Kryzys zmienił rynek usług prawnych w Polsce - WK Index

Transkrypt

Kryzys zmienił rynek usług prawnych w Polsce
Publication: Dziennik Gazeta Prawna
Provider: INFOR PL S.A.
June 29, 2010
Do kancelarii trafia mniej spraw z zakresu fuzji i przejęć oraz IPO. Ustabilizowała się
natomiast sytuacja na rynku nieruchomości i zamówień publicznych. Nadal prawnicy
najczęściej zajmują się sprawami gospodarczymi.
Wyniki najnowszych badań WK Index wyraźnie pokazują, że nastąpił trwały odwrót od
najbardziej dochodowych i najbardziej popularnych specjalizacji na rynku usług prawniczych
w przeszłości, czyli fuzji i przejęć oraz IPO. Nadal zdecydowana większość ankietowanych
deklaruje, że realizuje takich spraw dużo mniej niż rok i dwa lata wcześniej.
Króluje gospodarka
Stabilizuje się sytuacja na rynku nieruchomości, gdzie 29 proc. respondentów odpowiedziało,
że realizuje więcej takich transakcji. Poprawia się również sytuacja na rynku zamówień
publicznych. Jeszcze w grudniu 2009 roku ponad 68 proc. prawników mówiło, że pracuje
mniej przy kontraktach publicznych, teraz tylko 8 proc. Nadal królują spory gospodarcze. Aż
69 proc. ankietowanych deklaruje, że prowadzi więcej takich spraw. Z badań wynika
równolegle, że kancelarie radzą sobie dobrze, wykorzystując szanse, jakie niewątpliwie niesie
ze sobą spadek koniunktury.
Uważam, że dobrze zarządzane firmy prawnicze poradzą sobie w każdych warunkach
rynkowych, zarówno w czasie kryzysu, stagnacji i prosperity. Zarządzający muszą być po
prostu gotowi na przygotowanie swoich firm na zmianę struktury zleceń i, jak pokazują
badania, polskie kancelarie są do tego przygotowane. Nasze badania mogą być jednym ze
źródeł wiedzy dla partnerów, którzy na podstawie analizy IPSOS mogą się zastanowić nad
polityką strategiczną swoich firm.
Zlecane sprawy
Wartością dodaną dla prawników są analizy trendów na rynku usług, które prowadzimy
równolegle do badania koniunktury, zadając prawnikom pytania dodatkowe. Podczas
dziewiątej edycji badania WK INDEX chcieliśmy się dowiedzieć, jakie sprawy najczęściej
przedsiębiorcy zlecają zewnętrznym kancelariom. Znamy wyniki badań prawników w
przedsiębiorstwach. Teraz zapytaliśmy o zdanie samych zainteresowanych. I tak: 91 proc.
respondentów uważa, że są to kompleksowe audyty prawne, 85 proc., że transakcje fuzji i
przejęć, 76 proc. wskazuje na IPO, a 68 proc. ankietowanych prawników postawiło na prawo
własności intelektualnej, czyli na sprawy, których jest na rynku coraz mniej. Niewiele ponad
połowa prawników deklaruje, że do kancelarii zewnętrznych najczęściej trafią procesy
windykacyjne, a 24 proc., że sprawy dotyczące prawa pracy.
Decyzja o wyborze
A czym przedsiębiorcy się kierują, wybierając prawników? Według samych prawników
najmniej istotnymi elementami są: dostępność doradcy (3 proc.), terminowość (6 proc.) i cena
usługi (9 proc.). Najważniejszym wyróżnikiem jest doświadczenie i jakość usług (82 proc.).
Uważam, że należałoby skonfrontować te wyniki badań z analizą prowadzoną wśród klientów
firm prawniczych i na tej podstawie sprawdzić, czy przedsiębiorcy i prawnicy mówią tym
samym językiem i rozumieją wzajemne oczekiwania.
Fot. Archiwum
Włodzimierz Albin
prezes Wolters Kluwer Polska
Przesunięcia na rynku prawniczym
Publication: Rzeczpospolita
Provider: Presspublica
June 24, 2010
Wśród usług prawniczych maleje znaczenie najbardziej dochodowych związanych z fuzjami i
wprowadzaniem spółek na giełdę
Więcej jest natomiast obsługi prawnej transakcji na rynku nieruchomości i zamówień
publicznych.
Dominują wciąż spory gospodarcze: 69 proc. ankietowanych szefów kancelarii deklaruje, że
prowadzi więcej takich spraw. Rośnie też popyt na usługi podatkowe i celne.
To wyniki badania WK Index przeprowadzonego przez firmę IPSOS na zlecenie
wydawnictwa Wolters Kluwer Polska. Tradycyjnie celem tych badań (już dziewiątych) jest
ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych. Ankiety wypełniało
34 partnerów największych kancelarii prawniczych (głównie z Warszawy) oraz 143
wspólników kancelarii z pięciu wybranych województw.
Po dużym spadku zaufania do siły gospodarki w latach 2008 2009 szefowie kancelarii
prawniczych odzyskują optymizm, tym bardziej że przedsiębiorca w tarapatach jeszcze
bardziej potrzebuje prawnika. Największe kancelarie nie przewidują zwolnień, ale mec. Beata
Gessel zauważa, że jeśli mimo spadku dochodów zatrudnienie kancelarii rośnie, znaczy to, że
zwalniają najdroższych prawników.
Poważna firma nie zwalnia najlepszych, gdyż oni są nośniami marki, renomy firmy
replikował adwokat Piotr Nowaczyk.
Z kolei mec. Maciej Łaszczuk zachęcał do korzystania z arbitrażu 68 proc. ankietowanych
uważa, że arbitraż jest szybszy, a 50 proc. że bardziej skuteczną niż tradycyjny proces.
Marek Domagalski
W kancelariach panuje optymizm
December 21, 2009
Niemal wszyscy prawnicy z największych kancelarii (96 proc.) uważają, że sprawy naszego
kraju zmierzają w dobrym kierunku. 59 proc. badanych spodziewa się, że w ciągu
najbliższych 12 miesięcy wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw będą lepsze.
Syntetyczny wskaźnik WK Index, który opisuje ogólną sytuację klientów firm prawniczych
oraz sytuację na rynku usług prawniczych, znacznie wzrósł w ciągu ostatnich sześciu
miesięcy i wynosi 112 pkt w skali od 0 do 200 punktów. Odnotowujemy wyraźną przewagę
partnerów optymistycznie oceniających i spodziewających się poprawy sytuacji gospodarczej
oraz sytuacji w branży usług prawniczych. 19 proc. respondentów w największych
kancelariach wskazuje, że popyt na usługi prawnicze w ciągu najbliższych 12 miesięcy będzie
rósł szybciej niż do tej pory, 75 proc. oczekuje stabilizacji, a tylko 4 proc. badanych
spodziewa się pogorszenia koniunktury. Nikt nie oczekuje powrotu kryzysu, ale wyraźnie
widać, że nastąpił trwały odwrót od najbardziej popularnych specjalizacji na rynku usług
prawniczych w przeszłości, w kierunku: sporów sądowych, mediacji, windykacji i
restrukturyzacji trudnych należności – wynika z sondażu firmy badawczej IPSOS
przeprowadzonego na zlecenie Wolters Kluwer Polska.
Wyśrubowane oczekiwania
Po raz pierwszy w czteroletniej historii badań koniunktury na rynku usług prawniczych
prawnicy lepiej oceniają ogólną sytuację gospodarczą kraju niż sytuację ekonomiczną
klientów największych kancelarii. Zaobserwowaliśmy wprost euforyczny wzrost optymizmu
dotyczący ocen sytuacji gospodarczej w kraju: Economy Index wzrósł z 49 pkt do 103 pkt.
Niemal wszyscy prawnicy z największych kancelarii uważają, że generalnie sprawy naszego
kraju zmierzają w dobrym kierunku. Prawnicy z kancelarii lokalnych nie podzielają tego
optymizmu (tylko 58 proc. wskazań). Jednocześnie aż 63 proc. ankietowanych uważa, że
wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw – klientów kancelarii, pogorszyły się, a 59 proc.
badanych ostrożnie spodziewa się, że w ciągu najbliższych 12 miesięcy wyniki ekonomiczne
przedsiębiorstw będą lepsze.
Powoli poprawiają się oczekiwania związane z bezrobociem w kraju. Partnerzy z
największych kancelarii wprawdzie nadal często przewidują wzrost bezrobocia (46 proc.), to
jednak 17 proc. spodziewa się jego spadku w najbliższych 12 miesiącach (dla porównania
przed sześcioma miesiącami odsetek ten wynosił 11 proc.). Ponadto obecnie 75 proc.
największych kancelarii oraz 48 proc. kancelarii lokalnych planuje zatrudnienie nowych osób.
Zmiana trendów
79 proc. ankietowanych wspólników deklaruje, że realizuje mniej transakcji na rynku
nieruchomości. Tylko 13 proc. ankietowanych powiedziało, że realizuje więcej takich spraw
niż przed rokiem. Warto przy tym zwrócić uwagę, że podczas czerwcowej edycji badania nikt
nie zdecydował się powiedzieć, że realizuje więcej transakcji związanych z
nieruchomościami. Można zatem stwierdzić, że na rynku coś drgnęło.
Tak jak podczas czerwcowej edycji badania królują spory gospodarcze. Aż 79 proc.
ankietowanych deklaruje, że prowadzi więcej takich spraw. Niespodziewanie 4 proc.
badanych powiedziało, że prowadzi takich spraw mniej niż przed rokiem. Widać, że klienci
stopniowo zwracają się w kierunku mediacji. Dużo więcej pracy mają prawnicy
specjalizujący się w windykacji i restrukturyzacji trudnych należności, a także specjaliści od
prawa pracy i zamówień publicznych.
75 procent największych kancelarii planuje w najbliższym czasie zatrudnienie nowych osób
33 procent prawników prowadzi więcej procesów mediacyjnych niż przed rokiem
Maria Jasińska
redaktor naczelna miesięcznika Kancelaria, Wolters Kluwer Polska
Umiejętności młodych prawników zweryfikuje rynek
December 21, 2009
Młodzi prawnicy będą sporą konkurencją dla małych kancelarii. Natomiast w większych
firmach miejsce znajdą tylko najlepsi.
Tegoroczny, wyjątkowo liczny nabór na aplikacje prawnicze zmieni rynek usług prawnych w
Polsce. Doświadczeni prawnicy przewidują, że wystartować młodym będzie najtrudniej w
małych ośrodkach, gdzie liczba klientów jest ograniczona, a dostęp do kariery prawniczej
bardziej hermetyczny. Z kolei w większych miastach nasycenie rynku już dziś jest
wystarczające.
– Bez wątpienia wybór pracowników jest spory i w tym obszarze konkurencja zaostrza się
coraz bardziej – mówi Grzegorz Zawada, partner w kancelarii KKPW Kaczor Klimczyk
Pucher Wypiór.
Napływu nowych aplikantów nie obawiają się kancelarie dużej i średniej wielkości oraz te,
które mają ugruntowaną pozycję na rynku.
Wzrost konkurencji na rynku spowodowany zalewem młodych prawników mogą odczuć
mniejsze kancelarie. Dotyczy to zwłaszcza tych, które opierają swe funkcjonowanie na
obsłudze niewielkich podmiotów gospodarczych, i koncentrują się na doraźnej pomocy
osobom fizycznym.
– Tutaj walka o klienta rzeczywiście rozgrywa się przede wszystkim w obrębie ceny. Dla tej
kategorii klientów jest to niemal zawsze decydujący czynnik. Jednak ceny, już dziś bardzo
przystępne, nie będą spadać w nieskończoność.
Na rynku na pewno znajdą dla siebie miejsce najlepsi prawnicy. I nie chodzi tylko o
posiadaną przez nich wiedzę merytoryczną. Aby skutecznie konkurować z bardziej
doświadczonymi kolegami, młody stażem radca czy adwokat będzie musiał wykonywać
zawód zgodnie z zasadami jego etyki i godności.
– Klient potrafi to ocenić, inaczej nie będzie miał zaufania. Ewentualna pomyłka w wyborze
adwokata uczyni takiego klienta jeszcze bardziej wymagającym – zapewnia adwokat Zenon
Marciniak, wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej.
Daria Stojak
[email protected]
KOMENTARZ
Joanna Fijałkowska, dyrektor strategiczny Wolters Kluwer Polska
Joanna Fijałkowska
dyrektor strategiczny Wolters Kluwer Polska
Celem realizowanego już po raz ósmy badania WK INDEX jest ocena klimatu
gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych. O opinie pytani są prawnicy –
partnerzy w największych kancelariach w Warszawie oraz w firmach regionalnych
obsługujących przede wszystkim obrót gospodarczy. Obserwujemy, że prawnicy poszukują
na bieżąco informacji na temat rynku, na którym prowadzą działalność gospodarczą.
Wnioski z poprzednich fal badania WK INDEX dały początek dyskusji na temat, m. in.:
dopuszczenia formy spółki kapitałowej do prowadzenia biznesu radców prawnych i
adwokatów. Dzięki badaniom WK INDEX rozpoczęta została również na nowo dyskusja na
temat ograniczeń reklamy usług profesjonalnych oraz problemu nowych, planowanych
przepisów, dotyczących ograniczenia honorariów prawników i propozycji wprowadzenia
rejestru umów z klientami kancelarii. Widać więc, że nasze badania mają realny wpływ na
rynek, a opinie naszych respondentów mają znaczenie dla tworzenia wewnętrznych regulacji
samorządowych. Ale nie tylko. Wyniki najnowszych badań WK INDEX wyraźnie pokazują,
że nastąpił trwały odwrót od najbardziej popularnych specjalizacji na rynku usług
prawniczych w przeszłości, czyli fuzji i przejęć, IPO oraz nieruchomości. Królują spory
gospodarcze. Jednocześnie widać, co chciałabym bardzo wyraźnie podkreślić, że klienci
stopniowo zwracają się w kierunku mediacji. 33 proc. prawników uważa, że prowadzi więcej
procesów mediacyjnych niż 12 miesięcy temu. To cieszy podwójnie, ponieważ Wolters
Kluwer Polska już od ponad dwóch lat czynnie angażuje się w promocję idei mediacji.
Prawnicy: rok 2010 będzie lepszy
December 17, 2009
Kancelarie odnotowały wzrost liczby zleceń od firm na obsługę fuzji i przejęć oraz obrotu
nieruchomościami
To zjawisko zwiastuje poprawę sytuacji gospodarczej. Pokazała je ostatnia, ósma edycja
badania opinii partnerów kancelarii prawniczych WK Index, której wyniki będą dziś
ogłoszone. Sondaż przeprowadza co pół roku Instytut Badania Opinii Ipsos na zlecenie
wydawnictwa Wolters Kluwer.
Ostatni, z przełomu listopada i grudnia, ujawnia wzrost optymizmu w porównaniu z badaniem
sprzed pół roku. Prawnicy zajmujący się obsługą gospodarki oceniają, że najgorsze już za
nami. Nadzieja na poprawę koniunktury ekonomicznej obejmuje także sytuację w branży
prawniczej, która, jak skądinąd wiadomo, z kryzysem poradziła sobie niezgorzej.
Dawkowany optymizm
Co jest dowodem na zwyżkujące nastroje prawników?
Dziś znacznie więcej osób niż w czerwcu 2009 r. ocenia, że sprawy kraju idą w dobrym
kierunku tego zdania jest 96 proc. ankietowanych. Pokaźna grupa (ok. 20 proc.) twierdzi, że
sytuacja gospodarcza w ostatnim roku poprawiła się, o 40 proc. spadł zaś odsetek tych, którzy
uważają, iż się pogorszyła.
W najbliższych 12 miesiącach jeszcze się polepszy tak sądzi ponad 70 proc. ankietowanych, o
30 proc. więcej niż w czerwcu. Znacząco, do 4 proc., zmniejszył się krąg przekonanych, że
będzie gorzej.
Prawie co piąty ankietowany zauważył, że w porównaniu z sytuacją sprzed roku do Polski
napływa więcej zewnętrznego kapitału (wówczas nikt tak nie sądził). O jedną trzecią spadła
liczba twierdzących, iż inwestorów zagranicznych jest mniej (58 proc.). Prawie połowa
uważa, że w najbliższych 12 miesiącach przyjdzie do nas więcej kapitału.
Jak się jednak okazuje, w jaśniejszych barwach widać rzeczywistość z dalszej perspektywy.
Obraz z bliska jest bardziej szary. Oto bowiem tyle samo respondentów co pół roku temu
ocenia jako niezbyt dobre wyniki ekonomiczne firm swoich klientów. Zaledwie 4 proc. sądzi,
że się poprawiły. Nadal ponad 60 proc. ocenia, że dziś są gorsze. Przyszłość klientówprzedsiębiorców rysuje się jednak bardziej optymistycznie ponad połowa ankietowanych
twierdzi, że będzie lepsza.
Obiecująca prognoza
Dobrym miernikiem koniunktury w przedsiębiorstwach jest rodzaj spraw, z jakimi
przychodzą do firm prawniczych. Z sondażu wynika, że więcej kancelarii odnotowało
przyrost obsługiwanych spraw z zakresu windykacji i restrukturyzacji długów oraz
gospodarczych sporów sądowych. To objawy zakłóceń w gospodarce. Więcej było też spraw
z dziedziny zamówień publicznych, trochę więcej z prawa pracy oraz mediacji. Spadła
natomiast liczba firm, które zanotowały wzrost spraw podatkowych i z dziedziny prawa
własności intelektualnej. Największym powodem do optymizmu może być natomiast
deklarowana przez kancelarie nieco większa liczba obsługiwanych fuzji i przejęć, transakcji
na rynku nieruchomości, audytów prawnych, projektów lokowania spółek na giełdzie czy też
zdobywania kapitału. To mogą być pierwsze symptomy przełamywania recesji.
Prognozy dla rynku usług prawniczych są również obiecujące. To już kolejny sondaż, który
potwierdza, że zadyszka gospodarki nie ma znaczącego wpływu na ceny tych usług. Zdaniem
zdecydowanej większości badanych są one stabilne; nieco mniej osób niż w poprzednich
badaniach obawia się ich spadku.
W porównaniu z połową ankietowanych przed rokiem, obecnie prawie trzy czwarte pytanych
szefów firm prawniczych deklaruje przyjmowanie nowych osób do pracy. Przy czym w
największych kancelariach 80 proc., a w mniejszych, tzw. lokalnych prawie 90 proc. Prawie
nikt nie planuje zwolnień.
Popyt na usługi prawnicze może się zwiększyć w przyszłym roku uważa dwie trzecie
respondentów. Tylko co trzeci jest zdania, że pozostanie na poziomie tegorocznym.
Masz pytanie, wyślij e-mail do autora
Beata Gessel-Kalinowska, wspólnik zarządzający w kancelarii Gessel
Rynek giełdowych ofert publicznych zamarł. Zdecydowanie mniej pracy mieliśmy także w
dziale nieruchomości. Zaskoczeniem była sytuacja w segmencie fuzji i przejęć, gdzie obroty
w porównaniu z 2008 r. się nie zmieniły, mimo że liczba transakcji spadła. Kancelaria
zanotowała w 2009 r. nieznaczny spadek przychodów. Monitorowaliśmy wydatki oraz
płynność finansową. Nie zdecydowaliśmy się na zwolnienia pracowników, bo nie było takiej
potrzeby. Prognozy na 2010 r. przewidują 15-proc. wzrost przychodów w porównaniu z 2009
r.
Ewelina Stobiecka, partner zarządzający w kancelarii e|n|w|c
Kancelaria odnotowała wzrost liczby procesów gospodarczych o zapłatę, więcej zapytań o
możliwości likwidacji nierentownego biznesu, jego restrukturyzację czy optymalizację
zatrudnienia. Jeśli chodzi o kadry, nie było u nas redukcji, wręcz przeciwnie, przyjęliśmy
dodatkowego adwokata. Nie obniżaliśmy też pensji. Ceny na usługi kancelarii utrzymały się
na tym samym poziomie, choć wychodziliśmy naprzeciw stałym klientom z przejściowymi
kłopotami. Popyt na nasze usługi i obroty kancelarii były takie same jak w zeszłym roku. Nie
odczuliśmy kryzysu. W przyszłym roku należy się spodziewać wzrostu.
Ireneusz Walencik
Prawnicy są zaniepokojeni kondycją gospodarki
June 29, 2009
Kancelarie obsługujące polski biznes wciąż z niepokojem patrzą na sytuację naszej
gospodarki. Głosy zapowiadające poprawę sytuacji w przyszłości są jednak coraz
wyraźniejsze.
Wyniki przeprowadzonego po raz siódmy na zlecenie wydawnictwa Wolters Kluwer Polska
przez pracownię Ipsos badania WK Index pokazują, że partnerzy z dużych kancelarii, ale
także prawnicy prowadzący mniejsze lokalne kancelarie, dużo wiedzą o polskiej gospodarce.
Potwierdzają także to, że prawidłowo oceniają oni jej kondycję i perspektywy na przyszłość.
Najważniejszy z publikowanych na podstawie tego badania parametrów, czyli tytułowy WK
Index, wyraźnie obniżył się w ciągu ostatniego półrocza i wynosi 91 punktów na 200
możliwych, co oznacza spadek o 12 pkt w stosunku do poprzedniego badania. To najniższy
wynik w całej historii badania i pierwszy, w którym przeważają pesymistyczne opinie co do
sytuacji całej gospodarki oraz sytuacji w branży usług prawniczych. Nie da się zaprzeczyć, że
mamy spowolnienie gospodarcze.
Aż 2/3 z prawników obsługujących przedsiębiorstwa zauważyło, że wyniki finansowe ich
klientów pogorszyły się w ostatnim roku. To ogromny skok liczby takich ocen. Szczególnie
gdy przypomni się, że w poprzednim badaniu taką ocenę prezentowało tylko 13 proc.
ankietowanych, oraz że liczba zauważających pozytywnie zmiany w kondycji obsługiwanych
firm spadła z 1/3 do zaledwie 4 proc.
Według uczestników ankiety bezrobocie wzrasta i trend ten może utrzymać się w najbliższej
przyszłości. Prawnicy obserwowali ostatnio, że ich klienci raczej zwalniali pracowników, a
rzadziej widzieli zatrudnianie nowych ludzi. Jeszcze gorsze są opinie dotyczące napływu do
Polski zagranicznego kapitału, prawie wszyscy ankietowani twierdzą, że w ostatnim okresie
trafia go do naszego kraju mniej. Charakterystyczną cechą obecnej sytuacji w gospodarce jest
też zmniejszenie się zainteresowania przedsiębiorstw inwestycjami. Opinie prawników trzeba
uznać w tym zakresie za wiarygodne, gdyż to oni właśnie pomagają wielkim
międzynarodowym koncernom w wyszukiwaniu w naszym kraju miejsc do inwestowania
oraz w przeprowadzaniu fuzji i przejęć i generalnie wspierają firmy w procesie
inwestycyjnym.
Podobnie poważnie trzeba traktować ich opinie, że w najbliższym okresie może nie być w tej
dziedzinie poprawy. Z części badania dotyczącej spraw, jakimi zajmują się kancelarie,
wynika, że wyraźnie mniej otrzymują one zleceń z zakresu obsługi fuzji i przejęć, obsługi
pozyskiwanego kapitału i wprowadzania spółek na giełdę oraz transakcji związanych z
obrotem nieruchomościami.
No cóż, jeszcze jedno potwierdzenie spowolnienia gospodarczego. Za to prawie trzykrotnie
wzrosła w ciągu minionego roku liczba prawników otrzymujących więcej zleceń związanych
z windykacją i restrukturyzacją należności, co też jest wyraźnym symptomem sytuacji
kryzysowej. Przybyło również generalnie gospodarczych sporów sądowych i z zakresu prawa
pracy.
Mimo negatywnych opinii na temat kondycji polskiej gospodarki w minionym roku, prawnicy
obsługujący przedsiębiorstwa najwyraźniej uznają, że najgorsze ma ona już za sobą. Tylko
jeden na pięciu z nich uważa, że kondycja firm może się jeszcze pogorszyć, a pozostali
przewidują stabilizację lub nawet poprawę sytuacji. We współpracy ze swoimi klientami ze
sfer gospodarczych prawnicy muszą wyczuwać jakieś korzystne zjawiska, skoro w ciągu
sześciu miesięcy podwoiła się grupa tych, którzy uważają, że w najbliższym roku sytuacja
poprawi się, a udział twierdzących, że będzie się pogarszać, spadła z ponad połowy do 1/3.
Optymizmem może napawać odpowiedź na postawione w ankiecie pytanie, czy sprawy
naszego kraju zmierzają w dobrym czy w złym kierunku. Prawie czterech na pięciu
uczestników odpowiedziało, że w dobrym.
Ocena sytuacji gospodarczej i kondycji przedsiębiorstw ma wpływ na strategie kancelarii
prawniczych. Mimo osłabienia koniunktury gospodarczej starają się one w miarę możliwości
unikać zwolnień pracowników, co można wiązać z ich stosunkowo dużym optymizmem co do
najbliższej przyszłości polskiej gospodarki. Ponad połowa badanych uważa, że w ciągu
najbliższego roku popyt na ich usługi będzie rósł w podobnym jak dotychczas lub nawet
nieco wyższym tempie, chociaż ich ceny raczej ustabilizują się lub wzrosną tylko w
niewielkim stopniu.
Niestety, mniej optymizmu przynosi część badania poświęcona barierom, na jakie natrafiają
przedsiębiorcy w swojej działalności. We wszystkich edycjach WK Indeks pytano o ten
problem, ale ostatnia ankieta przynosi dość zaskakujące dane. Otóż mimo kryzysu o ponad
połowę zmalała liczba opinii, że bardzo poważnym dla przedsiębiorstw problemem są
opóźnienia w terminach płatności. Za to prawie podwoiła się grupa tych, którzy za taki
poważny problem uważają przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych.
Ta ocena musi niepokoić, szczególnie że Ministerstwo Sprawiedliwości od lat zapowiada
poprawę sytuacji w tym zakresie. Najwyraźniej nie bardzo to wychodzi. Tradycyjnie jako
poważne czynniki utrudniające prowadzenie działalności gospodarczej wymieniane są przez
prawników (a więc także ich klientów): biurokracja i skomplikowane procedury
administracyjnoprawne, niska jakość prawa, niska sprawność procesów upadłościowych, a
także poziom obciążeń podatkowych i pozapłacowych kosztów pracy oraz korupcja w
otoczeniu gospodarki.
Najnowsze badanie WK Index potwierdza po raz kolejny, że opinie uczestników ankiety są
zgodne z ocenami polskiej gospodarki formułowanymi przez ekonomistów. Pokazuje także,
że prawnicy, a szczególnie duże kancelarie, są tą grupą, którą warto pytać zarówno o opinie
na temat aktualnej sytuacji gospodarczej, jak i wykorzystywać je do prognozowania
przyszłości.
WK INDEX: TRENDY W BRANŻY USŁUG PRAWNICZYCH
Już po raz siódmy przeprowadzone zostało przez firmę badawczą IPSOS, na zlecenie Wolters
Kluwer Polska, badanie wśród partnerów firm prawniczych. Celem tych badań jest ocena
klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych wśród przedstawicieli
środowisk prawniczych w Polsce. Swoje stanowisko wyrażają prawnicy – partnerzy w
największych kancelariach w Warszawie oraz w firmach regionalnych, obsługujących przede
wszystkim obrót gospodarczy. Siódme badanie było przeprowadzane w dniach od 21 maja do
17 czerwca 2009 r. metodą wywiadu telefonicznego (CATI). Poprzedzone zostało akcją
wprowadzającą, polegającą na przedstawieniu przedstawicielom kancelarii założeń, celu oraz
zastosowań badania. W badaniu wzięło udział 27 partnerów reprezentujących największe
działające w Polsce kancelarie prawnicze. Równolegle prowadzono badanie lokalnych
rynków usług prawniczych. W badaniu wzięło udział 99 wspólników i partnerów
reprezentujących kancelarie prawnicze z siedzibą w jednym z następujących województw:
lubelskie, małopolskie, podlaskie, pomorskie, wielkopolskie. Wszystkie kancelarie
obsługiwały firmy zatrudniające więcej niż trzy osoby.
WŁODZIMIERZ ALBIN
prezes Wolters Kluwer Polska
Kancelarie szukają sposobu na kryzys
June 26, 2009
Prawnicy wierzą, że mimo załamania gospodarczego pracy raczej im nie zabraknie. Ale liczą
się z tym, że klienci będą im za nią płacić mniej
Jest dość kiepsko oceniła sytuację na rynku usług prawniczych Beata Gessel z kancelarii
Gessel, komentując ogłoszone na wczorajszej konferencji wyniki badania nastrojów wśród
prawników obsługujących przedsiębiorstwa WK Index. Na przełomie maja i czerwca
przeprowadziła je firma IPSOS na zlecenie wydawnictwa Wolters Kluwer (wyniki
omówiliśmy we wczorajszej Rzeczpospolitej). Z sondażu wynika, że kancelarie nie zwalniają
prawników, ale przecież my w środowisku wiemy, że największe zwalniały, tylko o tym nie
mówią dodała.
Zgodził się z nią Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych: Czytamy, że
kancelarie mają się świetnie, nikt nie mówi o zwolnieniach, a rzeczywistość jest inna. To
nieprawda, że prawnikom w każdej sytuacji gospodarczej jest dobrze. Jeśli gospodarce jest
gorzej, to wszystkim jest gorzej.
Wojciech Kocot z kancelarii Barylski, Olszewski, Brzozowski uważa, że największe firmy
prawnicze mają dziś trudności, bo zajmowały się głównie fuzjami i transakcjami na rynku
nieruchomości, a one na razie się skończyły. Z badania wynika natomiast, że małe kancelarie
obsługujące lokalnych przedsiębiorców nie przeżywają dużych trudności.
Według Wojciecha Kocota sposobem na sytuacje kryzysowe powinno być świadczenie
zróżnicowanych usług w wielu dziedzinach prawa.
Poparł go Ireneusz Jabłoński z Centrum im. Adama Smitha.
Wysoka specjalizacja zwiększa ryzyko. Tak jest i w biznesie, i w usługach prawniczych
twierdził.
Zdaniem Macieja Bobrowicza duże kancelarie po prostu wykorzystały okazje, a rynek niejako
wymusza specjalizację.
Wtórowała mu Beata Gessel: Prawnicy muszą się dziś specjalizować. Nie ma uniwersalnej
recepty na kryzys. Dziś najważniejsze to utrzymać klientów, żeby nie odchodzili do
konkurencji, skuszeni niższymi cenami. Klienci w czasie kryzysu racjonalizują swoje
rachunki za usługi prawnicze mówiła. Jej zdaniem spowolnienie rozwoju to czas na porządki
w kancelariach. Jesteśmy blisko dna i będziemy mogli się odbić twierdziła optymistycznie. I
dodała, że w jej biurze po okresie posuchy miesiąc temu pojawiły się pierwsze zlecenia na
obsługę fuzji.
Są też projekty emisji obligacji przez przedsiębiorstwa oraz finansowania transakcji
kredytami. Według Macieja Bobrowicza 80 proc. kancelarii w czasie kryzysu przyjęło
strategię przetrwania i obrony swojego rynku, a 20 proc. wykorzysta ten czas na rozwój.
Ireneusz Walencik
Kancelarie muszą zaciskać pasa
June 25, 2009
Większość kancelarii prawnych odczuwa skutki osłabienia gospodarczego. Ich szefowie
wierzą jednak w poprawę sytuacji przedsiębiorstw. I dopasowują swoją ofertę do potrzeb firm
w kryzysie
Pokazuje to ostatnia, siódma już, edycja badania opinii środowiska prawników WK Index,
której wyniki będą ogłoszone dziś. Ankieta przeprowadzana jest co pół roku wśród partnerów
kancelarii prawniczych przez Instytut Badania Opinii Ipsos na zlecenie wydawnictwa Wolters
Kluwer.
Gospodarka złapie oddech
Ponad 90 proc. badanych (dwukrotnie więcej niż jesienią) wskazuje na pogorszenie krajowej
sytuacji gospodarczej w ostatnich 12 miesiącach. W prognozach jest za to nieco więcej
optymizmu już nie połowa, lecz jedna trzecia obawia się dalszego pogorszenia koniunktury.
Dwa razy więcej jest tych, którzy wierzą w poprawę. Badani wyrażają także nadzieję, że
wyniki ekonomiczne ich klientów-przedsiębiorców będą w najbliższych miesiącach lepsze.
Na razie na gorszą sytuację gospodarczą wyraźnie wskazuje uchwycony w sondażu przyrost
opinii wskazujących, że problemem w prowadzeniu biznesu stają się: przewlekłość
postępowań sądowych w sprawach gospodarczych, opóźnienia w płatnościach i mała
sprawność procesów upadłościowych.
Badanie pokazuje także charakterystyczną zmianę struktury usług świadczonych przez
prawników. Już w kolejnej jego edycji coraz więcej ankietowanych stwierdza, że przybyło im
gospodarczych sporów sądowych czy windykacji i restrukturyzacji trudnych należności.
Niewiele firm prawniczych zarejestrowało zaś przyrost obsługiwanych fuzji i przejęć oraz
kompleksowych audytów prawnych, zwykle poprzedzających transakcje sprzedaży
przedsiębiorstw. Prawie zupeł- ni zamarł rynek nieruchomości, niewiele jest zleceń na prawną
obsługę pozyskiwania kapitału.
Kryzys uderzył tylko w niektóre praktyki. Kancelarie, które opierają się głównie na obsłudze
transakcji w branży nieruchomości oraz rynków kapitałowych, najmocniej odczuły jego
skutki twierdzi Maciej Jamka, partner zarządzający w kancelarii Hogan & Hartson.
Z nadzieją na popyt
Prognozy na rynku usług prawniczych nie są nadmiernie optymistyczne, ale też nie porażają
pesymizmem. Prawie tyle samo pytanych co w badaniu jesiennym (41 w porównaniu z 36
proc.) spodziewa się dziś utrzymania popytu na dotychczasowym poziomie. Ponad połowa
wierzy, że zapotrzebowanie na ich pracę wzrośnie.
Mniejszy jest dziś procent badanych przekonanych, że ceny usług prawniczych będą rosły.
Prawie dwie trzecie (a połowa na jesieni) jest przeświadczonych, że ich poziom się
ustabilizuje.
Zaostrzyła się konkurencja cenowa potwierdza Maciej Jamka.
Badani wskazują, że dziś na rynku łatwiej znaleźć prawników do pracy. Jednocześnie
najniższy od początku prowadzenia sondażu WK Index jest współczynnik kancelarii, które
zamierzają zatrudniać nowych profesjonalistów. Co ciekawe, większą chęć przyjmowania do
pracy wyrażają przedstawiciele kancelarii lokalnych niż największych.
Będzie to nieco słabszy rok, ale bez dramatycznego załamania ocenia Cezary Wiśniewski z
kancelarii Linklaters.
Krzysztof Zakrzewski, szef firmy Domański Zakrzewski Palinka, potwierdza, że skutki
kryzysu są odczuwalne na rynku.
W wielu kancelariach były zwolnienia, obniżki pensji. Trzeba oszczędzać, ponieważ sprzedaż
usług jest o 10 15 proc. mniejsza mówi.
Nie wszędzie jednak. Wygląda na to, że kryzys mocniej dotknął duże firmy, w tym
międzynarodowe sieciowe, powiązane z Londynem i Nowym Jorkiem. Średnie i małe polskie
jakoś się trzymają.
Oczekujemy wyniku lepszego niż w 2008 r. Sam jestem zdziwiony. Czekaliśmy na ciężkie
czasy, ale na razie wszystko się kręci mówi Tomasz Studnicki z krakowskiej kancelarii
SPCG.
masz pytanie, wyślij e-mail do autora
Ireneusz Walencik
Prawnicy spodziewają się pogorszenia sytuacji
ekonomicznej
December 1, 2008
W ciągu ostatnich miesięcy nastąpiła radykalna zmiana ocen sytuacji gospodarczej oraz
sytuacji przedsiębiorstw - klientów największych kancelarii prawniczych.
Wśród prawników jest obecnie więcej pesymistów niż optymistów - wynika z sondażu
przeprowadzonego przez firmę badawczą IPSOS wśród partnerów kancelarii, na zlecenie
Wolters Kluwer Polska.
Aż 51 proc. badanych spodziewa się pogorszenia sytuacji gospodarczej w ciągu najbliższych
12 miesięcy. Prawie 70 proc. ankietowanych uważa, że do Polski napłynie w najbliższym
czasie wyraźnie mniej kapitału zagranicznego. 31 proc. ankietowanych oczekuje spadku
koniunktury na rynku usług prawniczych, ale 23 proc. badanych uważa, że kryzys to szansa
dla prawników i spodziewa się napływu nowych zleceń.
Celem realizowanego już po raz szósty badania WK Index, finansowanego przez Wolters
Kluwer Polska, jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych.
O opinie pytani są prawnicy - partnerzy w największych kancelariach w Warszawie oraz w
firmach regionalnych, obsługujących przede wszystkim obrót gospodarczy. Formułowane z
tej perspektywy oceny mogą być same w sobie ciekawym materiałem do różnorodnych
analiz, interesujące może być także ich porównanie z wynikami innych badań koniunktury
gospodarczej w Polsce.
Większość prawników w największych kancelariach ocenia, że bezrobocie w ciągu
najbliższych 12 miesięcy będzie rosło (51 proc.). Po okresie systematycznego wzrostu można
zauważyć pewne spowolnienie w obszarze gospodarki i biznesu - klientów największych
kancelarii. Nikt nie spodziewa się, że sytuacja ekonomiczna klientów firm prawniczych
będzie w ciągu najbliższych 12 miesięcy znacznie lepsza niż obecnie. 41 proc. ankietowanych
prawników spodziewa się, że wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw będą takie same jak
dzisiaj, 36 proc. mówi, że będą nieco gorsze, a tylko 3 proc. ankietowanych spodziewa się
znacznego obniżenia wyników finansowych swoich klientów.
Według większości ankietowanych prawników kryzys nie wpłynie rynek usług prawniczych
(38 proc.), 31 proc. ankietowanych spodziewa się spadku koniunktury, a 23 proc. oczekuje, że
rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku jeszcze szybciej niż obecnie.
Na pytanie, które sektory biznesu w Polsce odczują najbardziej negatywne skutki globalnego
załamania na rynkach finansowych, 87 proc. ankietowanych prawników odpowiedziało, że
sektor budownictwa i nieruchomości. 26 proc. ankietowanych uważa, że pogorszenie
koniunktury wpłynie na rynek usług, a 23 proc. oczekuje załamania w przemyśle. Według
badanych kryzys finansowy najmniej dotknie handel, tylko 5 proc. wskazań.
Aż 69 proc. ankietowanych uważa, że największym problemem w prowadzeniu działalności
gospodarczej są obecnie opóźnienia w terminach płatności. Prawnicy spodziewają się
znacznego obniżenia aktywności na rynku transakcji nieruchomości (49 proc.) oraz w
procesach pozyskiwania kapitału z kredytów bankowych (26 proc.). Jednocześnie oczekują
więcej spraw z zakresu windykacji i restrukturyzacji trudnych należności (49 proc.) oraz
gospodarczych sporów sądowych (23 proc.)
Ankieterzy zapytali również partnerów w kancelariach radców prawnych o planowane
wprowadzenie kodeksu dobrych praktyk dla kancelarii radców prawnych. Zasady dobrych
praktyk to zbiór praktyk, wzorców umów, sposobów zachowań, które mogą być stosowane w
stosunkach z klientem. Kodeks będzie wprowadzany dobrowolnie. Nieprzyjęcie
podwyższonych standardów nie pociągnie za sobą żadnych konsekwencji prawnych dla firm
prawniczych, ale jest wyraźną informacją dla potencjalnego klienta.
Kancelaria, która zdecyduje się na poddanie rygorom wynikającym z kodeksu dobrych
praktyk, będzie informowała, że w obrocie gospodarczym, w stosunkach z klientem przyjęła
dobrowolnie pewne zasady, które są bardziej rygorystyczne, bardziej uciążliwe dla tej
kancelarii, ale korzystne dla klientów. 82 proc. ankietowanych prawników chce
wprowadzenia kodeksu dobrych praktyk dla kancelarii radcowskich, 5 proc. jest przeciw, 12
proc. nie słyszało o takim projekcie.
51 proc.
prawników spodziewa się wzrostu bezrobocia
BADANIE WK INDEX
Już po raz szósty przeprowadzone zostało przez firmę badawczą IPSOS, na zlecenie Wolters
klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych wśród przedstawicieli
środowisk prawniczych w Polsce. Za pomocą specjalnej ankiety prawnicy oceniali sytuację
gospodarczą, czyli poziom cen, bezrobocia czy też napływ kapitału zagranicznego. Pytania
dotyczą oceny kondycji firm, ich wyników ekonomicznych, poziomu inwestycji, zatrudniania
oraz barier stojących na przeszkodzie działalności gospodarczej w Polsce. Kancelarie prawne
odpowiadają także na pytania dotyczące prowadzonych spraw oraz klientów. Mówią o swoich
planach odnośnie do zatrudniania nowych pracowników kancelarii, co się wiąże z oceną
panującej i przewidywanej koniunktury na rynku usług prawniczych. W badaniu wzięło
udział 39 partnerów reprezentujących największe działające w Polsce kancelarie prawnicze
oraz 136 wspólników i partnerów reprezentujących kancelarie prawnicze z siedzibą w jednym
z następujących województw: lubelskie, małopolskie, podlaskie, pomorskie, wielkopolskie.
Wszystkie kancelarie obsługiwały firmy zatrudniające więcej niż trzy osoby.
PAWEŁ OSOWSKI
partner w agencji PR Konsultanci Warszawscy
OPINIA
BEATA GESSEL-KALINOWSKA VEL KALISZ
wspólnik zarządzający kancelarii Gessel
To, co dzieje się na rynkach międzynarodowych, już ma wpływ na nasz rynek i kondycję
finansową przedsiębiorstw. Reagując na obecną sytuację, firmy zaczęły nie tylko bardziej
przyglądać się kosztom, ale ograniczać je. Wśród tych pozycji mogą znaleźć się usługi
prawne i z tego kancelarie muszą zdawać sobie sprawę. Będą też musiały wykazać się
elastycznością i jeszcze większym wyczuciem rynku. Sądzę, że kancelarie wyciągnęły lekcję
z kryzysu sprzed kilku lat, są lepiej przygotowane na sprostanie trudnościom obecnej
koniunktury, np. mniejszego zapotrzebowania na usługi w niektórych dziedzinach, choćby
transakcji finansowych czy giełdowych. Wiedzą, jak ważne jest prowadzenie obsługi także w
segmentach dużo mniej wrażliwych na sytuację gospodarczą (np. kwestie antymonopolowe,
prawo spółek), czy wręcz mają przygotowany plan działania na kryzys. Wiedząc, na jakie
usługi zapotrzebowanie spadnie, będą jednocześnie rozwijały działania w innych segmentach
obsługi prawnej. W perspektywie można się spodziewać więcej transakcji ratunkowych,
mniej - wynikających z rozwoju przedsiębiorstwa.
Dla klienta kancelarii liczy się specjalizacja, znajomość
rynku oraz jakość usług
December 1, 2008
Klienci poszukują prawników, którzy są doświadczonymi fachowcami rozumiejącymi
mechanizmy rządzące biznesem. Dlatego też, mimo spowolnienia popytu na usługi
prawnicze, kancelarie nadal będą zatrudniać wykwalifikowanych specjalistów.
Rynek usług prawniczych w Polsce w ciągu ostatnich lat rozwijał się bardzo dynamicznie.
Teraz prawnicy spodziewają się pogorszenia sytuacji gospodarczej oraz spowolnienia
wzrostów na rynku usług prawniczych. Nie oznacza to jednak, że kancelarie przestaną
powiększać swoje zespoły. Teza ta znajduje potwierdzenie chociażby w wynikach WK
Index, w których pytano partnerów reprezentujących największe działające w Polsce
kancelarie prawnicze o to, czy zamierzają w najbliższym czasie zatrudniać nowe osoby.
Twierdząco odpowiedziało 64 proc. respondentów.
Fachowcy poszukiwani
Z odpowiedzi na kolejne pytania wynika, że najbardziej poszukiwani są doświadczeni
radcowie prawni i adwokaci. Takich specjalistów w swoich kancelariach chciałoby aż 56
proc. spośród badanych partnerów. To z kolei prowadzi do kolejnego wniosku - dla kancelarii
i ich klientów liczą się przede wszystkim kompetentni prawnicy. To głównie oni stanowią o
sukcesie. Obecnie nie wystarczy, aby prawnik miał ogólną wiedzę na temat wszystkich gałęzi
prawa. Klienci coraz częściej poszukują bowiem specjalistów z określonych, nieraz bardzo
wąskich dziedzin prawa. Z drugiej jednak strony, decydując się na usługi danej kancelarii,
oczekują, że uzyskają w niej kompleksową obsługę. To z kolei wymusza na kancelariach
zatrudnianie większej liczby prawników specjalizujących się w różnych dziedzinach.
Analitycy rynku spodziewają się, że po okresie tak szybkiego wzrostu zainteresowania
usługami prawniczymi w Polsce nadchodzi czas stabilizacji. Kancelarie muszą więc wykazać
się dobrą znajomością potrzeb swoich klientów oraz pracować nadal nad budowaniem
trwałego, opartego na wzajemnym zaufaniu, kontaktu z klientem. Wszystkie,
zasygnalizowane powyżej czynniki prowadzą natomiast do dwóch wniosków - konkurencja
wśród kancelarii będzie nadal rosnąć i nie będzie opierać się tylko na cenie świadczonych
usług. Potencjalny klient, o którego będzie toczyć się walka, jest bowiem w stanie zapłacić
wysokie stawki za obsługę prawną. Jest tylko jeden warunek - obsługa musi być najwyższej
jakości.
Jakość decyduje o sukcesie
Jakość usług prawniczych to klucz do sukcesu. Takie jest zdanie większości partnerów
zarządzających kancelariami.
- O konkurencyjności kancelarii prawniczych coraz bardziej będą decydowały specjalizacja
oraz dogłębna znajomość i wyczucie rynku, zrozumienie biznesu i jego mechanizmów. Na
rosnące oczekiwania klientów kancelarie będą musiały odpowiadać wysoką jakością obsługi,
wysokimi kompetencjami i profesjonalizmem prawników - twierdzi Beata Gessel-Kalinowska
vel Kalisz, wspólnik zarządzający kancelarii Gessel.
Jej zdaniem dla silnej pozycji i sukcesu kancelarii niezmiennie będzie miała znaczenie
reputacja, z którą wiąże się jakość obsługi klientów oraz ich opinie na temat współpracy.
Ten pogląd podzielają inni prawnicy.
- Mając na względzie szczególny charakter usług prawniczych, bardzo istotne przy wyborze
prawnika kancelarii jest właśnie zaufanie. Bardzo często prawnik w ramach świadczenia
pomocy prawnej ma dostęp do informacji poufnych z punktu widzenia klienta - mówi
Grzegorz Kotarba, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Radców Prawnych M.
Wojciechowska-Szac, G. Kotarba.
Dodaje, że nie mniej istotne są doświadczenie oraz opinia rynkowa o danej kancelarii. Nie
jest tajemnicą, że podstawowym atutem prawnika, biorąc pod uwagę zakres potencjalnych
problemów, z jakimi może się spotkać w ramach swojej działalności, jest doświadczenie.
Kolejnym aspektem, który ma wpływ na konkurencyjność kancelarii, jest umiejętność
zrozumienia mechanizmów biznesowych.
- Klient przychodzi do prawnika z konkretnym problemem i oczekuje przede wszystkim jego
rozwiązania, i to z uwzględnieniem i ze zrozumieniem jego aktualnych uwarunkowań
biznesowych.
Nawet nasza najlepsza porada prawna nie będzie wiele warta dla naszego klienta, jeśli nie
weźmiemy pod uwagę ekonomicznych aspektów jego działalności. Bez tego nigdy nie
będziemy wiedzieli, co jest dla niego ważne, a co nie, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę,
a co ma w danej sytuacji mniejsze znaczenie - uważa Przemysław Stopczyk, radca prawny,
wspólnik w kancelarii Stopczyk & Mikulski.
Zmiany na rynku
Prawnicy zwracają uwagę na fakt, że wraz ze zmianami gospodarczymi zmieniają się także
oczekiwania klientów względem usług świadczonych przez kancelarie.
- Rynek usług prawnych bardzo się zmienił w ciągu ostatnich lat. Stało się tak między innymi
z uwagi na zmianę oczekiwań przedsiębiorców wobec ich doradców prawnych. Każdy z
klientów jest inny i wymaga bardzo indywidualnego podejścia - jeden oczekuje obszernych i
szczegółowych opracowań na dany temat, drugi wyłącznie udzielenia krótkiej i esencjonalnej
odpowiedzi na zadane pytanie - twierdzi Przemysław Stopczyk.
Inni prawnicy również zwracają uwagę na fakt występowania zależności pomiędzy
gospodarką a rynkiem usług prawniczych.
- Mając na uwadze szybko rozwijającą się gospodarkę, nie sposób nie zgodzić się z tezą, iż
postęp gospodarczy powinien iść w parze z ewolucją prawa - mówi Grzegorz Kotarba.
Jego zdaniem to właśnie na tej płaszczyźnie można szukać odpowiedzi na pytania dotyczące
preferencji klientów kancelarii.
- Stwierdzić bowiem należy, iż wobec szeregu regulacji prawnych odnoszących się do
poszczególnych gałęzi gospodarki ze szczególnym uwzględnieniem konkretnych, bardzo
wąskich zakresów działalności ludzkiej w ramach wolnego rynku w Polsce, poszczególne
podmioty świadczące usługi prawnicze dostosowują swoją działalność do aktualnych potrzeb
klientów - mówi Grzegorz Kotarba.
Dodaje, że ma na myśli w szczególności bardzo wąskie wyspecjalizowane działy
funkcjonujące w ramach kancelarii odpowiadające bardzo skonkretyzowanym potrzebom
klientów. Według niego stanowi to duże ułatwienie przy wyborze danej kancelarii.
Cena usług
Prawnicy podkreślają jednak, że nie bez znaczenia przy wyborze danej kancelarii będzie dla
klienta także cena usług prawniczych.
- Bez dłuższego zastanowienia należy stwierdzić, że od zawsze, bez względu na koniunkturę
gospodarczą, podstawowym kryterium, jakie biorą pod uwagę klienci kancelarii, były, są i
będą koszty usług prawniczych. Jednoznaczność tej odpowiedzi tłumaczy przede wszystkim
fakt, iż usługi prawnicze, podobnie jak cała reszta usług świadczonych w ramach
wolnorynkowej gospodarki, rządzi się prawami rynku - podkreśla Grzegorz Kotarba.
Z kolei zdaniem Jarosława Ostrowskiego, radcy prawnego, wspólnika w kancelarii
Nowakowski & Wspólnicy, od pewnego czasu obserwowaną tendencją jest wzmożona
dbałość klientów o uzyskanie najlepszej relacji ceny do jakości nabywanych usług
prawniczych.
- Oczekują oni wyspecjalizowanego serwisu, przy czym coraz częściej poszukują go w
kancelariach krajowych. Według mnie tendencja ta wynika z dwóch przyczyn - z wysokiego
profesjonalizmu i specjalizacji krajowych kancelarii oraz z poszukiwania oszczędności w
obliczu nadchodzących trudnych czasów - twierdzi Jarosław Ostrowski.
Dla klienta ważne jest także, aby prawnik wiedział, że ten oczekuje od niego konkretnych
rozwiązań.
- Czasem rzeczywiście jest tak, że trzeba klientowi powiedzieć: tego nie możesz zrobić.
Jednak trzeba pamiętać, że nasze doradztwo ma wyłącznie charakter służebny do działalności
prowadzonej przez przedsiębiorców - tłumaczy Przemysław Stopczyk.
I dodaje, że klienci nie chcą usłyszeć, że czegoś nie da się zrobić, tylko chcą się dowiedzieć,
jak to zrobić i przede wszystkim, jakie jest ryzyko związane z podjęciem określonych działań.
- Trzeba pamiętać, że ostateczną decyzję zawsze podejmuje klient. Nasze zadanie polega na
doradztwie, czyli przedstawieniu, o ile jest to oczywiście możliwe i prawnie dopuszczalne,
wariantów realizacji danego zamierzenia czy osiągnięcia konkretnego celu i wskazaniu ryzyk,
które się z nimi wiążą, ewentualnie na rekomendacji jednego lub kilku z nich - konkluduje
Przemysław Stopczyk.
MaŁgorzata Kryszkiewicz
[email protected]
OPINIA
KRZYSZTOF ZAKRZEWSKI
partner zarządzający Domański Zakrzewski Palinka
Klienci są coraz bardziej konkretni i świadomi swoich oczekiwań. Znają rynek i wiedzą,
jakiej jakości usług mogą oczekiwać - są coraz bardziej wymagający. Trudno powiedzieć,
żeby zmieniali preferencje, po prostu oczekują odpowiedniego serwisu na najwyższym
poziomie. Klienci wiodących kancelarii to wysokiej klasy profesjonaliści z pasją realizujący
swoje zadania i projekty biznesowe przy udziale prawników. Takiej samej pasji i
zaangażowania oczekują od nas. Kluczowa jest dla nich komunikatywność i dostępność
prawnika. Nie interesują ich dywagacje i teoretyczne rozważania - oczekują propozycji
konkretnych rozwiązań. Wyboru kancelarii dokonują najczęściej właśnie na podstawie oceny
osób, z którymi mieliby pracować według wyżej wskazanych kryteriów. Dla dużej części
klientów korporacyjnych (zwłaszcza z udziałem państwowym), samorządów czy organów
administracji nadal jednak najistotniejszym kryterium jest cena.
Radcowie chcą poprawiać jakość świadczonych usług
November 28, 2008
Samorząd radcowski przygotowuje zasady dobrych praktyk, czyli dobrowolnie przyjmowane
przez radców podwyższone standardy świadczenia usług prawnych
Czy są one potrzebne w środowisku prawników dyskutowano wczoraj po ogłoszeniu
wyników badania nastrojów wśród partnerów kancelarii prawniczych WK Index,
przeprowadzonego w październiku i listopadzie przez firmę IPSOS na zlecenie wydawnictwa
Wolters Kluwer (wyniki omówiliśmy we wczorajszej Rz).
Jedno z pytań sondażu, w którym wzięli udział szefowie największych polskich firm
prawniczych, dotyczyło zasad dobrych praktyk. Wprowadzenia ich w kancelariach
radcowskich chce 82 proc. ankietowanych prawników, 5 proc. jest przeciw, pozostali nie
słyszeli o takiej inicjatywie.
Pierwszym krajem, w którym prawnicy przyjęli zasady best practice, była Anglia mówił
prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Maciej Bobrowicz. Chcemy drudzy w Europie takie
reguły opracować i zaproponować do stosowania członkom naszego samorządu. Wśród nich
znalazłaby się np. wzorcowa umowa o stałą obsługę prawną przedsiębiorcy oraz karta praw
klienta.
Stosowanie dobrych praktyk byłoby dobrowolne, ale klient mógłby wybrać prawnika,
kierując się tym, że przyjął on wyższe niż zwykłe standardy udzielania pomocy prawnej.
Prezes Bobrowicz podkreślał, że radcowie podlegają już obowiązkowo samorządowym
regułom etyki profesjonalnej. Dobre praktyki to byłoby dodatkowe zobowiązanie do
polepszania jakości usług.
Wiesław Rozłucki, były prezes warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych, mówił o
zasadach tzw. ładu korporacyjnego (corporate governance), czyli dobrych praktyk
przyjmowanych przez spółki notowane na giełdzie, dotyczących m.in. przejrzystości i
stosunków z inwestorami. Firmy, które nie akceptują wszystkich lub niektórych zasad, muszą
jasno oświadczyć, że ich nie przyjmują podkreślał. Dzięki temu inwestorzy znają stosunek
spółek do tych norm i na tej podstawie mogą je oceniać.
Klienci radców będą mogli podczas wyboru prawnika brać pod uwagę, że są tacy, którzy
narzucili sobie surowsze wymagania niż inni, i potraktować to jako dodatkową wartość mówił
Robert Mikulski z kancelarii Stopczyk & Mikulski. Ostrzegał jednak, by nie regulować zbyt
ściśle wszystkiego.
Ireneusz Walencik
Pogorszenie nastrojów w kancelariach prawnych
November 27, 2008
Kryzys finansowy natychmiast odbił się na samopoczuciu prawników. Jak bańka mydlana
prysło przekonanie o długotrwałym boomie na ich usługi
Pokazuje to ostatnia edycja badania WK Index, które jest barometrem opinii środowiska
prawników obsługujących biznes. Ankietę przeprowadza co pół roku Instytut Badania Opinii
IPSOS na zlecenie wydawnictwa Wolters Kluwer. W porównaniu z badaniem z czerwca 2008
r. nastroje są zdecydowanie mniej optymistyczne. Przeświadczenie o wyśmienitej
koniunkturze w gospodarce i popycie na usługi prawnicze nie przetrwało pół roku i
konfrontacji z realiami rynku.
Optymizm oklapł
Wydatnie opadł poziom optymizmu. Z 92 do 72 proc. spadł współczynnik tych, których
zdaniem polskie sprawy idą w dobrym kierunku. Jeszcze bardziej, bo z 47 do 18 proc.,
zmniejszyła się liczba tych, którzy oceniają, iż sytuacja gospodarcza w Polsce w ostatnich
miesiącach się poprawiła. Z 4 do 38 proc. wzrosła zaś tych, według których się pogorszyła.
Tylko 18 proc. ankietowanych (przedtem 53) uważa, że w najbliższym roku sytuacja
ekonomiczna się polepszy, aż 51 (było 20 proc.) sądzi, iż będzie gorsza.
Oceny dotyczące inwestycji zagranicznych nie są lepsze. Dwie trzecie pytanych szefów
kancelarii uważa, że do naszego kraju napływa dziś mniej kapitału niż rok temu. Tyle samo
jest przeświadczonych, iż w najbliższym roku będzie go mniej niż dziś, a tylko 10 proc., że
więcej.
Z badania da się odczytać charakterystyczną dla kryzysu gospodarczego zmianę struktury
usług. Więcej niż w poprzednim sondażu partnerów odnotowuje wzrost liczby obsługiwanych
sporów gospodarczych, spraw podatkowych, z prawa pracy, windykacji i restrukturyzacji
trudnych należności. Mniej firm prawniczych zarejestrowało wzrost obsługi fuzji i przejęć,
transakcji na rynku nieruchomości, audytów prawnych, pozyskiwania kapitału, wprowadzania
spółek na giełdę.
Włączone hamulce
W prognozach popyt na usługi prawne w biznesie również hamuje. Co trzeci ankietowany
uważa, iż w najbliższym roku popyt się nie zmieni. Po raz pierwszy od dawna w sondażu WK
Index ujawniła się grupa (5 proc.) przekonanych o jego spadku. Więcej osób niż latem sądzi,
że popyt będzie rósł wolniej niż dotychczas, a o połowę mniej ludzi uważa, że będzie rósł w
tempie dotychczasowym.
W kryzysie łatwiej, w opinii uczestników sondażu, zatrudnić doświadczonego prawnika.
Jednak o prawie 10 proc. mniej niż latem (czyli dwie trzecie) deklaruje dziś chęć
przyjmowania ludzi do pracy. Co piąta kancelaria planuje zwolnienia.
Kryzys nie wpłynie znacząco, zdaniem badanych, na ceny usług prawniczych; ponad połowa
sądzi, że w najbliższym roku będą takie same jak dziś. Zaledwie co dwunasty spodziewa się
ich obniżki.
Ireneusz Walencik
Kancelarie chętniej delegują radców do klientów
June 27, 2008
Aż 98 proc. ankietowanych partnerów w kancelariach, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom
rynku, deleguje prawników do pracy w siedzibie klienta - wynika z badań WK Index.
W przypadku 45 proc. ankietowanych taka forma współpracy to stały element oferty
kancelarii dla biznesu. Dla klientów najważniejsze znaczenie mają ekonomika usług
prawniczych, koszty dopasowane do wartości transakcji i przewidywalność współpracy.
Klienci mówią również o tym, że cenią referencje i rekomendacje prawników, a te wynikają
m.in. z rankingów kancelarii prawnych i doświadczenia w branży. Dla klientów ważny jest
również model, w jakim kancelaria świadczy usługi prawne - wynika z analizy firmy
prawniczej Stopczyk & Mikulski, która zapytała swoich klientów, czego przedsiębiorcy
oczekują od prawników.
Klienci mówią, że chcą korzystać z kancelarii, które rozumieją biznes, które obsługują ich
firmy i gwarantują komfort ekonomiczny. Prawnicy, którzy poszukują rozwiązań literalnych,
z kodeksów, którzy nie rozumieją, na czym polega konkretny interes, mogą popełnić wiele
błędów, więc takiej współpracy przedsiębiorcy unikają. To oznacza, że rynek dojrzewa i
przedsiębiorca nie kupuje u prawnika kota w worku.
- Często jest tak, że nasi klienci pracują z więcej niż jedną firmą prawniczą. Firmy w panelu
doradców zapewniają komfort w różnych dziedzinach prawa. Dotyczy to przede wszystkim
tych klientów, którzy prowadzą działania globalne i potrzebują transnarodowej pomocy
prawnej - mówi Przemysław R. Stopczyk, wspólnik zarządzający w Kancelarii Stopczyk &
Mikulski.
Jeżeli chodzi o finansowy wariant współpracy z klientami, z analizy kancelarii Stopczyk &
Mikulski wynika, że, paradoksalnie, stawka godzinowa proponowana przez firmy prawnicze
nie ma większego znaczenia dla wielu klientów, ponieważ menedżerowie zwykle nie wiedzą,
ile czasu pracy wymaga realizowana transakcja. Przedsiębiorcy wolą poznać szacunkowy
całkowity koszt ewentualnej współpracy przy transakcji już na początku. Bardzo duże
znaczenie ma również sposób, w jaki prawnicy pracują z klientem. Ogromnym
zainteresowaniem cieszy się outsourcing, polegający na delegowaniu radców prawnych do
siedziby firmy. Potwierdzają to badania Wolters Kluwer Polska, z których wynika, że tylko 2
proc. kancelarii nie widzi potrzeby stosowania tego modelu współpracy z klientami.
Firmy muszą częściej korzystać z profesjonalnej pomocy
prawnej
June 27, 2008
Ponad 75 proc. wszystkich firm nie zatrudnia prawnika i nie korzysta z usług zewnętrznych
kancelarii prawnych - wynika z badania WK Index.
Mimo że w Polsce każdego roku uchwalanych jest kilkaset ustaw, a zdecydowana większość
z nich ma bezpośrednie przełożenie na gospodarkę i zasady funkcjonowania firmy, polscy
przedsiębiorcy nie doceniają prawników i bardzo niechętnie decydują się na ich zatrudnienie.
Badania pokazały, że tylko 26 proc. firm posiada dział prawny lub zatrudnia jakiegoś
prawnika. Pozostałe 74 proc. firm wskazało, że w ogóle nie ma w swoich szeregach
pracownika, który zajmowałby się obsługą prawną. Najgorzej pod tym względem wypadły
małe (od 10 do 49 pracowników) i często dopiero rozwijające się firmy. Aż 78 proc. z nich w
ogóle nie zatrudnia prawnika. Zdecydowanie lepiej sytuacja wygląda w dużych firmach
(powyżej 250 pracowników). Tutaj świadomość konieczności zatrudnienia prawnika jest dość
wysoka i w aż 37 proc. firm funkcjonuje dział prawny, a w 26 proc. jest zatrudniony prawnik.
Zadziwiające jest jednak to, że dość wysoki odsetek dużych firm (37 proc.), mimo że
zatrudnia co najmniej 250 pracowników, w ogóle nie posiada w swoich szeregach
prawników. Badania wykazały jednocześnie, że przedsiębiorcom dużo bardziej niż prawnik
potrzebny jest księgowy i kadrowy. Aż w 78 proc. firm funkcjonuje dział księgowości lub
zatrudniony jest księgowy, a w aż 59 proc. firm istnieje dział kadr lub zatrudniony jest
kadrowy.
Według najnowszych badań przeprowadzonych wśród partnerów w największych
kancelariach aż 62 proc. ankietowanych uważa, że korporacje zawodowe powinny podjąć
działania zmierzające do promocji i popularyzacji wśród przedsiębiorców konieczności
korzystania z usług licencjonowanych prawników. 34 proc. badanych jest przeciwnego
zdania.
Już w październiku 2007 r. Krajowa Rada Radców Prawnych podjęła uchwałę, w której radcy
napisali: dostrzegając zagrożenia związane z rozpowszechnianiem nieprawdziwego i
negatywnego wizerunku zawodu radcy prawnego oraz samorządu radcowskiego, uznajemy za
konieczne podjęcie wielostronnych działań dla wykreowania i rozpowszechniania
prawdziwego pozytywnego oblicza zawodu i środowiska. To jedno z najważniejszych zadań
stojących przed samorządem i dlatego niezbędne są starania organizacyjne i nakłady
finansowe. Radcy zdecydowali, że dla osiągnięcia tego celu nie wystarczą działania oparte na
społecznej pracy członków organów samorządu. Zjazd zalecił nawiązanie stałej współpracy z
profesjonalną agencją ds. public relations, która opracuje dla potrzeb organów samorządu
strategię budowy i ochrony wizerunku zawodu radcy prawnego i korporacji.
26 proc. firm posiada dział prawny lub zatrudnia prawnika
JAN LIS
[email protected]
WK Index: w kancelariach prawnych panuje
umiarkowany optymizm
June 27, 2008
Najważniejsze bariery prowadzenia działalności gospodarczej to: pozapłacowe koszty pracy
(aż 90 proc. wskazań) i przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych (86
proc.) - wynika z najnowszego sondażu WK Index.
Celem realizowanego już po raz piąty badania WK Index, przeprowadzonego przez Ipsos na
zlecenie Wolters Kluwer Polska, jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży
usług prawniczych. O opinie pytani są prawnicy - partnerzy w największych kancelariach
obsługujących przede wszystkim obrót gospodarczy. Z pomiaru na pomiar prawnicy
największych kancelarii są coraz bardziej optymistyczni, jeśli chodzi o popyt na usługi ich
kancelarii - większość ocenia, że będzie rósł w tym samym tempie co obecnie, 16 proc.
ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku
jeszcze szybciej niż obecnie.
W ostatnim czasie nadal widać, że kancelarie realizują najwięcej transakcji na rynku
nieruchomości. 55 proc. ankietowanych partnerów odpowiedziało, że prowadzi więcej tego
typu spraw niż przed rokiem. Ale jeszcze w grudniu 2007 roku dynamikę na rynku
nieruchomości deklarowało aż 83 proc. pytanych prawników. Coraz większe znaczenie na
rynku ma obsługa prawna pozyskiwania kapitału (39 proc. wskazań) i sprawy związane z
prawem własności intelektualnej. Więcej spraw dotyczących własności intelektualnej
prowadzi aż 51 proc. ankietowanych.
Po okresie systematycznego wzrostu można zauważyć pewne spowolnienie w obszarze
gospodarki i biznesu - klientów największych kancelarii prawniczych. Na pytanie, jakie
wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczycie państwo usługi w ciągu
następnych 12 miesięcy, 61 proc. ankietowanych odpowiedziało, że będą lepsze niż obecnie.
Ponad 35 proc. nie przewiduje żadnych zmian w wynikach ekonomicznych swoich klientów.
Praktycznie żaden prawnik nie uważa, że wyniki ekonomiczne jego klientów w ciągu
najbliższych miesięcy pogorszą się.
O 12 proc. (z 85 proc. do 73 proc.) spadła liczba kancelarii, które chcą zatrudnić w
przyszłości nowe osoby, jednak w przypadku kancelarii lokalnych nowi pracownicy są
wyraźnie rzadziej potrzebni. Duże kancelarie najczęściej poszukują doświadczonych
pracowników. W poprzedniej edycji badania żadna z ankietowanych kancelarii dużych oraz
lokalnych nie zamierzała zwalniać pracowników. Tym razem zwolnienia planuje 14 proc.
ankietowanych firm.
WK INDEX PO RAZ PIĄTY
Badanie WK Index ma już 2,5 roku. Wiosną 2006 roku Wolters Kluwer Polska po raz
pierwszy zlecił ankieterom Ipsos przeprowadzenie badania sondażowego wśród partnerów
kancelarii prawnych. Wnioski z poprzednich fal badania WK Index dały początek dyskusji
na temat dopuszczenia formy spółki kapitałowej do prowadzenia biznesu radców prawnych i
adwokatów. Dzięki badaniom rozpoczęta została również na nowo dyskusja na temat
ograniczeń reklamy usług profesjonalnych oraz problemu nowych, planowanych przepisów,
dotyczących ograniczenia honorariów prawników i propozycji wprowadzenia rejestru umów z
klientami kancelarii.
JAN LIS
[email protected]
W największych kancelariach nie ma oporów przed fuzją
June 26, 2008
Większość szefów największych kancelarii obsługujących biznes jest za połączeniem
adwokatów z radcami
I to większość zdecydowana, jak wynika z badania WK Index. W sondażu dotyczącym
koniunktury w gospodarce i usługach prawniczych (wyniki omówiliśmy wczoraj w Rz)
znalazło się także pytanie o poparcie dla proponowanych przez ministra sprawiedliwości
planów połączenia korporacji. Za opowiedziało się 78 proc. ankietowanych wspólników
największych ogólnokrajowych spółek prawniczych, przeciwko 12 proc, reszta nie miała
zdania. Wśród badanych było 57 proc. radców prawnych i 27 proc. adwokatów. Wniosek: w
największych kancelariach zwolennikami fuzji jest także znaczny procent członków palestry.
W badaniu przeprowadzonym w sześciu województwach wśród szefów lokalnych firm
prawniczych poparcie dla połączenia okazało się największe w podlaskim (80 proc.) i
wielkopolskim (75 proc.). Na Podlasiu 84 proc. pytanych było radcami, a w Wielkopolsce 79
proc. Z sondażu wynika, że w regionach więcej zwolenników fuzji jest wśród tych
pierwszych, a przeciwników wśród członków palestry.
Rywalizacja dwóch zawodów w jednej branży jest niewskazana mówiła po ogłoszeniu
wyników sondażu Ewa Butkiewicz, radca prawny w spółce Wardyński i Wspólnicy. Jej
zdaniem opór adwokatury przed połączeniem poza Warszawą zniknie, gdy nastąpi zmiana
pokoleniowa. Młodzi prawnicy nie będą mieli z tym ideologicznych problemów twierdzi.
Monika Wojciechowska-Szac z kancelarii Kotarba & Wojciechowska z Warszawy zwróciła
uwagę, że połączenie da radcom większe możliwości działania, ponieważ jest wśród nich
spora grupa byłych sędziów i prokuratorów, którzy chętnie podjęliby się prowadzenia spraw
karnych.
Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, wskazywał, że istnienie jednej
silnej organizacji przyniosłoby jej członkom korzyści. Z kolei Krzysztof Wierzbowski z
kancelarii Wierzbowski Eversheds, jedyny adwokat w gronie dyskutantów, niechęć członków
palestry do integracji tłumaczy faktem, że jest ich mniej niż radców i obawiają się nakrycia
czapkami.
Połączenie i tak nastąpi. Lepiej, żeby doszło do niego w drodze porozumienia samorządów
niż narzucenia z zewnątrz podkreślił.
Ireneusz Walencik
Prawnikom nie zabraknie pracy w gospodarce
June 25, 2008
Popyt i koniunktura na usługi prawnicze ustabilizowały się na wysokim poziomie. Ten rok
będzie dobry oceniają szefowie największych firm prawniczych
Tak wynika z ostatniej edycji badania WK Index, które jest barometrem opinii środowiska
prawników obsługujących biznes. Ankietę przeprowadza co pół roku Instytut Badania Opinii
IPSOS na zlecenie wydawnictwa Wolters Kluwer.
To już piąta jego edycja. W porównaniu z badaniem z grudnia 2007 r. widać lekkie
zahamowanie wzrostu optymizmu. Zdaniem prawników koniunktura w gospodarce i popyt na
ich usługi ustabilizowały się na osiągniętym już wcześniej wysokim poziomie.
Stabilizacja na szczycie
W sondażu zmniejszyła się nieco liczba tych, którzy oceniają, że sprawy kraju idą w dobrym
kierunku, ale jest to aż 92 proc. ankietowanych. Pojawiła się natomiast grupka takich, którzy
uważają, że zmierzają w złą stronę, choć jest to tylko 4 proc.
Mniejszy jest odsetek sądzących, że sytuacja gospodarcza w ostatnich 12 miesiącach
poprawiła się (47 proc.), wzrósł natomiast procent odpowiedzi wskazujących, że się nie
zmieniła (też 47 proc.). Tyle samo ankietowanych co w grudniu (ponad połowa) przewiduje,
że w najbliższych 12 miesiącach ta sytuacja się poprawi, ale więcej sądzi, że się pogorszy (20
proc.).
Mimo pewnych negatywnych sygnałów i stanu wyczekiwania na rynku uważam, że rok 2008
także będzie dobrym rokiem dla gospodarki mówi Marek Rosiński, partner zarządzający w
kancelarii Baker & McKenzie.
Podobnie sądzi Szymon Muster z kancelarii Barylski, Olszewski, Brzozowski z Warszawy.
Osiągnięcia polskiej gospodarki należy oceniać pozytywnie, aczkolwiek pewne rezerwy
wzrostu już się wyczerpały ocenia. Jego zdaniem w najbliższym czasie można się nadal
spodziewać koniunktury gospodarczej, jednak już nie tak szybkiego rozwoju.
Pierwszy raz w ostatnim sondażu spadła liczba tych, których zdaniem do Polski w
najbliższych 12 miesiącach napłynie więcej kapitału zagranicznego niż dotychczas, a wzrosła
tych, którzy sądzą, iż będzie go mniej.
Popyt wciąż wysoki
Utrzymanie się koniunktury na rynku usług prawnych prognozuje Rafał Kolano, wspólnik
zarządzający w kancelarii Kolano & Michalski & Tarnawski z Katowic.
Myślę, że potrwa jeszcze minimum dwa lata. A może i do Euro 2012 stwierdza. Według
niego jednak na śląskim rynku lokalnym jest średnia, co najwyżej dobra.
Z ostatniej edycji WK Index wynika, iż nieco zmniejszył się odsetek prawników wierzących
w dalszy wzrost popytu na ich usługi. Jest to jednak aż 87 proc. badanych. Nie ma więc
mowy o żadnym pesymizmie.
Z kolei odpowiedzi na pytanie o zlecenia dla kancelarii wskazują na utrwalanie popytu na
usługi prawnicze. Okazało się, że prawie we wszystkich dziedzinach zmalała liczba tych,
którzy wskazują, że ich firma prowadzi więcej spraw niż przed rokiem. Dotyczy to m.in.
transakcji na rynku nieruchomości, obsługi fuzji i przejęć czy pozyskiwania kapitału. Tylko w
dziedzinie prawa własności intelektualnej i przemysłowej coraz więcej jest tych, którzy
odnotowują przyrost liczby zleceń.
Popyt się ustabilizował, z wyjątkiem spraw z zakresu prawa autorskiego, dóbr
niematerialnych, prawa internetowego, prawa pracy. Tu wciąż wyraźny jest wzrost
potwierdza Rafał Kolano.
Zdaniem Marka Rosińskiego zwolnienie tempa rozwoju w pewnych sektorach gospodarki jest
rekompensowane w innych.
Po bardzo korzystnym ubiegłym roku na giełdzie panuje zastój, ale jest coraz więcej
transakcji z udziałem funduszy venture capital mówi Marek Rosiński. W jego ocenie zeszły
rok był bardzo dobry w nieruchomościach, podobnie w dziedzinie inwestycji bezpośrednich, i
nie widać oznak zahamowania.
Specjaliści poszukiwani
Większa niż w poprzednim badaniu jest grupa badanych, którzy uważają, iż w ciągu 12
miesięcy ceny usług prawniczych nie zmienią się (wzrost z 46 do 59 proc.). Z 46 do 36 proc.
spadł zaś odsetek tych, których zdaniem jeszcze będą rosły.
Ceny stoją, z delikatną tendencją rosnącą uważa Rafał Kolano.
Zdaniem Marka Rosińskiego ceny w Polsce są już porównywalne z innymi krajami Europy
kontynentalnej. Rosnące różnice kursowe są niekorzystne dla kancelarii, które honoraria
pobierają w zagranicznych walutach, a koszty, takie jak pensje, ponoszą w polskiej.
Większość wciąż podaje stawki w euro, niektóre jednak przeszły na złote mówi Rosiński.
Znacząco, bo ponad 10 proc. od grudnia 2007 r., zmalał odsetek tych, którzy zadeklarowali
chęć zatrudniania nowych ludzi w firmach prawniczych (z 85 do 73 proc.). Ten wskaźnik jest
jeszcze niższy w kancelariach na rynkach lokalnych (42 proc.).
Nie widać wzrostu zapotrzebowania na prawników. Poszukiwani są specjaliści i ich zarobki
rosną twierdzi Rafał Kolano.
Zdaniem Grzegorza Kotarby z warszawskiej kancelarii Wojciechowska & Kotarba trudno
pozyskać do pracy ekspertów w określonych dziedzinach prawa.
Jest za to wielu mniej doświadczonych prawników, którzy nie są w stanie sprostać
oczekiwaniom klientów dodaje.
Ireneusz Walencik
Rynek usług prawniczych w Polsce będzie nadal rósł
December 18, 2007
Badania Wolters Kluwer Polska o rynku prawniczym
Rynek usług prawniczych w Polsce będzie nadal rósł
Charakterystyka największych kancelarii i charakterystyka lokalnych kancelarii
Charakterystyka lokalnych kancelarii
Czwarte badanie WK Index pozwoliło już na obserwacje pewnych trendów ekonomicznych.
Wnioski z poprzednich fal badania WK Index dały początek dyskusji na temat dopuszczenia
formy spółki kapitałowej do prowadzenia biznesu radców prawnych i adwokatów.
Rozpoczęta została również na nowo dyskusja na temat ograniczeń reklamy usług
profesjonalnych oraz problemu nowych, planowanych przepisów, dotyczących ograniczenia
honorariów prawników i propozycji wprowadzenia rejestru umów z klientami kancelarii. WK
index, przygotowywane przez wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, wydawcy systemu
informacji prawnej LEX oraz Instytut Badania Opinii Ipsos jest jedynym badaniem na rynku,
w którym partnerzy zarządzający w kancelariach oceniają sytuację gospodarczą w kraju oraz
jakość polskiego prawa. Prawnicy odpowiadają również na pytania dodatkowe, które są
ważne dla środowiska i od lat wywołują dyskusję wśród radców prawnych i adwokatów.
W maju i w czerwcu 2007 roku aż 84 proc. badanych było przeciwnych wprowadzeniu
przygotowanych przez rząd przepisów, które administracyjnie ustalać będą stawki za usługi
adwokatów i radców prawnych. Za to dość równomiernie rozłożone były opinie w sprawie
obowiązku prowadzenia rejestrów umów z klientami (56 proc. tak, 40 proc. nie).
Zdecydowany opór (75 proc. przeciw) wywołało też pytanie o ewentualny obowiązek
składania przez prawników oświadczeń majątkowych w urzędach skarbowych. 63 proc.
partnerów w firmach prawniczych było za tym, aby sędziowie, prokuratorzy, radcowie,
adwokaci i notariusze mogli swobodnie zmieniać profesję prawniczą, niezależnie od praktyki
w dotychczasowym zawodzie, 36 proc. było przeciwko temu.
Oprócz standardowych pytań dotyczących sytuacji gospodarczej, prawnicy byli pytani m.in.:
1) czy powinno się wprowadzić specjalizacje dla adwokatów i radców, potwierdzone
odrębnym egzaminem,
2) jak oceniane są zmiany w kodeksie etyki radców prawnych, dotyczące liberalizacji zasad
reklamy,
3) czy powinien zostać zreformowany system kształcenia młodych prawników w Polsce.
Sprawy w Polsce idą w dobrym kierunku, a gospodarka rozwija się - wynika z sondażu WK
Index, przeprowadzonego przez firmę badawczą Ipsos wśród partnerów firm prawniczych na
zlecenie Wolters Kluwer Polska - wydawcy systemu informacji prawnej Lex. Zdecydowana
większość spośród czołowych prawników w Polsce uważa, że w ciągu ostatnich miesięcy
nastąpiła w naszym kraju poprawa sytuacji gospodarczej. Z optymizmem badani patrzą też w
przyszłość - w większości są zdania, że koniunktura gospodarcza nadal będzie się poprawiać,
a bezrobocie spadać. Obserwując gospodarkę z bliska, prawnicy widzą jednak też problemy.
Za główne bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej uznają biurokrację i
skomplikowane procedury administracyjno prawne, pozapłacowe koszty pracy i inflację
prawa.
O opinie pytani są prawnicy - partnerzy w największych kancelariach obsługujących przede
wszystkim obrót gospodarczy. Formułowane z tej perspektywy oceny mogą być same w sobie
ciekawym materiałem do różnorodnych analiz, interesujące może być także ich porównanie z
wynikami innych badań koniunktury gospodarczej w Polsce.
Więcej optymizmu
Czwarte, aktualne badanie WK Index pozwoliło już na obserwacje pewnych trendów
ekonomicznych. I tak widać wyraźny wzrost optymizmu prawników co do sytuacji w
gospodarce i perspektyw jej rozwoju. O ile w pierwszym badaniu, dwa lata temu, na pytanie:
czy sprawy w naszym kraju zmierzają w dobrym kierunku, pozytywnie odpowiedziało 42
proc. badanych, w następnym roku 43 proc, to w trzecim badaniu 56 proc., w czwartym już
98 proc. ankietowanych. Według analityków, za tą zmianę nie odpowiada sytuacja
gospodarcza, gdyż oceny w tym zakresie nie zmieniły się radykalnie w stosunku do
ostatniego badania.
Na rynku nieruchomości
Z pomiaru na pomiar prawnicy największych kancelarii są coraz bardziej optymistyczni, jeśli
chodzi o popyt na usługi ich kancelarii - większość ocenia, że będzie rósł w tym samym
tempie co obecnie, ale aż 34 proc. ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych
będzie rozwijał się w przyszłym roku jeszcze szybciej niż obecnie.
W ostatnim czasie najbardziej rośnie rola transakcji na rynku nieruchomości (wzrost z 72
proc. do 83 proc. wskazań), kompleksowych audytów prawnych (wzrost z 44 proc. do 63
proc. wskazań), a także prawa pracy i zbiorowych układów pracy (wzrost z 30 proc. do 41
proc. wskazań).
Coraz większe znaczenie na rynku ma obsługa prawna pozyskiwania kapitału, sprawy
związane z prawem własności intelektualnej oraz zamówienia publiczne. Co zaskakujące, w
poprzednim badaniu WK Index, prawnicy wskazywali tymczasem, że obsługują mniej spraw
za kresu prawa własności intelektualnej i przemysłowej, nieznaczny spadek wystąpił wtedy
również w obsłudze zamówień publicznych. Widać więc, że po chwilowym dołku,
zamówienia publiczne i prawo własności intelektualnej, wracają do łask. W czwartej edycji
badania widać również zdecydowany wzrost zainteresowania wprowadzaniem spółek na
giełdę (wzrost z 25 proc. do 37 proc. wskazań).
Ostrożne szacunki
Po okresie systematycznego wzrostu można zauważyć pewne spowolnienie w obszarze
gospodarki i biznesu - klientów największych kancelarii prawniczych. Na pytanie, jakie
wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ciągu
następnych 12 miesięcy, 61 proc. ankietowanych odpowiedziało, że będą lepsze niż obecnie.
W poprzednim badaniu poprawy wyników ekonomicznych przedsiębiorstw spodziewało się
aż 81 proc. ankietowanych (spadek o 20 proc.).
Pojawiają się problemy
Obserwując gospodarkę z bliska prawnicy widzą jednak też problemy. O ile ankietowani
generalnie pozytywnie wypowiadają się o zjawiskach zachodzących w gospodarce, to
bardziej krytyczni są w odniesieniu do jakości polskiego prawa i praktyki wymiaru
sprawiedliwości. Za główne bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej w poprzednich
edycjach badania, ankietowani uznali biurokrację i skomplikowane procedury
administracyjno - prawne, pozapłacowe koszty pracy i inflację prawa.
Tymczasem, z najnowszych badań wynika, że nieco mniejsze znaczenie jako bariera
prowadzenia działalności gospodarczej ma dla prawników inflacja prawna, biurokracja i
procedury administracyjno-prawne, a także korupcja gospodarcza. Zwiększa się natomiast
kłopotliwość czasu potrzebnego na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla sprawnego
funkcjonowania przedsiębiorstw w Polsce. Nadal krytycznie oceniana jest przewlekłość w
polskich sądach, ale z roku na rok coraz mniejsza grupa prawników negatywnie ocenia
sprawność procesów upadłościowych.
Dobre prognozy
Dobrą koniunkturę na rynku usług prawniczych zapowiadają również optymistyczne dane
dotyczące napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Eksperci oceniają, że
ubiegłoroczne obroty kancelarii prawnych w Polsce wyniosły ponad trzy miliardy złotych, a
ten rok dzięki wyższemu napływowi inwestycji może być dla nich jeszcze lepszy. Pierwsze
szacunki dotyczące wartości polskiego rynku usług prawniczych za 2007 rok, pojawią się
dopiero w pierwszym kwartale 2008 roku. Tymczasem prawników zelektryzowała informacja
podana przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych, z której wynika, że
tegoroczna wartość inwestycji zagranicznych może okazać się rekordowa i przekroczy 15 mld
euro. Część tych pieniędzy trafi do kancelarii prawnych zajmujących się obsługą inwestorów.
Żniwa dla prawników zaczęły się jeszcze w 2006 roku. Obroty największych kancelarii
podskoczyły wtedy o 40 proc. Koniunkturę napędzają zwłaszcza firmy inwestujące w
nieruchomości, ale pracy nie brakuje także prawnikom zajmującym się logistyką czy
transportem.
Wyraźna większość badanych kancelarii prawniczych uważa, że skomplikowane
procedury administracyjne i prawne w istotny sposób ograniczają możliwości rozwoju
gospodarczego
JAN SKOCZYLAS
[email protected]
Prawo jest niskiej jakości
December 18, 2007
Krzysztof Wiater , partner zarządzający DLA Piper
Prawo jest niskiej jakości
Fot. Wojciech Górski
Krzysztof Wiater, partner zarządzający DLA Piper
Badanie WK Index bardzo jasno pokazuje, że rynek usług prawniczych jest dynamiczny, co
dla wielu z moich kolegów wiąże się z trudnością znajdowania doświadczonych prawników.
W tej kwestii DLA Piper jest, z mojej perspektywy, wyjątkiem potwierdzającym regułę.
Wprowadzamy dzisiaj na rynek nowy, znany na świecie brand i odbiór rynku jest na tyle
pozytywny, że nie my musimy szukać prawników tylko oni sami się do nas zgłaszają.
Jesteśmy w bardzo wygodnej sytuacji, gdyż możemy dowolnie kształtować rynek i umacniać
naszą pozycję. Wydaje mi się także, że prawnicy którzy się do nas zgłaszają, mają
świadomość, że będą korzystać z zalet struktur kancelarii światowej, ale że będą mieli też
szansę wziąć aktywny udział w budowaniu struktury kancelarii prawie od podstaw.
Uważam także, że system kształcenia aplikantów powinien się zmienić. Powinien on
uwzględniać takie zagadnienia praktyczne, jak zarządzanie ryzykiem prawnika, zarządzanie
kancelarią prawniczą, korzystanie z baz danych oraz sporządzanie dokumentacji prawniczej w
obcym języku prawniczym.
Badanie WK Index wskazuje także inny ważny problem, a mianowicie inflację prawną.
Większość przepisów powstaje ad hoc, w oderwaniu od fundamentalnych zasad. Prawo jest
niskiej jakości, jest powielane w wielu case'ach. Brakuje rzemiosła legislacyjnego odpowiednio przygotowanych legislatorów w Sejmie i organach państwowych, a Rządowe
Centrum Legislacyjne powinno zatrudniać dobrych prawników, legislatorów. Trzeba też mieć
świadomość, że prawo stało się symbolem doraźnych oczekiwań i jest ustanawiane
przypadkowo, a nie długofalowo, strategicznie. Wydaje mi się, że dla prawidłowego
funkcjonowania obrotu gospodarczego trwałość fundamentów prawa (budowanych na co
najmniej trzy, pięć lat) jest bardzo istotna.
Prawnicy widzą więcej
December 18, 2007
WŁODZIMIERZ ALBIN , prezes Wolters Kluwer Polska
Prawnicy widzą więcej
Zdecydowaliśmy się przeprowadzić badania wśród partnerów zarządzających w największych
kancelariach, ponieważ doradcy są najbliżej przedsiębiorców i zwykle pierwsi wiedzą o
zbliżającym się załamaniu rynku, wzroście cen produktów, utrudnieniach legislacyjnych,
które mogą wpłynąć na działalność operacyjną przedsiębiorców w konkretnej branży.
Doradcy znają poziom inwestycji przedsiębiorców oraz na podstawie własnych odczuć i
dynamiki rozwoju poszczególnych departamentów w kancelariach mogą ogólnie ocenić stan
polskiej gospodarki.
Wiosną 2006 roku Wolters Kluwer Polska po raz pierwszy zlecił przeprowadzenie badania
sondażowego wśród partnerów kancelarii prawnych. Zapytaliśmy w nim o ocenę sytuacji
gospodarczej i jej perspektyw poprzez pryzmat działalności kancelarii.
Kancelarie, pracując dla przedsiębiorstw, są najbliżej rynku, a wszelkie zmiany i trendy
koniunktury znajdują odbicie w zmianach liczby i strukturze obsługiwanych przez nie
transakcji, dlatego też ich ocena wydaje się być dobrym barometrem koniunktury
gospodarczej.
Prawnicy oceniali sytuację gospodarczą w kraju oraz jakość polskiego prawa. Odpowiadali na
pytania dotyczące kondycji gospodarki, poziomu inwestycji w przedsiębiorstwach, wzrostu
gospodarczego i pozostałych wskaźników ekonomicznych oraz samej branży prawniczej.
Badanie WK Index ma już dwa lata - 10 grudnia zaprezentowaliśmy wyniki czwartej edycji.
Kolejne badanie pozwala już na obserwacje pewnych trendów. Z pomiaru na pomiar
prawnicy największych kancelarii są coraz bardziej optymistyczni. Większość przewiduje, iż
popyt na usługi kancelarii będzie rósł w tym samym tempie co obecnie, ale aż 34 proc.
ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku
jeszcze szybciej niż obecnie.
Cieszy nas rosnące zainteresowanie badaniem i jego wynikami. Mamy nadzieję, że znaczenie
badania jako swoistego miernika koniunktury gospodarczej będzie rosło z kolejnymi turami.
Mamy zamiar kontynuować je w cyklach półrocznych. Każdą turę zakończy prezentacja
wyników i dyskusja z udziałem przedstawicieli środowiska prawniczego i przedsiębiorców.
Kolejna tura badania WK Index już w kwietniu 2008 r.
Wszelkie zmiany i trendy koniunktury znajdują odbicie w zmianach liczby i strukturze
obsługiwanych przez kancelarie prawne transakcji
Włodzimierz Albin, prezes Wolters Kluwer Polska
Fot. Arch
Polski rynek usług jest coraz bardziej atrakcyjny dla
sieciowych firm prawniczych
December 18, 2007
RAPORT Rynek usług prawniczych
Polski rynek usług jest coraz bardziej atrakcyjny dla sieciowych firm prawniczych
Fot. Marek Matusiak
Zdaniem Macieja Bobrowicza z Krajowej Rady Radców Prawnych uniwersytety wyposażają
swoich absolwentów w wiedzę, ale to nie wystarcza do uprawiania zawodu radcy prawnego.
Konieczne są także umiejętności praktyczne.
Zestawienie indeksów
Większość międzynarodowych firm prawniczych otworzyła już swój oddział w Polsce. Aby
pozyskać najlepszych prawników, kancelarie prześcigają się w ofertach płacowych. Szkolenie
w trakcie aplikacji adwokackiej i radcowskiej musi zostać unowocześnione.
W Polsce działa obecnie około czterech tysięcy kancelarii prawnych, w których pracuje ponad
40 tysięcy prawników. Niemal wszystkie największe światowe firmy prawnicze posiadają już
swoje biura w naszym kraju.
Migracje prawników
Dynamicznie rozwijający się rynek usług prawniczych powoduje migracje prawników
pomiędzy kancelariami. Firmy prawnicze przebijają się w swoich ofertach płacowych. Łowcy
głów specjalizujący się w pozyskiwaniu pracowników dla kancelarii prawnych mają pełne
ręce roboty. W maju 2007 r. z kancelarii White & Case odeszło kilku prawników, którzy od
pierwszego czerwca zasilili grono partnerów i prawników kancelarii CMS Cameron
McKenna. Dwóch partnerów kancelarii Squire Sanders odeszło, aby założyć pierwsze w
Polsce biuro międzynarodowej firmy prawniczej DLA Piper, która tydzień temu oficjalnie
rozpoczęła działalność w Polsce. Swoje biuro w Warszawie otworzyła także jedna z
największych hiszpańskich kancelarii - Garrigues. Ostatnio kancelaria Salans poszerzyła swój
Zespół Rynków Kapitałowych. Na czele ośmioosobowego zespołu stanęli partnerzy - Marcin
Bartczak oraz Robert Dulewicz, którzy przeszli z kancelarii Clifford Chance.
Specjaliści od rekrutacji są przekonani, że jeszcze długo na rynku będzie wiele ciekawych
ofert zarówno dla prawników z dużym doświadczeniem zawodowym, jak i tych z kilkuletnim
stażem pracy w kancelarii. Poza praktyczną wiedzą prawniczą, kluczowa jest i będzie
znajomość języków obcych.
Duże sieciowe kancelarie walczą o najlepszych specjalistów, głównie takich gałęzi prawa, jak
podatki, bankowość, prawo nowych technologii, prawo energetyczne, telekomunikacja, obrót
nieruchomościami. Ruch transakcji na rynku nieruchomości od kilku lat bowiem nie słabnie,
podobnie jak kompleksowych audytów prawnych, a także prawa pracy i zbiorowych układów
pracy. Coraz większe znaczenie na rynku ma obsługa prawna pozyskiwania kapitału, sprawy
związane z prawem własności intelektualnej oraz zamówienia publiczne. Widać również
zdecydowany wzrost zainteresowania wprowadzaniem spółek na giełdę.
System edukacji
Większość partnerów największych kancelarii uważa, że system kształcenia młodych
prawników w Polsce powinien zostać zmieniony. Ich zdaniem, zmiany powinny dotyczyć
zarówno programu magisterskich studiów prawniczych, jak i szkolenia na aplikacji
adwokackiej czy radcowskiej.
Wątpliwości co do konieczności wprowadzenia zmian nie ma prof. Tadeusz Tomaszewski,
dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (WPiA UW).
- Jeden z kierunków zmian związany jest z naszym członkostwem w Unii Europejskiej i
znaczeniem prawa europejskiego. Kilka lat temu na Wydziale Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego prawo europejskie traktowane było co najwyżej na równi z
innymi gałęziami prawa. Dziś jest to dziedzina wiodąca, która obejmuje wszystkie pozostałe
gałęzie i stała się integralną częścią prawa polskiego - mówi Tadeusz Tomaszewski.
Jako drugi z kierunków zmian dziekan WPiA UW podaje nacisk na praktyczne znaczenie
prawa.
- Studenci nie mogą się bowiem uczyć tylko teorii. Doskonale rozumiemy konieczność
praktycznego kształcenia studentów. Zmianę systemu prawdopodobnie wymuszą na nas
zmiany w prawie. Głównie w kontekście umożliwienia świadczenia pomocy prawnej przez
absolwentów prawa - dodaje Tadeusz Tomaszewski.
Prawnicy są zgodni, że aplikacja jest najlepszą drogą do zawodu radcy prawnego czy
adwokata. Zauważają jednak pewne przestarzałe metody szkolenia.
- Uniwersytety w Polsce wyposażają swoich absolwentów w wiedzę (hard skills), ale to nie
wystarcza do uprawiania zawodu radcy prawnego. Konieczne są także takie umiejętności, jak:
zarządzanie sprawą sądową, umiejętność komunikowania z klientem, negocjowanie,
znajomość narzędzi marketingowych (tzw. soft skills) - mówi Maciej Bobrowicz, prezes
Krajowej Rady Radców Prawnych.
Takie stanowisko podzielają adwokaci.
- Aplikacja powinna stanowić przede wszystkim zajęcia praktyczne. Należy odejść od
wykładów i suchego mówienia o prawie materialnym, ponieważ z tym młodzi prawnicy mieli
styczność w trakcie studiów. Aplikant musi nauczyć się, jak pisać pozwy, apelacje,
dowiedzieć się, jak rozmawiać z klientem, jak się wobec niego zachowywać i jak się
zachowywać przed sądem - wskazuje Bartosz Grohman, kierownik Szkolenia Aplikantów
ORA w Warszawie, adwokat w kancelarii White & Case.
Prawnicy są przekonani o zaletach praktycznej nauki pod okiem doświadczonego patrona.
Uważają jednak, że obecnie system patronatu nie spełnia swojej roli.
- Obawiam się, iż poprzez tak dużą liczbę aplikantów, jaką mamy obecnie, system patronacki
stanie się niewydolny. Kontakt mistrz-uczeń jest bardzo ograniczony. Rolą izb radcowskich i
rad adwokackich będzie siłą rzeczy stworzenie możliwie najlepszego substytutu stosunku
patronackiego - mówi Piotr Trębicki, radca prawny w kancelarii GESSEL, członek Komisji
ds. Aplikacji OIRP w Warszawie.
Prawnicy zwracają uwagę także na pozaprawne aspekty wiedzy zdobywanej w trakcie
aplikacji.
- Przyszłych adwokatów należy szkolić także w zakresie pewnej wiedzy ogólnej, jak np.
literatura, muzyka. Mogłyby to być zajęcia nieobowiązkowe, ale sądzę, że wiele osób będzie
na nie uczęszczać. Adwokat powinien być eurydytą, to bardzo pomaga w nawiązaniu
lepszego kontaktu z różnymi klientami - uzupełnia Bartosz Grohman.
34 proc. ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w
przyszłym roku jeszcze szybciej niż obecnie
BADANIE WK INDEX: TRENDY W BRANŻY USŁUG PRAWNICZYCH
Już po raz czwarty przeprowadzone zostało przez firmę badawczą IPSOS, na zlecenie Wolters
klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych. Swoje stanowisko
wyrażają prawnicy - partnerzy w największych kancelariach w Warszawie oraz w firmach
regionalnych, obsługujących przede wszystkim obrót gospodarczy. Każde kolejne badanie
pozwala już na obserwacje pewnych trendów. Przykładowo, z pomiaru na pomiar zauważalny
jest wzrost optymizmu prawników z największych kancelarii. Uważają oni, że popyt na usługi
ich kancelarii będzie rósł w tym samym tempie co obecnie, zaś 34 proc. ankietowanych
wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku jeszcze szybciej
niż obecnie.
Za pomocą specjalnej ankiety prawnicy oceniali sytuację gospodarczą, czyli poziom cen,
bezrobocia czy też napływ kapitału zagranicznego. Pytania dotyczą oceny kondycji firm, ich
wyników ekonomicznych, poziomu inwestycji, zatrudniania oraz barier stojących na
przeszkodzie działalności gospodarczej w Polsce. Kancelarie prawne odpowiadają także na
pytania dotyczące prowadzonych spraw oraz klientów. Mówią o swoich planach odnośnie do
zatrudniania nowych pracowników kancelarii, co się wiąże z oceną panującej i
przewidywanej koniunktury na rynku usług prawniczych.
Czwarte badanie było przeprowadzane w dniach od 16 listopada do 4 grudnia 2007 r. metodą
wywiadu telefonicznego (CATI). Poprzedzone zostało akcją wprowadzającą, polegającą na
przedstawieniu przedstawicielom kancelarii założeń, celu oraz zastosowań badania.
W badaniu wzięło udział 41 partnerów reprezentujących największe działające w Polsce
kancelarie prawnicze. Równolegle prowadzono badanie lokalnych rynków usług
prawniczych. W badaniu wzięło udział 136 wspólników i partnerów reprezentujących
kancelarie prawnicze z siedzibą w jednym z następujących województw: lubelskie,
małopolskie, podlaskie, pomorskie, wielkopolskie. Wszystkie kancelarie obsługiwały firmy
zatrudniające więcej niż trzy osoby.
SYSTEM KSZTAŁCENIA
W Europie obecnie nie ma jednolitego systemu kształcenia prawników. Dlatego też podczas
konferencji Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Europy (CCBE), która odbyła się w listopadzie
2007 r. Warszawie, z udziałem przedstawicieli wydziałów prawa kilkudziesięciu europejskich
uniwersytetów (między innymi z Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Szwecji, Danii,
Rumunii i Czech) podjęto starania w kierunku wypracowania jednolitych standardów
kształcenia prawników (w tym programów studiów) w Europie.
KATARZYNA RYCHTER
[email protected]
Zmierzamy w dobrym kierunku, chociaż wolniej
Publication: Parkiet
December 11, 2007
Badania Prawnicy pozytywnie wypowiadają się o sytuacji w kraju
Aż 98 proc. partnerów w największych firmach prawniczych uważa, że sytuacja naszego
kraju zmierza w dobrym kierunku - wynika z sondażu WK Index, przeprowadzonego na
przełomie listopada i grudnia przez firmę badawczą IPSOS, na zlecenie Wolters Kluwer
Polska. W porównaniu z wynikami z maja i czerwca tego roku zaobserwowano wzrost
pozytywnych opinii o 42 proc.
Partnerzy z największych kancelarii prawnych uważają jednak, że mamy już do czynienia ze
spowolnieniem w obszarze gospodarki i biznesu. Na pytanie, jakie wyniki ekonomiczne
osiągną firmy, dla których kancelarie świadczą usługi, 61 proc. ankietowanych
odpowiedziało, że będą lepsze niż obecnie. W poprzednim badaniu poprawy wyników
spodziewało się 81 proc. prawników. Sondaż wskazuje, że kancelarie oczekują wzrostu
popytu przedsiębiorców na usługi prawnicze. Większość twierdzi, że zainteresowanie takimi
usługami będzie rosło w tym samym tempie co obecnie, ale aż 34 proc. ankietowanych
uważa, że rynek usług prawniczych będzie się rozwijał jeszcze szybciej niż w tym roku.
Zdaniem badanych, w ostatnim czasie wśród barier w prowadzeniu działalności gospodarczej
na znaczeniu nieco straciły: inflacja prawna, biurokracja i procedury administracyjno-prawne,
a także korupcja gospodarcza. Natomiast w opinii prawników szczególnie niepokojące jest to,
że wydłuża się czas potrzebny do rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Celem badania WK Index, jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług
prawniczych.
Piotr Dziubak
Prawnicy popierają liberalizację zasad reklamowania
kancelarii radcowskich
December 11, 2007
Prawnicy z kancelarii w większości są przeciwni wprowadzeniu specjalizacji potwierdzanych
odrębnym egzaminem
Tak wynika z sondażu przeprowadzonego na zlecenie wydawnictwa Wolters Kluwer przez
Instytut Badania Opinii Ipsos wśród szefów i wspólników polskich kancelarii prawnych
zajmujących się obsługą biznesu.
W ostatniej edycji badania WK Index, oprócz pytań o koniunkturę na rynku usług
prawniczych (wyniki opisywaliśmy we wczorajszej Rz), znalazły się także dotyczące
wykonywania zawodów prawniczych.
Zapytano m.in. o to, czy powinny być wprowadzone specjalizacje według dziedzin prawa dla
adwokatów i radców prawnych aby je zdobyć, trzeba by zdać odrębny egzamin. Wśród
ankietowanych przedstawicieli kancelarii działających na lokalnych rynkach prawniczych w
województwach: lubelskim, małopolskim, podlaskim, pomorskim i wielkopolskim było aż 70
proc. przeciwników takiego rozwiązania. Natomiast wśród partnerów największych polskich
kancelarii ich odsetek jest jeszcze wyższy: zaakceptował je zaledwie co czwarty ankietowany.
Liczą się doświadczenie i umiejętności, a nie tytuły zawodowe tak interpretował wyniki
badań Michał Kocur, radca prawny z kancelarii Woźniak Kocur, zabierając głos w dyskusji
zorganizowanej po ogłoszeniu wyników. Jego zdaniem prawnicy coraz częściej określają się
jako specjaliści w jakiejś dziedzinie, ale nie ma systemu weryfikacji tych specjalizacji.
Takiego jak choćby w Niemczech, gdzie do uzyskania tytułu adwokata specjalisty konieczne
jest zdanie egzaminu. Umiejętności najlepiej weryfikuje rynek, a taki system mógłby być
wykorzystywany po to, by blokować dostęp do niego stwierdził Michał Kocur. Thorsten Leipert, niemiecki adwokat pracujący w Polsce, zauważył, że podział zawodów prawniczych na
adwokatów i radców oznacza właśnie specjalizację. Z kolei zdaniem prof. Wojciecha Kocota
z kancelarii Barylski Olszewski Brzozowski, specjalizacja będzie miała sens dopiero wtedy,
jeśli dojdzie do połączenia obu tych zawodów. Natomiast Beata Gessel, szefowa kancelarii
Gessel, uznała, że specjalizacja byłaby korzystna dla prawników, ale nie była przekonana do
egzaminu jako sposobu na jej potwierdzanie.
Ankietowani dobrze ocenili liberalizację zasad reklamy w niedawno uchwalonym kodeksie
etyki zawodowej radców prawnych. Za było dwie trzecie prawników z kancelarii lokalnych
oraz trzy czwarte partnerów największych firm prawniczych. Michał Kocur zwrócił uwagę, że
poprzednie zasady, które ograniczały radcom możliwość informowania o swojej działalności,
były przeszkodą we wchodzeniu na rynek nowych kancelarii, ale leżały w interesie tych, które
już są na nim znane. Jego zdaniem polscy radcowie na pewno nie będą się reklamowali tak
agresywnie jak amerykańscy. Zdaniem zaś prof. Kocota tych zmian nie należy przeceniać. To
tylko nowe możliwości informowania, a nie nakłaniania klientów do skorzystania z usług
prawnika mówił.
Badani w większości uważają, że system kształcenia prawników powinien zostać zmieniony.
Opowiedziało się za tym dwie trzecie prawników z kancelarii lokalnych i ponad 70 proc. z
największych. Dyskutanci zgadzali się, że zmiany powinny objąć nie tylko kształcenie
podczas aplikacji, ale również na studiach. Powtarzał się postulat: więcej zajęć praktycznych.
Ireneusz Walencik
Złe przepisy szkodzą gospodarce
Publication: Puls Biznesu
Provider: Puls Biznesu Net S.A.
July 23, 2007
B ariery i przeszkody stojące na drodze rozwoju gospodarczego w Polsce to jeden z głównych
tematów podczas spotkań przedsiębiorców. Wskazują oni na wysokie podatki i wszechobecną
biurokrację jako na główne problemy, z którymi spotykają się w codziennej pracy. Z punktu
widzenia przedsiębiorców dyskusje z przedstawicielami władz nie przynoszą zadowalających
rozwiązań. Wprowadzanie zaś kolejnych, tylko pozornych udogodnień, komplikuje i tak już
złożone procedury prowadzenia działalności. Deprecjacja znaczenia prawa stała się jedną z
barier rozwoju polskiej gospodarki. Pojawiło się także nowe, zaskakujące dla wszystkich
środowisk, określenie inflacji prawa. Jest to dość wstrząsające odkrycie, zwłaszcza że owo
określenie pochodzi od prawników. Prawnicy raczej pozytywnie wypowiadają się o
zjawiskach zachodzących w gospodarce. Bardziej krytyczni są wobec jako- ści polskiego
prawa i praktyki wymiaru sprawie- dliwości. Według opublikowanego w tym miesiącu
raportu WK Index, przedstawiającego opinię wspólników największych firm prawniczych w
Polsce na temat sytuacji gospodarczej oraz jakości polskiego prawa, ponad 67 proc.
ankietowanych wskazuje na inflację prawa jako na poważny problem polskiej gospodarki.
Państwo jako całość postrzega się przez obowiązujący system prawa, dlatego też jednym z
zagrożeń, jakie niesie ze sobą inflacja prawa w skali długoterminowej może być zachwianie
autorytetu państwa. Do kanonu języka wprowadza się terminy dobre i złe prawo. Dobre
prawo powinno być prawem tak skonstruowanym, aby czynić państwo silniejszym i aby
społeczeństwo uważało je za rzetelne i opiekuńcze, pozwalające rozwijać się gospodarce i
bogacić obywatelom w poczuciu bezpieczeństwa i godności. Złe prawo, mówiąc
najprostszym językiem, to prawo zbyt surowe, które sprzyja naruszaniu przepisów, a
wprowadzanie ciągłych zmian, wyrządza tak państwu, jak i obywatelom niepowetowaną
szkodę, podważając de facto podstawy bytu państwowości. Warto podkreślić, że dobre prawo
nie oznacza wcale konieczności zaostrzania przepisów i sankcji bez umiaru czy racjonalnego
uzasadnienia. Takie praktyki nie powodują wzrostu szacunku do przepisów prawa oraz skali
ich respektowania. Zwłaszcza że, choć to brzmi banalnie, przykład idzie z góry. Dla szerokich
mas społecznych w wolnym tłumaczeniu oznacza to organy władzy i polityków. Jeśli oni
uważają, że stoją ponad prawem, mogą kontestować obowiązujące przepisy, w tym również
Konstytucję RP i orze- czenia wymiaru sprawiedliwości, to należy się spo- dziewać takiego
samego zachowania się społe- czeństwa.
Świetnym studium takiego przypadku jest okres PRL-u. Drwienie z prawa było wówczas
wręcz w dobrym tonie, a pokłosie tego okresu jeszcze długo dawało się we znaki. Zmiany,
jakie się w tej materii dokonały, są nie do przecenienia. Dobrze byłoby nie zaprzepaścić tego
przez bezmyślne psucie prawa i bezduszne traktowanie przepisów jako doraźnego
instrumentu osiągania krótkoterminowych celów. O dobre prawo apelują właśnie prawnicy.
Państwo prawem stoi, a jest to dobro nasze wspólne i nam wszystkim winno służyć.
Jarosław Chałas
radca prawny, partner zarządzający Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
Jarosław Chałas (Puls Biznesu wyd. 2396, s. 3)
Badanie WK Index: pozytywna ocena gospodarki i zła
jakość prawa
Publication: Wirtualnemedia.pl - Wiadomosci
Provider: Wirtualnemedia.pl
June 21, 2007
Firmy prawnicze bardzo dobrze oceniają rozwój gospodarczy, mają jednak zastrzeżenia do
jakości polskiego prawa.
Wynika z sondażu WK Index, przeprowadzonego przez firmę badawczą Ipsos wśród
partnerów firm prawniczych.
Badanie zrealizowano w tym roku po raz trzeci na zlecenie Wolters Kluwer Polska, wydawcy
systemu informacji prawnej LEX. Jego celem była ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji
w branży usług prawniczych. O opinie pytano prawników, partnerów w największych
kancelariach, zajmujących się głównie prawem gospodarczym.
Obliczany na podstawie badania wskaźnik WK Index wzrósł o 8 punktów - do 148, w skali
od 0 do 200 punktów. Economy Index, odnoszący się do sytuacji gospodarczej, wzrósł o 16
punktów i wyniósł 160 punktów.
Zdecydowana większość ankietowanych prawników (90 proc.) uważa, że sytuacja
gospodarcza w Polsce poprawiła się w ostatnim roku, jedynie 3 proc. uważa, że jest gorsza
niż przed rokiem. W ubiegłorocznym badaniu poprawę sytuacji zauważyło 64 proc.
ankietowanych.
61 proc. ankietowanych uważa, że pozytywny trend w gospodarce utrzyma się też w
przyszłym roku (w ub.r. uważało tak 52 proc. pytanych). 80 proc. badanych przewiduje też
dalszy spadek bezrobocia. Tylko 2 proc. uważa, że będzie ono rosło.
Jednak 64 proc. prawników uważa, że skomplikowane procedury administracyjne i prawne
istotnie ograniczają możliwość rozwoju gospodarczego. W ub.r. uważało tak 44 proc.
ankietowanych.
67 proc. ankietowanych uważa, że problemem jest tzw. inflacja prawa, czyli złe i często
zmieniane prawo. W ubiegłorocznych badaniach na problem inflacji prawa wskazywało 44
proc. ankietowanych.
autor artykułu: kk
Strona: 1 z 1
wyślij znajomemu wersja do druku
podyskutuj na forum
Autor: kk
Prawnicy z kancelarii boją się ograniczenia honorariów
June 20, 2007
SONDAŻ
Prawnicy z kancelarii boją się ograniczenia honorariów
Stawki opłat za usługi prawnicze dla firm nie powinny być regulowane - tak uważa 95 proc. prawników, któ
W ostatnim sondażu WK Index, przeprowadzonym wśród wspólników największych kancelarii, obok pytań
Mowa o propozycji Ministerstwa Sprawiedliwości, żeby wprowadzić maksymalne stawki opłat za usługi adw
(dziś ok. 280 zł). To znacznie mniej, niż trzeba zapłacić w renomowanej firmie prawniczej obsługującej prze
Uczestnicy dyskusji zorganizowanej wczoraj w siedzibie Business Centre Club nie ukrywali zaniepokojenia
- Nie podoba nam się troska rządu o to, żeby inwestorzy zagraniczni płacili mniej za obsługę prawną- m
dodawała.
Leszek Koziorowski z firmy Gessel stwierdził, że nawet jeśli ministerialne stawki wejdą w życie, to i tak zos
Ireneusz Walencik
Opinie partnerów
¦ 63 proc. jest za tym, aby sędziowie, prokuratorzy, radcowie, adwokaci i notariusze mogli swobodnie zmien
¦ 56 proc. opowiada się za tym, aby prawnicy prowadzili rejestr umów z klientami; 40 proc. jest przeciw.
¦ 18 proc. uważa, że prawnicy powinni składać oświadczenia majątkowe w urzędzie skarbowym; 75 proc. uw
¦ 3 proc. uważa, że stawki powinny być regulowane nie tylko za usługi prawnicze dla klientów indywidualn
Kancelarie przyjmują coraz więcej zleceń i nowych pracowników
June 19, 2007
SONDAŻ WK INDEX
Kancelarie przyjmują coraz więcej zleceń i nowych pracowników
Największe polskie kancelarie prawnicze wciąż korzystają ze wzrostu gospodarczego w Polsce. Boom ekono
Prognoza wzrostu zatrudnienia (źródło: badanie WK Index) Zadowolenie z dziś oraz optymizm co do jutra
Kluwer, jest swego rodzaju barometrem koniun
rosnącego popytu na pracę prawników. Koniunktura na usługi prawnicze jest oczywistym skutkiem gospoda
Także ostatnie badanie, którego wyniki będą oficjalnie podane dzisiaj, nie pozostawia wątpliwości: szefowie
proc. badanych widzi poprawę sytuacji gospodarczej w ostatnich 12 miesiącach (poprzednio 64 proc.).
Od pierwszego badania znacząco zwiększył się - z 44 do 80 proc. - odsetek prawników uważających, że bezr
Za główne bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej pytani prawnicy uważają: inflację prawa (62 pr
Prawnicy dostrzegają, że ich klienci poprawili w ostatnim roku wyniki ekonomiczne. I oczekują tego samego
Z najnowszego sondażu, podobnie jak z poprzedniego, wynika, iż najbardziej dynamicznie rozwijają się t
zakresu windykacji i restrukturyzacji należności oraz z dziedziny prawa pracy.
Przy tym liczba kancelarii, w których odnotowano wzrost obsługi transakcji nieruchomościowych (58 proc.)
zwiększyć podaż swoich usług.
Kancelarie szukają ludzi do pracy. Coraz więcej deklaruje chęć zatrudnienia nowych osób: w ostatnim badan
Szefowie ponad połowy (57 proc.) ankietowanych kancelarii przewidują, że w najbliższych 12 miesiącach ut
masz pytanie do autora, e-mail:
[email protected]
IRENEUSZ WALENCIK
Czytaj także
Prawnicy mają więcej pracy
November 8, 2006
Popyt na usługi prawne będzie wzrastał, kancelarie będą zwiększały swoją obsadę - wynika z badań pr
Ankietę wśród 58 partnerów reprezentujących największe kancelarie prawne w Polsce przeprowadził Instytu
zdaniem, do naszego kraju napływa więcej kapitału, co oznacza więcej pracy dla kancelarii prawnych.
Z ankiety wynika, że badani planują zwiększanie zatrudnienia w swoich kancelariach. Za najbardziej ożywio
oraz obsługi prawnej związanej z pozyskiwaniem kapitału.
Duża grupa prawników opowiada się za dopuszczeniem możliwości prowadzenia kancelarii prawnej w form
Badanie zostało przeprowadzone po raz drugi i opublikowane w formie tzw. WK Index.

Kryzys zmienił rynek usług prawnych w Polsce - WK Index

Transkrypt

Podobne dokumenty

ZAPROSZENIE NA SZKOLENIE „MARKETING USŁUG

PODSTAWOWY TEST SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

2015-06-30 17:35:41

Prawo do obrony – mydlenie oczu podejrzanym

Szanowni Państwo Wzorem lat ubiegłych Niemiecka Fundacja

Podsłuchiwany, podsłuchiwana