egzamin maturalny z języka polskiego

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Miejsce
na naklejkĊ
z kodem
(Wpisuje zdający przed
rozpoczĊciem pracy)
KOD ZDAJĄCEGO
MPO-R1D1P-021
EGZAMIN MATURALNY
Z JĉZYKA POLSKIEGO
POZIOM ROZSZERZONY
Arkusz III
ARKUSZ III
Czas pracy 110 minut
STYCZEē
ROK 2003
Instrukcja dla zdającego
1. ProszĊ sprawdziü, czy arkusz egzaminacyjny zawiera
3 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania.
Ewentualny brak naleĪy zgáosiü przewodniczącemu zespoáu
nadzorującego egzamin.
2. Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybraü
jeden z nich i podkreĞliü.
3. PracĊ trzeba napisaü czytelnie.
4. ProszĊ pisaü tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;
nie pisaü oáówkiem.
5. Nie wolno uĪywaü korektora.
6. BáĊdne zapisy trzeba wyraĨnie przekreĞliü.
7. Wszelkie notatki naleĪy sporządzaü tylko w brudnopisie, który
nie bĊdzie oceniany.
8. Podczas egzaminu moĪna korzystaü ze sáownika poprawnej
polszczyzny i sáownika ortograficznego.
9. Do ostatniej kartki arkusza doáączona jest karta odpowiedzi,
którą wypeánia egzaminator.
ĩyczymy powodzenia!
(Wpisuje zdający przed rozpoczĊciem pracy)
PESEL ZDAJĄCEGO
Za opracowanie tematu
moĪna otrzymaü
100 punktów
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
2
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
Temat 1. Jak pisarze odpowiadają na pytanie o rolĊ „bagaĪu pamiĊci” w Īyciu
czáowieka? Interpretując fragment prozy Aleksandra Jurewicza oraz wiersz Czesáawa
Miáosza, zwróü uwagĊ na sposób kreowania przestrzeni i czasu oraz miejsce owego
„pamiĊtam” w relacji mówiących.
Aleksander Jurewicz Jaskóáki i deszcz [fragment]
A tam juĪ pewnie sad przekwita i páatki jabáoni bieleją w trawie. A tam Ğwiergocą jaskóáki
naprawiające gniazda pod okapem dachu. Moje „tam” czasami zaskuczy nieoczekiwaną nostalgią,
raptownym przebáyskiem pamiĊci albo rozgrzeją siĊ oczy wspomnieniem podmokáej áąki, na której
kwitną kaczeĔce. Moje „tam” (a przecieĪ tylu z nas ma jakieĞ swoje „tam”) ma nazwĊ i miejsce na
ziemi – choü nie jest to tylko jedno miejsce i jedna nazwa. To są dwa sady, dwa dachy, pod którymi
chowaáy siĊ przed nadciągającym deszczem jaskóáki, to są dwie kwitnące áąki. Ale to wszystko widzi
jedna para oczu, opowiadają jedne usta, spisuje jedna rĊka. „Tamto” przybliĪa siĊ coraz bardziej wraz
z oddalającym siĊ czasem. Ten dziwny, niepojĊty czas i jego zwichniĊta proporcja. Czas przeszáy
zatrzymany, znieruchomiaáy. A przecieĪ tak Īywy, tak kruchy jak lodowaty muĞlin na kaáuĪy ĞciĊtej
pierwszym przymrozkiem. Czas, o który tak áatwo siĊ zraniü.
Jak to jest, Īe czegoĞ – lub kogoĞ – juĪ nie ma, a przecieĪ wciąĪ jest? CoĞ – lub ktoĞ –
odchodzi, a jednak tak naprawdĊ odejĞü od nas nie potrafi. Gubi siĊ i niespodziewanie odnajduje.
BagaĪ naszej pamiĊci – coraz ciĊĪszy do noszenia. Stara walizka, na dnie której zachowaáa siĊ
pierwsza ujrzana gwiazda spadająca z nieba i szept miáosnego wyznania, czyjĞ dawny páacz za Ğcianą
i zapach mokrej sierĞci psa, którego imienia nie potrafimy sobie przypomnieü. Ta walizka naszej
pamiĊci, do której czasami gubimy kwit z przechowalni albo nie potrafimy otworzyü pordzewiaáego
zamka, przestawiana z jednego kąta w drugi, Īeby choü przez jakiĞ czas nie mĊczyáa swoim widokiem,
nie pozwala zapomnieü. Czasami Ğród nocy zaskrzypią jej zawiasy i wtedy coĞ „stamtąd” przychodzi
we Ğnie; i wtedy jesteĞmy znowu w záej lub dobrej czĊĞci przeszáego Īycia.
Wystarczy zapach kwitnących gáogów, dobiegający wieczorem przez otwarte okno, kwitnąca
samotnie dzika wiĞnia na starym wiadukcie kolejowym, by otwaráa siĊ przestrzeĔ,
o istnieniu której jeszcze przed chwilą nie wiedzieliĞmy.[...]
ChcĊ juĪ odejĞü z tego przekwitającego gdzieĞ daleko sadu, lecz wciąĪ muszĊ odwracaü siĊ
za siebie, jakbym chciaá upewniü siĊ, Īe powróciáem dokáadnie w to miejsce, które kiedyĞ
bezpowrotnie poĪegnaáem. Sad niknie z oczu, lecz zaraz jego widok wraca z powrotem.
Aleksander Jurewicz, ĩycie i liryka. GdaĔsk 1998
Czesáaw Miáosz W mojej ojczyĨnie
W mojej ojczyĨnie, do której nie wrócĊ,
Jest takie leĞne jezioro ogromne,
Chmury szerokie, rozdarte, cudowne
PamiĊtam, kiedy wzrok za siebie rzucĊ.
I páytkich wód szept w jakimĞ zmroku ciemnym,
I dno, na którym są trawy cierniste,
Mew czarnych krzyk, zachodów zimnych czerwieĔ,
Cyranek Ğwisty w górze porywiste.
ĝpi w niebie moim to jezioro cierni.
Pochylam siĊ i widzĊ tam na dnie
Blask mego Īycia. I to, co straszy mnie,
Jest tam, nim Ğmierü mój ksztaát na wieki speáni.
Warszawa, 1937
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
3
Temat 2. Ucztowanie jako motyw literacki. Analizując podane fragmenty, zwróü uwagĊ
na sposoby obrazowania oraz porównaj stosunek autorów do szlacheckiej tradycji
ucztowania zaprezentowanej w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza i PrzedwioĞniu Stefana
ĩeromskiego.
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz – KsiĊga XII [fragment]
Wtem dzwoniąc w tabakierĊ rzeká pan Podkomorzy:
„Panie Wojski, niech Wasze na potem odáoĪy
Te historyje; prawda, Īe sejmik ciekawy,
Ale my gáodni, kaĪ Waü przynosiü potrawy”. [...]
Tu Wojski skoĔczyá opis i laską znak daje,
I wnet zaczĊli wchodziü parami lokaje
Roznoszący potrawy: barszcz królewskim zwany
I rosóá staropolski sztucznie gotowany,
Do którego pan Wojski z dziwnemi sekrety
Wrzuciá kilka pereáek i sztukĊ monety
(Taki rosóá krew czyĞci i pokrzepia zdrowie).
Dalej inne potrawy, a któĪ je wypowie!
Kto zrozumie nieznane juĪ za naszych czasów
Te póámiski kontuzów, arkasów, blemasów,
Z ingredyjencyjami pomuchl, figatelów,
Cybetów, piĪm, dragantów, pinelów, brunelów;
Owe ryby! àososie suche, dunajeckie,
Wyzyny, kawijary weneckie, tureckie,
Szczuki gáówne i szczuki podgáówne, áokietne,
Flądry i karpie üwiki, i karpie szlachetne!
W koĔcu sekret kucharski: ryba nie krojona,
U gáowy przysmaĪona, we Ğrodku pieczona,
A mająca potrawkĊ z sosem u ogona.
GoĞcie ani pytali nazwiska potrawy,
Ani ich zastanowiá ów sekret ciekawy;
Wszystko prĊdko z Īoánierskim jedli apetytem,
Kieliszki napeániając wĊgrzynem obfitym.
Ale tymczasem wielki serwis barwĊ zmieniá
I odarty ze Ğniegu juĪ siĊ zazieleniá,
Bo lekka, ciepáem letnim powoli rozgrzana,
Roztopiáa siĊ lodu cukrowego piana
I dno odkryáa, dotąd zatajone oku;
WiĊc krajobraz przedstawiá nową porĊ roku,
Zabáysnąwszy zieloną, róĪnofarbną wiosną.
Wychodzą róĪne zboĪa, jak na droĪdĪach rosną,
Pszenicy szafranowej buja káos záocisty,
ĩyto ubrane w srebra malarskiego listy
I gryka wyrabiana sztucznie z czekolady,
I kwitnące gruszkami i jabákami sady. [...]
Wojski obchodziá serwis i, peáen radoĞci,
Tryumfujące oczy obracaá na goĞci.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
4
Henryk Dąbrowski udaá wielkie zadziwienie
I rzeká: „Mój Panie Wojski, czy to chiĔskie cienie?
Czy to Pinety Panu daá w sáuĪbĊ swe bisy?
Czy dotąd u was w Litwie są takie serwisy
I wszyscy takim starym ucztują zwyczajem?
Powiedz mi, bo ja Īycie strawiáem za krajem”.
Wojski rzeká, káaniając siĊ: „Nie, JaĞnie WielmoĪny
Jenerale, nie jest to Īaden kunszt bezboĪny!
Jest to pamiątka tylko owych biesiad sáawnych,
Które dawano w domach panów starodawnych,
Gdy Polska uĪywaáa szczĊĞcia i potĊgi!
Com zrobiá, tom wyczytaá z tej tu oto ksiĊgi.
Pytasz, czy wszĊdzie w Litwie ten siĊ zwyczaj chowa?
Niestety! JuĪ i do nas wáazi moda nowa”.
A. Mickiewicz Pan Tadeusz, BN 1971
Stefan ĩeromski PrzedwioĞnie
Cezary ulegá temu sensowi, temu, trzeba to nazwaü po imieniu, snobizmowi
parafialnemu (...). Obiady, kolacje , Ğniadania i podwieczorki trwaáy niemal przez dzieĔ caáy.
Wstawano dosyü póĨno. A ledwie spoĪyto Ğniadanie i dano folgĊ dyskusji, która wyáoniáa siĊ
z przygodnego tematu, juĪci Maciejunio wchodzi cichcem ze swymi sprawami i stóá, dopiero
co sprzątniĊty, zaĞciela czystym obrusem. Znaczyáo to, Īe spoáecznoĞü nawáocka zmierza
ku obiadowi. JakaĞ wycieczka konna albo na wózku, jakaĞ króciutka eskapada – powrót –
i juĪci gromią z racji spóĨnienia siĊ na obiad. – Obiad. – Czarna kawa z odrobinką
pomaraĔczową tego wyspiarskiego Curacao, papierosy... – Sprzątają. – Towarzystwo
zaczyna rozdzielaü siĊ, zmniejszaü i zdąĪaü w kierunku poobiednich drzemek, aliĞci
Maciejunio chrząka i poleca cháopcu nakryü stóá. KawuĔcia biaáa, herbata – sáowem five
o’clock tea z tymi chlebkami, Īytnim i pszennym, z owym maseákiem nieopisanie ĞwieĪym,
z tymi ciasteczkami suchymi, których sáawa szeroka rozeszáa siĊ byáa poza granice paĔstwa
nawáockiego, a stanowiáa niewątpliwą spécialité de la maison. Po kawie jakaĞ przejaĪdĪka,
wypad do sąsiedniego miasteczka Ostropustu albo trochĊ muzyki w salonie, odkąd zjawiáa
siĊ panna Wandzia OkszeĔska, nieco taĔca, skoro ktoĞ z sąsiedztwa nagodziá siĊ na
odwieczerz. I oto Maciejunio znów siĊ krząta i pobrzĊkuje. Ma siĊ ku kolacji. Maciejunio
mruga i szepce ciekawym, wtajemnicza najcichszym szeptem ksiĊdza Atanazego: –
baraninka – albo – kurczątka – roĪen. Po kolacji jakaĞ partia szachów z ksiĊdzem Anastazym,
jakaĞ partyjka winta (dwie ciocie, mama, ksiądz – albo mama, ksiądz, Hipolit, Cezary) –
godzina jedenasta, póá do dwunastej... Smutno byáoby iĞü spaü bez jakiegoĞ wzmocnienia, bez
leciutkiego, przedsennego posiáku. Maciejunio, drepcząc poĞpiesznie, przynosi domowe serki
owcze, obce, ostre, zielone – jabáka nieopisanej dobroci, jesienne delicje – jakieĞ tam
malusieĔkie kieliszeczki z czymĞ tam ciemnowiĞniowym... Sáowem, krótki i skromny
„podkurek” przed Ğródnocnym pianiem koguta.
Po takim spĊdzeniu dnia tudzieĪ wieczora niejednokrotnie poranek jesienny dawno
minąá, a w dolnych apartamentach „ariaĔskiego” gmachu panowaáa jeszcze gáucha martwota.
Drzwi wejĞciowe od strony ogrodu byáy zamkniĊte, okiennice pozawierane, a z wewnątrz
dochodziáo do ogrodu echo chrapania Īoániersko – ksiĊĪego.
S. ĩeromski PrzedwioĞnie, Czytelnik, Warszawa 1980
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
5
WYPRACOWANIE
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
6
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
7
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
8
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz III
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Brudnopis
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________