docSarkopenia - Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku
download 
Reklamacja Transkrypt
Sarkopenia - Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku
MEDICAL COLLEGE Niedożywienie Katarzyna Szczerbińska Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków, Poland MEDICAL COLLEGE Fizjologia starzenia się układu pokarmowego 1. Spadek zapotrzebowania energetycznego 2. Zmiany w układzie pokarmowym 3. Zmiana metabolizmu tkankowego 4. Zmiany w regulacji CNS MEDICAL COLLEGE Fizjologia starzenia się układu pokarmowego 1. Spadek zapotrzebowania energetycznego Spadek aktywności fizycznej Zmniejszona masa komórkowa Mniejsze zapotrzebowanie na pokarm W efekcie : NADWAGA OTYŁOŚĆ Fizjologia starzenia się układu pokarmowego MEDICAL COLLEGE 2. Zmiany w układzie pokarmowym Zaburzenia węchu i smaku Niepełne uzębienie Suchość jamy ustnej Zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego: Niedobór laktazy – biegunki po spożyciu mleka Achlorhydria w wyniku atrofii śluzówki żołądka – zaburzenia wchłaniania żelaza Niedobór czynnika odpowiedzialnego za wchłanianie wit. B12 – anemia z niedoboru wit. B12 MEDICAL COLLEGE Fizjologia starzenia się układu pokarmowego 2. Zmiany w układzie pokarmowym Zmniejszenie wydzielania soków trawiennych Zwolnienie perystaltyki jelit – zaparcia W efekcie: ANEMIA OSTEOPOROZA ZESPÓŁ UPOŚLEDZONEGO WCHŁANIANIA BIEGUNKI ZAPARCIA MEDICAL COLLEGE Fizjologia starzenia się układu pokarmowego 3. Zmiana metabolizmu tkankowego Zwolnienie anabolizmu – budowy białek Zwiększenie katabolizmu – rozkładu białek Upośledzona zdolność do zwiększania syntezy białek W efekcie: słabsze wykorzystanie tkankowe NIEDOŻYWIENIE CACHEXIA (wyniszczenie) SARKOPENIA MEDICAL COLLEGE Fizjologia starzenia się układu pokarmowego 4. Zmiany w regulacji CNS Zaburzenia ośrodków pragnienia, głodu i sytości w podwzgórzu Uczucie sytości Zmniejszone odczuwanie pragnienia W efekcie: ODWODNIENIE BRAK APETYTU Wpływ chorób na odżywianie się MEDICAL COLLEGE Choroby przewlekłe np.: Choroba Parkinsona – zaburzenia węchu Przewlekłe zapalenie trzustki – nietolerancja pokarmów tłustych i białkowych (bóle brzucha i biegunki tłuszczowe) – prowadzi do niedożywienia, Celiakia dorosłych – nietolerancja glutenu Przewlekła niewydolność ukł. krążenia, marskość wątroby – zwolniony metabolizm Wpływ leków na układ pokarmowy Nudności, zaparcia, biegunki, bóle brzucha, brak apetytu Czynniki sprzyjające niedożywieniu MEDICAL COLLEGE Predyspozycje geneteczne Zmiany inwolucyjne w związku ze starzeniem się Choroby przewlekłe i stosowanie wielu leków Stan odżywienia osoby starszej Zła sytuacja materialna (niskie dochody, Zła sytuacja społeczna (samotność, izolacja) warunki bytowe) Norman K, et al. Clin Nutr. 2008;27:5-15. Utrata masy ciała jest gorsza MEDICAL COLLEGE niż wzrost wagi 1) w badaniu SENECA udowodniono, że spadek masy ciała o 5kg bardziej zwiększa ryzyko zgonu niż przybór masy o 5kg 2) U osób powyżej 80 r.ż. BMI < 20 znacznie zwiększa ryzyko śmierci 3) Paradoks otyłości – po 80 r.ż. najlepiej mieć BMI 25-30 •de Groot CP, et al. Clin Geriatr Med. 2002;18:699-708, vi. Przyczyny niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1) Zmniejsza się zapotrzebowanie kaloryczne, ale 2) Zmniejsza się również aktywność ruchowa 3) Brak efektu jojo u osób po 80 r.ż. tzn. brak wzrostu apetytu po okresie głodzenia 4) Trudno odrobić spadek wagi po chorobie ! Niedożywienie -występowanie MEDICAL COLLEGE Występowanie u osób w wieku 65+ - W środowisku domowym – 6% - U 15% osób przyjmowanych do szpitala - U 39% hospitalizowanych - u 51% na oddziałach rehabilitacji - U 14% w domach opieki Typy niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1) Typu marasmus: 2) Typu kwashiorkor (białkowo-energetyczne) 3) Typu mieszanego Typy niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1) Typu marasmus: Jest wynikiem przewlekłego, niepowikłanego głodzenia Objawia się: zmniejszeniem masy ciała i Zmniejszeniem wskaźników antropometrycznych (BMI) i immunologicznych przy prawidłowym stężeniu białka w surowicy krwi Typy niedożywienia MEDICAL COLLEGE 2) białkowo-energetyczne U uprzednio dobrze odżywionych chorych po urazie, operacji, zakażeniu. Jest wynikiem nasilonego katabolizmu, któremu nie towarzyszy odpowiednie żywienie Wskaźniki antropometryczne (BMI) w normie Spadek stężenia białka w surowicy krwi i spadek odporności komórkowej, w późniejszym okresie następowe obrzęki, zaburzenia elektrolitów Typy niedożywienia MEDICAL COLLEGE 3) Typu mieszanego U przewlekle wyniszczonych chorych (typu marasmus) Po urazie lub operacji Rozpoznanie niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1) Utrata masy ciała 10% w ciągu 6 miesięcy 2) Spadek poziomu białka całkowitego we krwi (albumin) Współzależność MEDICAL COLLEGE Anoreksja Dieta Niezamierzony ubytek masy ciała niedożywienie Zespół słabości sarkopenia Niska aktywność Osłabienie siły mięśniowej Anoreksja MEDICAL COLLEGE 1) Zaburzenia apetytu – chęci do jedzenia i picia 2) Utrata węchu i smaku 3) Zmniejszenie wydzielania hormonów pobudzających apetyt – grelina 4) Brak towarzystwa przy jedzeniu 5) Niesprawność utrudniająca przygotowanie posiłku 6) Jedzenie w łóżku 7) Brak regularności 8) Zła sytuacja materialna Anoreksja MEDICAL COLLEGE 1) Zbyt restrykcyjna dieta 2) Zbyt monotonne żywienie wskutek upodobań 3) Nadużywanie alkoholu 4) Dążenie do „figury idealnej” 5) Brak wiedzy jak urozmaicać żywienie 6) Zmniejszają się porcje posiłków 7) Zmniejsza się podaż kaloryczna dzienna Współzależność MEDICAL COLLEGE Anoreksja Dieta Niezamierzony ubytek masy ciała niedożywienie Zespół słabości sarkopenia Niska aktywność Osłabienie siły mięśniowej Sarkopenia – zanik mięśni MEDICAL COLLEGE Spadek masy i siły mięśni niezależny od spadku wagi ciała Niska masa mięśni Osłabiona siła mięśni Lub Gorsze funkcjonow anie Sarkopenia Sarkopenia MEDICAL COLLEGE Stopień sarkopenii Masa mięśni Siła mięśni Funkcjonowanie Pre-sarkopenia ↓ Sarkopenia ↓ ↓ LUB ↓ Ciężka sarkopenia ↓ ↓ ↓ Sarkopenia - rozpoznanie MEDICAL COLLEGE - Osoba w wieku 65 + - Wydłużony czas chodu - Obniżona siła mięśniowa (dynamometr) - Zmniejszona masa mięśniowa (densytometr) Współzależność MEDICAL COLLEGE Anoreksja Dieta Niezamierzony ubytek masy ciała niedożywienie Zespół słabości sarkopenia Niska aktywność Osłabienie siły mięśniowej Zespół słabości / kruchości MEDICAL COLLEGE Stan poprzedzający niesprawność ! Objawy: - Niezamierzona utrata masy ciała ponad 5% w czasie roku - Osłabienie siły mięśniowej – badanie dynamometrem - Spowolnienie chodu - Zmniejszenie aktywności fizycznej - Skargi na zmęczenie ROZPOZNANIE: 3 lub więcej objawów Ocena niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1. Krótki kwestionariusz oceny stanu odżywienia, czyli: Skala MNA – Mini-Nutritional Assessment Jest to badanie przesiewowe w celu wykrywania przypadków niedożywienia wśród osób starszych 2. Kwestionariusz częstości spożycia żywności FFQ – Food Fequency Questionnaire Służy jakościowej ocenie sposobu odżywiania się MNA MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie A B Pkt Czy przyjmowanie pokarmów w okresie ostatnich 3 miesięcy zmniejszyło się z powodu utraty apetytu, problemów z trawieniem, żuciem czy połykaniem? - W dużym stopniu 0 - W umiarkowanym stopniu 1 - Nie zaobserwowano 2 Utrata masy ciała w ostatnich 3 miesiącach? - więcej niż 3 kg 0 - badany nie potrafi sprecyzować 1 - Utrata masy ciała 1-3 kg 2 - Bez utraty masy ciała 3 MNA MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie C D E Pkt Zdolność do samodzielnego przemieszczania się: - nie opuszcza sam łóżka lub krzesła 0 - podnosi się sam z łóżka/krzesła ale nie wychodzi na zewnątrz 1 - wychodzi samodzielnie z domu 2 Ostra choroba lub silny stres w ostatnich 3 miesiącach? - tak 0 - nie 2 Problemy neuropsychologiczne: - znacznego stopnia demencja lub depresja 0 - umiarkowanego stopnia demencja lub depresja 1 - bez problemów psychologicznych 2 MNA MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie F Pkt Wskaźnik Masy Ciała (BMI – body mass index) - BMI poniżej < 19 pkt 0 - BMI między 19-20,9 pkt 1 - BMI poniżej 21-22,9 pkt 2 - BMI powyżej ≥ 23 pkt 3 RAZEM Interpretacja: Max – 14 pkt 12-14 pkt stan odżywienia prawidłowy ≤ 11 pkt możliwość niedożywienia – wskazana dalsza ocena (wykonać pełną wersję MNA) MNA – pełna wersja MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie G Mieszka poza placówką opiekuńczo-leczniczą? H I J Pkt - nie 0 - tak 1 Przyjmuje więcej niż 3 leki na dobę - tak 0 - nie 1 Odleżyny lub owrzodzenie - tak 0 - nie 1 Liczba posiłków spożywanych dziennie - jeden 0 - dwa 1 - trzy 2 MNA – pełna wersja MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie K Wskaźniki spożycia białka - co najmniej jeden posiłek mleczny: Pkt TAK / NIE - dwa lub więcej posiłków z jajkiem lub roślinami strączkowymi: TAK / NIE - mięso, ryby lub drób codziennie: L TAK / NIE - 0 do 1 raz TAK 0 - 2 razy TAK 0,5 - 3 razy TAK 1 Sposób odżywania - nie jest w stanie jeść samodzielnie 0 - je samodzielnie z trudnością 1 - je samodzielnie 2 MNA – pełna wersja MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie O Samoocena stanu odżywienia P Pkt - ocenia się jako osoby niedożywiona 0 - nie potrafi ocenić stanu odżywienia 1 - ocenia się, że nie ma problemów z odżywianiem 2 Samoocena stanu zdrowia w porównaniu z innymi - gorszy 0 - nie wie 0,5 - tak samo dobry 1 - lepszy 2 MNA – pełna wersja MEDICAL COLLEGE Nr Pytanie Q Obwód ramienia R Pkt < 21 cm 0 ≥ 21 cm i < 22 cm 0,5 ≥ 22 cm 1 Obwód łydki < 31 cm 0 ≥ 21 cm 1 RAZEM Interpretacja: Max – 30 pkt (w skali od A do R) 24 lub więcej stan odżywienia dobry 17-23,5 pkt ryzyko niedożywienia ≤ 17 pkt niedożywienie Leczenie niedożywienia MEDICAL COLLEGE 1. Usuwanie przyczyn (leczenie chorób, depresji, zakażeń, zmiana leków, korekta zaburzeń wodno- elektrolitowych) 2. Zwiększenie kaloryczności posiłków i zawartości w nich białka 3. Zachęcanie do częstego spożywania licznych, małych objętościowo posiłków 4. Stymulowanie aktywności fizycznej, która poprawia łaknienie Leczenie niedożywienia MEDICAL COLLEGE 5. Dbanie o jakość posiłków – smak, temperatura, konsystencja, atrakcyjny wygląd 6. Podawanie leków po posiłku 7. Żywienie dojelitowe (doustne lub przez zgłębnik) w typie marasmus 8. Żywienie pozajelitowe – w niedożywieniu białkowo-energetycznym „piramida z wodą i aktywnością prezentacji Witamina D wapń 8 szklanek wody dziennie Atywność fizyczna MEDICAL COLLEGE Dziękuję za uwagę! [email protected]
