pobierz

PROGRAM PROFILAKTYKI
PRZEDSZKOLA
ORAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
MARCO POLO
WE WROCŁAWIU
Wrocław, 24 września 2015r.
1
Podstawa prawna:

Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół.

Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form
działalności wychowawczej, zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych
uzależnieniem

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie
ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001r.
Nr 61, poz. 624 z późn. zm.)

CEL I ZADANIA SZKOLNO - PRZEDSZKOLNEJ PROFILAKTYKI
Działalność edukacyjna naszej szkoły i przedszkola określana jest przez zestaw
programów nauczania i wychowania, program wychowawczy i program profilaktyki
dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów, wychowanków oraz potrzeb środowiska.
Nadrzędnym celem profilaktyki szkoły podstawowej i przedszkola jest chronienie ucznia
przed zagrożeniami na każdym poziomie jego rozwoju. Ponadto należy rozwijać u ucznia,
wychowanka
umiejętności nawiązywania kontaktu, usprawniać relacje interpersonalne.
Stwarzać uczniowi sytuacje podnoszące jego poczucie wartości, nakłaniać do pracy nad sobą,
wskazywać pozytywne wzorce.
Biorąc pod uwagę spostrzeżenia kadry dydaktycznej i specjalistów, motywy
negatywnych zachowań uczniów, a także czynniki sprzyjające tworzeniu dobrej sytuacji
wychowawczej szkoły i przedszkola należy przyjąć następujące kierunki działań
profilaktycznych:
A) dbać o bezpieczeństwo uczniów w szkole, przedszkolu i poza nimi
B) promować zdrowy styl życia
C) zapobiegać przemocy i agresji oraz stresowi
D) zapobiegać niepowodzeniom szkolnym i przedszkolnym
E) nieść pomoc uczniów z rodzin problemowych i w trudnej sytuacji materialnej
realizacja programów zdrowotnych (psychodietetyka)
F) wspierać dzieci 6-letnie m.in. z uwagi na obniżenie wieku szkolnego
2
OKREŚLENIE KWESTII I KRYTERIÓW SZKOLNO - PRZEDSZKOLNEGO
PROGRAMU PROFILAKTYKI
NA PODSTAWIE OCENY POTRZEB I ZASOBÓW SZKOŁY, PRZEDSZKOLA SKOMPONOWANO
PROGRAM PROFILAKTYKI OBEJMUJĄCY PONIŻSZE BLOKI TEMATYCZNE (OBSZARY ).
Psyche
Zdrowie
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo






Zapobieganie niebezpieczeństwom w szkole i w przedszkolu
Osłabienie czynników ryzyka
Wczesna interwencja w sytuacji zaistniałego ryzyka
Diagnoza zagrożeń i niebezpieczeństwa w szkole, przedszkolu
Zwiększenie samoświadomości uczniów, wychowanków co do niebezpieczeństwa i
zagrożeń
Zapobieganie zachowaniom agresywnym
3
Zdrowie




Zdrowe odżywanie
Mleko w szkole
Warzywa i Owoce w szkole
Profilaktyka uzależnień (klasy IV-VI)
Psyche




















Dbanie o wszechstronny rozwój dziecka i dobro uczniów, wychowanków,
Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów przez przeciwdziałanie
niepowodzeniom szkolnym
Motywowanie uczniów do nauki,
Wspieranie uczniów zdolnych oraz rozwijanie zainteresowań uczniów,
Wzmacnianie poczucia własnej wartości,
Rozwijanie samoświadomości i akceptacji siebie,
Rozwijanie pozytywnego myślenia,
Kształtowanie zachowań asertywnych, zapoznanie z podstawowymi informacjami na
temat asertywności,
Zaznajomienie z pojęciem: emocje, oraz ich rodzajami,
Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami,
Rozwijanie umiejętności wyrażania uczuć i przyznawania się do błędów,
Rozwijanie umiejętności współpracy, budowanie zaufania,
Przełamywanie onieśmielenia, współpraca i integracja
Kształtowanie odpowiedzialności za siebie i innych,
Rozwijanie postaw życzliwości, szacunku i zrozumienia,
Rozwijanie poczucia przynależności do rodziny, grupy, klasy, społeczności lokalnej,
Kształtowanie umiejętności rozumienia własnych ról społecznych,
Rozwijanie umiejętności odróżniania dobra od zła,
Kształtowanie poczucia tożsamości i przynależności do danego miejsca,
Kształtowanie pojęcia tolerancji
Metody pracy






Ankiety
Burza mózgów
Pogadanki, dyskusje
Warsztaty
Drama
Gry i zabawy
4
REALIZOWANE PROJEKTY W RAMACH PROGRAMU PROFILAKTYKI:
- JAK RADZIĆ SOBIE ZE STRESEM ( ZAŁĄCZNIK NR 1)
- URZECZYWISTNIANIE MARZEŃ, JAK DOTKNĄĆ GWIAZD? CZYLI WZMACNIANIE
POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI (ZAŁĄCZNIK NR 2)
- STOP DYSKRYMINACJI (ZAŁĄCZNIK NR 3)
- DBAMY O ZDROWIE
- BEZPIECZEŃSTWO W INTERNECIE (W RAMACH PROGRAMU „CHRONIMY DZIECI”)
- TYDZIEŃ TOLERANCJI (LISTOPAD)
ZADANIA PROFILAKTYCZNE
Zadania profilaktyczne nauczycieli szkoły i przedszkola.
•
•
•
•
•
informowanie na bieżąco wychowawców o niewłaściwym zachowaniu ich
wychowanków zarówno przez nauczycieli dyżurujących, jak pozostałych
nauczycieli i pracowników szkoły,
obserwacja zachowania uczniów w miejscach publicznych i zwracanie uwagi na
przejawy agresji, palenia papierosów, spożywania alkoholu czy niszczenia mienia.
wdrażanie do świadomego unikania zagrożeń oraz kształtowanie umiejętności
odmawiania i negocjacji,
natychmiastowa, zgodna ze Statutem Szkoły/Przedszkola reakcja na przejawy
agresji rówieśniczej, przemocy i zachowania dyskryminacyjne.
dawanie
przykładów
odpowiedzialności,
sumienności,
umiejętności
rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Zadania profilaktyczne wychowawców klasowych, grup przedszkolnych.
•
•
•
•
•
•
pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudności życiowych i rodzinnych,
uruchomienie akcji informacyjnej mającej na celu uświadomienie uczniom
możliwości zwrócenia się z problemem do konkretnej osoby w szkole:
wychowawcy, pedagoga, psychologa, dyrektora szkoły,
podnoszenie poziomu kultury osobistej uczniów - godziny wychowawcze
dotyczące zachowania się w stosunku do rówieśników, osób dorosłych,
w miejscach publicznych (kino, teatr, itp.),
współpraca z rodziną- inicjowanie spotkań mających na celu omawianie
problemów wysuwanych przez rodziców, np. wywiadówki profilaktyczne,
realizacja programów profilaktycznych dotyczących palenia tytoniu i picia
alkoholu, przeciwdziałania agresji , rozwijania umiejętności interpersonalnych,
wprowadzanie zajęć redukujących napięcie, relaksacyjnych, zajęć śródlekcyjnych,
organizacja koleżeńskiej pomocy w nauce,
5
•
•
•
kształtowanie postaw poszanowania mienia wspólnego, dbałości o estetykę klasy,
szkoły i otoczenia,
systematyczne informowanie rodziców o postępach w nauce i zachowaniu ich
dzieci,
pomoc w poznawaniu samego siebie i kształtowaniu pożądanego systemu
wartości.
Zadania profilaktyczne pedagoga szkolnego
•
•
•
•
pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
wprowadzanie zewnętrznych programów profilaktycznych
organizowanie pogadanek, prelekcji dla uczniów z udziałem policji, psychologa,
lekarza,
pedagogizacja rodziców.
Zadania profilaktyczne psychologa szkolnego
•
•
•
•
•
pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
indywidualna pomoc uczniom w rozwiązywaniu sytuacji trudnych,
organizowanie pogadanek, prelekcji i godzin wychowawczych dla uczniów,
psychoedukacja rodziców,
wsparcie nauczycieli.
EWALUACJA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Diagnozowanie potrzeb występujących w danej instytucji
Formułowanie celów – jakie efekty działań profilaktycznych można osiągnąć w
dłuższej perspektywie
Określenie zadań i metod – jakie realistyczne działania powinny być
przeprowadzone dla osiągnięcia tych celów i przy pomocy jakich metod
Rozpoznawanie zasobów potrzebnych do realizacji tych zadań
Pozyskiwanie środków finansowych dla realizacji programów profilaktycznych
Tworzenie zespołów potrzebnych dla realizacji programów profilaktycznych
Wdrażanie opracowanych projektów programów
Ocena realizacji – ustalenie wskaźników i sposobów rejestracji zmian
Aktualizacja programów
Program profilaktyki zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu…………………………
Zaopiniowany przez Radę Rodziców w dniu…………………………………………………...
Zaopiniowany przez Samorząd Uczniowski w dniu………………………..…………………...
6
ZAŁĄCZNIK NR 1
Jak radzić sobie ze stresem
Wprowadzenie do projektu. Idea projektu
Kształtowanie
umiejętności radzenia sobie ze stresem
zagrażającym
prawidłowemu
rozwojowi
psychicznemu
i fizycznemu u dzieci oraz eliminacja zachowań agresywnych
przy aktywnym treningu relaksacyjnym
Opis wybranego modelu i strategii
Model edukacji społecznej, strategia edukacyjna - pomoc
w
rozwijaniu
ważnych
umiejętności
psychologicznych
i społecznych. Model promocji zdrowia, strategia pozytywna,
skoncentrowana
na
zasobach
i
rozwoju
czynników
chroniących.
Cele główne programu
- rozwijanie samoświadomości o negatywnych skutkach stresu
i kształtowanie umiejętności radzenia sobie z nim,
- pomoc w samoakceptacji uczniów, rozwijanie wiary we
własne siły,
- integracja grupy,
-
wyeliminowanie
(ograniczenie)
agresji,
spowodowanej
nadmiernym stresem,
-
wyeliminowanie
spowodowanych
depresji
brakiem
i
załamań
umiejętności
psychicznych
radzenia
sobie
z emocjami oraz nasilonym stresem,
- kształtowanie umiejętności wyciszenia się i odprężenia
poprzez ćwiczenia relaksacyjne oraz jogę.
•
Cele szczegółowe
- uczeń wie co to stres i jak może się on objawiać,
- uczeń zna negatywne skutki stresu, ma świadomość o
chorobach jakie może wywołać przy dużym nasileniu i długim
czasie oddziaływania na organizm,
- uczeń zna metody radzenia sobie ze stresem, stara się
eliminować jego wpływ,
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan swojego
zdrowia i umysłu,
- potrafi wskazać sposoby uniknięcia stresu ,
- uczeń wierzy w swoje siły, zna swoją wartość,
- uczeń potrafi wskazać swoje mocne cechy i dobre strony,
- uczeń chce rozwijać swoje umiejętności,
- rozumie, że należy podejmować działania w kierunku
rozwijania swojej osobowości,
- zna pozytywne i negatywne czynniki jakie wpływają na
kształtowanie ich samych,
- uczeń wie co to agresja, przemoc i do czego prowadzi,
- zna metody radzenia sobie z agresją,
7
- potrafi argumentami bronić swoich przekonań i racji,
- wie, że w życiu zdarzają się zarówno porażki jak i sukcesy,
- potrafi znosić porażkę nie mając do siebie pretensji i żalu,
- potrafi reagować w sytuacjach zagrożenia w inny sposób niż
agresja,
- uczeń stara się pracować nad swoim umysłem aby
zminimalizować negatywne skutki stresu,
- uczeń potrafi krytycznie wskazać stan swojego narażenia na
stres,
- uczeń zna metody ćwiczeń relaksacyjnych i wyciszających,
- uczeń zdaje sobie sprawę, że mają one duży wpływ na
jasność i czystość umysłu,
-
uczeń
chętnie
podejmuje
działania
mające
zniwelowanie negatywnych skutków działania stresu.
Metody i formy pracy:
- praca w grupach
- praca indywidualna
- burza mózgów
- mapa myśli
- pogadanka
- dyskusja
- prace plastyczne
- ćwiczenia relaksacyjne i fizyczne
8
na
celu
ZAŁĄCZNIK NR 2
Urzeczywistnianie marzeń, jak dotknąć gwiazd? Czyli
wzmacnianie poczucia własnej wartości
Wprowadzenie do projektu. Idea projektu
Gwiazdy są tu symbolem marzeń, potrzeb i oczekiwań jakie ma
każdy uczestnik zajęć. Projekt skierowany jest do dzieci
w wieku 7-13 lat uczęszczających do wrocławskich szkół
i świetlic środowiskowych. Są to osoby, które w sposób
szczególny potrzebują pomocy w procesie kształtowania/
wzmacniania poczucia własnej wartości i wiary w siebie, swoje
możliwości.
Celem projektu
Takie skonstruowanie zadań, dzięki którym dzieci będą mogły
zrozumieć, jakie cechy i umiejętności są potrzebne do tego, by
dosięgnąć gwiazd, czyli skutecznie realizować swoje plany,
pomysły. Ma on także pomóc uczestnikom lepiej poznać siebie,
swoje wady i zalety, wykluczyć negatywne myślenie o sobie, o
innych, o przyszłości. Przede wszystkim jednak podstawowym
celem, jest to, by wychowankowie sami posiedli takie
kwalifikacje, które pozwolą im odkrywać siebie, obiecująco
patrzeć na świat i jego oferty, wierzyć w siebie, a w efekcie
tych doświadczeń – posiąść wysokie poczucie własnej
wartości. W związku z tym wychowankowie dowiedzą się
również wielu cennych informacji na temat własnych uczuć,
emocji. Obok wiedzy merytorycznej na ich temat posiądą
również praktyczne wskazówki na temat tego jak sobie z nimi
radzić. Oczekuje się, że dzieci po zakończeniu projektu będą
przejawiać większą samoświadomość, tolerancję względem
własnej osoby jaki i innych, będą szanować siebie, a także
asertywnie
bronić
swojego
zdania,
unikając
zachowań
agresywnych. Z kolei poczucie wewnętrznego spokoju i
umiejętność panowania nad emocjami, pozwoli im budować
wartościowe relacje interpersonalne, które opierają się na
szacunku i zrozumieniu względem drugiego człowieka. Zakłada
się również, że w trakcie trwania zajęć wychowankowie będą
mieli okazję osiągać równowagę psychiczną, będą zadowoleni
i dumni z podejmowanych przez siebie działań i aktywności,
dzięki
czemu
samopoczuciem
będą
i
charakteryzować
pozytywnym
się
uosobieniem.
dobrym
Dzięki
proponowanym zmianom jakość całego procesu nauczania, w
którym
uczestniczą
wychowankowie
znacznie
wzrośnie,
ulegnie poprawie, a w przyszłości oni sami będą lepiej radzić
sobie w życiu osobistym i zawodowym. Cele poszczególnych
9
bloków tematycznych przeplatają się ze sobą, dzięki czemu
treść wszystkich ćwiczeń pełni spójną całość. Program opiera
się na ćwiczeniach praktycznych, by były one łatwiejsze do
zapamiętania, ciekawsze, by pochłaniały więcej uwagi dzieci
jest, takie skonstruowanie zadań, dzięki którym dzieci będą
mogły zrozumieć, jakie cechy i umiejętności są potrzebne do
tego, by dosięgnąć gwiazd, czyli skutecznie realizować swoje
plany, pomysły. Ma on także pomóc uczestnikom lepiej poznać
siebie, swoje wady i zalety, wykluczyć negatywne myślenie o
sobie, o innych, o przyszłości. Przede wszystkim jednak
podstawowym celem, jest to, by wychowankowie sami posiedli
takie
kwalifikacje,
które
pozwolą
im
odkrywać
siebie,
obiecująco patrzeć na świat i jego oferty, wierzyć w siebie, a w
efekcie tych doświadczeń – posiąść wysokie poczucie własnej
wartości. W związku z tym wychowankowie dowiedzą się
również wielu cennych informacji na temat własnych uczuć,
emocji. Obok wiedzy merytorycznej na ich temat posiądą
również praktyczne wskazówki na temat tego jak sobie z nimi
radzić. Oczekuje się, że dzieci po zakończeniu projektu będą
przejawiać większą samoświadomość, tolerancję względem
własnej osoby jaki i innych, będą szanować siebie, a także
asertywnie
bronić
agresywnych.
Z
swojego
kolei
zdania,
poczucie
unikając
zachowań
wewnętrznego
spokoju
i umiejętność panowania nad emocjami, pozwoli im budować
wartościowe relacje interpersonalne, które opierają się na
szacunku i zrozumieniu względem drugiego człowieka. Zakłada
się również, że w trakcie trwania zajęć wychowankowie będą
mieli okazję osiągać równowagę psychiczną, będą zadowoleni
i dumni z podejmowanych przez siebie działań i aktywności,
dzięki
czemu
samopoczuciem
będą
i
charakteryzować
pozytywnym
się
dobrym
uosobieniem.
Dzięki
proponowanym zmianom jakość całego procesu nauczania, w
którym
uczestniczą
wychowankowie
znacznie
wzrośnie,
ulegnie poprawie, a w przyszłości oni sami będą lepiej radzić
sobie w życiu osobistym i zawodowym. Cele poszczególnych
bloków tematycznych przeplatają się ze sobą, dzięki czemu
treść wszystkich ćwiczeń pełni spójną całość. Program opiera
się na ćwiczeniach praktycznych, by były one łatwiejsze do
zapamiętania, ciekawsze, by pochłaniały więcej uwagi dzieci.
Projekt zawiera następujące bloki
Blok I:
tematyczne
Urzeczywistnianie
marzeń,
jak
dotknąć
gwiazd?
Czyli
wzmacnianie poczucia własnej wartości
Blok II:
Samoakceptacja, pewność siebie, czyli: jestem wartościowym
człowiekiem
10
Blok III:
Znam siebie i bronię swojego zdania. O asertywności
Blok IV:
Pozytywne myślenie drogą do sukcesu
Blok V:
Radość, złość, żal, czyli jak radzić sobie z emocjami
Blok VI:
Razem łatwiej, czyli współpracujemy, by osiągać nasze cele
Cele szczegółowe
Wychowanek:

zna swoje mocne i słabe strony, wie jak je konstruktywnie
wykorzystywać, planuje ich rozwój,

precyzuje
swoje
marzenia,
pragnienia,
cele,
zainteresowania, uczucia,

tworzy listę swoich marzeń, potrafi o nich mówić,

wie jakie cechy są pomocne podczas realizowania
marzeń,

jest
świadomy
swojej
wartości,
patrzy
na
siebie
pozytywnie,

wie, że jego los zależy od niego, nie jest skazany na
niepowodzenie,

wie, że każdy jest inny i niepowtarzalny.

akceptuje siebie i innych, dostrzega swoją wartość,

docenia i szanuje swoje mocne i słabe strony, oraz wady i
zalety innych,

akceptuje swój wygląd zewnętrzny,

wierzy we własne siły i możliwości,

jest dumny ze swoich osiągnięć,

wie, że ma prawo do wyrażania swojej odmienności,
próbuje ją wyrażać,

szanuje odmienność innych osób,

wypowiada się na temat przeszłości, teraźniejszości,
przyszłości,

wie czym jest asertywność,

rozpoznaje zachowania asertywne, uległe, agresywne,

zna cechy osoby asertywnej i przejawiającej zachowania
uległe,

wzmacnia przekonanie o własnej skuteczności i prawie
wyrażania siebie, swojego zdania,

wyraża swoje zdanie w sposób asertywny, zna prawa
asertywne,

zna swoje prawo do odmawiania innym osobom,

ma świadomość własnych praw,

wie jakie uczucia towarzyszą osobom, których prawa są
łamane,
11

potrafi nazywać swój nastrój, pokazywać uczucia przy
pomocy gestów i mimiki,

rozróżnia ocenę od opinii,

potrafi przyznać się do popełnionego błędu,

wie, jak ważne jest pozytywne myślenie w życiu człowieka,
podejmuje działania, które zwiększają jego pozytywną
energię,

wie, jakie działania, zachowania pozwalają uchronić od
negatywnego nastawienia do ludzi, świata, własnej osoby,

wie, jakie myśli działania, uczucia towarzyszą osobie,
która myśli pozytywnie/negatywnie,

pozbywa się strachu, negatywnych myśli,

wie co to są: emocje, uczucia,

rozpoznaje i wyraża swoje emocje,

opisuje
emocje,
które
towarzyszą
mu
w
różnych
sytuacjach,

wskazuje sytuacje, w których jest szczęśliwy/ smutny,

wie, dlaczego niektóre emocje są trudne, wie jak sobie z
nimi radzić,

wie, jak emocje wpływają na człowieka, jego zachowania i
działania,

rozumie, że każdy ma prawo do wyrażania uczuć na swój
własny sposób,

wie, czym jest złość i do jakich zachowań może
doprowadzić,

używa sformułowań, technik, które niwelują złość,

wie co się dzieje z człowiekiem gdy się złości,

wie jak on sam reaguje, gdy jest zły,

potrafi ustosunkować się do zachowań agresywnych,

potrafi
artykułować
swoją
złość,
bez
przejawiania
zachowań agresywnych,

wie, jak ważna jest współpraca,

bierze odpowiedzialność za siebie i innych,

wykazuje się życzliwości i zrozumieniem względem
innych,

darzy zaufaniem swoich kolegów/ koleżanki,

wie jakie cechy pomagają we współpracy a jakie
przeszkadzają.

podejmuje działania w celu zmiany własnych zachowań,
które mogą we współpracy przeszkadzać,

chętnie pomaga innym, wykazuje się zaangażowaniem,

przełamuje onieśmielenie i wstyd,

buduje relacje oparte na współpracy i zrozumieniu.
12
Metody
Oparte
na
praktycznej
działalności
praktyczne,
Słowna: pogadanka, wyjaśnienie, dyskusja,
Aktywizująca: burza mózgów, inscenizacje
Formy
Indywidualna, zbiorowa
13
uczniów:
zajęcia
ZAŁĄCZNIK NR 3
PROJEKT
„Stop DYSKRYMINACJI”.
„Nauka tolerancji sposobem na
zapobieganie dyskryminacji”
14
1.Działania w roku szkolnym 2015/2016 będą przyświecać idei walki z dyskryminacja
oraz krzewieniu wśród uczniów szeroko pojętej tolerancji.
Dzisiejsze czasy wymagają od każdego człowieka postawy otwartości na wszelkiego
rodzaju inności występujące w społeczeństwie. Coraz częściej nagłaśniane są w
mediach przejawy dyskryminacji, rozpoznawalne już wśród najmłodszych członków
społeczeństwa- w szkołach podstawowych, a przecież każdy chce, aby dzieci w
szkołach czuły się bezpieczne i akceptowane.
Na początku warto jest zastanowić się czym tak naprawdę jest dyskryminacja? W
literaturze istnieje wiele wyjaśnień tego pojęcia, najczęściej jednak podawane jest, iż
„dyskryminacja to wykluczenie społeczne, objawiające się poprzez traktowanie danej
osoby mniej przychylnie w porównywalnej sytuacji, ze względu na jakąś cechę np.
płeć, okres rozwojowy, niepełnosprawność, wyznawaną religię, światopogląd,
narodowość, rasę lub status społeczny etc.” Zjawisko to najczęściej rozpoczyna się
od dyskryminacji słownej, a kończy na przejawach przemocy wobec drugiego
człowieka. Dlatego też tak doniosłą rolę w kształtowaniu postaw
antydyskryminacyjnych odgrywamy my- dorośli; rodzice, nauczyciele i opiekunowie
dzieci. Od naszych nierozdzielnych działań zależy to, w jaki sposób zareaguje
dziecko spotykając się z dyskryminacją w swoim otoczeniu. Czy dziecko będzie
pozwalało na takie zachowanie i wyrażało postawę dyskryminacyjną, czy też będzie
protestowało widząc taką postawę wobec innych osób. Sposobem na zapobieganie
dyskryminacji wśród dzieci i młodzieży jest uczenie ich tolerancji. To bardzo ważne,
ponieważ umiejętność akceptowania różnic daje więcej możliwości w edukacji i
innych aspektach życia. Czynnikiem wspomagającym sukces w dzisiejszym świecie
jest umiejętność rozumienia i doceniania różnic. Tolerancja to nic innego, jak bycie
otwartym na różnice, jakie istnieją między ludźmi. Dotyczy ona osób, a nie
zachowań, jakie dane osoby wyrażają. Oznacza to, iż szanujemy człowieka takim jaki
jest, ale nie musimy tolerować jego zachowania, szczególnie jeśli owe zachowanie
jest nieakceptowane społecznie. Przykładem może być sytuacja w której druga
osoba kradnie lub jest agresywna, wtedy jak najbardziej wskazana byłaby
stanowczość oraz jasna i konkretna postawa negująca niewłaściwe postępowanie,
czego również należy uczyć dzieci. Tolerować to znaczy traktować innych w taki
sposób, w jaki sami chcielibyśmy być traktowani. Wydaje się to bardzo proste,
jednak trudno wprowadzić tę zasadę w życie, gdyż często zapomina się o tym
ważnym aspekcie.
W uczeniu dzieci tolerancji najważniejszą rolę odgrywa najbliższe otoczenie dziecka:
rodzina i szkoła. Powinniśmy pamiętać, iż najlepszym sposobem uczenia kogoś
tolerancji jest –„bycie tolerancyjnym”. To istotne, biorąc pod uwagę fakt, że dzieci
uczą się przez naśladownictwo. Największym działaniem szkoły jest dbanie o to, aby
dzieci czuły się w nim doceniane i szanowane. Poczucie własnej wartości oraz
szacunek do samego siebie powodują akceptację własnej osoby, co z kolei
15
przekłada się na akceptację innych ludzi. Na pierwsze miejsce wyłania się więc
uznanie do różnic występujących pomiędzy dziećmi, czemu służą między innymi
zabawy integracyjne , pogadanki z dziećmi, uczenie rozróżniania własnych emocji
oraz uczenie empatii.
2.Co zrobić, aby nauczyć dzieci bycia tolerancyjnym?:








Tolerancji warto z dziećmi rozmawiać. Można w tym celu sięgnąć do zabawek,
bajek i książek, by rozmawiać na przykładzie konkretnych bohaterów.
Zadbaj o różnorodność kontaktów , w którym dziecko będzie mogło poznać
inne środowiska, kultury etc.
Przywiązuj szczególną uwagę do tego w jaki sposób mówisz o różnicach.
Zwróć uwagę na to jakie filmy i programy ogląda dziecko, czy nie są one
nastawione na ośmieszanie różnic występujących między ludźmi.
W rozmowie z dzieckiem wyrażaj szacunek dla drugiej osoby.
Akceptuj i szanuj różnice występujące w obrębie własnej rodziny.
Zadbaj o to, aby dziecko akceptowało samego siebie, dopiero wtedy będzie
wyrażało akceptację w stosunku do innych.
Spraw, aby czuło się doceniane i szanowane.
Tolerancja jest nie tylko ważnym czynnikiem wychowania, który warto kultywować i
wspierać, jest również sposobem na zapobieganie szerzącej się wśród dzieci
dyskryminacji. Należy pamiętać, że dajemy przykład dzieciom własnym
zachowaniem i to czego nauczymy go w tym okresie będzie miało wpływ na jego
przyszłe postawy i ukształtowanie osobowości.
3.Cykliczne występujące tematy zajęć na poszczególnych przedmiotach mających za
zadanie oswajanie uczniów z pojęciami tolerancji i walki z dyskryminacja.
Pierwszy etap edukacyjny
"Nasze zalety i wady". Scenariusz zajeć dydaktyczno-wychowawczych dla klasy I-III
szkoły podstawowej
Cele:
- budowanie pozytywnego obrazu samego siebie,
- kształtowanie i doskonalenie wyrażania własnych emocji,
- rozwijanie umiejętności samooceny,
- integracja grupy.
16
Przewidywane osiągnięcia:
- uczeń ma poczucie własnej wartości,
- zna swoje słabe i mocne strony charakteru,
- próbuje zmienić swoje zachowanie,
- dostrzega różnice między ludźmi i akceptuje je.
Metody pracy:
- zabawy integracyjne,
- rozmowy w kręgu,
- metoda słowna, praca z tekstem,
- metoda działań praktycznych.
Formy pracy:
- zespołowa,
- indywidualna.
Pomoce dydaktyczne:
- książka (lub płyta) - Julian Tuwim - wiersze dla dzieci:
"Skakanka",
"Zosia Samosia",
"O Grzesiu kłamczuchu i o jego cioci",
"Spóźniony słowik",
"Dyzio marzyciel",
- kredki,
- kartony.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie. Zabawy integracyjne w kręgu.
- "Iskierka" przyjaźni" - wszyscy siedzą, trzymając się za ręce. Prowadzący mówi:
"Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech powróci do mych rąk" i lekko ściska dłoń
ucznia siedzącego po prawej stronie. Uczeń przekazuje "iskierkę" dalej, lekko
ściskając dłoń dziecka siedzącego obok.
17
- "Na powitanie niech wstaną dzieci, które .":
- lubią pić mleko,
- mają długie włosy,
- lubią czytać książki,
- mają niebieskie oczy,
- mają w domu zwierzątko itp.
2. Krótkie przedstawienie celu i treści zajęć.
Nauczyciel wymienia pozytywne i negatywne cechy charakteru:
ZALETY
- pracowitość
WADY
- lenistwo
- punktualność
- spóźnialstwo
- prawdomówność
- obrażalstwo
- koleżeństwo
- przechwalanie się
- zaradność
- lekceważenie
- kulturalne zachowanie
- kłamanie
- odpowiedzialność
- samolubstwo
3. Wypowiedzi uczniów. Każde z dzieci wymienia swoją jedną zaletę i jedną wadę
charakteru.
Nauczyciel pyta: "Czy łatwiej jest mówić o swoich zaletach, czy wadach?"
4. Nauczyciel czyta lub odtwarza z płyty wybrane teksty wierszyków dla dzieci J.
Tuwima związane z tematem zajęć. Na bieżąco, po każdym przeczytanym utworze,
uczniowie wspólnie z nauczycielem wyszukują pozytywne i negatywne cechy
charakteru przedstawionych postaci (Załącznik nr 1).
5. Dzieci wracają do ławek i rysują na przygotowanych kartonach wybranego
bohatera z przeczytanych wierszyków. Wykonane obrazki utworzą książeczkę
klasową pt.: "Wiersze J. Tuwima - oczami dzieci" (Załącznik nr 2).
6. Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel przekazuje dzieciom, że poznanie i rozwijanie zalet pozwala uwierzyć w
siebie, ułatwia pokonywanie trudności, nawiązywanie pozytywnych kontaktów z
rówieśnikami i pomaga osiągać w życiu sukcesy. Każdy powinien pracować nad
18
swoim charakterem, pokonywać swoje słabostki i wady, by codziennie stawać się
lepszym człowiekiem i wzorem do naśladowania.
Rozmowa ma zachęcać i mobilizować dzieci do pracy nad własnym zachowaniem.
7. Podziękowanie uczniom za aktywny udział w zajęciach.
Załącznik nr 1
O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci
- Wrzuciłeś, Grzesiu, list do skrzynki, jak prosiłam?
- List, proszę cioci? List? Wrzuciłem, ciociu miła!
- Nie kłamiesz, Grzesiu? Lepiej przyznaj się, kochanie!
- Jak ciocię kocham, proszę cioci, że nie kłamię!
- Oj, Grzesiu, kłamiesz! Lepiej powiedz po dobroci!
- Ja miałbym kłamać? Niemożliwe, proszę cioci!
- Wuj Leon czeka na ten list, więc daj mi słowo.
- No, słowo daję! I pamiętam szczegółowo:
List był do wuja Leona,
A skrzynka była czerwona,
A koperta, no, taka. tego.
Nic takiego nadzwyczajnego,
A na kopercie - nazwisko
I Łódź i ta ulica z numerem,
I pamiętam wszystko:
Że znaczek był z Belwederem,
A jak wrzucałem list do skrzynki,
To przechodził tatuś Halinki,
I jeden oficer też wrzucał, Wysoki - wysoki,
Taki wysoki, że jak wrzucał, to kucał,
I jechała taksówka i powóz.
I krowę prowadzili i trąbił autobus,
I szły jakieś trzy dziewczynki,
Jak wrzucałem ten list do skrzynki.
Ciocia głową pokiwała,
Otworzyła szeroko oczy ze zdumienia:
- Oj, Grzesiu, Grzesiu!
- Przecież ja ci wcale nie dałam
- Żadnego listu do wrzucenia!...
Zosia Samosia
19
Jest taka jedna Zosia,
Nazwano ją Zosia - Samosia,
Bo wszystko
"Sama! sama! sama!"
Ważna mi dama!
Wszystko sama lepiej wie,
Wszystko sama robić chce,
Dla niej szkoła, książka, mama
Nic nie znaczą - wszystko sama!
Zjadła wszystkie rozumy,
Więc co jej po rozumie?
Uczyć się nie chce - bo po co,
Gdy sama wszystko umie?
A jak zapytać Zosi:
- Ile jest dwa i dwa?
- Osiem!
- A kto był Kopernik?
- Król!
- A co nam Śląsk daje?
- Sól!
- A gdzie leży Kraków?
- Nad Wartą!
- A uczyć się warto?
- Nie warto!
Bo ja sama wszystko wiem
I śniadanie sama zjem,
I samochód sama zrobię,
I z wszystkim poradzę sobie!
Kto by się tam uczył, pytał,
Dowiadywał się i czytał,
Kto by sobie głowę łamał,
Kiedy mogę sama, sama!
- Toś ty taka mądra dama?
A kto głupi jest?
- Ja sama!
Skakanka
"Żeby kózka nie skakała,
Toby nóżki nie złamała".
Prawda!
Ale gdyby nie skakała,
Toby smutne życie miała.
20
Prawda?
Bo figlować - bardzo miło,
A bez tego - toby było
Nudno...
Chociaż teraz musi płakać,
Potem będzie znowu skakać!
Trudno!
Więc gdy cię dorośli straszą,
Że tak będzie, jak z tą naszą Kozą,
Najpierw grzecznie ich wysłuchaj,
Potem powiedz im do ucha
Prozą:
"A ja znam może dwadzieścia innych kózek, co od rana do wieczora skakały i
zdrowe są, i wesołe, i nic im się nie stało, i dalej skaczą! Grunt, żeby się nie bać! Tak
skakać, żeby się nic nie stało! Bo inaczej, co by za życie było? Prawda?" I skacz, ile
ci się podoba. Niech dorośli zobaczą, jak się to robi!
Spóźniony słowik
Płacze pani Słowikowa w gniazdku na akacji,
Bo pan Słowik przed dziewiątą miał być na kolacji,
Tak się godzin wyznaczonych pilnie zawsze trzyma,
A już jest po jedenastej - i Słowika nie ma!
Wszystko stygnie: zupka z muszek na wieczornej rosie,
Sześć komarów nadziewanych w konwaliowym sosie,
Motyl z rożna, przyprawiony gęstym cieniem z lasku,
A na deser - tort z wietrzyka w księżycowym blasku.
Może mu się co zdarzyło? może go napadli?
Szare piórka oskubali, srebrny głosik skradli?
To przez zazdrość! To skowronek z bandą skowroniątek!
Piórka - głupstwo, bo odrosną, ale głos - majątek!
Nagle zjawia się pan Słowik, poświstuje, skacze...
Gdzieś ty latał? Gdzieś ty fruwał? Przecież ja tu płaczę!
A pan Słowik słodko ćwierka: "Wybacz, moje złoto,
Ale wieczór taki piękny, ze szedłem piechotą!"
Dyzio marzyciel
Położył się Dyzio na łące,
Przygląda się niebu błękitnemu
I marzy:
"Jaka szkoda, że te obłoczki płynące
21
Nie są z waniliowego kremu...
A te różowe Że to nie lody malinowe...
A te złociste, pierzaste Że to nie stosy ciastek...
I szkoda, że całe niebo
Nie jest z tortu czekoladowego...
Jaki piękny byłby wtedy świat!
Leżałbym sobie, jak leżę,
Na tej murawie świeżej,
Wyciągnąłbym tylko rękę
I jadł... i jadł... i jadł..."
Drugi etap edukacyjny
Język polski
Wprowadzanie słownictwa objaśnianie pojęć:
 dyskryminacja, tolerancja, homofonia, szowinizm,
 równość rasowa, równość płci
 szacunek, miłość, przyjaźń, braterstwo, walka
 rodzinna
 różnice kulturowe(ich znaczenie dla rozwoju świata)
 solidarność
 bezpieczeństwo, opieka
 kraj, międzykulturowość
Wychowanie fizyczne
 zaznajomienie z dyscyplinami i osiągnięciami para olimpijczyków.
 historia sportu (igrzyska Olimpijskie)
 różnice w osiąganych rekordach ze względu na kulturę
 kobiety w sporcie
 zajęcia ,,w skórze sportowca sprawnego inaczej,,
Historia


wpływ kolonializmu na rozwój świata, przemysłu, kultur krajów podbitych
działania kobiet i ich rola społeczna w kontekście historycznym
22
23