Polskie biblioteki cyfrowe na platformie dLibra – zasób w kontekście

2008. INFORMACJA DLA NAUKI A ŚWIAT ZASOBÓW CYFROWYCH
Elżbieta Skubała
Politechnika Łódzka. Biblioteka
[email protected]
Anna Kazan
Politechnika Łódzka. Biblioteka
[email protected]
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie dLibra – zasób
w kontekście tworzenia nowoczesnych kolekcji źródeł
informacji dla nauk technicznych
Polish digital libraries on the dLibra platform – resources
in the context of creation of modern collections of
information resources for technical sciences
Abstrakt
W okresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego biblioteka naukowa zyskuje w środowisku
akademickim rolę istotnego ośrodka komunikacji pomiędzy użytkownikiem a jego potrzebami
informacyjnymi. Jedną z form realizacji tych potrzeb jest usprawnienie procesu dostarczania
poszukiwanych przez użytkownika informacji, między innymi przez budowanie bibliotek
cyfrowych. Problem tworzenia i zarządzania zasobami elektronicznymi, możliwości ich
wspólnego przeszukiwania oraz współpracy między bibliotekami w kontekście bieżącej informacji
w naukach technicznych, został przedstawiony na przykładzie analizy zawartości polskich
bibliotek cyfrowych, opartych na oprogramowaniu dLibra. W artykule przedstawiono wyniki
badań zasobu cyfrowego, liczącego ponad 158.000 obiektów, wspólnie przeszukiwanego
w ramach Federacji Bibliotek Cyfrowych. Na podstawie analizy zebranego materiału
statystycznego, spróbowano ocenić zarówno wartość publikacji cyfrowych pod względem
chronologicznym, jak i warsztat wyszukiwawczy. Najistotniejszym wnioskiem wynikającymz
przeprowadzonych badań jest pilna konieczność ujednolicenia metadanych na poziomie każdej
biblioteki i wszystkich bibliotek FBC, w celu wspólnego efektywnego wyszukiwania.
Słowa kluczowe
warsztat wyszukiwawczy; biblioteki cyfrowe; program dLibra
Abstract
In the time of progress of information society, research libraries play important role of
communication centres between users and their needs for information. One of the methods of
satisfying these needs is an improvement of the process of information delivery by, among other,
creation of and access to the digital libraries. A problem of creating and managing electronic
resources, search possibilities in digital libraries and cooperation between libraries in the context
of current information in technical sciences is going to be presented at examples of Polish digital
libraries based on dLibra software. The results of the study of digital resources have been
presented in the article. The resources of digital libraries count over 158.000 objects and are
designed to be commonly searched within Digital Libraries Federation. On the basis of collected
statistic material analysis it was attempted to assess both: the value of digital publications in the
chronological matter and the searching tools. The most valuable conclusion from the study is an
immediate need to standardise of metadata at the level of each library and all of Digital Libraries
Federation member-libraries, in aim to allow an effective searching.
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
22
Keywords
searching tools; digital libraries; dLibra software
1. Wstęp
Ilość i tempo tworzenia dokumentów naukowych w ostatnich latach
wzrosły gwałtownie za sprawą powszechnego dostępu do nowych technologii.
Pracownicy naukowi są zarówno twórcami jak i odbiorcami informacji w nich
zawartych. Konieczność posiadania wiedzy o tendencjach naukowych
i kierunkach badań sprawia, że specjalności stają się coraz węższe, a ilość
źródeł coraz większa. Obowiązkiem współczesnej biblioteki naukowej jest
przygotowanie warsztatu naukowego, który umożliwi szybkie i efektywne
pozyskiwanie informacji. Jednym z elementów współczesnego warsztatu
informacyjnego są Biblioteki Cyfrowe (BC), tworzone między innymi przez
biblioteki naukowe szkół wyższych. Założeniem niniejszego tekstu jest
przeanalizowanie zasobu polskich BC, wspólnie przeszukiwanych na platformie
Federacji Bibliotek Cyfrowych, w kontekście jego wartości dla informacji
naukowej, według kryterium DATA WYDANIA oraz próba oceny warsztatu
wyszukiwawczego.
2. Biblioteki cyfrowe
Termin biblioteka cyfrowa oznacza „ zorganizowany zasób informacji
i wiedzy wzbogacony o dodatkowe funkcje dzięki technologii cyfrowej” 1, które
umożliwiają udostępnianie w Internecie, w uporządkowany sposób,
zdigitalizowanych zbiorów bibliotek tradycyjnych oraz innych obiektów
w postaci elektronicznej.
Na początku XXI wieku rozpoczęły się w Polsce energiczne prace nad
umożliwieniem czytelnikom dostępu do zasobów bibliotek z dowolnego
miejsca. Cele budowy bibliotek cyfrowych najczęściej podawane w projektach
to:
•
•
•
1
ochrona przed zniszczeniem gromadzonych w bibliotekach zbiorów,
cennych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego i historii
rozwoju różnych dziedzin nauki, a także potrzeba udostępnienia ich
szerszemu gronu użytkowników;
efektywniejsze i szersze udostępnianie skryptów uczelnianych,
podręczników
akademickich
oraz
innych
materiałów
dydaktycznych, a także ich pełniejsze zastosowanie w stacjonarnym
procesie dydaktycznym oraz docelowo w kształceniu na odległość;
promocja uczelni, instytucji bądź regionu poprzez popularyzację
potencjału badawczego oraz naukowej twórczości intelektualnej
zarówno w kraju, jak i na świecie;
Przyłuska, Jolanta. Repozytorium – magazyn dokumentów czy wirtualna społeczność? [online] [dostęp
4 września 2008]. Dostępny w Internecie: <http://212.51.210.133/osc/prezentacje/cz/przyluska.pdf>.
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
•
•
23
włączenie się w narodowe strategie eEuropa i ePolska, w strategię
unijną i 2010 oraz czynny udział w inicjatywie digitalizacyjnej
podjętej przez inne ośrodki akademickie w kraju;
utworzenie podstaw repozytoriów naukowych, w których będą
przechowywane i udostępniane, wszelkie zasoby cyfrowe.
W chwili obecnej, według różnych zbiorczych danych, istnieje w Polsce
ponad 30 BC lub udostępnianych w sieci Internet kolekcji cyfrowych.
Większość BC (18) wykorzystuje do prezentacji materiałów
elektronicznych platformę dLibra, opracowaną i permanentnie udoskonalaną
przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS). 21 BC z kolei
jest wspólnie przeszukiwanych w ramach mechanizmów Federacji Bibliotek
Cyfrowych (FBC). Właśnie na materiałach cyfrowych przeszukiwanych
w ramach FBC oparto badania przeprowadzone na potrzeby niniejszego
artykułu.
3. Analiza zasobu
Badania zasobu były prowadzone w okresie 5 tygodni na przełomie
sierpnia i września 2008 roku. Prowadzono je zarówno poprzez mechanizmy
platformy FBC, jak i w każdej z bibliotek oddzielnie. Zasób 21 bibliotek
cyfrowych wspólnie przeszukiwanych, według stanu na dzień 04.09.2008 r.,
wynosił 158.047 obiektów. Analizie indywidualnej nie poddano zasobu
Akademickiej Biblioteki Cyfrowej (ABC) Akademii Górniczo Hutniczej
w Krakowie z powodu jej czasowego wyłączenia. Włączono natomiast
do badań nową BC Uniwersytetu Łódzkiego, mimo że nie jest jeszcze widoczna
w katalogu wspólnym. Analizie poddano jeden z elementów opisu
katalogowego – „datę wydania”. Powodem wyboru tego właśnie elementu było
przekonanie, że data wydania jest w każdym opisie katalogowym. Jest to
jednocześnie najmniej skomplikowany i najbardziej sformalizowany element
opisu. Analiza zasobu według kryterium DATY WYDANIA pozwoliła
na zilustrowanie zasobu bibliotek cyfrowych pod względem chronologicznym,
a tym samym umożliwiła ocenę wartości bibliotek cyfrowych dla dydaktyki
i nauki po 3 latach ich intensywnego rozwoju oraz ocenę mechanizmów
wyszukiwawczych systemu dLibra.
Wspólne przeszukiwanie na platformie dLibra z poziomu FBC, według
kryterium DATY WYDANIA, prawie do końca sierpnia nie było możliwe.
Program dawał możliwość wyszukiwania wyłącznie przez indeksy autorów
i tytułów. W ostatnim czasie został uzupełniony o przeszukiwanie według
wszystkich pozostałych atrybutów, z wielką korzyścią dla użytkowników.
Z kolei przeszukiwanie z poziomu jednej biblioteki obarczone było dużym
błędem, wynikającym z różnorodności zapisu daty i koniecznością zadawania
pytań wariantowych.
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
24
W formacie Dublin Core jest 15 atrybutów, za pomocą których
sporządza się metadane obiektu cyfrowego: tytuł, autor, współtwórca,
wydawca, data wydania, źródło, hasło przedmiotowe, uwagi, język, format, typ
zasobu, powiązania, zakres, identyfikator, prawa. Rekord można wypełniać
ręcznie, ale częściej korzysta się z możliwości importu danych z formatu
MARC 21, w którym sporządzane są opisy na potrzeby systemów
bibliotecznych, np. systemu HORIZON. Interesujące nas dane w rekordzie
sporządzanym w formacie MARC są zapisane w 3 podpolach pola 260.
W zależności od konfiguracji pliku importowego, informacje z podpól pola 260
z formatu MARC można zapisać w polu WYDAWCA (bądź w utworzonym
podpolu MIEJSCE WYDANIA) albo w polu DATA WYDANIA rekordu
utworzonego w formacie Dublin Core. Do decyzji katalogerów, tworzących
opisy obiektów cyfrowych należy, gdzie zostanie umieszczona nazwa miejsca
wydania publikacji.
4. Analiza zasobu BC, prowadzona w każdej z bibliotek oddzielnie
Zasób BC jest dynamiczny, liczba obiektów stale się powiększa, dlatego
dla dalszych badań przyjęto stan zasobu z połowy sierpnia, tj. ok. 156.000.
Suma zasobów 21 bibliotek cyfrowych w układzie chronologicznym wynosiła
w tym czasie 123.568 (patrz: tabela 1 – zestawienie liczbowe, wykres 1 –
zestawienie procentowe). Różnica między liczbą deklarowanych w BC
obiektów cyfrowych a liczbą wynikającą z przeprowadzonej analizy wynosiła
32.433. Stanowi to aż 20,80%.
Tabela 1. Zestawienie sumaryczne zasobu 21 BC – badania przeprowadzone w każdej z bibliotek
oddzielnie wg kryterium DATA WYDANIA
Zakres lat
nie datowane
bez roku
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
Zasób bibliotek cyfrowych
1811
637
6
10
47
368
646
1952
3170
31861
350
25
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
cd. tabeli 1.
1900-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
1990-1999
2000-2004
2005-
58736
4140
3653
1834
2635
1954
2342
7416
123568
Źródło: Badania własne
47,53
Wykres 1. Zestawienie procentowe zasobu 21 BC w układzie chronologicznym obiektów
cyfrowych – badania przeprowadzone w każdej z bibliotek oddzielnie wg kryterium DATA
WYDANIA
50,00
45,00
40,00
25,78
35,00
30,00
25,00
20,00
10,00
1,90
2,13
1,58
1,48
2,96
3,35
0,28
2,57
1,58
0,52
0,30
0,01
0,04
0,00
0,52
1,47
6,00
15,00
5,00
Źródło: Badania własne
20
05
-
19
99
20
00
-2
0
04
19
8
9
19
90
-
19
79
1
98
0-
19
69
19
70
-
19
60
-
19
49
19
5
9
1
95
0-
w
ie
k
XX
19
00
-
w
ie
k
XV
Iw
ie
k
XV
II
w
ie
k
XV
III
w
ie
k
XI
X
w
ie
k
XV
w
ie
k
XI
V
w
ie
k
XI
II
w
ie
k
X
II
ro
ku
be
z
n
ie
da
to
w
an
e
0,00
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
26
5. Analiza zasobu BC, prowadzona z wykorzystaniem mechanizmów
wspólnego przeszukiwania FBC
Autorki uznały, że różnica w przeprowadzonej analizie jest zbyt duża,
nawet jeśli przyjmie się, że część metadanych nie miała wypełnionego pola
DATA WYDANIA. Dlatego wykorzystano uruchomioną funkcję FBC
i powtórzono badania w pierwszych dniach września. Stan zasobu cyfrowego
przeszukiwanego mechanizmami wspólnego przeszukiwania FBC wynosił ok.
158.000. W wyniku sumowania obiektów cyfrowych według DATY
WYDANIA otrzymano liczbę 82.746 (patrz: tabela 2 – zestawienie liczbowe,
wykres 2 – zestawienie procentowe). Różnica okazała się jeszcze większa
i wynosiła 75.254, tj. 47,63%.
Tabela 2. Zestawienie sumaryczne zasobu 21 BC – badania przeprowadzone z wykorzystaniem
mechanizmów wspólnego przeszukiwania FBC wg kryterium DATA WYDANIA
Zakres lat
bez roku
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
1900-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
1990-1999
2000-2004
2005-
Źródło: Badania własne
Zasób bibliotek
cyfrowych
1141
1
6
3
17
77
397
1 672
2 281
19 587
11
33 310
4 281
3 554
1 866
2 498
1 893
2 470
7 681
82 746
27
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
Wykres 2. Zestawienie procentowe zasobu 21 BC w układzie chronologicznym obiektów
cyfrowych – badania przeprowadzone z wykorzystaniem mechanizmów wspólnego
przeszukiwania FBC wg kryterium DATA WYDANIA
9,28
05
20
99
-19
90
9
1
79
-19
70
9
1
59
-19
50
9
1
ek
wi
XX
ek
wi
III
V
X
k
ie
Iw
XV
ek
wi
V
XI
iek
Iw
XI
zr
be
u
ok
2,98
2,29
3,02
2,25
4,29
5,17
40,25
0,01
23,67
2,76
2,02
0,48
0,09
0,02
0,00
0,01
0,00
1,38
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
Źródło: Badania własne
Różnice w wynikach przeprowadzonych badań wynikały m.in.
z różnorodności zapisu daty wydania:
3
w formie zapisu daty dziennej: 1949.01.01; 01.01.1949; 01.1949;
1949.01;
2. w formie zapisu roku: 1949; (1949); [1949]; 1949?;
3. w formie zapisu daty niepewnej: ok. 1949; ca 1949; przed rokiem
1949; po roku 1949;
4. w formie zapisu numeru wieku, w przypadku braku daty wydania:
18w.; 18 wiek; 18 w.; XVIII w.; XVIII wiek.
Przeszukiwanie prowadzone było na podstawie frazy z pola DATA
WYDANIA opisu katalogowego Dublin Core, z wykorzystaniem maskowania
jednej lub dwu ostatnich cyfr roku wydania. Stwierdzono, że jeśli fraza DATA
WYDANIA jest złożona z roku-miesiąca-dnia lub roku-miesiąca, wyniki
wyszukiwania są rozbieżne. Tak więc, forma zapisu daty, zwłaszcza dziennej
i miesięcznej dla procesu wyszukiwania jest niezwykle istotna.
Powodem rozbieżności między liczbą obiektów cyfrowych
„deklarowaną” w BC a otrzymaną w wyniku analiz może być również brak
wypełnionego pola DATA WYDANIA. Takie rekordy są pomijane w procesie
wyszukiwania według tegoż kryterium . Wypełnienie pola innymi danymi, np.
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
28
informacją o typie publikacji lub nazwą miejsca wydania jest także przyczyną
różnic w procesie wyszukiwawczym, ale przede wszystkim ewidentnym błędem
osób tworzących metadane obiektów cyfrowych w BC.
Wyniki analizy zasobu BC według kryterium DATA WYDANIA
dowodzą, że ponad 47% zbiorów cyfrowych zostało wydanych w pierwszej
połowie XX wieku, prawie 26% w wieku XIX (wykres 1). Publikacje „nowe”,
wydane po roku 1990 stanowią 9,48% zasobu BC przeszukiwanych wspólnie na
platformie FBC. W kontekście daty wydania materiałów zdigitalizowanych
można stwierdzić, że ponad 90% zasobu ma charakter archiwalny i stanowi
magazyn zbiorów dziedzictwa kulturowego i historii rozwoju różnych dziedzin
nauki (wykres 1).
Interesujące stało się zbadanie, jak w tym aspekcie wyglądał
wyselekcjonowany zasób BC wyższych szkół technicznych, zwłaszcza że wiek
publikacji w dziedzinach badawczych nauk ścisłych i technicznych jest
niezwykle istotny. Przeanalizowano zbiory 4 BC tworzonych przez biblioteki
wyższych szkół technicznych (tabela 3): Politechnikę Warszawską,
Politechnikę Krakowską, Politechnikę Łódzką i Politechnikę Wrocławską.
Zasób cyfrowy Politechniki Wrocławskiej stanowi kolekcję Dolnośląskiej BC,
dlatego w prosty sposób mógł zostać wyselekcjonowany i poddany analizie.
Tabela 3. Zestawienie sumaryczne zasobu 4 BC wyższych szkół technicznych wg kryterium
DATA WYDANIA
Zakres lat
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
1900-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
1990-1999
2000-2004
2005-
Źródło: Badania własne
Biblioteki cyfrowe szkół technicznych
2
7
5
16
703
0
1 414
26
11
85
582
194
228
1 121
4 394
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
29
Wykres 3. Zestawienie procentowe zasobu 4 BC wyższych szkół technicznych w układzie
chronologicznym obiektów cyfrowych wg kryterium DATA WYDANIA
25,52
20052000-2004
5,19
1990-1999
4,42
1980-1989
13,25
1970-1979
1,93
1960-1969
0,25
1950-1959
0,59
1900-1949
XX w ie k
32,19
0,00
XIX w ie k
16,00
XVIII w ie k
0,36
XVII w ie k
0,11
XVI w ie k
0,16
XV w ie k
0,05
0,00
10,00
20,00
30,00
40,00
Źródło: Badania własne
Z zestawienia wynika, że proporcje zasobu wg kryterium DATY
WYDANIA publikacji cyfrowych w BC szkół technicznych przedstawiają się
odmiennie niż całość zasobu BC (wykres 3). Wydawnictwa wydane po roku
1990 stanowią największą część materiałów cyfrowych - 35,13% a zbiory
wydane w pierwszej połowie XX wieku 32,19%. Proporcje wieku publikacji
świadczą o świadomości potrzeb środowiska naukowego u twórców BC
w szkołach technicznych. Mając świadomość ograniczeń wynikających
z ustawy Prawo autorskie i prawa pokrewne, sprawdzono także jakiego rodzaju
dokumenty z lat 2000-2008 publikowano w BC szkół technicznych (wykres 4).
Ponad połowa najnowszych publikacji to wydawnictwa ciągłe, prawie 22%
prace doktorskie, ponad 12% wydawnictwa zwarte. Wśród tych ostatnich są
skrypty, podręczniki, monografie i książki wydane w wydawnictwach
uczelnianych. Należy także zwrócić uwagę na materiały dydaktyczne (7,99%),
które stanowią poszukiwany i wykorzystywany przez studentów typ publikacji
w BC. Ogromna większość wydawnictw najnowszych jest wydawana
w wydawnictwach uczelnianych, choć są wśród nich także publikacje innych
wydawców, od których BC uzyskały prawo do umieszczenia we własnych
zasobach cyfrowych.
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
30
Wykres 4. Zasób 4 bibliotek cyfrowych szkół technicznych wydanych po roku 2000, w podziale
na typy publikacji (dane procentowe)
Varia
2,36
Doktoraty
M ateriały konferencyjne
Zbiory specjalne
M ateriały dydaktyczne
21,84
2,85
0,16
7,99
12,31
Wydawnictwa zwarte
Wydawnictwa ciągłe
0,00
52,49
10,00
20,00
30,00
40,00
50,00
60,00
Źródło: Badania własne
6. Współpraca bibliotek cyfrowych
Możliwość wspólnego przeszukiwania zasobów cyfrowych daje
użytkownikowi wrażenie ścisłej współpracy między poszczególnymi BC, a być
może nawet świadomość istnienia jednej BC. Jest to niestety tylko wrażenie,
bowiem w rzeczywistości ta współpraca odbywa się w niewielkim zakresie.
Już na początku tekstu przywołano FBC jako mechanizm wspólnego
przeszukiwania zasobu 21 BC. Jest to przykład na doskonalenie warsztatu
wyszukiwawczego z wykorzystaniem dostępnych możliwości. Federacja
Bibliotek Cyfrowych jest serwisem zaawansowanych usług sieciowych
opartych na zasobach cyfrowych dostępnych w polskich bibliotekach
cyfrowych i repozytoriach uruchomionych w sieci PIONIER2 – to znaczy jest
rodzajem WSPÓLNEGO KATALOGU. Jest tworzona i utrzymywana przez
PCSS. Z całą pewnością nie jest „tworem” formalnym, a nazwa inicjatywy jest
niefortunna i może być myląca. Pojęcie FEDERACJA, wg W. Kopalińskiego,
odnosi się m.in. do zjawisk z zakresu prawa międzynarodowego i oznacza
2
Lewandowska, A.; Mazurek, C.; Werla, M. Federacja Bibliotek Cyfrowych w sieci PIONIER – dostęp
do otwartych bibliotek cyfrowych i repozytoriów [online] [dostęp 4 lipca 2008]. Dostępny w Internecie:
<http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/mat18/lewandowska_mazurek_werla.php>.
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
31
państwo związkowe, będące zjednoczeniem państw, krajów, stanów, kantonów.
Funkcjonuje także w kontekście stowarzyszeń zawodowych i politycznych3.
W przypadku FBC nie zostały podpisane żadne umowy o współpracy,
nie zostały sformułowane żadne zasady współpracy, nie zostały również
określone zakresy odpowiedzialności i kompetencji. Niewątpliwie brak
dotychczas wspólnych działań w tworzeniu BC i koordynacji tych działań w
skali kraju. Narzędzia opracowane i udostępniane przez PCSS dają bibliotekom
możliwość sprawdzania planów publikacji innych BC w celu eliminacji
dubletów. Jak na razie wszyscy dobrowolnie korzystają z tych możliwości. Na
158.000 obiektów cyfrowych w BC tylko 0,1% publikacji powtarza się w 2 lub
3 BC (najwięcej w BC Biblioteki Narodowej POLONA - ponad 69%
wszystkich dubletów).
Zawiązanie w maju 2008r. konsorcjum pn. Polskie Biblioteki Cyfrowe,
jest inicjatywa istotną, ono bowiem być może będzie koordynować działania
BC, zwłaszcza w zakresie tworzenia metadanych i pozyskiwania funduszy na
kolejne projekty oraz zadania.
7. Wnioski
1. Zasób BC prezentowanych na platformie dLibra lub wspólnie
przeszukiwanych w ramach Federacji Bibliotek Cyfrowych liczył
w pierwszych dniach września 2008 r. ponad 158.000 obiektów.
2. Zasób BC w 90% ma wartość archiwalną i spełnia rolę magazynu
dokumentów będących świadectwem dziedzictwa kulturowego i historii
rozwoju różnych dziedzin nauki (wykres 1).
3. Zasób BC w 10% (biorąc pod uwagę wyłącznie datę wydania – po
1990 r.) spełnia funkcję informacji naukowej o najnowszych badaniach
i trendach w nauce, co ma istotne znaczenie w postrzeganiu wartości
BC przez przedstawicieli środowisk technicznych.
4. Mając tę świadomość, BC wyższych szkół technicznych intensywniej
powiększają zasoby o najnowsze wydawnictwa i udział w ich zasobach
wydawnictw wydanych po 1990 r. sięga ponad 35% (wykres 3).
5. Z powodów obiektywnych (zapisy ustawy Prawo autorskie i prawa
pokrewne) nowe publikacje w BC szkół technicznych zostały
ograniczone głównie do wydawnictw uczelnianych. Czy jest to sygnał
o ściślejszej współpracy z wydawnictwami, czy świadczy o tendencji
zmierzającej do przejęcia funkcji wydawniczej w zakresie publikacji
elektronicznej – czas pokaże.
6. Brak dotychczas wypracowanych form współpracy BC. Niezwykle
pozytywną inicjatywą jest Federacja Bibliotek Cyfrowych, tj wspólny
katalog BC oparty na konsorcjum PIONIER i systemie dLibra. Dobrze
rokuje również zawiązane w maju 2008 roku konsorcjum pn. Polskie
3
Kopaliński ,W. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa : Muza, 2000,
s. 168.
Elżbieta Skubała, Anna Kazan
32
Biblioteki Cyfrowe oparte o BC, prezentujące zasoby cyfrowe
na platformie dLibra.
7. Wyszukiwanie w zasobie pojedyńczej biblioteki, jak i wspólne
przeszukiwanie zasobu nie daje użytkownikowi gwarancji uzyskania
wiarygodnej
odpowiedzi, co rodzi wątpliwość dotyczącą
profesjonalizmu twórców bibliotek cyfrowych lub twórców systemu
dLibra.
8. Należy pilnie podjąć działania zmierzające do ujednolicenia
metadanych na poziomie każdej biblioteki i wszystkich bibliotek
opartych na systemie dLibra
9. Metadane powinny być permanentnie kontrolowane dla celów
wspólnego przeszukiwania (np. przez odpowiednik funkcji
„bibliotekarza systemowego”).
Bibliografia
[1] Federacja Bibliotek Cyfrowych <http://fbc.pionier.net.pl/owoc/about?id=about-fbc>.
[2] ABC – Kraków <http://abc.krakow.pl>.
[3] Biblioteka Cyfrowa CODN <http://bc.codn.edu.pl/dlibra>.
[4] Biblioteka Cyfrowa Politechniki Krakowskiej <http://www.biblos.pk.edu.p>.
[5] Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej <http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra>.
[6] Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej eBiPoL <http://ebipol.p.lodz.pl/dlibra>.
[7] Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego <http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra>.
[8] Cyfrowa Biblioteka Narodowa „Polona” <http://www.polona.pl/dlibra>.
[9] Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa <http://www.dbc.wroc.pl/dlibra>.
[10] e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego <http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra>.
[11] ICM - DIR - Zasoby Polskie <http://dir.icm.edu.pl/pl/>.
[12] Jeleniogórska Biblioteka Cyfrowa <http://jbc.jelenia-gora.pl/dlibra>.
[13] Księgozbiór Wirtualny Bibliotek Kościelnych FIDES <http://digital.fides.org.pl/dlibra>.
[14] Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa <http://kpbc.umk.pl/dlibra>.
[15] Małopolska Biblioteka Cyfrowa <http://mbc.malopolska.pl/dlibra>.
[16] Pedagogiczna Biblioteka Cyfrowa <http://www.ap.krakow.pl/dlibra/dlibra>.
[17] Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa <http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra>.
[18] Podlaska Biblioteka Cyfrowa <http://pbc.biaman.pl/dlibra>.
[19] Śląska Biblioteka Cyfrowa <http://www.sbc.org.pl/dlibra>.
[20] Wejherowska Biblioteka Cyfrowa <http://biblioteka.wejherowo.pl/dlibra/dlibra>.
[21] Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa <http://www.wbc.poznan.pl/dlibra>.
[22] Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa <http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra>.
Polskie biblioteki cyfrowe na platformie Libra – zasób w kontekście…
33
[23] Lewandowska, A.; Mazurek, C.; Werla, M. Federacja Bibliotek Cyfrowych w sieci PIONIER
– dostęp do otwartych bibliotek cyfrowych i repozytoriów [online][dostęp 4 lipca 2008].
Dostępny w Internecie: <http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/mat18/lewandowska_
mazurek_werla.ph>.
[24] Gruszczyński, P.; Mazurek, C.; Osiński, S.; Swędrzyński, A. Zarządzanie zawartością
bibliotek cyfrowych [online] [dostęp 4 lipca 2008]. Dostępny w Internecie:
<http://dlibra.psnc.pl/biblioteka/dlibra/docmetadata?id=31&from=pubstats>.
[25] Przyłuska, J. Repozytorium – magazyn dokumentów czy wirtualna społeczność? [online]
[dostęp 4 września 2008]. Dostępny w Internecie: <http://212.51.210.133/osc/
prezentacje/cz/przyluska.pdf>.
[26] Kopaliński, W. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem.
Warszawa : Muza, 2000.