Lekcja 19 Temat : Wymiary graniczne, wymiar nominalny, odchyłki

Lekcja 19
Temat : Wymiary graniczne, wymiar nominalny, odchyłki graniczne
Wymiar jest to wartość długości (np. odległość elementów, średnica otworu lub
wałka) wyrażona liczbą określonych jednostek miary. Liczba określająca wartość
długości mówi nam ile razy mierzona długość jest większa lub mniejsza od
jednostki miary (np. mm, cm).
Wymiary nominalne - są to wymiary przedmiotów, względem których odnosi się
odchyłki. Wymiar nominalny i odchyłki wyznaczają zakres, w którym powinno
zawierać się rzeczywiste wymiary przedmiotów.
Wymiar Zewnętrzny
Wymiar zewnętrzny (Z) - jest to odległość elementów powierzchni, pomiędzy
którymi ich bezpośrednie otoczenie jest wypełnione materiałem. Przykładem
takiego wymiaru może być: średnica wałka, grubość blachy, długość pręta, itp.
Wymiar Wewnętrzny
Wymiar wewnętrzny (W) – jest to odległość elementów powierzchni pomiędzy
którymi ich bezpośrednie otoczenie nie jest wypełnione materiałem. Przykładem
może być: średnica otworu, szerokość rowka.
Wymiar Mieszany
Wymiar mieszany jest to odległość elementów powierzchni, pomiędzy którymi
bezpośrednie otoczenie jednego jest a drugiego nie jest wypełniona materiałem.
Przykładem może być: głębokość nieprzelotowego otworu, głębokość rowka
klinowego.
Wymiary pośrednie - takie których nie można zmierzyć bezpośrednio, a więc
odległość osi otworu od ściany przedmiotu, rozstawienie otworów itd.
Wymiar tolerowany
to wymiar, którego odchyłki są bezpośrednio określone. Określenie odchyłek
(tolerowanie) może być: przez podanie za wymiarem nominalnym wartości
odchyłek granicznych lub symbolu reprezentującego odchyłki (15H8. 15h7, 30g6),
za pomocą wymiarów granicznych.
Wymiar Rzeczywisty
Wymiar rzeczywisty – jest to wymiar określony jednoznacznie w istniejących
warunkach. Wymiar rzeczywisty jest to wymiar jaki otrzymano by po
przeprowadzeniu bezbłędnego pomiaru.
Wymiar Zaobserwowany
Wymiar zaobserwowany – jest to wymiar określony na podstawie pomiaru
dokonanego z ustaloną niedokładnością pomiaru.
Wymiary Graniczne
Wymiary graniczne, dolny A i górny B to wymiary, między którymi powinien być
zawarty lub być równy jednemu z nich wymiar rzeczywisty dobrze wykonanej
części. Wymiar, względem którego określa się odchyłki graniczne i odchyłkę
zaobserwowaną nazywa się wymiarem nominalnym D.
Wymiar tolerowany określają jednoznacznie dwa wymiary graniczne:
 wymiar górny B (większy wymiar graniczny)

wymiar dolny A (mniejszy wymiar graniczny.
Wymiary graniczne są to dwa wymiary, których nie może przekroczyć wymiar
zaobserwowany produktu, jeżeli ma on być uznany za poprawnie wykonany.
Wymiar tolerowany liczbowo składa się z trzech wymiarów wyrażonych liczbami:
wymiaru nominalnego D oraz odchyłek granicznych – górnej (es, ES) i dolnej (ei, EI).
Małe litery (es, ei) oznaczają wymiar zewnętrzny (wałek), wielkie (ES, EI) wymiar
wewnętrzny (otwór). Wymiar górny wałka oznacza się Bw, otworu Bo, wymiar
dolny wałka Aw, otworu Ao. Wymiar nominalny D to wymiar wyjściowy, względem
którego określa się odchyłki.
Odchyłka górna (es, ES) jest różnicą między wymiarem górnym B a
odpowiadającym mu wymiarem nominalnym D.
Odchyłka dolna ei (EI) jest różnicą między wymiarem dolnym A i odpowiadającym
mu wymiarem nominalnym D