18rezygnacja z transfuzji ze wzgledow re[...]

ETYCZNE ASPEKTY
REZYGNACJI Z
PRZETOCZENIA KRWI ZE
WZGLĘDÓW RELIGIJNYCH
stanowisko
"religijne", będące
uzasadnieniem
niewyrażenia zgody
przez pacjenta na
przetoczenie krwi
Świadkowie Jehowy:
• nie godzą się na przetaczanie krwi pełnej i jej elementów
morfotycznych nawet w sytuacji zagrożenia życia
• akceptują stosowanie wszystkich składników osocza
• zakaz - w 1945 roku Towarzystwo "Strażnica" (The
Watchtower Society – TWS)
• poglądy niejednorodne i ulegają ewolucji
niebezpieczna praktyka odmowy terapii z różnych
powodów religijnych
• prawie wszystkie sekty religijne
• inne grupy wyznaniowe
• sekta "kościoła" scjentologicznego – idee zaczerpnięte
z religii azjatyckich, magii, medycyny i psychologii
• propaguje techniki psychoterapeutyczne
• odrzuca podstawy naukowe nowoczesnej psychiatrii
• obowiązuje w niej bezwzględny nakaz dochowania
tajemnicy
• lekarz nie ma zatem szans na poznanie prawdy o chorym
rezygnacja z terapii wpisana w historię religii i medycyny
narasta szybko od początku XX wieku
niepojęte przyzwolenie na krzywdzenie dziecka poprzez zakaz
jego leczenia umotywowany religijnie
•raport dotyczący śmierci 172 dzieci w USA w 1975–1995
•komitet bioetyczny Amerykańskiej Akademii Pediatrii w 1988 - zobowiązał
lekarzy do przeciwdziałania tego rodzaju nadużyciom
•apel o zmiany w prawie karnym, bezsilnym dotychczas wobec tego rodzaju
przemocy
oficjalne dane a rzeczywiste nadużycia wobec chorych dzieci
lekarz - przed problemem rozeznania
• czy pacjent chce z nim współpracować i czy godzi się na zaproponowaną terapię
• czy przyjść choremu z pomocą wbrew jego woli
problematykę udzielania przez dawcę zgody i jej formy dyskutuje się do
dzisiaj w odniesieniu do transplantacji narządów
w przypadku transfuzji krwi - akcentowany jest sprzeciw biorcy
• konsekwentna odmowa - może się przyczynić do poważnego pogorszenia stanu zdrowia,
a nawet do śmierci
konflikt ten w szerszej
perspektywie
• obowiązku ratowania życia,
• godności
• autonomii chorego
• jego wolności
• podmiotowego traktowania go przez
lekarza
•  aspekt religijny (istotny dla osoby
wierzącej) -rozważany tak jak każde
inne uzasadnienie odmowy leczenia
niosącej niebezpieczeństwo śmierci
dokonać rozeznania, czy
pacjent
•jest w pełni świadomy decyzji
•czy podejmuje ją w sposób wolny
w rozważaniach medycznych
nie ma znaczenia, czy
argumentacja religijna
uzasadniająca ten sprzeciw
jest prawdziwa
istotny - silny lęk chorego
przed terapią
z zastosowaniem krwi lub jej
preparatów, powodujący jego
determinację
•dowodzenie Świadków Jehowy nie
znajduje żadnego uzasadnienia
w Piśmie Świętym
w 1935 r. TWS zakazało profilaktycznego szczepienia
dzieci
po 20 latach zakaz ten cofnięto jako nieuzasadniony
biblijnie
w pewnych okolicznościach niewyrażenie zgody na
leczenie jest równoznaczne z akceptacją samobójstwa
• lekarz ma pełnić rolę biernego obserwatora i urzędowego świadka
•  rozterka między wezwaniem do ochrony życia a silną presją
moralną ze strony chorego, aby zgodził się na jego śmierć
lekarz uroczyście zobowiązał się "służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu, według najlepszej
wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez
żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy
i inne, mając na celu wyłącznie ich dobro i okazując należny im szacunek„
akt ten od strony moralnej obowiązuje nieodwołalnie,
nieco inne prawne uregulowania tej kwestii
szczególna odpowiedzialność  imperatyw moralny: salus aegroti suprema lex esto
niebezpieczne jest dopuszczenie albo niedopuszczenie
chorego do zabiegów terapeutycznych, a zwłaszcza
ratujących jego życie ze wskazań pozamedycznych
świadek Jehowy winien mieć świadomość, że wymuszenie
odstąpienia od przetoczenia krwi może być pogwałceniem
sumienia lekarskiego
postawa chorego i jego najbliższych jest bowiem w wyraźnej
opozycji do misji zawodowej lekarza  zachowania będące
odstępstwem od złożonego przez niego przyrzeczenia
w relacjach pomiędzy lekarzem i pacjentem powinna być
zachowana równowaga wzajemnych praw i obowiązków
• lekarz nie ma większych uprawnień dotyczących zdrowia i życia niż sam chory.
• pacjent nie może wymagać od lekarza traktowania sprzecznego z jego godnością,
niezbywalnymi prawami i zasadami sztuki lekarskiej
• lekarz powinien czynić przede wszystkim to, co wynika z ogólnych zasad moralnych
i zawodowego kodeksu etycznego
• nie ciąży na nim obowiązek czynienia czegoś więcej, gdyż zadośćuczynił
sprawiedliwości
• przekroczenie granicy obowiązku wypełnia miarę miłości i jest realizacją
chrześcijańskiej solidarności z chorym
• lekarz powinien roztropnie rozeznać prawdziwe dobro chorego i zastosować środki
proporcjonalne do niego z poszanowaniem obowiązujących go kanonów leczenia
• niebezpieczne zatem jest lekkomyślne spełnianie żądań chorego ze względu na
poszanowanie jego autonomii
• zawsze obowiązuje bowiem lekarza wierność sumieniu
cnota miłości zobowiązuje
lekarza do "służby zdrowiu
i życiu" oraz do poszanowania
jego godności
 szacunek dla decyzji
chorego o rezygnacji z terapii,
a w tym rezygnacji
z przetoczenia krwi
"Zadaje się więc gwałt osobie
ludzkiej i samemu porządkowi
ustanowionemu dla ludzi przez
Boga, jeśli odmawia się
człowiekowi swobodnego, przy
zachowaniu sprawiedliwego
ładu społecznego, wyznawania
religii w społeczeństwie„ (DWR)
lekarz nie powinien przetaczać krwi choremu, jeśli nie zgadza się on
na ten zabieg z poważnych racji, a taką jest motyw religijny
tę decyzję może podjąć wówczas, jeśli spełnione warunki:
• chory jest pełnoletni,
• świadomy ciążącego na nim obowiązku odpowiedzialności za swoje życie i zdrowie
• został poinformowany przez lekarza w sposób wyczerpujący o wszystkich
konsekwencjach zaniechania tej terapii,
• decyzję podjął w sposób wolny bez ciężkiej bojaźni,
• czyni to ufając bez wahania, że w ten sposób wypełnia nakaz moralny swojej religii
nie należy rezygnować z łagodnej perswazji, ufając, że zmiana
poglądów jest możliwa, chociaż rzadko spotykana
kiedy chory nie
daje szans
lekarzowi na
wyleczenie go
(brak dla
transfuzji
alternatywy) 
wygasa
obowiązek terapii
zmiana lekarza gdy istnieje taka
możliwość
w każdym jednak wypadku lekarz ma obowiązek zapewnienia
pacjentowi środków proporcjonalnych do obecnego stanu, zwłaszcza
wobec zbliżającej się śmierci
w sytuacji gdy pacjent jest nieprzytomny i zagraża mu
niebezpieczeństwo, lekarz powinien wdrożyć dostępne mu zabiegi
ratujące życie, z przetoczeniem krwi włącznie
w chwili niebezpieczeństwa utraty życia przez chorego nieprzytomnego
lekarz nie ma czasu i obowiązku sprawdzania autentyczności
oświadczeń woli (przedstawianych przez rodzinę lub prawnych
opiekunów)
SPRZECIW WOBEC PRZETOCZENIA KRWI
W PRZYPADKU OSOBY NIELETNIEJ
tzw. sprawa bułgarska - zmuszanie dzieci do składania
pisemnych oświadczeń braku zgody na przetoczenie krwi
 ostatecznie ugoda z rządem i wycofania się Świadków
Jehowy z wywierania nacisku na dzieci
dziecko nie jest własnością rodziców, którzy mogą
swobodnie dysponować jego życiem
ochrona życia dziecka jest dobrem wyższej wartości niż
poszanowanie wolności religijnej jego rodziców
człowiek nie posiada władzy absolutnej w stosunku do swojego życia  tym bardziej
nie ma jej w odniesieniu do dziecka
dobór środków terapeutycznych
w chwili wystąpienia niebezpieczeństwa śmierci dziecka  poszanowanie prawa
wolnego wyboru rodzaju leczenia lub powstrzymania się od niego jest mniejszym
dobrem
 decyzja rodziców odmawiających dziecku prawa do leczenia krwią = moralnie zła
postulat zdecydowanej interwencji w obronie życia dziecka nie jest jednak uznawany
przez wszystkich
stopniowe i niejednorodne osiąganie dojrzałości psychofizycznej
 przyjęcie umownej granicy wiekowej świadomej decyzji
zazwyczaj w wieku 14–15 lat
•zdolność poznawcza podobną do dorosłych
•krytycyzm w ocenie powagę swojej choroby
granica wieku samostanowienia dziecka jest różna
w poszczególnych krajach Unii Europejskiej
•w Wielkiej Brytanii - dziecko w wieku 10–12 lat może uczestniczyć w decyzjach
terapeutycznych
rodzice nie powinni podejmować decyzji za dziecko
do 14. roku życia, prowadzących do zaniechania
terapii, z narażeniem go na utratę zdrowia lub życia
nie mogą bowiem w jego imieniu zrezygnować z tak
cennego daru, jakim jest życie
• wyjątek stanowi jednak zaprzestanie uporczywej terapii
w przypadku choroby terminalnej
dziecko w wieku około 14 lat
i starsze powinno mieć
możliwość podejmowania
decyzji terapeutycznych,
przynajmniej w znaczącym
stopniu, a zatem także
możliwość rezygnacji
z przetaczania mu krwi
ocena dojrzałości psychicznej
dziecka  doświadczony
psycholog
przetoczenia wykonane za
zgodą dziecka, lecz wbrew
woli jego rodziców, mogą
mieć dla niego poważne
negatywne konsekwencje
por. przypadki
odwetowego wykluczania
go ze wspólnoty
Świadków Jehowy
 konieczna jest szeroko
rozumiana opieka nad
dzieckiem i jego rodzicami