Opcje - podr\352cznik podstawowy

Czas na opcje. Wariant wyboru.
Instrukcja modułu opcyjnego.
XTB. Opcje, wrzesień 2006
Teoria
1. Skąd te opcje?
Opcja to jeden z instrumentów finansowych klasyfikowanych jako instrumenty pochodne – to znaczy takich których cena
zależy/pochodzi od instrumentu bazowego. Instrumentem bazowym mogą być praktycznie dowolne wielkości – takie, które
da się wycenić w pieniądzu. Mogą to być kursy walut, ceny towarów, akcji, poziomy indeksów itp.
Początki opcji to historia sprzed lat 300, kiedy dotyczyły one towarów i stabilizowały rynki, dając możliwość zabezpieczenia
ceny przed nadejściem wiosny czy terminem żniw.
W wersji finansowej zaistniały znacząco na początku lat 70-tych na amerykańskiej giełdzie opcji Chicago Board Options Exchange jako opcje na akcje.
Sukcesywnie zdobywały uznanie na świecie, w roku 2003 pojawiły się również na GPW.
2. Co daje opcja?
Opcja w wymiarze formalnym to dla nabywcy opcji prawo/możliwość, a dla wystawcy zobowiązanie, kupna lub sprzedaży określonego aktywu w przyszłości, po dziś ustalonej cenie. Każda opcja ma określony kurs wykonania - czyli cenę
po jakiej dziś zawarta transakcja może być zrealizowana w przyszłości. Ma też określony termin wygaśnięcia – w przypadku opcji typu europejskiego, jest to dzień w którym nasze prawo może być zrealizowane. Opcje typu amerykańskiego można realizować w dowolnym dniu, nie później jednak niż w dniu wygaśnięcia.
Opcje kupna (call) i sprzedaży (put) można zarówno kupić jak i sprzedać
To znaczy że inwestor może znaleźć się w jednej z czterech sytuacji:
-
kupić opcję kupna (call)– jeśli liczymy na wzrost ceny instrumentu bazowego
kupić opcję sprzedaży (put)– jeśli liczymy na spadek
sprzedać opcję kupna (call)– jeśli liczymy na spadek ceny instrumentu bazowego
sprzedać opcję sprzedaży (put)– jeśli liczymy na wzrost
Zajęta na rynku pozycja – kupiona lub sprzedana opcja - może zostać zamknięta na dwa sposoby:
- automatycznie w dniu jej wygaśnięcia (ekspiracja)
- przez odsprzedanie lub odkupienie na rynku w dowolnym czasie przed terminem wygaśnięcia
3. Cena opcji
Ze względu na relację określonego w opcji kursu wykonania, ceny instrumentu bazowego i ceny opcji, opcje możemy podzielić na 3 rodzaje:
- po cenie (at- the-money, ATM) – kurs wykonania jest bliski/równy kursowi terminowemu instrumentu bazowego dla
terminu wygasania opcji
- poza ceną (out-of-money, OTM) – kurs wykonania, dla opcji kupna, jest wyższy od kursu terminowego instrumentu
bazowego, dla opcji sprzedaży - kurs wykonania jest niższy od kursu instrumentu bazowego
- w cenie (in-the-money, ITM) - kurs wykonania, dla opcji kupna, jest niższy od terminowego kursu instrumentu bazowego, dla opcji sprzedaży - kurs wykonania jest wyższy od kursu instrumentu bazowego
Najtańsze są przeważnie opcje poza ceną a najdroższe opcje w cenie. Zmiany ceny opcji mierzone są współczynnikami –
kluczowy to ∆ (delta), miara elastyczności opcji. Wyraża ona zmianę ceny/premii opcji przy zmianie ceny instrumentu bazowego o jednostkę w danym czasie. Dla opcji kupna delta jest liczbą z przedziału (0,1), dla opcji sprzedaży przyjmuje wartości z przedziału (-1,0), często podawaną w wielkościach bezwzględnych. Dla opcji kupna po cenie (ATM) to około 0,5, dla
opcji sprzedaży – około -0,5.
4. Jak zarabiać i ile to kosztuje?
Kosztem w przypadku kupującego opcje jest tylko ustalana rynkowo cena, która zapłaci za opcję (premia opcyjna) – i nie
ma tu konieczności stałego pilnowania depozytu zabezpieczającego (marginu).
Zyskiem może być zmiana ceny opcji – w przypadku zamknięcia pozycji - lub rozliczenie opcji w w dniu wygaśnięcia.
Dla sprzedającego/wystawiającego zyskiem jest cena (premia) jaką uzyskuje w momencie sprzedaży - i to jest cały
jego zarobek. Wystawca może trzymać opcję do dnia wygaśnięcia jeżeli cena instrumentu bazowego zmienia się w dobrym
dla niego kierunku, lub zamknąć ją po jak najniższych kosztach przed dniem wygasania. Jeśli natomiast kursy zmieniają się
niekorzystnie rośnie potencjalna strata i niezbędny poziom depozytu – opcję trzeba będzie odkupić lub zamknąć w dniu wygaśnięcia po niekorzystnym kursie.
5. Warianty inwestycyjne
Wariant 1 - dla pasywnych inwestorów:
- inwestor kupuje opcje (kupna lub sprzedaży) i czeka do terminu jej wygaśnięcia – jeśli przewidział kursy prawidłowo w
dniu rozliczenia na jego rachunku inwestycyjnym pojawi się kwota rozliczenia, wyższa od zapłaconej za opcję ceny.
Wariant 2 - dla aktywnych graczy:
- inwestor kupuje opcje po niższym kursie i sprzedaje ją przed terminem wygaśnięcia po wyższym kursie. Warto pamiętać że
cena opcji kupna będzie rosła razem ze wzrostem ceny instrumentu bazowego a cena opcji sprzedaży będzie rosła w sytuacji
odwrotnej – to znaczy spadku ceny instrumentu bazowego
Wariant 3 - dla „zawodowców”
- inwestor wystawia/sprzedaje opcje, ustalając różne terminy i ceny wykonania, korzystając też z kontraktów CFD, budując
strategie inwestycyjne przewidujące zyski w razie zaistnienia konkretnych okoliczności rynkowych (zmiany stóp procentowych, volatility) – np. strategie straddle, strangle, risk reversal.
Praktyka
XTB oferuje opcje są typu europejskiego, rozliczane gotówkowo w odniesieniu do średniego kursu rynkowego z godziny
16:00 (10:00 czasu nowojorskiego, co jest standardem światowym). W przypadku opcji złotówkowych (EURPLN, USDPLN)
istnieje możliwość zamknięcia pozycji poprzez fizyczną dostawę. Po zdefiniowaniu parametrów opcji w polu Wycena Opcji
widoczny jest informacyjny kurs opcji (w pipsach oraz wartość premii w PLN).
Aby otrzymać transakcyjną cenę należy wybrać przycisk Zapytaj. Po otrzymaniu ceny inwestor ma możliwość (jeśli posiada
wystarczające środki) dokonania zarówno transakcji kupna jak sprzedaży opcji. W przypadku zamykania opcji już istniejącej
należy najpierw kliknąć na opcję (jej parametry pojawią się wówczas w okienku Zlecenie Opcyjnie) następnie wysłać zapytanie o cenę. W takim przypadku obok możliwości kupna i sprzedaży opcji pojawi się także przycisk Zamknij.
W chwili obecnej w wersji testowej dostępne są opcje kupna (put) i sprzedaży (call) na:
-
12 par walutowych
złoto (GOLD)
srebro (SILVER)
cynk (ZINC)
miedź (COPPER)
Opcje mogą mieć termin zapadalności od tygodnia do pół roku. Opcje nie mogą być znacząco out-of-the-money oraz in-themoney— delta handlowanych opcji powinna być w przedziale od 0,20 do 0,80 (wartości bezwzględne). W przypadku próby
wygenerowania zapytania o opcje z deltą spoza tego zakresu wyświetlony zostanie odpowiedni komunikat. Inwestor ma
prawo zamknąć opcje do godziny 16:00 w dniu wygaśnięcia.
W przypadku kupna opcji przez inwestora jego rachunek obciążany jest w momencie dokonania transakcji wartością premii
opcyjnej, zaś w przypadku transakcji sprzedaży jest uznany na tą kwotę, przy czym jako zabezpieczenie pobierany jest
Margin (depozyt zabezpieczający) w wysokości 1% nominalnej wartości opcji.
W zakładce Stan (lewy dolny róg ekranu) widoczne są otwarte pozycje klienta wraz z bieżącą wyceną,
w zakładce Historia widoczne są przepływy pieniężne związane z otwarciem opcji, zamknięciem oraz ekspiracją, przy czym
pole Komentarz umożliwia dokładną identyfikację każdego przepływu.
Poniżej (w punktach 7 i 8) wyjaśnione zostały nazwy pól użyte w obu zakładkach.
7. Portfel:
Definicje wielkości opisujących stan środków pieniężnych, wyceny i zabezpieczenia związanego z utrzymywanymi pozycjami:
Balance – stan gotówki na rachunku
Margin – depozyt zabezpieczający pobierany w przypadku wystawienia (sprzedaży) opcji przez klienta, obecnie 1% wartości
nominalnej transakcji
Dostępny Margin – wartość wolnych środków które mogą być wykorzystane jako zabezpieczenie opcji wystawianych przez
klienta
Equity – jest to suma pól Balance oraz Wycena (PLN); jest to wartość środków klienta w przypadku zamknięcia wszystkich
posiadanych przez niego na chwilę obecną pozycji. W przypadku gdy klient nie ma żadnej pozycji Equity = Balance
Margin Level – relacja Equity do Margin; Klient ma obowiązek utrzymywać taki stan środków na rachunku aby wskaźnik
ten wynosił powyżej 30%, w przeciwnym razie XTB zamyka najbardziej stratną pozycję klienta
Wycena (PLN) – łączna wartość posiadanych przez klienta pozycji w opcjach; pozycje długie (opcje kupione) wyrażone są
jako wartości dodatnie, pozycje krótkie (opcje sprzedane) wyrażone są jako wartości ujemne
Profit – łączny zysk lub strata na wszystkich otwartych przez klienta pozycjach liczone w odniesieniu do cen zamknięcia
8. Pola opisu opcji:
Definicje wielkości użytych w zakładkach Stan i Historia do opisu opcji:
Id – numer porządkowy
Data otwarcia – data zawarcia transakcji opcyjnej
Data – data operacji księgowej
Instrument - para walutowa, metal szlachetny (GOLD, SILVER), bądź metal przemysłowy (ZINC, COPPER)
Cena wykonania – strike opcji
Dzień wygaśnięcia – expiry (dzień wygaśnięcia jest także dniem rozliczenia opcji)
Nominał/Loty – wartość nominalna opcji (wyrażona w nominale lub w lotach); w przypadku opcji walutowych 1 lot =
0 000 waluty bazowej (pierwszej waluty z pary), w przypadku surowców i metali szlachetnych wartość nominalna 1 lota
kształtuje się następująco:
- wartość nominalna 1 lota GOLD = kurs złota * 300 USD,
- wartość nominalna 1 lota SILVER = kurs srebra * 18 000 USD,
- wartość nominalna 1 lota COPPER = kurs miedzi * 30 USD,
- wartość nominalna 1 lota ZINC = kurs cynku * 50 USD
Prezentacje wielkości opcji można zmieniać z nominału na loty (i odwrotnie) w menu Ustawienia/Konfiguracja:
K/S – strona transakcji
Typ – call lub put
Otwarcie – cena otwarcia transakcji w pipsach (wartość ujemna dla zakupionych opcji, wartość dodatnia dla sprzedanych
opcji)
Wycena – obecna cena w pipsach po której można zamknąć opcję (wartość dodatnia dla zakupionych opcji i ujemna dla
sprzedanych)
Wycena PLN) – obecna cena opcji w PLN po której można ją zamknąć (wartość pola Wycena przemnożona przez nominał
opcji i wyrażona w PLN)
Profit – wartość zysku lub straty na danej opcji wyrażona w PLN
Premia – wartość premii opcyjnej wyrażona w pipsach
Debet/Kredyt – wartość przepływu pieniężnego związanego z transakcją opcyjną lub wartość wpłaty/wypłaty
9. Okienko Zlecenie Opcyjne:
W oknie tym definiujemy parametry opcji o której cenę chcemy zapytać. W przypadku zamykania otwartej wcześniej opcji
wystarczy kliknąć na wybraną opcję znajdująca się w zakładce Stan a wszystkie jej parametry automatycznie załadują się do
okienka Zlecenie Opcyjne. Jeszcze przed wysłaniem zapytania, a po zadaniu wszystkich parametrów opcji, widoczna jest
informacyjna wycena, która w większości przypadków pokrywa się z ceną transakcyjną. Cena podana jest dwustronnie (bid i
ask) w pipsach, oraz w wartości premii wyrażonej w PLN.
Aby otrzymać transakcyjną cenę opcji wystarczy nacisnąć przycisk Zapytaj. Jeśli wybierzemy poprzez kliknięcie otwartą opcję
i przed wysłaniem zapytania zmieniony zostanie jakikolwiek parametr opcji wówczas system potraktuje takie zapytanie jako
zapytanie o nową opcję (bez możliwości zamknięcia starej). W przypadku zapytania o nową opcję system zwróci cenę i aktywuje przyciski Sprzedaj i Kupuj (jeśli wielkość Dostępnego Marginu pozwala na sprzedaż bądź kupno danej opcji). Jeśli zapytanie dotyczyło otwartej opcji dodatkowo aktywny zawsze będzie przycisk Zamknij. Po otrzymaniu transakcyjnej ceny klient
ma 6 sekund na podjęcie decyzji. Ilość pozostałego do decyzji czasu widoczna jest pod ceną opcji.
10.Zakładka Rynek:
W zakładce tej prezentowane są aktualne ceny instrumentów bazowych opcji (ceny spot). Obok nazwy zakładki podana jest
także godzina ostatniego kwotowania.
Kolor czerwony oznacza że bieżące kwotowanie jest niższe od poprzedniego, zaś kolor zielony że jest ono wyższe.
11. Raport Klienta:
Klikając prawym przyciskiem myszki na dowolne pole w zakładce Historia można wygenerować raport Klienta obejmujący
wszystkie operacje przeprowadzone w zdefiniowanym okresie. Raport składa się z dwóch części - część Historia Transakcji obejmuje wszystkie przeprowadzone transakcje opcyjne oraz wpłaty/wypłaty gotówki w zadanym okresie. W części
Otwarte Transakcje widoczne są wszystkie otwarte pozycje. Dodatkowe informacje (wpłaty/wypłaty netto, wynik na
transakcjach, wartość otwartych pozycji, Equity oraz Balance) znajdują się na dole raportu w części Podsumowanie.
X-Trade Brokers
Dom Maklerski S.A.
ul. Ogrodowa 58
00-876 Warszawa
Biurowiec A, XII piętro
Sekretariat:
tel. 0 22 520 22 80
fax: 0 22 520 22 81
email:[email protected]
www: www.xtb.pl
Dealing Room:
tel. 0 22 520 22 82
tel. 0 22 520 22 83
email: [email protected]
Sales Room:
tel. 0 22 520 22 86
tel. 0 22 520 22 87
email: [email protected]