Paradygmat systemowy

GENEZA KONCEPCJI SYSTEMOWYCH
ARYSTOTELES (384 – 322 p. n. e.)
Całość to więcej niż suma jego części.
GALILEUSZ (1564 – 1642)
KARTEZJUSZ (René Descartes 1596 – 1650)
Każdy problem należy rozbić na tyle oddzielnych prostych elementów, na ile to
jest możliwe.
Issac NEWTON (1642 – 1727)
REDUKCJONIZM (pogląd filozoficzny)
Zjawiska i procesy złożone oraz rządzące nimi prawa dadzą się wyjaśniać na podstawie
analizy zjawisk i procesów prostych i odpowiadających im mniej skomplikowanych praw.
(ZŁOŻONOŚĆ = SUMA PROSTYCH ZJAWISK)
REDUKCJONIZM – podstawowy paradygmat naukowy
w XIX–XX wieku, źródło olbrzymich sukcesów fizyki i techniki.
TEORIA PODOBIEŃSTWA (XIX wiek)
Zastosowanie metod opracowanych przez jedne
dziedziny nauki w innych dyscyplinach naukowych.
HOLIZM (J. Ch. Smuts, I poł. XX wieku)
Kierunek filozoficzny, wg którego całość jest czymś więcej niż tylko sumą swych części. Ze
zjawisk niższych (prostszych) w wyniku dynamicznej twórczej ewolucji powstaje nowa całość, nieredukowalna do sumy swych części.
GENEZA CYBERNETYKI I TEORII SYSTEMÓW
1868 - James Clerk MAXWELL (elektrodynamiczne równania Maxwella). Analiza przyczyn
niewłaściwej pracy zaworów maszyn parowych (wybuchy) jako systemu nieliniowych równań różniczkowych. Współczynniki tych równań „wymuszają” pięć zachowań systemu.
1. Zachowanie najbardziej pożądane.
2. Zachowanie możliwe do zaakceptowania.
3. Zachowanie dokuczliwe i nieefektywne.
4. Zachowanie niepożądane (wzrost drgań  katastrofa).
5. KATASTROFA
WNIOSKI Z ANALIZY MAXWELLA ZLIKWIDOWAŁY PROBLEM.
06. Paradygmat systemowy
25
PARADYGMAT
Wszystkie powszechnie w danym okresie uznawane przekonania teoretyczne oraz metody
eksperymentalne, stosowane przez specjalistów w ich pracy badawczej.
Thomas Kuhn 1970
Zmiany paradygmatów dokonuje się rzadko i niechętnie, do końca usiłując zachować stare
poglądy.
Cecha ludzkiej natury
Paradygmat – świadomie przyjęta teoria, którą należy zmieniać często i należy to czynić, gdy
tylko wykryje się anomalie.
Karl Poper
REDUKCJONIZM – PARADYGMAT NAUKI W XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU.
ŹRÓDŁO REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ.
Badanie problemu (systemu) polega na podzieleniu go na części składowe i poprzez kolejne
uproszczenia zbadanie właściwości jego oddzielnych części.
Na tej podstawie wnioskuje się o zachowaniu całości.
Do dnia dzisiejszego redukcjonizm odnosi sukcesy w badaniu systemów prostych, o małym
stopniu złożoności (mała liczba elementów, mało wzajemnych relacji między elementami).
„Współczesna nauka tak dobrze sobie radzi z rozkładaniem problemów na części, że później
często zapomina złożyć je w całość”.
Alan Toffler 1996
PARADYGMAT GOSPODAROWANIA
Społeczeństwo przemysłowe  społeczeństwo informacyjne
PARADYGMAT CYWILIZACYJNY
Cywilizacja postindustrialna  cywilizacja wiedzy
ZMIANA PARADYGMATU:
– Rozwój podejścia holistycznego.
– Postęp nauki i technologii, wzrost stopnia złożoności systemów (organizacji gospodarczych, obiektów technicznych itp.).
– Krytyczna analiza dotychczasowych przedsięwzięć.
Analiza efektów ubocznych zrealizowanych przedsięwzięć:
1.
2.
3.
4.
Niewłaściwe zdefiniowaniu przedsięwzięcia (systemu).
Niewłaściwe wyodrębnienie systemu ze środowiska (otoczenia).
Niewłaściwa organizacja pracy projektantów:
– brak komunikacji wewnętrznej,
– nieumiejętność pracy zespołowej,
– nieumiejętność współpracy wewnętrznej i zewnętrznej,
– brak ekspertów,
– nieumiejętność przewidywania skutków w przyszłości,
– naciski zewnętrzne (polityczne, kapitałowe itp.),
– brak odpowiedzialności.
Niewłaściwa diagnoza niepowodzeń:
– wina sprzętu (hardware, software),
– wina systemów sterowania,
– TO NIE MY, TO ONI!
– postawa NIE BO NIE!
06. Paradygmat systemowy
26
PRZYCZYNĄ NIEPOWODZEŃ WIELU PRZEDSIĘWZIĘĆ BYŁ NIEPRZYSTAJĄCY DO ICH
STOPNIA ZŁOŻONOŚCI SPOSÓB MYŚLENIA LUDZI:
– myślenie redukcjonistyczne,
– mechaniczne (mechanistyczne) podejście do problemu,
– niepełna, fragmentaryczna znajomość działania złożonych całości.
PARADYGMAT SYSTEMOWY (HOLISTYCZNY)
Nowe narzędzie rozwiązywania złożonych problemów:
– dostarczające podstaw naukowych, metod i technologii umożliwiających rozwiązanie
problemów uznawanych poprzednio za nierozwiązywalne,
– umożliwiające nowe spojrzenie na problem, zachowując wszystkie poprzednia dokonania i osiągnięcia.
PARADYGMAT SYSTEMOWY TO ZROZUMIAŁY ZBIÓR WZAJEMNIE POWIĄZANYCH
I UZUPEŁNIAJĄCYCH SIĘ IDEI I TEORII, CZĘŚCIOWO ZNANYCH, CZĘŚCIOWO NIE DO
KOŃCA ROZPOZNANYCH.
Paradygmat systemowy obejmując różne dziedziny ludzkiej aktywności narzuca podejście zespołowe dla pracy doskonale wykształconych specjalistów, rozumiejących problem i siebie nawzajem.
AKSJOMATY SYSTEMOWE
(Aksjomaty – ogólne stwierdzenia, nie wymagające udowadniania)
1. Aksjomat synergii: system przejawia cechę synergii
Synergia – efekt współdziałania dwóch lub więcej czynników (elementów składowych, części itp.) w jakimś procesie lub układzie. Przykładem efektu synergii jest
praca zespołowa: w odróżnieniu od pracy grupowej, zespół wspólnie pracuje nad
pewnym zagadnieniem, dążąc do wspólnego rezultatu, natomiast członkowie grupy
pracują równolegle („współbieżnie”), ale każdy ma swój cel i zadanie. Całość, czyli
system, nie jest prostą sumą części: nabiera właściwości, jakich nie mają jej poszczególne części. Synergizm jest uważany za uniwersalne prawo przyrody.
06. Paradygmat systemowy
27
2. Aksjomat kontekstu: na każdy system oddziałuje jego otoczenie.
Każdy system jest wyselekcjonowaną częścią rzeczywistości. Innymi słowy, zrozumienie systemu nie może ograniczać się wyłącznie do niego samego – do jego
elementów składowych i relacji między nimi. Otaczająca nas rzeczywistość jest ciągła. A zatem każdy system musi być traktowany jako element pewnej szerszej całości. W takim razie każdy system musi być podporządkowany owej szerszej całości,
czyli podlegać określonym oddziaływaniom innych elementów, które – w razie traktowania go jako samodzielnej całości – stanowią jego otoczenie.
3. Aksjomat równoważności systemów: różne systemy mogą prowadzić do tego samego celu.
Oznacza to, że systemy mogą być równoważne pod względem osiąganych rezultatów (celów, funkcji, właściwości). Każdy z nich może jednak charakteryzować się
inną miarą skuteczności i efektywności oraz innymi kosztami budowy i funkcjonowania. Rentowność przedsiębiorstwa jako systemu i poprawienie jego pozycji rynkowej
można osiągnąć rozmaicie: poprzez obniżkę kosztów własnych, przez podniesienie
atrakcyjności oferowanych towarów, poprawę obsługi klientów. Każde działanie będzie się jednak wiązać z innymi kosztami.
4. Aksjomat różnorodności Ashby’ego (Ashby’s law): “Only variety can destroy
variety” – każda różnorodność może być zrównoważona tylko przez inną
różnorodność.
W.R. Ashby sformułował tę zasadę w 1956 roku (Ashby W.R.: An Introduction to Cybernetics. Methuen, London 1956). Stopień różnorodności i elastyczności elementów systemu zależy od różnorodności i zmienności wejść doń. Miarą trwałości systemu staje
się wystarczający stopień różnorodności elementów składowych systemu oraz ich
elastyczności w konfrontacji z otoczeniem, a jakim system będzie funkcjonować. Elastyczność każdego elementu wchodzącego w skład systemu musi być zbilansowana
i skorelowana z elastycznością wszystkich pozostałych elementów: system musi być
zbilansowany, aby żaden z elementów nie stał się „wąskim gardłem” systemu pod
względem jego funkcjonalności. Z kolei nadmierna elastyczność któregoś z jednostkowych elementów staje się jedynie przyczyną wzrostu kosztów funkcjonowania systemu: wprowadzenie i utrzymanie elastyczności kosztuje zarówno podczas konstruowania systemu (jeżeli jest to system, który wykształciła natura, to musiała się napracować, by doprowadzić do homeostazy, który zapewne trwał wiele lat) oraz podczas jego funkcjonowania.
5. Aksjomat sprawności systemu: sprawność systemu pod względem kryterium K zależy od sprawności jego najsłabszego elementu pod względem tegoż kryterium K.
Kryterium K może oznaczać niezawodność systemu, jego dynamikę, odporność
na zakłócenia ze strony otoczenia, elastyczność, o której wspomina aksjomat
Ashby’ego, siłę oddziaływania na otoczenie i każdą inną cechę, jaką obserwator
przypisuje danemu systemowi.
[B. Stefanowicz: Informacyjne systemy zarządzania. Przewodnik. Warszawa 2005]
06. Paradygmat systemowy
28
PODSTAWOWE CECHY PARADYGMATU SYSTEMOWEGO
(PS)
PS bazuje na uznanych dyscyplinach nauki, technologii, inżynierii, zarządzania.
PS musi być powszechnie dostępny i zrozumiały.
Idea PS musi być dobrze zdefiniowana i mieć spójną strukturę (zrozumiały i precyzyjny
zapis formalny).
4. PS musi zawierać wysokie standardy jakościowe uwzględniające interesy klienta oraz
koszty środowiskowe i społeczne.
5. PS musi zawierać kompletną dokumentację modeli, metod i procedur, źródeł danych,
kryteriów ocen, kalkulacje ryzyka, formy finansowania, harmonogram aktywności.
6. PS musi być dostatecznie ogólny (obejmujący możliwie maksymalną klasę problemów),
ale i otwarty, umożliwiając rozwiązywanie nowo pojawiających się problemów.
7. PS w ujęciu holistycznym musi uwzględniać:
– problemy „twarde” (hard) nauki i inżynierii (nauki przyrodnicze i eksperymentalne – fizyka, chemia itp.),
– problemy „miękkie” (soft) nauki i inżynierii (obliczenia, symulacje, zarządzanie itp.),
– problemy zrozumienia i poznania.
PODEJŚCIE SYSTEMOWE OZNACZA ZESPOŁOWE PATRZENIE NA CAŁOŚĆ SYSTEMU (PROBLEMU) POPRZEZ ANALIZĘ ROLI I FUNKCJI POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI W
CAŁOŚCI, Z UWZGLĘDNIENIEM POWIĄZAŃ PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH, CZĘSTO NIEJAWNYCH I NIELINIOWYCH, Z UWZGLĘDNIENIEM DALEKOSIĘŻNYCH SKUTKÓW DECYZJI (RYZYKO) TYLKO CZĘŚCIOWO POZNANYCH POPRZEZ SYMULACJĘ.
1.
2.
3.
Czesław Cempel 2005
BENEFICJENCI PODEJŚCIA SYSTEMOWEGO
Czesław Cempel 2005
KLIENT – „właściciel” problemu, źródło problemu, dostarczyciel zasobów, przyszły właściciel systemu, pierwszy beneficjent (bezpośrednio korzystający).
2. SPECJALISTA (inżynier systemów), we współpracy z klientem definiujący problem,
nadzorujący i koordynujący proces rozwiązania z udziałem różnych specjalistów.
3. EKSPERT dostarczający wiedzy specjalistycznej.
4. PRACOWNICY zamawiającego nowy system (zmiana stylu pracy).
5. UŻYTKOWNICY nowych systemów, których wyroby (usługi) będą lepsze w wyniku
wdrożenia nowego systemu.
6. OPINIA PUBLICZNA śledząca wydarzenia społeczno-gospodarcze i formułująca swoje
opinie.
7. OBYWATELE, których środowisko i warunki życia są zależne od rezultatów działania
systemu.
8. SAMORZĄDY lokalne i centralne mające za zadanie ochronę interesów publicznych i
społeczną efektywność inwestowania.
9. NAUCZYCIELE AKADEMICCY mający za zadanie wykształcenie specjalistów i ekspertów systemowych, propagujący idee myślenia systemowego.
10. STUDENCI, uczestnicy kursów inżynierii systemów, wyrabiający nawyk myślenia zgodnie z zasadą DZIAŁAMY LOKALNIE, MYŚLIMY GLOBALNIE (systemowy styl myślenia
i działania w rozwiązywaniu problemów zawodowych).
1.
06. Paradygmat systemowy
29
PRAWA SYSTEMOWEGO PODEJŚCIA DO RZECZYWISTOŚCI
11 uniwersalnych praw
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Współczesne i przyszłe problemy są często efektem poprzednich rozwi ązań.
Dla każdego działania znajdzie się przeciwdziałanie.
Krótkotrwałe polepszenia często prowadzą do długotrwałych problemów i trudności.
Rozwiązanie może być gorsze niż sam problem.
Łatwe rozwiązanie może w ogóle nie być rozwiązaniem.
Szybkie rozwiązanie, generowane na poziomie symptomów (objawów) danego
problemu, często generuje nowe problemy.
Przyczyna i skutek niekoniecznie muszą być ze sobą bezpośrednio związane w
czasie i przestrzeni (często działania wdrożone tu i teraz pojawiają się jako
efekt daleko i późno).
Działania, które przyniosą najlepsze efekty, na pierwszy rzut oka wcale nie
są takie oczywiste.
Mały koszt i duża efektywność rozwiązań nie mogą być przedmiotem wzajemnej wymiany.
10. Całość problemu jest często większa niż prosta agregacja (sumowanie) jego
elementów.
11. Zawsze należy rozpatrywać cały metasystem (problem, przedsiębiorstwo, organizacja, gospodarka) złożony z systemu i jego otoczenia.
9.
ETAPY EWOLUCJI, PARADYGMATÓW I TECHNOLOGII
W ROZWOJU LUDZKOŚCI
ETAP I
ETAP II
ETAP II
ETAP IV
Wspólnoty
łowieckie
Społeczności
rolnicze
Społeczeństwo przemysłowe
Społeczeństwo postindustrialne
500.000 lat
10.000 lat
500 lat
50 lat
Mowa
Pismo
Druk
Technologia
informatyczna
Wędrujące
plemiona
Wspólnoty
państwa – miasta
Państwa
narodowe
Społeczeństwo globalne
Paradygmat
deterministyczno –
naukowy
Paradygmat
systemowy
Paradygmat
Paradygmat
magiczno – mityczny logiczno – filozoficzny
Technologia ukierunkowana
na przeżycie
Technologia
wytwarzania
Technologia
maszynowa
Technologia
intelektualna
CYWILIZACJA WIEDZY
06. Paradygmat systemowy
30
KALENDARIUM
zastępowania klasycznych metod rozwiązywania problemów przez podejście systemowe
(holistyczne)
1948 - 1955
CYBERNETYKA
(W. Ross Ashby, Norbert Wiener)
1950
OGÓLNA TEORIA STYSTEMÓW
(Ludwig von Bertalanffy 1901 – 1972)
1970
TEORIA KATASTROF
(Rene Thom, E. C. Zeman, …)
1980
TEORIA CHAOSU
(David Ruelle, Edward Lorenz, …)
EFEKT MOTYLA
1990
TEORIA ZŁOŻONOŚCI
(John H. Holland, …, Santa Fe Institute)
Symulacje komputerowe, agenci, multiagenci
http://www.calresco.org
HIERARCHIA WIEDZY
Teoria złożoności (science of complexity)
Teoria informacji
Cybernetyka
Prakseologia
Ogólna teoria systemów
Analiza systemów
Badania systemowe
Inżynieria systemów
Badania operacyjne
Teoria gier
Teoria decyzji
Ogólna teoria
optymalizacji
Optymalizacja
systemów i konstrukcji inżynierskich.
Optymalizacja działań, wyrobów, usług,
....
06. Paradygmat systemowy
31
Welcome to
The Complexity & Artificial Life Research Concept for Self-Organizing Systems
This site is dedicated to modern systems thinking in all its various forms
an on-line educational activity of CALResCo, for scientist, artist and humanist, young and old
Click here to read our Complex Systems teachings
Specialisms
Generalisms
COMPLEXITY
Our Scope : ARTS - SCIENCES - PSYCHE
ALIFE
ATTRACTORS
AUTOMATA
CHAOS
FRACTALS
GENETICS
NEURAL NET
NONLINEAR
SELF-ORG
Introduction to Complexity Science
PAPER LINKS
CREATIVITY - TRUTH - INTERACTION
Applications
AESTHETICS
PHYSICS
CHEMISTRY
BIOLOGY
PSYCHOLOGY
SOCIOLOGY
MEDICINE
MUSIC
BUSINESS
TECHNOLOGY
EDUCATION
www.calresco.org
TEORIA SYSTEMÓW
(ogólna teoria systemów)
Głównym paradygmatem teorii systemów jest holistyczne (całościowe) ujmowanie
rzeczywistości.
Teoria systemów od samego początki istnienia wykorzystywała i włączała w swoje ramy
koncepcje istniejące w innych naukach, w tym również humanistycznych.
Teoria systemów jest zasobem wiedzy uzyskanej w wyniku
badań systemowych w dającym się zaobserwować świecie.
BADANIA SYSTEMOWE
Badanie całościowe rzeczywistości w tzw. ujęciu systemowy (holistycznym).
Badania systemowe w sytuacjach zwyczajnych nie zawsze się sprawdzają. Ich
znaczenie i możliwości ujawniają się w sytuacjach konfliktu, zagrożenia, stresu.
Istotą badań systemowych jest procedura immanentyzacji: przeniesienie sytuacji ze
świata rzeczywistego na warsztat specjalisty, rozważenie możliwości rozwiązania problemu na modelu, znalezienie i sporządzenie opisu sprawdzonego rozwiązania i przekazanie go do realizacji:
 spostrzeżenie i identyfikacja sytuacji,
 zamodelowanie sytuacji,
 kreacja rozwiązania,
 weryfikacja,
 wdrożenie.
06. Paradygmat systemowy
32
WYMAGANIA „TWARDE” (HARD): modelowanie, optymalizacja, warunki realizacji.
WYMAGANIA „MIĘKKIE” (SOFT): widzenie rzeczywistości, racjonalność, autentyczność.
ANALIZA SYSTEMOWA
Praktyczne zastosowanie badań systemowych
Analiza systemowa jest formalnym i jawnym badaniem wspomagającym działania osób
odpowiedzialnych za decyzje lub linie postępowania w określonej sytuacji charakteryzującej
się niepewnością. Ma na celu określenie pożądanego działania lub linii postępowania przez
rozpoznanie i rozważenie dostępnych wariantów oraz porównanie ich przewidywanych następstw.
E. S. Quade (“Handbook of System Analysis”, 1985)
Edward A. Beimborn 2003
BADANIA OPERACYJNE
Badania operacyjne są dzisiaj jednym z narzędzi badań systemowych, wywodzących się z okresu II Wojny Światowej (planowanie operacji militarnych, projekt
Manhattan). Badania operacyjne obejmują wiele metod i technik naukowych związanych z podejmowaniem decyzji i są oparte są na sześciu prostych regułach:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Sformułowanie problemu.
Zbudowanie modelu systemu.
Wybranie techniki rozwiązania.
Otrzymanie rozwiązania.
Ustalenie zależności rozwiązania od zmiany parametrów.
Wdrożenie rozwiązania.
Jedną z dziedzin badań operacyjnych jest teoria gier, zajmująca się badaniem modeli podejmowania decyzji w sytuacjach konfliktowych lub nieokreślonych (w tym gry wojskowe oraz
szachy). Współcześnie podejmowane decyzje techniczne, gospodarcze, polityczne itp. charakteryzują się znacznym stopniem niepewności i ryzyka związanego z pomyślną ich realizacją, stąd decydenci często korzystają z technik wspomagania decyzji.
NAUKA – poznaje i objaśnia rzeczywistość (DLACZEGO?)
06. Paradygmat systemowy
33
TECHNOLOGIA (TECHNIKA) – dziedzina nauki i praktycznej działalności, zajmująca się
wykorzystaniem praw natury do budowy i eksploatacji urządzeń wymyślonych
przez człowieka (JAK?).
INŻYNIER – reprezentant techniki o uniwersalnym charakterze, rozwiązujący istniejące problemy, kreujący nowe problemy:
–
ekologiczne,
–
społeczne,
–
etyczne (zbrojenia).
INŻYNIERIA SYSTEMÓW
INŻYNIERIA – oparta na naukowych podstawach metoda (technologia) przekształcania
rzeczywistości dla dobra człowieka i środowiska.
Projektowanie systemów tworzonych przez człowieka, z wykorzystaniem wiedzy
zawartą w teorii systemów, uzyskanej w wyniku badań systemowych.
Istotą inżynierii systemów jest zajmowanie się działaniami a nie rzeczami.
OGÓLNA TEORIA SYSTEMÓW
PODSUMOWANIE
Na rozwój nauki o systemach wpływ miały: ludzka ciekawość poznania, świadomość „stanu
zagrożenia”, aspekty militarne.
OGÓLNA TEORIA SYSTEMÓW:
1. Ukształtowała nowe spojrzenie na świat, w którym poszczególne zjawiska rozpatruje się jako wzajemnie powiązane, a nie izolowane. Przedmiotem badań stała się
ZŁOŻONOŚĆ.
2. Pokazała, że pewne pojęcia, zasady i metody nie zależą od specyficznego charakteru odnośnych zjawisk. Te same pojęcia, metody, zasady dają się zastosować w
różnych dziedzinach nauki, techniki i sztuki. Wprowadzone zostały „ogniwa” łączące rożne dyscypliny naukowe.
3. W wyniku badań systemowych prowadzonych na ogólnym poziomie zostały odkryte nowe możliwości, paradygmaty, reguły i metody pozwalające na rozwój dziedzin
szczegółowych.
LEKCJA NATURY
EXPO 2005 (Japonia): Message from Japan – Nature’s Wisdom.
KIERUNKI ROZWOJU TEORII SYSTEMÓW
1.
2.
3.
NAUKI O SYSTEMACH, W TYM MATEMATYCZNE TEORIE SYSTEMÓW (badanie systemu
jako modelu o ogólnym charakterze).
TECHNIKI SYSTEMÓW (inżynierie systemów, nowe dyscypliny, np. mechanotonika, bio-nauki).
FILOZOFIA SYSTEMÓW (zmiana orientacji myśli naukowej i światopoglądu).
MYŚLENIE SYSTEMOWE
MYŚLENIE SYSTEMOWE – NOWA PERSPEKTYWA BADANIA OTACZAJĄCEJ NAS
RZECZYWISTOŚCI
Alternatywa ?
06. Paradygmat systemowy
34
WIEDZA SYSTEMOWA
WIEDZA SYSTEMOWA wspiera człowieka w podejmowaniu decyzji.
WIEDZA SYSTEMOWA daje konieczny dystans do wiedzy specjalistycznej.
WIEDZA SYSTEMOWA wsparta procedurami optymalizacyjnymi stanowi siłę napędowa
w kreowaniu rzeczywistości.
WIEDZA SYSTEMOWA tworzy nowy system pojęć, wymaga pokonania barier logicznych
i psychologicznych, ale:  niewielu próbuje pokonać w/w bariery,  nie wszyscy są w stanie je
pokonać.
PRZYDATNOŚĆ WIEDZY SYSTEMOWEJ ZWERYFIKOWAŁA PRAKTYKA.
Powstanie i rozwój badań systemowych przez niektórych historyków uznawane jest za
najbardziej znaczący, pozytywny efekt cywilizacyjny II WOJNY ŚWIATOWEJ.
PRAWIDŁOWOŚCI SYSTEMOWE
PRAWO POWSZECHNOŚCI
Każde celowe działanie realizowane jest w systemie.
2. PRAWO PRZENIKALNOŚCI
Ten sam obiekt może należeć do różnych systemów.
3. PRAWO FUNKCJONALNOŚCI
O przynależności obiektu do systemu decyduje jego funkcja a nie położenie.
4. PRAWO OGÓLNOŚCI
Każdy system może funkcjonować na użytek wewnętrzny lub zewnętrzny.
5. PRAWO ZMIENIALNOŚCI
Każdy system się zmienia.
6. PRAWO CELOWOŚCI
Nie ma systemu bez celu działania.
7. PRAWO HIERARCHICZNOŚCI
Każdy system można podzielić na elementy i każdy może być elementem innego systemu.
8. PRAWO ZDATNOŚCI
System może być co najmniej dwustanowy: zdatny lub niezdatny.
9. PRAWO TRWAŁOŚCI
Każdy system ma skończoną trwałość.
10. PRAWO ZUŻYWALNOŚCI
Każdy system zużywa się i wymaga odnowy.
1.
PYTANIA MYŚLĄCEGO CZŁOWIEKA
1.
2.
3.
4.
PYTANIA POZNAWCZE: NAUKA
Co to jest? (wyróżnienie z otoczenia).
Jakie to jest? (przybliżony opis).
Jak to działa? (model białej, szarej lub czarnej skrzynki).
Jak to wykorzystać? (możliwość zastosowania).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
PYTANIA APLIKACYJNE: INŻYNIERIA
Co jest potrzebne? (stwierdzenie użyteczności).
Czym to zaspokoić (koncepcja zaspokojenia potrzeby).
Jak to skonstruować? (projektowanie).
Jak i gdzie to wyprodukować? (technologia i koszty).
Gdzie i jak to sprzedać? (rynek, marketing, logistyka).
Jak to użytkować? (eksploatacja, obsługa).
Jak to zreużytkować? (kasacja, recykling).
06. Paradygmat systemowy
35
PRAWIDŁOWOŚCI SYSTEMOWE
1.
PRAWO POWSZECHNOŚCI
Każde celowe działanie realizowane jest w systemie.
2.
PRAWO PRZENIKALNOŚCI
Ten sam obiekt może należeć do różnych systemów.
3.
PRAWO FUNKCJONALNOŚCI
O przynależności obiektu do systemu decyduje jego funkcja a nie położenie.
4.
PRAWO OGÓLNOŚCI
Każdy system może funkcjonować na użytek wewnętrzny lub zewnętrzny.
5.
PRAWO ZMIENIALNOŚCI
Każdy system się zmienia.
6.
PRAWO CELOWOŚCI
Nie ma systemu bez celu działania.
7.
PRAWO HIERARCHICZNOŚCI
Każdy system można podzielić na elementy i każdy może być elementem innego systemu.
8.
PRAWO ZDATNOŚCI
System może być co najmniej dwustanowy: zdatny lub niezdatny.
9.
PRAWO TRWAŁOŚCI
Każdy system ma skończoną trwałość.
10. PRAWO ZUŻYWALNOŚCI
Każdy system zużywa się i wymaga odnowy.
06. Paradygmat systemowy
36