Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Transkrypt
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Materiały opracowane w ramach projektu „Prawa człowieka – perspektywa globalna. Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży” dofinansowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Zrównoważony rozwój a prawa człowieka Wprowadzenie Definicja zrównoważonego rozwoju Zrównoważony rozwój to taki, który umożliwia nam zaspokajanie naszych podstawowych potrzeb. Oznacza on racjonalne korzystanie z istniejących zasobów naturalnych takich jak woda, surowce naturalne czy powietrze tak, aby nie uległy one zniszczeniu lub wyczerpaniu teraz i w przyszłości. Zrównoważony rozwój zachowuje równowagę pomiędzy potrzebami różnych ludzi na całym świecie a środowiskiem naturalnym. Prawa człowieka a zrównoważony rozwój Podstawą praw człowieka jest wiara w to, że każdy człowiek powinien być wolny i mieć zapewnione godne życie. Prawa człowieka to minimum uprawnień, jakie przysługują jednostce. Obejmują one prawa osobiste i polityczne takie jak prawo do życia, jak również prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne takie jak prawo do edukacji czy pracy. Prawa człowieka odnoszą się do wielu sfer życia ludzi. Często słyszymy, że są niepodzielne, łączą się i wzajemnie od siebie zależą. Pokazują nam jak bardzo złożone jest nasze życie zarówno jako jednostek jak również jako społeczeństw. Kiedy mówimy o zrównoważonym rozwoju zasięg praw człowieka może stać się o wiele szerszy niż nam się to pozornie wydaje. Perspektywa zrównoważonego rozwoju wymaga od nas myślenia także o prawach i obowiązkach jakie mamy w stosunku do ludzi na całym świecie, społeczności często oddalonych od nas dziesiątki tysięcy kilometrów, jak również przyszłych pokoleń – ludzi, którzy dopiero się narodzą oraz prawach i obowiązkach jakie mamy wobec naszej planety. Zrównoważony rozwój to racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych Ziemi. Taki rozwój zapewnia wszystkim ludziom możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb bez zagrożenia, że dla przyszłych pokoleń zabraknie czystego powietrza, wody pitnej czy węgla lub ropy. Uznaje on, że każdy człowiek ma prawo do polepszania jakości swojego życia, nie może się to jednak odbywać kosztem innych ludzi lub środowiska naturalnego. Oznacza to, że ludzie oprócz prawa do godnego życia mają również obowiązek zapewnienia tego prawa innym. Patrząc na zrównoważony rozwój z perspektywy praw człowieka bardzo ważne jest by zrozumieć, że aby dany człowiek lub społeczeństwo mogło się rozwijać, najpierw muszą być spełnione podstawowe potrzeby jednostki. Proces ten powinien jednak przebiegać w sposób nie zagrażający środowisku naturalnemu oraz innym ludziom. Warunki socjalne: dostęp do wody pitnej, pożywienia, które zapewnią nam zdrowie są podstawą. Jeśli woda w mojej okolicy jest czysta, mogę uprawiać rolę, wykarmić rodzinę, czasem nawet zainwestować nadwyżkę. Będąc zdrową jednostką, która ma dach nad głową, mogę myśleć o szkole dla moich dzieci. Dzięki dostępowi do edukacji i informacji mam możliwość pracować, co zapewni mi i moim bliskim godne życie oraz rozwój. Zdrowe i czyste środowisko jest niezbędnym warunkiem spełnienia praw człowieka. Tak więc podstawowe prawa człowieka powinny być przestrzegane i egzekwowane tak, aby każda osoba miała równy dostęp do zasobów, które pozwolą się jej rozwijać. Niektóre społeczności bardziej niż my w Europie zależą od środowiska naturalnego. Ich podstawowe prawa w dużej mierze zależą od zasobów naturalnych. To nie oni jednak najbardziej je eksploatują. Ze względu na rosnącą konsumpcję w krajach wysokorozwiniętych coraz bardziej obciążamy Ziemię. Stwierdzenie, że żyjemy na kredyt Ziemi, jest niestety prawdziwe. Oznacza to, że zużywamy Copyright Polska Akcja Humanitarna Zrównoważony rozwój a prawa człowieka surowce naturalne szybciej niż mogą się one odtworzyć. Często też godzimy się na to, by wykorzystywać nie tylko zasoby naturalne ale również innych ludzi po to, by zapewnić sobie wygodne życie. Wyprodukowanie kolejnego komputera, nowszy samochód lub sweter modny tylko w tym sezonie to eksploatacja ropy, metali, zanieczyszczenie powietrza i wody często również praca ludzi w niewolniczych warunkach. Prawa człowieka w kontekście zrównoważonego rozwoju oznaczają, że wszyscy ludzie mają prawo równego dostępu do zasobów naturalnych i innych środków, które zapewniają podstawowe potrzeby i rozwój. Zgodnie z dokumentami takimi jak Deklaracja z Rio1 każdy człowiek ma prawo do życia w zdrowiu, z godnością i w harmonii z naturą. Aby osiągnąć realizację tych praw i zrównoważony rozwój ochrona środowiska powinna stanowić integralną część procesów rozwojowych i nie może być rozpatrywana jako coś odrębnego. Celem rozwoju jest polepszenie jakości życia ludzi na całej Ziemi poprzez walkę z biedą, zrównoważonym wzrostem gospodarczym, odpowiedzialną konsumpcją i produkcją czy ochronę środowiska oraz zagwarantowanie, że prawa człowieka są powszechne i respektowane. Prawa człowieka a ochrona środowiska Poprawa jakości życia w skali globalnej oznacza wprowadzenie w życie mechanizmów i działań, które zapewnią, że każda osoba będzie cieszyła się godnym życiem w społeczeństwie, gdzie wszystkie jego prawa są respektowane. Rozwijanie się naszych społeczeństw w sposób zgodny z ideą zrównoważonego rozwoju oznacza aktywny udział obywateli w podejmowaniu decyzji. Dzięki temu osoby, których zmiany bezpośrednio dotyczą, mają możliwość decydowania o ich kierunku i przebiegu. Aktywne uczestnictwo jest możliwe wtedy, gdy obywatele są świadomi i poinformowani. Wiedzą, czego dotyczy zmiana, która ma nastąpić, znają jej konsekwencje. Ważne jest również to, że ich opinie są wysłuchane i brane pod uwagę, a także to, że mogą wykorzystać istniejące mechanizmy legislacyjne, które chronią ich prawa, jak również dochodzić tych praw przed sądem. Przez aktywną partycypację, dostęp do informacji środowiskowej i sprawiedliwości społecznej w kwestiach rozwoju realizowane są prawa zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka: Bibliografia Prawa człowieka poradnik nauczyciela, red Katarzyna Koszewska CODN Warszawa 2002 Human Rights Education Association www.hrea.org International Institute for Sustainable development www.iisd.org Sustainable development commission http://www.sd-commission.org.uk/pages/a-brief-history-of-sustainable-development.html Deklaracja z Rio, zasada 1 i 4 1 Zrównoważony rozwój a prawa człowieka Copyright Polska Akcja Humanitarna