Do pobrania wykład Prof.dr hab. n med Andrzej Stankiewicz

CO NOWEGO W SUPLEMENTACJI DIETY
W AMD
Prof.dr hab. n med Andrzej Stankiewicz
Prezes Stowarzyszenia AMD
Warszawa 16.11.2013
LUDZKIE OKO
PRAWIDŁOWA SIATKÓWKA
ROZLEGŁE ZMIANY W PLAMCE
CO TO JEST AMD?
• AMD to choroba zwyrodnieniowa siatkówki
doprowadzająca do pogorszenia centralnej ostrości
wzroku w wyniku uszkodzenia fotoreceptorów. Postać
sucha – 85% chorych, wysiękowa – 15% chorych. Jest
to główna przyczyna prawnej ślepoty na świecie.
• Na AMD choruje na świecie ponad 60 milionów osób, w
Polsce 1,2 – 1,5 miliona.
• Do 2020 roku liczby te się podwoją!
EPIDEMIOLOGIA AMD
• Obok DME, AMD to najpoważniejsza nieodwracalna przyczyna znacznego
ograniczenia funkcji wzrokowej w krajach wysokorozwiniętych
• W Polsce spośród ponad 1,2 mln ludzi chorujących na AMD, większość nie
jest tego świadoma
• Na świecie choroba dotyczy ludzi zwłaszcza starszych po 60-70 roku życia,
głównie w krajach wysokorozwiniętych.
• Wie jest jednym z głównych czynników rozwoju AMD. W populacji po 85 roku
życia AMD dotyczy 70% ludzi, w większości kobiet.
Oprócz czynników genetycznych /AMD w rodzinie/, czynniki środowiskowe w
tym i nieprawidłowe odżywianie jest główną przyczyną rozwoju AMD.
CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU AMD
• Wiek – po 60rż ryzyko niemal podwaja się z każdą kolejną dekadą życia
• Kobiety częściej chorują na AMD niż mężczyźni
• Rasa biała jest bardziej narażona na AMD niż inne rasy
• Nieprawidłowa dieta szczególnie otyłość, nadmiar węglowodanów i
tłuszczów sprzyja rozwojowi cukrzycy w tym DME i AMD
• Silne narażenie na ekspozycję światła UV i światło słoneczne przyspiesza
AMD
• Inne czynniki środowiskowe i choroby sercowo - naczyniowe
• Palenie tytoniu
• Czynniki genetyczne – wywiad rodzinny
OBJAWY ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ZMIAN W PLAMCE
• Krzywienie obrazu centralnego, zwłaszcza linii prostych
• Pogorszenie ostrości wzroku
• Centralny ubytek w polu widzenia
LECZENIE AMD
• Postać sucha
• Nie ma możliwości leczenia
• Profilaktyka witaminowa we wczesnych stadiach opóźnia rozwój
choroby w przypadku regularnego stosowania
• Postać wysiękowa
• Podanie inhibitorów VEGF do komory ciała szklistego w formie iniekcji
doszklistkowej – stabilizacja ostrości wzroku, rzadziej poprawa widzenia
• Profilaktyka witaminowa opóźnia rozwój choroby w przypadku
regularnego stosowania
JAK SUPLEMENTOWAĆ
• Wybieramy suplementy
zawierające składniki najlepiej
przyswajalne, o składzie zgodnym
z naszą najlepszą wiedzą
kliniczną
• Ze względu na liczne
nieprawidłowości w produkcji,
zwłaszcza wykrywane u
mniejszych producentów,
deklarowany skład może różnić
się od rzeczywistego
NAUKOWE PODSTAWY SUPLEMENTACJI
•
Badania AREDS I i AREDS II /składniki wykorzystywane w tych badaniach dostarczyła
firma B – L/– w sumie ponad 8000 pacjentów, podzielonych na 4 grupy
•
Pacjenci otrzymywali same antyoksydanty /1 grupa/, antyoksydanty+luteina/zeaksantyna
/2 grupa/, antyoksydanty+kwasy Omega 3 /3 grupa/, i wszystkie wymienione /4 grupa/
•
Antyoksydanty: Vit C500mg, Vit E 400 UI, beta-karoten 15 mg,cynk 25 i 80 mg
•
Badanie ALIENOR – 671 pacjentów z AMD, u których oceniano związek chorób oczu z
czynnikami żywieniowymi na podstawie oznaczeń parametrów osoczowych i oszacowania
podaży czynników odżywczych w diecie.
•
WNIOSKI: Suplementacja antyoksydantami, mikroelementami, kwasami Omega
spowalnia postęp suchego AMD
•
Właściwe odżywianie /obecność w diecie w/wym substancji/ ogranicza postęp AMD i jego
agresywny rozwój
WITAMINY
• Wit. C – silny antyoksydant w środowisku wodnym, udział w odbudowywaniu
wit. E
• Wit. E – bardzo silny antyoksydant w środowisku tłuszczowym – ochrona
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKNT) błon komórkowych
fotoreceptorów
• Wit. A – jej obecność w suplementach diety kontrowersyjna , w nadmiarze
może być szkodliwa ponieważ stanowi element budulcowy dla lipofuscyny,
tworzącej druzy. Obecnie nieobecna w podstawowej suplementacji
MINERAŁY
• Cynk – koenzym enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (enzym
antyoksydacyjny)
• Selen – odgrywa istotną rolę, choć do końca nie wiemy jaką. Jego duża
suplementacja może być niebezpieczna ponieważ pierwiastek ten w
nadmiarze wykazuje działanie prooksydacyjne zamiast zamierzonego
antyoksydacyjnego. Został wyłączony z badań AREDS - II
• Miedż – niezbędny składnik wielu układów enzymatycznych biorących udział
w procesach antyoksydacyjnych, ale rola nie do końca poznana
• Mangan - ? Podobnie jak miedż, rola nie do końca poznana.
LUTEINA I ZEAKSANTYNA ??
• Luteina, zeaksantyna oraz mezozeaksantyna (metabolit luteiny) – jedyne
substancje antyoksydacyjne wykryte w plamce oka ludzkiego
• Budują barwnik żółty siatkówki – stąd nazwa plamka żółta.
• Bardzo silne właściwości antyoksydacyjne
• Filtry światła niebieskiego.
• Ostatnio podważa się ich rolę w działaniu protekcyjnym w AMD, choć
dalej podnosi ważność dla funkcjonowania plamki.
KWASY OMEGA-3 – ICH ROLA METABOLICZNA
•
DHA – kwas dokozaheksaenowy
•
1.Rola budulcowa – ponad 50% wolnych WNTK obecnych w błonach komórkowych
czopków i pręcików stanowi DHA
•
2. Rola ochronna – zmniejsza obszar uszkodzenia siatkówki w przebiegu niedokrwienia i
niedotlenienia, stanowi ochronę antyoksydacyjną, przyspiesza eliminację resztek
lipidowych z nabłonka barwnikowego siatkówki, tym samym zmniejsza ilość odkładanej
lipofuscyny
•
EPA – kwas eikozapentaenowy
•
1. Poprawia funkcje śródbłonka naczyń
•
2. Działa przeciwzapalnie w obrębie śródbłonka naczyń
•
3. Hamuje rozpoczęcie angiogenezy
ZAPOTRZEBOWANIE NA KWASY OMEGA - 3
Wytyczne europejskie dotyczace dziennych dawek kwasów Omega-3 u
pacjentów z AMD
1.
W 2010 r. francuska Agencja ds. Bezpieczenstwa Żywnosci
opublikowała zalecane spożycie kwasów tłuszczowych w profilaktyce
AMD: 250 mg / dzień zarówno EPA i DHA (t.j. Suma EPA + DHA = 500
mg/dzień)
2.
Polska norma: 1 gram wielonienasyconych kwasów tłuszczowych
omega-3 na dobę, a w grupie osób podwyższonego ryzyka zwiększenie
podaży kwasów DHA i EPA do 1,5 grama na dobę.
OPTYMALNY SKŁAD SUPLEMENTU
• MUSZĄ BYĆ:
• Witaminy:
OPCJONALNIE:
Selen, mangan i miedz
• Vit. E 30-60 mg
• Vit. C 60-250 mg
• Mikroelementy:
• Wit. A
• Beta - karoten / nie u nałogowych
palaczy tytoniu/
• Cynk 10-15 mg
• Kwasy Omega-3
DHA 0,4 - 0,6 mg
• EPA ?? – brak rekomendacji UE
• Luteina i zeaksantyna ?? – brak
rekomendacji UE
• Glutation ?? – brak rekomendacji
UE
• Resweratrol – ostatnie doniesienia
sugerują korzystny wpływ na
hamowanie rozwoju wysiękowego
AMD.
UZUPEŁNIENIE SUPLEMENTACJI O TROXERUTIN
•
Podstawy: większość chorych na AMD jest obciążonych zaburzeniami krążenia ogólnego
•
Trokserutyna w dużych dawkach poprawia warunki przepływu krwi przez naczynia
•
Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego i po 2-3 godz. osiąga najwyższe stężenie
w osoczu utrzymując się długo w organizmie
•
Szczególnie wskazana w leczeniu zaburzeń krążenia żylnego, retinopatii cukrzycowej i
innych naczyniowych uszkodzeniach siatkówki, nadmiernej przepuszczalności naczyń
włosowatych, krwawieniach do siatkówki i ciała szklistego, zakrzepach i wylewach.
•
Dawkowanie: doustnie początkowo 1,8 – 4g na dobę, dawka podtrzymująca wynosi 330900 mg na dobę.
•
Przeciwwskazania: nie należy stosować łącznie z sulfonamidami
WYTYCZNE KOMISJI EUROPEJSKIEJ /EU/
• 25.Maja 2012 r w Official Journal of European Union, str L
136/1
• COMMISSION REGULATION /EU/ No 432/2012 of 16 May 2012
• Została zamieszczona lista dozwolonych związków w żywności i
innych środkach, które podawane mają wpływ na redukcję
choroby i są ważne dla pełnego zdrowia
• Wymieniono tylko ze związków znajdujących się w
suplementach: kwas alfa linolenowy /pochodna Omega-3/,
witaminy C, E, A / z zastrzeżeniami/ i cynk.
WŁAŚCIWA DIETA CZY SUPLEMENTACJA ?
•
Wiele różnych badań wykazuje, że zarówno witaminy jak i inne antyoksydanty / w tym i
kwasy OMEGA-3/ lepiej są przyswajalne z pożywienia /zielone warzywa, marchew , jaja,
ryby morskie/ niż podawane w formie suplementu. Wynika to z tego, że większość z nich
wymaga aktywnego transportu z przewodu pokarmowego, który dotyczy TYLKO związków
zawartych w pożywieniu.
•
Im człowiek starszy tym słabsze jest wchłanianie w jelitach
•
W wieku 75 lat tylko 20-30% antyoksydantów w suplementach i 50-60% antyoksydantów
zawartych w pożywieniu wchłania się ze zdrowego przewodu pokarmowego. U osób
chorujących /przewlekłe nieżyty żołądka i jelit, itp./ ten procent może być kilkakrotnie
niższy.
•
Nadmierna suplementacja żle wpływa na pracę wątroby i trzustki
•
W zdrowych oczach suplementacja nie zapobiega powstaniu AMD!!
PODSUMOWANIE
• Rozpoznanie AMD jest wskazaniem do stosowania suplementów diety, które
mogą opóźnić rozwój choroby
• U większości pacjentów stosowanie suplementów zalecane jest do końca
życia
• Skład preparatu warunkuje skuteczność profilaktyki
• Problemem na polskim rynku jest obecność preparatów o innym
rzeczywistym składzie niż opisywany na opakowaniu.
• Właściwa od młodych lat dieta /niestety dość kosztowna/ jest najlepszym
rozwiązaniem w profilaktyce i hamowaniu progresji AMD.
MÓJ WYBÓR
Zalecam stosowanie preparatu najbardziej zbliżonego do zestawu
zgodnego z najlepszą obecną wiedzą kliniczną, a jednocześnie o
składzie rzeczywistym, zgodnym z deklarowanym
Dziękuję Państwu za uwagę