morasko – radojewo – umultowo - miejska pracownia urbanistyczna

Transkrypt

MPU-ORZ2/5044-6/Ma1b/13
8854/13
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOTYCZĄCA PROJEKTU
MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO”
RADOJEWO ZACHÓD CZĘŚĆ D W POZNANIU
OPRACOWANIE:
ZESPÓŁ OPRACOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH
MGR AGATA CHĘCIŃSKA
POZNAŃ, CZERWIEC 2013 R./ LIPIEC 2013 R.*
*NINIEJSZA PROGNOZA UWZGLĘDNIA OPINIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU PRZEDSTAWIONE NA
ETAPIE OPINIOWANIA PROJEKTU PLANU
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP OBSZARU
„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO” RADOJEWO ZACHÓD CZĘŚĆ D W POZNANIU
SPIS TREŚCI
1.
WPROWADZENIE ............................................................................................................................... 3
1.1.
Informacje wstępne ..................................................................................................................... 3
1.2.
Podstawy formalno-prawne opracowania ....................................................................................... 3
1.3.
Cel i zakres merytoryczny opracowania .......................................................................................... 3
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy ......................................................................................... 4
2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .............................................. 6
2.1.
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu ........................................................................ 6
2.2.
Rzeźba terenu ............................................................................................................................. 6
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe ....................................................................................... 7
2.4.
Zasoby naturalne ......................................................................................................................... 7
2.5.
Warunki wodne ........................................................................................................................... 7
2.6.
Szata roślinna ............................................................................................................................. 7
2.7.
Świat zwierzęcy ........................................................................................................................... 9
2.8.
Gleby ....................................................................................................................................... 10
2.9.
Klimat lokalny............................................................................................................................ 11
2.10. Dziedzictwo kulturowe ............................................................................................................... 12
2.11. Jakość powietrza atmosferycznego .............................................................................................. 12
2.12. Klimat akustyczny ...................................................................................................................... 14
2.13. Jakość wód ............................................................................................................................... 14
3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI
PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE
USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY .................................................................................................. 15
4. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU ..................................... 17
4.1.
Cel opracowania projektu planu .................................................................................................. 17
4.2.
Ustalenia projektu planu............................................................................................................. 17
4.3. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami ................................................................. 18
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu ............... 19
5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM
I LOKALNYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ......................... 20
6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO .................. 22
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi .......................................................................................... 22
6.2.
Oddziaływanie na zasoby naturalne ............................................................................................. 23
6.3.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ................................................................... 23
6.4.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną i krajobraz ................................................................. 23
6.5.
Oddziaływanie na szatę roślinną.................................................................................................. 24
6.6.
Oddziaływanie na zwierzęta ........................................................................................................ 24
6.7.
Oddziaływanie na powietrze ....................................................................................................... 25
6.8.
Oddziaływanie na klimat lokalny.................................................................................................. 25
6.9.
Oddziaływanie na klimat akustyczny ............................................................................................ 25
6.10. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe...................................................................................... 26
6.11. Oddziaływanie na ludzi ............................................................................................................... 26
6.12. Oddziaływanie na dobra materialne ............................................................................................. 26
6.13. Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione ................................................... 26
6.14. Oddziaływanie transgraniczne ..................................................................................................... 27
7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .................................................................................. 27
8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM
DOKUMENCIE ................................................................................................................................... 28
9. WNIOSKI .......................................................................................................................................... 28
10. STRESZCZENIE ................................................................................................................................. 29
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle ortofotomapy miasta Poznania
Granice obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle mapy hipsometrycznej
Granice obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle mapy glebowej
Geologia – fragment szczegółowej mapy geologicznej Polski (ark. 471 Poznań) z oznaczonym rejonem, na którym
zlokalizowany jest teren planu
Dokumentacja fotograficzna (maj 2013 r.) – część A i B
Rysunek projektu mpzp „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu, MPU 2013 r.
2
1.
WPROWADZENIE
1.1.
Informacje wstępne
Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca
projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo –
Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu.
Projekt planu sporządzany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta
Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu. Uchwała
ta dopuszcza odrębne opracowywanie i uchwalanie mpzp dla poszczególnych fragmentów
wspomnianego wcześniej obszaru.
Granica projektu mpzp obejmuje obszar zlokalizowany w północnej, peryferyjnej części
Poznania. Jest to teren położony po zachodniej stronie ul. Radojewo – pomiędzy ul. Poligonową
a ul. F. Jaśkowiaka.
Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem projektu planu wynosi 17,95 ha. Obecnie
zajmują go głównie tereny użytkowane rolniczo oraz nieużytki.
1.2.
Podstawy formalno-prawne opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 1. W myśl
powyższej ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny
do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Zgodnie z art. 51 ust. 1 organ administracji
opracowujący m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego obligatoryjnie sporządza
prognozę oddziaływania na środowisko.
Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko, dotyczącej projektu planu
miejscowego, wskazuje również art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym 2, zgodnie z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta
„sporządza projekt planu miejscowego (...), wraz z prognozą oddziaływania na środowisko ”.
Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko przedkładane
są instytucjom i organom właściwym do zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a także są
przedmiotem społecznej oceny – podlegają wyłożeniu do publicznego wglądu.
1.3.
Cel i zakres merytoryczny opracowania
Głównym celem sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie
przewidywanego wpływu na środowisko, jaki może mieć miejsce na skutek realizacji dopuszczonych
w projekcie planu form zagospodarowania przestrzennego. W tym celu, w prognozie ocenia się relacje
pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi, a uwarunkowaniami środowiska
przyrodniczego, a także aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju.
W prognozie oddziaływania na środowisko analizie i ocenie podlega projekt uchwały
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem,
stanowiącym załącznik graficzny uchwały. Szczegółowy zakres informacji wymaganych w prognozie
określa art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko3.
Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy zakres i stopień szczegółowości informacji
zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi w art. 57
i 58 ustawy – Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismem WOO1
2
3
Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami
tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zmianami
Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami
3
III.411.150.2013.MM z dnia 09.05.2013 r.) oraz Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym
w Poznaniu (pismem NS-52/3-118(1)/13 z dnia 08.04.2013 r.).
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy
Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe:
Literatura:

Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1994,

Jeż J., Przyrodnicze aspekty bezpiecznego budownictwa , Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej,
Poznań 2001,

Szponar A., Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003,

Wśród zwierząt i roślin, Kronika miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2002.
Materiały kartograficzne

mapa zasadnicza dla obszaru planu w skali 1:1000,

mapa ewidencyjna gruntów w skali 1:1000,

mapa glebowo-rolnicza,

mapa topograficzna w skali 1: 10000 arkusz: POZNAŃ – OS. JANA III SOBIESKIEGO, N–33-130–
D-b-1 i CZERWONAK, N-33-130-D-b-2, Geokart – International Sp. z o.o., Rzeszów 1998 r.,

mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji
i Kartografii, 2001,

mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji
i Kartografii, 2004,

szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D,
Państwowy Instytut Geologiczny, 1990,

mapa ewidencyjna urządzeń wodno-melioracyjnych Spółki Wodnej POZNAŃ – MORASKO,
ark. N2W1-B, skala 1:5000.
Akty prawne

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150 ze zmianami),

Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
o udziale społeczeństwa, w ochronie środowiska i ocenach oddziaływania na środowisko










(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst
jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zmianami),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145 ze zmianami),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. Urz. z 2013 r., poz. 627),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania
tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883),
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012,
poz. 391 ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej
roślin (Dz. U. z 2012 r., poz. 81),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 237, poz. 1419),
Uchwała nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994r. w sprawie utworzenia
użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12
poz. 126) – akt archiwalny,
Rozporządzenie Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie
określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.),
4


Uchwała Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r.
w sprawie Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa
Miasto Poznań) w woj. Wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01.2013 r., poz. 508),
Uchwała Nr XXIX/566/12 Sejmiku województwa wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r.
w sprawie Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja
Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej
w woj. Wielkopolskim (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01. 2013 r., poz. 509).
Dokumenty, inne dostępne opracowania:

projekt Uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część
D w Poznaniu, MPU 2013 r.,

Uchwała Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru
„Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu,

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania,
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r.,

Program ochrony środowiska miasta Poznania na lata 2009-2012, Uchwała Nr LIV/729/V/2009
Rady Miasta Poznania z dnia 12 maja 2009 r.,

Mapa akustyczna miasta Poznania 2012 – Akustix, Poznań, listopad 2012 r.,

Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo
Zachód część A w Poznaniu, Zomerska J., Moczko A., Sydor K., Wieczorkiewicz A., BerezowskaApolinarska K., MPU, styczeń/lipiec 2012 r.

Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań 2011 r.,

Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2011, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań, 2012 r.

Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012, WIOŚ, Poznań
2013 r.,

Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu
diagnostycznego w 2012 r./wg. badań PIG/,

Chmal R., Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1:50000, arkusz Poznań
(471), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1997,

Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny – część III. Opracowanie zbiorowe pod
red. M. Makomoskiej-Juchniewicz i P. Baran.; Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka
Monitoringu Środowiska, Warszawa 2012 r.,

Pismo Klubu Przyrodników Koła Poznańskiego z dnia 13 września 2012 r. – Uwagi do projektu
zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania
oznaczonego symbolem Yma „Morasko” w Poznaniu,

Borysiak J., Stachnowicz W., Czępiński K., POZNAŃ OBSZAR MORASKO-RADOJEWO-

UMULTOWO OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ETAP 1, CZĘŚĆ I, OBSZARY ŚRODOWISKOTWÓRCZE
I PRZYRODNICZO CENNE WYMAGAJĄCE SZCZEGÓLNEJ OCHRONY, Poznań 2002 r.,
Czaban A., Mielcarek M., OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE do projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego MORASKO–RADOJEWO–UMULTOWO Cz. I Delimitacja
obszarów o wiodącej funkcji ekologicznej, Poznań 2003 r.
Inne źródła:

wizja terenowa (maj 2013 r.),

dokumentacja fotograficzna (MPU, maj 2013 r.),

http://www.poznan.pios.gov.pl/glowna/index.php,

geoportal.pgi.gov.pl,

http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000/index.php?lang=pl,

mapa SIP ZGiKM GEOPOZ.
Powyższe materiały w połączeniu z przeprowadzoną wizją terenową pozwoliły na opracowanie
charakterystyki stanu funkcjonowania środowiska w podziale na poszczególne komponenty.
5
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody indukcyjnoopisowej, polegającej na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w całość
posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska i wskazaniu,
jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku w wyniku realizacji ustaleń planu. Posłużono się
również metodą porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu środowiska jako całości.
Skonfrontowano zaproponowane rozwiązania planistyczne z istniejącymi uwarunkowaniami
środowiskowymi.
Z uwagi na niesprzyjające warunki terenowe, a przede wszystkim płytko zalegające wody
gruntowe zwłaszcza w zachodniej części terenu planu w okresie prowadzenia wizji terenowej, nie było
możliwości przeprowadzenia szczegółowego rozpoznania. Z uwagi na stosunkowo duży zasób
materiałów archiwalnych dla tego rejonu, w znacznym stopniu korzystano z nich. Należy uznać,
że dane z tych opracować w sposób kompletny i rzetelny oddają stan faktyczny omawianego terenu.
2.
CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1.
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu
Obszar objęty granicami mpzp obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód
część D w Poznaniu położony jest w północnej części miasta Poznania między ulicami Radojewo,
Poligonową i Jaśkowiaka (na południowy zachód od zabudowań dawnej wsi Radojewo). Teren
projektowanego planu graniczy:
 od północy z terenem przeznaczonym pod budowę drogi (tak zwanej IV-ramy komunikacyjnej)
oraz położonym bezpośrednio ponad tą drogą obszarem mpzp „Morasko – Radojewo – Umultowo”
Radojewo Zachód część A w Poznaniu,
 od wschodu z ul. Radojewo,
 od południa z terenami zabudowy mieszkaniowej (trwająca obecnie budowa osiedla willi
kilkurodzinnych) oraz terenami zieleni,
 od zachodu z terenami zieleni (przede wszystkim zadrzewienia łęgowe stanowiące fragment
północnego klina zieleni).
Przebieg granic planu zdeterminowany jest przez planowany przebieg drogi (tzw. IV ramy
komunikacyjnej) oraz naturalne ukształtowanie terenu (przebieg cieku i terenów zadrzewionych).
Obszar analizowanego projektu mpzp stanowią tereny niezabudowane, zajęte przez użytki
rolne, w tym grunty orne i łąki, nieużytki oraz ciek i dwa niewielkie zbiorniki (oczka) wodne. Całość
obszaru stanowią tereny zieleni otwartej, znajdującej się w zasięgu klina zieleni (północnego –
naramowickiego). Zachodnia część obszaru mpzp obejmuje tereny cenne przyrodniczo.
Przez cały teren projektu planu w układzie równoleżnikowym przebiegają linie gazociągu
wysokiego ciśnienia oraz linie ropociągu. Natomiast w bezpośrednim sąsiedztwie wschodniej granicy
planu – przy ul. Radojewo – znajduje się teren infrastruktury technicznej – gazowej.
2.2.
Rzeźba terenu
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski (wg J. Kondrackiego), omawiany teren
znajduje się w obrębie należącego do makroregionu Pojezierze Wielkopolskie (315.5) mezoregionu
Pojezierza Poznańskiego (315.51) 4.
Cały obszar Moraska, Radojewa i Umultowa charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu,
będącą efektem działalności lądolodu plejstoceńskiego, przede wszystkim zlodowacenia bałtyckiego –
stadiału poznańskiego.
Pod względem geomorfologicznym, analizowany obszar obejmuje formy pochodzenia
lodowcowego tj.: pagórki morenowe akumulacyjne (w części wschodniej), wzgórza morenowe
(przeważnie spiętrzone), a także tereny wysoczyzny morenowej falistej, w obrębie której wysokości
względne wahają się w granicach 2-5 m, a nachylenie sięga 5º (część zachodnia) 5.
Obszar opracowania charakteryzuje się stosunkowo zróżnicowaną rzeźbą terenu. W sposób
wyraźny zaznacza się wyniesienie terenu w części centralnej, w obrębie której rzędne terenu sięgają
4
5
Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994,
Chmal R., Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50000. Arkusz Poznań (471), Warszawa 1997,
Tablica I Szkic Geomorfologiczny.
6
118 m n.p.m. Najniższymi rzędnymi terenu charakteryzują się tereny położone na zachód od
wspomnianego wzniesienia – dolina cieku (104 m n.p.m.). W kierunku wschodniej granicy planu teren
również obniża się i przy ul. Radojewo charakteryzuje się rzędnymi 107 – 108 m n.p.m.
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe
W obrębie znacznej części omawianego obszaru występują osady czwartorzędowe,
wykształcone w okresie zlodowacenia bałtyckiego, stadiału leszczyńsko-pomorskiego, fazy
poznańskiej. Są to przede wszystkim eluwia piaszczysto-pyłowe glin zwałowych osadzone na glinach
zwałowych, plejstoceńskie piaski i żwiry moren czołowych fazy poznańskiej, oraz w niewielkim stopniu
na zachodnim fragmencie omawianego terenu – gliny zwałowe oraz piaski i żwiry na glinach
zwałowych.
2.4.
Zasoby naturalne
Na obszarze objętym granicami projektu mpzp „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo
Zachód część D w Poznaniu nie stwierdzono występowania zidentyfikowanych złóż zasobów
naturalnych6.
2.5.
Warunki wodne
Rozpatrywany teren należy do dorzecza rzeki Warty i położony jest w dziale wodnym III
rzędu.
Obszar Moraska, Radojewa i Umultowa należy do bezpośrednich cząstkowych zlewni Warty
i odwadniany jest przez trzy duże strumienie: Strumień Różany, Nowowiejski Potok i Radojewski
Potok, które wspomagane przez sieć drobnych cieków wodnych i rowów melioracyjnych,
odprowadzają wody roztopowe i opadowe do Warty7.
Tuż przy zachodniej granicy planu znajduje się zbiornik wodny z wypływającym z niego
niewielkim ciekiem, który płynie w kierunku południowo-wschodnim (w kierunku ul. F. Jaskowiaka).
W granicy projektu planu do cieku uchodzą rowy melioracyjne. W okresie wiosennym (termin
przeprowadzenia wizji terenowej) w cieku i rowach zanotowano obecność wody płynącej. Ciek
przepływający przez obszar opracowania stanowi odbiornik wód opadowych i roztopowych,
spływających z okolicznych terenów rolniczych. Na przebiegu jednej z odnóg cieku znajduje się
niewielki zbiornik wodny silnie zarośnięty trzciną pospolitą (Phragmites australis) i rzęsą (Lemna).
Zgodnie z mapą hydrograficzną w skali 1:50 000, obszar opracowania budują grunty o słabej
przepuszczalności. Wschodnią część planu zajmują tereny zdrenowane. Głębokość występowania
pierwszego zwierciadła wód podziemnych na omawianym obszarze waha się zazwyczaj w granicach
2-5 m p.p.t.8. W obrębie części terenów, zwłaszcza w bezpośrednim zasięgu dolinek, wody gruntowe
pojawiały się na powierzchni i na głębokości do ok. 1,5 m p.p.t. Zasilanie poziomu wód gruntowych
następuje głównie poprzez infiltrację opadów atmosferycznych.
2.6.
Szata roślinna
Obszar objęty projektem mpzp stanowią: pola uprawne, nieużytki, zadrzewienia oraz
zakrzewienia śródpolne i przydrożne, oczka wodne, ciek wodny i towarzysząca im roślinność.
Omawiany obszar obejmuje tereny o zróżnicowanym mikrokrajobrazie 9. W części wschodniej
występują tereny charakteryzujące się występowaniem krajobrazu polnego z przewagą roślinności
synantropijnej segetalnej, którego przyrodnicza wartość została oceniona jako mała. Część zachodnia
to z kolei tereny o krajobrazie bagienno-łąkowym z kompleksem zbiorowisk roślinnych,
z przewagą roślinności antropogenicznej półnaturalnej, którego przyrodniczą wartość oceniono jako
6
7
8
9
www.geoportal.pgi.gov.pl
Czaban A., Mielcarek M., Opracowanie ekofizjograficzne do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Morasko–Radojewo–Umultowo cz. I delimitacja obszarów o wiodącej funkcji ekologicznej, Poznań 2003 r., s. 13,14
ark. N-33-130-D Poznań, Geomat Sp. z o.o., Poznań 2001
Borysiak J., Stachnowicz W. Poznań. Obszar Morasko-Radojewo-Umultowo. Opracowanie Ekofizjograficzne do projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Etap I, część I. Obszary środowiskowotwórcze i przyrodniczo cenne
wymagające szczególnej ochrony, Poznań, 2002 r.
7
dużą. Roślinność ta charakteryzuje się względnie dużą trwałością ze względu na silne powiązanie
z ciekiem. Występują tu dolinne użytki zielone, z udziałem roślinności segetalnej (polnej) oraz
murawowo-ruderalnej roślinności odłogujących pól. Tereny te otoczone są antropogenicznie
przeobrażonymi użytkami rolniczymi.
W zachodniej części planu, na terenie charakteryzującym się znaczną różnorodnością
gatunkową i bogactwem florystycznym, zidentyfikowano siedliska, których obecność silnie
determinowana jest obecnością cieku, pełniącego funkcję lokalnego korytarza ekologicznego. Stanowi
on ważny korytarz migracyjny o randze lokalnej, łączący od północnej strony rezerwat „Meteoryt
Morasko” z doliną rzeki Warty. Na tym terenie zostały zidentyfikowane następujące zbiorowiska:
- starorzecza i inne naturalne eutroficzne zbiorniki wodne (Nymphaeion i Potamogetonion) –
siedlisko będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty 10 - zajmują teren bezpośrednio przy
zachodniej granicy planu, gdzie znajduje się zbiornik wodny,
- szuwary wielkoturzycowe (Caricetum ripariae, Cicuto-Caricetum pseudocyperi) – w sąsiedztwie
ww. zbiornika,
- mokre łąki użytkowane ekstensywnie (Cirsio-Polygonetum, syn. Angelico-Cirsietum oleracei…) –
na wschód od wspomnianego zbiornika wodnego, w bezpośrednim sąsiedztwie północnej granicy
planu; szczególnie zaznaczone w obrębie niewielkiego zbiornika wodnego znajdującego się na
przepływie cieku,
- łęg dębowo-olszowy (Circaeo-Alnetum, syn. Fraxino-Alnetum), olsy i łozowiska (Alnetea
glutinosae) – zbiorowisko drzew w zachodniej części planu przy jego południowej granicy mpzp,
związane również z przepływającym ciekiem.
Z zespołów roślinnych rzadkich w Wielkopolsce stwierdzono występowanie łąki rajgrasowej
(Arrhenatheretum elatioris). Znajduje się ona na terenie pomiędzy dwoma wspomnianymi wcześniej
zbiornikami wodnymi.
Wymienione powyżej siedliska, przede wszystkim te łąkowe, nie mają wyznaczonych
wyraźnych granic, co przejawia się między innymi przenikaniem niektórych charakterystycznych
gatunków na inne tereny.
Poniżej wyszczególniono rośliny zidentyfikowane podczas przeprowadzonej wizji terenowej
i wskazano rejon ich występowania:
- teren wokół zbiornika wodnego, zlokalizowanego przy zachodniej granicy planu: przetacznik
ożankowy (Veronica chamaedrys L.), malina właściwa (Rubus idaeus L.), kupkówka pospolita
(Dactylis glomerata L.), wrotycz zwyczajny (Tanacetum vulgare L.), koniczyna łąkowa (Trifolium
pratense L.), wyka (Vicia), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), przytulia czepna (Galium
aparine L.), jasnota biała (Lamium album L.), pięciornik gęsi (Potentilla anserina L.), glistnik
jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.), skrzyp polny (Equisetum arvense L.), chrzan pospolity
(Armoracia rusticana), oset (Carduus sp.);
- bezpośrednio przy zbiorniku, a miejscami i w jego wypłyceniach rosną kępy turzyc (Carex Sp.),
trzcina pospolita (Phragmites australis);
- drzewa wokół zbiornika i na terenach nieco od niego oddalonych to: brzoza brodawkowata (Betula
pendula), wierzby (Salix sp.), olsza czarna (Alnus glutinosa), topola biała (Populus alba L.), robinia
akacjowa (Robinia pseudoacacia L.) oraz czyżnie (zespół Rubo fruticosi-Prunetum spinosae);
- łąki pomiędzy większym, a mniejszym zbiornikiem z przepływającym ciekiem: pięciornik gęsi
(Potentilla anserina L.), turzyce (Carex sp.), knieć błotna (Caltha palustris L.), przetacznik
ożankowy (Veronica chamaedrys L.);
- mały zbiornik wodny przy północnej granicy planu: trzcina pospolita (Phragmites australis), rzęsa
drobna (Lemna minor L.);
- łąki przy południowej granicy planu: turzyce (Carex sp.), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi
L.), jaskier ostry (Ranunculus acris L.), stokrotka pospolita (Bellis perennis L.);
- zadrzewienia przy południowej granicy planu: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzby
(Salix sp.), dęby (Quarcus sp.), topole (Populus sp.), drzewa owocowe.
Pozostałe tereny, czyli centralną i wschodnią część projektu planu, zajmują pola uprawne,
w obrębie których występują rośliny segetalne, takie jak chaber bławatek (Centaurea cyanus L.), czy
mak polny (Papaver rhoeas L.).
10
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących
przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia
jako obszary Natura 2000 (Dz. U. Nr 77, poz. 510)
8
Należy również wspomnieć o położeniu omawianego terenu w obrębie północnego
(naramowickiego) klina zieleni, który jest częścią systemu klinowo-pierścieniowego zieleni w Poznaniu.
Koncepcja klinowo-pierścieniowego systemu zieleni miasta Poznania powstała w latach 1930-1934
z inicjatywy profesora Władysława Czarnecki. Głównymi elementami systemu zieleni były cztery
koncentrycznie rozchodzące się kliny zieleni, które rozszerzały się wraz z oddalaniem się od centrum
ku granicom miasta oraz trzy pierścienie zieleni miejskiej.
Kształtowanie klinów opierało się na zachowaniu wszystkich obszarów zielonych, mających
wpływ na zasilanie wód rzeki Warty oraz utrzymaniu znacznych terenów leśnych, gwarantujących
bioróżnorodność w zasięgu zlewni rzeki. W procesie tworzenia klinów udział miały również działania
człowieka, polegające na tworzeniu na tych terenach ogrodów działkowych, zachowaniu parków
podworskich oraz prowadzeniu upraw polowych, sadowniczych i ogrodniczych.
Klin północny (naramowicki) obejmuje swoim zasięgiem położone na północ od centrum
miasta tereny doliny Warty wraz z terenami zieleni, położonymi w północnej części miasta w obrębie
Umultowa, Radojewa i Moraska. Poprzez tereny leśne północnej części doliny Warty klin ten łączy się
poza granicami miasta z obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty (OZW) „Biedrusko” PLH300001
oraz od północnego-wschodu z Parkiem Krajobrazowym „Puszcza Zielonka” i OZW ”Uroczyska Puszczy
Zielonki” PLH300058.
2.7.
Świat zwierzęcy
Bioróżnorodność obszaru projektowanego mpzp, odznaczającego się obecnością terenów
rolnych i roślinności związanej z przepływającym ciekiem, sprawia, że jest to teren atrakcyjny z punktu
widzenia czasowego i stałego bytowania wielu gatunków zwierząt. Poza tym, sąsiedztwo terenów
leśnych na północ od omawianego obszaru oraz brak znaczących barier terenowych, sprzyjają migracji
zwierząt, zwłaszcza wzdłuż zidentyfikowanego korytarza ekologicznego o randze lokalnej. Na
analizowanym terenie okresowo i lokalnie pojawiać mogą się gatunki zwierząt obserwowane w obrębie
całego dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Morasko”, a także zwierzęta migrujące między
terenami północnego klina zieleni, obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty PLH300001
„Biedrusko” (około 600 m od terenu planu), a terenami doliny Warty, która stanowi korytarz
ekologiczny o znaczeniu krajowym.
Opis fauny tego terenu sporządzono między innymi w oparciu o wyniki inwentaryzacji
przyrodniczych, wykonanych przez Klub Przyrodników Koła Poznańskiego i przedstawionych w piśmie11
w sprawie przekazania uwag do projektu zmiany Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, sporządzanego dla obszaru Moraska. Jak wynika
z powołanego pisma, inwentaryzacje te były prowadzone od wczesnej wiosny do późnej jesieni
w latach 2011 i 2012. Do charakterystyki fauny przedmiotowego obszaru wykorzystano również wyniki
własnych obserwacji terenowych, a także inne materiały archiwalne, dotyczące tego terenu (między
innymi przywołane Opracowanie Ekofizjograficzne).
Przeprowadzona wizja terenowa potwierdziła obecność gatunków opisanych w opracowaniach
dotyczących tego terenu. W terenie zanotowano tropy zwierząt (najprawdopodobniej dzika i sarny),
drzewa poobgryzane przez bobry, zauważono zająca, dzika, jaszczurkę zwinkę, owady, parę żurawi
oraz wiele innych gatunków ptaków. Wyniki inwentaryzacji Klubu Przyrodników Koła Poznańskiego
oraz część opisowa wspomnianych opracowań dotyczy obszaru o większym zasięgu niż oceniany
w niniejszej prognozie obszar projektu planu, stąd należy przyjąć, że część z tych gatunków nie
zamieszkuje bezpośrednio omawianego terenu, ale są jedynie gatunkami zalatującymi w te miejsca
(dotyczy ptaków) lub są gatunkami poszukującymi na nim pożywienia. Wspomniane inwentaryzacje
uwzględniały właściwe dla danych gatunków okresy rozrodu, aktywności godowe, żerowania
i migracji. Szczególną uwagę skupiały one na gatunkach chronionych ssaków (bóbr, nietoperze),
płazów i gadów (wszystkie krajowe gatunki).
Dogodne warunki do bytowania i rozwoju znalazło tu wielu przedstawicieli świata zwierząt.
Ze względu na lokalizację omawianego obszaru w bliskim sąsiedztwie terenów leśnych, otwartych
terenów pól i nieużytków, cieku pełniącego rolę lokalnego ciągu ekologicznego oraz oczek wodnych,
na omawianym terenie spotkać można: sarny (Capreolus capreolus), dziki (Sus scrofa), bobry (Castor
fiber) – objęte ochroną częściową, zające (Lepus europaeus), lisy (Vulpes vulpes), borsuki (Meles
meles) czy jenoty (Nyctereutes procyonides). Obserwując różnorodne siedliska roślinne terenu można
orientacyjnie wskazać ssaki, odpowiedzialne za pozostawione ślady bytowania, w tym: myszy
11
pismo z dnia 13 września 2012 r.
9
(Apodemus sp.), ryjówki (Sorex sp.) i norniki (Microtus sp.) oraz krety – objęte ochroną częściową
(Talpa europaea).
Omawiany teren stanowi doskonałe środowiska życia dla wielu gatunków ptaków. Występują
tu przede wszystkim gatunki ptaków, związane z zakrzewieniami lub zadrzewieniami śródpolnymi,
takie jak: szpak (Strunus vulgaris), kos (Turdus merula) sikory (Parus sp.), trznadle (Emberiza
citrinella), dzwońce zwyczajne (Carduelis chloris) czy skowronki zwyczajne (Alanda arvensis).
Wszystkie gatunki ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes) – za wyjątkiem kruka (Corvus corax),
wrony siwej (Corvus coronae), sroki (Pica pica) i gawrona (Corvus frugilegus) podlegają ochronie
ścisłej. Wśród gatunków zalatujących z terenów sąsiednich należy wymienić ptaki drapieżne, tj.:
jastrząb (Accipiter gentilis) – wymaga wyznaczenia ochrony strefowej dla miejsc gniazdowania,
myszołów (Buteo buteo) czy błotniak (Circus) – podlega ochronie ścisłej. W tym terenie obecne są
również różne gatunki krukowatych (Corvidae), bażanty łowne (Phasianus colchicus) oraz sójki
(Garruluus glandarius) i jaskółki (Hirundo sp.).
Z gadów wyszczególnić należy zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix), padalca zwyczajnego
(Anguis fragilis), jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis), jaszczurkę żyworodną (Lacerta vivipara),
a z płazów – żabę trawną (Rana temporaria), żabę moczarową (Rana arvalis), żabę zieloną (Rana
esculenta complex), ropuchę szarą (Bufo bufo), grzebiuszkę ziemną (Pelobates fuscus). Wszystkie
płazy i gazy podlegają w Polsce ochronie ścisłej.
Także nietoperze znajdują w tym miejscu zarówno kryjówki dzienne, miejsca rozrodu (dziuple
drzew), wodopój, żerowiska (nad i w otoczeniu zbiorników wodnych) oraz szlaki przelotu
(zadrzewienia, szpalery śródpolnych drzew i krzewów). Wszystkie gatunki nietoperzy występujących
w Polsce podlegają ochronie ścisłej.
Omawiany teren odznacza się również bogactwem stawonogów. Wśród nich odnotowano
obecność motyli reprezentujących gatunki takie jak: modraszek ikar (Polyommatus icarus), bielinek
rzepnik (Pieris rapae syn. Artoeia rapae) oraz pospolicie występujące gatunki z rodziny rusałkowatych.
Podczas przeprowadzonej wizji terenowej stwierdzono także obecność kilku gatunków ważek – między
innymi pióronoga zwykłego (Platycnemis pennipes), trzmiela rudego (Bombus pascuorum) oraz
mrówki rudnicy (Formicidae). Różnorodność występujących na analizowanym obszarze przedstawicieli
bezkręgowców z pewnością jest znacznie większa, jednakże z uwagi na charakter niniejszego
opracowania oraz czas przeprowadzania wizji terenowej, ograniczono się do wymienienia jedynie kilku
z nich.
2.8.
Gleby
Zróżnicowanie rzeźby terenu oraz litologii utworów powierzchniowych powoduje,
że występujące tu gleby charakteryzują się stosunkowo dużą zmiennością w zakresie klasy oraz
kompleksu przydatności rolniczej gleb.
Większość gleb na terenach znajdujących się w granicy obszaru opracowania uległa
przekształceniom na skutek użytkowania rolniczego, co charakteryzuje się przemieszaniem
wierzchnich warstw profilu glebowego, następującym w wyniku przeprowadzania szeregu zabiegów
agrotechnicznych (np. głęboka orka) oraz zmianami w składzie chemicznym (stosowanie nawozów
azotowych, fosforowych itd.).
W granicach analizowanego obszaru występują głównie użytki rolne, w obrębie których gleby
zaliczane są do klas IVa, IVb, V i VI (zgodnie z podziałem na klasy bonitacyjne). Występują tu również
użytki zielone słabe i bardzo słabe. Zajmują one powierzchnie zlokalizowane w zachodniej części
omawianego obszaru, w rejonie cieku wodnego. Na terenach tych występują gleby mułowo-torfowe.
W zachodnim fragmencie projektu planu (poza użytkami zielonymi) występują gleby
pseudobielicowe, wykształcone na piaskach słabo gliniastych, zalegających na glinach średnich
(zaliczane do kompleksu żytniego dobrego), natomiast wschodni fragment zajmują gleby
pseudobielicowe, wykształcone na piaskach słabo gliniastych, zalegających na glinach lekkich
(zaliczane do kompleksu żytniego słabego).
10
2.9.
Klimat lokalny12
Według regionalizacji klimatycznej (Woś 1994) obszar objęty granicami planu, podobnie jak
teren całego Poznania, należy do Regionu Środkowowielkopolskiego.
Warunki klimatyczne w Poznaniu odzwierciedlają wartości elementów klimatu uzyskane
z pomiarów prowadzonych na stacji IMGW Poznań – Ławica. Elementy klimatu na wyżej wspomnianej
stacji przedstawia poniższa tabela:
Tabela nr 1. Elementy klimatu w rejonie Poznań - Ławica (wg IMGW w Poznaniu)
OKRES
I
II
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
-6,5
-1,0
-1,2
-0,5
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
85
85
86
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
MIESIĄC
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
ŚREDNIA MIESIĘCZNA TEMPERATURA POWIETRZA (C)
3,6
8,8
11,5
17,4
22,1
18,7
12,5
ROK
X
XI
XII
6,5
4,7
-5,6
7,7
8,2
3,2
0,3
8,3
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA (%)
80
69
83
67
61
78
83
79
92
93
80
85
78
80
84
87
88
79
4,0
3,4
ŚREDNIA MIESIĘCZNA PRĘDKOŚĆ WIATRU (M/S)
4,0
3,7
3,4
3,0
3,1
3,1
3,3
3,8
3,8
4,1
3,6
3,9
3,8
4,0
3,3
3,8
3,9
3,5
58
692
39
508
3,2
7,7
72
3,7
13,5
69
3,3
16,4
72
3,3
18,3
72
3,2
17,7
74
2,8
13,0
3,0
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WYSOKOŚĆ OPADU ATMOSFERYCZNEGO (MM)
18
42
27
111
17
81
153
74
8
ROK 2010
28
100
WIELOLECIE
29
23
33
31
47
62
76
56
44
35
33
1971-2000
Źródło: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska;
Średnia roczna suma opadów dla terenu Poznania należy do najniższych w kraju. Pomiary
wielkości opadów atmosferycznych dla posterunku Poznań - Ławica wykazały, że średnia wartość
opadu atmosferycznego z wielolecia (w okresie 1971 – 2000) wynosiła 508,0mm. Natomiast roczna
suma opadów atmosferycznych, stanowiąca 136% normy, wynosiła w 2010 roku 692 mm.
Rozkład temperatur, podobnie jak ilości opadów, ma charakter roczny. Najcieplejszym
miesiącem roku 2010 był lipiec – średnia miesięczna temperatura w Poznaniu wyniosła 22,1C, z kolei
najniższe temperatury odnotowano w styczniu, kiedy średnia miesięczna temperatura wyniosła
w Poznaniu -6,5C. W skali roku średnia temperatura wynosi dla miasta Poznania 7,7C.
Równie istotnymi czynnikami meteorologicznymi, wpływającymi na klimat miasta,
a w szczególności na stężenia i rozkład przestrzenny zanieczyszczeń powietrza, jest kierunek oraz siła
wiatru. Dla obszaru Poznania stwierdzono największą częstotliwość występowania wiatrów
z sektora zachodniego, o dość niewielkiej sile - średnia roczna wartość wynosiła 3,6 m/s. Najwyższą
średnią miesięczną prędkość wiatru zanotowano w Poznaniu w 2010 r. w grudniu – 4,1 m/s. Z kolei
najniższa średnia miesięczna prędkość wiatru wystąpiła, podobnie jak w wieloleciu, w lecie, jednak
w czerwcu (3,0 m/s), a nie w sierpniu.
Rozkład kierunków wiatru w Poznaniu w 2010 r. charakteryzował się, podobnie jak
w wieloleciu 1971 – 2000, zdecydowaną przewagą wiatrów z sektora zachodniego oraz mały udział
wiatrów z kierunków N i NE (15%). W sierpniu i wrześniu zwiększyła się liczba cisz, co może
przyczynić się do pogorszenia sytuacji aerosanitarnej w regionie. Tego typu sytuacje, charakteryzujące
się między innymi bardzo małymi prędkościami wiatru utrzymującymi się przez dłużej niż 48 godzin,
wystąpiły w Poznaniu, poza styczniem, również pod koniec września i października.
Wilgotność względna powietrza na terenie Poznania zależna jest od pory roku. W 2010 r. na
terenie Poznania nie wystąpiła susza hydrograficzna. Najwyższą wartość wilgotność osiąga w okresie
zimowym, w tym najwyższą w 2010 r. zanotowano w grudniu (93%), natomiast najniższe wartości
występują w miesiącach letnich, takich jak czerwiec i lipiec, kiedy wartość ta osiągnęła wartości 67%
i 61%.
Okres wegetacyjny w rejonie miasta Poznania należy do najdłuższych w kraju i wynosi
220 dni.
12
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
11
Na terenie Poznania obserwowany jest wpływ czynników związanych z działalnością człowieka
na kształtowanie się klimatu, charakterystycznego dla aglomeracji miejskiej. Najważniejszym
czynnikiem wpływającym na ten stan rzeczy jest wielkość emisji pyłów i gazów oraz pary wodnej,
która wpływa na specyficzne kształtowanie się klimatu w poszczególnych rejonach miasta.
Mikroklimat przedmiotowego obszaru modyfikowany jest przez warunki lokalne, zwłaszcza
topograficzne. Duże powierzchnie terenów otwartych (wysoczyznowych) sprzyjają dobremu
przewietrzaniu i przemieszczaniu się mas powietrza. Z kolei obszary obniżeń, związane z obecnością
cieku wodnego, to tereny o zwiększonej wilgotności powietrza, sprzyjające inwersji, ze skłonnością do
zalegania chłodnego powietrza i tworzenia się mgieł. Na klimat lokalny przedmiotowego obszaru
pozytywny wpływ ma zieleń pobliskich terenów leśnych. Wpływa ona modyfikująco i korzystnie
na rozkład wilgotności i temperatury. Zieleń wysoka stanowi także barierę dla przemieszczających się
mas powietrza i hamuje prędkość wiatru.
2.10.
Dziedzictwo kulturowe
W granicach analizowanego terenu nie stwierdzono występowania obszarów ani obiektów
cennych kulturowo w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami13. W granicach analizowanego terenu znajdują się natomiast udokumentowane stanowiska
archeologiczne, których dokładne usytuowanie zostało przedstawione na rysunku projektu planu,
stanowiącym załącznik do niniejszej prognozy.
W niedalekiej odległości od analizowanego obszaru projektu planu, po stronie północnowschodniej, znajduje się teren zabytkowego zespołu dworsko-parkowego Radojewo. Do dziś zachowała
się większość historycznych zabudowań wsi z początku XIX wieku, które tworzyły zespół pałacowy,
zespół folwarczny i kolonię domów pracowników folwarcznych. Zabudowie towarzyszy rozległy obszar
leśny o powierzchni 27 ha, tworzący niegdyś park, a dziś mający znaczące walory przyrodnicze,
wynikające z występowania siedlisk, podlegających ochronie, takich jak: łęg zboczowy (Violo odoratae
Ulmetum) i grąd kokoryczowy (Tilio-Carpinetum corydaletosum).
2.11.
Jakość powietrza atmosferycznego
Na kształtowanie lokalnej jakości powietrza na danym terenie największy wpływ ma lokalizacja
i charakter źródeł emisji oraz sposób dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego.
W mniejszym stopniu na higienę atmosfery wpływają również czynniki związane z ukształtowaniem
terenu i naturalnymi możliwościami jego „przewietrzenia”.
W związku z dotychczasowym sposobem zagospodarowania i użytkowania obszaru projektu
mpzp, omówionym w rozdziale 2.1 prognozy, nie stwierdza się w jego granicach lokalizacji źródeł
emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, wpływających w sposób istotny na kształtowanie lokalnej
jakości powietrza atmosferycznego. Źródłem niewielkich ilości zanieczyszczeń, pojawiających się
wyłącznie okresowo, są emisje z pojazdów obsługujących teren infrastruktury technicznej – gazowej.
W granicach analizowanego planu nie znajdują się żadne ciągi komunikacyjne, które mogłyby
stanowić źródło zanieczyszczenia powietrza.
Źródłem znacznie większej ilości zanieczyszczeń komunikacyjnych jest natomiast,
zlokalizowana bezpośrednio poza wschodnią granicą projektu mpzp, ul. Radojewo. Ulica ta, poza
zapewnieniem dojazdu dla mieszkańców Radojewa i Biedruska, stanowi również alternatywę dla
kierowców poruszających się w kierunku Murowanej Gośliny.
Jak wynika z raportów oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla inwestycji drogowych
o podobnym, a nawet większym natężeniu ruchu na terenie miasta Poznania, całkowita szerokość
obszaru przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczenia powietrza nie przekracza szerokości pasa
drogowego, w związku z tym można przypuszczać, że emisja zanieczyszczeń z ul. Radojewo nie
przekracza określonych przepisami dopuszczalnych poziomów stężeń, a co za tym idzie, nie stanowi
zagrożenia dla dotrzymania obowiązujących standardów na obszarze projektu mpzp.
Na lokalny i czasowy wzrost emisji zanieczyszczeń pyłowych mogą wpływać prace polowe,
prowadzone w obrębie terenów użytkowanych rolniczo. Praca maszyn rolniczych jest źródłem
niewielkich ilości zanieczyszczeń powstających w wyniku spalania paliw, natomiast same prace
(np. orka) wiążą się z powstawaniem znacznej ilości pyłów (szczególnie w okresach suszy).
13
Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.
12
Ze względu na brak punktów pomiarowych, zlokalizowanych w niewielkiej odległości od
omawianego terenu, analizę jakości powietrza atmosferycznego przeprowadzono na podstawie
wykonywanej przez WIOŚ rocznej oceny jakości powietrza dla poszczególnych stref, wyznaczonych
w oparciu o ustawę Prawo ochrony środowiska14. Teren będący przedmiotem niniejszego opracowania
znajduje się w granicach strefy aglomeracja poznańska 15.
Wykonana przez WIOŚ w 2012 r. ocena jakości powietrza atmosferycznego pod kątem
ochrony zdrowia, obejmowała określenie stężeń: dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2),
tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), pyłu PM2,5, pyłu PM10, benzo(α)pirenu (BaP), arsenu (As),
kadmu (Cd), niklu (Ni), ołowiu (Pb) i ozonu (O3).
Tabela nr 2. Klasyfikacja strefy aglomeracja poznańska w roku 2012 r. z uwzględnieniem kryteriów określonych
w celu ochrony zdrowia ludzi
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
NO2
SO2
CO
C6H6
pył
PM2,5
pył
PM10
BαP
As
Cd
Ni
Pb
O3
A
A
A
A
A
C
C
A
A
A
A
A
Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012; Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska 2013 r.
Stężenia NO2, SO2, CO, C6H6, pyłu PM2,5, As, Cd, Ni, Pb, O3, ocenianych pod kątem ochrony
zdrowia ludzi za 2012 r., nie przekraczały poziomów dopuszczalnych, w związku z tym aglomeracja
poznańska zaliczona została do klasy A.
W przypadku pyłu PM10 w 2012 r. zanotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu dla
24-godzinnych stężeń na wszystkich stacjach pomiarowych w Poznaniu, gdzie prowadzono pomiar
pyły PM10. W roku 2012 na stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Polanka zanotowano 69
przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10, przy ul. Dąbrowskiego – 65, a przy
ul. Szymanowskiego – 39. Nie zanotowano natomiast na żadnym ze stanowisk pomiarowych
przekroczeń stężenia średniego rocznego. Średnie stężenie dla roku wahały się od 28,8 do 39,8
µg/m3. Ze względu na występowanie przekroczeń dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu PM10,
aglomeracja poznańska zakwalifikowana została do klasy C. Z przebiegu rocznej serii pomiarów
odczytać można wyraźną sezonową zmienność stężeń pyłu (wyższe w okresie zimnym, niższe
w sezonie letnim). Na stanowiskach pomiarowych pyłu PM10 w sezonie letnim nie odnotowano
przekroczeń dopuszczalnego poziomu substancji, w związku z czym można przypuszczać, że powodem
przekroczeń w sezonie grzewczym jest emisja niska.
Na wszystkich stanowiskach pomiarowych odnotowano podwyższone stężenie benzo(α)pirenu
przekraczające poziom docelowy, w związku z czym wszystkie strefy województwa, w tym i Poznań,
zostały zaliczone do klasy C.
We wszystkich strefach, zakwalifikowanych do klasy C, należy wskazać obszary, w których
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń danej substancji, a także opracować program
naprawczy.
Z uwagi na występowanie na terenie Poznania przekroczeń dopuszczalnych poziomów pyłu
PM10 oraz benzo(α)pirenu konieczne było podjęcie działań, których realizacja doprowadziłaby do
zmniejszenia emisji wspomnianych zanieczyszczeń do poziomów pozwalających na dotrzymanie
obowiązujących standardów jakości powietrza atmosferycznego. Dla pyłu PM10 program naprawczy
dla Poznania został opracowany już w latach ubiegłych. Wojewoda Wielkopolski wydał na mocy
Rozporządzenia Nr 39/07 z dnia 31 grudnia 2007 r. program ochrony powietrza dla strefy –
aglomeracja Poznań, określający m.in. podstawowe kierunki działań, których podjęcie było niezbędne
do przywrócenia standardów jakości powietrza w całej strefie. Realizacja wspomnianych zadań nie
doprowadziła jednak do wyeliminowania zjawiska występowania przekroczeń dopuszczalnych stężeń
pyłu PM10 w powietrzu. Z uwagi na powyższe, w 2012 r. Urząd Marszałkowski Województwa
Wielkopolskiego przystąpił do aktualizacji programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja
poznańska w zakresie pyłu PM10, który został zatwierdzony uchwałą Nr XXIX/561/12 Sejmiku
Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu ochrony
14
15
art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska
Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Poznaniu, Poznań 2013
13
powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. wielkopolskim.
We wspomnianym dokumencie przedstawiono szereg działań naprawczych, których realizacja ma
doprowadzić do zmniejszenia stężeń pyłu PM10 w granicach miasta do poziomów dopuszczalnych.
W roku 2012, z uwagi na występowanie w obrębie poszczególnych stref przekroczeń poziomu
docelowego dla benzo(α)pirenu, Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął również uchwałę
w sprawie Programu ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja
Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej w woj.
Wielkopolskim16. Program wskazuje na szereg koniecznych do przeprowadzenia działań naprawczych,
przy czym z punktu widzenia dokumentów planistycznych najbardziej istotne są działania naprawcze
polegające na uwzględnianiu w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących
ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami. Działania te obejmują konieczność uwzględniania
w nowotworzonych lub aktualizowanych planach wymogów dotyczących zaopatrywania w ciepło
nowopowstających budynków z nośników niepowodujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń do
powietrza oraz projektowanie linii zabudowy z uwzględnieniem przewietrzania miasta. Podjęcie działań
mających na celu ograniczenie emisji benzo(α)pirenu do poziomów umożliwiających dotrzymanie
obowiązujących standardów, jest szczególnie ważne w kontekście dużej szkodliwości benzo(α)pirenu
dla zdrowia ludzkiego (duża toksyczność przewlekła), a także roślinności, gleb i wody.
2.12.
Klimat akustyczny
Obszar projektu planu stanowią tereny niezabudowane, użytkowane rolniczo oraz nieużytki.
Dla takich terenów ustawa Prawo ochrony środowiska17 oraz obowiązujące rozporządzenie w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku18 nie definiują wymagań akustycznych.
W granicach obszaru objętego projektem planu nie stwierdzono punktowych oraz liniowych
źródeł emisji hałasu, których funkcjonowanie mogłoby wpływać w sposób istotny na kształtowanie
lokalnych warunków akustycznych. Jako źródło hałasu, ale o oddziaływaniu okresowym
i krótkotrwałym, można traktować maszyny rolnicze, pracujące na polach, leżących w granicach planu
oraz pojazdy do obsługi terenu infrastruktury technicznej.
Na kształtowanie lokalnego klimatu akustycznego we wschodniej części obszaru mpzp wpływa
natomiast hałas komunikacyjny generowany przez ruch samochodowy odbywający się ul. Radojewo,
a więc ulicą zlokalizowaną poza wschodnią granicą projektu planu.
2.13.
Jakość wód
Na analizowanym terenie wody powierzchniowe są reprezentowane jedynie przez fragment
cieku, zlokalizowanego w zachodniej części opracowania oraz dwa niewielkie zbiorniki wodne.
Ze względu na wielkość oraz charakter istniejących na analizowanym obszarze wód powierzchniowych
oraz ich znaczenie dla bilansu wodnego miasta Poznania, brak jest szczegółowych parametrów,
opisujących jakość wód powierzchniowych w rejonie przedmiotowego projektu planu. W związku
z tym analizę jakości wód w granicach projektu mpzp ograniczono jedynie do analizy jakości wód
podziemnych, dokonanych przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (PIG).
Analizy jakości wód podziemnych (na potrzeby niniejszego opracowania) przeprowadzono
w oparciu o ocenę jakości wód podziemnych, prowadzoną dla jednolitych części wód podziemnych
(JCWPd). Analizowany obszar, podobnie jak obszar całego miasta, położony jest w granicach
jednolitej części wód podziemnych nr 62.
W roku 2012 ocena jakości wód podziemnych została wykonana w oparciu o rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych. Badania przeprowadzono w ramach monitoringu diagnostycznego i objęto nimi 73
punkty pomiarowe. Żaden z punktów pomiarowych nie był położony w granicy miasta Poznania.
Zakres badań obejmował wskaźniki ogólne takie jak: odczyn, temperatura, przewodność
elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki nieorganiczne: amoniak,
antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosforany,
16
17
18
Uchwała Nr XXIX/566/12 z dnia 17 grudnia 2012 r.; Dz. Urz. Woj. Wlkp. z dnia 15.01. 2013 r., poz. 509
Dział V, Art. 113 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008 r.,
Dz. U. Nr 25, poz. 150, ze zmianami)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109),
14
glin, kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód,
srebro, tytan, wapń, wodorowęglany, fenole, żelazo.
Z uwagi na brak lokalizacji punktów pomiarowo-kontrolnych na analizowanym terenie, dla
oceny jakości wód podziemnych przyjęto dane zebrane dla punktów pomiarowych zlokalizowanych
w granicach powiatu poznańskiego (16 punktów 19). W punktach tych stwierdzono występowanie wód
podziemnych o zróżnicowanej jakości. Wody dobrej jakości odnotowano w miejscowości Głęboczek,
gm. Murowana Goślina (nr 2566). Zadowalającą jakość wód stwierdzono w obrębie punktów
zlokalizowanych w miejscowości Czachurki, gm. Pobiedziska (nr 1, 2, 3), Borówiec (nr 5, 6), Biskupice
(nr 1258), Kalwy, gm. Buk (nr 1278), Buk (nr 1279), Pobiedziska (nr 1280), Czerlejnko, gm. Kostrzyn
(nr 2549), Kamionki (nr 2563), Gruszczyn (nr 2564) i Mosina (nr 2615). Wody o niezadowalającej
i złej jakości stwierdzono w punktach pomiarowych zlokalizowanych w Borówcu (odpowiednio nr 4
i 1224).
3.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW
CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY
Na obszarze objętym projektem mpzp obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo
Zachód część D w Poznaniu nie występują cenne zasoby przyrodnicze, objęte prawną ochroną
w formie parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego
krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, użytku ekologicznego,
stanowiska
dokumentacyjnego,
pomników
przyrody,
ustanowione
w
trybie
ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Biorąc powyższe pod uwagę, nie stwierdzono
występowania ograniczeń w realizacji założeń projektu mpzp, wynikających z występowania
na omawianym terenie ww. obszarów objętych prawną formą ochrony. Stwierdzono natomiast
występowanie w granicy projektu mpzp gatunków zwierząt, objętych ochroną gatunkową, dlatego
realizacja ustaleń mpzp musi uwzględniać zakazy, ustanowione w stosunku do chronionych zwierząt
w przepisach odrębnych20. Należy również podkreślić, że mimo braku jednoznacznego wskazania
podczas wizji terenowej obecności stanowisk gatunków roślin podlegających ochronie, z uwagi
na wskazanie ich występowania w bliskim sąsiedztwie (w powołanych wcześniej materiałach
źródłowych), nie należy całkowicie wykluczać ich obecności na tym terenie.
Na omawianym obszarze nie występują natomiast pozostałe obszary chronione, podlegające
ochronie na podstawie innych przepisów odrębnych, tj.: główne zbiorniki wód podziemnych, ujęcia
wody oraz ich strefy ochronne, obszary ciche w aglomeracji. Omawiany obszar nie jest również
zlokalizowany w zasięgu obszarów, na których obowiązują ograniczenia w zagospodarowaniu
i użytkowaniu terenów, np. obszarów ograniczonego użytkowania lub obszarów narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi.
Przez teren omawianego projektu planu przebiega linia ropociągu oraz linia gazociągu
wysokiego ciśnienia. W sąsiedztwie wschodniej granicy planu zlokalizowany jest również teren
infrastruktury technicznej gazownictwa.
Dla sieci gazowej wysokiego ciśnienia (DN500), jaka przebiega przez przedmiotowy obszar,
zgodnie z aktualnymi przepisami21, obowiązuje strefa kontrolowana, której linia środkowa pokrywa się
z osią gazociągu i wynosi włącznie 8 m. W strefie tej obowiązuje zakaz wznoszenia budynków,
urządzeń stałych i magazynów, a także sadzenia drzew oraz prowadzenia działalności mogących
zagrozić trwałości gazociągu i jego eksploatacji.
W stosunku do rurociągów naftowych przesyłowych dalekosiężnych (DN 800 i DN 500)
obowiązują strefy bezpieczeństwa, których środkami są osie rurociągów:
 szerokości 20 m – dla rurociągu DN 800
19
20
21
Ocena jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu diagnostycznego
w 2012 r./wg. badań PIG/ - http://www.poznan.wios.gov.pl
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 237,
poz. 1419),
rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
sieci gazowe (Dz. Urz. Nr 97, poz. 1055)
15

szerokości 16 m – dla rurociągów DN 50022
Zgodnie z obowiązującymi przepisami „strefa bezpieczeństwa dla rurociągów naftowych może
być użytkowana według pierwotnego przeznaczenia, tj. rolniczo i wydzielona z terenu o innym
przeznaczeniu. Strefa powinna być wolna od wszelkiego rodzaju budowli, budynków, ogrodzeń,
składów materiałów itp. Nie należy jednak sadzić pojedynczych drzew w odległości mniejszej niż 5 m
od rurociągów. Tereny działek budowlanych powinny znajdować się poza strefą bezpieczeństwa dla
rurociągów naftowych. Powyższa strefa ma zapewnić bezpieczeństwo dla rurociągów naftowych
i kabla światłowodowego oraz dostępność w celach kontroli, konserwacji i naprawy ”. Należy
podkreślić, że rurociągi naftowe stanowią potencjalne zagrożenie dla otoczenia, dlatego ważne dla
bezpieczeństwa obiektów budowlanych jest ich odpowiednio daleka lokalizacja w stosunku do
rurociągów. Ustalenia ocenianego planu zakazują wznoszenia budynków, stąd nie ma potrzeby
dalszego rozwijania zagadnienia.
Ponadto, należy również zwrócić szczególną uwagę na położenie przedmiotowego obszaru
w obrębie terenów współtworzących system zieleni miasta Poznania. Obszar opracowania częściowo
obejmuje swym zasięgiem tereny północnego (naramowickiego) klina zieleni. Kliny zieleni pełnią
wyjątkową funkcję w przestrzeni miasta Poznania. Stanowią podstawowe elementy historycznie
ukształtowanego klinowo-pierścieniowego systemu zieleni, który w strukturze przestrzennej miasta
pełni ważne funkcje ekologiczne, klimatyczne i rekreacyjne, zapewnia prawidłowe funkcjonowania
miasta jako środowiska życia człowieka, a także umożliwia powiązanie systemu zieleni miejskiej
Poznania z terenami zieleni gmin sąsiednich, zapewniając ciągłość systemu korytarzy ekologicznych
w skali regionalnej i krajowej.
Omawiany obszar projektowanego mpzp znajduje się w granicach, nieistniejącego już
ze strony formalno-prawnej, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Morasko”23. Zespół ten stanowił
duży obszar, obejmujący całą północną część miasta. Wyróżniał się on niezwykłymi walorami
przyrodniczymi. Cechowała go bogata szata roślinna oraz występowanie niezwykle cennych i rzadkich
gatunków zwierząt, choćby takich jak bobry (Castor fiber), żurawie (Grus grus) i ropuchy paskówki
(Bufo calamita). Opracowany dla zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Morasko” plan ochrony
przewidywał utworzenie dwóch kolejnych rezerwatów (obok istniejącego rezerwatu „Meteoryt
Morasko”) oraz kilkunastu użytków ekologicznych. Miały one zostać połączone systemem korytarzy
ekologicznych poprzez ciągi zadrzewień i zakrzewień umożliwiających swobodne migracje leśnych
gatunków zwierząt i roślin pomiędzy poszczególnymi obiektami chronionymi. Z uwagi na brak
umocowania prawnego, a także wyraźnych zakazów, co do form działalności na tym obszarze, utracił
on część swoich walorów, jednak wciąż odznacza się bogactwem przyrodniczym, unikatowym na
terenie dużego miasta.
W niedalekiej odległości od analizowanego obszaru, po stronie północno-wschodniej, znajduje
się również obszar cenny przyrodniczo (proponowany do objęcia ochroną jako rezerwat przyrody –
„Kokoryczowe Wzgórze”). Obejmuje on, opisany wcześniej w punkcie 2.10., obszar parku
podworskiego w Radojewie. Na tym terenie występuje dobrze zachowany drzewostan grądowy
z kokoryczą pustą (Galio sylvatici-Carpinetum corydaletosum). Propozycję utworzenia rezerwatu
wysunęli swego czasu Borysiak i Brzeg (1992, 1994), później propozycja ta zapisana została także
w planie ochrony Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Morasko”, wykonanym przez Janyszka,
Kepela i Pawłowskiego (1996).
Wśród istniejących problemów ochrony środowiska, jakie pojawiają się w granicach
analizowanego obszaru, wymienić można zjawisko nielegalnego porzucania odpadów. W trakcie
przeprowadzonej wizji terenowej, w pobliżu zbiornika wodnego przy zachodniej granicy planu
odnotowano miejsca pozostawienia zużytych opon, zniszczonej armatury łazienkowej, pozostałości po
remontach i budowach domów oraz wiele innych odpadów.
Kolejnym problemem na tym terenie jest składowanie w sposób niekontrolowany mas
ziemnych. Jest to szczególnie widoczne w zachodniej części planu, gdzie podczas wizji terenowej
odnotowano obecność dużych hałd nawiezionych mas ziemnych.
22
23
rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów
naftowych i ich usytuowanie (Dz. Urz. Nr 243, poz. 2063)
powołanego Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994r. w sprawie utworzenia użytków
ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12 poz. 126) – akt archiwalny. Ze względu
na wejście w życie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 Nr 3, poz. 21) oraz
braku w niej przepisów przejściowych, tereny te straciły status ochronny.
16
Zgodnie z art. 72 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego zapewnia się warunki utrzymania równowagi przyrodniczej
i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, w szczególności przez ustalanie programów
racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi, zapewnianie kompleksowego rozwiązania problemów
zabudowy miast i wsi, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej, odprowadzania ścieków,
gospodarki odpadami, systemów transportowych i komunikacji publicznej oraz urządzania
i kształtowania terenów zieleni, uwzględnianie konieczności ochrony wód, gleby i ziemi przed
zanieczyszczeniem w związku z prowadzeniem gospodarki rolnej, zapewnianie ochrony walorów
krajobrazowych środowiska i warunków klimatycznych. Dodatkowo przy przeznaczaniu terenów
na poszczególne cele oraz przy określaniu zadań związanych z ich zagospodarowaniem, ustala się
proporcje pozwalające na zachowanie lub przywrócenie na nich równowagi przyrodniczej
i prawidłowych warunków życia.
Na terenie analizowanego projektu planu występuje wyłącznie funkcja terenów zieleni (ZO)
i teren infrastruktury technicznej – gazownictwa (G). Projekt planu, poprzez zapisy dotyczące
przeznaczenia poszczególnych terenów, uniemożliwia inny sposób zagospodarowania.
4.
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU
4.1.
Cel opracowania projektu planu
Stosownie do zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, głównym celem mpzp obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód
część D w Poznaniu, jest ustalenie przeznaczenia terenów oraz określenie sposobów ich
zagospodarowania i zabudowy, z uwzględnieniem konieczności kształtowania ładu przestrzennego
oraz konieczności dostosowania funkcji, struktury zabudowy i intensywności dalszego
zagospodarowania do uwarunkowań przestrzennych i przyrodniczych terenu.
4.2.
Ustalenia projektu planu
Projekt planu składa się z części tekstowej, sporządzonej w formie projektu uchwały Rady
Miasta Poznania oraz z części graficznej – rysunku projektu planu, sporządzonego w skali 1: 2 000.
Część tekstowa projektu planu zawiera zapisy ustalające: przeznaczenie poszczególnych
terenów, zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, zasady ochrony środowiska, przyrody
i krajobrazu kulturowego, szczegółowe parametry i wskaźniki zagospodarowania poszczególnych
terenów, zasady szczególnych warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczeń w ich
użytkowaniu, zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji oraz systemów
infrastruktury technicznej.
W zakresie przeznaczenia terenów w projekcie planu ustalono:

teren zieleni – ZO,

teren infrastruktury technicznej – gazownictwa – G.
Omawiany projekt planu utrzymuje dotychczasowy sposób użytkowania terenu, a tym samym
jego dotychczasową strukturę przyrodniczą. W celu ochrony terenów zieleni (ZO) projekt planu ustala
przede wszystkim zakaz lokalizacji budynków oraz zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania
obszarów cennych przyrodniczo, jak również zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych
na terenie, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu,
z uwzględnieniem zapisów dotyczących zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów
komunikacji i infrastruktury technicznej oraz dopuszczenie nowych nasadzeń drzew, w miejscach
niekolidujących z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną. W zakresie zasad ochrony
i kształtowania ładu przestrzennego ustalenia planu zakazują lokalizacji urządzeń reklamowych, miejsc
postojowych, ogrodzeń i tymczasowych obiektów budowlanych. Dopuszczają natomiast lokalizację
urządzeń wodnych, ciągów pieszych i rowerowych oraz tablic informacyjnych. W zakresie
modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury zapisy planu ustalają
zachowanie istniejącego gazociągu wysokiego ciśnienia i ropociągów, zgodnie z rysunkiem planu,
powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienie dostępu do sieci.
Ustal się również dopuszczenie robót budowlanych w zakresie infrastruktury technicznej oraz dostęp
do przyległych dróg publicznych, zlokalizowanych poza granicami planu.
Dla terenu infrastruktury technicznej – gazownictwa – (G), który zajmuje niewielki fragment
przy wschodniej granicy projekt planu, w zakresie parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy
17
oraz zagospodarowania terenu ustala się wysokość zabudowy nie większą niż 5,0 m. Projekt planu dla
terenu G wskazuje dostęp do drogi publicznej – ul. Radojewo (zlokalizowanej poza granicami planu),
ustala powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienie dostępu
do sieci, jak również dopuszcza prowadzenie robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury
technicznej.
W zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego dla terenu
G ustalono zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu oraz
odprowadzenie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej lub zagospodarowanie
na terenie. W zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego projekt planu dopuszcza
lokalizację tablic informacyjnych i szyldów, natomiast zakazuje lokalizacji ogrodzeń pełnych i ogrodzeń
z betonowych elementów prefabrykowanych oraz urządzeń reklamowych.
4.3.
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami
Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, zapisy projektu planu miejscowego muszą być zgodne z zapisami studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a rada gminy uchwala plan
miejscowy dopiero po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń studium. Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się w celu określenia polityki
przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego.
W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”
teren projektu planu obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część D
w Poznaniu położony jest w podstrefie B5. Podstrefa ta została scharakteryzowana jako obszar
o cennych walorach krajobrazowych i znacznym potencjale terenowym do przekształceń
funkcjonalnych. Podstrefa pod względem zagospodarowania charakteryzuje się dużym udziałem
terenów rolniczych, odłogowanych oraz terenów zieleni. W funkcji mieszkaniowej tej strefy (poza
terenem projektu planu) przeważają domy jednorodzinne w zabudowie wolnostojącej (Morasko,
Radojewo, Nowa Wieś Górna, Umultowo) oraz szeregowej (rejon Różanego Potoku – osiedle
mieszkaniowe jednorodzinne w zabudowie szeregowej).
W ramach strefy B5 na omawianym obszarze zostały wydzielone dwie odrębne jednostki –
część zachodnia ZKO1 – są to tereny otwarte cenne przyrodniczo współtworzące klinowopierścieniowy system zieleni oraz część wschodnia ZKO – są to tereny otwarte: lasy, doliny rzek
i strumieni jezior, tereny rolnicze – współtworzące klinowo-pierścioniowy system zieleni.
Poniżej przywołano właściwe dla omawianego terenu zapisy Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania w zakresie kierunków ochrony
środowiska przyrodniczego i jego zasobów.
Dla terenów ZKO1 mowa jest o:
— zachowaniu dotychczasowego sposobu użytkowania ziemi,
— zakazie lokalizowania nowych obiektów budowlanych z wyjątkiem obiektów małej architektury,
instalacji służących ochronie przyrody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej, której
przeprowadzenie na terenach sąsiednich jest niemożliwe ze względów technologicznych,
— zakazie lokalizowania tymczasowych obiektów budowlanych,
— zakazie wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,
— zakazie przekształcania powierzchni ziemi z dopuszczeniem lokalizacji ścieżek rekreacyjnych na
zasadach określonych w oparciu o szczegółową waloryzację przyrodniczą,
— zakazie regulacji linii brzegowej zbiorników i cieków wodnych,
— zakazie wydobywania kopalin,
— możliwość lokalizowania tablic informacyjnych dotyczących przyrody.
Dla terenów ZKO mowa jest o:
— zachowaniu terenów otwartych z jednoczesnym podnoszeniem ich walorów przyrodniczych
i estetycznych,
— ochronie istniejących i realizacji nowych powiązań terenów otwartych, zapewniających ciągłość
korytarzy ekologicznych,
— zakazie lokalizowania nowych oraz rozbudowy istniejących obiektów budowlanych z wyjątkiem
utrzymania istniejącego zainwestowania, z możliwością przebudowy lub rozbudowy,
z zachowaniem istniejącego procentu zabudowy,
— dopuszczeniu lokalizacji ścieżek rekreacyjnych, a także obiektów małej architektury, obiektów
służących ochronie przyrody, obiektów niezbędnych dla właściwego gospodarowania zasobami
18
wodnymi, infrastruktury technicznej oraz infrastruktury transportowej, których przebieg i zasady
realizacji zostaną wyznaczone w oparciu o szczegółową waloryzację przyrodniczą oraz tablic
informacyjnych dotyczących przyrody.
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń
projektu planu
Brak planu miejscowego obowiązującego dla danego terenu powoduje utrudnienia
w określeniu zasad kształtowania polityki przestrzennej i sposobu postępowania w sprawach
przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy
(stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).
Sytuacja taka utrudnia kształtowanie ładu przestrzennego obszaru oraz skuteczną ochronę jego
środowiska przyrodniczego.
W przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
wszelkie nowe inwestycje budowlane prowadzone będą w oparciu o decyzje administracyjne (decyzje
o warunkach zabudowy i decyzje pozwolenia na budowę), które nie zawsze stanowią skuteczne
narzędzia umożliwiającego kształtowanie ładu przestrzennego. Taka sytuacja utrudnia również
prowadzenie polityki przestrzennej z uwzględnieniem istotnych aspektów ochrony i kształtowania
środowiska przyrodniczego, wśród których do najważniejszych w przypadku omawianego terenu
zaliczyć należy ochronę i kształtowanie terenów zieleni oraz wprowadzenie zakazu lokalizacji nowych
budynków.
Analizowany obszar jest całkowicie wolny od zabudowy, a wyjątek stanowi teren infrastruktury
technicznej – gazownictwa przy wschodniej granicy projektu planu. W chwili obecnej tereny
zlokalizowane w części wschodniej wykorzystywane są do celów rolniczych, z kolei zachodnia część
stanowi obszar cenny przyrodniczo ze sprzyjającymi warunkami do rozwoju fauny i flory.
Należy podkreślić, że obecne zagospodarowanie terenów przyległych bezpośrednio do granic
planu, w tym trwający już proces zabudowy na terenach na południe od granic omawianego obszaru,
świadczy o dużym zainteresowaniu deweloperów tymi terenami. Tym samym można zakładać dalsze
zainteresowanie, a w konsekwencji i kolejne działania inwestycyjne w rejonie opracowania projektu
mpzp, a także w jego granicach. Należy podkreślić, że powstanie kolejnej zabudowy w tym obszarze,
w sąsiedztwie terenów cennych przyrodniczo i na terenie klina zieleni, może spowodować niekorzystne
oddziaływanie na funkcjonowanie terenów cennych przyrodniczo, pełniących rolę lokalnego korytarz
ekologicznego zlokalizowanego w zachodniej części planu.
Należy podkreślić, że wprowadzenie zabudowy na obszar opracowania i związane z tym
uszczelnienie znacznych powierzchni terenu, wpłynie na zmniejszenie zdolności infiltracyjnych
gruntów, a co za tym idzie – zwiększy się odpływ powierzchniowy wody, co będzie negatywnie
oddziaływać na zasilanie lokalnych zasobów wodnych. Lokalny ciek oraz dwa niewielkie zbiorniki
wodne, zlokalizowane w zachodniej części terenu projektu planu, mają ogromne znaczenie dla
utrzymania różnorodności biologicznej w tej części miasta. Znacząca ingerencja w wody podziemne
oraz znaczna utrata powierzchni biologicznie czynnej tylko we wschodniej części omawianego terenu
może doprowadzić do nieodwracalnych zaburzeń warunków wodnych, szczególnie niekorzystnych dla
części cennych przyrodniczo terenów zieleni, również w zachodniej części planu. W przypadku
realizacji zabudowy istotny problem stanowić będzie również brak infrastruktury wodno-kanalizacyjnej,
gwarantującej wyeliminowanie ryzyka przedostania się znacznych ilości zanieczyszczeń do gruntu
i wód podziemnych. Problemem może być również brak kompleksowych rozwiązań w zakresie obsługi
komunikacyjnej nowych terenów inwestycyjnych, co skutkować może negatywnym oddziaływaniem na
jakość funkcjonowania terenów mieszkaniowych, między innymi przez wzmożony ruch samochodowy
na zbyt wąskich drogach osiedlowych, trudności z parkowaniem, niekorzystnego oddziaływania
akustycznego. Zagrożeniem jest również wprowadzenie na tym terenie funkcji generujących zbyt dużo
emisji zanieczyszczeń, przy jednoczesnym braku rozwiązań, pozwalających na ograniczanie
negatywnego oddziaływania antropopresji na środowisko. Brak miejscowego planu stanowi także
zagrożenie dla utrzymania ładu przestrzennego, który może zostać zaburzony poprzez lokalizację
elementów dysharmonizujących krajobraz, a przede wszystkim dla walorów krajobrazowych
i przyrodniczych.
Powstanie nowej zabudowy zajmującej znaczną powierzchnię omawianego terenu wpłynie też
pogarszająco na mikroklimat przedmiotowego obszaru. Dojdzie bowiem do zmniejszenia udziału
terenów otwartych, a tym samym pogorszenia warunków sprzyjających do tej pory dobremu
przewietrzaniu. Nowo powstałe obiekty na tym terenie będą stanowiły pewną barierę dla
19
przemieszczania się mas powietrza. Skala tego zjawiska będzie uzależniona od intensywności nowej
zabudowy.
W przypadku zachowania dotychczasowego użytkowania omawianego obszaru, można
spodziewać się utrzymania agrocenozy pól uprawnych oraz zachowania różnorodności przyrodniczej
na obszarach cennych przyrodniczo. Obecność cieku, który stanowi lokalny korytarz ekologiczny oraz
niezaburzenie obecnie funkcjonujących powiązań przyrodniczych, jak również ewentualne zabiegi
czynnej ochrony tych miejsc, pozwolą na zachowanie cennego elementu przyrody miasta.
W przypadku zaniechania rolniczego użytkowania pól należy spodziewać się przekształcenia ich
w nieużytki oraz sukcesywnej naturalnej ekspansji zieleni z terenów przyległych, w tym z doliny cieku,
co byłoby umocnieniem struktury północnego klina zieleni.
5.
CELE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
NA
SZCZEBLU
MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM I LOKALNYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałożyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające
z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska wraz
z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do spisu ich stałych
zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących. Obecnie prawo Unii
Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów prawnych, obejmujących
dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć należy m.in.
przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę różnorodności biologicznej, ograniczenie wpływu
zanieczyszczenia na zdrowie, a także lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.
Do dokumentów rangi międzynarodowej, formułujących cele ochrony środowiska istotne
z punktu widzenia omawianego projektu planu, zaliczyć można:
 Dyrektywę 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tak
zwana Dyrektywa Siedliskowa) – z uwagi na obecność w odległości około 600 m obszaru
mającego znaczenie dla Wspólnoty (OZW) „Biedrusko” PLH300001 wszelkie działania
i inwestycje prowadzone zarówno na terenie planu, jak i w pobliżu obszaru Natura 2000 muszą
mieć na uwadze wartość tego obszaru oraz wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na
środowisko, w którym musi zostać przedstawiony brak wpływu na przedmioty ochrony tego
obszaru, co dodatkowo wymagane jest kolejną wymienioną Dyrektywą;
 Dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie
oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty rządowe:
II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą
do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.,
mówiące o konieczności zapewnienia przez Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się
zasadą zrównoważonego rozwoju oraz konieczności zapewnienia przez władze publiczne
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
II Polityka Ekologiczna Państwa
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównoważonego rozwoju,
ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym
założeniem zrównoważonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych
sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie
zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne
jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów
przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym,
ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne
traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania
zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.
Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, czyli
mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod realizacji polityki
ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów
zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi,
20
zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie i gospodarce
komunalnej, zagospodarowaniu przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności
obronnej.
Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze
racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich,
w kontekście zakresu ustaleń projektów planów miejscowych, wymienić należy m.in.:
 racjonalizację użytkowania wody,
 ochronę gleb,
 zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
 zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych,
 gospodarowanie odpadami,
 jakość wód,
 jakość powietrza, zmiany klimatu,
 hałas i promieniowanie,
 różnorodność biologiczną i krajobrazową.
Ponadto, dokument wskazuje na konieczność stworzenia spójnego wewnętrznie systemu
prawa ochrony środowiska, dostosowanego do wymagań unijnych. Wymaga poddania dokumentów
programowych z dziedziny ochrony środowiska (planów, strategii, polityk, itp.) ocenie ekologicznej
skuteczności lub ocenie oddziaływania na środowisko (w formie strategicznych ocen oddziaływania
na środowisko), ocenie efektywności kosztowej, konsultacjom społecznym, ocenie zgodności
z wymogami Unii Europejskiej.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi
załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia
„Polityki...”. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie z wymogiem ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Omawiany dokument określa cele średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje kierunki działań
do wykonania w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień związanych z:
1. kierunkami działań systemowych,
2. ochroną zasobów naturalnych
3. poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu
przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego, które
powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji.
Wskazuje się na konieczność wdrażania wytycznych dotyczących uwzględnienia w planach
zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wdrożenie
przepisów umożliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko już
na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zatwierdzenie
wszystkich obszarów europejskiej sieci Natura 2000, uwzględnianie obszarów narażonych
na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad ustalania progów tzw. chłonności środowiskowej oraz
pojemności przestrzennej zależnie od typu środowiska, uwzględniania w planach wyników monitoringu
środowiska.
Na szczeblu lokalnym zapisy projektu planu miejscowego korespondują z zapisami Programu
Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2009-2012. Program ten stanowi wyraz realizacji
polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminnym. Sporządzony został w oparciu o zapisy ustawy
z dnia27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakładającej na organy samorządowe
województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych
i gminnych programów ochrony środowiska. Wyżej wymieniony dokument określał zadania
w zakresie ochrony środowiska dla Poznania dla okresu czteroletniego (lata 2009-2012) oraz
zdefiniował cele średniookresowe dla miasta do roku 2015.
Dokument wskazuje działania strategiczne, obejmujące cele i kierunki działań realizowanych
w Poznaniu w zakresie ochrony środowiska, podzielone na trzy bloki tematyczne, w tym:
 cele i priorytety o charakterze systemowym obejmującym rozwój społeczno-gospodarczy gminy
w powiązaniu z ochroną środowiska,
21
cele i priorytety w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania
zasobów przyrody,
 cele i priorytety w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.

Część z celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach omawianego projektu mpzp. Są to cele
ekologiczne dotyczące:
 ochrony powierzchni ziemi i gleb, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: dla
terenu ZO zakaz lokalizacji budynków, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale
przekształcających rzeźbę terenu i zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania
obszarów cennych przyrodniczo;
 utrzymania i wzbogacenia zasobów różnorodności biologicznej, realizowany w projekcie planu
poprzez zapisy ustalające: zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania obszarów
cennych przyrodniczo (oznaczonych na rysunku planu), dopuszczenie nowych nasadzeń drzew
w miejscach nie kolidujących z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną na terenie
zieleni (ZO), zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów
terenu infrastruktury technicznej gazownictwa (G);
 poprawy jakości wód powierzchniowych i zapewnienia odtwarzalności zasobów wód
podziemnych, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: dla terenu ZO
zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie, zachowanie dotychczasowego
sposobu użytkowania obszarów cennych przyrodniczo, dla terenu G odprowadzanie wód
opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej lub zagospodarowanie na terenie;
 osiągnięcia najwyższej jakości powietrza oraz lokalnego wyeliminowania negatywnego
oddziaływania na środowisko, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: dla
terenu ZO zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania obszarów cennych
przyrodniczo, dopuszczenie nowych nasadzeń drzew (w miejscach niekolidujących z istniejącą
i projektowaną infrastrukturą techniczną), zakaz lokalizacji budynków, zakaz wykonywania
prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu, dla terenu G zagospodarowanie
zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu.
Zachowanie obecnego użytkowania terenu, szczególnie terenów o wysokich walorach
przyrodniczych, niezwykle istotnych elementów zieleni w strukturze tak dużego i silnie
zurbanizowanego miasta, mieści się w celach i priorytetach w zakresie poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego.
6.
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi
Z uwagi na charakter ustaleń omawianego projektu mpzp (regulacyjny) nie przewiduje się
wystąpienia niekorzystnych oddziaływań na powierzchnię ziemi, wynikających z realizacji jego ustaleń.
Zgodnie z ustaleniami projektu planu dla terenu zieleni (ZO) zakazuje się wykonywania prac ziemnych
trwale przekształcających rzeźbę terenu. Gwarancję ograniczenia ingerencji w powierzchnię ziemi
i lokalne warunki gruntowe zapewni również realizacja zapisu zakazującego lokalizacji budynków
na tym terenie.
Projekt planu dopuszcza lokalizację ciągów pieszych i rowerowych na terenie ZO.
Ich realizacja musi być zgodna z zapisem zakazującym wykonywania prac ziemnych trwale
przekształcających rzeźbę terenu, w związku z czym nie będzie negatywnie oddziaływać na
powierzchnię ziemi.
Z uwagi na przebieg przez obszar projektu planu podziemnych linii przesyłowych gazu i ropy,
w zapisach omawianego projektu dopuszczono (w zakresie zasad modernizacji, rozbudowy i budowy
systemów komunikacji i infrastruktury technicznej), prowadzenie robót budowlanych w zakresie sieci
infrastruktury technicznej. Z uwagi na charakter tego rodzaju sieci infrastruktury nie zakłada się
częstego prowadzenia prac ziemnych. Konieczność wykonania jakichkolwiek prac ziemnych może
pojawić się w przypadku awarii systemu przesyłowego. Będzie to wówczas oddziaływanie
krótkoterminowe, o małym zasięgu. Zgodnie z uzyskanymi od gestora sieci informacjami,
22
w najbliższym czasie nie zakłada się jednak żadnej rozbudowy sieci, która mogłaby generować prace
ziemne w granicach planu.
Podsumowując, należy stwierdzić, że realizacja ustaleń projektu planu nie będzie oddziaływać
w sposób negatywny na powierzchnię ziemi w granicach obszaru objętego jego granicami.
6.2.
Oddziaływanie na zasoby naturalne
Ze względu na brak występowania w granicach analizowanego obszaru zidentyfikowanych złóż
zasobów naturalnych, jak również charakter ustaleń projektu mpzp „Morasko – Radojewo –
Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu, nie przewiduje się wystąpienia jakichkolwiek
niekorzystnych oddziaływań na kształtowanie zasobów naturalnych.
6.3.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Realizacja ustaleń mpzp spowoduje pozytywne, trwałe oddziaływania na istniejące w granicy
projektu planu wody powierzchniowe i podziemne. Zapewnia to przede wszystkim wprowadzony dla
terenu zieleni (ZO) zapis ustalający zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania obszarów
cennych przyrodniczo (oznaczonych na rysunku planu), przez które przepływa ciek i w obrębie którego
znajdują się dwa oczka wodne. Dla terenu tego ustala się również zagospodarowanie wód opadowych
i roztopowych na terenie, co sprzyja retencji wód i utrzymaniu zasilania wód podziemnych.
Z punktu widzenia ochrony występujących w obszarze opracowania wód powierzchniowych
i podziemnych korzystne są również zapisy ustalające dla terenu G odprowadzenie wód opadowych
i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej lub zagospodarowanie na terenie. Dla terenu
infrastruktury technicznej – gazownictwa (G) ustala się także zagospodarowanie zielenią wszystkich
wolnych od utwardzenia fragmentów terenu, co w sposób pozytywny wpłynie na utrzymanie
istniejących warunków wodnych i glebowych (utrzymanie powierzchni umożliwiających swobodną
infiltrację wód opadowych i roztopowych).
6.4.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną i krajobraz
Założenia projektu planu, ustalające przede wszystkim zakaz wprowadzania zabudowy
i zachowujące obecny sposób użytkowania terenu, są rozwiązaniem bardzo korzystnym dla
środowiska. Dają one gwarancję, że na omawianym terenie zostanie utrzymana równowaga
przyrodnicza i zachowany zostanie obszar cenny przyrodniczo, co jest niezwykle istotne, zwłaszcza
w świetle trwającej agresywnej ekspansji zabudowy mieszkaniowej wraz z całą infrastrukturą
towarzyszącą na terenach w bezpośrednim sąsiedztwie ocenianego planu.
Dla terenów zieleni (ZO) w zakresie zasad ochrony środowiska i przyrody ustala się
zachowanie
dotychczasowego
sposobu
użytkowania
obszarów
cennych
przyrodniczo,
zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie, zakaz wykonywania prac ziemnych
trwale przekształcających rzeźbę terenu (poza koniecznymi działaniami w zakresie infrastruktury
technicznej linii przesyłowych), dopuszczenie nowych nasadzeń drzew, w miejscach niekolidujących
z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną. W skali regionu utrata nawet tak niewielkiego
fragmentu zieleni z doskonale zachowanymi siedliskami przyrodniczymi miałaby znaczny wpływ na
równowagę lokalnego ekosystemu.
Z punktu widzenia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazu istotny jest również zapis
o zakazie lokalizacji budynków, ujęty w ustaleniach planu w zakresie szczególnych warunków
zagospodarowania terenu oraz ograniczeń w ich użytkowaniu.
przekształcających rzeźbę terenu, co tym samym jest gwarancją zachowania obecnego charakteru
krajobrazu. Ewentualna lokalizacja tablic informacyjnych dopuszczona zapisami planu również nie
będzie miała znaczącego oddziaływania na krajobraz.
Realizacja wspomnianych ustaleń pozwoli na zachowanie w stanie równowagi biologicznej
cennych siedlisk przyrodniczych zidentyfikowanych w rejonie cieku, reprezentowanych przez:
starorzecza i inne naturalne eutroficzne zbiorniki wodne (siedlisko będące przedmiotem
zainteresowania Wspólnoty), mokre łąki użytkowane ekstensywnie, szuwary wielkoturzycowe oraz
łęgi. Miejsca te są siedliskiem dla wielu gatunków fauny, dla wielu stanowią cenną bazę pokarmową
23
oraz szlaki migracyjne, stąd zachowanie ich w stanie równowagi, będzie miało pozytywny wpływ
na zwierzęta.
Dla terenu infrastruktury technicznej – gazownictwa (G), który jest zlokalizowany po
wschodniej stronie planu (tuż przy jego granicy), w zakresie zasad ochrony środowiska i przyrody
ustala się zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu oraz
odprowadzenie wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej lub zagospodarowanie
na terenie.
Zachowanie terenu ZO jako obszaru zielonego, stanowiącego fragment klina zieleni, wpłynie
korzystnie na bioróżnorodność tej części miasta. Jak wspomniano wcześniej, tereny cenne
przyrodniczo zlokalizowane w zachodniej części mpzp stanowią wartościową enklawę wielu gatunków
roślin i zwierząt, a ponadto wpisują się w całościowy układ terenów zielonych miasta, jak również
terenów położonych na północ od granic miasta.
Zważywszy na powyższe, należy uznać, że zapisy projektu planu pozwolą na zachowanie
terenów o korzystnych walorach krajobrazowych i przyrodniczych, znajdujących się w granicach mpzp
obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu.
6.5.
Oddziaływanie na szatę roślinną
Zapisy planu, szczególnie istotne z punktu widzenia ochrony istniejącej szaty roślinnej,
ustalają zakaz wprowadzania zabudowy i zachowanie obecnego użytkowania terenu, co jest
rozwiązaniem bardzo korzystnym dla środowiska.
Dla terenów zieleni (ZO) w zakresie zasad ochrony środowiska i przyrody ustala się
zachowanie
dotychczasowego
sposobu
użytkowania
obszarów
cennych
przyrodniczo,
trwale przekształcających rzeźbę terenu (poza koniecznymi działaniami w zakresie infrastruktury
technicznej linii przesyłowych), dopuszczenie nowych nasadzeń drzew, w miejscach niekolidujących
z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną. Ustalenia planu zakazują lokalizacji budynków
na tym terenie, nie zakładają zmniejszenia powierzchni pokrytej szatą roślinną, a dopuszczają nawet
nowe nasadzenia. Takie działania będą wywierały pozytywny wpływ i dodatkowo wzmocnią strukturę
klina zieleni, w obrębie którego znajduje się omawiany projekt planu.
przekształcających rzeźbę terenu, w związku z czym należy przyjąć, że nie będzie negatywnie
oddziaływać również na szatę roślinną. Wspomniane ciągi powinny zostać wyznaczone tak, aby nie
naruszać cennych siedlisk przyrodniczych.
Realizacja wspomnianych powyżej zapisów pozwoli na zachowanie i ochronę istniejącej szaty
roślinnej, w tym przede wszystkim znajdujących się na ocenianym terenie cennych siedlisk
przyrodniczych. Środowisko przyrodnicze na tym terenie jest silnie związane z obecnością cieków
i zbiorników wodnych, w związku z tym tylko zachowanie ich w stanie niezmienionym daje możliwość
dalszego funkcjonowania i rozwoju siedlisk roślinnych, w tym tych szczególnie wartościowych
i stanowiących środowisko życia wielu gatunków zwierząt. Realizacja zapisów projektu planu
gwarantuje niezmienność w zasilaniu wód podziemnych i powierzchniowych, zachowanie stabilnego
poziomu tych wód, co w układzie ścisłych powiązań między wodami, a pozostałymi komponentami
środowiska jest rozwiązaniem niezwykle korzystnym. Należy podkreślić, że ewentualna zmiana
użytkowania terenu, jak również związana z tym utrata powierzchni biologicznie czynnej, utwardzenie
terenu, zmiana obiegu wód i wycofywanie się w pierwszej kolejności siedlisk najbardziej wrażliwych
na zmiany w środowisku, skutkowała by utratą walorów przyrodniczych i krajobrazowych tego terenu.
Podsumowując, należy uznać, że zapisy projektu planu pozwolą na zachowanie terenów
o korzystnych walorach krajobrazowych i unikatowych wartościach przyrodniczych, znajdujących się
w granicach mpzp obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu.
6.6.
Oddziaływanie na zwierzęta
Zachowanie dotychczasowego użytkowania terenów zieleni na obszarze opracowania nie
spowoduje ograniczenia areału upraw polowych i nieużytków, których roślinność obecnie stanowi
źródło pokarmu dla zwierząt, stąd nie przewiduje się pogorszenie warunków dla bytujących lub
przemieszczających się po tych terenach zwierząt. Stabilny stan terenów zieleni, zwłaszcza w obrębie
cieku, stwarza korzystne warunki do bytowania zwierząt.
24
Projekt planu nie zakłada również lokalizacji nowej zabudowy, której pojawienie się z całą
pewnością generowałoby rozwój infrastruktury osiedlowej i ekspansję działalności człowieka w coraz
dalsze tereny, co z kolei oddziaływałoby zdecydowanie niekorzystnie na warunki bytowania zwierząt
i znacznie pogorszyłoby ich obecne w miarę stabilne warunki życia.
Projekt planu dopuszcza lokalizację ciągów pieszych i rowerowych na terenie ZO. Z uwagi na
to, że ich realizacja musi być zgodna z zapisem zakazującym wykonywania prac ziemnych trwale
przekształcających rzeźbę terenu, Z uwagi na to, że projekt planu nie wskazuje potencjalnej lokalizacji
tych ciągów, w przypadku ich realizacji należy dążyć do tego, aby omijały tereny istotne z punktu
widzenia bytowania zwierząt.
W granicach projektu planu nie lokalizuje się żadnych dróg, które mogłyby stanowić czynnik
płoszący dla zwierząt (hałas poruszających się po drodze pojazdów) oraz barierę migracyjną. Należy
jednak wspomnieć o położonej bezpośrednio po wschodniej stronie terenu planu ulicy Radojewo,
na której ruch jest dość znaczący i tym samym stanowi niekorzystny element w przestrzeni z punktu
widzenia przemieszczania się zwierząt.
6.7.
Oddziaływanie na powietrze
Zapisy projektu planu nie zakładają lokalizacji na tym terenie żadnych obiektów, będących
źródłem emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. Jedynym krótkotrwałym i pojawiającym się
okresowo źródłem zanieczyszczenia powietrza mogą być pojazdy obsługi terenu infrastruktury
technicznej – gazownictwa (G) oraz maszyny rolnicze wykorzystywane w czasie trwania prac polowych
(dotyczy to głównie wschodniej części planu). Emisja zanieczyszczeń z tych pojazdów będzie na tyle
niewielka, że nie można mówić o żadnych przekroczeniach norm dla powietrza i znaczącym
negatywnym wpływie na powietrze.
Z uwagi na fakt, że omawiany teren obejmuje tereny wolne od zabudowy, w projekcie planu
nie znalazły się zapisy odnoszące się w sposób bezpośredni do działań mających na celu ochronę
i poprawę jakości powietrza. Pośrednio za takie działania można uznać dopuszczenie nowych
nasadzeń drzew (w miejscach niekolidujących z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną),
których obecność sprzyja absorbcji znacznej część ładunku zanieczyszczeń i ogranicza zasięg
przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych, jak również sprzyja przewietrzaniu się miasta.
6.8.
Oddziaływanie na klimat lokalny
Zapisy planu ustalają przeznaczenie praktycznie całego terenu (poza terenem infrastruktury
technicznej – gazownictwa) jako terenów zieleni, w związku z czym nie przewiduje się wystąpienia
jakichkolwiek niekorzystnych oddziaływań w odniesieniu do kształtowania klimatu lokalnego.
Utrzymanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania i użytkowania wszystkich terenów
zlokalizowanych w granicach obszaru opracowania przyczyni się do wyeliminowania ryzyka
wystąpienia istotnych zmian, wpływających w sposób niekorzystny na lokalny mikroklimat.
6.9.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Realizacja ustaleń przedmiotowego planu nie zmienia aktualnego sposobu zagospodarowania
i użytkowania terenów zlokalizowanych w granicach analizowanego obszaru i nie przewiduje
pojawienia się na tych terenach nowych źródeł hałasu, mogących wpłynąć na kształtowanie lokalnego
klimatu akustycznego. Omawiany projekt mpzp przede wszystkim zakazuje lokalizacji budynków
na terenie ZO, obejmującym niemal cały analizowany obszar. Dodatkowo należy zaznaczyć, że w
granicach planu nie wyznaczono żadnych terenów komunikacyjnych, będących źródłem hałasu
komunikacyjnego.
Jedynym krótkotrwałym i pojawiającym się okresowo źródłem hałasu mogą być pojazdy
obsługujące teren infrastruktury technicznej – gazownictwa (G) oraz maszyny rolnicze
wykorzystywane podczas prowadzenia prac polowych (dotyczy to głównie wschodniej i centralnej
części planu). Będzie to jednak oddziaływanie o lokalnym charakterze, trwające przez krótkie okresy
czasu.
Należy zauważyć, iż omawiany projekt mpzp nie wskazuje również w swoich granicach
żadnych terenów wymagających ochrony akustycznej (wyłącznie tereny zieleni i infrastruktury
technicznej). Z tego względu nie przewiduje się możliwości przekroczenia dopuszczalnych poziomów
25
hałasu pomimo bliskiego sąsiedztwa przebiegającej wzdłuż wschodniej granicy omawianego obszaru
ul. Radojewo.
6.10.
Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe
Na analizowanym terenie zostały zidentyfikowane elementy dziedzictwa kulturowego –
stanowiska archeologiczne, jednak z uwagi na to, że plan nie zakłada zmiany aktualnego
zagospodarowania terenu, a przede wszystkim zakazuje lokalizacji zabudowy na terenie ZO, nie
przewiduje się wystąpienia negatywnych oddziaływań w odniesieniu do występujących na tych
terenach stanowisk archeologicznych.
6.11.
Oddziaływanie na ludzi
Ustalenia projektu planu zakładają zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania
terenu, a w szczególności – co w sposób pośredni może mieć korzystny wpływ na ludzi – zachowanie
obszarów cennych przyrodniczo. Oczywiste jest, że obecność zieleni oddziałuje pozytywnie na ludzi.
Szczególnie należy podkreślić właściwości roślinności polegające na zdolności oczyszczania
(filtrowania) powietrza, wpływie na kształtowanie mikroklimatu, wysokich walorów estetycznych
i rekreacyjnych. Zważywszy na to, szczególnie istotne jest utrzymanie elementów zieleni, zwłaszcza
w obrębie dużego miasta.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na zapisy w mpzp, które mówią o dopuszczeniu lokalizacji
ciągów pieszych i rowerowych oraz tablic informacyjnych na terenie ZO, co daje możliwość rozwoju
turystyki pieszej i rowerowej na tym obszarze. W przypadku tworzenia takich ciągów pieszorowerowych, pożądane jest łączenie ich z trasami już istniejącymi.
6.12.
Oddziaływanie na dobra materialne
Realizacja ustaleń analizowanego projektu mpzp nie spowoduje występowania niekorzystnego
oddziaływania na zlokalizowane w granicach omawianego obszaru dobra materialne, takie jak teren
infrastruktury technicznej – gazowej oraz przebiegające pod ziemią linie przesyłowe gazu i ropy.
Z uwagi na zapisy planu dla terenu ZO zakazujące przede wszystkim lokalizacji nowych obiektów
i ustalające zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania obszarów cennych przyrodniczo,
na omawianym terenie nie dojdzie do wzrostu ilości dóbr materialnych.
6.13.
Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione
Jak wynika z poprzednich rozdziałów niniejszego opracowania, w obrębie analizowanego
projektu planu nie są zlokalizowane obszarowe formy ochrony przyrody.
W bliskim sąsiedztwie obszaru projektu mpzp zlokalizowany jest obszar mający znaczenie dla
Wspólnoty OZW „Biedrusko” (PLH300001). W związku z tym, że ustalenia planu zakładają zachowanie
obecnego użytkowania terenu i przede wszystkim zakazują lokalizacji zabudowy na terenie ZO, nie
należy się spodziewać negatywnego wpływu na przedmioty ochrony tego obszaru.
Zgodnie z formularzem SFD24, potencjalnymi głównymi zagrożeniami dla obszaru „Biedrusko”
są: ewentualny rozwój aglomeracji miejskiej Poznania w kierunku północnym, planowana rozbudowa
sieci drogowej w okolicach Poznania, niekontrolowane zalesianie łąk i muraw stanowiących tzw.
nieużytki z punktu widzenia upraw leśnych oraz składowisko odpadów w Morasku. Żadne z tych
działań nie zostało wskazane jako kierunki działań w ustaleniach ocenianego projektu planu, stąd
należy przyjąć, że realizacja jego ustaleń nie będzie wpływać niekorzystnie na ten obszar.
Omawiany teren położony jest w granicach dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
„Morasko” w Poznaniu, który posiadał status ochronny do roku 2000 25. Zachowanie dotychczasowego
sposobu użytkowania terenów, znajdujących się w granicach dawnego zespołu przyrodniczo24
Natura 2000 Standardowy formularz danych dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniających kryteria
obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO) – obszar PLH300001 Biedrusko
25
zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko” został powołany Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja
1994r. w sprawie utworzenia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12 poz.
126). Ze względu na wejście w życie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2001 Nr 3, poz. 21) tereny te straciły status ochronny.
26
krajobrazowego z punktu widzenia zachowania jego wartości przyrodniczych i ekologicznych, jest
oddziaływaniem wysoce korzystnym, szczególnie w sytuacji ekspansji budowlanej na innych terenach
tego obszaru.
Oceniany projekt planu ustala przede wszystkim zakaz lokalizacji budynków, jak również
zachowanie
dotychczasowego
sposobu
użytkowania
obszarów
cennych
przyrodniczo,
trwale przekształcających rzeźbę terenu oraz dopuszcza nowe nasadzenia drzew (w miejscach
niekolidujących z istniejącą i projektowaną infrastrukturą techniczną). Podtrzymanie obecnego
użytkowania terenu będzie wiązało się z zachowaniem szaty roślinnej, w tym cennych siedlisk
przyrodniczych w stanie praktycznie niezmiennym, co będzie stwarzało dogodne warunki do bytowania
wielu gatunków zwierząt, w tym gatunków chronionych. Ich obecność na tym terenie świadczy
bowiem o wysokich wartościach przyrodniczych tego obszaru, co powinno być przesłanką do jak
najlepszej jego ochrony. Omówione zapisy planu są wystarczając dla zachowania stabilnych warunków
bytowania chronionych gatunków zwierząt.
Ujmując środowisko i jego elementy w sposób kompleksowy, należy stwierdzić, że zachowanie
tego lokalnego ekosystemu w stanie stabilnym będzie w sposób pozytywny pośrednio rzutowało na
stan zachowania obszaru Natura 2000 zlokalizowanego w bliskim sąsiedztwie.
6.14.
Oddziaływanie transgraniczne
Ze względu na położenie geograficzne Poznania (znaczne oddalenie od terenów
przygranicznych państwa) stwierdzić należy, że realizacja ustaleń omawianego planu miejscowego nie
spowoduje oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w rozumieniu Konwencji
z Espoo z 25 lutego 1991 r.
7.
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW
REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
Analiza skutków realizacji postanowień mpzp prowadzona będzie w oparciu o pomiary, oceny
i analizy wykonywane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska 26 przez zobligowane do tego
instytucje. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy Instytut Geologiczny,
Prezydent miasta Poznania (będący jednocześnie starostą powiatu grodzkiego) prowadzą monitoring
poszczególnych komponentów środowiska, w zakresie określonym szczegółowo w przepisach
odrębnych, w tym w ustawie z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska27 oraz
ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne28. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2001/42/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych
planów i programów na środowisko, dla monitoringu znaczącego wpływu na środowisko realizacji
planów możliwe jest wykorzystanie istniejącego systemu monitoringu, w celu uniknięcia jego
powielania. Działania ww. instytucji w zakresie monitoringu środowiska pozwolą na ocenę skutków
realizacji ustaleń mpzp i umożliwią reakcje na ewentualne negatywne zjawiska zachodzące
w środowisku przyrodniczym.
W kontekście obecnego i planowanego użytkowania terenów (tereny zieleni) nie przewiduje
się potrzeby prowadzenia monitoringu środowiska. Jednak z uwagi na położenie obszaru projektu
planu bezpośrednio w północnym klinie zieleni (obszaru o szczególnych wartościach przyrodniczych
szczegółowo opisanych w punktach 2.5. i 2.6.) i jednoczesne narażenie na niekorzystne czynniki
zewnętrzne (m.in. ekspansywny rozwój zabudowy mieszkaniowej na terenach bezpośrednio
przyległych do omawianego) - szczególnie istotna wydaje się kontrola stanu biosfery.
Z uwagi na fakt, że omawiany teren stanowi środowisko bytowania wielu gatunków zwierząt,
w tym gatunków chronionych, należy rozważyć prowadzenie okresowych badań liczebności i stanu
populacji najcenniejszych przedstawicieli fauny na tym terenie. W tym kontekście zasadne byłoby
prowadzenie monitoringu nietoperzy, jak również płazów i gadów. Monitoring 29 płazów powinien być
26
27
28
29
utworzonemu ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska
zgodnie z art. 88, art. 109 ust.1, art. 117 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
zgodnie z art. 155a ustawy Prawo wodne
Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik Metodyczny – część III
27
prowadzony raz na trzy lata, gadów – maksymalnie w odstępach trzyletnich, natomiast nietoperzy –
corocznie.
8.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH
W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE
Ustalenia projektu uwzględniają kierunki określone dla przedmiotowego obszaru w „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania” oraz wskazane
w opracowaniu ekofizjograficznym, zwłaszcza w zakresie zachowania i ochrony terenów
współtworzących pierścieniowo-klinowy system zieleni miasta oraz utrzymania dotychczasowego
sposobu użytkowania na obszarze cennym przyrodniczo.
Zgodnie z zapisami Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
na ocenianym terenie nie ma możliwości rozważania innego sposobu zagospodarowania terenu.
Z punktu widzenia ochrony środowiska i walorów przyrodniczych tego obszaru, pozostawienie
obecnego użytkowania terenu jest rozwiązaniem najbardziej korzystnym.
9.
WNIOSKI
Jak wykazano w prognozie, realizacja ustaleń projektu mpzp obszaru „Morasko – Radojewo –
Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu będzie miała korzystny wpływ
na środowisko przyrodnicze ze względu na wskazanie niemal całego obszaru jako terenu zieleni (poza
terenem infrastruktury technicznej – gazownictwa) i brak na omawianym obszarze jakiejkolwiek
działalności generującej znaczące negatywne oddziaływania na środowisko. Należy podkreślić, że
pozostawienie obecnej formy użytkowania terenu bez możliwości wprowadzenia zabudowy jest
rozwiązaniem bardzo korzystnym dla środowiska. Omawiany teren, a zwłaszcza jego zachodnia część,
charakteryzuje się bogactwem oraz różnorodnością florystyczną i faunistyczną. Zachowanie tego
terenu w stanie niezmienionym ma ogromne znaczenie dla lokalnej bioróżnorodności i funkcjonowania
innych terenów, połączonych lokalnymi korytarzami ekologicznymi. Dla zachowania terenów cennych
przyrodniczo, zlokalizowanych w zachodniej części obszaru projektu mpzp, istotne jest również
wprowadzenie zakazu zabudowy na całym terenie ZO, ponieważ zmiany w ukształtowaniu terenu
nawet we wschodniej części terenu i zaburzenie warunków wodnych mogą stanowić przyczynek do
utraty walorów siedlisk przyrodniczych.
Projekt planu zawiera zapisy zapewniające ochronę istotnych elementów środowiska
przyrodniczego i minimalizujących lub ograniczających negatywne skutki realizacji planu
na środowisko przyrodnicze. Dotyczą one m.in.:
 zakazu lokalizacji budynków na terenie ZO;
 zachowania dotychczasowego sposobu użytkowania obszarów cennych przyrodniczo,
oznaczonych na rysunku planu dla ZO;
 zagospodarowania wód opadowych i roztopowych na terenie ZO;
 zakazu wykonywania prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu na terenie ZO,
z uwzględnieniem potrzeb ewentualnej modernizacji, rozbudowy i budowy systemów
komunikacji i infrastruktury technicznej;
 dopuszczenia nowych nasadzeń drzew, w miejscach niekolidujących z istniejącą
i projektowaną infrastrukturą techniczną na terenie ZO;
 zagospodarowania zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu G;
 odprowadzenia wód opadowych i roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej lub
zagospodarowanie na terenie G.
Powyższe zapisy dają gwarancję zachowania omawianego terenu w stanie równowagi
przyrodniczej i zachowanie obszaru cennego przyrodniczo występującego, co jest niezwykle istotne,
zwłaszcza w świetle trwającej agresywnej ekspansji zabudowy mieszkaniowej wraz z całą
infrastrukturą towarzyszącą na terenach w bezpośrednim sąsiedztwie ocenianego planu.
Ponadto, projekt planu zawiera ustalenia w zakresie zakazu dla terenu ZO lokalizacji
elementów zagospodarowania dysharmonizujących ład przestrzenny, takich jak urządzenia
reklamowe, miejsca postojowe, ogrodzenia oraz tymczasowe obiekty budowlane, natomiast dopuszcza
lokalizację urządzeń wodnych, ciągów pieszych i rowerowych, tablic informacyjnych. Dla terenu
G ustala się zakaz lokalizacji ogrodzeń pełnych i ogrodzeń z betonowych elementów
28
prefabrykowanych i urządzeń reklamowych, a dopuszcza się lokalizację tablic informacyjnych
i szyldów.
10.
STRESZCZENIE
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny do
przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków
realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek opracowania prognozy wynika
bezpośrednio z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oraz z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym .
Celem prognozy oddziaływania na środowisko jest charakterystyka obecnego stanu
środowiska oraz wskazanie potencjalnego
oddziaływania
ustaleń
miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze, przy uwzględnieniu jego
poszczególnych komponentów, w tym: powierzchni ziemi, warunków wodnych, różnorodności
biologicznej, krajobrazu, flory i fauny, powietrza oraz klimatu akustycznego. W niniejszym
opracowaniu wzięto również pod uwagę oddziaływanie realizacji ustaleń mpzp na ludzi, dobra
materialne i dziedzictwo kulturowe.
Powyższa prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy projektu mpzp obszaru „Morasko –
Radojewo – Umultowo” Radojewo Zachód część D w Poznaniu. Projekt planu miejscowego
opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia
9 września 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu. Planem objęto obszar położony
w północnej części Poznania, bezpośrednio po zachodniej stronie ul. Radojewo, pomiędzy
ul. Poligonową, a ul. Franciszka Jaśkowiaka. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu
miejscowego wynosi 17,95 ha.
Prognoza składa się z ośmiu rozdziałów. Pierwszy poświęcono przedstawieniu podstaw
formalno-prawnych, metodologii sporządzania prognozy, a także wykorzystanych do opracowania
prognozy źródeł informacji. W drugiej części wskazano położenie omawianego obszaru w przestrzeni
miasta, a także jego obecne użytkowanie. Poddano charakterystyce poszczególne elementy
środowiska przyrodniczego oraz ich wzajemne powiązania, w tym rzeźbę terenu, budowę geologiczną
i warunki gruntowe, warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierzęcy, gleby oraz klimat lokalny.
W oparciu o dostępne informacje i analizy dokonano również oceny jakości powietrza, wód
powierzchniowych i podziemnych. W trzecim rozdziale prognozy zwrócono uwagę na istniejące
problemy ochrony środowiska. Tu szczególną uwagę zwrócono na położenie analizowanego obszaru
w kontekście struktury przyrodniczej miasta (teren północnego klina zieleni, dawny zespół
przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko”) oraz sąsiedztwo terenów cennych przyrodniczo (obszar
mający znaczenie dla Wspólnoty PLH 300001 „Biedrusko”), a co za tym idzie – szczególne walory tego
terenu.
Czwarty rozdział poświęcono omówieniu celu i zapisów projektu planu. Wykazano także
potencjalne skutki dla środowiska i przestrzeni, jakie mogą wystąpić w przypadku braku realizacji
ustaleń planu miejscowego.
W piątej części prognozy omówione zostały podstawowe cele ochrony środowiska,
formułowane na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym.
Rozdział szósty w całości poświęcono omówieniu potencjalnych oddziaływań ustaleń projektu
planu na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego.
W siódmej części odniesiono się do zagadnień związanych z analizą skutków realizacji
postanowień planu miejscowego, natomiast w części ósmej opisano rozwiązania alternatywne, jakie
rozważano podczas prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
29

morasko – radojewo – umultowo - miejska pracownia urbanistyczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

PANEL III: SZACOWANIE KOSZTÓW ROZWOJU

Strona 1 z 1 PLANOWANIE PRZESTRZENNE II (REGIONALNE

Plik źródłowy

Automatyczny system zarządzania dokumentami MPZP – GEOXA

Załącznik do Zarządzenia Nr 74/2016

Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w

Umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy

wniosek Stowarzyszenia LEN w tym samym zakresie