, psychicznych i neurologicznych. Spośród pierwotnych zaburzeń warto pamiętać o nieprawidłowościach w oddychaniu. Jeśli pacjent chrapie, ma nadwagę, skarży się na zmęczenie w ciągu dnia lub cierpi na choroby układu krążenia, należy skierować go na badanie polisomnograficzne, czyli zapis zmieniających się parametrów organizmu ludzkiego w czasie snu. Zasady leczenia farmakologicznego opierają się na lekach nasennych W jakim stopniu bezsenność jest możliwa do wyleczenia? Co decyduje o sukcesie terapii? M.M.-S. Każdy może nauczyć się zdrowo spać pod warunkiem przestrzegania zasad, o których wspominałam. Ważne jest pozbycie się mitów o tak zwanym należnym czasie snu oraz porach koniecznych do zasypiania. Konieczne jest zaakceptowanie własnej natury, zrozumienie indywidualnego rytmu dnia. Zatem jeżeli mamy naturę sowy, nie próbujmy na siłę zasypiać wcześniej, bo nasz indywidualny zegar biologiczny na to nie pozwoli, a przewlekający się czas zaśnięcia doprowadzi do sytuacji, w której wygenerujemy wewnętrzny lęk. Nie wymuszajmy również dłuższego czasu snu niż tego wymaga nasza natura. Jeżeli konieczne jest włączenie farmakoterapii, musi ona być (nawet ta doraźna) stosowana tylko pod nadzorem i w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym leczenie. Rozmawiał: Piotr Kowalski REKLAMA 9 STREFA ZDROWIA 30+ Trzy pytania do… LARYNGOLOGA NA NASZE PYTANIA ODPOWIADA DR N. MED. KATARZYNA NOWAK – specjalista otolaryngolog. „Strefa Zdrowia dla Każdego”: Czy każdy może skorzystać z pomocy laryngologa, czy są jakieś przeciwwskazania, np. natury medycznej? dr n. med. Katarzyna Nowak: Odpowiedź jest prosta – nie ma żadnych przeciwwskazań do tego, by zdecydować się na wizytę u laryngologa. Z jego pomocy może skorzystać każdy pacjent – niezależnie od wieku czy płci. Praca laryngologa polega na diagnostyce oraz leczeniu zachowawczym i operacyjnym narządów szyi i głowy człowieka, tj. gardła, uszu, nosa, krtani, a także gruczołów ślinowych czy zatok. Latem najczęściej zgłaszają się pacjenci z przewodem słuchowym zatkanym woskowiną, a w okresie jesienno-zimowym – z zapaleniem uszu. Aby skorzystać z pomocy laryngologa w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, wymagane jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez osoby borykające się z problemami z gardłem bądź uszami? K.N. Za najpowszechniejszy błąd najczęściej odpowiadają nie pacjenci, a lekarze pierwszego kontaktu, którzy na dolegli- wości związane z bólem gardła w wielu przypadkach niepotrzebnie przepisują antybiotyki. Leki te nie tylko nie pomagają, np. przy infekcjach wirusowych, ale dodatkowo obniżają odporność organizmu, prowadząc do nasilenia objawów chorób laryngologicznych. Drugim popularnym błędem jest niewłaściwe 260 tys. to średnia roczna liczba pacjentów leczonych na otolaryngologicznych oddziałach szpitalnych używanie patyczków higienicznych. Wiele osób nie wie lub zapomina o tym, że nie służą one do czyszczenia kanału słuchowego, ale małżowiny usznej, i powinny być stosowane tylko na zewnątrz ucha. Wpychanie woskowiny do wnętrza ucha podczas „czyszczenia” go patycz- kiem może skutkować bolesnym stanem zapalnym. Taki zabieg może prowadzić nawet do uszkodzenia błony bębenkowej. Mechaniczne czyszczenie nasila także produkcję woskowiny, która staje się twarda i może wywołać nieprzyjemne objawy takie jak: szumy uszne, zaburzenia słuchu lub uczucie zalegania wody w uchu. Czy mogłaby Pani wskazać jakąś nietypową sytuację, która dobrze opisuje specyfikę pracy laryngologa? K.N. Kilka tygodni temu przyszedł do mnie pacjent, który skarżył się na szumy oraz nasilający się ból w uchu. Zajrzałam i z przerażeniem odkryłam, że w środku kanału słuchowego był robak! Z rozmów z innymi otolaryngologami wiem, że niestety takie sytuacje wcale nie należą do rzadkości. W praktyce większości laryngologów zdarzały się również przypadki dzieci, które do ucha lub nosa wsadziły sobie ziarenko fasoli. Niby nic niezwykłego, ale niezauważone ziarenko może prowadzić do jednostronnego, ropnego, nieprzyjemnie pachnącego zapalenia jamy nosowej. Powoduje to niepokój rodziców i skłania ich do wizyty u specjalisty. Rozmawiał: Piotr Kowalski REKLAMA Krople do uszu dla osób dorosłych i dzieci. Mogą być stosowane przy korzystaniu z aparatów słuchowych. Od 1. roku życia. Wspomagająco w stanach zapalnych ucha. Zmniejszają obrzęk przewodu słuchowego. 10 UCHOLEK FORTE - krople do uszu UCHOLEK - krople do uszu 5 INTYMNE U KOBIET SPOSOBÓW NA INFEKCJE UPŁAWY, PIECZENIE ORAZ ŚWIĄD OKOLIC INTYMNYCH TO SYGNAŁY, ŻE W OBRĘBIE UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO TOCZY SIĘ INFEKCJA. Jak skutecznie zaradzić tym nieprzyjemnym dolegliwościom? Produkty dostępne bez recepty i leki W przypadku pojawienia się pierwszych objawów infekcji pochwy warto udać się do apteki po dostępne bez recepty środki w postaci: globulek dopochwowych zawierających szczepy bakterii probiotycznych – Lactobacillus, kremów, płynów do irygacji pochwy oraz maści. Środki farmaceutyczne tego typu powinny być używane jedynie pomocniczo. Nieprawidłowo leczona infekcja okolic intymnych niesie za sobą ryzyko rozwoju nadżerki, a w skrajnych przypadkach prowadzi do choroby nowotworowej. Każdorazowo niezbędna jest wizyta u ginekologa, który określi typ infekcji, m.in. na podstawie badania mikroskopowego wymazu z pochwy, oraz zaproponuje odpowiednią kurację miejscową lub doustną. W przypadku rzęsistkowicy lekarz zaleci metronidazol, przy infekcjach bakteryjnych – klindamycynę i metronidazol, a gdy przyczyną są grzyby – klotrimazol. Ryzyko wystąpienia infekcji intymnych wzrasta wraz z częstym przyjmowaniem antybiotyków, ponieważ niszczą one nie tylko chorobotwórcze drobnoustroje, ale także osłabiają naturalną florę bakteryjną pochwy. Z tego względu w trakcie antybiotykoterapii lub tuż po jej zakończeniu zaleca się przyjmowanie produktów z pałeczkami kwasu mlekowego. Odpowiednia higiena Właściwa higiena okolic intymnych pozwoli uniknąć powtarzających się infekcji. Do podmywania najlepiej stosować specjalnie do tego przeznaczone płyny, emulsje lub żele o neutralnym pH 5,5, dodatkowo wzbogacone o kwas mlekowy. W sprzedaży dostępne są również preparaty, które zawierają wyciąg z rumianku, nagietka, aloesu, szałwii, macierzanki czy żurawiny. W zależności od swojego składu środki te łagodzą podrażnienia, działają regenerująco, kojąco lub ochronnie. Higienę okolic intymnych należy powtarzać dwa razy ma się stałego partnera seksualnego, zawsze należy zabezpieczać się prezerwatywą. Po współżyciu wskazane jest oddanie moczu i podmycie okolic intymnych, co oczyszcza drogi rodne i układ moczowy. Jeśli kobieta przechodzi infekcję intymną, leczeniu powinien poddać się także jej partner. Dieta dziennie, zawsze myjąc się w kierunku od cewki moczowej do odbytu. Niewskazane są drażniące płyny do kąpieli, które zmieniają pH pochwy i ułatwiają tym samym rozwój infekcji. Do mycia okolic intymnych nie należy używać gąbek, które są siedliskiem bakterii i grzybów. Do osuszania narządów płciowych powinno stosować się osobny ręcznik, regularnie wymieniając go, by zapobiec rozwojowi drobnoustrojów. Jeśli infekcje intymne mają tendencję do nawracania mimo kilkukrotnego wyleczenia (także partnera seksualnego) i dbałości o higienę osobistą, przyczyną dolegliwości może być spożywanie nieodpowiednich produktów spożywczych. Zakażeniom grzybiczym sprzyja m.in. dieta bogata w węglowodany proste, warto zatem zrezygnować lub ograniczyć ilość konsumowanego białego pieczywa, łuskanego ryżu i słodyczy oraz picia dosładzanych napojów czy soków. Florę bakteryjną pochwy dodatkowo wzmocnią przyjmowane wraz z pożywieniem probiotyki zawarte w jogurtach naturalnych z bakteriami Bifidobacterium lub Lactobacillus, kiszonkach i kwasie chlebowym czy prebiotyki dostępne np. w szparagach, czosnku, cykorii czy cebuli. Maria Polak Ubiór Nawracające stany zapalne okolic intymnych są także wynikiem noszenia nieprzepuszczających powietrza, zbyt obcisłych i uszytych ze sztucznych materiałów ubrań, np. spodni czy legginsów. Najważniejszy jest jednak prawidłowy dobór bielizny – należy wybrać tę z tkanin zapewniających dobrą cyrkulację powietrza, np. bawełnę, jedwab lub nowoczesne materiały „oddychające”. REKLAMA Linia produktów Provag® na problemy intymne kobiet. Seks Choroby weneryczne i znaczna część infekcji w obrębie układu moczowo-płciowego przenoszone są drogą płciową, dlatego jeśli nie 11 STREFA ZDROWIA 30+ ODETCHNIJ PEŁNĄ PIERSIĄ OSTRY KASZEL, BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, WYSOKA GORĄCZKA ORAZ TRUDNOŚCI Z ODDYCHANIEM TO GŁÓWNE OBJAWY NIEBEZPIECZNEGO I GROŹNEGO DLA ŻYCIA ZAPALENIA PŁUC. Rocznie dotyka ono ok. 7 proc. populacji, czyli 450 mln ludzi na świecie. W większości przypadków do rozwoju zapalenia płuc przyczynia się niedoleczone przeziębienie. Zakażenie górnych dróg oddechowych (jama nosowa, zatoki, gardło, krtań) może rozwinąć się w stan zapalny dolnych odcinków układu oddechowego (tchawica, oskrzela, oskrzeliki), a dalej pęcherzyków płucnych. Drobnoustroje chorobotwórcze (bakterie i wirusy, rzadziej grzyby lub pierwotniaki) docierają do miąższu płuc i powodują powstawanie oraz gromadzenie się płynu wysiękowego. W efekcie zmniejsza się powierzchnia oddechowa tego narządu, pacjent ma przyspieszony oddech i cierpi na duszności. Przyczyny dolegliwości Najczęstsza postać choroby to bakteryjne pozaszpitalne zapalenie płuc. Drobnoustrojem odpowiedzialnym za większość schorzeń jest dwoinka zapalenia płuc Streptococcus pneumoniae, czyli bakteria nazywana pneumokokiem. Zakażenie następuje drogą kropelkową, ale istnieją czynniki, które w znacznym stopniu przyspieszają rozwój choroby. Są to m.in. osłabienie organizmu spowodowane np. przemęczeniem i stresem, podeszły wiek czy niehigieniczny tryb życia (brak snu, niewłaściwe odżywianie się, nadmierne stosowanie używek). Podwyższoną grupę ryzyka zapadalności na zapalenie płuc stanowią osoby przebywające w placówce medycznej powyżej 48 godzin, leczące się przewlekle w szpitalach oraz te, u których stosuje się agresywniejsze formy leczenia (np. leczenie respiratorem). Ten rodzaj choroby kwalifikuje się jako szpitalne zapalenie płuc. Na zapalenie płuc narażone są również osoby z niewydolnością nerek, wątroby, przewlekłymi chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak miażdżyca czy cukrzyca, oraz pacjenci po przeszczepach. Stan zapalny płuc może być także wynikiem powikłań takich chorób, jak: zapalenie oskrzeli, ospa czy różyczka. W dużych skupiskach młodych ludzi, ze względu na bliski kontakt (np. w internatach, akademikach), dochodzi czasem do rozwinięcia się mykoplazmatycznego zapalenia płuc wywołanego przez Mycoplasma pneumoniae. Nie tylko bakterie Do zapalenia płuc może dojść także w wyniku powikłań grypy. Wywołują je wówczas rynowirusy, koronawirusy, wirus grypy, wirusy RSV (odpowiedzialne za większość infekcji górnych dróg oddechowych 12 “ Dwoinki zapalenia płuc, znane też jako pneumokoki, mogą powodować nie tylko zapalenie płuc, ale także stany zapalne m.in. opon mózgowo-rdzeniowych, zatok, ucha środkowego, szpiku, wsierdzia czy otrzewnej. u starszych dzieci i dolnych dróg oddechowych u niemowląt) lub adenowirusy. Zapalenie płuc może być także następstwem dostania się do drzewa oskrzelowego pokarmu lub treści żołądkowej, np. w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego, i klasyfikowane jest jako zachłystowe zapalenie płuc. Rzadko natomiast odnotowuje się przypadki zapalenia płuc o podłożu grzybiczym. Dotyczy ono zazwyczaj osób z osłabioną odpornością, np. chorych na AIDS czy pacjentów po przeszczepach lub cierpiących z powodu chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy, zapalenie skórno-mięśniowe) przyjmujących leki immunopresyjne (hamujące aktywność układu odpornościowego). Chrońmy słabszych Na zapalenie płuc częściej chorują osoby, które mają obniżoną odporność. U dorosłych do upośledzenia funkcji obronnych organizmu dochodzi w wyniku przebycia zapalenia gardła, krtani, zatok i innych infekcji górnych dróg oddechowych. Szczególnie podatne na czynniki wywołujące zapalenie płuc są dzieci do 5. roku życia (niedojrzały układ immunologiczny) oraz osoby starsze, powyżej 65. roku życia (osłabiony układ odpornościowy). Zapalenie płuc w ich przypadku przebiega bardzo poważnie, znacznie osłabiając układ oddechowy i skutkując koniecznością hospitalizacji. Z tego względu dzieciom i seniorom zalecane są dodatkowe szczepienia przeciwko chorobom wywoływanym przez pneumokoki. Uwaga na długotrwały i ostry kaszel Uciążliwy kaszel, który wzmaga się w nocy i utrudnia oddychanie, to pierwszy sygnał toczącej się w organizmie infekcji. Do wizyty u internisty lub pulmonologa powinno skłonić wystąpienie symptomów charakterystycznych dla bakteryjnej odmiany choroby, takich jak duszności, kłujący ból w klatce piersiowej oraz gęsta plwocina (czasem zabarwiona na zielono, rdzawo lub podbarwiona krwią). Zapaleniu płuc towarzyszą osłabienie i wysoka gorączka sięgająca nawet 40 stopni Celsjusza. Dodatkowo u dzieci może nastąpić dezorientacja, a także zapadnięcie klatki piersiowej. W przypadku wirusowej odmiany choroby objawy zazwyczaj są podobne, ale przebieg może być dwufazowy. Początkowo przypomina grypę (ból gardła, podwyższona temperatura ciała, bóle mięśni, głowy, katar, szmery oddechowe). Po kilku dniach stan chorego gwałtownie się pogarsza i wtedy pojawiają się charakterystyczne objawy, tj. silny kaszel, ból w klatce piersiowej, wysoka gorączka. Co ważne, wirusowa odmiana zapalenia płuc potrafi mieć również łagodny przebieg, objawiając się jedynie nadmiernym zmęczeniem i sennością pacjenta. Mykoplazmatyczne zapalenie płuc charakteryzuje się natomiast dokuczliwymi bólami mięśniowymi, suchym kaszlem, stanem podgorączkowym i ogólnym osłabieniem organizmu. Skuteczne leczenie Właściwa farmakoterapia, odpoczynek i higieniczny tryb życia, np. wyeliminowanie używek i wysypianie się, to czynniki niezbędne do skutecznego wyleczenia zapalenia płuc. W przypadku zakażenia bakteryjnego konieczna jest antybiotykoterapia o szerokim spektrum działania. Przy zastosowaniu odpowiedniego leku chory powinien odczuć ulgę w oddychaniu i lepsze samopoczucie po ok. 3-4 dniach od rozpoczęcia kuracji. Jeśli w tym czasie nie ustąpią duszności, kaszel i gorączka, należy ponownie skonsultować się z lekarzem, ponieważ zastosowane leczenie jest nieskuteczne. Specjalista zleci wówczas wykonanie antybiogramu, czyli badania wrażliwości bakterii na dany antybiotyk, i w razie konieczności zastosuje ten właściwy. Wirusowe zapalenie płuc wymaga stosowania głównie leków antywirusowych. Jednak z uwagi na fakt, że osłabiony organizm jest bardziej podatny na zakażenia bakteryjne, również w tym przypadku często profilaktycznie podaje się antybiotyk. Niezależnie od czynnika chorobotwórczego, jeśli zapalenie płuc ma ostry przebieg, a stan pacjenta jest poważny, zaleca się hospitalizację. Dbaj o siebie w domu Zarówno dzieciom, jak i osobom starszym w czasie choroby należy regularnie oklepywać plecy, aby ułatwić odrywanie i odkrztuszanie plwocin. Picie dużej ilości płynów, np. wody czy soków, pomaga rozrzedzać wydzielinę zalegającą w płucach oraz zregenerować odwodniony w wyniku gorączki organizm. Częste wietrzenie pomieszczeń, w których przebywa chory, uwalnia je od obecnych w powietrzu chorobotwórczych drobnoustrojów. Patrycja Mrowiec REKLAMA Jakie badania? Zapalenie płuc diagnozowane jest na podstawie osłuchania stetoskopem płuc w celu zlokalizowania świstów i rzężeń wywołanych nieprawidłowym przepływem powietrza w zajętych zapaleniem i wysiękiem tkankach. Gdy objawy nie pozwalają na jednoznaczne postawienie diagnozy, do rozpoznania stosuje się zdjęcie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej, na którym wyraźnie widać charakterystyczne plamy w miejscach objętych zapaleniem. Lekarz może zlecić także badania laboratoryjne krwi (OB i CRP), których wyniki wskażą, czy w organizmie toczy się stan zapalny. U osób hospitalizowanych i cierpiących na tzw. szpitalne zapalenie płuc wykonuje się pogłębioną diagnostykę w celu potwierdzenia źródła zakażenia (np. przez grzyby). 13 STREFA MAMY I DZIECKA GDY DZIECKO JEST OFIARĄ W 2014 ROKU W POLSCE UJAWNIONO PONAD 21 TYS. PRZYPADKÓW PRZEMOCY WOBEC DZIECI. Mimo że coraz częściej mamy świadomość negatywnego wpływu na nieletnich fizycznego i psychicznego znęcania się, nierzadko pozostajemy obojętni na sygnały wysyłane przez dzieci – ofiary agresji. CZY WIESZ, ŻE... stres wywołany przemocą daje objawy również fizyczne, np. bóle głowy i mięśni czy skurcze jelit. 14 P sychologia wyróżnia cztery kategorie przemocy wobec nieletnich. Pierwsza z nich to agresja fizyczna, a więc zachowania skutkujące urazami lub niosące za sobą ich ryzyko, np. popychanie, szarpanie, krępowanie, uderzenia, podduszanie, rzucanie w dziecko przedmiotami, zamykanie w ciasnych i ciemnych miejscach czy bicie przy użyciu przedmiotu. Zdaniem psychologów najbardziej szkodliwy jest drugi typ, czyli przemoc emocjonalna, która łączy się z rozmyślnym wpływaniem na stan psychiczny dziecka poprzez groźby, krzyki, krytykę, zastraszanie, szantażowanie, wyśmiewanie, przymuszanie, wciąganie w konflikty osób dorosłych czy lekceważenie. Kolejną kategorią jest seksualne wykorzystywanie dzieci, czyli zmuszanie nieletnich do obcowania płciowego. Formą przemocy jest także zaniedbywanie dziecka, a więc niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb – fizycznych (np. pożywienie, ubiór, edukacja) i psychicznych (np. miłość rodzicielska, poczucie bezpieczeństwa, zrozumienie, wsparcie). Jak rozpoznać, że dziecko “ ! Zachowania dzieci doznających przemocy mogą być różne w zależności od miejsc, w których jej doświadczają. Emocjonalne i społeczne objawy przemocy mogą się ujawniać dopiero po latach od ustąpienia aktów agresji. jest ofiarą przemocy? Niepokojące powinny być nagłe zmiany w zachowaniu nieletniego oraz jego nietypowe reakcje. Problemy w szkole W przypadku przemocy, której źródłem jest środowisko szkolne, nieletni staje się zamknięty w sobie, ma problemy ze snem (np. koszmary senne), unika zajęć szkolnych, często spóźnia się na lekcje, ma coraz gorsze wyniki w nauce. Zdarza się także, że kradnie pieniądze z portfeli rodziców lub cenne przedmioty z domu, aby oddać je oprawcy. Rodzice powinni zwrócić uwagę, czy dziecko ma sińce na ciele oraz w jakim stanie są jego przybory szkolne i ubrania, które mogą być celowo niszczone przez agresora. (Nie)bezpieczny dom Reakcja dziecka, będącego ofiarą przemocy domowej, zwykle ujawnia się na dwa sposoby – zamknięcia ZDANIEM PSYCHOLOGA Każdy rodzaj agresji wymierzonej w nieletniego daje konsekwencje w fizycznej, emocjonalnej, społecznej oraz poznawczej sferze jego życia. Krzywdzone dzieci cierpią i odczuwają lęk, brakuje im niezbędnego do prawidłowego rozwoju poczucia bezpieczeństwa, mają niskie poczucie własnej wartości. Ważne, abyśmy umieli odpowiednio odczytywać sygnały małych ofiar i wiedzieli, jak reagować. Dorośli zbyt często są niepewni, czy ich odczucia są słuszne, a podejrzenia uzasadnione. W przypadku gdy dziecko z problemem zwraca się bezpośrednio do dorosłego, nie należy obawiać się takich sytuacji czy braku własnych kompetencji. Trzeba pamiętać, że nieletni powinni otrzymać trzy kluczowe informacje: •nie jest winny zaistniałej sytuacji, •bardzo dobrze, że opowiedział o swoim problemie osobie dorosłej, •otrzyma pomoc. Katarzyna Kiwer – psycholog, psychoterapeuta dzieci i młodzieży, biegły sądowy. w sobie i szukania wsparcia wśród dorosłych lub nadmiernej agresji wobec innych. W pierwszym przypadku nieletni może się izolować od otoczenia i uciekać w świat fantazji. Takie dzieci poza domem są ciche, nieobecne, bardziej płaczliwe, niepewne siebie i rozkojarzone. Jednocześnie są czujne, podenerwowane, bacznie śledzą zachowanie osób w ich otoczeniu. W przypadku gdy są ofiarami przemocy cielesnej, zwykle unikają lekcji wychowania fizycznego, które wymagają zmiany ubrania w szatni pełnej rówieśników. By ukryć widoczne obrażenia, nawet latem noszą ubrania z długimi rękawami i nogawkami. Bywa, że ujawnia się u nich nerwica, np. ssanie kciuka, choroba sieroca, obgryzanie paznokci, moczenie się. Małoletnie ofiary przemocy same szukają oparcia w dorosłych, np. trzymając się podczas przerw szkolnych blisko wychowawców. Agresja rodzi agresję Dzieci będące ofiarami przemocy mogą wcielać się w rolę oprawcy, reagując przy tym nadmierną agresją oraz znęcając się nad innymi. Dziecko jest wówczas wulgarne, impulsywne, przejawia nadpobudliwość psychoruchową i skłonność do używek, stara się pozostać w centrum uwagi, często prześladuje słabszych rówieśników i wdaje się w bójki. Nieletni może okazywać swoją nienawiść do dorosłych, uważając ich za swoich wrogów – obraża nauczycieli, nieraz wykorzystując wobec nich przemoc fizyczną. Zwykle poszukuje zrozumienia wśród rówieśników, którzy również sprawiają trudności wychowawcze. Trwałe ślady przemocy W psychologii wyróżnia się cztery grupy skutków przemocy wobec nieletnich. Natychmiastowe to np. zniszczenie przedmiotów, kradzież czy przywłaszczenie. Do widocznych zaliczyć należy okaleczenia, krwawienia, złamania, sińce, zadrapania i krwiaki, a do niewidocznych m.in. strach, wyobcowanie, niskie poczucie własnej wartości. Efekty odroczone w czasie ujawniają się poprzez depresje, stany lękowe, nerwice czy inne choroby psychosomatyczne. W wyniku systematycznej przemocy dziecko traci poczucie własnej wartości, zaburzeniu ulega u niego obraz samego siebie, może dochodzić do ataków samoagresji (w tym prób samobójczych). Jeśli na tym etapie nie otrzyma ono właściwego wsparcia, zaczyna szukać przyczyn przemocy w sobie, z czasem przyzwyczaja się do niej, uważa za coś normalnego i tracąc nadzieję, przestaje się bronić. Marta Grabiec 15 STREFA MAMY I DZIECKA 1000 GRAMÓW SZCZĘŚCIA WCZEŚNIACTWO, CZYLI NARODZINY DZIECKA PRZED PLANOWANYM TERMINEM PORODU, DOTYCZY OKOŁO 7 PROC. NOWORODKÓW W POLSCE. Chociaż z roku na rok dzięki rozwojowi medycyny udaje się utrzymać przy życiu coraz młodsze dzieci, to przedwczesne przyjście na świat niesie za sobą ryzyko poważnych problemów zdrowotnych i rozwojowych. Obecnie wiele z nich można skutecznie leczyć. W cześniak to dziecko urodzone między 22. a 37. tygodniem ciąży. Poród przed ukończeniem 22. tygodnia uznawany jest za poronienie, niedojrzałość organizmu dziecka uniemożliwia bowiem samodzielne życie poza łonem matki. Skrajnymi wcześniakami określa się noworodki, które przyszły na świat przed 28. tygodniem ciąży i których masa urodzeniowa jest niższa niż 1000 gramów. Im krócej trwa ciąża, tym nieprzystosowanie do życia noworodka jest większe. Wzrasta również prawdopodobieństwo wystąpienia u niego wad rozwojowych lub śmierci. Przyczyny Czynniki warunkujące przedwczesne narodziny można podzielić na te powiązane ze stylem życia ciężarnej oraz całkowicie od niego niezależne. Do pierwszej grupy zaliczyć należy: stres, nadmierny wysiłek fizyczny, przyjmowanie używek (alkohol, papierosy, narkotyki), znaczną nadwagę (BMI wyższe niż 30), zbyt ubogą w mikroelementy i witaminy dietę, a także niski poziom higieny osobistej, który może być przyczyną chorób o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. Powodami niezwiązanymi ze sposobem życia przyszłej mamy są m.in. wiek ciężarnej (prawdopodobieństwo przedwczesnego porodu rośnie przed 17. i po 35. roku życia), wady budowy narządów rodnych czy niewydolność szyjki macicy. Wysokie ryzyko wcześniactwa należy brać pod uwagę również w przypadku ciąży mnogiej oraz gdy płód obarczony jest wadami rozwojowymi, np. bezmózgowiem czy brakiem nerek. Do fizjologicznego porodu przed planowanym terminem mogą doprowadzić urazy brzucha, choroby matki przebyte przed i podczas trwania ciąży, np. schorzenia nerek, serca i układu krwionośnego, zaburzenia hormonalne, cukrzyca, gruźlica, choroby weneryczne, zakażenia wewnątrzmaciczne, a także infekcje przebiegające z wysoką gorączką, która może wywołać 16 MIT SIÓDMEGO MIESIĄCA Powszechne, choć nieprawdziwe, jest twierdzenie, że bezpieczniejsze dla dziecka są narodziny w siódmym, a nie w ósmym miesiącu ciąży. Pochodzi ono z czasów, gdy sprzyjające rozwojowi płuc sterydy podawano jedynie do 34. tygodnia ciąży. Obecnie leki te aplikuje się wszystkim potrzebującym takiego wsparcia noworodkom. skurcze macicy. Przyjście na świat wcześniaka bywa również wynikiem porodu indukowanego przez lekarza w sytuacji, gdy zagrożone jest życie dziecka lub matki. Chorobami, w których wskazane jest przedterminowe zakończenie ciąży, są m.in. hipotrofia, czyli wewnątrzmaciczne zahamowanie rozwoju płodu (dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu oraz pożywienia) czy gestoza (tzw. zatrucie ciążowe), która grozi bardzo poważnymi konsekwencjami, tj. uduszeniem dziecka, a także śpiączką i śmiercią matki. Pozamedycznymi przyczynami wielu przedwczesnych porodów są np. niski status socjalno-ekonomiczny matki czy negatywne nastawienie do przyszłego potomka (ciąża niechciana, bardzo młody wiek kobiety). Terapia szpitalna Ze względu na niedojrzałość poszczególnych układów młodego organizmu, zwłaszcza oddechowego, nerwowego, pokarmowego i immunologicznego, pierwsze tygodnie, a czasem nawet miesiące swojego życia wcześniak spędza w szpitalu. Długość hospitalizacji uzależniona jest od stanu jego zdrowia – niektóre dzieci (szczególnie te urodzone po 34. czy 35. tygodniu ciąży) wymagają wyłącznie obserwacji, inne zaś leczenia, a w niektórych przypadkach nawet podtrzymywania funkcji życiowych. Wyspecjalizowane do tego oddziały neonatologiczne wyposażone są w utrzymujące odpowiednio wysoką temperaturę ciała dziecka inkubatory, urządzenia wspomagające oddech (respirator, CPAP, infant flow), a także umożliwiające karmienie i podawanie leków oraz monitorujące parametry życiowe (pulsoksymetr). Dziecko urodzone przed terminem może opuścić szpital po ustabilizowaniu stanu zdrowia, osiągnięciu wagi ok. 2 kilogramów, a także nabyciu umiejętności samodzielnego oddychania oraz ssania. U wcześniaków przez pierwsze tygodnie życia występuje zwiększone ryzyko zachorowania na groźne choroby zakaźne, takie jak sepsa, zapalenie płuc czy martwicze zapalenie jelit. Dzięki zaawansowanemu rozwojowi medycyny w przypadku skrajnie niedojrzałych dzieci udaje się znacznie ograniczyć ich śmiertelność. Zaleca się, by rodzice spędzali z hospitalizowanym maluchem jak najwięcej czasu. Gdy przebywa on w inkubatorze, warto mówić i śpiewać noworodkowi oraz zapytać personel medyczny o możliwość kontaktu skóra do skóry, czyli o tzw. kangurowanie dziecka. Niezwykle ważne jest dostarczanie wcześniakowi naturalnego pokarmu (od matki lub z banku mleka). W kobiecym mleku znajdują się przeciwciała niezbędne do wytworzenia naturalnej odporności dziecka. “ Jeśli wcześniak nie ma wykształconego odruchu ssania, początkowo pokarm będzie podawany sondą bezpośrednio do żołądka, a z czasem podejmowane będą próby karmienia specjalnym kieliszkiem, butelką, a nawet piersią. Medyczne skutki wcześniactwa Im wcześniej dochodzi do porodu, tym ryzyko poważnych powikłań jest większe. Niedojrzałe noworodki narażone są przede wszystkim na niedomagania ze strony układu oddechowego, takie jak: niedorozwój i wady płuc, niewydolność oddechowa czy astma oskrzelowa. Bardzo często dzieci przedwcześnie urodzone cierpią na retinopatię, czyli uszkodzenie siatkówki oka o różnym stopniu nasilenia – włącznie ze ślepotą. U niedojrzałych noworodków mogą wystąpić także takie wady rozwojowe, jak np. niedokrwistość, przetrwały przewód tętniczy, zaburzenia termoregulacji czy niedosłuch. Najczęstszym zaburzeniem neurologicznym jest mózgowe porażenie dziecięce, które jest konsekwencją wylewów krwi do mózgu i jego martwicy. Z powodu tak poważnych następstw dziecko po opuszczeniu szpitala powinno zostać zbadane przez specjalistów (m.in. kardiologa, neurologa, okulistę) i jeżeli tego wymaga, być rehabilitowane. Ze względu na zwiększoną podatność na infekcje wcześniakom zalecane są dodatkowe szczepienia (np. przeciw pneumokokom czy rotawirusom) oraz unikanie dużych skupisk ludzkich (np. żłobek, centra handlowe). Wolniejszy rozwój Dzieci urodzone przed planowanym terminem porodu w większości przypadków rozwijają się wolniej od swoich donoszonych rówieśników. Więcej czasu potrzebują na opanowanie czynności takich jak siadanie, wstawanie, chodzenie czy mówienie. Różnice te zwykle wyrównują się około drugiego roku życia, ale zdarza się, że następuje to dopiero w wieku szkolnym. Brytyjskie i amerykańskie badania udowodniły, że wcześniaki w dorosłym życiu często są neurotyczne, introwertyczne, mało komunikatywne, wykazują tendencję do zamartwiania się oraz mają problemy z budowaniem i utrzymaniem związków z innymi ludźmi. Jako przyczynę z jednej strony podaje się długotrwałe przebywanie w inkubatorze i niemożność nawiązania pierwotnych relacji z matką, z drugiej – nadopiekuńczość rodziców przez pierwsze lata życia dziecka. Justyna Wydra Kangurowanie to sposób kontaktu wcześniaka z rodzicem, tzw. skóra do skóry. Noworodek w samej pieluszce jest położony na nagiej klatce piersiowej rodzica siedzącego w specjalnym fotelu, dzięki czemu maluszek może słuchać bicia serca dorosłego. 17 STREFA MAMY I DZIECKA CZEGO POWINNA UNIKAĆ KOBIETA CIĘŻARNA? CIĄŻA TO NIE CHOROBA. NIE JEST JEDNAK TAKŻE ZWYKŁYM FIZJOLOGICZNYM STANEM ORGANIZMU. Nawet gdy jej przebieg jest całkowicie poprawny, kobieta spodziewająca się dziecka powinna unikać pewnych aktywności czy substancji, które mogą być niebezpieczne dla jej dziecka. ALKOHOL – w ciąży absolutnie zakazany! Nie ma dozwolonej minimalnej dawki spożycia. Nawet najmniejsza ilość może skutkować nieodwracalnymi zmianami w budowie i funkcjonowaniu mózgu dziecka. Regularne picie napojów alkoholowych grozi wystąpieniem u potomka pełnoobjawowego Alkoholowego Zespołu Płodowego (FAS) skutkującego deformacją wyglądu dziecka, uszkodzeniami narządów wewnętrznych, obniżeniem poziomu inteligencji i patologią społecznego funkcjonowania w późniejszym życiu. PAPIEROSY – palenie powoduje u płodu niedożywienie i niedotlenienie, a czasem także wady rozwojowe. Wraz z każdym kolejnym papierosem rośnie ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu. Dzieci palaczek rodzą się mniejsze i są bardziej narażone na syndrom nagłej śmierci łóżeczkowej. LEKI – w ciąży należy przyjmować je tylko po dokładnej konsultacji z lekarzem. Większość substancji leczniczych nie jest obojętna dla rozwoju dziecka i może prowadzić do poważnych wad rozwojowych. Za szczególnie niebezpieczne uważa się przyjmowanie farmaceutyków w pierwszym trymestrze ciąży, ale ostrożność wskazana jest przez cały czas. Przyszła mama z reguły musi zrezygnować z przyjmowania większości antybiotyków, środków przeciwbólowych, psychotropowych czy nawet stosowanych miejscowo maści, np. przeciwtrądzikowych z witaminą A. Nadmiar tej witaminy jest toksyczny dla rozwijającego się płodu i skutkuje wodogłowiem, małogłowiem lub chorobami układu krążenia u dziecka. NIEKTÓRE PRODUKTY SPOŻYWCZE – w ciąży należy powstrzymać się od spożywania pewnych potraw. Ciężarna powinna bezwzględnie unikać surowego mięsa (np. tatar) ze 18 SEKS W CIĄŻY? Jak najbardziej, o ile nie ma indywidualnych przeciwwskazań, a ciąża przebiega prawidłowo. U wielu ciężarnych, ze względu na zachodzące w ciele zmiany hormonalne, ochota na seks rośnie i nie trzeba go sobie odmawiać. Dziecku to nie przeszkadza. Wydzielające się podczas stosunku hormony szczęścia – endorfiny – wpływają bardzo pozytywnie na dziecko i relaksująco na mamę. względu na ryzyko zakażenia bakteriami listerii lub salmonelli czy pierwotniakiem powodującym toksoplazmozę. Z podobnych przyczyn kobiety w ciąży nie powinny jeść serów pleśniowych. Ze względu na dużą zawartość witaminy A niewskazana jest również wątróbka. Mimo że kobietom w ciąży zaleca się wprowadzenie do diety dużej ilości ryb, należy zwracać uwagę, by nie były to gatunki gromadzące w ciele dużą ilość metali ciężkich (np. flądra, szczupak, okoń, sandacz czy miętus). Zarówno ryby, jak i owoce morza nie powinny być konsumowane na surowo, np. w formie sushi. Lepiej powstrzymać się także od jedzenia deserów z kremami zawierającymi surowe jaja – mogą być one źródłem zakażenia salmonellą. SPORTY EKSTREMALNE I URAZOWE – kobiety w ciąży mogą ćwiczyć, ale powinny dostosować tempo i intensywność ruchu do kolejnych etapów swojego odmiennego stanu. Nie trzeba rezygnować z biegania czy dynamicznych spacerów, o ile stan zdrowia na to pozwala. Pewne formy ruchu, jak np. pływanie, są nawet wskazane dla zachowania dobrej kondycji. Będąc w ciąży, należy przerwać trenowanie sportów niebezpiecznych (np. paralotniarstwo, wspinaczka skałkowa) i urazowych (jazda konna, skoki do wody). Jazda na rowerze jest raczej niewskazana ze względu na prawdopodobieństwo kolizji lub upadku. DLACZEGO DZIECKO MÓWI „DLACZEGO”? MNOGOŚĆ PYTAŃ ZADAWANYCH PRZEZ MAŁE DZIECI WYSTAWIA NA PRÓBĘ NAWET NAJBARDZIEJ CIERPLIWYCH RODZICÓW. Co skłania maluchy do nieustającego poszukiwania prawdy o świecie? Ile w tym ciekawości, czynników rozwojowych, a ile filozofowania? P ierwsze pytania stawiane przez dziecko pojawiają się najczęściej pomiędzy 2. a 5. rokiem życia i mają ścisły związek z wejściem malucha w nowy etap rozwojowy. Próbuje ono zdobywać wiedzę nie tylko przez doświadczenie i zmysły, ale docieka również przyczyn zjawisk czy zachowań i wprawia się w przewidywaniu skutków. To czas, w którym dziecko nastawia się na inicjowanie działań i przyjmuje postawę aktywną. Zdaniem psychologów, poprzez stawianie pytań i otrzymywanie na nie odpowiedzi, czyli inicjowanie rozmowy, dziecko dąży również do zaspokojenia potrzeby bliskości. Z głodu wiedzy Badania naukowców z uniwersytetu w Michigan, dotyczące zdobywania wiedzy przez dzieci, potwierdzają, że zadawanie licznych pytań w mniejszym stopniu wiąże się z fascynacją własną mową i ćwiczeniami w wysławianiu się, a jest raczej wynikiem przyjęcia aktywnej postawy poznawczej. Maluchy pytają po to, by otrzymać precyzyjne wyjaśnienie, które poszerzy ich wiedzę o świecie będącym dla nich nadal zagadką. Z przeprowadzonej analizy nagrań codziennych rozmów dzieci w wieku od 2 do 4 lat z ich rodzinami wynika, że maluchy dwukrotnie częściej powtarzały dane pytanie, jeśli udzielona odpowiedź nie miała dla nich charakteru wyjaśniającego. Otrzymanie konkretnej informacji motywowało dzieci do zadawania kolejnych, pogłębionych pytań aż cztery razy częściej w porównaniu do tych maluchów, którym udzielano zdawkowej odpowiedzi. Można wnioskować zatem, że dzieci otrzymujące odpowiedź wyjaśniającą zgłębiają problem, a te, którym takiej odpowiedzi się nie udziela, powtarzają to samo pytanie, co często rodzi frustrację rodziców lub opiekunów. Mały filozof? Inną perspektywę wprowadzają analizy przeprowadzone przez specjalistów zajmujących się filozofią dziecięcą. Według ich teorii zadawanie pytań nie jest związane z potrzebą otrzymania konkretnej informacji, ale z okresem filozoficznym w życiu dziecka, który pokrywa się ! PAMIĘTAJ Nigdy nie odpowiadaj dziecku zdawkowo, nieprawdziwie i lekceważąco, np. „powiem ci, jak dorośniesz” lub „to nie twoja sprawa”. z czasem wejścia w świat mowy. Bez względu na przyczyny stawianych pytań podstawowym zadaniem rodziców w okresie największej chłonności intelektualnej dzieci jest stymulowanie ich do poszukiwań, podtrzymywanie ciekawości i aktywnej postawy poznawczej. By sprostać wymaganiom rozwijającego się intelektu malucha, należy dbać o stworzenie warunków do inicjowania działań i doświadczania zmian w świecie, który dziecko może zrozumieć tylko dzięki wytrwale udzielanym odpowiedziom na pytanie „dlaczego?”. Marta Bieniek 19 STREFA ZDROWIA SENIORA CUKRZYCA SENIORA FAKTY I MITY NA ŚWIECIE NA CUKRZYCĘ CHORUJE PRAWIE 400 MLN OSÓB. PROGNOZY PRZEWIDUJĄ, ŻE W 2030 ROKU LICZBA DIABETYKÓW MOŻE PRZEKROCZYĆ 550 MLN. Informacje dotyczące tej choroby wciąż budzą wiele wątpliwości. W artykule obalamy mity narosłe wokół tematu i odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania. PIERWSZE OBJAWY CUKRZYCY MOGĄ POJAWIĆ SIĘ W DOJRZAŁYM WIEKU FAKT Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia obecnie w Polsce na cukrzycę choruje około 3,5 mln osób, problem dotyczy zatem co 10 osoby. U blisko 1/3 z nich choroba nie została jeszcze zdiagnozowana, ponieważ cukrzyca przez wiele lat może nie dawać charakterystycznych, zauważalnych objawów, takich jak: zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, łatwe męczenie się czy gwałtowna utrata wagi. O podwyższonym stężeniu cukru we krwi, będącym potwierdzeniem choroby, pacjent najczęściej dowiaduje się dopiero przy okazji wykonywania standardowych badań krwi. Najczęściej brak REKLAMA 10 proc. pacjentów po zawale mięśnia sercowego może mieć niezdiagnozowaną cukrzycę jawnych symptomów dotyczy osób w podeszłym wieku, co zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Średni czas, jaki upływa od rozpoczęcia choroby do chwili jej rozpoznania, może wynosić nawet 9–12 lat. CUKRZYCA JEST CHOROBĄ ŚMIERTELNĄ FAKT Według danych Światowej Organizacji Zdrowia liczbę osób, która umiera z powodu cukrzycy, można porównać do sumy zgonów z powodu AIDS i nowotworu piersi. Choroba jest nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ w porę niezdiagnozowana lub lekceważona prowadzi do groźnych powikłań, np. neuropatii cukrzycowej lub hipoglikemii, a w konsekwencji do śmierci. U osób z cukrzycą wzrasta również prawdopodobieństwo rozwoju choroby wieńcowej, dlatego blisko 2/3 diabetyków umiera na zawał serca lub udar mózgu. 20 CHOROBĄ MOŻNA SIĘ ZARAZIĆ MIT Cukrzyca nie jest chorobą o podłożu wirusowym czy bakteryjnym, nie jest również przenoszona drogą kropelkową jak grypa, ospa czy angina. Główne przyczyny tego schorzenia to uwarunkowania genetyczne oraz wpływ czynników środowiskowych, do których głównie zlicza się niezdrowy tryb życia oraz złą dietę i związaną z nią nadwagę lub otyłość. Mylące może być określenie cukrzycy „epidemią XXI wieku”. Nazwa ta stosowana jest z racji powszechnego występowania i gwałtownie rosnącej liczby zachorowań, a nie ze względu na jej zaraźliwość, jak miało to miejsce w przypadku epidemii cholery, dżumy czy ospy. PRZEBIEG CHOROBY JEST ZAWSZE TAKI SAM MIT Przebieg cukrzycy jest ściśle uzależniony od wieku osoby chorującej. U osób starszych objawy cukrzycy są zazwyczaj nietypowe, np. problemy z pamięcią i koncentracją, zaburzenia osobowości i snu, częstsze oddawanie moczu czy szybkie pogorszenie wzroku. W wielu przypadkach symptomy te nie są kojarzone z cukrzycą, ale błędnie przypisywane postępującemu starzeniu się organizmu lub np. schorzeniom wzroku czy układu moczowego. CZY WIESZ,ŻE... insulina jest hormonem wydzielanym przez trzustkę. Została odkryta w 1922 roku przez Fredericka Bantinga i jego asystenta Charlesa Besta. brane do stanu jego zdrowia. Szczegółowych informacji na temat diety udzielają także ośrodki i poradnie diabetologiczne. Bardzo ważna dla seniora z cukrzycą powinna być regularna aktywność fizyczna, która nawet w umiarkowanym natężeniu może zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne jako niefarmakologiczny środek walki z cukrzycą u seniorów zaleca regularną aktywność na świeżym powietrzu, np. szybkie spacery, jazdę na rowerze czy bieganie. SENIORZY SĄ W GRUPIE PODWYŻSZONEGO RYZYKA ZACHOROWAŃ FAKT W LECZENIU CUKRZYCY ZAWSZE STOSUJE SIĘ INSULINĘ MIT Leczenie seniorów skupia się w głównej mierze na zwiększeniu komfortu pacjenta i ograniczeniu codziennych dolegliwości, np. zmęczenia, senności, bólów głowy, zwiększonego pragnienia i częstego oddawania moczu. W przypadku cukrzycy typu 2, czyli insulinoniezależnej, lekarz rozpoczyna leczenie poprzez przepisanie odpowiednich doustnych leków hipoglikemizujących, mających za zadanie regulację właściwego stężenia glukozy we krwi. Jeżeli mimo przyjmowania farmaceutyków poziom cukru przekracza u chorego 300 mg/dl, konieczne jest podawanie insuliny w zastrzykach do czasu ustabilizowania tego parametru. W przypadku cukrzycy typu 1, czyli insulinozależnej, organizm chorego nie reaguje na leki i niezbędne jest podawanie insuliny, najlepiej etapami, aby sprawdzić, jaka dawka jest odpowiednia dla pacjenta. Jeśli po jej zastosowaniu poziom cukru we krwi nie ulegnie obniżeniu lub reakcja na hormon będzie nieznaczna, dawka będzie stopniowo zwiększana aż do uzyskania właściwego efektu leczniczego. RUCH I DIETA SĄ SZCZEGÓLNIE WAŻNE W LECZENIU DIABETYKÓW SENIORÓW Aktualne badania wskazują, że cukrzyca dotyka ponad 40–45 proc. populacji seniorów. Szczególna podatność osób starszych związana jest z tym, że wraz z wiekiem wzrasta stopniowo oporność komórek na insulinę. U osób dojrzałych choroba ta może rozwijać się bardzo szybko – gdy organizm produkuje mniej insuliny, komórki ciała nie otrzymają określonej ilości tego hormonu i praktycznie w całości przestają metabolizować cukry. Marta Bieniek REKLAMA FAKT Dla zmniejszenia objawów choroby konieczna jest, oprócz przyjmowania leków lub insuliny, także zmiana stylu życia pacjenta, tj. zwiększenie aktywności fizycznej, zastosowanie odpowiedniej diety i regularne spożywanie posiłków. Lekarz powinien wskazać pacjentowi główne zalecenia dietetyczne (składniki i pory posiłków) odpowiednio do- 21 STREFA ZDROWIA SENIORA GDY ŻYCIE TRACI SMAK STATYSTYCZNY SENIOR PRZYJMUJE DZIENNIE OKOŁO 1,5 TYS. KALORII, CZYLI O KILKASET MNIEJ NIŻ WYNOSI JEGO ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ. DLACZEGO WIELE STARSZYCH OSÓB CIERPI NA BRAK APETYTU? N iski poziom aktywności fizycznej i spowolniony metabolizm to główne, ale nie jedyne przyczyny zmniejszonego łaknienia w podeszłym wieku. Może być ono także efektem choroby czy problemów zdrowotnych, dlatego nie należy go bagatelizować. Niekorzystne zmiany Utrata chęci do jedzenia u osób dojrzałych najczęściej spowodowana jest naturalnym procesem starzenia się organizmu. Wraz z wiekiem ilość wydzielanej śliny zmniejsza się, a suchość w jamie ustnej utrudnia przeżuwanie oraz przełykanie kęsów pokarmu. Braki w uzębieniu lub nieprawidłowo dobrana proteza zębowa dodatkowo przeszkadzają w spożywaniu pokarmów stałych. Wątroba, trzustka i jelito cienkie produkują mniej enzymów trawiennych, ściany przewodu pokarmowego stają się cieńsze, zwalnia perystaltyka jelit. Pojawiają i nasilają się dolegliwości ze strony układu trawiennego, takie jak: zgaga, 22 zaparcia, wzdęcia czy biegunka, co dodatkowo może zniechęcać seniora do regularnego przyjmowania posiłków. Postępująca wraz z wiekiem utrata czynności kubków smakowych i komórek węchowych sprawia, że jedzenie traci swój niepowtarzalny zapach i smak. Łaknienie jest obniżone ze względu na gorsze funkcjonowanie ośrodków głodu i sytości w strukturze mózgu zwanej podwzgórzem. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż osoby starsze znacznie częściej chorują. Według szacunkowych danych u 80 proc. populacji powyżej 65. roku życia rozwija się jedna lub kilka chorób somatycznych, co wiąże się z koniecznością wprowadzenia leczenia farmakologicznego. Przyjmowane w nadmiarze leki (np. warfaryna, digoksyna czy lewotyroksyna) mogą wpływać negatywnie na apetyt. Zdrowie na talerzu Długotrwały brak apetytu może doprowadzić do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu. W diecie seniora najbardziej istotna jest wartość odżywcza posiłków oraz ich regularne spożywanie. Osoby starsze powinny przyjmować 5–6 lekkostrawnych posiłków dziennie, najlepiej o stałych porach. W tym wieku szczególnie ważna jest odpowiednia ilość budującego mięśnie białka (np. jajka, chude mięso) oraz przeciwdziałającego zaparciom błonnika (np. produkty zbożowe, świeże warzywa i owoce). Należy również zadbać o urozmaicenie jadłospisu, w którym nie może zabraknąć ryb, warzyw i soków, ciemnego pieczywa, różnego rodzaju kasz (gryczana, jaglana, jęczmienna, pęczak, komosa), ciemnego ryżu oraz nabiału. W przypadku kłopotów z przeżuwaniem zaleca się zmianę konsystencji diety na płynną lub półpłynną (np. zmiksowane zupy, musy). Ze względu na gorzej funkcjonujące zmysły smaku i węchu potrawy przygotowywane dla seniora powinny być odpowiednio doprawione, najlepiej pełnymi aromatu naturalnymi ziołami. Przyprawy o charakterystycznym zapachu, takie jak papryka, chrzan i kolendra, poprawiają smak dań, a kminek, cząber i majeranek zapobiegają wzdęciom. W aptekach dostępne są również suplementy diety skomponowane na bazie łagodnie pobudzających apetyt wyciągów z mięty, cykorii, anyżu oraz kopru. Warto pamiętać, że nieregularne przyjmowanie posiłków wynika także z mniejszej sprawności fizycznej osoby w podeszłym wieku. Wówczas niezbędna może okazać się pomoc podczas codziennych czynności – robienia zakupów, gotowania, a nawet jedzenia, gdy starszej osobie trudno utrzymać w dłoni naczynia i sztućce. Karolina Podhajecka ! ZDANIEM EKSPERTA Na temat przyczyn, konsekwencji i leczenia zaburzeń łaknienia u osób w podeszłym wieku rozmawiamy z lekarzem Wojciechem Dworaczkiem. „Strefa Zdrowia”: Jakie są przyczyny braku apetytu u osób w starszym wieku? lek. Wojciech Dworaczek: Zazwyczaj problemy te związane są z naturalnymi procesami starzenia się organizmu, czasem jednak brak apetytu jest konsekwencją złego stanu somatycznego seniora. Lekarz, do którego osoba starsza zgłasza się z takim problemem, powinien zwrócić uwagę, czy powodem zaburzeń łaknienia nie są dysfunkcje gruczołów ślinowych, choroby tarczycy, przewodu pokarmowego, niewydolność serca, cukrzyca czy nowotwory. Schorzenia te mogą prowadzić do utraty łaknienia i groźnego w skutkach niedożywienia. Jeśli zdrowie seniora jest bez zarzutu, a mimo tego nie chce on jeść, warto sprawdzić, czy problem ten nie wiąże się ze złym stanem psychicznym pacjenta – brak apetytu może być bowiem symptomem depresji lub zespołu otępiennego. Czym może skutkować utrata łaknienia? W.D. Bezpośrednim efektem braku apetytu jest odmowa przyjmowania posiłków. Związane z tym niedożywienie prowadzi do stopniowej utraty masy ciała, niedoboru witamin i składników mineralnych, anemii, zwiększonej łamliwości kości, zaburzeń rytmu serca i obniżenia odporności organizmu. U starszej osoby spada ciepłota ciała, skóra staje się cienka i dłużej goją się rany. Zaczyna jej brakować sił, przestaje wstawać z łóżka, zaniedbuje swoją higienę. Jak seniorowi, który nie chce jeść, może pomóc rodzina? W.D. Przede wszystkim należy systematycznie monitorować jego wagę i przy alarmujących spadkach powiadamiać o tym lekarza. Po konsultacji ze specjalistą, np. geriatrą, można zastanowić się nad uzupełnieniem niedoboru witamin, zastosowaniem preparatów żywieniowych i leków pobudzających apetyt. Warto też pamiętać, że czasem ważniejsze niż ścisłe stosowanie się do diety jest podanie osobie starszej ulubionego posiłku, który wcześniej zawsze jadła z przyjemnością. REKLAMA 23 STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO BOLESNY PROBLEM KAMICA NERKOWA TO CHOROBA UKŁADU MOCZOWEGO WYSTĘPUJĄCA ŚREDNIO U CO 10. MĘŻCZYZNY I CO 20. KOBIETY W POLSCE. Schorzenie to jest wynikiem powstawania złogów, które osadzają się w układzie moczowym, powodując bolesne kolki nerkowe. Leczenie prowadzone pod nadzorem specjalisty może skutecznie uwolnić pacjenta od dolegliwości. ZAPOBIEGANIE NAWROTOM KAMICY NERKOWEJ POLEGA W DUŻEJ MIERZE NA PRZESTRZEGANIU KILKU PODSTAWOWYCH ZASAD DIETETYCZNYCH: K amica nerkowa jest skutkiem zbyt wysokiego stężenia substancji chemicznych w moczu, które – zamiast być usunięte wraz z uryną – odkładają się w organizmie. Najpierw powstają drobne kryształki (rozpoznawane jako piasek w nerkach), które wraz z upływem czasu gromadzą się i przybierają postać znacznie większych złogów, czyli tzw. kamieni nerkowych. Najczęściej (w 80 proc. przypadków zachorowań) kamienie zbudowane są ze szczawianu wapnia (kamica szczawianowa) lub fosforanu wapnia (kamica fosforanowa), rzadziej z kwasu moczowego (kamica moczanowa), fosforanu magnezowo-amonowego, czyli tzw. struwitu (kamica struwitowa) oraz z cystyny (kamica cystynowa). Wpływ na powstawanie kamicy nerkowej mogą mieć również zaburzenia i schorzenia niezwiązane bezpośrednio z gospodarką wodno-elektrolitową organizmu. Zaliczyć do nich należy: nieprawidłowy odpływ moczu z nerek (np. spowodowany 24 przerostem prostaty), zbyt małą ilość substancji hamujących tworzenie się złogów w moczu (np. cytryniany, magnez), nadczynność przytarczyc, chorobę Leśniowskiego-Crohna. Powstawaniu kamieni sprzyja także przyjmowanie zbyt dużych dawek preparatów wapnia lub witaminy D oraz dieta wysokobiałkowa (obfitująca w mięso i ryby), której składniki zakwaszają płyny ustrojowe i mocz. Kolka nerkowa Pierwszym, charakterystycznym objawem kamicy nerkowej jest kolka będąca wynikiem przemieszczania się piasku lub kamienia nerkowego w układzie moczowym. W górnych drogach moczowych zalega i wzbiera uryna, powodując nagły wzrost ciśnienia. Przebieg ataku jest bardzo bolesny. Ból na przemian wzmaga się i słabnie – nie łagodzi go przyjmowanie leków przeciwbólowych. Poprzez dokładne umiejscowienie ośrodka dolegliwości można określić lokalizację kamienia będącego przyczyną ataku. • należy spożywać dużą ilość płynów, około 8 szklanek dziennie, • powinno się wypijać szklankę wody przed snem, • zalecane jest ograniczenie spożycia mięs i ryb, jeśli do tej pory stanowiły główny element diety (zawierają substancje zakwaszające mocz), • konieczne jest ograniczenie spożycia soli (zawarty w niej sód zwiększa zawartość wapnia w moczu, przyspieszając powstawanie złogów). Jeśli wydalony kamień został przebadany, lekarz zaproponuje choremu dietę z uwzględnieniem produktów, których wyeliminowanie zapobiegnie nawrotom danego typu choroby. 20-40 lat to wiek, w którym pojawiają się pierwsze przypadki ataków kolki nerkowej Jeśli ból promieniuje w okolicy nerki – złogi pozostają w nerce. Bolesność w dolnej części brzucha to sygnał, że kamień przez moczowód przedostał się do pęcherza moczowego. Na tym etapie pojawia się częste parcie na mocz, pieczenie podczas jego oddawania, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza, a u mężczyzn także ból promieniujący do czubka prącia. Diagnoza W celu zdiagnozowania przyczyny bólu należy udać się do lekarza rodzinnego lub nefrologa, który przepisze silne środki rozkurczowe łagodzące cierpienie. Konsultacja medyczna jest również konieczna, gdy oprócz bólu pojawiają się objawy takie jak: gorączka, nudności i wymioty oraz krew w moczu. Mogą one wskazywać na rozwinięcie się w układzie moczowym stanu zapalnego. Lekarz sprawdzi m.in. stopień bolesności oraz napięcie mięśni okolic nerek i zleci badania laboratoryjne moczu. Dodatkowych informacji o źródle problemów i miejscu, w którym znajdują się kamienie, dostarczą badania: USG układu moczowego lub RTG jamy brzusznej. Lekarz ewentualnie zleci także wykonanie spiralnej tomografii komputerowej (bez podawania kontrastu), dzięki której możliwe będzie dokładne określenie położenia oraz wielkości złogów. Leczenie Przebieg leczenia kolki nerkowej jest tym sprawniejszy, im mniejsze są kamienie. Jeśli mają niewielką średnicę (do 0,5 cm), usuwane są z organizmu w sposób samoistny (naturalny) wraz z moczem w bardzo bolesnym procesie określanym potocznie „rodzeniem kamieni”. Jego przebieg może przyspieszyć i usprawnić stosowanie leków rozkurczowych oraz picie dużej ilości płynów (przynajmniej 2 litry na dobę). Jeśli kamienie są większe (średnica powyżej 0,5 cm), wzrasta prawdopodobieństwo zatkania moczowodu i wystąpienia stanu zapalnego. W takim przypadku konieczna jest hospitalizacja i zastosowanie silniejszych leków rozkurczowych oraz kroplówek, które pomogą doprowadzić do samoistnego wydalenia złogów. W najtrudniejszych przypadkach, gdy kamień nie może być wydalony za pomocą sił natury i blokuje drogi moczowe, a krwiomocz nie ustępuje i utrzymuje się zakażenie, potrzebna będzie interwencja zabiegowa. Usuwanie kamieni Do eliminacji złogów najczęściej stosuje się litotrypsję pozaustrojową (ESWL), czyli rozbijanie kamieni na mniejsze elementy za pomocą fal wstrząsowych. W dalszym etapie powstałe drobne fragmenty usuwane są z organizmu wraz z moczem. Zabieg nie wymaga znieczulenia, a pacjent do pełnej sprawności powraca już po kilku dniach. Nefrolitotrypsja przezskórna (PNL) stosowana jest przy kamieniach o bardzo dużej średnicy (powyżej 2 cm). Poprzez niewielkie nacięcia skóry w okolicy nerki wprowadzany jest do miedniczki nerkowej nefroskop, przy którego użyciu można dokładnie obejrzeć kamień i określić jego położenie. Następnie złogi rozbijane są na mniejsze kawałki za pomocą narzędzi endoskopowych wprowadzonych w kanał roboczy nefroskopu i usuwane z organizmu. Zabieg odbywa się w szpitalu w znieczuleniu ogólnym, regionalnym (zewnątrzoponowym) lub miejscowym – decyzję na podstawie wywiadu z pacjentem podejmuje anestezjolog. Pacjent do pełnej sprawności powraca przez około 2 tygodnie. W przypadku kamieni, które znajdują się w przewodzie moczowym, stosuje się ureterorenoskopię. Podczas zabiegu wykonywanego w znieczuleniu przez cewkę moczową do moczowodu wprowadzany jest specjalny wziernik. Umożliwia on dokładne obejrzenie kamieni, określenie ich umiejscowienia oraz usunięcie lub rozbicie na mniejsze elementy dzięki odpowiednim narzędziom, tak aby mogły być samoistnie wydalone z moczem. Kamil Misztal REKLAMA Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego LISTON NA KAMIENIE wypłukuje i zapobiega Składniki wspomagające wypłukiwanie małych złogów kamieni oraz piasku z dróg moczowych Phaseoli pericarpium extract, Petroselinum crispum extract, Levisticum officinale extract, Urtica dioica extract oraz bakterie funkcyjne Lactobacillus acidophilus zapobiegające powstawaniu kamieni w drogach moczowych Zastosowanie: Do postępowania dietetycznego dla osób, u których występują problemy z odkładaniem się szczawianów w drogach moczowych, w profilaktyce tworzenia się piasku i kamieni w nerkach. Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego zawierający unikalne połączenie składników ziołowych oraz bakterii funkcyjnych wspomagających profilaktykę odkładania się szczawianów w drogach moczowych. Produkt zawiera: • Wchodzące w skład naturalnej mikroflory jelit bakterie funkcyjne Lactobacillus acidophilus, które posiadają zdolność do rozkładu szczawianów prowadzących do powstawania kamieni nerkowych. • Cytrynian magnezu o właściwościach alkalizujących – inhibitor krystalizacji szczawianów. • Dobroczynny dla układu moczowego wyciąg z mącznicy lekarskiej (Arctostaphylos uva-ursi). • Działające łagodnie moczopędnie wyciągi z owocni fasoli (Phaseoli pericarpium), z korzenia pietruszki (Petroselinum crispum) i korzenia lubczyku (Levisticum officinale) oraz z ziela pokrzywy (Urtica dioica), które wspomagają wypłukiwanie piasku z dróg moczowych. • Witaminę B6 przyczyniającą się do prawidłowego metabolizmu energetycznego, prawidłowego metabolizmu homocysteiny oraz prawidłowej syntezy cysteiny. 25 STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO SKUTECZNY LEK, ALE NIE PANACEUM ANTYBIOTYKI TO OBECNIE NAJBARDZIEJ POPULARNE SUBSTANCJE FARMACEUTYCZNE WYKORZYSTYWANE GŁÓWNIE DO LECZENIA INFEKCJI BAKTERYJNYCH. Rola, jaką odegrały w rozwoju medycyny, jest nie do przecenienia. Ich odkrycie było kamieniem milowym w zwalczaniu wielu chorób zakaźnych. Współcześnie – ze względu na ich nadużywanie – należy obawiać się zmniejszenia skuteczności antybiotykoterapii. N azwa antybiotyki pochodzi z greki i oznacza „przeciw życiu” (gr. anti, bios). Zgodnie z zasadą selektywnej toksyczności niemieckiego chemika i bakteriologa Paula Ehrlicha za antybiotyk uznaje się substancję, która w odpowiednim stężeniu nie staje się toksyczna dla ludzi i zwierząt, a jednocześnie powoduje uszkodzenie lub śmierć bakterii. Ze względu na działanie antybiotyki dzielimy na dwie grupy: bakteriobójcze (zabijają komórki bakterii) i bakteriostatyczne (zmieniają ich metabolizm i ograniczają możliwość namnażania). Leki te skuteczne są głównie w terapii schorzeń wywołanych przez bakterie, ale także w zakażeniach, których patogenem są grzyby czy pierwotniaki, oraz w przypadku gdy infekcje wirusowe przeradzają się w zakażenie bakteryjne, np. angina czy zapalenie płuc. Antybiotyki używane są także profilaktycznie, np. przed zabiegami chirurgicznymi i przy bakteryjnym zapaleniu wsierdzia, gdy występują objawy niewydolności serca, wstrząsu septycznego czy stanu zapalnego. Pierwszym odkrytym antybiotykiem była penicylina, czyli ekstrakt z pleśni Penicillum notatum. Obecnie w leczeniu korzysta się nie tylko z antybiotyków pochodzenia naturalnego, czyli wytwarzanych w formie leczniczej przez drobnoustroje, ale także z ich półsyntetycznych i syntetycznych odpowiedników, które charakteryzują się szerszym zakresem działania, większą trwałością chemiczną, lepszymi właściwościami leczniczymi i niższymi kosztami produkcji. Skuteczna terapia Leczenie antybiotykami zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej powinno być poprzedzone wykonaniem antybiogramu, czyli wymazu z miejsca zakażenia bakteryjnego, np. gardła, pochwy, skóry. 26 18 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach Badanie polega na pobraniu próbki (np. śliny, krwi czy moczu), która poddana jest w warunkach laboratoryjnych szczegółowej analizie pozwalającej ustalić odpowiedzialny za wystąpienie choroby szczep bakterii i dobrać optymalny do jej pokonania antybiotyk. Antybiogram ma kluczowe znacznie dla skuteczności antybiotykoterapii, a leczenie prowadzone w ten sposób nazywane jest terapią celowaną. Podjęcie przez lekarza decyzji o antybiotykoterapii bez wyniku badania mikrobiologicznego materiału od pacjenta to natomiast terapia empiryczna. Jej skuteczność jest niższa ze względu na nieustalenie przyczyny zakażenia i możliwość pomyłki diagnostycznej. Powszechnym problemem jest także zbyt częste stosowanie antybiotyków, które powoduje, że bakterie ewoluują i stają się bardziej oporne na działanie tego rodzaju farmaceutyków. Dany lek nie zabija lub nie hamuje namnażania bakterii, a więc terapia jest nieskuteczna. Problemu oporności bakterii na antybiotyk nie da się wyeliminować, ale dzięki rozważnemu stosowaniu leków można ograniczyć jego zasięg. Działania niepożądane Antybiotyki, oprócz tego, że zwalczają bakterie chorobotwórcze, w podobny sposób działają na naturalną florę bakteryjną człowieka. Niszczą np. bakterie trawienne, które stanowią barierę dla chorobotwórczych drobnoustrojów oraz wspomagają prawidłowe działanie układu pokarmowego. Z tego powodu podczas antybiotykoterapii zaleca się równoczesne stosowanie probiotyków, czyli podanych doustnie wyselekcjonowanych kultur bakterii, hamujących rozwój patogennych mikroorganizmów. Dostępne są one w aptece w formie proszku do rozpuszczania lub kropli oraz w żywności, np. w naturalnych jogurtach czy kiszonkach. Zasadniczy wpływ na zwiększenie ilości kultur bakterii trawiennych ma również przyjmowanie prebiotyków, czyli naturalnych substancji lub wyciągów roślinnych, które dodatkowo wspierają i stymulują układ immunologiczny organizmu. Występują one m.in. w cebuli, czosnku, ziemniakach, bananach, cykorii, porach czy karczochach. Stosowanie antybiotyków może także skutkować wystąpieniem objawów niepożądanych. Najczęściej są to: mdłości, wymioty, wysypki skórne o różnym stopniu nasilenia, wysoka gorączka, bóle stawów czy ciężka biegunka poantybiotykowa, które ustępują po odstawieniu lekarstwa. Bardzo groźną reakcją organizmu na zażycie tych leków może być wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego. Jeśli po zażyciu antybiotyku pojawiają się objawy takie jak m.in. świąd skóry czy pokrzywka, opuchlizna, duszność, skrócenie oddechu, spadek ciśnienia tętniczego krwi czy zawroty głowy, należy natychmiast wezwać pomoc medyczną. Tylko wtedy, gdy to konieczne Bezwzględnie nie należy stosować antybiotyków bez konsultacji czy zaleceń lekarza. Od kilku lat w Polsce w ramach Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków prowadzona jest akcja mająca na celu ograniczenie ilości przyjmowanych antybiotyków, gdy nie jest to konieczne. Kampania realizowana jest przez Narodowy Instytut Leków wraz z Ministerstwem Zdrowia i skierowana jest głównie do lekarzy, których ma nakłonić do większej wstrzemięźliwości w przepisywaniu antybiotyków, gdy nie ma ku temu podstaw (np. biorąc pod uwagę wynik antybiogramu). Zadaniem projektu jest także zwiększenie świadomości pacjentów na temat prawidłowo przeprowadzonej antybiotykoterapii. Kamil Misztal HISTORIA PENICYLINY Pierwszym antybiotykiem była penicylina odkryta przez Alexandra Fleminga, szkockiego lekarza i bakteriologa. W 1928 roku zauważył on, że przypadkowe zanieczyszczenie podłoża bakteriologicznego pleśnią Penicillium notatum powstrzymuje wzrost hodowli gronkowca złocistego. Po latach badań i doświadczeń udało się wyizolować i wprowadzić penicylinę do powszechnego użytku w formie leku. Za swoje odkrycie naukowiec otrzymał w 1945 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. REKLAMA 27 STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO ZAKWASZENIE ORGANIZMU VADEMECUM PACJENTA NAWRACAJĄCE MIGRENY, PROBLEMY Z UTRZYMANIEM WAGI, BÓLE KOSTNE I MIĘŚNIOWE CZY WIĘKSZA PODATNOŚĆ NA INFEKCJE TO TYLKO NIEKTÓRE Z OBJAWÓW ZACHWIANIA RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ W ORGANIZMIE. Jak sprawdzić, czy problem dotyczy także Ciebie? W spółczynnikiem pH oznacza się skalę zasadowości i kwasowości wodnych roztworów związków chemicznych. Prawidłowe pH krwi wynosi od 7,35 do 7,45, czyli jest lekko zasadowe. Stanami patologicznymi są wartości poniżej 7, które wskazują na zakwaszenie, a także powyżej 7,45, będące sygnałem, że krew ma odczyn zbyt zasadowy. Organizm człowieka w wyniku przemiany materii wytwarza zarówno kwasy, jak i neutralizujące je zasady (np. w wyniku metabolizmu białek powstaje amoniak, który zobojętnia część kwasów). Dla sprawnego działania wszystkich układów ludzkiego ciała niezbędne jest utrzymanie między nimi równowagi, a więc odpowiedniego poziomu pH. Gdy kwasów jest za dużo, organizm nie nadąża z ich zobojętnianiem i wydalaniem; dochodzi wówczas do tzw. zakwaszenia organizmu. Głównymi przyczynami nadmiernej kwasowości krwi jest stosowanie nieodpowiedniej diety oraz pozostawanie pod wpływem długotrwałego stresu, co prowadzi do zakłócenia przebiegu procesów metabolicznych. Nie tylko migreny Początkowo zbyt niskie pH objawia się problemami w pracy układu pokarmowego, np. wzdęciami, zgagą, uczuciem przepełnienia, nieprzyjemnym posmakiem w ustach, biegunką czy zaparciami. Zakwaszenie organizmu zmniejsza zdolność do regeneracji uszkodzonych komórek, spowalnia procesy trawienne, wchłanianie składników mineralnych i odżywczych oraz wydalanie toksyn z organizmu. Może skutkować to problemami z utrzymaniem prawidłowej wagi, skłonnością do odkładania się tkanki tłuszczowej, napadami tzw. wilczego głodu czy niepohamowaną ochotą na słodycze. Nadmiar kwasu w organizmie wywołuje również bóle mięśni, kręgosłupa i stany zapalne stawów. Niewłaściwy poziom pH można rozpoznać m.in. dzięki obserwacji wyglądu zewnętrznego. Włosy tracą blask i zaczynają 28 ! PRODUKTY ZAKWASZAJĄCE ORGANIZM: tłuste mięsa i wędliny, produkty wysoko przetworzone, kawa, czarna herbata, alkohol, sery żółte, podpuszczkowe i twarogowe, cukier i słodycze, słodkie napoje gazowane, czekolada i kakao, biały lub polerowany ryż, produkty zbożowe z białej mąki. PRODUKTY ODKWASZAJĄCE ORGANIZM: warzywa (szczególnie: cukinia, szpinak, szparagi, bakłażan, rzodkiew, buraki, brokuły, marchew, pietruszka, seler, pomidor, czosnek, cebula), owoce (szczególnie: kiwi, rodzynki, arbuzy, banany, melony, brzoskwinie, cytrusy, truskawki, maliny), grzyby (prawdziwki, kurki). wypadać, paznokcie stają się łamliwe, skóra jest mniej elastyczna, na twarzy pojawiają się wypryski oraz trądzik, pod oczami opuchlizna i sińce, a na udach cellulit. Zakwaszony organizm, w celu utrzymania prawidłowego pH krwi, zużywa duże pokłady energii, które powinny być wykorzystane do fizjologicznych procesów, takich jak np. przemiana materii. Prowadzi to do osłabienia fizycznego, zwiększonej podatności na infekcje, senności, zawrotów głowy, pojawiania się tzw. mroczków przed oczami, występowania uczucia ciągłego zmęczenia. Zakwaszenie organizmu może skutkować także zaburzeniami w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, czego symptomami są m.in. choroby naczyń krwionośnych czy nawracające zawroty głowy i migreny. Z objawami do lekarza Długi okres zakwaszenia organizmu stwarza idealne warunki do rozwoju poważnych chorób, jak np. nadciśnienia, zawału serca, cukrzycy, alergii, reumatyzmu, grzybic, kamicy żółciowej, astmy, miażdżycy, nowotworów, choroby wrzodowej czy problemów z otyłością. Osoby podejrzewające u siebie zachwianie równowagi kwasowo-zasadowej powinny skonsultować się z lekarzem celem potwierdzenia diagnozy, bowiem objawy charakterystyczne dla zakwaszenia mogą dotyczyć także innej choroby, np. nieprawidłowego działania niektórych narządów, tj. trzustki, pęcherzyka żółciowego, wątroby, nerek czy żołądka. Lekarz, m.in. na podstawie badania poziomu pH moczu lub gazometrii krwi, postawi właściwą diagnozę. Wiem, co jem? Podstawą w regulacji poziomu pH w organizmie jest stosowanie odpowiedniej diety. Spożywanie konkretnych produktów spożywczych w wyniku przemian metabolicznych prowadzi do powstania w organizmie kwasów lub zasad. Produkty bogate ? Jeśli na większość pytań odpowiesz twierdząco, istnieje prawdopodobieństwo, że problem zakwaszenia organizmu dotyczy także Ciebie: •Często przechodzisz infekcje bakteryjne i wirusowe (np. grypa, przeziębienie)? •Regularnie odczuwasz bóle mięśni, kości, kręgosłupa? •Masz wahania nastroju? •Pijesz mniej niż 1 litr wody dziennie? •Masz problemy z pęcherzykiem żółciowym (np. kamienie)? wytnij i zachowaj CZY WIESZ, ŻE... poziom kwasów we krwi może zwiększyć się na skutek stosowania niewłaściwej diety odchudzającej (np. niskowęglowodanowej, wysokobiałkowej czy wysokotłuszczowej). CZY TO ZAKWASZENIE? w sód, potas, wapń, magnez działają alkalizująco, natomiast źródła fosforu, chloru i siarki – zakwaszająco. Idealny stosunek produktów zasadotwórczych do kwasotwórczych to 80 proc. do 20 proc. Żeby go osiągnąć, należy unikać posiłków składających się z produktów wysoko przetworzonych (np. parówek, kolorowych napojów gazowanych, chipsów), •Twoja cera jest przesuszona, pojawiają się na niej wypryski REKLAMA i egzemy? •Włosy są osłabione, pozbawione blasku? •Odczuwasz chroniczne zmęczenie? •Masz problemy z koncentracją i pamięcią? •Pijesz kawę częściej niż 4 razy w tygodniu? ograniczyć ilość spożywanego mięsa wieprzowego oraz wołowego, kawy, mocnej herbaty i alkoholu. Należy także regularnie nawadniać organizm, ponieważ woda pomaga rozcieńczyć kwasy i przywrócić równowagę kwasowo-zasadową. Zbyt mała ilość wody w organizmie prowadzi do zaburzeń procesów metabolicznych – źródła braku równowagi kwasowo-zasadowej. Minimalna porcja to 30 ml na dobę na każdy kilogram masy ciała. Maria Polak •Masz duże wahania wagi ciała częściej niż raz w roku? •Prowadzisz siedzący tryb życia? TENA Slip Plus to pieluchomajtki dla osób niesamodzielnych ruchowo lub osób leżących. Idealne na średni lub ciężki stopień nietrzymania moczu. Dostępne w rozmiarach: XS, S, M i L. TENA Slip: • wysoka chłonność i zabezpieczenie przed przeciekaniem • w pełni oddychające, testowane dermatologicznie dbają o zdrowie skóry • system Odour NeutralizerTM chroni przed nieprzyjemnym zapachem • wskaźnik wilgotności określający, kiedy produkt wymaga zmiany • barierki ochronne zapobiegają wyciekaniu moczu na zewnątrz 29 STREFA RELAKSU LITERY Z PÓL OD 1 DO 20 UTWORZĄ ROZWIĄZANIE. Hasło październikowej krzyżówki to: ZOSTAŃ DAWCĄ SZPIKU, PODARUJ ŻYCIE Dziękujemy wszystkim Czytelnikom za udział w konkursie. Nagrody otrzymują: Mariusz z Włocławka, Maria z Warszawy, Renata z Gliwic, Zofia z Warszawy, Adam z Włocławka, Anna z Legionowa, Katarzyna z Warszawy, Beata z Sierpca, Janina z Pokrzywnicy, Bożena z Warszawy Nagrodą w listopadowym konkursie jest 10 zestawów Radical Med składających się z szamponu i odżywki przeciw wypadaniu włosów. Rozwiązanie krzyżówki należy przesłać pocztą do 24 listopada 2015 r. Pierwsze 10 osób, które we wskazanym terminie nadeślą prawidłowe rozwiązanie, otrzyma nagrodę. Korespondencję należy kierować na adres: Centrala Farmaceutyczna CEFARM SA, ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa z dopiskiem: KRZYŻÓWKA – DZIAŁ MARKETINGU HASŁO KRZYŻÓWKI: .................................................................................................................... IMIĘ I NAZWISKO: ......................................................................................................................... DOKŁADNY ADRES: .................................................................................................................... Jednocześnie CF CEFARM SA informuje, że zgodnie z art. 24 ust. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r., nr 101, poz. 926) podanie danych jest dobrowolne, a osoba, której dane dotyczą, ma prawo dostępu do ich treści oraz ich poprawiania. Zbiór danych osobowych zebranych do celów organizacji konkursu zostanie zniszczony niezwłocznie po jego rozstrzygnięciu. Regulamin konkursu jest dostępny w siedzibie CF CEFARM SA. 30 Wyrażam zgodę na jednorazowe przetworzenie moich danych osobowych przez CF CEFARM SA, ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa, dla celów przesłania nagrody za rozwiązanie krzyżówki w magazynie „Strefa Zdrowia dla Każdego”. KOLEJNY NUMER JUŻ... RINOZINE RINOZINE AQUA Spray do nosa – izotoniczny roztwór soli morskiej bezpieczny zarówno dla niemowląt, dzieci, jak i dorosłych. Wskazania: • codzienna higiena i oczyszczanie nosa, • nawilżanie suchej śluzówki nosa, • pomocniczo w czasie nieżytu nosa, zapalenia zatok oraz kataru siennego, • łagodząco przy podrażnieniach śluzówki nosa w stanach infekcji i alergii. RINOZINE AQUA Z KWASEM HIALURONOWYM - izotoniczny roztwór soli morskiej Gulf Stream Sea Water® wraz z cennymi minerałami, wzbogacony o wyciąg z aloesu oraz kwas hialuronowy. Wskazania: • intensywne nawilżenie i regeneracja błon śluzowych nosa, • w stanach nawracającego wysuszenia śluzówki nosa, • łagodząco w czasie podrażnienia śluzówki nosa w stanach infekcji i alergii, • codzienna higiena i utrzymanie prawidłowych funkcji nosa. RINOZINE NAWILŻAJĄCO-REGENERUJĄCA MAŚĆ DO OKOLIC NOSA – hipoalergiczny, nowoczesny produkt przeznaczony zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci, zawierający aktywne składniki, które nawilżają, regenerują i chronią naskórek okolic nosa. Wskazania: • otarcia, podrażnienia oraz suchość nosa, • konieczność wzmocnienia podrażnionego naskórka okolic nosa, • konieczność szybkiego nawilżenia. 32
