Podejmowanie decyzji

SCENARIUSZ ZAJĘĆ
Moduł I - Podejmowanie decyzji
Autor scenariusza: Aneta Gąsiewska
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
Moduł I – Podejmowanie decyzji
Autor scenariusza: Aneta Gąsiewska
Cel zajęć:
Uczniowie poznają czynniki obiektywne i osobowościowe wpływające na proces decyzyjny.
Uczestnicy: uczniowie biorący udział w projekcie.
Realizatorzy: nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy z poszczególnych szkół biorących udział
w projekcie.
Metody: ćwiczenia, dyskusja
Czas trwania zajęć: 45 min.
Materiały: kartki, długopisy
Wprowadzenie teoretyczne do tematu – informacje dla prowadzącego
Decyzja – to wybór jednej możliwości spośród co najmniej dwóch opcji. Samo dokonanie
wyboru nie oznacza jeszcze podjęcia działania, ponieważ do tego potrzebna jest skuteczna
motywacja oraz obiektywne możliwości realizacji decyzji. Podejmowanie decyzji to złożony
proces poznawczy, na który wpływ mają elementy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne a
także wiedza i doświadczenie decydenta jak i czynniki kontekstualne. Szczególną role
odgrywają również takie zmienne indywidualne jak: temperament czy też osobowość
decydenta. Odkładamy decyzje, ponieważ wybory nas kosztują. Z tego samego względu
unikamy podejmowania decyzji, starając się, w miarę możliwości zrzucić ten ciężar z nas
i przerzucić odpowiedzialność za wybór na kogoś innego. Niełatwo podjąć decyzję osobistą
i niezależną, niełatwo jest także ją wyrazić. Głębia osoby dąży do ukrywania się w
anonimowości grupy. Podjęcie decyzji wymaga kosztów, ponieważ kosztuje nas
samookreślenie siebie.
Warsztaty
Na początek prowadzący zadaje pytanie: Co powoduje że człowiek podejmuje
odpowiedzialne, dobre decyzje w trudnej sytuacji? Zapisuje podawane propozycje na tablicy.
Prowadzący powinien tak moderować przebieg dyskusji aby pojawiły się tam takie
wyznaczniki jak: poczucie własnej skuteczności, pozytywna samoocena, wiedza oraz
umiejętności komunikowania się.
I. Ćwiczenie
Prowadzący dzieli uczestników na dwie grupy.
Grupa pierwsza otrzymuje polecenie: Zapisz wszystkie możliwe pomysły, zachowania, słowa
których użyjesz, żeby powstrzymać swojego przyjaciela od prowadzenia samochodu w
sytuacji, kiedy chory: ma wysoką temperaturę powyżej 38°C, zawroty głowy, nie może
utrzymać równowagi, ciężko oddycha i ma wysoki puls.
Grupa druga otrzymuje polecenie: Zapisz wszystkie możliwe pomysły, zachowania, słowa
których użyjesz, żeby powstrzymać swojego przyjaciela od prowadzenia samochodu w
sytuacji, kiedy jest pod wpływem alkoholu.
Prowadzący prosi lidera każdej z grup do prezentacji prac, grupa pomaga liderowi.
Następnie prowadzący podsumowuje ćwiczenie. Zadaje pytanie: Które z zadań jest łatwiejsze
do wykonania, co sprzyjało, co utrudniało wykonanie zadania. Co takiego powoduje, że
zajmujemy się osobą chorą i o jej bezpieczeństwo się troszczymy? Co utrudnia takie
zachowanie wobec osoby pod wpływem alkoholu? Jakie czynniki sprzyjają podjęciu decyzji o
interwencji wobec osoby pod wpływem alkoholu?
II. Ćwiczenie
Prowadzący prosi, aby każdy z uczestników zapisywał odpowiedzi zgodnie z poleceniami:
pomiędzy poleceniami należy dać uczestnikom czas na odpowiedź
1. Przypomnij sobie sytuację albo zdarzenie z przeszłości, które miało dla Ciebie
niekorzystny przebieg (dla ułatwienia nadaj jej tytuł).
2. Zanotuj, co myślałeś o sobie w trakcie tego zdarzenia.
3. Odpowiedz sobie na pytania:
a. czy to było pomocne dla Ciebie w tej sytuacji?
b. czy wpłynęło pozytywnie na Twoje uczucia, poziom stresu, samoocenę,
zachowanie, stosunki z innymi?
4. Jeśli Ci to nie pomagało, to czemu o sobie myślałeś w ten sposób?
5. Spróbuj sformułować alternatywny komunikat - przeciwny do tych które dałeś sobie,
który byłby pomocny w takiej sytuacji.
Podsumowanie: Sposób myślenia o sobie, samoocena, doświadczanie w różnych, trudnych
sytuacjach, przyglądanie się własnym strategiom, sprzyja kształtowaniu umiejętności
podejmowania decyzji.
III. Ćwiczenie
Prowadzący prosi aby każdy z uczestników posłuchał polecenia i zapisał na kartce:
1. Zrób listę rzeczy, których pragniesz. Postaraj się zapisać co najmniej 15 stwierdzeń.
Nie zastanawiaj się, nie cenzuruj tego co piszesz. Jeśli przychodzą Ci do głowy myśli
negatywne, np.: „nie mogę sobie na to pozwolić” lub „to niemożliwe”, to odnotuj to
ale kontynuuj swą listę.
2. Przeczytaj listę i zastanów się, jaki jeden mały krok musiałbyś zrobić dziś, żeby
przybliżyć się do realizacji planów i pragnień – zapisz obok każdego z pragnień.
3. Następnie na skali od 1 do 5 określ jak bardzo realny jest ten krok. Prowadzący
zapisuje skalę na tablicy.
1. 20% realne
2. 40% realne
3. 60% realne
4. 80% realne
5. 100% realne
Następnie prosi uczniów, którzy są chętni, aby podzielili się wybranymi pragnieniami.
Prowadzący omawia z nimi „małe kroki”, np.:
Pragnienie: „Pragnę jeździć konno”
Krokami będzie: znaleźć blisko stadninę (internet) – realne na 5, sprawdzić cenę – realne na
5, pojechać i zobaczyć – realne na 3. (Prowadzący może dopytywać np.: Jak to zrobisz, kiedy
to możliwe, do kogo zadzwonisz, pojedziesz sam czy z kimś? Jak z kimś, to po co?
Jeżeli pragnienie będzie sformułowane zbyt ogólnie np. „Pragnę być szczęśliwa”, prowadzący
powinien dopytać „A co to jest dla Ciebie bycie szczęśliwą. Po czym poznasz, że jesteś
szczęśliwa?
Podsumowanie
Ogólne, niesprecyzowane cele, mają niewielką szansę na realizację. Trudno mieć poczucie
własnej skuteczności w ich realizacji. Nie doceniamy znaczenia „małych kroków” a to one
mogą być źródłem sukcesów i motorem kolejnych działań.
Listę pragnień uczniowie zabierają ze sobą planując zrobienie jednego kroku, który przybliży
ich do realizacji jednego z zapisanych pragnień.
IV. Omówienie i podsumowanie warsztatu
Prowadzący zadaje pytanie grupie. Po co były te ćwiczenia? Na tablicy zapisuje: Co
zyskujemy, co tracimy podejmując decyzje indywidualne, trudne, ryzykowne? Zapisuje zyski
i straty z podejmowania decyzji. Warto z uczestnikami omówić uczucie strachu oraz presję
czasu jako czynnik wpływający na podejmowanie decyzji. Strach przez zaangażowaniem,
strach przed określeniem się, strach przed pomyłką, strach przed pokazaniem twarzy, strach
przed działaniem, strach przed wyborem, strach przed byciem sobą. Strach czyni ślepymi
kanały rozeznawania, unieruchamia mechanizm podejmowania decyzji. Pod wpływem
strachu spojrzenie, rytm serca, równowaga przestają być tym, czym powinny być, przestają
działać tak, jak powinny działać. Środowisko ulega zaburzeniu, wybór zaś się marnuje. Być
może przy dokonywaniu dobrego wyboru najbardziej liczy się odwaga, być może nasze
decyzje nie są najlepiej trafione, ponieważ zabrakło nam odwagi przy ich podejmowaniu.
Odwagi, by się zaangażować w coś i odwagi, by się pomylić (to najlepsza gwarancja tego, by
się nie pomylić), odwagi, by wybrać, odwagi, by żyć. Strach paraliżuje duszę. I przeciwnie,
odwaga wyboru w sposób zdecydowany i jasny jest tym, co naznacza człowieka jako takiego,
nadaje mu godność i osobowość. Nie ma lepszej szkoły stawania się człowiekiem jak
umiejętność wyboru. Należy dokonywać wyborów. Każdy wybór zawiera w sobie element
mechanizmu zegara, ograniczony czas, który wyznacza koniec etapu. Kiedy wahamy się,
zatrzymujemy się, odsuwamy decyzję. Pozwalamy, by czas uciekał. Pozwalamy, by życie
uciekło. Zegar natomiast idzie do przodu i życie także. Ostatni odpowiedni moment dla
podjęcia decyzji przybliża się, nadchodzi, mija. Zegar wyznacza czas i tracimy możliwość
wyboru.
Materiał dodatkowy
Co biorę pod uwagę kiedy podejmuję przemyślaną decyzje?