PL - PTCer

MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 64, 4, (2012), 485-489
www.ptcer.pl/mccm
Materiaáy szkáo–ceramiczne z wykorzystaniem
stáuczki kineskopowej
MANUELA REBEN1*, JAN WASYLAK1, JOANNA ZONTEK1, MAGDA KOSMAL2
1
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im St. Staszica w Krakowie, Wydziaá InĪynierii Materiaáowej i Ceramiki, KTSiPA,
al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
2
Instytut Ceramiki i Materiaáów Budowlanych, Zakáad Technologii Szkáa i Wydziaá Szkáa, ul. Lipowa 3, 30-702 Kraków
*e-mail: [email protected]
Streszczenie
W pracy przedstawiono badania dotyczące wpáywu surowców odpadowych na charakter przemian fazowych zachodzących w trakcie ogrzewania szkieá zawierających stáuczkĊ kineskopową calsiglass, calumite oraz spodumen. Rodzaj przemian fazowych zachodzących w trakcie ogrzewania szkieá okreĞlono przy pomocy metody DTA. Celem wytworzenia materiaáów typu szkáo–ceramika, szkáa poddano obróbce termicznej w temperaturze krystalizacji. Rodzaj powstaáych faz krystalicznych okreĞlono przy pomocy metod XRD i SEM. Na
podstawie przeprowadzonych badaĔ ustalono wpáyw skáadu chemicznego surowców odpadowych na przemiany ¿zykochemiczne zachodzące w trakcie ogrzewania szkieá, jak równieĪ zoptymalizowano proces topienia. Zbadano wpáyw iloĞci poszczególnych surowców na
wáaĞciwoĞci ¿zykochemiczne szkáo-ceramiki otrzymanej na drodze kierowanej krystalizacji szkáa.
Sáowa kluczowe: szkáo-ceramika, stáuczka kineskopowa, spodumen, calumite, calsiglass
GLASS-CERAMIC MATERIALS WITH THE USE OF CRT GLASS CULLET
The paper presents the results of a study focused on the inÀuence of recycling materials on the nature of phase transformations, that
take place during thermal treatment of glasses containing CRT cullet, calsiglass, calumite and spodumen. The type of the phase transformation was determined by DTA. To produce materials such as glass–ceramics, the basic glasses had been heat-treated at temperatures
of maximum of crystallization peaks. The type of crystalline phases was determined by XRD and SEM. The obtained results enabled to
establish the impact of chemical compositions of the waste materials on physicochemical changes occurring during the glass thermal treatment, and also to improve the melting process. Moreover, the effects of the amount of recycling materials on physicochemical properties
of glass-ceramics obtained by glass directed crystallization were established.
Keywords: Glass-ceramic, Glass cullet, Spodumen, Calumite, Calsiglass
1. Wprowadzenie
Starsze modele monitorów CRT posiadaáy duĪe kwadratowe kineskopy, które zajmowaáy sporo miejsca, sprawiając wraĪenie przytáoczenia. PodobieĔstwo monitorów
CRT do odbiorników telewizyjnych nie ograniczaáo siĊ tylko
do wyglądu zewnĊtrznego, ale równieĪ do ich budowy. Nazwa CRT to akronim z jĊzyka angielskiego – cathode ray
tube oznaczający monitor, w którym wiązka elektronów jest
wystrzeliwana z dziaáa elektronowego – katody, nastĊpnie
odchylana magnetycznie za pomocą cewek odchylania poziomego i pionowego, i kierowana na luminofor w celu jego
wzbudzenie do Ğwiecenia. RdzeĔ monitora CRT stanowi
próĪniowy szklany kineskop [1].
Skáad chemiczny szkieá stosowanych na kineskopy CRT
zmienia siĊ w zaleĪnoĞci od rodzaju odbiornika. Monitory
zbudowane są przewaĪnie z dwóch róĪnych rodzajów szkáa
barowo-strontowego oraz oáowiowego, zespolonych ze sobą
za pomocą fryty oáowiowej [2]. CzĊĞü kineskopu monitora
CRT, a dokáadnie czĊĞü lejka, wykonana jest ze szkáa zawierającego 11-24% wag. tlenku oáowiu. Szkáo oáowiowe stosowane jest w celu ochrony uĪytkowników przed szkodliwym
promieniowaniem rentgenowskim. Oáów zawarty w lejku jest
trwale związany w matrycy szklistej i moĪe zostaü uwolniony do Ğrodowiska naturalnego tylko na skutek wyáugowania, np. agresywnego dziaáania roztworów wodnych na rozdrobnioną stáuczkĊ.
Kolorowe odbiorniki monitorów CRT zazwyczaj wykonane są ze szkáa barowo-strontowego, bez dodatku tlenku
oáowiu [4]; skáad ten pozwala na wytworzenie duĪej palety
kolorów w odbiorniku, ponadto charakteryzuje siĊ wysoką
zdolnoĞcią napiĊcia anodowego wynoszącą 24–32 kV oraz
pocháanianiem promieniowania X. Szkáo barowo-strontowe
wykorzystywane jest gáównie jako element ekranu monitora.
Zarówno szkáa z ekranu, jak i z lejka po stronie wewnĊtrznej
kineskopu, mają powáoki fosforanowe, peániące rolĊ luminoforów, oraz powáoki przewodzące. Niektóre ze starszych szkieá
CRT mogą posiadaü w swoim skáadzie tlenek antymonu [5].
485
M. REBEN, J. WASYLAK, J. ZONTEK, M. KOSMAL
W Polsce do koĔca 2013 roku planowana jest zmiana
sygnaáu nadawania telewizji z analogowego na odbiór cyfrowy [6]; wiązaü siĊ to bĊdzie z ciągáym wzrostem odpadów
w postaci zuĪytych odbiorników telewizyjnych oraz monitorów. Z uwagi na intensywny rozwój zaawansowanych technologii produkty elektroniczne są zastĊpowane nowszymi
modelami, np. monitory CRT – odbiornikami LCD lub LED.
Prognozy przewidują, Īe znaczna iloĞü monitorów CRT powinna byü zutylizowana w nastĊpnych dekadach.
Niestety, z danych statystycznych wynika, Īe przewaĪająca iloĞü monitorów zostaje skáadowana na wysypiskach,
stwarzając bezpoĞrednie zagroĪenie dla Ğrodowiska naturalnego i Īycia czáowieka. Wpáyw metali ciĊĪkich pochodzących ze stáuczki kineskopowej na Ğrodowisko naturalne
stanowi bardzo istotny problem, który nie powinien byü lekcewaĪony [7].
Jak dotąd stáuczka szkáa CRT stosowana byáa do wytwarzania nowych monitorów limitując inne moĪliwoĞci jego
wykorzystania takie jak uĪycie jako topnika w procesie ra¿nacji metali, wykorzystanie jako surowca do produkcji elementów dekoracyjnych, np. cegieá, czy do wytwarzania materiaáów szkáo-ceramicznych [8, 9].
Porównywalne skáady chemiczne mineralnych surowców
ceramicznych do skáadu stáuczki CRT, stwarzają moĪliwoĞü
powtórnego wykorzystania odpadu (szkieá CRT) jako surowca pomocniczego w technologiach ceramicznych [10, 11].
W pracy podjĊto próbĊ wtórnego wykorzystania szkáa
z panelu CRT do wytwarzania materiaáów typu szkáo-ceramika.
2. Opis eksperymentu
Jako gáówny surowiec w eksperymencie wykorzystano
oczyszczone szkáo, pochodzące z demontaĪu ekranów kineskopów telewizyjnych. Odpowiednio rozdrobnione szkáo
CRT, mielono na sucho przez 3 godz. z prĊdkoĞcią obrotową 250 obr./min w máynku kulowym Fritsch Pulversette 6.
NastĊpnie zmielone szkáo przesiano przez sita w celu odseparowania frakcji poniĪej 80 —m.
Zaprojektowano 9 skáadów szkieá, zawierających stáuczkĊ CRT oraz róĪne iloĞci mody¿katorów w postaci calumite’u, calsiglassu i spodumenu (Tabela 1). AnalizĊ skáadu chemicznego zastosowanych surowców przeprowadzono przy
uĪyciu techniki spektrometrii mas ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzĊĪonej (ICP-MS) (Tabela 2). Zestawy
ujednorodniano poprzez odpowiednio prowadzony proces
mieszania, nastĊpnie topiono w tyglach platynowych w temperaturze 1450°C w piecu elektrycznym w atmosferze powietrza. Stopy wylewano na stalową formĊ warstwą o gruboĞci od 2-5 mm.
ZdolnoĞü badanych szkieá do krystalizacji okreĞlono przy
pomocy termicznej analizy róĪnicowej DTA/DSC w urządzeniu Perkin-Elmer DTA-7. Próbki (60 mg) ogrzewano w tyglu
platynowym z szybkoĞcią 10 °C/min w atmosferze azotu do
temperatury 1100°C. TemperaturĊ zeszklenia Tg oznaczano
z punktu przegiĊcia na krzywej entalpii, jak równieĪ towarzyszące jej skokowe zmiany ciepáa wáaĞciwego ǻCp. ZdolnoĞü
szkieá do krystalizacji okreĞlono przy pomocy parametru stabilnoĞci termicznej szkieá (ǻT = Tkryst.-Tg). Szkáa wykazujące
egzotermiczny efekt związany z krystalizacją poddano obróbce termicznej w temperaturze maksimum krystalizacji, ce-
486
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 64, 4, (2012)
lem uzyskania materiaáów typu szkáo-ceramika. Rodzaj i rozmiar powstaáych krystalitów analizowano metodą dyfrakcji
rentgenowskiej (XRD); jako komplementarną metodĊ wykorzystano obserwacjĊ przeáamów przy uĪyciu skaningowego
mikroskopu elektronowego (SEM/EDS).
Tabela 1. Skáad chemiczny wytopionych szkieá.
Table 1. Chemical composition of melted glasses.
Nr szkáa
Stáuczka CRT
[% wag.]
Calsiglass
[% wag.]
Calumite
[% wag.]
Spodumen
[% wag.]
MC1
80
20
–
–
MC2
70
30
–
–
MC3
60
40
–
–
MC1C
80
–
20
–
MC2C
70
–
30
–
MC3C
60
–
40
–
MS1
70
–
–
30
MS2
75
–
–
25
MS3
80
–
–
20
3. Wyniki badaĔ
Skáady chemiczne uĪytych do wytopu szkieá surowców, tj.
stáuczki szkáa panelu CRT, calsiglass, calumite’u oraz spodumenu przedstawiono w Tabeli 2. Analiza chemiczna szkáa
CRT wykazaáa, Īe szkáo panelu charakteryzuje wysoki poziom tlenków metali ziem alkalicznych, BaO (7,27% wag.)
i SrO (10,80% wag.). Wysoka zawartoĞü tlenku baru, tlenku
strontu oraz tlenku cyrkonu powoduje absorpcjĊ promieniowania rentgenowskiego. W skáadzie szkáa panelu obecne są
równieĪ tlenek sodu (7,95% wag.) oraz tlenek potasu (7,35%
wag.); przeciwdziaáają one powstawaniu brązowego koloru.
Stosunek sodu i potasu jest zoptymalizowany, a iloĞci obydwu są niemal równe. Tlenek antymonu w iloĞci 0,40% wag.
dodawany byá jako skáadnik klarujący, natomiast tlenek tytanu celem zapobiegania solaryzacji po wpáywem promieniowania sáonecznego.
Calumite jest materiaáem zawierającym ok 99% substancji szklistej. W technologii zwáaszcza szkáa sodowo–wapniowo-krzemianowego jako surowiec stanowi cenne Ĩródáo glinu oraz wapnia (Tabela 2).
Na zarejestrowanych krzywych DTA wytopionych szkieá
zaobserwowano pojawienie siĊ dwóch efektów: endotermicznego związanego z transformacją stanu szklistego, odpowiadającego temperaturze (Tg), oraz egzotermicznego związanego z krystalizacją, a odpowiadającego temperaturze (Tkryst.)
(Rys. 1). W przypadku stáuczki CRT, na krzywych DTA nie
zaobserwowano efektów egzotermicznych, co wskazuje na
brak zdolnoĞci do krystalizacji w badanym zakresie temperatur (Rys. 1a). Jest to wynik niskiej zawartoĞci w stáuczce
CRT tlenków mody¿kujących wywoáujących krystalizacjĊ, tj.
CaO, MgO, jak równieĪ niskiej zawartoĞci tlenku Īelaza (silnego nukleatora krystalizacji).
Wzrost zawartoĞci tlenków mody¿kujących CaO i MgO
w grupie szkieá (MC1-MC3) i (MC1C-MC3C) powoduje wzrost
wartoĞci temperatury transformacji stanu szklistego Tg oraz
wzrost wartoĞci skokowej zmiany ciepáa wáaĞciwego (ǻCp),
MATERIAàY SZKàO–CERAMICZNE Z WYKORZYSTANIEM STàUCZKI KINESKOPOWEJ
Tabela 2. Skáady chemiczne surowców uĪytych do wytopu szkieá.
Table 2. Chemical composition of raw materials used for preparation of glasses.
Tlenek
Szkáo CRT
Calumite
Calsiglass
Spodumen
SiO2
61,82
37,8
39,60
75
CaO
–
37,2
43,20
–
MgO
0,01
12,7
7,30
–
Al2O3
2,03
9,0
6,73
18,50
Fe2O3
0,07
0,23
0,15
0,10
TiO2
0,06
0,87
0, 20
–
Na2O
7,95
0,30
0,60
0,25
K2O
7,35
0,68
0,37
0,35
BaO
7,27
–
–
–
SrO
10,80
–
–
–
ZrO2
1,70
–
–
–
Li2O
–
–
–
5
SO3
–
0,08
–
–
Inne
0,94
1,14
1,85
0,8
towarzyszącej zakresowi transformacji. Wzrost wartoĞci temperatury odwracalnego efektu transformacji Tg związany jest
z obecnoĞcią kationów posiadających silne wiązania jonowe (Ca-O, Mg-O). Obserwowane zmiany parametrów Tg,
(ǻCp) potwierdzają wpáyw charakteru wiązaĔ chemicznych
na transformacjĊ stanu szklistego. Wpáyw ten związany jest
ze zrywaniem wiązaĔ chemicznych (rozluĨnieniem budowy
wewnĊtrznej szkieá), lub z przemieszczaniem grup atomów
w celu zmiany stopnia uporządkowania ze stanu amor¿cznego do stanu krystalicznego, lub z pozbywaniem wewnĊtrznych naprĊĪeĔ spowodowanych przez nie-uporządkowaną
strukturĊ szkáa. Wzrost zawartoĞci tlenków CaO i MgO powoduje przesuniĊcie maksimum efektu krystalizacji w kierunku wyĪszych wartoĞci temperatur. ĝwiadczy to o rosnącej
zdolnoĞci szkáa do krystalizacji, co táumaczyü moĪna zmniejszeniem wartoĞci wskaĨnika stabilnoĞci termicznej szkáa ǻT
(Tabela 3). Na krzywych DTA szkieá zawierających stáuczkĊ
kineskopową oraz spodumen zaobserwowano pojawienie
siĊ oprócz charakterystycznego dla szkieá endotermicznego
efektu transformacji, niewielkie egzotermiczny efekt związany z krystalizacją (Rys. 2). Stwierdzono, Īe wraz ze wzrostem
zawartoĞci spodumenu w szkle temperatura Tg nieznacznie
wzrasta, natomiast temperatura efektu maksimum krystalizacji przesuwa siĊ w kierunku niĪszych wartoĞci temperatur.
Jest to spowodowane nie tyle wpáywem tlenku litu Li2O, co
zwiĊkszeniem zawartoĞci Al2O3 w szkáach. Wprowadzenie
wiĊkszej iloĞci tlenku litu powoduje obniĪenie wartoĞci parametru stabilnoĞci termicznej szkieá ǻT. Tlenek litu zmniejsza lepkoĞü stopu w zakresie wysokich temperatur, co powoduje obniĪenie bariery energetycznej dla procesu krystalizacji, czyniąc ją áatwiejszą.
a)
Rys. 2. Krzywe DTA szkieá zawierających stáuczkĊ CRT oraz spodumen.
Fig. 2. DTA curves of glasses containing CRT cullet and spodumene.
b)
Rys.1. Krzywe DTA szkieá: a) stáuczka CRT + calsiglass, b) stáuczka CRT + calumite.
Fig. 1. DTA curves of glasses: a) CRT cullet + calsiglass, b) CRT
cullet + calumite.
Rodzaj faz krystalicznych powstaáych po obróbce termicznej szkáa MC3, prowadzonej w temperaturze maksimum
efektu krystalizacji, opisano w poprzednich badaniach [12].
Przy pomocy rentgenowskiej analizy fazowej (XRD), okreĞlono rodzaj faz krystalicznych powstaáych po obróbce termicznej szkieá MC1C-MC3C (Rys. 3).
Na dyfraktogramach szkáo-ceramiki MC1C-MC3C (CRT
+ calumite) otrzymanych w wyniku obróbki termicznej szkieá
w temperaturze maksimum ich temperatury krystalizacji, zaobserwowano kilka pików nakáadających siĊ na amor¿czne
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 64, 4, (2012)
487
M. REBEN, J. WASYLAK, J. ZONTEK, M. KOSMAL
Tabela 3. Charakterystyka termiczna wytopionych szkieá.
Table 3. Thermal characteristics of melted glasses.
ID
Tg
[°C]
¨Cp
[J·g-1·C–1]
Tcryst.1
[°C]
¨T1
[°C]
MC1
600
0,223
816
216
–
–
MC2
619
0,318
814
195
909
290
MC3
655
0.429
818
163
913
258
Tcryst.2
[°C]
¨T2
[°C]
MC1C
603
0,231
798
195
–
–
MC2C
628
0,458
800
172
920
292
MC3C
668
0,513
803
135
925
257
Ms1
531
0,166
796
265
–
–
Ms2
529
0,091
801
272
–
–
Ms3
527
0,065
843
316
–
–
podniesienie táa (Rys. 3). W przypadku szkáa MC1C, zawierającego najniĪszą zawartoĞü calumite’u, obróbka termiczna prowadzona w temperaturze 798°C spowodowaáa powstanie fazy krystalicznej wollastonitu (CaSiO3). Co wiĊcej na podstawie obserwacji mikroskopowej krystalizacja
CaSiO3 miaáa charakter powierzchniowy. Na dyfraktogramach szkieá (MC2C, MC3C), w których zwiĊkszano zawartoĞü calumite’u kosztem udziaáu stáuczki CRT, a poddanych
obróbce termicznej w temperaturze maksimum krystalizacji, zaobserwowano pojawienie siĊ nowej fazy krystalicznej - diopsyd strontowy (Ca0,75Sr0,15Mg1,1(Si2O6), jak równieĪ fazy krystalicznej wollastonitu (CaSiO3). Krystalizacja
Ca0,75Sr0,15Mg1,1(Si2O6 miaáa charakter krystalizacji objĊtoĞciowej. Ze wzglĊdu na podobieĔstwo wielkoĞci promieni
jonowych jonów Ca2+ i Sr2+, w szkáach o wiĊkszej zawarto-
a)
b)
Rys. 4. ZdjĊcia SEM szkieá MC1C i MC3C po obróbce termicznej
w temperaturze krystalizacji: a) krawĊdĨ szkáa MC1C – 798°C/5 h,
b) szkáo MC3C – 803°C/5 h.
Fig. 4. SEM images of MC1C and MC3C glasses after heat treatment at crystallization temperature: a) edge of MC1C glass after
798 °C/5 h, b) MC3C glass after 803 °C/5 h.
Rys. 3. Dyfraktogramy szkieá poddanych obróbce termicznej w temperaturze maksimum krystalizacji: 1 – szkáo MC1C (798°C/5 h), 2 – szkáo MC2C (800°C/5 h),
3 – szkáo MC3C (803°C/5 h).
Fig. 3. X-ray diffraction patterns heat treated at maximum crystallization temperature: 1 – glass MC1C (798 °C/5 h), 2 – glass MC2C (800 °C/5 h), 3 – glass
MC3C (803 °C/5 h).
488
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 64, 4, (2012)
Ğci jonów Ca2+ podczas procesu krystalizacji doszáo do czĊĞciowego zastąpienia ich jonami Sr2+
pochodzącymi ze stáuczki CRT. Na dyfraktogramach szkieá poddanych obróbce termicznej zaobserwowaü moĪna, Īe wraz ze wzrostem zawartoĞci CaO i MgO intensywnoĞü pików krystalizujących faz wzrasta (Rys. 3).
Na podstawie analizy XRD szkieá zawierających w swym skáadzie spodumen poddanych obróbce termicznej w maksimum ich temperatury
krystalizacji trwającej 48 h stwierdzono, Īe szkáa
są nadal amor¿czne.
MorfologiĊ utworzonych podczas obróbki termicznej szkieá MC1C, MC3C krysztaáów badano
przy pomocy mikroskopii SEM (Rys. 4). Na zdjĊciu SEM szkáa MC1C zawierającego najmniejszą
zawartoĞü calumite’u, poddanego obróbce termicznej w temperaturze maksimum krystalizacji
(798°C/5 h), zaobserwowano wystĊpowanie tylko krystalizacji powierzchniowej (Rys. 4a). Natomiast w przypadku szkáa MC3C zawierającego
najwiĊkszą zawartoĞü calumite’u, poddanego obróbce termicznej w temperaturze 803°C/5 h, obserwuje siĊ pojawienie duĪych dobrze uformowanych krysztaáów w caáej objĊtoĞci próbki (Rys. 4b).
4. Podsumowanie
Na podstawie przeprowadzonych badaĔ sformuáowano nastĊpujące wnioski:
MATERIAàY SZKàO–CERAMICZNE Z WYKORZYSTANIEM STàUCZKI KINESKOPOWEJ
–
–
–
–
–
Szkáa zawierające w swym skáadzie stáuczkĊ kineskopową CRT oraz surowce odpadowe tj. calsiglass i calumite
podczas ogrzewania ujawniają na krzywych DTA obecnoĞü dwóch efektów związanych z krystalizacją, które
w przypadku samej stáuczki nie pojawiają siĊ.
Szkáo MC3C charakteryzuje siĊ najwiĊkszą zdolnoĞcią do krystalizacji ze wzglĊdu na najwyĪszą zawartoĞü CaO i MgO.
ZwiĊkszenie zawartoĞci CaO w zestawach szkieá MC1C
-MC2C powoduje zmianĊ charakteru krystalizacji z powierzchniowej na objĊtoĞciową.
Zestawy stáuczki szklanej CRT i calumite’u mogą posáuĪyü do otrzymania szkáo-ceramiki wollastonitowej na drodze spiekania.
W szkáach zawierających stáuczkĊ CRT i spodumen krystalizacja jest trudna i wymaga dáuĪszej obróbki termicznej niĪ 48 h.
PodziĊkowanie
Praca s¿nansowana w ramach grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa WyĪszego N R08 0025 10.
Literatura
[1]
[2]
Poon C.S.: „Management of CRT glass from discarded computer monitors and TV sets”, Waste Management, 28, 9,
(2008), 1499- 1499.
Hreglich S., Falcone R., Vallotto M.: The recycling of end of life
panel glass from TV sets in glass ¿bres and ceramic productions, in Recycling and Reuse of Glass Cullet: Proceedings of
the International Symposium organized by the Concrete Technology Unit and held at the University of Dundee, Scotland,
UK on 19-20 March 2001.8. Lee, C.H. and Hsi, C.S. (2002).
[3]
Andreola F., Barbieri L., Bondioli F., Lancellotti I., Miselli P.,
Ferrari A. M.: „Recycling of Screen Glass Into New Traditional
Ceramic Materials”, International Journal of Applied Ceramic
Technology, 7, (6), (2010), 909-917.
[4] Andreola F.: „Cathode ray tube glass recycling: an example
of clean technology”, Waste Management & Research, 23, 4,
(2005), 314-321.
[5] Andreola F., i in.:. „CRT glass state of the art: A case study:
Recycling in ceramic glazes”, J. Eur. Ceram. Soc., 27, 2-3,
(2007), 1623-1629.
[6] Wasylak J., Reben M., Kosmal M.: „Glass – ceramics with usage of cullet waste CRT glass”, Energia i Ğrodowisko w technologiach materiaáów budowlanych, ceramicznych, szklarskich
iogniotrwaáych, praca zbiorowa; Instytut Ceramiki i Materiaáów
Budowlanych. Warszawa–Opole : Wydawnictwo Instytut ĝląski Sp. z o. o., (2010), 304–311.
[7] Poon C.S.: „Management of CRT glass from discarded
computer monitors and TV sets”, Waste Management, 28, 9,
(2008), 1499- 1499.
[8] Siikamäki R.: Glaze for Low-Fired Ceramics from End-ofLife Cathode Ray Tube Glass, Glass Waste, ed. Mukesh C.
Limbachiya and John J. Roberts, Thomas Telford Publishing,
London, 2004
[9] Siikamäki R., Hupa L.: Utilisation of EOL CRT-Glass as
a Glaze Raw Material, Recycling and Reuse of Glass Cullet,
ed. Ravinda K. Dhir, Mukesh C. Limbachiya, Thomas D. Dyer
Thomas Telford Publishing, London, 2001
[10] Andreola F., Barbieri L., Karamanova E., Lancellotti I., Pelino
M.: „Recycling of CRT panel glass as Àuxing agent in the porcelain stoneware tile production”, Ceram. Int., 34, 1289-1295.
[11] Dondi M., Guarini G., Raimondo M., Zanelli C.: „Recycling
PC and TV waste glass in clay bricks and roof tiles”, Waste
Management, 29, 1945–1951.
[12] Reben M., Wasylak J., Lisiecki M., KuciĔski G., Kosmal M.:
„Surowce odpadowe jako nukleatory krystalizacji stáuczki kineskopowej”, Materiaáy Ceramiczne, 64, 3, (2012), 405-410.
i
Otrzymano 26 kwietnia 2012, zaakceptowano 4 czerwca 2012
MATERIA£Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 64, 4, (2012)
489