Małgorzata Brach

Małgorzata Brach-Kęska
Reedukator
„Jak pracować z dzieckiem popełniającym błędy
ortograficzne”
Przy trudnościach w pisaniu dziecko często nie potrafi pisać ze słuchu lub pisząc
ze słuchu opuszcza i gubi litery, przestawia litery i sylaby, przestawia szyk wyrazów
w dyktowanych zdaniach, łączy wyrazy, błędnie pisze zmiękczenia: ci - ć, si - ś, zi –
ź, itp., myli i – j, ą – om, ę – em, o – a, zamiast b – d pisze p – t, błędnie zapisuje
dwuznaki: sz, cz, dz, dż, itp., pisze zbyt wolno i gubi się w trakcie pisania.
Z czasem trudności te zmniejszają swoje nasilenie, a na pierwszy plan wśród
błędów wysuwają się błędy ortograficzne. Wyznacznikiem poważnych trudności jest
duża liczba błędów. Zdarza się, że jest ich tak wiele, iż niemal uniemożliwiają
odczytanie tekstu.
Błędy ortograficzne wpływają, jak wiadomo, zarówno na oceny w szkole, jak
i podczas matur. Trudność – a bywa niemożność – przyswojenia sobie umiejętności
przestrzegania reguł ortograficznych nosi nazwę dysortografii. Rodzajem jej jest
dysortografia rozwojowa, występująca wówczas, gdy nasilenie zaburzeń maleje
z wiekiem.
Młodsze dzieci z tym zaburzeniem często robią mniej błędów w dyktandach niż
w tekście
przepisywanym
lub
pisanym
samodzielnie.
w trakcie
dyktanda
kontrolowanie poprawności bywa dokładniejsze. To, że samodzielna wypowiedź
pisemna jest trudną formą pracy, jest powszechnie rozumiane przez rodziców.
Natomiast wiele irytacji budzą w nich błędy w tekstach przepisywanych przez
dziecko. Czynność przepisywania, – o czym nie wszyscy wiedzą – jest bardziej
złożona niż pisanie ze słuchu.
1
Podczas przepisywania z tablicy dziecko musi najpierw odczytać tekst –
zdanie, jego część lub wyraz. Następnie odczytany fragment zapamiętuje i dopiero
wtedy zaczyna pisać. W porównaniu z dyktandem dochodzi, więc jeszcze element
czytania. Przeczytanie tekstu absorbuje tyle uwagi dziecka, że trudno mu się
skoncentrować na pisaniu, stąd tak wiele błędów w przepisywaniu popełniają dzieci.
Uważne przeczytanie i porównanie obu napisanych tekstów – tego na tablicy i tego
w zeszycie – pozwala niektóre elementy błędne wyeliminować. To może zrobić
uczeń wolny od kolejnego zaburzenia rozwojowego – dysleksji, specyficznej
trudności w opanowaniu sztuki czytania. Dysleksja często towarzyszy dysortografii.
Dysortografię można stwierdzić (za pomocą badań psychologicznyc ) u dzieci
mających ugruntowaną znajomość podstawowych zasad pisowni, a więc nie
wcześniej niż w IV klasie szkoły podstawowej. w klasach początkowych u dzieci
popełniających duże ilości błędów mówimy o tzw. ryzyku dysleksji.
Tradycyjne przekonanie, że im więcej się czyta, tym pisownia jest poprawniejsza,
jest prawdziwe w stosunku do ludzi wolnych od dysortografii. Niektóre dzieci z tym
zaburzeniem są
typowymi molami książkowymi, ale nawet duża liczba
przeczytanych książek w znikomy sposób wpływa na poprawę ich ortografii. Jak
więc zaradzić dysortografii?
Zalecam:
1. DYKTANDO w 10 PUNKTACH – z komentarzem ortograficznym
Prof. Marty Bogdanowicz.
9 umowa z dzieckiem na codzienne trzyzdaniowe dyktando
9 zaznaczenie 3 zdań i przeczytanie na głos pierwszego
9 dziecko powtarza zdanie, omawia pisownię każdego wyrazu, podaje zasady
pisowni
9 dziecko zapisuje zdanie (później następne)
9 dziecko sprawdza tekst
9 dorosły sprawdza tekst
9 dziecko sprawdza tekst ze słownikiem ortograficznym
2
9 dorosły ponownie sprawdza tekst
9 dziecko ostatecznie sprawdza błędy porównując tekst ze wzorem
9 dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy np.: podaje zasady pisowni,
wyrazy pokrewne itp.
Tak przeprowadzone dyktando wytwarza nawyk ciągłego sprawdzania napisanego
tekstu, a więc poczucie odpowiedzialności za napisany tekst
2. Pomóc dziecku kojarzyć cechy przedmiotu z jego zapisaną nazwą np.
konkretny kształt ogórka – owalny z ogonkiem – odpowiada ó. Zaczynamy
prace od poprawnie napisanego wyrazu, a potem szukamy dla niego symbolu
graficznego.
3. Uczenie dziecka wierszyków ortograficznych na pamięć np. Gawdzik
„Ortografia na wesoło”.
Przed paru laty MEN zdecydowało, że na wniosek poradni pedagogicznopsychologicznej nauczyciel może, ale nie musi złagodzić kryterium oceny
ortograficznego poziomu pracy. Dlatego warto prowadzić ćwiczenia poprawności
ortograficznej. Jeśli dzięki pomocy reedukatora poziom ortograficzny prac
pisemnych będzie wystarczający, jej zasadniczy cel zostanie spełniony.
BIBLIOGRAFIA
a) J. MICKIEWICZ „JEDYNKA Z ORTOGRAFII?” TNOIK 1997
b) M. BOGDANOWICZ „DYKTANDO W 10 PUNKTACH(Z KOMENTARZEM ORTOGRAFICZNYM)
BIULETUN INFORMACYJNY ODDZIAŁU WARSZAWSKIEGO NR6 1996R.
3