Turystyczna Mapa Radzymina

Uro
dy
go
wa
Ro
ma
n
Ło
IE
GO
iow
a
a
ki e
go
to
wi
cz
ru
ow
s
on
Po
g
ła
Ma
rsz
a
Lis
11
ow
a
za
s
a
ilijn
Fa
m
Igla
s
sam ta
itna
Jes
ien
na
Ak
na
Zg
od
kow
a
Las
Wy
go
dna
cza
Uro
Madery
MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI
O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU
Madery
Miętowa
a
Kozłówek
ar
Poziomkowa
Mostowa
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013
EUROPEJSKI FUNDUSZ
ROZWOJU REGIONALNEGO
UNIA EUROPEJSKA
Miętowa
arn
a
Nadma
Cz
na
Ks. Jerzego
Popiełuszki
Stara
clec
ia
Górki
Now
a
na
ar
Cz
SP
Jaworówka
Ks. Jerzego
Popiełuszki
Poziomkowa
a
Czarn
Nadma
Star
a
Prym
asa
Tysi
ą
MIEJSCOWOŚCI ZWIĄZANE Z BOJAMI O RADZYMIN W SIERPNIU 1920 ROKU
ALEKSANDRÓW
Wieś i folwark koło Radzymina, obecnie w granicach miasta. 13 sierpnia, wieczorem zdobyty przez
bolszewików. Z rejonu Aleksandrowa,
15 sierpnia, szturm na Radzymin prowadził pułk
grodzieński. Z folwarku pozycje bolszewików ostrzeliwała polska artyleria.
a
ow
ys
pr
Cy
CEGIELNIA
Wieś na skraju Radzymina, przylegająca do szosy
warszawskiej. W rejonie wsi, wieczorem 13 sierpnia,
szykowała stanowiska obronne piechota 46 pułku
wyparta wcześniej z miasta. Do Cegielni docierała
kolejka marecka dowożąc na linię obrony wojsko
StarWieczorem 15 sierpnia, z rejonu wsi
i zaopatrzenie.
a
nastąpił ostateczny atak na Ciemne i Radzymin.
W Cegielni na wzgórzu przy szosie, przy krzyżu
14 sierpnia modlił się, przybyły na linię frontu,
gen. Józef N
Haller.
Górki
clec
ia
Jaworówka
li
Tu
owa
a
ow
n
pa
Szkolna
Jaworówka
SP
na
a
ow
ys
pr
Cy
r
CIEMNE
za
C
Wieś pod Radzyminem. Obecnie jej część przylegająca do Cmentarza Poległych należy do miasta, stanowiąc jego ulicę, która nosi imię Marszałka Józefa
Piłsudskiego. Wieczorem
cegielnia
13 sierpnia, wieś została zajęta przez bolszewików.
W następnych dniach toczyły się o nią ciężkie boje.
Ostatecznie została zdobyta wieczorem
15 sierpnia, przez pułk wileński wsparty czołgami.
pa
li
Tu
wa
no
Szkolna
DYBÓW
Wieś na prawym brzegu rzeki Rządzy, wzdłuż której biegła I linia polskiej obrony. Był to główny kierunek bolszewickiego uderzenia na Radzymin,
a później na Warszawę. Polskie placówki opuściły
wieś wieczorem 13 sierpnia, w wyniku skutecznego
ataku bolszewików. Odzyskanie wsi i okopów na
I linii obrony nastąpiło około godz. 16.00,
16 sierpnia, w wyniku akcji żołnierzy batalionów
pułków grodzieńskiego i kaniowskiego.
Stary Janków
Wieś położona na południowy wschód od Radzymina, oddalona około l km od I polskiej linii obrony.
Została zajęta przez bolszewików
13 sierpnia wieczorem, po przełamaniu przez nich
ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN
ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE GMINY RADZYMIN
ZASOBY PRZYRODNICZE
Najciekawsze zasoby przyrodnicze będące jednocześnie największymi atutami gminy Radzymin to:
• wody powierzchniowych (rzeki: Bug, Narew, Rządza i Czarna, Jezioro Zegrzyńskie),
• obszary chronione,
• liczne tereny leśne (Nadleśnictwo Drewnica i Jabłonna),
ków. Jest to jednak niewielki fragment dawnego
założenia pałacowo-parkowego obejmujący aleję
kasztanową, murowano-drewniany budynek administratora, staw oraz starodrzew parkowy. Poza
strefą ochrony konserwatorskiej istnieją jeszcze
inne czytelne elementy dawnego parku: pozostałości układu wodnego, starodrzew wzdłuż obecnej
ulicy Eleonory Czartoryskiej,
Dużą wartość kulturową i architektoniczną stanowią również obiekty wpisane do gminnej ewidencji zabytków z miasta Radzymina, w tym min.
remizastrażacka na ul. Strzelców Kaniowskich 2
i ponad 40 budynków, znajdujących się w głównie
w centrum historycznym miasta.
TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA II LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWY
im. kapitana Stefana Pogonowskiego
Szlak długości 25 km, koloru czerwonego. Jego trasa prowadzi przez Rejentówkę, Beniaminów, Wólkę
Radzymińską, Sieraków i Cegielnię. Szlak zaczyna
i kończy się w Radzyminie. Szlak rozpoczyna się
przed Kolegiatą Radzymińską. Na szlaku znajdują
się ciekawe obiekty historyczne i przyrodnicze: kapliczka na Zjawieniu, fort carski w Beniaminowie,
dąb króla Jana Kazimierza, Pomnik Żołnierzy 28
pułku Strzelców Kaniowskich, pozostałość rowów
strzeleckich z 1920 roku, historycznie piaszczysty
szlak wzniesienia 103 oraz Cmentarz Żołnierzy Polskich 1920 r., a dalej do centrum Radzymina szlak
prowadzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego.
Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską
(węzeł szlaków). Jedziemy w kierunku zachodnim
ulicą Weteranów. Na rozwidleniu dróg, przy Krzyżu
skręcamy w prawo i przez przejazd kolejowy dojeżdżamy do dzielnicy Radzymina zwanej Zjawieniem.
Przy szlaku, po prawej stronie Kapliczka - Sanktuarium Maryjne, miejsce cudownych uzdrowień i uroczystości odpustowych Święta Przemienienia Pańskiego - 6 sierpnia. Po lewej stronie największe w
Europie południowo - wschodniej zakłady Coca Coli.
Dojeżdżamy do letniskowej dzielnicy Radzymina Rejentówki. Na wysokości ulicy Rzecznej skręcamy
w lewo w szeroką leśną drogę. Odtąd towarzyszył
nam będzie szlak niebieski. Dojeżdżamy do szosy
Radzymin - Borki. Skręcamy w prawo. Za lekkim
łukiem szosy skręcamy w drogę leśną w lewo (szlaban). Jedziemy prosto do drogi betonowej. Przy
leśnym parkingu skręcamy w lewo. Na końcu lasu
skręcamy w prawo. Jedziemy najpierw wśród domków rekreacyjnych, a później drogami leśnymi do
szosy Radzymin - Białobrzegi. Przecinamy ją. Stad
można odbyć wędrówkę do widocznego z lewej
strony carskiego fortu w Beniaminowie. Za szosą
jedziemy przez las, a później, po objeździe z lewej
strony gospodarstwa p. Dąbkowskich, drogą w prawo. Na rozwidleniu dróg, w lewo odchodzi szlak niebieski im. mjr Stefana Waltera, my jedziemy prosto.
Po prawej stronie przy szlaku dąb króla Jana Kazimierza. Wjeżdżamy w las i przez piaszczystą wydmę dojeżdżamy do zabudowań leśniczówki i szosy
betonowej. Przejeżdżamy przez przejazd kolejowy
linii Tłuszcz - Legionowo. Za przejazdem jedziemy
w prawo, wąską drogą betonową do szosy Struga Nieporęt. Skręcamy w lewo i skrajem szosy jedziemy do Pomnika Żołnierzy 28 pułku Strzelców Kaniowskich w pobliżu Zamostków Wólczańskich. Stąd
jedziemy dalej prosto, wzdłuż szosy do przydrożnego parkingu. Przed nim skręcamy w lewo, w szeroką, leśną drogę prowadzącą do styku wsi Sierakowa
i Słupna. Po lewej stronie, na skraju pasma wydm
okazały, piaszczysty stok wzniesienia 103. Miejsce
styku 10 dywizji Strzelców Kaniowskich i 1 Dywizji
Litewsko - Białoruskiej oraz stanowisko polskiej
artylerii przed bojami o Radzymin. Dojeżdżamy do
szosy asfaltowej Słupno - Wólka Radzymińska.
Skręcamy w prawo, a później przy kapliczce w lewo
i jedziemy do wsi Cegielnia. Na skrzyżowaniu dróg
skręcamy w prawo. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Warszawa. Tu można skręcić w prawo do stojącego na górce, przy szosie metalowego krzyża z
pamiątkową tablicą, gdzie przed bitwą o Radzymin
modlił się gen. Józef Haller. Szlak natomiast wiedzie
w lewo do Cmentarza Żołnierzy Polskich 1920 roku.
Do centrum Radzymina, z Cmentarza, szlak prowadzi Drogą Golgoty Narodu Polskiego.
a
rn
arn
a
Koz
łów
ek
a
Cz
NOWY JANKÓW
Wieś w gminie Radzymin, wewnątrz I polskiej linii
obrony. Ciężkie boje o wieś 14 sierpnia prowadził
pułk nowogródzki. Walki w jej rejonie trwały przez
cały następny dzień. Polacy odzyskali wieś w nocy z 15 na 16 sierpnia.
ZASOBY KULTUROWE
Na terenie gminy Radzymi znajdują się obiekty
wpisane do rejestru Wojewódzkiego Urzędu
Ochrony Zabytków, Są to:
• znajdujący się w centrum miasta Kościół Przemienienia Pańskiego, którego historia pisana sięga
5 lutego 1473 r., kiedy to na skutek starań właściciela, Jana z Radzymina, parafia została erygowana przez biskupa płockiego i księcia mazowieckiego Konrada. W latach 1773-1780 ówczesna właścicielka Radzymina i sąsiednich folwarków księżna Eleonora Czartoryska z dzomu Waldstein, hrabina austriacka, małżonka księcia Michała, wielkiego kanclerza Księstwa Litewskiego, wzniosła
w Radzyminie jednonawowy kościół murowany.
Konsekracji świątyni w 1781 roku dokonali: biskup
płocki książę Michał Poniatowski wraz z biskupem Adamem Naruszewiczem.
• pojedyncze budynki o wartości historycznej –
będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków, oraz pozostałe nie objęte ochroną,
a mające wartości historyczne;
• układy zaprojektowanej zieleni miejskiej z okresu międzywojennego, m.in. rozplanowanie zieleni
i pozostałości nasadzeń na Placu Wolności i Placu
Kościuszki, pozostałości po nasadzeniach wzdłuż
ulic Warszawskiej i Norwida;
• cmentarz grzebalny parafii rzymsko-katolickiej
założony w 1912 roku
• Cmentarz Żołnierzy oległych pod Radzyminem
w walkach 1920 roku i II wojny światowej. Na
cmentarzu kaplica – pomnik, zbiorowe mogiły poległych pod Radzyminem, Nieporętem i Mokrem
w sierpniu 1920 roku. Znajduje się tutaj również
mogiła 127 żołnierzy polskich z 1939 roku, groby
żołnierzy z lat 1939 – 1944, napisy ku czci 28
pułku Strzelców Kaniowskich, 85 pułku Strzelców
Wileńskich, 46 pułku Strzelców Kresowych. Cmentarz jest od 1989 roku miejscem państwowych,
corocznych uroczystości upamiętniających „Cud
nad Wisłą” z sierpnia 1920 r.
• nieczynne cmentarze żydowski i ewangelicki
przy ul. Polnej.
• pozostałości parku krajobrazowego założonego
w końcu XVIII w., otaczającego dawny pałac Eleonory Czartoryskiej zostały objęte ochroną konserwatorską poprzez wpisanie do rejestru zabyt-
Pu
sz
Żu
czk ysta
a
a
sn
do
Ra
Kozłówek
Podlasek
Cz
Koz
łów
ek
Tysią
Kozłówek
Wrzosowa
so sn a
Nowy Janków
cegielnia
leśne w zachodniej części gminy, gdzie można
spotkać większość spośród rodzimych gatunków
drzew i krzewów. Lasy te są również ostoją dla
wielu gatunków zwierząt.
W
i śn
W
ys
zk
ow
s
ka
Le
tni
a
top
ad
No
a
rw
ida
go
to
re
Ba
nko
ws
ka
Gli
Wc
ow
a
ali
Az
Rżyska
KA
UROCZYSKO
CIEMNE
a
Ceglan
Pólko
asa
so sn a
IŃS
JANKÓW
Kozłówek
Jaworówka
mapa turystyczna
gminy
Traug
utta
cis
ze
ŁOM
Wy
go
dna
cza
Las
WO
SP
Pólko
so sn a
Cz
Kraszew Dzielny
ów
kow
a
Pól
ko
Kozia Góra
Jaworówka
RADZYMIN
Str
Kanzelcó
iow w
skic
h
AL. J
ANA
PAW
Ł A II
Koper
nika
yt
ow
a
ed
Ma
tej
ki
Sie
nk
iew
i cz
aK
r
Za
a
an
So
kol
a
iato
wa
na
dos
Ra
Jas
ZA GÓRAMI
Mostowa
Jarzębinowa
Ba
POD WAŁEM
yR
a
odn
Zg
TAGO
Przedsiębiorstwo
Przemysłu Cukierniczego
a
ow
Prym
Nowy Jank
ODDZIELNE
ał
Ciemne
tan
Ceglan
Ró
ż
jow
a
Ma
Malinowa
Jarzębinowa
Kozia Góra
Bi
ego
Rzeczna
Złota
Modrzewiowa
Gajówka
Kw
y
pur
Kie
a
ilijn
Fa
m
Igla
Ak sta
sam
itna
ski
Pu
sz
czk ysta
a
ud
Żu
Góra
Wrzosowa
Jaworówka
Z gatunków chronionych i rzadkich można w
lasach gminy Radzymin spotkać lilię złotogłów,
miodownika melisowatego, dziurawiec skąpolistny
oraz żubrówkę. Lasy znajdujące się głównie w zachodniej części gminy występują na wysoczyznach
(wydmach). Są to kompleksy leśne Nadleśnictwa
Drewnica i Nadleśnictwa Jabłonna, łącznie zajmują
około ¼ powierzchni gminy Radzymin. Mniejsze
kompleksy znajdują się na południu gminy (Uroczysko Koziak i Ciemne) oraz północy (Uroczysko
Rozrzutek i Górki Radzymińskie). W przeważającej
większości są to siedliska borowe, które w zależności od warunków wodnych przyjmują postać suchych borów, borów świeżych i wilgotnych lub borów bagiennych. Największe sosnowe kompleksy
leśne znajdują się na jej obszarze w południowo-wschodniej, południowo-zachodniej i zachodniej
części. Dominują bory świeże
i bory suche. Lokalnie występują bory mieszane
oraz bory bagienne, łęgi i olsy. W postaci bliskiej
stanu naturalnego zachowały się olsy oraz bory
bagienne. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ich
mała dostępność dla człowieka oraz zerowa przydatność obszarów ich występowania (siedliska hydrogeniczne) dla celów rolnictwa, czy osadnictwa.
Najcenniejsze przyrodniczo są zwarte kompleksy
Ż
skierome go
Na
ta
mo
n
Re
y
Łąkow
a
Łąkow
a
liow
a
me
szki
Moniu
jow
a
jow
a
na
Kozia
Leśniczówka
Struga
Ga
Ma
Wc
na
ien
Jes
iłs
So
kola
ow
a
.P
ali
ska
Stara
Gmina Radzymin sąsiaduje również z Warszawskim
Obszarem Chronionego Krajobrazu, obszarami Natura 2000.
Najbliżej położone obszary występują:
• na granicy z gminą Dąbrówka - Ostoja Nadbużańska SOO (Specjalne Obszary Ochrony)
PLH140011
• Dolina Dolnego Bugu OSO (Obszary Specjalnej
Ochrony) PLB140001, stanowiąca korytarz ekologiczny o znaczeniu ponad regionalnym rozciągający się wzdłuż Bugu, Zalewu Zegrzyńskiego i rzeki
Rządzy.
Na terenie gminy wsytępują równie liczne pomniki
przyrody- łącznie ponad 240 obiektów, głównie
dęby szypułkowe w okolicach miejscowości Arciechów i Załubice Stare.
t
k
na
e cz
Sło
n
ótk
a
Kr
men
tow
a
Dia
sta
Pro
Ka
cza
Wil
ha
Cic
Gródki
aty
orz
łg
Ma
ai
so
wa
KozKasiaztanowa
Góra
so sn a
a
fow
Pólk
o
Aza
liow
a
Kon
wa
liow
a
sow
a
Wr
zo
ozo
wa
Brz
bow
a
Klu
trz
ka
Mis
rsz
Ma
Dol
iow
a
iśn
W
go
kie
ow
s
on
Po
g
ała
top
Lis
11
EJA
AL
na
ka
zk
ow
s
W
ys
cz
ow
i
Na
P
ad o Ż
No
a p er
om
rw
skriez
ida
goec
o
eg
to
r
Ba
nko
ws
Gli
za
BIEDOCIN
Bazyliowa
Az
y
Kie
Ślą
r
To
Gajówka
eck
a
B li
ska
Wa
de
ry
inow
a
Rub
a
Sk
raj
n
kó
w
ira
a
czn
Ba
je
erg
ów
Kro
ne
nb
I
AI
S
IW
ZA
CJ
NI
GA
OR
PO
IE
GO
na
rse
de
An
tnia
Le
zt a
ru n
SSKatrz
delcwoósw
anio
kw
ich
a
tta
Traugu
yt
ow
a
red
czy
Ba
liow
a
Aza
iato
wa
Kw
a
an
Ró
ż
cza
Wil
szki
UROCZYSKO
(KOZIAK)
pur
Moniu
Ptasie Radio
OJ
Lip
Są
II
a
a
yk
ow
a
NA P
AWŁ
A
Kopern
AL. JA
ika
EJ
LS
go
wa
dy
Ło
ow
a
dzk
a
sie
Ko
le
jow
a
Ka
KI
a
osn
Mił
zna
tyc
an
Ro
m
Kró
czn
ne
SReytmoont
racz
Łąkow
a
Łąkow
a
liow
a
me
no
wa
Re
Jesja
io
sow
a
Kon
wa
liow
a
ozo
wa
Brz
ha
bow
a
Klu
JAN KOWEJ
AP
AW
Ł
iej
nic
k
ak
a
Ko
ss
ka
lew
s
eck
a
PSzlao
chd
Sło
ótk
a
Dia
a
Sy
bir
ak
ów
PruSkrajn
saa
As
ny
ka
Pro
st
men
tow
a
Rub
gio
Le
zna
jec
Ba
ów
erg
nb
Wr
zo
I
AI
JAN
EJA
AL
a
Doln
Cic
Pól
ko
Pólk
o
Europa
wej
udo
ii L
ard
Gw
kie
j
j
Kon
opn
ickie
ów
io n
Le
g
Os
Pana
Piotrusia
lców
Polsk
ich
Strze
Ko
no
p
mi
sna
So
ki
Wy
cin
ry
ska
de
Bli
Wa
Kr
j
kie
nic
op
Ko
n
pnic
Kon
o
nó
w
inow
a
ńS skMatejki
ien
kie ie
wic g
za o
K
tan
Pla
UROCZ
CIEM
Stary Janków
Europa
Malinowa
o
ieg
owa
Zaw
Kac ilców
zeń
ców
Tuli
pan
owa
Żon
kilo
wa
Lip
na
rse
de
An
Po
p
rze
czn
a
do
wa
Sa
ow
a
czy
ńsk
Klon
Dzie
nn
Pię ikarska
kna
ow
a
dzk
a
sie
Są
yk
ow
a
rcz
Sto
sa
ka
Pru
ny
As
no
wa
Re
Jesja
io
ina
op
Ch
ech
wy
Brz
Kro
ne
j
kie
nic
op
Ko
n
mi
sna
So
Po
d
sza
Mio
nn
Po
ra
a Kolonia
Dybów
ow
owa
Wczas
Rzeczna
Góra św. Antoniego
so sn a
Gajówka
Struga
op
nic
Szk
o
lna
Aug
u
Św.
o Szkoln
a
Źr
Sy
b
Matołka
Koziołka
Mł
olii
iot
ów
Pa
tr
kiej
a
o Szkoln
ieg
sk
liń
Żu
ina
op
Ch
Mł
olii
gn
Ma
Go
ścin
Ku
iec
bu
Jaśsia P
min uch
ow atk
a
a
Ag
a
Po
lne wy
jR
óży
AP
AW
Ł
na
ręż
Ok
ej R
osy
iec
ied
low
a
A
Olszowa
cza
ień
enn
Wio
s
Eu
Ma
gn
go
kie
łas
a
lan
ód
Źr
low
a
ied
cza
odz
Wio
Eu
Ce
dro
wa
ień
na
sen
ka
a
ejs
rop
ko
ln
Ma
Ws
pó
lna
Sz
ła
Nastr
ojo
Szcz wa
ęścia
ścin
Go
iow
a
Bazyliowa
dąb
Ko
n
a
il io
wa
Wa
n
ód
l an
a
Zd
ro
jow
a
ńs
kie
g
Nowa
RADZYM
IŃSK
Czyżyka
Kosa
ka
ejs
rop
odz
Wilgi
Tobiaszowa
Jeżowa
Kortowa
Sikoreczki
Sójki
Basi
ko
lna
Pu
na
Św.
Szk
olna
nilio
wa
usty
Aug
Wa
jow
a
ro
Zd
sza
ech
wy
Brz
czę
Sz
ra
n
Ju
si
au
Dn
No
wa
lon
Zie
Mio
Nowa
Nowa
Os
dó
wn
y
śliw
a
y
hó
wn
yc
iZ
nk
gie
Ja
a
irk
ow
a
Żw
ej R
osy
nn
Po
ra
ca
zk
az
ys
Zb
ień
Kr
as
Żu
li
Nowa
Gwiażdzista
Lazurowa
Januszka
row
a
Go
ści
Ku
nie
bu
c
s
Jaś ia P
mi uch
no at
wa ka
Ag
aw
Po
lne
y
jR
óży
No
wa
c
nie
ści
Go
bip
iej
sk
Po
d
iej
jsk
No
wo
wie
Bo
ięt
gd
y
ań
dy
ło
Wo
So
bie
jow
s
sk
kie
ieg
o
go
j
a
sn
kie
do
Ra
ior
ko
ws
)
Jez
ga
rsz
PODCIEMNE
iow
a
Leśniczówka
Kalwados
Struga
tru
śn
lowa
ALBA ZAKŁADY
PRALNICZE
Pla
(S
SCANIA
GajóPOLSKA
wkaS.A.
ida
Ba
Gajówka
Koziak
ejśc
rw
za
Prz
No
ąd
iego
Rz
ma
a
Topo
io
Lip wa
ow
a
Słupno-Osiedle
zka
ska
Kasztanowa
o
rzy Cegielnia - Osiedle
n
Waw
cer
zad
Ślą
o
Kalwados
3P SYSTEM
Wilc
za
Śląsk
a
szc
ka
sick
Bie
iels
UROCZYSKO
CZARNA
STRUGA
Kra
Sło
wa
ck
JANKÓW
KRASZEWSKA
SKA
Gra
nicz
Ogr
na
odo
wa
zka
UROCZYSKO
(KOZIAK)
Wiktorów
Rzeczna
a
Gajówk
brzoza
na
a
OMIŃ
so sn a
Wod
G
SP
Ciemne
jac
za
ego
zy
rkie
wic
Pr
ida
)
uga
(Str
Ma
rw
dza
No
ra
ieg
so sn a
Spa
We
WOŁ
L
GABS STACJA
KONTROLI POJAZDÓW
aje
zad
kieg
a
Rzą
a
Złota
Modrzewiowa
wej
udo
na
rsk
a
fow
ii
ard
Gw
dąb
SCANIA
POLSKA S.A.
r
To
Słupno
Żw
ir
i W ki
igu
ry
LASY
DREWNICKIE
yjaz
Tet
m
ejśc
ieln
mar 1920r.
sz. P
iłsu
ds
w
ró
go
Prz
za
że
skie
STADION
rkie
wic
le
wo
na
rom
STADNINA KONI
Ma
BIELA
DWORSKIE
Sz
i
rk
gla
Ce
Że
Góra św. Antoniego
so sn a
na
Emilianów
ski
wa
Objazdo
a
Litewsk
Rzeczna
Słupno-Górki
row
a
APTEKA
Gajówka Dęby Gajowego
Struga d ą b
Prz
na
ab
PLACÓWKA POCZTOWA
odo
wa
szc
gla
Gó
BANK
Bie
nicz
Ogr
Śląsk
a
ima
go
T
.S
RD
KA
ud
A
IĘSKA
nie
SKA
Prz
Stadion
"Mazur"
Pio
OMIŃ
Ch
Tuw
A
AN
EF
olcha
iłs
PODCIEMNE
a
ALBA
ZAKŁADY
PRALNICZE
KORCZAKA
kie
ŃS
Y
SZ
WY
AWSK
ow
a
rs
de
An
Ce
zow
a
ow
ac
O
G
KIE
WAR
SZ
ska
szc
Zielona
d
Sł
Gra
Koliski
ca
itną
Kw
ro
owa
.P
Duet
śliw
a
go
ima
go
cer
a
a
ow
ma
rsz
My
kie
Tuw
kie
o
ZWYC
SKA
Spa
icz
naMalown
a
Og
Klon
RADZYMIN
Słupno-Osiedle
WOgoroddow
MZWiK
Mickiewicza
ska
Żołnier
Blu
C
niozer
wa eś-
Cmentarz
Sik
ors
eżerów
do
wa
Stadion
"Mazur"
ow
ac
owa
Stary Dybów
ńska
Szwol
n.
Dz
jaz
KOR
Sł
MZWiK
soł
Napoleo
Ę
YCI
ZW
G
Lubomirskiego
eżerów
go
esk
ok
KORTY TENISOWE
Willo
wa
ller
a
KA
IĘS
SP
Szwol
inn
cegielnia
dąb
. Ha
dyto
wa
SK
Plac
Kościuszki
YC
Plac
1
ZW
Wolności Maja
W
Kiliń
alt
KO
er
skie
Sko
N
a
go
ST
rup
Y
P
ki
skaiederew TUCJ
I3
go oczyszczalnia
MA
Ks.
Das
W
JA
alt
Cza
zyń
er
skie
rto
a
rys
go
kie
j
Osiedle
Norwida
ida
Kre
gen
YŃ
WOŁ
Rod
z
ZOLSKIE
BAGNO
kie
za
Wierzbowa
Og
TOK
ŁYS
Zaw
Kac ilców
zeńCzajki
ców
Tuli
pan
owa
Żon
kilo
wa
a
rsk
ze
ge
PROF-MET-KOL
ojna
Spok
Wid
ok
Łag SPRa
odn jska
a
h
Wspólna
rw
a
ow
Napoleońska
Dybów Folwark
a
W
Kotowskiego
No
SORAYA S.A.
Świerkowa
y
URZĄD ąska
MIASTA I GMINY
Pańskiego
dys
LPG
kow
a
itną
d
ro
BIA
so sn a
SKA
ur
owa
ce
ia
jko
wa Mio nko
do wa
wa Z
g
Pr
a
Poln
Cegielnia
ms
Zielona
a
Dzie
nn
Pię ikarska
Zwierzyniec
kna
O
SKA
m
a
Poln
ap
Topo
l
śn
ZWYCIĘ
Or
Bia ła
łe
go
Cz
sk
a
a
OMIŃ
Ru
Ba
ch
GABS STACJA
Og
ro
KONTROLI
POJAZDÓW
CMENTARZ
do targowisko
w
Sza
Arm
firo
ii Kra
w
ztyn
jowe
owa a
j Ośrodek
a
tow
Kultury i Sportu
n
la
a
w
Bry
o
d
SP
arag
zm
S
Per
Zeligowskiego
łow
Tur
a
DWOREK HRABINY
ku
sow
CZARTORYSKIEJ
ge
a
Strzelc
n. M
Dob
ów Wile
Zapolsk
acz
ra
ńskich
iego
ka
Mił
Doln
a
a
Pla
tyn
N
arbu
owa
tta
ida
Norw
Oliw
M
Mickiewicza
ieln
IEG
ŃSK
Y
YSZ
za
ha
WOŁ
a
Fala
n
wn
alo
Wczas
a
Gajówka
Koziak
Dybów Górki
W
3P SYSTEM
ANA
TEF
D. S
R
W
A
K ilc
Cic
Ci
Z
naln
STEFANA WY S
ZS BPARiMR
a
RD.
KA
DOM KULTURY
RADMAS
Burs
relo
wa
go
rk
ow
a
nn
iej
Kom
u
rod lcó
zie w
ńsk
ic
za
j
Mo
kie
a
a ow
nd ch
ra py
Ju e S
z
Sienki
ewicza
ro
Koliski
a
icz
do
wa
Osiedle
Norwida
Żura
wia
Ułańska
ska
Ułań
A
rzy
Ba
Ry
ilec
iePga o
Po
ra
j
Dz
Zawady
ma
Wit
old
sick
so sn a
Że
o
Lubomirskieg
Wspólna
Cegielnia - Osiedle
n
Waw
io
Lip wa
ow
a
Pielgrzy
za
kie
ŚN
W
TEZAKŁADY MIĘSNE
RA
NÓ Zduń
ska
W
URZĄD PRACY
ARY
RSYTN
EK
Str
Przemienienia
G ze
rki
ew
ic
icza
go
skie
ors
Ma
Róż
ew
skie
dow
ody
a
now
Skło
Osiedle
ArmiiKrajowej
ow
a
Kra
o
a
ow
yk
ka
mb
Koc
ha
i
rk
ntó
w
kieg
la
Or
acz
Szy
LE
RETMARK
o
WE
owa
ro
Kw
kieg
DOM KULTURY
i
yza
om
iczn
Ekolog
za
Og
Zaw
adzk
a
Skarg
Pa
rt
Law
end
Dąb
row
skie
Orz
j
esz
kow
nie
ej
wsk
ieg
o
Bro
a
ska
.M
śn
sar
gen
Le
Hu
Partyzantów
Folwarczna
Ch
nów M
ak
ow
a
Batalio
K
Powiat
lsk ów
ich
so sn a
DWORZEC AUTOBUSOWY
Słupno-Górki
a
nia
. Sik
ors
dąb
POSTÓJ TAKSÓWEK
por. F. Żukowskiego
a
naRAT-POL
Głow
ackieg
Will
ller
a
a
rs
An
Stare Mokre
MOKRA
ow
a
o
)
Rataja
Tęc
z
ieg
uga
lan
wa
No
ia
(Str
g
Ce
sła
Ksią
wa
ę
IV
ca
ow
a
gen
Pr
PORĘBY
PARKING
plac
sportowy
go
Aka
Dęb
Stacja
Uzdatniania
Wody
kich
łops
Słupno
ady
yjaz
Kolejowa
SKIEGO
Pogodna
ro
W
S
brzoza
UCZELNIA WYŻSZA
Wł
anc
w
ło
Plac
Kościuszki
YCI
Plac
W
1M
Z
Wolności
a
W
Kili ja
alt
ń
KO
er
ski
Sko
a
NS
ego
rup
Pad TYTU
ki
skie erew
CJI
go oczyszczalnia
3M
Das
W
Ks.
AJA
alt
zyń
Cza
er
ski
rto
a
e
rys
go
kie
j
C
niozer
wa eś-
Cmentarz
kpt. J. Rogowskiego
15 Sierpnia
cegielnia
.W
RD itos
a
KA
Prz
kolej towarowa
WRÓBLEW
Baż
so sn a
Sieraków
m
ase
od L
ia P
cjo
wa
mo
wit
a
a
a
n
Kolo
Zie
a
STACJA BENZYNOWA
Mokre
kie
iszn
cjo
wa
ms
Zac
Aka
wid
ka
ters
Bra
za
icz
za
O
Bieniaminówka
so sn a
nkie
wic
ro
Że
ie
PROVITUS
rki
ew
ic
No
Aleksandrów
r
sa
ÓW
aP
Sie
ito
. Ha
dyt
owa
mar 1920r.
sz. P
iłsu
ds
PAPIERNIA
W
COCA-COLA
HBC POLSKA
AN
Ma
LEŚNICZÓWKA
A
ĘSK
zka
Zawad
cegielnia
rug
Prze
ER
Księżycowa
ADMINISTRACJA PUBLICZNA
PUNKT GASTRONOMICZNY
Strzelców Kresowych
row
a
a
łow
mys
W
istr
so sn a
na
rpnia
G
KIE
WS
LE
y
ÓB Obron
WR j Linii
a
ow
yc
ięż
Ks
cegielnia
Ro
tm
DĘBINA
gla
15 Sie
ab
kD
kowa
KOŚCIÓŁ
PRZEDSZKOLE
Ce
zow
a
la
Sz
Sasan
Żw
i
i W rki
igu
ry
Dęby Gajowego
W
targowisko
Kotowskiego
Kre
gen
Świerkowa
do
wa
de
śn
BIELA
DWORSKIE
LPG
kow
a
SORAYA S.A.
domki
gletniskowe
en
.S
iko
domki
letniskowe
Le
owa
ank
oczyszczalnia
SZKOŁA
15 Sierpnia
KACZY
DÓŁ
Sas
so sn a
so sn a
dza
SKA
RADZYMIŃ
a
wk
inó
so sn a
ro
URZĄD ąska
MIASTA I GMINY
Pańskiego
SK
Ń
Y
Cegielnia
Rzą
Ce
d
a
ręż
n
Ok
AN
ÓW
POMNIK
BIBLIOTEKA PUBLICZNA
Sz
ko
wa
Zalesie
lneg
o
Kon
ika P
o
esk
ok
wa
ko
or
Dw
so sn a
Og
CMENTARZ
Sza
Arm
firo
ii Kr
wa
ztyn
ajow
owa
ej Ośrodek
a
w
o
t
Kultury i Sportu
lan
a
w
Bry
o
d
SP
arag
Szm
Per
Zeligowskiego
łow
Tur
a
DWOREK HRABINY
ku
sow
CZARTORYSKIEJ
ge
a
Strzelc
n. M
Dob
ów Wil
Zapols
acz
eńskic
ra
kiego
h
ka
Mił
D
a
olna
Pla
tyn
Nar
owa
butt
a
a
d
i
w
r
No
do
wa
Gó
Łąki
iam
MUZEUM
ARY
RSYTN
EK
Przemienienia
dys
jaz
rsk
szc
Ch
a
Poln
Łosie
domki
letniskowe
so sn a
Prz
so sn a
ER
so sn a
y
KA
W
LASY
DREWNICKIE
ur
MIŃS
a
Owocow
cegielnia
kolej towarowa
STRAŻ POŻARNA
Blu
a
ze
Działkowa
ANÓW
ży
Księ
UROCZYSKO
CZARNA
STRUGA
domki
letniskowe
WETER
so sn a
SZPITAL
Kon
czę
i
Wrzosowa
domki
letniskowe
bów
SZLAK ROWEROWY
śliw AlejaeseRóżrów
a
Nad Łąkam
i
Sz
a
Ws
ru
wych Dę
Baśnio
HOTEL
wa
Pomarańczo
Pliszki
ka
on
Sk
ow
r
rn
y
Sa
ła
Ma
pó
ln
Ja
g
Sow
śk
a
Le
sz
cz
yń
Lin
giej
Zale
wow
a
ór
ko
wa
domki
letniskowe
ET
KAPLICA
Wiolinowa
Majówki
Żubrowa
Dzięcioła
st
By
ow
a
y
Róż
y
Wia
tró
w
od
y
snowa
Pa
g
a
rkow
Pagó
a
cow
PUNKT INFORMACJI TURYSTYCZNEJ
ap
O
WOŁ
Biedronk
Rejentówka
łk
ow
a
Aleja So
domki
letniskowe
Sosnowa
domki
a
zna
letniskoweRzec Borówkow
ron
ii Ob
ET
m
ia
jko
wa Mio nko
do wa
wa Z
g
KA
ŃS
MI
Przyles
ie
ozo
wa
Sasankowa
legenda:
Cz
sk
a
FANA WY S Z
E
T
S
.
RD
KA
ska
ZY
a
Brz
kie Grzybowa
go
zak
ów
so sn a
PROF-MET-KOL
a
n
j
o
ok
NS
adp
Łąkam
Widi
ok
Łag czna SPRa
Rządza
e
j
z
(Struga
R od
)
na ska
Piaskowa
ms
szc
Mokre Nowe
domki
letniskowe
DOM KULTURY
ch
Fala
n
BPARiMR
ZS
Zduń
S
Grtorzelc
dzi ów
eńs
ki
Wierzbowa
Ru
Ba
a
zna
Boc
rz
yc
ka
na
cz
sk
aw
ko
wa
so sn a
kD
Sasankowa
RA
Burs
relo
wa
go
a
RADMAS
ZAKŁADY MIĘSNE
j
Mo
kie
Pr
nn
Ptasia
Dz
Tr
u
ro
Szla
W
ANÓ
skie
go
D
RA
ego
eśn
cza
Zaję nika
iko
Pas
Że
Bor
kow
ska
inn
wa
no
no
wa
zk
ow
a
iego
aL
owa
domki
letniskowe
Rod
z
Jagody
go
go
domki
letniskowe
ys
y
Ju
ra
n
si
au
Dn
Ekolog
Łuzy
Po
li
Sz
ia
ewsk
Wróbl
Leśnej
wa
Fiołko a
Bukow
n
Bie
Po
ra
row
ko
wa
dó
wn
iZ
nk
gie
iczna
domki
letniskowe
Run
Poligon
Bo
Bo
zk
az
Zb
ys
hó
wn
y
Kr
as
ień
sk
yc
domki
letniskowe
ER
li
Po
so sn a
so sn a
iał
Le
a
ow
ta
WET
inajki
Niezapom
Kalinowa
Hetmańska
Krucza
Jodłowa
ca
gd
ań
ięt
y
bip
iej
Po
d
j
kie
No
wo
wi
ejs
Ja
Bork
ows
ka
j
icza
go
naln
TE
kie
Róż
ew
skie
dow
ody
Dąb
Dz
domkiP śnej
ola
letniskowe
ny
c
ow
Jał
ZOLSKIE
BAGNO
ow
a
Wiewiórki
domki
letniskowe
domki
letniskowe
so sn a
go La
Skło
Osiedle
ArmiiKrajowej
k
te
ką
Ruda
RADZYMINEK
a
Cisow
ilec
Pa
rk
ow
a
a
Za
Nadrzeczna
Szlak Drugiej Linii Obrony
Babie
Gr
ab
Nast
rojo
Szcz wa
ęścia
Wo
domki
letniskowe
domki
letniskowe
GÓRKI RADZYMIŃSKIE
ioł
ięc
Jaworowa
ieg
o
ło
dy
jow
sk
o
kie
g
ies
So
b
j
kie
Jez
ior
ko
ws
PORĘBY
so sn a
om
Dz
wa
da cho
n
ra py
Ju e S
z
Sienk
iewicz
a
so sn a
now
ors
a
Poln
Pancerna
a
ow
yk
Pr
KOŹLICHY
Nadrzeczna
so sn a
mb
Koc
ha
Kom
u
NÓ
W
URZĄD PRACY
Szy
kieDergeniowa
o
so sn a
ŁĄKI
BORKOWSKIE
Wit
old
o
RETMARK
SKA
ŁĄKI
SIWKOWSKIE
kor
s
h Traw
Szumiącyc
Błękitna
ko
wa
. Si
domki
letniskowe
Grabowa
ska
ska
dla
Po
O
Sieraków
Borki
ni
Ka
rla
Teresińska
a
kow
Siw
Siw
so sn a
S
ŁĄKI
TRZCIAŃSKIE
ń
wia
Sło
wa
so
za
r zo
W
w
lakó
Maś
nkRydi zowa
ew
ic
cza
rsz
Po Świe
d
wa leśn
wiko
a
Boro
ŁĄKI
TERESIŃSKIE
ieg
W
iej
Głow
ackie
WE
Oliw
gen
ów
zak
szc
row
Dąb
ia
Żab
za
ej
kow
ej
tki
Stokro
zika
Rud
Rekreacyjna
rpie
Ska
a
Na
ow
ren
Mo
a
cz
aw
cych Tr
Ry
istr
wi
ło
Trzciana
domki
letniskowe
domki Siwek
letniskowe
Sie
yjna
a
ńsk
Ro
tm
inkow
a
eac
r
Rek
ow
a
aP
wa
Leszczyno
ska
domki
letniskowe
a
ńsk
ztela
Kas
ntó
w
nie
wsk
Kościelna
Szumią
rem
Cze
yza
Kościelna
Now
ń
wia
Sło
wa
cho
ka
esz
Kol. Nowe
Załubice
domki
letniskowe
ącik
Pa
rt
domki
letniskowe
inko
wa
acz
Law
end
na
yK
Cich
.M
Kości
el
Now
domki
letniskowe
gen
św. Stanisława BM
domki
letniskowe
domki
letniskowe
domki
letniskowe
tn
is
ier
ka
mi
Św
Łabędzia
ka
kow
a
Plażowa
MAZOWIECKA
iec
domki
letniskowe
Ba
ów
Osiedle Działek
Muzyk
Rekreacyjnych
"Niedźwiednia"
Nowe Załubice
Nasza
zow
MAZOWIECKA
Grądowa
Wolica
Ma
Wolicka
Narcyzowa
domki
letniskowe
wC
talionó Ma
K
Powiat
lsk ów
ich
ski
RAT-POL
Or
Bi ła
ał
eg
o
OMIŃ
WOŁ
Stare Załubice
domki
letniskowe
na
Kameral
iego
k
ows
Euzebii
domki
letniskowe
Po
d
c
iech
Wojc
so sn a
domki
letniskowe
lick
a
nie
domki
letniskowe
Bratnia
a
Gruntow
szy
domki
letniskowe
OPOLSKA
My
Wo
Ja
wo
ro
wa
Przystań
Motylkowa
Mirabelki
a
ow
ch
ze
Or
so sn a
ska
iec
yn
sz
My
UROCZYSKO
ROZRZUTEK
domki
letniskowe
so sn a
Le
yń
s
My
Myszyniec
so sn a
grz
Ze
domki
letniskowe niec
zy
domki
letniskowe
domki
letniskowe
a
Nar
domki
letniskowe
Dęby Mocarze
OPOLSKA
domki
letniskowe
No
wa
KA
Bu
g
Opole
Stacja
Uzdatniania
ich
Wody
hłopsk
Folwarczna
Piwna
Wakacyjn
Po
dŚ
wie
rka
m
i
towa
Bukie
Dę
domki bami
letniskowe
Dęby Mocarze
domki
letniskowe
ia
ska
Po
d
y
yń
so sn a
dąb
so sn a
h
Starycw
Dębó
nia
ro Partyzantów
W
grz
Ze
Flory
a
Stoczek
domki
letniskowe
OPO
LS
óln
so sn a
Aleksandrów
so sn a
Łos
Og
St
ar
Og
óln
a
domki
letniskowe
ow
a
Pogodna
ska
Zegrzyń
lic
a
Ogólna
ow
a
Str
aż
ac
ka
a
St
ze
zec
ańska
Bosm
Dęb
OPOLSKA
rąg
lica
Ok
ze
ror
ck
a
rą
g
Arciechów
ew
e
cz
Tęc
z
row
Orz
Bro
a
a
rsk
bro
wie
r or
Sta
domki
letniskowe
ia
ch
sa
Hu
Ka
pit
ań
sk
a
anc
Dąbrowa
Dąb
wa
No
Ci
Kolejowa
KIEGO
Baż
cka
Dą
sła
Ksi
wa
ąęc
IV
a
cjo
wa
mo
wit
a
row
ie
Ok
ady
Aka
Zie
Dąb
Wł
styn
Żw
cjo
wa
No
wa
Zie
lon
a
irk
ow
a
Aka
Popielarze
kolej towarowa
S
WRÓBLEW
Bug
Pa
tr
n
Kolo
kolej towarowa
ha
jow
a
m
Cic
Ko
le
a
ase
od L
ia P
D. Wito
R
sa
KA
iot
ów
iszn
Kró
lew
s
centrum
Zac
Sz
lac
h
Wy
ci
te
Bra
i
Skarg
a
rsk
oczyszczalnia
TURYSTYCZNY SZLAK ROWEROWY NA I LINIĘ POLSKIEJ OBRONY WARSZAWY
im. majora Stefana Waltera
Szlak długości 30 km koloru niebieskiego. Jego trasa
prowadzi przez: Aleksandrów, Łąki, Beniaminów, Rejentówka, Mokre, Zawady, Dybów Górki, Stary Dybów,
Emilianów, Rasztów, Kraszew Stary, Stary Janków,
Ciemne. Szlak zaczyna i kończy się w Radzyminie.
Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską.
Na szlaku znajdują się ciekawe obiekty historyczne i
przyrodnicze: m.in.: Pomnik Pomordowanych i Spalonych mieszkańców Radzymina w 1944 roku, niemiecki bunkier z II wojny światowej, carski fort w Beniaminowie, tablica upamiętniająca śmiertelne zranienie
majora Stefana Waltera czy malowniczą dolinę rzeki
Rządzy.
Szlak rozpoczyna się przed Kolegiatą Radzymińską
(węzeł szlaków) i biegnie razem ze szlakiem czarnym,
Drogą Golgoty Narodu Polskiego, w kierunku Cmentarza Żołnierzy Polskich 1920 roku. Przed odchodzącą
w lewo ulicą Norwida szlak skręca w prawo, w ulicę
gen. Stanisława Maczka, którą biegnie do jej końca.
Skręca w ulicę Nową, a po 80 m skręca w prawo, w
ulicę Batalionów Chłopskich. Po jej prawej stronie, przy
stacji ujęcia wody pitnej dla Radzymina, Pomnik Pomordowanych i Spalonych mieszkańców Radzymina w
1944 roku. Jedziemy ulicą Batalionów Chłopskich przez
dzielnicę Radzymina - Aleksandrów. Wjeżdżamy w las i
dalej jedziemy na wprost. Na pierwszym skrzyżowaniu
skręcamy w prawo. Przejeżdżamy przez przejazd kolejowy linii Tłuszcz - Legionowo. Przez łąki dojeżdżamy
do ściany lasu. Skręcamy w lewo i po opuszczeniu lasu jedziemy dalej przez łąki polną drogą. Dojeżdżamy
do drogi poprzecznej i słupa betonowego ze znakiem
szlaku. Jedziemy dalej drogą prosto, która za chwilę
łukiem skręca w lewo. Dojeżdżamy do mostu na rzece
Beniaminówce. Dalej jedziemy prosto przez las do drogi poprzecznej. Stąd można odbyć krótką wycieczkę do
niemieckiego bunkra z czasów II wojny światowej. Bez
znaków skręcamy w lewo i za przejazdem kolejowym
skręcamy również w lewo. Bunkier znajduje się przy
torach kolejowych około 300 m od przejazdu. Stąd
wracamy tą samą trasą na niebieski szlak. Jedziemy
prosto, mijając po prawej stronie zabudowania przysiółka Łąki. Dojeżdżamy do rozwidlenia dróg, gdzie
nasz szlak połączy się ze szlakami czerwonym im. kpt.
Stefana Pogonowskiego i żółtym. Stąd można odbyć
krótką wędrówkę do dębu króla Jana Kazimierza. W
tym celu należy skręcić czerwonym szlakiem w lewo.
Po około 300 m dojdziemy do dębu. Po powrocie do
rozwidlenia dróg jedziemy prosto do gospodarstwa
p. Dąbkowskich. Objeżdżamy go drogą gruntową. Po
około 200 m skręcamy w prawo i przez las dojeżdżamy do szosy asfaltowej Radzymin - Białobrzegi. Stąd
można odbyć wędrówkę do widocznego po prawej carskiego frontu w Beniaminowie. Przekraczamy szosę
i przez około 500 m jedziemy drogą leśną, po czym
skręcamy w prawo w drogę gruntową i przy parkingu
w lewo do zabudowy działkowej. Jadąc wśród zabudowy letniskowej, a później skrajem lasu dojeżdżamy do
drogi betonowej. Skręcamy w lewo. Przy leśnym parkingu, wraz ze szlakami niebieskim i czerwonym, skręcamy w prawo. Jedziemy przez
las do szosy asfaltowej Radzymin - Borki i skręcamy
w prawo. Około 250 m przed szosą Radzymin - Białobrzegi skręcamy w lewo i szeroką piaszczystą drogą
przez las jedziemy w kierunku letniskowej dzielnicy Radzymina - Rejentówki. Dojeżdżamy do szosy asfaltowej
Radzymin - Załubice. Przecinamy ją opuszczając szlak
czerwony, który skręca w prawo do Radzymina. Jedziemy prosto ulicą Rzeczną. Na rozwidleniu dróg, drogą
w lewo - skos, na drugim rozwidleniu drogą w prawo skos ulicą Sosnową. Na skrzyżowaniu dróg prosto do
wsi Mokre. We wsi, przy szlaku po prawej stronie głaz
z tablicą upamiętniającą śmiertelne zranienie majora
Stefana Waltera. Dojeżdżamy do szosy Radzymin - Kuligów. Szlak skręca w prawo, a przy kapliczce w lewo.
Drogą wśród zabudowań, a później przez pola, dojeżdżamy na skraj wsi Zawady do drugiej szosy Radzymin
- Kuligów. Przecinamy ją i jedziemy w prawo - skos do
wsi Dybów Górki i dalej prosto do starej szosy Warszawa - Białystok, następnie przez przejazd kolejowy. Za
przejazdem skręcamy w lewo i jedziemy przez Dybów
Stary i most na rzece Rządzy do końca drogi asfaltowej i dalej drogą polną. Od mostu na Rządzy można
odbyć ciekawą wędrówkę brzegiem rzeki, równolegle
do szlaku biegnącego skrajem jej doliny. Włączenie
do szlaku nastąpi wtedy w Kraszewie Starym. Przed
lasem sosnowym szlak skręca w prawo w ulicę Wąską.
Przed nami wieś Emilianów oraz wieś Rasztów. Skrzyżowanie z drogą asfaltową Radzymin - Klembów. Skręcamy w prawo i przez mosty na Rządzy dojeżdżamy
do Kraszewa Starego, przejeżdzając przez skrzyżowanie prosto do końca Kraszewa Starego, Za linią wysokiego napięcia skręcamy w prawo drogą gruntową i na
pierwszym skrzyżowaniu w lewo, obok gospodarstwa
z czerwonej cegły, przez las (lewą stroną). Na skrzyżowaniu polnych dróg prosto przez las. Rozwidlenie, droga odchodzi w lewo, a szlak prosto drogą asfaltową
do Jankowa Starego. Jedziemy przez Janków Stary do
skrzyżowania z szosą Radzymin - Wołomin. Szlak wiedzie prosto przez wieś Ciemne. Na łuku szosy w lewo
i następnie prosto przez wieś do Cmentarza Żołnierzy
Polskich 1920 roku w Radzyminie. Z cmentarza można
wrócić Drogą Golgoty Narodu Polskiego, szlakiem czarnym do centrum Radzymina.
polskich linii obronnych między Kraszewem i Helenowem. Po nieudanych atakach Polaków
15 sierpnia, została zdobyta nazajutrz rano przez
żołnierzy pułku wileńskiego.
KRASZEW
Wieś nad rzeką Rządzą położona bezpośrednio
przed I linią polskiej obrony. Z jej rejonu pod wieczór 13 sierpnia wyszło skuteczne natarcie bolszewików na Radzymin. Wieś została odbita z ich rąk
16 sierpnia, przez dwa bataliony grodzieńskiego
pułku.
rna
Cza
MOKRE
Wieś nad rzeką Rządzą, na I linii polskiej obrony.
Zdobyta przez bolszewików 13 sierpnia była w ich
rękach do południa 16 sierpnia. Ciężkie boje o wieś
15 i 16 sierpnia, zakończone zwycięstwem, prowadziły dwa pułki Strzelców Kaniowskich
- 28 i 29.
NADMA
Wieś nad rzeką Czarną, po prawej stronie szosy
z Warszawy do Radzymina, na przedpolu II linii polskiej obrony. Z jej rejonu 14 i 15 sierpnia, ataki przeprowadzał pułk nowogródzki ubezpieczając prawe
skrzydło pułku wileńskiego, który atakował Radzymin. Na wzgórzach w rejonie Nadmy rozmieszczone
były stanowiska polskiej artylerii.
RUDA
Wieś nad rzeką Rządzą, wzdłuż której przechodziła
I linia polskiej obrony. W rejonie wsi miało miejsce
jedno z pierwszych starć Polaków
z bolszewikami. W nocy z 12 na 13 sierpnia, bolszewicy przypuścili atak na broniących tego odcinka
żołnierzy 48 pułku, zdobywając kilka karabinów
maszynowych i biorąc jeńców.
W dalszych dniach uderzenia bolszewików, kierowały się głównie na wschód od polskich pozycji pod
Rudą.
WIKTORÓW
Wieś na przedmieściach Radzymina, na I linii polskiej obrony. W jej rejonie, pod wieczór
13 sierpnia, nastąpił pierwszy wyłom w obronie,
którym bolszewicy skutecznie zaatakowali Radzymin. Wieś została odbita z rąk bolszewickich wieczorem 15 sierpnia przez pułk grodzieński.
WÓLKA RADZYMIŃSKA
Wieś w gminie Nieporęt, na bezpośrednim przedpolu polskiej II linii obrony, która w jej rejonie załamywała się dostosowując swój bieg do ukształtowania piaszczystych wzgórz zmierzających do Strugi.
Rano, 14 sierpnia, oddziały bolszewickie zajęły wieś
i przekroczyły szosę Struga - Nieporęt wdzierając
się za II linię polskiej obrony aż po Kąty Węgierskie.
Był to największy
i najniebezpieczniejszy wyłom w polskiej obronie,
którym 15 sierpnia, bolszewicy planowali atak na
Warszawę. Dzięki śmiałym akcjom I batalionu
28 pułku oraz innym jednostkom 10 dywizji Strzelców Kaniowskich udało się, 15 sierpnia rano, zlikwidować ten wyłom i odbić Wólkę Radzymińską z rąk
bolszewików.
ZAWADY
Wieś nad rzeką Rządzą, która stanowiła I linię polskiej obrony. Tu nastąpił najwcześniejszy atak bolszewików na Radzymin. W nocy z 12 na
13 sierpnia i rano 13 sierpnia, zdobyli oni polskie
placówki i stanowiska karabinów maszynowych,
które znajdowały się w rejonie wsi, przed linią polskiej obrony na Rządzy. Wieczorem bolszewicy z
rejonu Zawad, podobnie jak i z innych miejsc nad
Rządzą, przepuścili zwycięski atak na Radzymin.
Odbicie Zawad z ich rąk nastąpiło wieczorem,
16 sierpnia.
SŁUPNO
Wieś przy szosie warszawskiej, na przedpolach linii polskiej obrony. Po odwrocie z Radzymina, wieczorem 13 sierpnia, koncentrowały się w niej oddziały 46 pułku. 14 sierpnia na skrzyżowaniu dróg
w Słupnie poległ jeden z najdzielniejszych żołnierzy Bitwy Warszawskiej, kapitan Ryszard Downar-Zapolski - dowódca I batalionu 85 pułku Strzelców Wileńskich. Rano 15 sierpnia, podczas ataku
na Radzymin, żołnierzom pomagała ludność Słupna rozbrajając i biorąc do niewoli bolszewików.
WYBRANE ZABYTKI ZNAJDUJCE SIĘ NA TERENIE GMINY
SZKOŁA KLASYCYSTYCZNA
Zbudowana w latach 1843-1844 wg projektu Antonio
Corazziego dla Instytutu Nauczycieli Elementarnych.
Plac pod budynek z dość dużym ogrodem podarował
dziedzic Krusenstern, sam zaś wielki dwupiętrowy
budynek murowany, zwany przez mieszczan
radzymińskich „gmachem” finansowało Ministerstwo
Oświaty Królestwa Polskiego. Kamień węgielny został
położony 6 lipca 1843 roku a cały gmach szkolny
został oddany do użytku we wrześniu 1845 roku.
Instytut Nauczycieli Elementarnych posiadał szkołę
oraz internat dla uczniów. Szkoła była najpierw
dwuletnia a później czteroletnia. Z grona dawnych
profesorów Instytutu należy wymienić ks. Józefa
Hollaka – prefekta szkoły, późniejszego biskupa
sejneńskiego, Baudouin de Courtenay, ojca słynnego
lingwisty - Jana urodzonego w Radzyminie uznanego
jest za jednego z ojców nowoczesnego językoznawstwa, twórcę kazańskiej szkoły językoznawczej i
prekursora praskiej szkoły fonologicznej oraz Juliana
Ochorowicza, którego zwłoki spoczywają na
miejscowym cmentarzu.
Obecnie siedziba II Liceum Ogólnokształcącego.
SZPITAL WOJSKOWY KLASYCYSTYCZNY
Budynek zaprojektowany przez Henryka Marconiego.
Wybudowany został w stylu neoklasycystycznym i
oddany do użytku w 1843 roku. Wojsko rosyjskie
przeznaczyło obiekt na szpital dla chorych żołnierzy.
W 1867 roku, po upadku Powstania Styczniowego
budynek zajęły rosyjskie władze powiatowe
przeniesione ze Stanisławowa. Od 1915 do 1918 roku
budynek zajmowały władze niemieckie. W 1918 roku
w budynku powstała siedziba starostwa powiatowego.
Po przegranej Wojnie Obronnej miejsce polskiego
starostwa powiatowego zajęło hitlerowskie
okupacyjne starostwo powiatowe. W 1944 roku obiekt
został opanowany przez żołnierzy I Batalionu 32
pułku piechoty Armii Krajowej. Po wycofaniu się
Rosjan i Armii Krajowej budynek zajęli Niemcy. Po
PODZIĘKOWANIA:
ks. prał. Stanisław Kuć
Zbigniew Piotrowski
Jan Wnuk
Hanna Grzelak
Anna Kotowska
wejściu do Radzymina oddziałów radzieckich
gospodarzem obiektu stało się komunistyczne
starostwo powiatowe.
W 1952 roku Radzymin przestał być siedzibą władz
powiatowych. Do 1992 roku w budynku mieścił się
internat Studium Wychowania Przedszkolnego.
Obecnie w budynku znajduje się siedziba Ośrodka
Pomocy Społecznej, Urzędu Stanu Cywilnego i
Wydziału Budownictwa Starostwa Powiatu
Wołomińskiego.
SZKOŁA ELEMENTARNA I PRZYTUŁEK DLA UBOGICH
Z 1779 ROKU
Fundacja księżnej Eleonory Czartoryskiej założona
przez proboszcza radzymińskiego ks. Kazimierza
Narbutta. Przytułek był pierwszym w mieście
obiektem o charakterze dobroczynnym. W 1797 roku,
kiedy Radzymin znalazł się pod rządami Austriaków
szkoła wraz z przytułkiem została rozwiązana. W
1818 roku, gdy Radzymin znajdował się w Królestwie
Polskim, właścicielka miasta, hrabina Teresa
Raczyńska z księdzem Maciejem Gutowskim proboszczem parafii reaktywowali szkołę i przytułek.
Przytułek miał charakter domu i jadłodajni dla osób
starszych.
Szkoła wraz z przytułkiem utrzymywana była przez
parafię do 1867 roku. Po upadku Powstania
Styczniowego, Rosjanie odebrali budynek spod dozoru
parafii i utworzyli szkołę ludową o rusyfikacyjnym
charakterze.
W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w budynku rozpoczęła swoje funkcjonowanie
szkoła powszechna II Rzeczypospolitej, która działała
do 1934 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w
budynku mieścił się internat Studium Wychowania
Przedszkolnego. Internat istniał do 1992 roku.
Obecnie w budynku znajduje się siedziba Towarzystwa
Przyjaciół Radzymina, Światowego Związku Żołnierzy
Armii Krajowej Obwód „Rajski Ptak” oraz koła
Polskiego Związku Wędkarskiego.